MAK 12/2018

Мултимедиялни часопис за младих число 12 / децембер 2018 / цена: 100 динари

Музични проєкт „Час любови”

Фото: Александар Бесерминї

~ ЗМИСТ ~

У ФОКУСУ

Литературни вечар младих, осми по шоре, отримани 15. децембра у орґанизациї младих зоз КУД „Тарас Шевченко” зоз Дюрдьова. Даєдни учашнїки ше першираз представели дюрдьовскей публики, а порядни виводзаче шмело крочели на бину и представели свойо твори.

У ФОКУСУ 03 А. Бучко: #ЗКВР 04 Л. Костелник и М. Зазуляк Гарди: Литературни вечар младих 2018 06 М. Зазуляк Гарди: Розгварка М. Планкош МАК-ОВ КОЛАЖ 08 М. Зазуляк Гарди: „Час любови”, УПЕЧАТКИ 10 Рутенпрес и МАК: Промоция

МАК-ОВ КОЛАЖ

Штредком децембра на интернету обявени видео спот за нову шпиванку по руски „Час любови”, а тот музични проєкт, у хторим участвовали аж коло 25 млади особи зоз Руского Керестура, реализовали Анамария Регак, Златко Русковски Чоби и Сашо Палєнкаш.

РОЗДУМОВАНЄ НАГЛАС 12 Е. Чизмар ТАК И НЇЯК ИНШАК 13 А. Римар Симунович: Чухац, змивац, помивац, райбац ШВЕТ НАУКИ И ТЕХНОЛОҐИЇ 14 С. Иван: Интервю Н. Сивч

УПОЗНАЙ СЕБЕ 18 Є. Мали: Козметика и шминка АЛТ ШОУ У МАК-У 20 Т. Салаґ: Дипломовани/мастеровани/докторовани ДИРЕКТ ДО ФАЦИ 22 Б. Ройко: Риялити шоу наживо ВЛАСНИ ПЕЧАЦ 23 К. Фейди; М. Еделински: Поезия

Число 12 децембер 2018 Директор: др Борис Варґа

2

■

МАК 12/2018

Oдвичательна редакторка: Мая Зазуляк Гарди Дизайн и компютерски обробок: Златко Емейди Язична редакторка: Ясмина Дюранїн На насловним боку: Жимска идила Автор фотоґрафиї: Александар Бесерминї

14

ШВЕТ НАУКИ И ТЕХНОЛОҐИЇ

СПОРТ И РЕКРЕАЦИЯ 16 Ц. Надь: Розгварка С. Колошняї

www.ruskeslovo.com → рубрика МАК Facebook: MAK MAGAZINE Instagram: mak.magazine mak.magazine@gmail.com

8

Час любови

ТАЛАНТ ЗА НЄПРОДУКТИВНОСЦ 11 Д. Павлович: Проза

МАК Мултимедиялни часопис за младих

4

Наступели порядни, алє и нови учашнїки

Шицко му идзе од рук

Можлїве буц заинтересовани за вецей ствари и шицки добре робиц, а приклад за таке дацо то Никола Сивч зоз Крущичу, хтори попри тим же є студент мехатоники, роботики и аутоматизациї на Факултету технїчних наукох, роби и на Naxi радию як водитель, як технїчни и тонски реализатор, а як фриленсер роби як ґрафични дизайнер, веб дизайнер, програмер, видео монтажер.

Видава НВУ „Руске слово” Булевар ошлєбодзеня 81/VII 21 000 Нови Сад Жиро рахунок: 160-923244-82 Интеза банка, Нови Сад Друкує „Sajnos d.o.o.” Нови Сад CIP – Каталогизација у публикацији Библиотека Матице српске, Нови Сад

008+32(=161.2) (497.113) MAK : мултимедиялни часопис за младих / редакторка Мая Зазуляк Гарди. – Рок 1, ч. 1 (1972) - . – Нови Сад : Руске слово, 1972-. – Илустр. ; 28 cm ISSN 0350-8080 COBISS.SR-ID 15945730

У ФОКУСУ Александра Бучко

ДЇЯЛНОСЦ ВИГЛЄДОВАНЯ, ПРОМОВОВАНЯ КУЛТУРНОГО НАШЛЇДСТВА, КНЇЖКОХ КИНЕМАТОҐРАФИЇ, АУДИО-ВИЗУАЛНЕЙ УМЕТНОСЦИ, НАУКОВО-ВИГЛЄДОВАЦКЕЙ ДЇЯЛНОСЦИ У КУЛТУРИ

А ДЗЕ ТУ МЛАДИ? Завод за културу войводянских Руснацох установа култури и роби як явна служба. Завод ше занїма з културнима и уметнїцкима дїялносцами хтори вязани за руску националну заєднїцу у АП Войводини и то прейґ: виглєдованя, защити, хаснованя и промовованя културного нашлїдства, кнїжкох и литератури, музики, подобовей и применєней уметносци, кинематоґрафиї, аудиовизуалней уметносци, науково-вигледовацкей дїялносци у култури... То шицко податки (барз скрацени) о дїялносци #ЗКВР зоз Статуту тей установи. И, дзе ту млади, интересує вас? У Европскей престолнїци младих цо Нови Сад будзе означовац, ниа, докмало, 2019. року. У ескейп бависку „Сцекнї зоз Заводу” хторе сом премиєрно зоз редакторку праве того часопису бавела пред двома мешацами, а на питаня хтори ше дотикаю лєм нас, Руснацох. У рижних случованьох и реализованю проєктох/роботньох, як цо то, наприклад, роботня за писанє проєктних предлогох (бо ше од младих таки ствари будзе

вше баржей глєдац), алє и у проєкту „Културне нашлїдство през мой обєктив” хтори ше базує на повязованю и интеркултуралносци такей яка би требала буц, а нє лєм чистим соживоту рижних заєднїцох у Войводини. Ту и конкурс за едицию „Иновациї - Владимир Ґарянски”, конкурс за проєкти сучасней уметносци, на хтори ше у першим кругу од младих барз мало и приявело (нє споминац би сучасну уметносц, бо як така є у нашей заєднїци ище нє подполно интеґрована и прилапена). Ту и Фейсбук бок, а и Инстаґрам, з цильом (голєм ше мнє так видзи) витворйованя єдней мисиї: приблїжиц людзох, шицких людзох – старих, младих, тинейджерох, тих цо творя у култури и уметносци и хасновательох у култури #ЗКВР. Нє лєм же би пришли кед их дахто за ухо поцага, алє же би розвили свидомосц пойсц до #ЗКВР кед маце идею, кед маце задумку, кед сце здумали дацо, же бисце пречитали дацо, кед ше дацо орґанизує за младих(!)...

фокусовац ше на публику хтора би хасновала змисти Заводу, алє и на тим же би прицагла младих людзох, фаховцох у своєй обласци. Же би ше тоти людзе позберали коло Заводу и зоз своїма способносцами допринєсли Руснацом и рускей култури. Будзем ю тераз парафразовац, алє паметам же було споминаня фолклору, шпиваня и ґлуми. Нє шицки млади ше чувствую приємно буц члени стандардних секцийох у наших КУД-ох. Даєдни ше знаходза у апликацийох, други у антрополоґиї, та анимациї, режиї, перформансох, путованьох... Чом бизме то вец нє вихасновали, здружели ше и направели єден наш балон у хторим будземе вєдно правиц супер ствари?!

