Mak 1 2016

ФОТО: МИХАИЛ РАМАЧ

МУЛТИМЕДИЯЛНИ ЧАСОПИС ЗА МЛАДИХ ЧИСЛО 1 / ЯНУАР 2016 / ЦЕНА: 100 ДИНАРИ

МАК 1/2016 • 1

ЗМИСТ У ФОКУСУ 03 Збуваня на концу рока 06 М. Рамач: Интервю – екипа „Државни посао”

Мултимедиялни часопис за младих www.ruskeslovo.com/mak/ Facebook: MAK MAGAZINE mak.magazine@gmail.com Число 1 януар 2016

МАК-ОВ КОЛАЖ 08 Я. Винаї: Коментар

6

РОЗДУМОВАНЄ НАГЛАС 09 Е. Чизмар: Мили МАК-у; Сплєтки и мервеня ДАКЕДИ И НЄШКА 10 С. Иван: Вилїя и Крачун ТАК И НЇЯК ИНШАК 11 Ана Римар: Штирме хлопи

авни посао” и сериї „Држ м ра У ФОКУСУ то ав нтарох и умцами ну, а по коме Интервю з ґл штварту сезо ня, уж та В пи РТ о на ш е на ш нтнєйша. На сао” емитує са по ре ни рич те ав ко ин Ш е рж Серию „Д ов), Никола , емисия вш Баняц (Чварк и ю провадза їх ор иє м хт тр ни ох ми єд ач Ди на тр па ели вали уюци, одвито зме их нащив дакус и франт Чирякович (Бошкич), кед ян Де (Торбица) и знїманю.

УПЕЧАТКИ 12 О. Раґаї: „Концерт Рока” 13 Ц. Надь: Кнїжка „Благо цара Радована – Јутра са Леутара” СПОРТ И РЕКРЕАЦИЯ 14 С. Няради: Лиґа шампионох 2015/16 ШВЕТ ТЕХНЇКИ И ТЕХНОЛОҐИЇ 16 И. Молнар: Иновациї у 2015. року УПОЗНАЙ СЕБЕ 18 М. Буила: Тест особносци

Oдвичательна редакторка: Мая Зазуляк Помоцнїки редакторки: Цецилия Надь Сенка Иван Михаил Рамач Дизайн и компютерски обробок: Златко Емейди Язична редакторка: Блажена Хома Цветкович На насловним боку: Ґлумци и авторе сериї „Државни посао” Автор фотоґрафиї: Михаил Рамач Видава НВУ „Руске слово” Булевар ошлєбодзеня 81/VII 21 000 Нови Сад

14

Жиро рахунок: 160-923244-82 Интеза банка, Нови Сад Друкує „Maxima graf” Петроварадин CIP – Каталогизација у публикацији Библиотека Матице српске, Нови Сад

СПОРТ И РЕКРЕАЦИ Я Лиґа шампионох 20 15

/2016 До тогорочней Лиґи ша мпионох ше квалифико вали 32 екипи зоз 17 розлич них державох, а у тим чишлє пречитайце пре гляд и упечатки о пот ерашнїх змаганьох, як и думаня младих о тогорочних фаворитох.

008+32(=161.2) (497.113) MAK : мултимедиялни часопис за младих / редакторка Мая Зазуляк. – Рок 1, ч. 1 (1972) - . – Нови Сад : Руске слово, 1972-. – Илустр. ; 28 cm ISSN 0350-8080

КУЦИК СОВИТОХ 20 С. Колошняї: Шминка(нє) вжиме

COBISS.SR-ID 15945730

НАПРАВ САМ 22 А. Гудак: Паперова шкатулка – винчованка ВЛАСНИ ПЕЧАЦ 24 С. Полдруги, Т. Хрин, С. Мудри: Поезия КУЦИК СОВИТОХ Шминка(нє) вжиме

20

час шльокицох и Прешли новорочни швета, а з нїма и є цми фарби карминох хасну ше жими квичацих фарбох. Тей пре бляди тен яки и „сенкох” котри приходза до вираженя о. слунк хиби нам бо е, вжим звичайно маме

2 • МАК 1/2016

Директорка: Мартица Тамаш

ЗБУВАНЯ НА КОНЦУ РОКА

У ФОКУСУ

ПРОГРАМИ, ПРОМОЦИЇ, РОБОТНЇ, ДРУЖЕНЯ... У децембру прешлого року було аж осем збуваня на хторих участвовали, а углавним и орґанизовали, нашо млади. У Руским доме у Шидзе 6. децембра отримани Вечар сучасней рускей музики на хторим наступели музичаре Сашо Палєнкаш, Златко Русковски и Танита Ходак, a провадзела их публика зоз Шиду, Беркасова и Бикичу. Златко свойо шпиванки зоз албума „Лєм єден погляд” представел и у Заводзе за културу войводянских Руснацох (ВР) 10. децембра на Музично-литературней програми, хтору Завод орґанизовал вєдно з нашим часописом МАК. На програми представена наша робота у прешлим року и даєдни авторе додаткох хтори зме обявели у 2014. и 2015. року. Тиж так, були виложени и фотоґрафиї Даряна Гардия з його нєдавно обявеного зборнїка фотоґрафийох, хтори наш часопис, односно НВУ Руске слово, обявел вєдно зоз Заводом за културу ВР. Златково композициї виведли Анамария Колошняї и Саня Полдруги, хторих провадзел сам автор на ґитари и Палєнкаш на кахуну. Саня одшивала и свою писню з єй албума „Поведз ми”, а на ґитари ю провадзел Михаил Рамач, хтори тиж и сам одшпивал авторску шпиванку, компоновану на стихи зоз його кнїжки поезиї „З молу до дуру”. Михаил и читал свою поезию зоз спомнутей кнїжки, а Цецилия Надь тиж так представела стихи з єй кнїжки „Чаривни нїтки”. На програми зоз шпиванку наступели и єдни з наймладших МАК-ових сотруднїкох, Кристина Афич и Марина Роман. Члени Роботного цела за младеж Националного совиту (НС) Руснацох, Соня Гудак и Иван Канюх, 15. децембра у Руским културним центре у Новим Садзе отримали роботню за младих же би их през нєформалне друженє упознали з роботу НС, а окреме Роботного цела за младеж и поволали младих же би писали проєкти и конкуровали на конкурси. Потим нащивительох забавяли музичаре Саня Полдруги и Кристиян Няради.

МАК 1/2016 • 3

У ФОКУСУ

... АФИРМОВАНЄ, ПОВЯЗОВАНЄ, СОТРУДЗОВАНЄ У нових просторийох Коцурского здруженя младих (КУМ) у Коцуре, водительки и авторки радиоемисиї РНС „Останьце нашмеяни” Два Санї 17. децембра мали промоцию тей младежскей емисиї, а отримана и културномузична програма. Пред

тим, волонтерка нєвладовей орґанизациї „БалканИДЕА” Соня Гудак з Нового Саду шкояром висших класох основней школи тримала роботню о сайбер-насилстве. Вона була госц и на промоциї емисиї „Останьце нашмеяни”. Синиша Мали з Коцура з тей нагоди бешедовал о своїм проєкту за очуванє животного штредку, а предсидатель КУМ-у Стеван Самочета о нових просторийох и планох Здруженя за наступни

4 • МАК 1/2016

период. Госц на промоциї бул и Михаил Рамач з Дюрдьова, котри читал свою поезию, одшпивал и два авторски композициї, а под час їх шпиваня, на ґитари провадзел Саню Полдруги и Таниту Ходак. Зоз свою поезию на сербским язику представел ше и Коцурец Иґор Пушкаш. Завод за културу войводянских Руснацох и Виглєдовацки круг 18. децембра у просторийох Заводу орґанизовали промоцию двох мастер роботох наших младих авторох – „Руска преса у Югославиї медзи двома шветовима войнами” Сашу Сабадоша и „Прикметнїки у руским язику” Марини Джуджар. Кнїжки видал Завод за културу ВР, у рамикох свойого конкурсного проєктa Едиция иновациї „Владимир

