OFM202501

INFORMATIEPLATFORM VOOR DE (DIGITALE) WERKPLEK

Thuiswerken of terug naar kantoor? De trends in 2026

Bewegen tijdens je werk; zo doe je dat

Connectiviteit altijd en overal via satellietcommunicatie

tesa® Nieuwigheden 2025

Maak kennis met tesa!

tesa’s geweldige innovaties voor 2025

tesafilm

wanddecoraties Dankz j het kl ttenbandsysteem zi n ze herbruikbaar en bovend en zonder resten te verw jderen

tesa® Ultra Power Lock

Sterk kl ttenband geschikt voor uiteenlopende toepass ngen binnen en buiten , met een draagkracht tot 20 kg / m

tesa® Universele dubbelzijdige tape met nano power

De nanotape is deaa voor he monteren decoreren en organ seren zowel binnen a s bu ten en kan tot 5 kg/m dragen

Colofon

OFM is een uitgave van

Schoolstraat 61, 6512 JC Nijmegen Telefoon +31 (0)24 34 54 150 www.ofm.nu

UITGEVER

Joost Heessels

HOOFDREDACTEUR

Joost Heessels Joost@magentacommunicatie.nl

EINDREDACTEUR

Emiel te Walvaart

SALES & MARKETING

Michiel Korsten, 06-41 14 97 71 michiel@magentacommunicatie.n

Serife Bayar serife@magentacommunicatie.nl

MEDEWERKERS

Hans-Erik de Kruijff, Emiel te Walvaart, Maroessia Karpenko, Muriël Mulder

VORMGEVING

Wendy van Cuijk

DRUK

Veldhuis Media

ABONNEMENTEN & ADRESWIJZIGINGEN magenta@mijntijdschrift.com 088 2266 682

Een abonnement wordt automatisch verlengd, mits 2 maanden voor de vervaldatum via mail of post opgezegd.

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en openbaar gemaakt door middel van druk, internet,fotokopie, microfilm of welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. De uitgever kan niet aansprakelijk worden gesteld voor persoonlijke of materiële schade veroorzaakt door onjuistheden in deze uitgave.

ISSN 22131477

© Copyright 2023

Het is fascinerend hoe je de digitale revoluties van de afgelopen decennia bijna als historische tijdvakken kunt opdelen. De jaren negentig waren het tijdperk van de pc –eindelijk een apparaat dat ons werk sneller en efficiënter maakte. Begin deze eeuw zorgde de laptop, samen met draadloze connectiviteit, voor de introductie van het ‘nieuwe werken’. We konden ineens overal werken (maar waren daardoor ook ineens altijd bereikbaar).

Toen kwam de smartphone. Die zette weer onze manier van werken op z’n kop. De werkplek paste ineens in je broekzak. Je kon tijdens je vakantie je mail beantwoorden, je team aansturen of, als het echt moest, een PowerPoint aanpassen. Niet vergeten, ook de opkomst van de cloud speelde hierin een belangrijke rol.

En nu bevinden we ons in de volgende revolutie: Artificial Intelligence (AI) en unified communications (UC). Dankzij corona heeft videobellen een vaste plek gekregen in ons werkritme – van houterige Zoom-calls naar vlekkeloze Teams-meetings (of in elk geval: minder hakkelend).

Maar dat alles lijkt kinderspel vergeleken met wat AI ons nog gaat brengen

Want hoewel AI al decennia bestaat, zijn we pas sinds kort massaal wakker geschud. Eerst kwam de paniek: ‘AI gaat banen

overnemen!’ Inmiddels sijpelt het besef door dat het iets genuanceerder ligt. AI vervangt niet zomaar mensen – het verandert wél wat we doen, hoe we werken, en in sommige gevallen: waarom we iets doen. De tools zijn slimmer, maar de mens blijft (voorlopig) onmisbaar. Al is het alleen maar om de juiste vragen te stellen aan al die slimme systemen.

En juist die menselijke kant – samenwerking, inspiratie, spontaniteit – blijft essentieel. Want hoe efficiënt en slim thuiswerken of AI ook is, het kantoor blijft de plek waar ideeën ontstaan, mensen elkaar écht ontmoeten, en innovatie in gang wordt gezet.