З єдней нагоди интервюовала сом терашню директорку #ЗКВР Анамарию Ранкович и вона ми у тим интервюу гварела же єй циль як директорки МАК 12/2018

■

3

У ФОКУСУ Лидия Костелник и Мая Зазуляк Гарди

8. ЛИТЕРАТУРНИ ВЕЧАР МЛАДИХ У ДЮРДЬОВЕ

НАСТУПЕЛИ ПОРЯДНИ, АЛЄ И НОВИ УЧАШНЇКИ ЛИТЕРАТУРНИ ВЕЧАР МЛАДИХ, ОСМИ ПО ШОРЕ, ОТРИМАНИ 15. ДЕЦЕМБРА У ОРҐАНИЗАЦИЇ МЛАДИХ ЗОЗ КУД „ТАРАС ШЕВЧЕНКО” ЗОЗ ДЮРДЬОВА. ДАЄДНИ УЧАШНЇКИ ШЕ ПЕРШИРАЗ ПРЕДСТАВЕЛИ ДЮРДЬОВСКЕЙ ПУБЛИКИ, А ПОРЯДНИ ВИВОДЗАЧЕ ШМЕЛО КРОЧЕЛИ НА БИНУ И ПРЕДСТАВЕЛИ

4

СВОЙО ТВОРИ.

■

МАК 12/2018

На литературне стретнуце ше одволали млади зоз Руского Керестура, Коцура, Зомбора и Дюрдьова, а представели ше зоз свою литературну творчосцу, стенд-ап комедию, през аудио-визуалну презентацию и музични точки. Пре подлу хвилю, лєбо други причини, даєдни млади хтори мали наступац нє могли присц, та ше з тей нагоди нє представели, медзитим даєдни з нїх послали роботи з хторима плановали участвовац.

– Можем повесц же того року нє було чежко позберац учашнїкох. Векшина такой потвердзела участвованє, без роздумованя, прецо сом була дакус и нєсподзивана, бо знаме же нє вше так. Розпитовали зме ше хто би могол наступац, а даєдни нам предложели и нови особи, хторих зме дзечнє волали. Наисце зме були задовольни зоз числом учашнїкох, и тераз зме задовольни, гоч даєдни нє могли присц, алє на тото нє могло уплївовац – потолковала єдна з орґанизаторкох Тамара Салаґ. Саша Сабадош зоз Зомбора дюрдьовскей младежи

пречитал свою литературу, а представена була и литература Жарка Остоїча з Керестура, хтору пречитала Валентина Салаґ з Дюрдьова. Яке становиско о наших манифестацийох и поетох ма припаднїк типичней рускей популациї могло чуц у прилогу нєзависней радио продукциї, з емисиї „На вязи”, автора Михаила Рамача зоз Дюрдьова. Керестурец Себастиян Няради нашмеял публику зоз свою нову стенд-ап комедию, а Иґор Пушкаш з Коцура пречитал авторску поезию по сербски. Марина Роман з Керестура одшпивала и одграла на ґитари даскельо шпиванки по руски и по сербски, а медзи нїма и свою авторску композицию. Валентина Салаґ, хтора водзела и конферансу, представела и гумористични приклади Емилиї Чизмар з Коцура, зоз єй рубрики „Роздумованє наглас”, хтору обявює праве у нашим часопису. Литературу Кристияна Сопку з Руского Керестура пречитала Мария Хромиш зоз Дюрдьова.

– То друге представянє моєй литератури. Перше

У ФОКУСУ

було влєце на стретнуцу на „озерку” у Руским Керестуре, а друге тераз у Дюрдьове, на тим Литературним вечаре, дзе публики пречитана моя приповедка „Reality и стварносц”. Мотив за писанє находзим у каждодньових збуваньох, хтори ми, най так повем, на даяки способ завадзаю. Потримуєм анґажовану литературу и намагам ше зоз своїма приповедками нагнац людзох на роздумованє – гварел Кристиян после програми. ВИСТАВА НА ТЕМУ ФОЛКЛОРА Учашнїки и на тим Литературним вечаре младих наступели у нєформалней, опущеней атмосфери, хтору кажди рок направя орґанизаторе.

– И того року була, як я то волам, романтична атмосфера. По столох були швичочки у

декупаж швичнїкох, хтори зме сами направели на наших креативних роботньох у Дружтве. После було послуженє и друженє, а подзелєли зме и дарунки учашнїком – гварела Тамара. На Литературним вечаре младих була и вистава фотоґрафийох чия авторка Наташа Хромиш зоз Дюрдьова.

– Орґанизаторе ми дали шлєбоду же бим вибрала и виложела фотоґрафиї яки жадам, а понеже плануєм направиц календар, уж сом мала вельо фотоґрафиї на тему фолклора, народного облєчива и традициї, та сом ше одлучела же би вистава була у таким духу. Потераз зме направели фотоґрафиї за даскельо мешаци, за цо дзекуєм товаришом зоз виводзацкого фолклору. Найвекша мотивация ми праве фолклор и трудзим ше зазначиц хвильки на фестивалох и наступох

през цали рок, та даєдни фотоґрафиї зоз Польскей, Словацкей, або Горватскей – гварела Наташа и додала же ше скорей приявйовала на даскельо конкурси, алє першу самостойну виставу мала праве на Литературним вечаре. Попри Наташових фотоґрафийох, млади после програми могли поопатрац и даєдни числа МАК-у, а друженє предлужели зоз дружтвенима бависками и у чераню упечаткох о тим Вечаре. Отримованє Литературного вечара младих финансийно помогло Роботне цело за младеж Националного совиту Руснацох, а дюрдьовскей младежи потримовка у орґанизованю тей, уж традицийней програми, и Управни одбор КУД „Тарас Шевченко”.

МАК 12/2018

■

5

У ФОКУСУ Мая Зазуляк Гарди

РОЗГВАРКА ЗОЗ МИХАЙЛОМ ПЛАНКОШОМ, АУДИО-ВИЗУАЛНИМ УМЕТНЇКОМ И СТУДЕНТОМ ИСТОРИЇ УМЕТНОСЦИ

ВИДЗИ ШЕ У ШВЕЦЕ ФИЛМА Пред двома роками, Михайло

Планкош зоз Суботици закончел режию и ґлуму на Новей академиї уметносцох у Беоґрадзе, а интересовала го ище єдна обласц, та

Фото: N Soul photography

тераз закончує и историю уметносци на беоґрадским Филозофским факултету. Любел би ше уписац на мастер студиї у обласци филма.

6

■

МАК 12/2018

Фото: Вероника Вуячич

Михайло нє побановал же ше уписал на ище єден факултет, на хторим му остало положиц даскельо испити, и припознава же є задовольни же так поробел.

– Перши факултет сом закончел у класи Любишу Ристича, а званє хторе сом здобул то аудиовизуални уметнїк. Мой старши колеґа на тим факултету теди основал єден уметнїцки студио, НК, и там зме робели велї представи, бавели зме у Суботици, у Беоґрадзе на вецей местох, аж и у гарешту, цо було наисце интересантне. Як историчар уметносци годзен сом робиц свашта. Думам же можем комбиновац и єден и други фах, задовольни сом же сом вельо научел, у тим смислу же як швет функционовал скорей, як функционує тераз. История уметносци отворенша як сама история, самим тим же преучуєме визуалне, а нєшка воно досц актуалне, а ма вязи и з филмом. Шицко то кадриранє – толкує Михайло. Вон визначує и же нєт дацо з тих обласцох цо би нє любел робиц, алє го тераз найбаржей интересує шицко цо повязане зоз шветом филма.

– И на першим факултету сом ше трудзел занїмац ше зоз филмом и цо сом сам робел, робел сом у швеце филма. Правда, там сом ше вецей занїмал з театром, робел як ґлумец. Тераз ме интересує филм и режия у швеце филма, знїманє. Думам же то мож найлєпше вихасновац у нєшкайшим чаше, дзе маме мобилни телефони, компютери, конзумеризем медийох прейґ малих апаратох и же зґоднєйше прейґ того приповедац приповедки хтори можу буц хасновити и интересантни. До театру треба доцагнуц людзох же би пришли, треба предац карти же би ше заробело, путовац, виплациц салу, так же то у нєшкайшим чаше компликованше. Мам идею зняц и документарни филм о „Червеней ружи”, алє сом го ище нє поробел до конца – гвари вон и през шмих додава же му нєдавно оцец гварел же уж длуго студира и же пришол час же би почал хасновац алат хтори позберал, же би видзел цо може з нїм поробиц. Єдного дня, Планкош би любел пойсц и до иножемства, же би ознова научел дацо нове.