Ґарянски”. На програми представени и Зборнїк роботох з Другей рускей науковей конференциї младих науковцох и професионалцох, хтора отримана у маю прешлого року. На промоциї участвовала и член Редакциї „Зборнїкa” и вокална солистка Ана Римар, котра одшпивала два шпиванки, а на ґитари ю провадзел Иван Симунович. У просторийох Союзу Русинох Републики Горватскей у Вуковаре дзень познєйше отримана програма на хторей нашо млади

з Войводини младим з Вуковару, Осиєку и Петровцох, як и

другим присутним, представели системски орґанизовану роботу младих Руснацох у Войводини, пре витворйованє сотруднїцтва

медзи нашима младима з тих двох державох. Присутних привитала подпредсидателька Координациї радох рускей националней меншини Републики Горватскей (Координация) Агнетка Балатинац, а на програми з векшого були млади, члени нєдавно основаного Клубу младих при Координациї. Клуб младих основани по углядзе на нашо Роботне цело за младеж Националного совиту Руснацох, о хторим з тей нагоди бешедовал його предсидатель Саша Сабадош. Саша представел и роботу Заводу за културу ВР, як и Виглєдовацкого кругу, док мастер професор руского язика и литератури и студентка докторских студийох Ана Римар присутних детальнєйше упознала з Одсеком за

русинистику Филозофского факултету у Новим Садзе. О роботи младежского здруженя „Pact Ruthenorum” бешедовал його предсидатель Яким Винаї, а лидер Медзинародного волонтерского кампу Иван Канюх, и през интеракцию з присутнима младима представел Камп. Бешедоване и о нашим младежским часопису МАК, а свойо авторски композициї по руски виведли Сашо Палєнкаш и Михаил Рамач, котри пречитал и стихи зоз своєй кнїжки поезиї. Одход наших младих до Вуковару орґанизовали Роботне цело за младеж НС и Завод за културу ВР, у рамикох медзинародного сотруднїцтва з Руснацами з вонка Сербиї, а запровадзене є на основи Протоколу о сотруднїцтве медзи НС Руснацох и Координацию радох рускей националней меншини у Горватскей. Литературни вечар младих, пияти по шоре, отримани 26. децембра у КУД „Тарас Шевченко” у Дюрдьове, на хторим ше зоз своїма творами представели нашо млади, як и тоти котри ше так чувствую.

Наступели Саня Полдруги, Саша Сабадош, Тамара Хрин, Дюра Винаї и Ася Папуґа, а програму водзела Тамара Салаґ. У рамикох того вечара отримана и вистава младей фотоґрафки Андреи Новак з Коцура, а на концу програми предсидатель Роботного цела за младеж Националного совиту Руснацох Саша Сабадош присутним представел роботу того цела. Друженє предлужене у опущеней и веселей атмосфери, а на предкладанє присутних, забавяли их шпивачка Саня Полдруги и Александар Човс, на ґитари. У просторийох КПД „Карпати” у Вербаше дзень познєйше отримана роботня за младих за правенє ґиф-анимацийох, з назву „Видумай свой швет”, хтору отримал менаджер маркетинґу у култури и уметносци Александар Петрович. Нащивителє могли научиц як ше прави анимировани ґиф прейґ интернет-апликацийох хтори доступни шицким и як на интересантни способ мож хасновац свойо мобилни телефони. Орґанизованє роботнї у Вербаше потримує Роботне цело за младеж Националного совиту Руснацох, а реализовала го Александра Лендєр, котра проєкт задумала як єдну файту нєформалней сучасней едукативней роботнї.

Жридло: Рутенпрес

МАК 1/2016 • 5

Фото: А. Папуґа, С. Надь, Т. Ходак, Ма. Зазуляк, А. Маркович, М. Рамач

У ФОКУСУ

У ФОКУСУ РОЗГВАРКА З ҐЛУМЦАМИ И АВТОРАМИ СЕРИЇ „ДРЖАВНИ ПОСАО”

МИХАИЛ РАМАЧ

МАК У АРХИВАТОРСКИМ ОДДЗЕЛЄНЮ Серию „Државни посао” емитує ше на Радио-телевизиї Войводини уж штварту сезону, а по коментарох патрачох хтори ю провадза, емисия вше интересантнєйша. Окрем емитованя на телевизиї, серия ма и вельке число препатрункох на интернету, а реплики архиваторох Дьордя Чваркова, Драґана Торбици и Бошкича барз популарни и на дружтвених мрежох.

На нашо питаня, дакус и франтуюци, одвитовали Димитриє Баняц (Чварков), Никола Шкорич (Торбица) и Деян Чирякович (Бошкич), кед зме их нащивели на єдним їх знїманю. Кеди сце ше першираз зишли и яки сце теди мали плани? Димитриє: Першираз зме ше зишли на мойо предкладанє з директором Арежином, у Венециї на Биєналу. Я достал награду за знїманє звука. Никола: То було на штанду Греческей... Деян: Поведзце, лєм, цо сце знїмали? Вше сцигню по тоту часц

6 • МАК 1/2016

и нє вибешедую цо було после. Димитриє: Позберали зме ше так же вони двоме робели єдну нєуспишну емисию хтора окрем же им бул госц тот Чирякович, иншак Деянов братняк и Иван Ґаврилович, векши успих нє мала. Деян: И Димитриє Войнов, хтори у єдним интервюу досц гварел о твоєй ґлуми.

Никола: Були нам госци и Верица Ракочевич, Ашок Мурти, Милич Вукашинович... И вец нас Димитриє „спопаднул” у конку и замодлєл нас же би бул член нашей екипи. Димитриє бул у спортскей редакциї и природно пришла тота фузия трох бонвиванох хторих тота наша телевизия вообще дакеди могла видзиц. Нашли зме ше и одлучели поробиц дацо цо Радио-телевизия Войводини нїґда нє видзела. Питал сом ше Димитрийови, а вон

ше на тото „шеретски” нашмеял и гварел –„гайде”. Хто идейни творитель емисиї „Државни посао”? Димитриє: То єден македонски державян (Стойче Столески) и єден з Мошорину. Македонєц пришол даскельо роки пред Сирийцами. Деян: Вон вихасновал тот рух народу и уцагнул ше. Никола: И збачел єден мали Македонєц єдну малу канцеларию у телевизиї дзе були троме нєроботнїки, пришла му на розум идея и подзелєл то зоз Сербами.

Ваша епизода „Маратон” наградзена на Медзинародним фестивалу филма и телевизиї у Милану. Як ше то случело? Деян: Иншак, то моя епизода, алє, думам, нє важне. Димитриє: Були зме нєсподзивани, бо то бул фестивал спортского филма, одлични фестивал з одличним водительом и танєчнима хореоґрафиями. Нєсподзивали зме ше, бо Дойче

У ФОКУСУ

веле и други вельки медийни шветово хижи мали видеа у фул HD резолуциї. Медзитим, ми достали награду, гоч зме були у досц нєподзековней катеґориї. Ми були єдини на цалим фестивалу хтори нє мали HD формат знїмка, алє зме мали класични телевизийни 4:3 формат хтори нїхто вецей нє хаснує. То випадла предносц, наша заостатосц – наша предносц. Велї патраче ше приємно нєсподзивали кед сце ше зявели у театре з вашу першу представу „Пропаст архиватора”. Чи сце задовольни з тоту представу? Димитриє: Тота представа „трочинка, єдночинка, трочинка”, на дескох хтори живот знача. Никола: Тоти дески поставел мой „уйко” до театра... Деян: Йому наисце значели. Димитриє: Робели зме з ґлумцами зоз... Никола: Зоз СНС-а, боже СНП-а, думам Театра младих. Задовольни зме. Димитриє: Тоту представу зме бавели лєм у Новим Садзе,

Беоґрадзе и раз у Бєлїни. У Новим Садзе зме бавели 35 раз и кажда представа була розпредата. Можеце видвоїц даєдни анеґдоти зоз знїманьох? Димитриє: Мнє було добре кед нам за знїманє принєсли труну и Никола на концу мал войсц до нєй. Як вон уходзел, деска на труни пукла. Кед тоти цо принєсли труну видзели, та гварели „Га нє уходзи ше так до труни”. Никола: Було добре кед зме мали овцу на знїманю, а и кед зме знїмали з мишу, хтора ми ше пошикала до гарсци. Споминали сце даскельо раз Руснацох, а тиж сце зоз своїм скечом участвовали у емисиї „Цо ти за фактор”. Цо то тото цо вас асоцира на Руснацох? Димитриє: Я одроснул з Руснацами. Никола: Я мам кума Руснака и колеґу на другей роботи. Деян: У квартелю дзе сом скорей бивал Руснаци ми були сушедово, так же ми мойо сушедово перша асоцияция.