Kantoren worden opnieuw uitgevonden, dat klopt. Minder hokjes, meer beleving. Van akoestisch slimme ‘me-rooms’ tot creatieve zones waar brainstorms spontaan ontstaan. En dat is goed. Want als elke digitale revolutie ons iets leert, dan is het dat technologie alleen waarde heeft als het ons werk betekenisvoller maakt.

Dus ja, thuiswerken en AI zijn here to stay. Maar laten we vooral blijven verbinden. Op kantoor. Waar koffie, gesprekken en creativiteit samenkomen.

In deze editie

3 Voorwoord en colofon

6 “Planten op kantoor maken het werk prettiger en gezonder.”

10 thuiswerken versus werken op kantoor: hoe staat het er nu voor?

12 Bewegen terwijl je werkt

14 GoBright biedt meer data voor de slimme kantoorwerkplek

17 Zo voorkom je pijn en ongemak op je werkplek

18 Wat hebben menopauze en werkplekontwerp met elkaar te maken?

20 Workspace Design Show Amsterdam 2025 met recordaantal bezoekers

22 Winnaars BOP Awards 2025 bekroond tijdens inspirerende verkiezingsavond

27 tesa’s nieuwste kleefoplossingen: waar kracht en veelzijdigheid samenkomen

28 Elisabeth Petermans (Creneau) over ontwikkelingen arbeidsmarkt en veranderende kantooromgeving

32 Keep it simple: hoe Manutan inzet op duurzaamheid en innovatie

36 Fun meets Function

39 De groei is uit de smartphonemarkt

40 4G of 5G? That is the question

42 Ontwerpwedstrijd zorgt voor verbinding

46 Straks allemaal communiceren via de satelliet?

50 Column Marcel Ederveen

“Planten op kantoor maken het werk prettiger en gezonder.”

In het nieuwe kantoorgebouw Belvedère in het Paleiskwartier in Den Bosch realiseerde Bloei Interieurbeplanting – in samenwerking met Yksi Ontwerp – een interieur waarin planten, materiaalgebruik en vormgeving zorgvuldig zijn afgestemd. Het resultaat is een eigentijdse, comfortabele werkomgeving waarin sfeer én functionaliteit hand in hand gaan.

Fotografie door about.today

thuiswerken versus werken op kantoor:

hoe staat het er nu voor?

De coronapandemie markeerde een kantelpunt in de manier van werken in Nederland. Medewerkers werden massaal naar huis gestuurd om aan het werk te blijven. In de jaren daarna werd het veelgenoemde hybride model – deels thuis, deels op kantoor – de ‘nieuwe realiteit’.

Toch lijkt die balans niet langer vrijblijvend: werkgevers trekken de teugels aan. In dit artikel verkennen we de huidige stand van zaken rond thuiswerken en kantoorwerk, analyseren we de redenen achter de kentering én geven we praktische tips voor werkgevers die de juiste balans willen vinden.

Voor de pandemie was thuiswerken in Nederland al beperkt aanwezig. Na 2020 gaf het model van werken aan huis of elders – gecombineerd met kantoorwerk – een enorme impuls. Uit onderzoek van werkgeversvereniging AWVN blijkt dat vandaag de dag 97 % van de werkgevers aangeeft dat (een deel van) hun medewerkers regelmatig thuis of op een andere locatie werkt. Bij 55 % van de medewerkers gaat het om hybride werken: deels op locatie, deels thuis.

Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) werkte in 2023 ongeveer 52 % van de

werkenden soms of grotendeels vanuit huis – het hoogste percentage in de EUlidstaten. Het model ‘ongeveer twee dagen thuis, drie dagen kantoor’ geldt in veel organisaties als richtlijn – en is bovendien al enkele jaren stabiel.

Het hybride model biedt duidelijke voordelen. Medewerkers geven aan dat thuiswerken leidt tot minder reistijd, betere werk–privébalans en ervaren hogere tevredenheid. Zo concludeerde een studie van PwC dat hoewel de productiviteit per uur niet eenduidig stijgt, hybride werken wel degelijk bijdraagt aan het geluk van medewerkers én geen afbreuk doet aan de totale productie.

De kentering: werkgevers trekken de regie aan

Ondanks de brede acceptatie van hybride werken, signaleren werkgevers steeds vaker zorgen. Uit

het meest recente onderzoek van de AWVN blijkt dat 78 % van de werkgevers inmiddels een verplicht aantal dagen op kantoor hanteert – een stijging ten opzichte van voorgaande jaren. De vrijblijvendheid rond thuiswerken wordt volgens het rapport “aan het verdwijnen” genoemd. Een andere opvallende ontwikkeling: in 2025 gaf 27 % van de werkgevers aan ontevreden te zijn over het huidige thuiswerkbeleid – een stijging ten opzichte van 22 % in het voorgaande jaar.