– Думам же мудре пойсц зоз нашей жеми, нє зато же ту найгорше на швеце, алє думам же нормалне же би людзе одходзели док су млади, же би видзели як у других жемох, як ше там

У ФОКУСУ

роби. Гоч нєшка мож видзиц вельо и прейґ интернету, нє исте то наисце пойсц, видзиц и почувствовац як там жиц и робиц. Потрудзиц ше врациц ше з тим искуством, алє чловек ше нє муши анї врациц, може вельо помогнуц дома и кед є даґдзе. Я нє гварим же бим ше нє врацел, нє гварим анї же бим ше врацел, гварим лєм же бим любел пойсц и научиц ознова дацо нове – припознава Михайло.

ЙОГО ФОТОҐРАФИЯ НА ВИСТАВИ У ФИРЕНЦИ Попри шицким тим, Михайло ше од штреднєй школи занїма зоз фотоґрафию, а початком того лєта єдна його фотоґрафия завжала штварте место на вистави у уметнїцким студию у Фиренци.

– Моя пайташка там бива, та зна цо ше случує. Приявел сом ше, госци гласали о фотоґрафийох и освоєл сом тото, штварте место. То було други раз же сом там участвовал. Мал сом и даскельо самостойни вистави, а участвовал сом и на даскелїх ґрупних – бешедує Планкош. Док бул у Суботици, бул активни и у вецей секцийох у Дружтве Руснацох.

– Одмалючка сом рецитовал по руски, ґлумел сом, шпивал у ґрупи, шицко под руководством Наташи Ґрунчич. Того року сом у Суботици рецитовал и на означованю Националного швета Руснацох. Думам же тото же сом ґлумел и шицко цо сом робел у Дружтве бул важни фактор у моїм живоце и за мойо опредзелєнє, алє, медзи иншим, и тото же ми мац професорка литератури, та сом и з обисца одходзел з интересованьом за филм, театер, до хторого ме родичи часто водзели. Бавел сом и у представох у ґимназиї, шпивал сом у хору Сербского културного центру Суботица, а у Беоґрадзе у хору „Иво Лоле Рибар” – начишлює на концу Михайло свойо богате искуство, а треба повесц и же є язично наисце богати, бо з оцом и його фамелию бешедує по руски, а з мацеру, хтора по походзеню полу Бунєвка, полу Мадярка, дакеди бешедує по сербски, а дакеди по мадярски. МАК 12/2018

■

7

МАК-ОВ КОЛАЖ Мая Зазуляк Гарди

МУЗИЧНИ ПРОЄКТ

ЧАС ЛЮБОВИ

Штредком децембра на интернету обявени видео спот за нову шпиванку по руски „Час любови”, а тот музични проєкт, у хторим участвовали аж коло 25

млади особи зоз Руского Керестура, реализовали Анамария Регак, Златко Русковски Чоби и Сашо 8

Палєнкаш.

■

МАК 12/2018

Авторка тексту и музики Анамария, аранжман подписує Златко, а вони двойо и обдумали тот музични проєкт, як гваря, зоз кафу.

– Предложел сом Ани же бизме могли таке дацо поробиц. То ме уж од скорей мучело, алє сом ше єден час нє занїмал з музику. Кус покус, дошли зме до того же би могли участвовац Руснаци з вецей местох, алє понеже би то було досц компликоване пре приходзенє на знїманя, до конца зме ше одлучели же учашнїки буду лєм зоз Керестура. Проєкт тирвал коло два мешаци, и то дас три раз менєй як цо би требал, бо людзе анї нє свидоми кельо треба часу за реализованє єдного такого проєкту, окреме у хторим участвую тельо особи – толкує Златко, хтори и автор видеа. Гоч нє були сиґурни же ше им шицки учашнїки одволаю, до конца кажде бул одушевени з тоту їх идею.

– Бешедовали зме з Чобийом о тим же зме обидвойо у музики, алє ше єй пре други обовязки нє маме тельо нагоду пошвециц, та зме надумали направиц єден таки музични проєкт у шветочним духу. Почало од того же бизме могли, а тераз ше то

и витворело. Коло музики ми помогнул Чоби, а Сашо коло тексту. Думам же „випадло” так як зме и задумовали. Барз сом уживала у тим проєкту и барз ми було мило кед зме ше зишли и направели цошка заєднїцке. То нам може буц мотив и за нови идеї – визначує Анамария.

Сола знїмали у импровизованим хижним студию, як и даєдни часци за спот, а його зняли и у Доме култури Руски Керестур, хтори им уступел простор, а Завод за културу войводянских Руснацох камеру. Сашова улога у тим проєкту була зорґанизовац и координовац зоз учашнїками, алє тиж так бул и аудио технїчар.

– При складаню цалей екипи водзели зме ше з тоту лоґику же кажде з нїх кедишик дзешка шпивал и при каждому зме нашли тоту нїтку. Можебуц зме нє волали шицких кого требало, а и нє шицким ше удало уклопиц кого зме сцели. Позберана така екипа же ше за дакого з нїх явносц можебуц и нєсподзива же прецо праве вони шпиваю. Було аж и реакциї даєдних учашнїкох же „дзе сце мнє нашли”. Резултат таки же ше анї вони, анї ми нє маме прецо ганьбиц, лєм цешиц – гвари Сашо.

МАК-ОВ КОЛАЖ

Спот мож опатриц на Ютюбу под назву PROJEKT - ČAS LJUBOVI, а тоту шпиванку мож послухац и безплатно презняц и на сайту makmagazine.bandcamp.com.

– Мнє ше барз пачело знїмац гоч сом спочатку думал же ше ми нє будзе пачиц, алє кед зме ше шицки позберали, було наисце добре. Екипа була добра, а поготов у Доме култури, кед зме знїмали спот. Ми тройо нє шпиваме часто вєдно, лєм кед ходзиме по шпиваню, як и у хору, алє тераз нє маме часу пре факултет. Думам же треба вихасновац нагоду и зняц ище даєдну шпиванку, уж кед позберали таку шпивацку екипу – дума Дионизий.

ЧАС ЛЮБОВИ Приходзи, приходзи час любови, Вєдно дочекайме хвильки нови, По дражкох тераз шпивайме милу писню, Подзельме радосц и розглашме тоту вистку. Гибай и ти, придзем и я, Направме крочай нови, або два, Нє предумуй ше, нє скривай ше, Идз ґу людзом хтори любя це. Приходзи, приходзи час любови, Вєдно дочекайме хвильки нови, Шерцо весело най нам дурка, Кажде обисце цепле нука. Приходзи, приходзи час любови, Вєдно дочекайме хвильки нови, За радосц нашу нє треба вельо, Ошмих на лїцо и лєм весело. Подумай на шицких коло себе, Док припатраш ше на шнїг хтори весело веє. Шицки з нас маме нєзвичайну моц, Вєдно, зоз писню дочекайме тоту ноц. Помогнї и ти, помогнєм и я, Прави приклад ше нє забува. Нє старай ше, нашмей ше, Идз ґу людзом хтори потримую це. Рефрен Дахто ма вельо, дахто ма мало, Подаруй же би и за другого остало. Здогаднї ше, осетени буц, Най писню любови цалу ноц чуц. Рефрен

Фото: Сенка Надь

Медзи велїма младима учашнїками були и браца и шестра Малацково, Кристина, Тадей и Дионизий хтори вєдно одшпивали даскельо стихи „Часу любови”.