Кеди сце почали сотрудзовац з Иваном Ивановичом? Деян: После єдней карчмарскей битки. Вон ци ше под ноги уплєце. Димитриє: Були зме госци у його емисиї и так то почало. То идзе у сотруднїцтве з Радио-телевизию Войводини, и вон вше наяви „Државни посао”, и то нам добра реклама за нїжей од Беоґраду. Задовольни сце зоз штварту сезону? Mожеме обчековац и пияту? Никола: Далєко то ище, алє лєм най будзе добра предплата и будзе и пията сезона. Деян: Я презадовольни, мнє тота сезона лєпша як прешла. Константнєйша є. Цо бисце поручели читачом МАК-у? Димитриє: Чай зоз маку, чай зоз маку. Поздравяме шицких читачох МАК-у и Руского слова.

МАК 1/2016 • 7

МАК-ОВ КОЛАЖ

„ПОЛ КИЛИ КУЛТУРИ И 20 ДЕКИ ВОСПИТАНЯ, МОДЛЇМ”

ЯКИМ ВИНАЇ ЦУМАЙ КОМЕНТАР

НЄ ТАЙНА ЖЕ ШЕ НА КУЛТУРИ ШПОРУЄ. ПОГОТОВ У ТЕЙ НАШЕЙ ДЕРЖАВИ, ТАКА ЯКА Є, ТАК НАМ И ТРЕБА. МЕДЗИТИМ, ТОТО МОЙО ЗАМЕРКОВАНЄ НЄ ПОШВЕЦУЄМ ПРОБЛЕМАТИКИ У ДЕРЖАВИ, АЛЄ ПРОБЛЕМУ КАЖДОГО З ВАС И НАС ПОНАОСОБ. ШЛЄБОДНО МИ ВЕЖНЇЦЕ ЗА ЗЛЕ, КЕД ШЕ НЄ СКЛАДАЦЕ. Кельо ше дзба о култури у нашим дружтве було видно зоз нєдавно законченей „Костельниковей єшенї”. Нє слово о орґанизаторох и учашнїкох, алє о тих котрих то интересує так як цо ловарох интересує веґанство. Розуми ше, нє кажде ма смаку за уметносц у гоч якей форми, зоз тим проблем нє мам. Алє ми жаль кед хтошка анї нє сце розумиц и потримац гоч яку форму на нашим, руским язику котри вше бул наш святи Ґрал. Лєм же нам вон тераз нательо значи же зме го годни после глєдац, як то уж идзе. Програми були феноменални. Рижни мена, рижни жанри. Аматеризем процив искуствия. И нїхто нє победзел. Голєм нє на сликох на котрих видно полно празни карсцелї. Нє да

8 • МАК 1/2016

ми мира же прецо су празни? Чи Светислав Басара, кед нє найпознатши, вец єден з найпознатших живих писательох у Сербиї нєшка, нє интересантни? Чи приповедки и писнї за наймладших и старших вецей нє у моди? „Сморели” вас уж даєдни нашо домашнї писателє? Уквилєли вас на даєден способ, директно, або индиректно? Ок, смаки ше розликую, най будзе же тото, направме компромис. Лєм, ознова ми нє да мира, кед же то найвецей цо руска култура може дац, а публику то заш лєм нє интересує, цо вец остава? Остатнї котри ше будзе подписовац зоз меном свойого дїда най загаши шветло? Ок, драмим. Видзим и сам. Окремна подїя котра ме вообще и нагнала же бим написал тот текст случела ше на концерту тамбурового оркестра зоз Суботици. У полупразней сали Дома култури у Керестуре. Кед сом рушал на концерт, гварел сом пайташови котри ишол зо мну же мушиме там буц голєм дас 20 минути скорей, бо нє будзе места. Давно сом ше так нє спревед.

Єдине цо було добре у тей цалей ситуациї то праве тот оркестер котри бул фантастични. Вецей як трицец рижни тамбури граю як єдна. Фантазия за слуханє. И вец особа опрез мнє надума заєдац кифлочки зоз кесочки котри себе вжала з дому. Як цали нормални швет, баяко. Бо, прецо же ше идзе до театра и до кину без конзервох, пуканкох, слунечнїку, маґочкох? Як зме рушели, дораз ше и шкварки будзе випражовац и прашата на рожню обрацац. И то накадзи ше загаши шветло, такой! А гей, забул сом спомнуц же тот исти вечар були пречитани и до теди НЇҐДА нє пречитани тексти чловека без котрого бим нє писал на язику на котрим пишем, алє то випатра тиж нє интересантне. Кифлочки, будзе дахто?

РОЗДУМОВАНЄ НАГЛАС

ЕМИЛИЯ ЧИЗМАР

МИЛИ МАК-У Цошка сом ше забуячела у остатнї час. Чи пойсц на диєту, чи най купим геланки? Кимкадашия Повадзела сом ше з пайташку хториш дзень. Чи ю закопац на нашо польо, чи там дзе аренду робиме? Дакус „хитне” НОВИ РИЯЛИТИ У ШИРШИМ ПЛАНУ „СУЧАСНА РУСКА КУХАРКА” Баби прекладаю дзивком слова з праисториї и пояшнюю стародавни технолоґиї знїманя „шпляхох з терпентином” и тому подобне.

И И К Т Є Л # С П РВЕНЯ МЕ

„Ей, пребач – можеш ми помогнуц з тима брусами?” „Нєт тебе помоци.” Нє маш дзивку: „Вон насправди супер леґинь, чудне же є сам...” Маш дзивку: „Вона наисце супер дзивка, цо роби з нїм...” „А маш леґиня?” „Нє мам.” „Чом?” (БО СОМ ГЛУПА И БРИДКА, БЕМ ЦЕ!!) „Га ево, ги-ги...”