De motieven hierachter zijn vooral sociaal en strategisch van aard: werkgevers noemen sociale cohesie, bedrijfscultuur, binding, het efficiënt samenwerken en het inwerken van nieuwe medewerkers als belangrijkste redenen om medewerkers vaker op kantoor te zien.

Daarnaast wijst het onderzoeksrapport van CBRE op praktische implicaties: hoewel het aantal dagen thuiswerken sinds het piekjaar 2020 iets afneemt (van circa 2 naar gemiddeld 1,3 dag per week), blijft de spreiding over de week een uitdaging –met bijvoorbeeld pieken op kantoor op dinsdag en donderdag.

De balans vinden: goede uitgangspunten

• De uitdaging voor werkgevers is niet slechts meer kantoorverplichtingen opleggen, maar een volwassen balans vinden tussen flexibiliteit en samenkomen. Hieronder enkele kernelementen:

• Visie op hybride werken: Welk doel dient hybride werken binnen je organisatie? Is het primair gericht op kostenreductie, werknemerstevredenheid, innovatie of binding? Een heldere visie creëert richting.

• Flexibiliteit én structuur: Hoewel flexibiliteit een kernwaarde is, blijkt uit het AWVNonderzoek dat duidelijke afspraken nodig zijn. Het verplicht stellen van kantoorwezigheid op nader vastgelegde dagen is inmiddels gebruikelijk.

• Spreiding van werkzaamheden: Om piekbelasting op kantoor (en reisverkeer) te voorkomen, is bewuste spreiding van kantoordagen over de week wenselijk. Maar zoals blijkt: werknemers kunnen minder makkelijk schuiven vanwege bijvoorbeeld kinderopvang.

• Ondersteuning van medewerkers: Het hybride model vraagt aandacht voor de thuiswerkplek, digitale infrastructuur en ergonomie – en voor het welzijn van medewerkers die minder fysiek aanwezig zijn.

Praktische tips voor werkgevers

Hieronder concrete aanbevelingen voor werkgevers binnen IT/telecom om de balans tussen thuiswerken en kantoorwerk te optimaliseren:

1. Stel samen met medewerkers duidelijke ‘kantoordagen’ vast Bepaal (in overleg met teamleiders en medewerkers) enkele vaste dagen waarop aanwezigheid op kantoor gewenst is. Communiceer de redenen (zoals samenwerking, kennisoverdracht, binding) helder.

2. Voer een ‘werkplekenwerkvormscan’ uit

Analyseer welke taken het beste thuis worden uitgevoerd (focuswerk, klantgesprekken) en welke taken juist op kantoor effectiever zijn (teamoverleg, inwerken nieuwe medewerkers, innovatiesessies). Baseer het kantoorbeleid op wat resultaat oplevert.

3. Faciliteer en investeer in hybride werkplekken

Zorg dat de kantooromgeving optimaal is ingericht voor hybride werken: voldoende flexplekken, vergaderruimte, technologie die samenwerking ondersteunt. Tegelijkertijd moet de thuiswerkplek voldoen aan ergonomische en communicatieve eisen.

4. Bevorder sociale cohesie en teamvorming bewust

Wat betekent dit?

Voor organisaties liggen hier specifieke aandachtspunten:

• Het hybride werken is geen experiment meer, maar de standaard. Voor bedrijven die zich positioneren als moderne, aantrekkelijke werkgever, is dit een belangrijk element voor werving en behoud van talent. AWVN wijst erop dat organisaties zonder duidelijke visie op hybride werken een concurrentienadeel kunnen oplopen.

• Tegelijkertijd betekent het verplichten van kantoordagen niet automatisch een betere organisatie van werk: de kantoorlogistiek (werkplekken, vergaderruimte, parkeerplaatsen) en spreiding over de week blijven knelpunten.

• Voor organisaties is bovendien van belang dat samenwerking, innovatie en kennisdeling – vaak beter gefaciliteerd op locatie – niet onder druk komen te staan door te veel thuiswerkdagen.

De PwCstudie signaleert dat hybride werken de innovatiecapaciteit kan aantasten wanneer samenwerking vooral virtueel plaatsvindt.