МАК 12/2018

■

9

УПЕЧАТКИ Рутенпрес и МАК

ПРОМОЦИЯ МАСТЕР РОБОТИ БИЛЯНИ ДРАЖОВИЧ

ФОКУС ПОЛОЖИЦ НА НОВИ МЕДИЇ У Заводзе за културу войводянских Руснацох у Новим Садзе 13. децембра представена публикация „Етнолинґвистична виталносц руского язика у Сербиї” авторки Биляни Дражович, хтора друкована як седма публикация у едициї „Иновациї – Владимир Ґарянски”. У мастер роботи хтору Биляна одбранєла у септембру того року на Филолоґийним факултету Беоґрадского универзитета виглєдоване положенє руского язика по параметрох Скали виталносци язикох Унеска, на основи хторей ше описує кельо єден язик „живи” и яка му перспектива у ґлобализованим швеце, дзе вше швидши процес геґемониї вельких и вимераня малих язикох.

10

– През виучованє социолинґвистики на основних и мастер студийох окреме ме заинтересовали загрожени и меншински язики. З оглядом на тото же мой леґинь Руснак и же сом пред тим анї сама нє знала скоро нїч о Руснацох, ■

МАК 12/2018

їх култури и язику, одлучела сом реализовац виглєдованє хторе би допринєсло лєпшому розуменю и упознаваню Руснацох и їх култури. Факт же сом нє нашла актуалне виглєдованє на подобну тему мотивовал ме же бим ше фокусовала на виталносц язика и його хвилькове положенє у Сербиї – потолковала Биляна после промоциї як ше одлучела праве за тоту тему.

простору за напредованє єст на полю нових медийох, окреме интернета, та би фокус требало положиц на усвойованє нових мултимедиялних формох и тематске осучасньованє змистох. Оможлївйованє образованя на руским язику на шицких академских уровньох и технїчне и фахове образованє на руским язику тиж так значни обласци за очуванє язика – додала вона.

По достатих резултатох, руски язик у Сербиї авторка оценєла зоз просекову оцену 3,88 на скали од 0 по 5, цо солидни резултат, алє дзепоєдни параметри накладаю осторжносц и вимагаю акцию.

На промоциї були и нашо фаховци з обласци линґвистики и филолоґиї, а о роботи бешедовали мср Биляна Дражович, мр Гелена Медєши хтора роботу преложела на руски язик, и проф. др Янко Рамач, єден з єй менторох.

– Позитивни факт же ше анї по єдним параметру язик нє ранґирує спод оцени 3. Заш лєм, його загроженосц нєпобиваюца, а тенденциї же у будучносци язик будзе у ище нєсиґурнєйшим положеню. Ситуация найкритичнєйша у поглядзе абсолутного числа бешеднїкох язика, т. є. числа припаднїкох рускей националней заєднїци, алє то фактор на хтори нє можеме барз уплївовац. Заш лєм,

Мастер робота Биляни Дражович за публикованє вибрана на тогорочним конкурсу Заводу за културу войводянских Руснацох хтори тота институция розписує кажди рок же би промововала науково-виглєдовацку роботу младих членох академскей заєднїци.

Фото: Вероника Вуячич

ТАЛАНТ ЗА НЄПРОДУКТИВНОСЦ

ДРУГА ПОЛОВКА 21. ВИКУ

Деян Павлович

ПРОЗА

Ище вше чувам стари календар зоз 2018. року. Пред пар роками, наполнєла ше штварта децения постояня тей старей громадки паперу. Прецо го чувам? Нє знам анї сам. Озда ше ми лєм пачи як випатра. Нїч ме окреме нє вяже за тот рок. А мало того ше и пременєло од теди. Наиходзаци роки уж оддавна вше подобнєйши тим предходним. Ище вше ше з часу на час зиходзиме у старих карчмох и до ранших годзинох зоз заплєценим язиком розправяме о уж давно вибешедованих темох. Углавним ше вше до конца зведзе на исте. Углавним вше тамадз далєко, после пол ноци, живот с*анє. Кажде сце теди виприповедац свою приповедку. Верим же нам з часу на час, нєобходна єдна така терапия. Тото цо ше пременєло од 2018. року, нажаль, же вше ридше мож чуц руски язик на таких местох. И вообще. Поспиши ми ше кеди-нєкеди у преходзе чуц коцурски. И то гевтот прави, кед Коцурци у своїм язику ище вше мали векшину руски слова. Поправдзе, нє паметам кеди сом остатнїраз обишол тот валал. Нєшка, шицки ми вецейменєй бешедуєме по коцурски. Ище вше нє патрим телевизию. Нє ясне ми як тот медий вообще и обстал потераз. Радио и новини давно дали свой остатнї поздрав. На щесце, мушел бим повесц. Тераз ше наш мили предсидатель держави муши зявйовац лєм на телевизиї. До пред 15 роками мушел давац вияви и за новини и за радия. То му було барз напарте. Нам, слухачом и читачом, ище напартейше. З часом зме здобули доживотного предсидателя. З опозицию нє знам цо ше случело уж длугши час. Верим же даєдни уж и поумерали. И наш предсидатель кус остарел. Вшелїяк же нє сумням же ище вше тельо вельо роби, медзитим, заш лєм, мушим припознац, вше ридше чуєм од нього же о тим и бешедує. Мало и йому потераз кус допиц. БДП нам ище вше рошнє. Милина. Кед зме коло того, за викенд буду отримани виберанки за национални совит. Як и вше, добри вибор. 10 опциї. Дакеди бабом и дїдом, тераз родичом мушим отримац преподаванє за кого єдино нє треба гласац. През шицки тоти роки, похопел сом же за*бани тот БДП. З часом, после тельо повторйованя о його росту з боку верховного, сам БДП постава вше менєй абстрактни и стваря якеш фиктивне чувство о лєпшей будучносци. Окреме дїйствує на старших людзох. На нашо щесце и далєй рошнє. На многая и благая лїта. МАК 12/2018

■

11

РОЗДУМОВАНЄ НАГЛАС

Емилия Чизмар

Шицки ми хтори купиме и главку шалати, бо ше ганьбиме лєм з фляшу вина на касу. #лємбаланс Мили МАК-у, чи єст ещи младежского живота за мнє? Вчера сом ше добрей уринокултури зрадовала як Дїдови Мразови. #цонамнєвидзице Кед би ми банкомат додавал як вага... #животпляскаанєгласка Гало, то Китай? Черала бим ратици за уцицовач. Знаце, опрашела лєм 13, та на лєтаци авто нє будзе того року. #прилєгла #скромно

12

■

МАК 12/2018

Рубрика гумористичного характеру и єй змист нє ма намиру дакого увредзиц, алє буц читачом розвага.

ТАК И НЇЯК ИНШАК Ана Римар Симунович мастер професор руского язика и литератури

ЧУХАЦ, ЗМИВАЦ, ПОМИВАЦ, РАЙБАЦ Дараз нам ше видзи же руски язик худобни, бо нє вше мож найсц одвитуюце слово по руски, за даєдно слово з другого язика, та ше часто дацо на руски язик муши преложиц описно, а нє лєм з єдним словом. З другого боку, руски язик ма вельо слова за хтори нєт еквиваленти у сербским язику. Наприклад, у сербским язику слово прати ше хаснує и кед ше одноши на власи, зуби, судзину. У руским язику маме окремни дїєслова за шицки тоти предмети хтори ше умива: Чухац зуби Змивац власи (Мож лєм повесц Змивам ше, бо ше подрозумює же змиваме власи) Помивац судзину (анї нє мушиме повесц цо помиваме, бо ше тото дїєслово одноши лєм на судзина, та ше подрозумює же ше помива судзину) Райбац шмати (тиж так досц повесц лєм райбац). Видзиме же ше у руским язику зуби чуха, власи ше змива, судзину помива, шмати ше райбе, а у сербским язику ше за шицки тоти роботи хаснує єдно дїєслово – прати. У тей рубрики уж було бешеди о медзиязичних гомонимох, односно словох хтори єднак звуча у розличних язикох, а маю иншаке значенє. Так напр. по сербски дїєслово чистити мож хасновац кед ше сце повесц же ше дацо пораї. Часто мож чуц же и по руски дахто гутори же очисци хижу, алє у руским язику ше чисци кромплї, а нє хижу. Тиж так, вельо раз чуєме же дахто чисци шнїг, цо би у буквалним смислу значело же у шнїгу єст даяке шмеце, та тото шмеце сцеме склонїц зоз шнїгу же би нам остал лєм чисти шнїг. У руским язику шнїг ше одмета або одруцує. Кед слово о медзиязичних гомонимох, под уплївом сербского язика ше у руским язику погришно хаснує слова словенски и словенацки. Кед ше сце повесц же дацо зоз Словениї, часто мож чуц же людзе гуторя словенацки (напр. словенацки язик). Слово словенацки анї нє иснує у руским язику. За язик хтори ше одноши на державу Словению, по руски повеме же то словенски язик, а гевто цо по сербски словенски, по руски будзе славянски, а то ше одноши на напр. славянски народи: Руснаци, Серби и Болгаре єдни зоз народох хтори припадаю славянскей ґрупи. Надпомнуце! Слова славянски, словенски, руски, сербски, пишеме з малу букву. Тоти слова ше пише з вельку букву лєм у случаю кед ше находза на початку виреченя, або су перше слово у официйней назви даякей институциї. Приклад: Були зме у Руским доме. МАК 12/2018