• ПОЛОЖЕЛА БИ Я ВОЖЕНЄ З ПЕРШОГО, АЛЄ МЕ ПОШТАР САБОТИРАЛ. #МАСОНИ #МАФИЯ • ИНШАК ОДЛИЧНО ВОЖИМ. ЛЄМ НЄ ЛЮБИМ ПРАВЕ КЕД ИДУ ДРУГИ АВТА. И КРУЦИЦ ТИЖ. СЕМАФОРИ МЕ ДАКУС БУНЯ. А АНЇ СМИСЕЛ РИКВЕРЦУ НЄ ВИДЗИМ. ШИЦКО ТО МОЖ ЛЄМ ДО ПРОСТА. #ДОЯВА • АЛЄ ЧОМ СТАНУЦ НА СТРЕД ПАРКИНҐ МЕСТА КЕД ШЕ МОЖЕМ ЕКОНОМИЧНО УЦИСКАЦ ЦАЛКОМ КОЛО ДРУГОГО АВТА. #УПС • ДОБРЕ, РАЗ СОМ ВОШЛА ДО ЯРКУ. #НЄРАЗНЄДВАРАЗ

МАК 1/2016 • 9

ДАКЕДИ И НЄШКА

СЕНКА ИВАН ВИЛЇЯ И КРАЧУН

Знаме же Крачун найрадоснєйше християнске швето, по хторим славиме народзенє Исуса Христа. Тото цо можебуц нє знаме, то же прецо Руснаци у Руским Керестуре Крачун славя по єдним, a у других наших местох по другим календаре, яке швето исновало пред християнством. Прецо єме рибу на Вилїю, прецо ше бобальки правя з маком, яку символику ма орех без хторого ше єден пакецик нє могло и нє може задумац? Поприповедали зме зоз проф. др Янком Рамачом о тих питаньох. При старих Римянох маме швето на концу рока, такволани Коледи. Зоз тим шветом означовало ше дзень нєпобидимого слунка, а символ того нєпобидимого слунка було жито. Воно ше шало вєшенї, вжиме пред шнїгом уж виключкало, було желєне и воно указовало на родзенє нового живота, т. є. початок нового животного циклуса. Жито и тераз, за Крачун, обовязне у каждим обисцу, а и саму назву Коледи можеме повязац зоз нашима Колядами. Змист крачунских писньох при Руснацох у Бачкей и Сриме тераз ма лєм християнски характер, алє скорей ше шпивало о яри, хтора представяла нови живот, о Слунку хторе у колядох тераз представя Бог, о Мешачку хтори тераз Богородица, о 10 • МАК 1/2016

гвиздох хтори у наших колядох заменєни зоз святима и так далєй. Значи символика иснує, а и сама назва Коледи/Коляди нам указую же тото старе швето и нашо християнске Крачун, повязане. Давно хлапци ходзели од обисца до обисца шац, до рукавицох достали зарна жита и символично шали, шпиваюци писнї о шацу, яри, будзеню природи и за тото вше доставали дарунки. Нєшка знаме же дзеци ходза по обисцох по шпиваню, лєм праве же ше божества пременєли и нє шпива ше о Слунку, Мешачку, гвиздох и яри, алє о Богови, Мариї, ангелох и народзеню Исуса. Вони тиж так доставаю пакецики за тото. Попри рижних лакоткох обовязни бул, а и тераз є, орех. Вон символ здравя. У даєдних наших местох и тераз леґинє ходза по шпиваню до дзивкох. Знаме же риба посне єдзенє, алє прецо праве вона? Риба при старих християнох була символ Христа. Док християнство було тайне, риба була знак препознаваня. Риба ше на греческим писала ixtúѕ, а то, у ствари, бул знак препознаваня и значело Исус Христос Божи Син Спаситель. Бобальки правиме зоз маком за хтори ше тримало же чува од нєчистих силох. Маку вше було надосц и людзе на Вилїю виходзели вонка на двор и росиповали мак по дворе, рахуюци же ше зоз нїм нєчисти

сили буду забавяц и же нє войду до обисца под час тей святей вечери и же ше на тот способ од нїх зачуваю. Прецо Руснаци у Керестуре Крачун славя по григориянским, а у других наших местох по юлиянским календаре? У XVI вику, астрономи указовали же юлиянски календар, хтори ше по теди хасновало, нє цалком прецизни, односно же заостава за тим астрономским роком, хтори ше вше раховало спрам Слунка, Мешаца, гвиздох... После 16 викох, розлика була уж 10 днї медзи реалним астрономским и календаром зоз хторим ше час раховал. Римски папа Григорий VII одлучел висцерац тоту розлику. Помали ше то преширело на цалу „католїцку” Европу, алє восточни швет то нє прилапел. По XIX вик розлика нє була 10, алє 13 днї и так маме медзи двома Крачунами тоту розлику. Цо ше при нас случело? Ми ше тримали юлиянского календара, док тедишнї керестурски парох Йоаким Сеґеди 60-тих рокох нє одлучел, у догварки зоз владиком, же би ше прешло на нови григориянски календар. Вон на докторских студийох мал астрономию, та бул прешвечени же у юлиянским календаре иснує гришка. Медзитим, кед пришло на шор гласанє у других парохийох, людзе тоту пременку нє сцели прилапиц, а Керестурци ше нє сцели врациц на стари календар. ФОТО: С. НАДЬ

ТАК И НЇЯК ИНШАК

АНА РИМАР, МАСТЕР ПРОФЕСОР РУСКОГО ЯЗИКА И ЛИТЕРАТУРИ

ШТИРМЕ ХЛОПИ За числовнїки найєдноставнєйше мож повесц же то слова хтори означую кельо єст дачого. Дзелїме их на: *основни: єден, два, три... *збирни: двоме, тройо... *порядково: перши, други... *нєодредзени: вельо, тельо, даскельо... *ламани числа (розламки): половка, трецина... У бешедним язику ше найчастейше гриши кед ше хаснує збирни числовнїки. Вельо раз кед сцеме повесц кельо дахто ма дзеци, або учителька школярох, та похаснуєме погришну форму. Хтору форму треба похасновац, завиши од того цо сцеме повесц, т. є. чи там були лєм дзивчата (жени), чи лєм хлапци (хлопи), чи и дзивчата и хлапци. За особи хлопского роду треба хасновац форму на -ме, алє нє: штверме, дзешецерме. Треба повесц так: двоме, троме, штирме, пейцме, шейсцме, седемцме, осемцме, дзевецме, дзешецме, єденацме... Кед сцеме повесц же даґдзе були лєм дзивчата, треба повесц так: два, три, штири, пейц дзивчата∕школярки∕фризерки, а кед сцеме повесц же даґдзе були и дзивчата, и хлапци, треба повесц так: двойо, тройо, штверо, пецеро дзеци. Наприклад: 1. Пришли троме хлапци и пейц дзивчата. Пришли осмеро дзеци.

2. Наставнїк седемцом хлапцом подзелєл єдинки, а шейсцох послал на розгварку ґу директорки.

3. Пошли з двоїма (нє двоима) малима дзецми на жимованє.

4. Штири найлєпши товаришки преславели вєдно Нови рок.

нас двоме вас шейсцме их осемцме

ми двоме ви шейсцме вони осемцме

МАК 1/2016 • 11

ДЗЕШЕЦ ГОДЗИНИ ДОБРЕЙ МУЗИКИ УПЕЧАТКИ

ОЛЯ РАҐАЇ „ К О Н Ц Е Р Т Р О К А” 2 0 15

Рзпредати карти за новосадски 16. „Концерт Рока” („Концерт Године”), хтори бул 12. децембра у велькей сали СПЕНС-а, нагадли добру атмосферу и праву комбинацию бендох. Дзешец годзини добрей музики, добрей атмосфери и вельочислени нашмеяни людзе, гуторели о успишносци прешлорочного КР, котри ше з вше векшу нащивеносцу блїжи ґу свойому полнолїтству. На Концерту наступели 11 бенди на добре озвученей бини, а отворел го шидски бенд Putrid Blood, з кратким, алє запаметаним наступом. Потим бину превжал новосадски бенд Пикник, котри першираз наступел на тей манифестациї, у белавих комбинезонох и з жовтима шлемами, и направел добру атмосферу.

Теди ше сала почала полнїц и вельочислена публика привитала бенд Ничим изазван. На бини ше за нїма зявели Artan Lili, познати по писнї „Ако станемо ту”, котру публика шпивала з бендом як у хору. Полна сала нагадла длуго чекани чежки метал и бенд Мортал Комбат. Поскакали шицки металци, пиво лєцело понад глави, почали „шутки”, дубонєнє и одгуковали еуфорични врески 10 000 людзох. Мож повесц же микрофон превжала публика, 12 • МАК 1/2016

котра кажду писню шпивала од початку до конца. Тот бенд першираз наступел на Концерту, алє, судзаци по публики, нє и остатнїраз.