■

13

ШВЕТ НАУКИ И ТЕХНОЛОҐИЇ Сенка Иван

ИНТЕРВЮ ЗОЗ НИКОЛОМ СИВЧОМ, СТУДЕНТОМ МЕХАТОНИКИ, РОБОТИКИ И АУТОМАТИЗАЦИЇ, РАДИЙСКИМ ВОДИТЕЛЬОМ, ФРИЛЕНСЕРОМ...

ШИЦКО МУ ИДЗЕ ОД РУК Добре буц пошвецени єдней науки, єдней роботи и добре кед зме на єдну ствар фокусовани, прето же ю вец, требало би, одробиме як треба. Медзитим, можлїве буц заинтересовани за вецей ствари и шицки добре робиц, а приклад за таке дацо то Никола Сивч зоз Крущичу, хтори попри тим же є студент мехатоники, роботики и аутоматизациї на Факултету технїчних наукох, роби и на Naxi радию як водитель, як технїчни и тонски реализатор, а як фриленсер роби як ґрафични дизайнер, веб дизайнер, програмер, видео монтажер.

Очиглядно же це интересую барз вельо ствари, поготов технїчни. Од кеди? Никола Сивч: Мушим повесц же док сом бул у основней школи мал сом досц шлєбодного часу же бим виглєдовал, бо ме досц того интересовало. Поготов ми хемия, биолоґия и физика були предмет интересованя. Медзитим, тиж так ме и медиї вше интересовали, та сом сам научел робиц у фотошопу, илустратору, премиєру, кед слово о видео продукциї, вец сом почал и програмовац, перше лєм так за себе, и ниа, я тоти шицки мойо гобиї претворел до роботох, сам, без школованя. Учел сом, спочатку и гришел, алє вельо сом виглєдовал и нє одуставал од того цо ме интересовало. Як ши пришол на идею робиц як радийски водитель?

14

НС: То приповедка хтора руша од дзецинства. Барз сом любел рисовани филми и кед сом патрел филм по анґлийски, а бул титл на нїм, сцихшал сом и тото цо подоба гутори на телевизиї я читал и давал глас тей подоби у рисованим филму. Простейше ■

МАК 12/2018

поведзено, синхронизовал сом го. Нормално, то було нєпрофесийне спочатку и аматерски поробене, алє теди сом одкрил же мам тоту моц меняня гласа, же можем звучац як монструм, мала дзивочка, лєбо, наприклад, як стари чловек... Видзел сом конкурс на радию Сиґнал. Приявел сом ше и достал место радийского водителя. Барз им ше пачела моя можлївосц трансформованя гласа, а шицки технїчни ствари хтори сом нє знал и дикцию сом научел. Познєйше сом мушел направиц паузу од радия пре даяки приватни причини, алє знанє остало, хторе ми тераз помогло же бим достал роботу на Naxi радию. Кеди ґрафични дизайн пренашол драгу ґу це? НС: Кед сом як дзецко достал свой перши рахункар, спадло ми на розум бавиц ше „на телевизиї”. Видумовал сом телевизиї, давал им мена и правел лоґо за нїх, наприклад, мал сом Екстра телевизию, Флеш телевизию... J И так лоґо по лоґо, кажди бул професионалнєйши од другого и мнє то у єдней хвильки постала ище єдна од роботох. Тиж так, од помоци ми було и тото же сом у стреднєй школи

ШВЕТ НАУКИ И ТЕХНОЛОҐИЇ

бул у новинарскей секциї, дзе сом помогнул у ушорйованю часопису Таймаут. Вше сом бул задлужени и за насловни бок, цо за мнє була велька одвичательносц направиц дацо цо ше шицким будзе пачиц, алє удало ше ми. То випатрало барз добре и шицким ше пачело. Шицко я то почал робиц як гоби, бо ме, єдноставно, интересовало и ниа тераз ми то и єдна од роботох. Наприклад, власнїца радия за хтору тераз робим трима и приватну школу, та єй робим дружтвени мрежи, визуални идентитет... До нєдавна сом робел досц за странцох, наприклад, комплетни брендинґ за златару у Зєдинєних Арабских Емиратох, робел сом флаєри за представу у театру у Сиднею, лоґо за ресторан у Америки, лоґои и дизайн дружтвених мрежох за фотоґрафа у Индиї... То сом шицко робел док сом нє почал робиц на радию. Студираш роботику. Кельо тота наука заступена у нас? НС: Док закончим студиї, моя робота будзе програмовац робота, так же би функционовал автономно, односно без чловековей контроли, значи мойо будзе же бим го програмовал и лєм

уключел же би робел. У Сербиї, нажаль, тота обласц ище нє барз зажила, та ми после тих закончених студийох можеме робиц як програмере, або машински инженєре, та за нас хтори ше сцеме занїмац зоз роботику єдина опция пойсц до иножемства. Мойо жаданє пойсц до Япону, дзе маю барз моцну и розвиту технолоґию, цали тот сайбер швет то Япон. Сотрудзуєш можебуц и зоз нашима медиями, або ши активни у даєдним културним дружтве? НС: Щиро, тераз нє. Мило ми же сом научел приповедац по руски, дзекуюци школованю у керестурскей Ґимназиї, а тото з чим ше цешим то же, можем шлєбодно повесц, успишно промовуєм Руснацох на Твитеру. Барз любим вариц и, наприклад, на своїм Твитер профилу сом потолковал людзом, през цали поступок, як ше прави пироги. Направел сом перше увод цо шицко треба, а вец крочай по крочай, сликовито и на духовити способ приказал сом як направиц смачне, руске єдло. Можем повесц же барз велї людзе першираз чули за Руснацох, а най нє приповедам за пироги. После того ме людзе нагваряли же бим заш дацо писал о

Руснацох и рускей кухнї, очиглядно им ше пачело. Так же плануєм и то предлужиц робиц, а нови руски єдла буду обявени пред Крачуном. Кед положиме на бок шицки твойо роботи хтори настали зоз гобийох, цо биш любел витвориц у обласци хтору студираш? НС: Гммм... мойо найвекше жаданє кус чудне и людзе углавним на ньго чудно реаґую, прето же то за векшину ище табу тема. Моя обсесия и любов то роботика и жадам постац робот, нє важне чи киборґ, чи андроид. J Вше сом жадал буц таки мудри же бим могол шицку свою меморию преруциц на даяку флеш меморию, же бим себе направел як, наприклад, андроида и предлужел робиц як инженєр, алє робот инженєр. То ище нє скроз розробена задумка, алє будзе, мам часу. МАК 12/2018

■

15

СПОРТ И РЕКРЕАЦИЯ Цецилия Надь

РОЗГВАРКА ЗОЗ ТАНЄЧНЇКОМ ЛАТИНО-АМЕРИЦКИХ ТАНЦОХ СЛАВКОМ КОЛОШНЯЙОМ З КЕРЕСТУРА

ТАНЄЦ ТВОРИ ЕНЕР ТАНҐО, ЧА-ЧА-ЧА, БЕЧКИ ВАЛЦЕР, ЛЄМ ДАЄДНИ З ТАНЦОХ ХТОРИ И ПО МЕНУ И ПО КРОЧАЙОХ ПРИЦАГУЮ И ГЛЄДАЮ ПУБЛИКУ, А КВАЛИТЕТНОГО ТАНЄЧНЇКА ВИВОЛУЮ НА ТАНЄЦ. У ТАКИХ ТАНЦОХ МОЖ ДОЖИЦ, ПОЧУВСТВОВАЦ, АЛЄ И ВИДЗИЦ РОЗКОШ РУХУ, РИТМА, ҐРАЦИОЗНОСЦИ И ЗАЄДНЇЦКЕЙ ЕНЕРҐИЇ. ЦО ХАРАКТЕРИСТИЧНЕ, А ЦО ЗАЄДНЇЦКЕ У СТАНДАРДНИХ И ЛАТИНО-АМЕРИЦКИХ ТАНЦОХ ОДГАДНУЛ НАМ СЛАВКО КОЛОШНЯЇ ЗОЗ РУСКОГО КЕРЕСТУРА. Славко ше до крочайох танцу упущел прешлого року у децембру. На годзини ходзи до танєчней школи „Квин” у Новим Садзе, дзе виучує рижни файти танцох, як цо то бечки валцер, арґентински танґо, кизомба (африцки танґо), америцки танєц – сфинґ, алє и танци „масовки” – дзе єдна, главна

16

■

МАК 12/2018

особа водзи крочай, а шицки други ю провадза.

– Мнє танґо найоблюбенши танєц, а зоз танґом повязана и кизомба, гоч и фокстрот барз цикави. Єст єдна присловка „З єдного боку маш танєц, а з другого танґо”, праве прето ше ми пачи. У танґу шицки танци помишани, вон наставал зоз мишаньом културох, и ма длугу приповедку – гвари Славко и додава же кажди танєц ма свою музику, свойо рухи и же го твори енерґия двох особох. Кажди танєц ма и свой основни крочай, алє часто мож одредзени фиґури з єдного танцу, комбиновац и у другим. Чи мож повесц же ше даєдни танци чежше, або лєгчейше танцує, Славко гвари же при спомалшених танцох, особа треба же би мала „чувство”, прето же у швидких танцох, музика и рух лєгко водза.

– Кельо це порушує шпиванка, кельо це порушує енерґия особи зоз хтору танцуєш, кельо ти присутни у тей хвильки, шицко тото вплївує на танєц. Заш лєм, и триманє важне, алє на першим месце слух. Зависно од слуха, ти лєпши, або горши танєчнїк, алє дефинитивно

думам же танєц нє тото цо резервоване за одредзене число людзох, алє же, ґенерално, шицки можу танцовац – визначує Колошняї. КРОЧАЇ, ФИҐУРИ, ХОРЕОҐРАФИЇ... Танєчна хореґрафия то уметносц, одредзене число фиґурох, вона ма одредзени розпорядок и роби ше плански. Наш собешеднїк толкує же як чловек постава лєпши танцош, цикавша му импровизация, и то красота танцу, а нє лєм научени и вивежбани шаблон.

– Зоз свойого скромного искуства можем повесц же музика ноши, шпиванка ноши и добри танєчнїки виводза тото цо им потераз нїґда на розум нє спадло. За таке ше будує чувство, нєзависно од двох особох, можебуц ше вони нїґда анї нє стретли, алє кед маю вибудоване чувство, вони и першираз можу перфектно одтанцовац крочаї у танцу – гвари Славко. Вон два раз, або три раз до тижня ходзи на танєц. Интересантне тото же ше даскельо раз до мешаца орґанизую и танєчни вечари. Вечари танцу орґанизовани и у його танєчней школи, алє тераз, у жимских мешацох, почина права сезона, та таки друженя орґанизовани и у готелу „Парк” у Новим Садзе, дзе танєчнїки приказую шицко тото цо научели у своїх клубох.

– Таки стретнуца, насампредз, друженє, алє ми там и вежбаме и приказуєме научене. Попри тим, часто з дружтвом з танцу нащивюєм и тематски журки, дзе ше отримує вечари танцу – толкує Славко.

СПОРТ И РЕКРЕАЦИЯ

РҐИЯ ДВОХ ОСОБОХ ВАЖНА ЛЮБОВ ҐУ ТАНЦУ Атила Розмаринґ хореоґраф и инструктор у танєчней школи „Квин” и вон гвари же дакеди родичи учели дзеци же танєц состойна часц живота, до чого вон и прешвечени.

– Танєц и рух зоз музику творя радосц и на тот способ, кед ше дзецом приблїжи танєц, вони го полюбя. Думам же векшина людзох, можебуц аж и вецей як 90 одсто ма даяку „ґомбичку” хтора поруша чловека и наисце шицки можу научиц танцовац. Найважнєйше уживац у танцу, у танцу за двоїх, зоз пару, алє и сам – визначує инструктор Атила. Тиж, важна и пара у танцу, а Биляна Куцурац танцує вєдно зоз Славком и гвари же важне кед ше пара надополнює и кед енерґия чече помедзи. Вельку улогу ма и ритем, повязаносц... Стандардни и латино-америцки танци нє нательо присутни при младих, алє як гвари наш собешеднїк, то вироятно ствар тренду. Баржей ше промовую други вредносци, и вони забераю водзаце место. Медзитим, часто мож чуц, алє и охарактеровац танєц як менталну релаксацию и опущованє.

– За танєц потребна лєм добра дзека и добри инструктор хтори усадзи любов ґу танцу. Даєдни стресни ситуациї зоз живота ше лєгчейше пребродза, або ше на хвильку забудзе на нїх. „Лєгла” ми енерґия людзох на танцу, алє и атмосфера, шицки позитивни, а

там сом упознал вецей позитивних людзох як през цали свой живот – гвари Славко. ЗАЄДНЇЦКА НЇТКА У МУЗИКИ И ТАНЦУ Славко у нашей, рускей култури познати и по музичних наступох, участвовал и на мултимедиялней манифестациї „Дньовка”, дзе часто провадзел на ґитари и шестру Анамарию Колошняї, тераз Регак.

– Музика ме порушує и ноши. Танєц и музика попреплєтани, єдно друге провадзи. Тераз танєц мой други способ креативносци,

и музику и шпиванє преточуєм до танцу, вон ми баржей одвитує и ту ше пренаходзим. Постої векша интеракция медзи людзми, ґрупа ше руша, прави енерґию, ти будуєш одношенє з партнером, и то ми цошка нове и иншаке – припознава Славко. Танєц видувни вентил и баланс, гвари Славко и додава же вон по фаху будовательни инженєр, алє кед цали дзень препровадзи у роздумованю и рахованю и кед пойдзе на танєц, або ґу музики, як кед би уключел другу часц мозґу. З єдного боку аналитичносц, а з другого креативносц. МАК 12/2018

■

17

УПОЗНАЙ СЕБЕ Єлена Мали козметичар-шминкер

КОЗМЕТИКА И ШМИНКА

БЛЇЩАЦА И ОБАЧЛЇВА ШМИНКА КЕД СЛОВО О ШМИНКИ, ТУ ШЕ УГЛАВНИМ ШИЦКО З РОКА НА РОК МЕНЯ, КАЖДИ РОК ПРИХОДЗА ДАЯКИ НОВИТЕТИ, И ДАЦО ЦО ПОПУЛАРНЕ. ТОГО РОКУ БУЛИ ПОПУЛАРНИ „ШЛЬОКИЦИ”, ҐЛИТЕРИ, УГЛАВНИМ ШИЦКО БЛЇЩАЦЕ, ЯК И ГАЙЛАЙТЕР. МАТ КАРМИНИ ПОПУЛАРНИ, АЛЄ ДУМАМ ЖЕ У ШЛЇДУЮЦИМ РОКУ БУДУ ПОПУЛАРНЄЙШИ

18

„СЯЇ” ЗА УСТА.