Вец наступело єдно жанровске преображенє, котре я особнє барз чекала. Ирска музика принєсла добру енерґию, любов, веселу атмосферу, щесце и радосц з бендом Orthodox Celts. Першираз сом патрела їх наступ и можем повесц же превозишли мойо обчекованя. Коло 20 годзин наступел Darkowood Dub, кед сала уж була преполна. Видзи ше ми же их публика досц благо дочекала, умирели ше и як кед би чекали шлїдуюци бенд. Потим салу „запалєл” познати Ритам Нереда, з добру препознатлїву енерґию. После паузи од трох рокох нашли ше ознова на Концерту, дзе ище раз доказали публики кельо хибели на тей манифестациї. З вреском и галайком випровадзени їх наступ. Же Ґоблинох нїґда нє досц, гутори и нєвистата публика котра ше их нє могла засициц. Гирмело зоз шицких бокох, наступ провадзени з максималну енерґию до остатнєй секунди. Писня „Ања, волим те”, достала нови окремни аранжман з дуйним триом на бини. Популарни гит „Има нас”, дословно запалєл атмосферу кед почали

гориц упалячи, мобилни телефони и баклї у публики. Теди ше, по словох солисти бенда, пребудзел универзум. На вельке нєсподзиванє, Партибрејкерси змирели масу. Досц змирено их дочекала публика, виведли познати гити котри обставаю роками. Алє, тоту „поспаносц” публики приписуєм вистатосци, понеже досц енерґиї уложене при наступу предходних бендох. Hladno pivo, познати горватски бенд, весели, цупкави и вше енерґични, котри фурт остатнї наступа на шицких фестивалох, завар и „Концерт Рока”. Мали окремну наяву. На бини ше зявели Дьордє Чварков, Бошкич и Драґан Торбица, наймилши архиваторе у Сербиї, котри одушевели публику и дочекани су з овациями. „Кельо вас єст? Єст вас 10 000? Кед вас єст, вец єст надїї за нас и нашо дзеци.” З тима словами Бошкич наявел Hladno pivo.

Уж досц вистата публика заш лєм нашла енерґиї за тот бенд, познати по велїх гитох. Публика енерґию нє страцела до самого конца, а же им и то було мало, доказує упарте воланє на бис. Алє, на таких манифестацийох то нєможлїве.

УПЕЧАТКИ

ЦЕЦИЛИЯ НАДЬ КНЇЖКА „БЛАГО ЦАРА РАДОВАНА” – „ЈУТРА СА ЛЕУТАРА”

МОЦ СЛОВОХ ЯК ПРИРУЧНЇК Сцекаюци од каждодньовей реалносци и нахмуреносци, кажде з нас вибера до хторого видуманого куцика закукнє. Векшина ше одлучує за виртуални швет, швет компютерох и зложених бавискох. Модерни способ живота нас и наганя провадзиц тренд и актуалносц хтора на дланї понукнута. Младим ґенерацийом ше найчежше упущиц до швета кнїжкох; статичносц и допитосц перша асоцияция, гоч нєшка вельке число доступне праве на интернету. Медзитим, вше ше найду винїмки хтори ше лапя за квалитетну кнїжку и так препровадза шлєбодни час. Вельки и познати писатель Йован Дучич охабел за собу богатство словох, роздумованьох и цитатох хтори велїчаю його дїла. Кнїжка у хторей облапени його упечатлїви и шмели поровнаня, описованя, вшелїяк „Благо цара Радована” – „Јутра са Леутара”. Вон пише о судьби, смислу живота, любови и мержнї, о характеру...

Кнїжку треба пречитац даскельо раз, у младосци, штреднїх рокох, алє и у дозретим чаше, зоз розвиваньом, искуством и узретосцу записани думки ше иншак похопи. Кед ше на дїло патри як на цалосц, мож повесц же воно як даяки драгоказ, дзе ше збунєти врациме пречитац мудре слово о нашим нєспокойству хторе нас знашло.

„Благо цара Радована” „Нє лєм шалєняци копу за благом цара Радована. Шицки людзе знаю же єст у живоце ище вше єдно закопане благо за каждого од нїх. Шицки людзе копу...” У дїлу ше метафорично приповеда о благу, нє роби ше о материялним добру, аж напроцив, благо ше поровнує з вредносцами хтори нас окружую и виполнюю. Часто ше страци смисел того слова, приписує ше му рижни значеня. Дучич у кнїжки приповеда о зявеньох/подобох, подзелєних до дзевец поглавйох. Одкрил свойо роздумованя и замеркованя о щесцу, любови, жени, приятельству, младосци и старосци, поетови, геройох, царох и пророкох. „Благо цара

Радована“ мож наволац як збирка филозофскей прози. Вельо описованя, поровнаня прикрашую боки того дїла.

„Јутра са Леутара” Предлуженю дїла дати други наслов, „Јутра са Леутара”. У тей часци, Йован Дучич роздзелєл свойо думки по шлїдуюцих поглавйох – пише о мирносци, мержнї, танцу, любомори, суєти, страху, розчарованю, родолюбию, характеру и учтивосци. Даєдни з упечатлївих цитатох: „Найлєпши людзе ноша свойо злато нє у кишенки, алє у шерцу. Єдно нукашнє слунко цали їх живот ошвицує и позлацує шицко на швеце цо їх рука дотхнє, а и їх думка.” Нєкаждодньове филозофске роздумованє о каждодньовосци и вредносцох при чловекови, виполнї думки зоз креативнима и квалитетнима словами. Кнїжка наведзе на роздумованє, пречитане виреченє часто глєда буц ознова повторене, найчастейше пре моц и велькосц його значеня.

МАК 1/2016 • 13

СПОРТ И РЕКРЕАЦИЯ

СЕБАСТИЯН НЯРАДИ ЛИҐА ШАМПИОНОХ 2015/2016

ПРЕГЛЯД И УПЕЧАТКИ ДО ТОГОРОЧНЕЙ ЛИҐИ ШАМПИОНОХ ШЕ КВАЛИФИКОВАЛИ 32 ЕКИПИ ЗОЗ 17 РОЗЛИЧНИХ ДЕРЖАВОХ, НАЖАЛЬ, НЄ И ЗОЗ СЕРБИЇ, ПОНЕЖЕ У ОСТАТНЇМ КОЛУ КВАЛИФИКАЦИЙОХ ЗА ЛИҐУ ШАМПИОНОХ ПАРТИЗАН ВИПАДНУЛ ОД ЕКИПИ БАТЕ БОРИСОВ, ХТОРА ЯК ЄДНА З АУТСАЙДЕРОХ УКАЗАЛА ЖЕ И БИЛОРУСИЙСКИ ФОДБАЛ НАПРЕДОВАЛ.

Найвекши фаворити за освойованє Лиґи шампионох: 1. Баєрн Минхен 2. Барселона 3. Реал Мадрид 4. ПСЖ 5. Ювентус

Баєрн Минхен, нємецка екипа хтора уж пар роки доминує на европскей сцени. Того року „мелю” шицко пред собу. Пеп Ґвардиола, пробовал до екипи уруциц пас бависко, такволане тика-така, алє ше му нє поспишело. После критикох Франца Бекенбауера, хтори винєсол на рахунок Пепа Ґвардиоли, екипа меня тактику, зменшує число пасох, бави лєпше и ровна шицко пред собу. Ключни бавяче у тей сезони им Роберт Левандовски, хтори у топ форми и, нормално, Томас Милер. Барселона, тим зоз Шпаниї. Прешлорочни побиднїк Лиґи шампионох и УЕФА супер купа. Бавя на ґол вецей, з полно додаванями. Уживанє их патриц, тельо уметнїкох на єдним месце. Кажди дотик з лабду, контрола, елеґанция, и нормално ушейтованє до ґола. Меси, Неймар и Суарез, чежко хтора ше охрана нє наїжи кед чує тоти мена. Сезону слабо рушели, алє су зоз каждим змаганьом вше лєпши, просто ше бавя зоз процивнїками. Реал Мадрид, кральовски клуб, з престолнїци Шпаниї.