■

МАК 12/2018

Завиши и о якей нагоди слово, як и о тим чи лєто, або жима. Влєце ше углавним хаснує дречавши фарби (напр. жолта, червена, желєна...), а вжиме баржей иду цмейши фарби (напр. доганова, чарна, стриберна...). Тиж так, єст рижни способи шминканя, як цо то:

випатраю видлужени, а за додатни ефекат мож положиц айлайнер, або клайбас за очи.

4. Класична технїка – вона за шицки нагоди.

5. Eye makeup технїка зоз клайбасом за очи – то обачлїва шминка.

2. Вертикална технїка – то подобна шминка за дзивки хтори маю дробни очи, узки, або штреднєй велькосци, прето же вец випатра як кед би були ширши и векши.

Того року було популарне же би вам твар була нашминкана так же би анї нє було видно же маце пудер, значи, важне же би твар була швижа, випатрала природно, гидрирано, а же бисце, у ствари, зоз мейкапом прикрили шицки нєдостатки. Гайлайтер тиж так важни, прето же вон дава швижи випатрунок и по моїм думаню, совершени конєц шминки.

3. Горизонтална технїка – то найчастейше за дзивки хтори маю векши очи, та так очи

Як цо сце могли заключиц, того року було найпопуларнєйше же би ше шминка блїщала и же би

1. Smokey eye технїка – то, углавним, найпопуларнєйша технїка того року, и дзивки ю найволя.

УПОЗНАЙ СЕБЕ

була обачлїва. Совит за дзивки же у нєшкайшим чаше нє важне яки кармин положице кед вам очи визначени. Назначела бим тиж так и за дзивки хтори ше любя шминкац же би водзели рахунку о тим цо кладу на твар, бо нєшка єст рижни шминки, хтори и нє таки квалитетни, и то може буц чкодлїве за нашу твар. Найлєпше би було же бисце ше, пред тим як купице шминку, посовитовали з даским хто ше розуми до того. Важне и як отримуєце свою твар после шминки. Обовязно би требало кажди вечар пред спаньом очисциц твар. Кед маце шминку, перше ю знєйце. Знїмайце ю зоз мицеларну воду, бо кед знєєце зоз чисту воду, то вам нє значи нїч, прето же вам шминка войдзе до порох и вец ше може случиц же вам виду пирщки, а мицеларна вода очисци пори и вец вам ше нє зявя митисери, пирщки и акни. Раз тижньово би требало поробиц пилинґ твари, а тиж так и положиц даяку маску на твар.

КОЗМЕТИКА Цо ше дотика козметики, єст рижни креми за скору. Ваш козметичар би вам требал повесц яку файту твари маце, же бисце знали яку крему мушице хасновац и як отримовац свою скору. Нїґда нє запущуйце свою скору, прето же кельо ю отримуєце, тельо будзеце млади и нє будзеце мац ранци. Ранци наставаю

од превершеного слункованя, од куреня, од конзумираня алкоголу, од нєдостатку сна. То, нормално, шицко завиши и од ґенох, алє ви можеце вельо допринєсц тому. Зоз одвитуюцима козметичнима препаратами, поготов креми хтори кармя нашу скору и отримую ю мегку, можу спомалшиц зявенє ранцох. Добре би було кед бисце раз мешачно пошли до козметичара на гиґиєнски третман твари. Твар вам каждодньово под уплївом дима од циґаретлох, слунка, атмосферских пременкох, праху, остатку шминки... То третман хтори вам очисци твар од митисерох, пирщкох, и ошвижи вам скору. Шицко тото на перши попатрунок нєвидлїве, алє охабя длугорочни шлїди на скори. За глїбши третман чисценя твари нє достаточни лєм тоник, маґична рукавица... Козметичар одредзи вашу файту твари, и да вам хасновити совити. Кед нє пойдзеце до козметичара, можеце водзиц рахунку о твари и дома. Лєм важне же бисце нє престали водзиц рахунку о нєй, бо кед ше раз запущи, вец вам будзе требац часу привесц ю до шора. То тиж так спада до вашей гиґиєни. Тераз, кед жима, мушице го зачувац од жими, исто так и од заґадзеного воздуху.

МАК 12/2018

■

19

АЛТ ШОУ У МАК-У „Емисия за младих – Алт шоу”, каждей стреди од 21,30 г. и репризно штварток од 12,30 г. на габох Радио Нового Саду (92, 100, и 107,1 меґагерци), як и на О радию, штварток од 16 г. Тамара Салаґ

РУБРИКА: ДИПЛОМОВАНИ/МАСТЕРОВАНИ/ДОКТОРОВАНИ

ТАМАРА СЕҐЕДИ, ДЮРДЬОВ

На хторим факултету ши мастеровала и кеди?

– Мастеровала сом на Природно-математичним факултету у Новим Садзе, 31. октобра 2017. року. На хтору тему и з яку оцену?

– Тема роботи ми була ,,Економски уплїв на конзумованє догану у погосцительних обєктох” и мастеровала сом зоз оцену 10. Дзе ши находзела литературу за свою мастер роботу?

– Моя асистентка ми углавним препоручела же зоз хторей литератури най рихтам роботу. На сербским язику сом нє нашла литературу котра одвитовала моєй теми, так же сом свою мастер роботу мушела рихтац углавним зоз наисце фаховей литератури на анґлийским язику. Мала ши даяку помоц од професорох, або дакого другого?

– Углавним сом шицко сама робела и писала, єдино же ми на концу роботу препатрела асистентка. Було ци чежко порихтац мастер роботу?

– Гей же сом ю рихтала зоз анґлийскей литератури, алє нє було ми барз чежко, понеже добре знам анґлийски язик, лєм ми можебуц требало кус вецей часу порихтац ю. Помогли ми и велї мойо добри товарише и товаришки хтори участвовали у анкети хтору сом рихтала, так же ми нє було так чежко. Дзе и цо мож робиц зоз тим мастером хтори ши закончела?

– Мой образовни профил мастер туризмолоґ, так же ше я можем тераз занїмац зоз туризмолоґию, алє конкретно модул баржей унапрямени на готелиєрство и ресторатерство. Углавним би требало же би ше було на даякей менаджерскей позициї, односно орґанизатор дзепоєдних ресторанох, або готелох, алє же би ше заслужело тоту позицию треба вельо роки искуства и роботи.

20

Плануєш ше можебуц уписац и на докторски студиї?

– То ми бул єден з планох, алє ище увидзим.

■

МАК 12/2018

АЛТ ШОУ У МАК-У

БОРИС БАРНА, РУСКИ КЕРЕСТУР

На хторим факултету ши мастеровал и кеди?

– Мастеровал сом на Факултету спорта и физичного воспитаня у Новим Садзе, 28. марца 2018. року. На хтору тему?

– Мастер студиї сом закончел на тему „Повязаносци морфолоґийних характеристикох и моторичних способносцох при дзецох младшого школского возросту”. Пробовал сом утвердзиц, односно виглєдац чи дзеци хтори можебуц тлустейши, маю звишок килох, або су худши, маю даяки повязаносци зоз моторичнима способносцами, односно чи правило же кед даєдно дзецко хторе тлустейше, менєй скака, руша ше. Як ши ше пририхтовал за твою роботу?

– Мастер робота специфична по тим же би требало же би була виглєдовацка робота. Я конкретно мал виглєдованє при дзецох, и мнє то було досц интересантне, понеже и робим з дзецми, так же сом, най повем, у тей обласци уж бул активни. То єдна робота хтора ше рихта коло два-три мешаци, можебуц и кус вецей, шицко завиши од того кельо ци часу пошвеци ментор, понеже професоре нє вше доступни. Попри тим, треба же биш ше анґажовал и, у моїм случаю, у школи, ходзиц на годзини физичного воспитаня. Мойо рихтанє тирвало коло три мешаци зоз виглєдовацку роботу и теорийну роботу, хтору сом рихтал зоз одредзеней литератури. Мал ши потримовку?

– Гей, гей, вше сом мал потримовку. Жадал сом виглєдовацку часц моєй мастер роботи робиц у нашей Школи у Руским Керестуре, понеже сом там закончел и основну и штредню школу, так же ми ше то виполнєло. Достал сом за ментора и тоту професорку хтору сом жадал, так же я цалком задовольни. Плануєш ше уписац и на докторски студиї? Дзе ше видзиш у будучносци, як професор у школи, на факултету, чи даґдзе цалком индзей?

– Уписал сом ше и на докторски студиї. На початку, кед сом ше уписовал на тот факултет, основне ми було же бим после законченого факултету робел як наставнїк, професор, алє як студиї ишли, видзел сом же ми ше отвераю даяки други, нови можлївосци, и вец сом похопел же то нє єдина робота хтору бим могол робиц, же наш фах наисце широки. Так же, затераз плануєм робиц як професор, а познєйше увидзим. МАК 12/2018

■

21

ДИРЕКТ ДО ФАЦИ Борис Ройко

РИЯЛИТИ ШОУ НАЖИВО

ПРЕДЛУЖЕНЄ ПРИПОВЕДКИ „РЕАКТИВАЦ(И Я)”

Лидл, Лидл, Лидл. Нєт места дзе зме пред мешацом и кусур нє чули або нє видзели тото слово. Телевизия, таблоиди, интернет, сушедство, дружтво – шицки лєм о єдним дзвонєли. Єден з найвекших тарґовецких ланцох надумал отвориц свойо вельки предавальнї и у нашей Сербиї. И ниа цо го дочекало, огромна гура, галайк, звада, нєшор. Побили ше на тунєй живини по нїзкей цени! О май ґад. Таке як кед ше скорей, дзеведзешатих рокох, напинали за векну хлєба и литру млєка. Нє можем себе вериц. Нє досц нам слика у швеце викривена, ище нам лєм така парада хибела. Га добре, пременї ше ту дакеди дацо (думам у тим позитивним напряме), бо очиглядно ше ту вше дацо меня лєм на гевтот процивни бок. Дзекеди у себе наисце на хвильку подумам же ту нє будзе нїґда лєпше, лєм горше (алє то лєм моя думка, а можебуц и велїх других, нє знам). Як на гуску води сипац. Наздавам ше же гришим и же лєм сам себе упарто спреведам. Най би було так. Най би тота нова Променада була променада у буквалним смислу.

22

Уж як було, читачу, думай себе у глави цо сцеш, людзе ше наисце побили пре цену поживових продуктох у предавальнї. Интернет медиї преношели же интервеновали аж и державни служби. Акурат.

■

МАК 12/2018

Чловече, на цо ци нєшка народ порихтани. Нє знам чи то видзели од популарних у тим риялитию (Задруґи, Фарми, Парох и подобне), чи то так самоинициятивно. Наисце ми нє ясне, а поправдзе, анї сом нє дацо фахови же бим достаточно оценєл же цо причина, а цо пошлїдок того. Е, а уж кед сом спомнул риялити, тераз ци тота програма, брату, барз розвита на целовей телевизиї, а и ширше. Яка ше ту лєм масна кинта уклада и обраца. Чудо єдно. Патрел сом нєдавно интервю на нету з єдним бувшим репером, дзе вон толкує же то уж нєшка преросло и до єдней новей файти професиї, котра ноши назву риялити бавяч. Лол. Кажди рок ше вола познати гвизди же би ше заварли на пар мешаци до огромного обисца и борели за вельку пенєжну награду. Нормално, шицко тото зоз константним провадзеньом камерох, котри шицко емитую на малих екранох. Страва, а? Ти шедзиш дома у цеплим обисцу, цискаш до себе и булїш до ТВ-а, провадзиш двацецштириседем як ше гевти там спердаю, вадза, тлучу и най нє повем цо шицко робя. Жиєш цудзи живот зоз своєй фотелї и сцекаш од сировей реалносци. Красота. Ясне ми же ше даяк муши патреносц подзвигнуц и зацикавиц патрачох, алє думам же би мало смисла и дакус нормалнєйши змисти обдумац,

а нє лєм алудирац на Орвелов роман „1984”. Цо ви думаце о такей єдней акциї?

Саґа о тих збуваньох котри цагаю до рикверцу ше лєм предлужує. Котра саґа? Яки збуваня? Кед ци дацо нє ясне, читачу, вежнї до рук предпрешле число МАК-у и чекирай текст рубрики „Директ до фаци”. Живот єдноставно таки яки є, сурови и зоз тим поняцом ше мушиш помириц. Гоч ту баржей проблем до менталитета. Сам ши слаби дацо ту пременїц, а векшина нє досц заинтересована, або их нє бриґа. Патрициї у машлї дириґую темпо писнї, а плебейци ю муша лєм добре слухац и на ню танцовац. Швижи академски гражданє воля цо скорей спаковац куфер и запалїц до швета, як ше ту бабрац зоз вичну проблематику у держави. Прето на тим просторе квалитетно и функционує пракса одлїву мозґох. Чуєш, читачу, поштудирай себе лєм кущинандо у боґлї, нам риялити шоу анї нє барз дацо потребни на телевизиї, ми го досц часто маме и наживо. Добра франта. Алє як гваря, у каждей франти половка правда. Акурат. Досц добре обачлїве зоз голим оком и здравим розумом.

Катарина Фейди ШИЦКО Благи попатрунок, спущел ше крочай по крочай приблїжел ше ґамби як нар, роздвоєли ше и побочкали. Рух лєгки, цихи вше чежши и чежши зоз блїзкосцу твою и шерцо дурка швидко нєспокой превладал над розумом мутним од моцного жаданя. Пожадала сом. Припознавам, чи ганьба патриц так на це? Чи любов нє поцилунок, погляд, думка? Очи желєни, маслиново, збунєли ше попатрели и нє верели моєй заинтересованосци.

ВЛАСНИ ПЕЧАЦ

ПОЕЗИЯ

Михаела Еделински ШНЇЛА СОМ Шнїла сом, як ґу це залюбено и нєсиґурно приходзим док ме на концу страценого побрежя дочекуєш. Пожадала сом най вецей нїґда нє одходзим, ище док ме и тей ноци з нїжним попатрунком милуєш. Шнїла сом, як у цихосци нє знаме єдно без другого, и нє чуєме нїч окрем наших думкох, и нє чувствуєме нїч окрем витра благого. Яка то лєм прекрасна хвилька, задумай. Шнїла сом и далєй, як ми поцихи шепташ якиш слова твойо док ме моцно облапяш и греєш на месце дзе ше находзиме лєм нас двойо, на месце, дзе ми ше найкрасше шмеєш. Вецей нє шнїєм, лєм сом скрита и циха у своїм швеце. Нєт вецей анї побрежя, попатрунку, витру, анї тебе, нє видзим вецей абсолутно нїч окрем малей себе. Нє знам анї сама, котрому швету припадам.

МАК 12/2018

■

23

Предплац ше на МАК за 2019. рок • Пошлї мено, презвиско и адресу на mak.magazine@gmail.com, на Фейсбук – MAK MAGAZINE, лєбо Инстаґрам – mak.magazine • Кажди мешац ци будзе сциговац на адресу • Рочна предплата 1 000 динари (може и на рати)



ШИЦКИМ СВОЇМ СОТРУДНЇКОМ И ЧИТАЧОМ, МАК ЖАДА ЩЕШЛЇВИ КРАЧУНСКИ И НОВОРОЧНИ ШВЕТА!