14 • МАК 1/2016

Вельо познати мена, вельо пенєжи, а мало добри резултати. После одпущованя тренера Карла Анчелотия, Реал Мадрид приводзи Рафу Бенитеза, з хторим екипа почала психично тонїц. Прецерпели вельке пораженє у Ел класику, 0-4 од Барселони. Слаби резултати ше вяжу за тренера, алє, критичаре веря же проблем у Кристианови Роналдови, хтори вецей нє у такей форми яка го крашела прешлих рокох. Гей же дал найвецей ґоли у потерашнїм змаганю Лиґи шапионох, алє то нє тот Роналдо на хторого зме звикли. Питанє же чи ше пребудзи начас и приведзе екипу по конєц того змаганя. После кральовского клуба, шлїдзи екипа хтора бави на стадиону под меном ,,Парк принцох”, ПСЖ. Екипа до хторей полно укладане прешлих рокох. Французки фодбал помали капе, алє зато вони на самим верху своєй лиґи, без даякого ривала хтори им може загрожиц престол. Тварда охрана на чолє з капитеном Тиаґом Силвом и Давидом Луизом, у вязи хлапец хтори нє гриши у пасох, Марко Верати, док за напад нє

СПОРТ И РЕКРЕАЦИЯ треба гуториц вельо, Ибрахимович-Кавани. Ибрахимович досц мотивовани, понеже му єдино тот пехар хиби у його колекциї, так же увидзиме чи ше му тей сезони поспиши дзвигнуц тот „ухати” трофей. Ювентус, лєбо „стара дама” приходзи зоз Торина, Италиї. Сезону започали досц подло. Нєнаштимованосц нападу им бул найвекши проблем, понеже досц нових бавячох поприводзели, а и од даєдних ше одрекли. Место Карлоса Тевеза, пришол Маджукич хтори вше лєпше бави. Як найлєпше помоцнєнє ше указал Пауло Дибала хтори намесца и дава ґоли. Бависко им ше зводзи на младого бавяча Поґбу, чия доминантносц на штредку терена. Швидкосц, контрола лабди и „шут” краша того вязного бавяча. Так же зоз Поґбом, Буфоном на ґолу и Дибалом у шпицу, Ювентус спада до перших пейц фаворитох за освойованє Лиґи шампионох.

ДУМАНЄ МЛАДИХ О ТОГОРОЧНИХ ФАВОРИТОХ: Борис Надь, Петровци, Горватска – навия за Ґалатасарай: За мнє абсолутни доминаторе Баєрн Минхен и Барселона, алє их вецей нє ценїм пре тоту їх тактику, допиту як вечарши дньовнїк. Забиваю бависко, „скроз на скроз”, а и УЕФА верим же их дриля. Предносц давам клубу Манчестер Сити. Бавя оштро и кусаю цале змаганє. Анґлийски фодбал нє ма конкуренцию, анї по навиячох, анї по бависку. Можебуц им ПСЖ и Ювентус може споза хрибта вжац титулу, алє увидзиме на концу. Дарко Гарди, Норт Батлефорд, Канада – навия за Барселону и Атлетико Мадрид: Думам же Барселона победзи, пре Месия, вон предводзи шицко и барз вельо помага, гоч є и покалїчени, алє вон и нє єдини цо прави нєшор на терену. Тиж так и Неймар и Суарез робя свою роботу, гоч Меси нє бави. Тиж так, у охрани шицки бавя зложно и маю специфичну технїку тика-така и з тим правя вельо проблеми процивнїком. Тренер зна цо роби и прето кладзе бавячох хтори найупечатлївши, а нє тих цо найвецей плацени. Любомир Рускаї, Вербас – навия за Ливерпул: Мой фаворит Барселона, прето же маю наймоцнєйши тим, а поготов у нападу, дзе маю трох бавячох шветовей класи.

Михаїл Римар, Нови Сад – навия за АЦ Милан: Думам же того року Барселона и Реал Мадрид наймоцнєйши екипи у Лиґи шампионох, т. є. у Европи. Ридко хто ше им може успишно спроцивиц. Особнє бим любел най погар дзвигнє Динамо Києв, алє за таке дацо єст барз мало шанси, а наздавал сом ше и за Манчестер и Шахтйор.

Тимотей Рац, Коцур – навия за Ливерпул: Думам же освої Баєрн Минхен. Будзе напарто по сам конєц, алє Ґвардиола зна направиц добру тактику процив гоч кого, а маю и квалитетних бавячох хтори можу „тримац” екипу кед поєдинци зашкрипя. Найволєл бим кед би освоєл Ливерпул, алє, нажаль, того року нє. Борис Рац, Дюрдьов – навия за Манчестер Юнайтед: Два екипи главни фаворити, а то Барселона и Баєрн Минхен, прето же бавя досц атрактивно и углавним вше победзую своїх процивнїкох з досц вельку розлику. Барз добре бавя и у ґрупней фази и у своїх лиґох. Покрадзме сом ше наздавал же и Манчестер Юнайтед направи добри резултати и же далєко доґура, алє, нажаль, випаднул.

Мелинда Сопка, Руски Керестур – навия за Манчестер Юнайтед: Фаворит ми Баєрн, тим у хторим заступена добра дисциплина и хтори вше бави на високим уровню. Кед и Барселона так предлужи, верим же им годна представяц опасносц и правиц проблеми.

МАК 1/2016 • 15

ШВЕТ ТЕХНЇКИ И ТЕХНОЛОҐИЇ

ИВАН МОЛНАР ТЕХНОЛОҐИЙНИ ИНОВАЦИЇ

ВОНИ ОЗНАЧЕЛИ 2015. РОК У 2015. року зявели ше рижни интересантни технолоґийни иновациї, а єдна зоз значнєйших у обласци рахункарох котру треба визначиц то зявенє SSD гард диску (Solid State Drive). Рок за нами дефинитивно бул у знаку видео бависка GTA V (Grand Theft Auto V), а визначели ше и даєдни модели мобилних телефонох.

......

SSD ГАРД ДИСК SSD то вельо напреднєйша и швидша форма стандардного гард диску за рахункар. Главна розлика медзи SSD и стандардним SATA гард диском то же SSD вообще нє ма механїчни часци у себе, лєм електронїку. Вон у себе нє ма нїяки диск, або мотор котри ше обраца, лєм интеґроване електричне коло. Праве пре тоту його прикмету може буц и до дзешец раз швидши од стандардного гард диска при писаню и читаню податкох, цо окреме помага

16 • МАК 1/2016

у швидкосци и перформансох цалого рахункара. Вон ше повязує на рахункар (або лаптоп) прейґ стандардного SATA порту и хаснує SATA III интерфейс. Стандардна велькосц SSD котри ше хаснує тих дньох ше у тей хвильки руша од 120 по 500 ґиґабайти. Понеже SSD нова технолоґия и по велькосци мемориї вон вельо драгши од стандардного SATA гард диска, алє барз злєпшує перформанси рахункара.

ШВЕТ ТЕХНЇКИ И ТЕХНОЛОҐИЇ

ВИДЕО БАВИСКА

МОБИЛНИ ТЕЛЕФОНИ

Гоч ше GTA V зявел ище 2013. року за PlayStation 3, за рахункар бул обявени 14. априла 2015. року. Милиони людзе ширцом швета нєсцерпезлїво чекали тото бависко. Воно премахло шицки рекорди индустриї и постало найшвидше и найпредаванше видео бависко котре заробело 800 милиони долари лєм за єден дзень! То акцийно-авантуристичне бависко отвореного швета котре обвявела „Rockstar Games” компания. Бавяче маю рижни мисиї и на тот способ напредую у бависку. З вонка мисийох бавяче ше можу шлєбодно рушац и виглєдовац вонкашнї швет фиктивного городу Лос Сантос без рестрикцийох. Тото бависко достало велї награди рижних видавательох за бависко рока, а предате вецей як 54 милиони копиї того бависка и воно єдно з найлєпших и найпредаванших бавискох котри видати потераз. Хто тото бависко ище нє бавел, а люби видео бависка, требал би го цо скорей опробовац, бо вельо препущує.

У року за нами вишли велї нови модели мобилних телефонох, алє єден зоз значнєйших котри треба спомнуц то Samsung Galaxy S6. Велї поровную праве тот модел зоз досц популарним iPhone 6s и тримаю же Samsung Galaxy S6 єдини телефон котри му може парирац по перформансох и характеристикох. Виробок того моделу компания Samsung вообще нє прилапела олєгко и барз ше потрудзела коло шицкого (дизайну, випатрунку, перформансох, стабилносци).

Samsung Galaxy S6 модел телефону котри велї любителє Samsung-а нєсцерпезлїво чекали, и Samsung их вообще нє розчаровал зоз тим моделом. Тот модел ма у себе 3 ґиґабайти рам мемориї, квад кор процесор котри роби на 1,5 ґиґагерци, главну камеру од 16 меґапиксели, котра потримує резолуцию до 2988 x 5312 пиксели и предню камеру од 5 меґапиксели. Galaxy S6 тиж так потримує бездротове швидке полнєнє, а цо ше дотика дизайну и випатрунку S6 ма гладкометалне „кучиште”, досц ценки дизайн и екран од 5,1 инчи котри розликує до 16 милиони фарби. Єдина хиба того моделу то же му батерия досц слаба и же ше швидко витроши кед ше длуго и часто хаснує, и же є тераз єден з драгших моделох мобилних телефонох котри вишли у його ґенерациї.

Штредком 2014. року компания Microsoft превжала Nokiu и почала правиц мобилни телефони зоз Windows оперативну систему. Уж 2015. року, Windows телефони престали ношиц мено Nokia и нову серию тих телефонох ше почало видавац под меном Microsoft Lumia. 2015. року вишли вельо унапредзенши, квалитетнєйши и лєпши модели. Модели котри вишли 2015. року то Microsoft Lumia 435, 532, 640, 430. 640 XL, 540, 950, 950 XL и 550.

Microsoft тераз роби на нових моделох и у 2016. року можеме обчековац ище вельо од Lumia моделох, котри вироятно буду єдни з найлєпших и найпопуларнєйших мобилних телефонох у 2016. року.

МАК 1/2016 • 17

КОТРИ СЦЕ ТИП ОСОБИ? УПОЗНАЙ СЕБЕ

МАРИЄТА БУИЛА, МАСТЕР ПСИХОЛОҐ ТЕСТ ОСОБНОСЦИ

ЯКА СЦЕ ОСОБА? НЄ ЗНАЦЕ ЯК БИСЦЕ ШЕ ОПИСАЛИ? ТОТ ТЕСТ ВАМ МОЖЕ У ТИМ ПОМОГНУЦ. ОДВИТУЙЦЕ НА ПИТАНЯ И ДОЗНАЙЦЕ ДАКУС ВЕЦЕЙ О ВАШЕЙ ОСОБНОСЦИ. ПОПОЛНЇЦЕ ШЛЇДУЮЦИ ПИТАЛЬНЇК И ДОЗНАЙЦЕ ЧИ СЦЕ ЕКСТРОВЕРТНА, ЧИ ИНТРОВЕРТНА ОСОБА. ВИДЗИМ СЕБЕ ЯК ОСОБУ КОТРА...

18 • МАК 1/2016

1.

а) Бешедлїва б) Углавним циха

2.

а) Медзи гласнєйшима у дружтве б) Медзи цихшима у дружтве

3.

а) Векшину часу люби препровадзиц з людзми б) Векшину часу люби препровадзиц сама

4.

а) Ма вельо енерґиї б) Ма мало енерґиї

5.

а) Ше зна вибориц за себе б) Ше нє зна вибориц за себе

6.

а) Без почежкосцох започина розгварку з нєпознатима людзми б) Нїґда перша нє започина розгварку з нєпознатима людзми

7.

а) У маси людзох ма шмелосци виступиц и буц у центру уваги б) У маси людзох нє ма шмелосци виступиц и буц у центру уваги

УПОЗНАЙ СЕБЕ 8.

а) Углавним бешедує о своїх чувствох и збуваньох б) Углавним нє бешедує о своїх чувствох и збуваньох

9.

а) У векшини случайох нє ганьблїва б) У векшини случайох ганьблїва

10. а) Ше лєгко уклопює до нового дружтва б) Ше чежко уклопює до нового дружтва

НАЙВЕЦЕЙ ОДВИТИ ПОД А Ви екстровертна особа. Особа котра люби дружтво, котра бешедлїва. Нє ганьбице ше започац комуникацию, лєгко ше уклопюєце до дружтва и полни сце енерґиї, вше порихтани започац дацо нове и виступиц кед то нєобходне.

НАЙВЕЦЕЙ ОДВИТИ ПОД Б Ви интровертна особа. Особа котра нє приповеда вельо, у векшини случайох сце ганьблїви и нє любице буц у центру уваги. Чежко ше уклопюєце до нового дружтва и нє виступице кед то, можебуц, нєобходне, праве пре вашу особносц.

ЦО ТО ЕКСТРАВЕРЗИЯ И ИНТРОВЕРЗИЯ? Екстраверзия и интроверзия то два процивни прикмети особносци. У нєшкайшим чаше ше вельо зна о биолоґийней основи, ґенетским уплїву и уплїву тих двох прикметох на психичне и тїлесне здравє. Науково виглєдованя доказали же екстроверти вельо щешлївши и задовольнєйши у живоце, ефикаснєйши у роботи, длужей жию и лєгчейше ше виборя зоз каждодньовима стресами. Особносц особи наисце зложена и на даєдни аспекти нє можеме вельо уплївовац, алє ше потрудзме же бизме, без огляду на ґенетски уплїв, були позитивнєйши и отворенши за нови искуства, бо од нас самих завиши яка будземе особа и яки нам будзе живот.

МАК 1/2016 • 19

КУЦИК СОВИТОХ

САНДРА КОЛОШНЯЇ, ПРОФЕСИЙНА ШМИНКЕРКА СОВИТИ ЗА ШМИНКАНЄ

ШМИНКА(НЄ) ВЖИМЕ Прешли новорочни швета, а з нїма и час шльокицох и квичацих фарбох. Тей жими ше хаснує цми фарби карминох и „сенкох” котри приходза до вираженя пре бляди тен яки звичайно маме вжиме, бо нам хиби слунко.

През жимски час треба скору иншак отримовац.

Kaжди дзень треба хасновац гидратантни и витамински помади за твар же би нам скора остала здрава, швижа и мегка, прето же анї шминка на сухей скори нє випатра крашнє. Тиж так, и ґамби треба зачувац од жими и масциц их зоз лабелом, балзамом, лєбо подобнима продуктами за ґамби. Кед ше твар и ґамби крашнє отримує, шминканє нє будзе таки проблем.

20 • МАК 1/2016

Пририхтованє твари за шминку. На твар перше намасциц помаду. Кед упиє шлїдзи праймер – база котра пополнює пори и затримує пудер на твари цали дзень. Медзитим, праймер нє треба хасновац кажди дзень, лєм за виход, лєбо даяки окремни нагоди, кед и треба же би шминка тирвала цали дзень, прето же є углавним досц чежки за скору. Тиж так би було добре положиц и балзам, лєбо лабело на ґамби же би нє випатрали сухи пред тим як ше нафарби з кармином, лєбо зоз „сяйом”. „MAKEUP NO MAKEUP” За дньово вариянти барз модерни таки стил шминканя кед нє барз видно шминку, односно до вираженя приходзи природни випатрунок. Ту досц похасновац лєм коректор, пудер, „BB” лєбо „CC” крему. На очи даяку нєутралну „сенку” (кремову, бляду кафову лєбо шиву) и маскару, хто люби може вицагнуц и ценку линию з айлайнером. На ґамби положиц балзам, лабело, лєбо „сяй”, а на лїца дакус „руменила”. Нє треба вельо часу, а випатра крашнє, природно и допатрано. Тей жими „за вечар” популарни цми фарби. До моди ше враца такволани „smokey eyes”. Хаснує ше цми кафово, шиви, чарни „сенки”. Найлєпше би було на очи перше нанєсц базу за „сенку”. „Сенка” ше кладзе у вельким количестве. Важне же би була добре порозмасцована и вициньована же би ше достало тот, такволани, „ефект диму”. Мож положиц и ценку линию коло ока зоз клайбасом, лєбо айлайнером же би ше ище баржей наглашело око. На тото положиц нє єдно, алє даскельо пасма

КУЦИК СОВИТОХ маскари, же би ше здобуло випатрунок штучних павучайкох. Тиж так, наглашованє обервох ище вше у моди, зоз даякима вименками. Хто ма природно густи и цми оберва нє муши их чесац и витарговац, тераз модерни праве таки випатрунок. За тих цо маю ридши и блядши оберва, треба же би их дакус вирисовали и поцмели. То мож зоз клайбасом за оберва, лєбо зоз „сенками”.

Модерни фарби карминох тей жими то цма червена, вишньова, цма лилова, а за тих найшмелших аж и чарна. Тиж так, червени кармин нїґда нє виходзи з моди. Важне же би шицки пирщки и нєправилносци були добре прикрити, прето же барз приходза до вираженя праве теди кед ше хаснує цми кармини. Клайбас за ґамби ше найбаржей кладзе кед ше хаснує блїщаци кармини, прето же вони чечни и лєгчейше би ше розляли понад, лєбо попод линию ґамбох. Кед ше кладзе мат кармин, нє муши ше хасновац клайбас. Алє понеже цми фарби охабяю барз мало простору за гришки, прето же су вельки контраст у одношеню на бляду скору, найлєше би було похасновац и клайбас. Муши ше буц барз прецизни, понеже ту и найменшу гришку барз видно. Кед ше погриши, мож виправиц зоз найценшу щеточку и коректором. Кед зме задовольни як випадло, на шор приходзи кармин. И ту єдна тайна же би кармин потирвал длугши час. Нафарбиц єдно пасмо кармину. Вжац єдно пасмо паперовей хусточки и приложиц ю ґу ґамбом. Прейґ нєй нанєсц

пасмо пудеру у праху, а после того ище єдно пасмо кармину. Так, кармин будзе на ґамбох цалу ноц. Ище єдно надпомнуце. Нїяк нє класц нараз цму шминку и на очи и ґамби. Треба вибрац цо ше сце наглашиц. Кед же сце надумали цми очи, вец ґамби треба же би були природнєйши. Наприклад, положиц лєм даяки превидни „сяй”, лєбо кармин у фарби скори, лєбо у фарби ґамбох. Кед же сце заш лєм надумали наглашиц ґамби, вец нє треба же би и очи були цми. Досц положиц кремову, лєбо бляду кафову

„сенку”. Тиж так, хто люби, може вицагнуц ценку линию айлайнеру коло очох. И нормално, пасмо, два маскари и оберва треба же би були природнєйши. На концу на лїца положиц дакус „руменила” (целовей, лєбо кайсовей фарби) же би твар була дакус живша попри тих цмих фарбох. На концу дня обовязно зняц шминку зоз твари. Єден з добрих способох то зоз вату. Намочиц вату же би була влажна, нє мокра. На тото положиц дакус креми за твар и помали и нїжно посцерац шминку з твари.

МАК 1/2016 • 21

НАПРАВ САМ

АНЯ ГУДАК

ПАПЕРОВА ШКАТУЛКА

– ВИНЧОВАНКА ПОТРЕБНЕ: – 1 чисти били папер – 1 чисти червени папер (лєбо у даякей другей фарби) – ножнїчки – клайбас – ленийка – лїпкаче

Виштригнуц червени папер на коцку, димензийох 15x15 цм. На тим паперу треба нарисовац криж, односно, у каждим куце коцки треба виштригнуц коцочки, димензиї 5x5 цм.

Шицки конци крижа треба преклопиц на нука.

22 • МАК 1/2016

НАПРАВ САМ

Исто так треба поробиц и з билим папером, алє коцочки треба виштригнуц так же би остало дас по центиметер вецей на боку кракох крижа.

Преклопиц звишок и боки крижа заш на нука.

Намасциц лїпкаче на тот єден центиметер и залїпиц на конєц крижа обок.

Требали бисце достац шкатулку без покривки. Тоту шкатулку треба скрациц, односно, з ножнїчками ю формовац на кривульки, и то будзе покривка за винчованку.

Од остаткох од червеного крижа виштригнуц машлїчку и залїпиц на покривку, а нука, на дно шкатулки, можеце написац цо сцеце.

МАК 1/2016 • 23

ВЛАСНИ ПЕЧАЦ • Поезия

Я КАМЕНА СТИНА ШИНИ Попатри ми до очох... Пречитай шицки куцики Дзецинских жаданьох, Ту су скрити. Одшмель ше пречитац их. Нє годзен ши, знам. Нє судзене то тебе, Бо твойо думки лєца Ґу нїжносци без словох.. А я тварда камена стина, Пред тобу пишно стоїм И хвалїм ше зоз Гордосцу свою. Камена сом стина, а лєцим. Попробуєш ме лапиц? Нє годна сом остац занавше тайна, Бо упартосц долаплїва И як и я, висока, оштра, Камена стина.

Ище єдна шолька кафи охабена на патосу. Одпиц, чи напакосциц жеми зоз наглим прелїваньом? Рука чарно намочена зоз цильом охаби мурал за собу. И будзе церпнуц после остатнєй коцки котра дорушена у жимним метроу. Превозка ознова стої, док ше шина кормаца помедзи колєска. Рушай! Пошвидшано лїґай офарбени фалати мурох и виписани мена котри нїч нє знача. Слухай. Пререзани воздух и крик путнїци замотаней до белавого тилу. Дораз станє зоз шедзиска, дораз поцагнє ручку и укаже били ноги на одходзе. Можебуц це збунї, або це возбудзи. Пошвидко похопиш же то панї котра зохабела даскельо швички запалєни у цудзей хижи. Обачела гладного пса на уходзе, та подумала же є дома. А кед пес зйойчал знала же цудзи ноктурно отвера бакрово дзвери, дакус до зукоса.

Саня Полдруги Тамара Хрин

Ми людзе, И случує нам ше: Забудземе, сциґанїме, Спреведнєме, погришиме. Ми, людзе, таки зме. Нє водзиме рахунку И накадзи нє обрациме увагу, Шицко руши по погришним боку. Руша шицки процив нас. Залаєме, повеме дацо цо нє треба. Нагнїваю ше, увредза, Алє заш лєм, Нашо думки вше останю ту, У наших главох,

24 • МАК 1/2016

Нашим роздумованю. И нїхто нє може повесц: Ти знаш тото, Ти думаш гевто! То знаме лєм ми. Ми, людзе, таки зме. Нє знаме ше часто виражиц, Нє знаме потолковац. Алє, гоч нїхто нє зна цо думаме, Ми сами себе, вше будземе знац и розумиц. И заш: ми, людзе, Єдноставно, таки зме... Славка Мудри