• Meetbare afspraken: Belangrijk is om het beleid te monitoren: hoeveel dagen wordt er structureel thuisgewerkt, wat is de kantoorbezetting, wat is de impact op samenwerking en cultuur? AWVN wijst erop dat overleg met medewerkers en OR hierbij cruciaal is.

Thuiswerken blijft

Het model van hybride werken – deels thuis, deels op kantoor – is inmiddels stevig verankerd in het Nederlandse arbeidslandschap. Voor werkgevers is het geen luxeoptie meer, maar een strategische vraagstuk: hoe haal je het maximale uit flexibiliteit zonder verlies van samenwerking, cultuur en binding? De recente cijfers van AWVN laten zien dat werkgevers steeds nadrukkelijker sturing geven; opties zijn minder vrijblijvend geworden.

Voor organisaties komt het aan op het formuleren van een heldere visie, het kiezen van de juiste mix van kantoor en thuiswerkdagen, het faciliteren van hybride werkplekken en het monitoren van resultaten. Wie met deze ingrediënten werkt, kan de voordelen van hybride werken effectief benutten –terwijl de samenwerkingskracht en bedrijfscultuur voldoende behouden blijven.

Plan bewuste momenten met fysieke aanwezigheid (bijv. teamdagen, lunchsessies, kennissessies) om binding en cultuur te versterken. Vermijd dat kantoorbezoek uitsluitend routinematig wordt aanbevolen.

5. Monitor en stuur op effectiviteit, niet alleen aanwezigheid

Leg in uw KPI’s niet louter kantooruren vast, maar kijk naar output, samenwerking, medewerkerstevredenheid en binding. Voer regelmatig evaluatiegesprekken en pas het beleid zo nodig aan.

6. Communiceer transparant over beleid en verwachtingen

Transparantie over de redenen voor kantoorverplichtingen helpt draagvlak. Betrek OR of medewerkersvertegenwoordiging bij wijzigingen in het thuiswerkbeleid. Zoals AWVN constateert: overleg is cruciaal.

7. Houd oog voor inclusiviteit en diversiteit

Niet alle medewerkers hebben dezelfde thuissituatie, reistijd of behoefte aan kantoorwerk. Beoordeel per functie of per individu in hoeverre hybride werken geschikt is en waar nodig maatwerk bieden.

Bewegen terwijl je werkt

creëer een toekomstbestendige bureausetting

Ergonomisch zitten is allang geen luxe meer maar een essentieel onderdeel van gezond en productief kantoorwerk. Door regelmatig van houding te wisselen, actief te zitten en het lichaam licht in beweging te houden, blijven rug en schouders beter ondersteund en neemt de kans op langdurige klachten aanzienlijk af. Moderne werkplekken bieden steeds meer mogelijkheden om dynamisch te werken: van zit-sta krukken tot wiebelkrukken en zelfs zitballen. Deze varianten stimuleren een natuurlijke, open zithouding en helpen medewerkers gedurende de dag alert en comfortabel te blijven.

Leitz Ergo Active Sitting Ball

Deze zitbal van Leitz is ontworpen als actief zit-alternatief: met een diameter van 65 cm, stevige phthalaten-vrije binnenbal, afneembare hoes en draaglus. De fabrikant geeft aan dat hij rug- en core-spieren stimuleert en de houding verbetert.

Wobble Zit‑Sta Balanskruk

Deze balanskruk is ontworpen voor een zit-sta werkplek: hij is in hoogte verstelbaar en heeft een lichte balansvoet waardoor je voortdurende microbe wegingen maakt. Dit stimuleert je core-spieren en voorkomt dat je ingezakt blijft zitten. Volgens ergonomie-specialisten bevordert zo’n zit-sta kruk een actiever werkklimaat en minder belasting van rug en nek.

‘Vivi’ Active‑Sitting Wobble Chair

Een premium wobblekruk met designafwerking: netjes genoeg voor kantoorinrichting, maar met de functionaliteit van actief zitten. De basis maakt schommelbewegingen mogelijk, en de zithoogte past bij werkplekgebruik. Een uitstekende keuze voor wie ergonomie én stijl belangrijk vindt.

Leitz Ergo Cosy Actieve Zit/Sta Kruk

Deze kruk combineert stijlvol, minimalistisch design met ergonomisch doordachte functionaliteit. De hoogteverstelling van 46 tot 79 cm maakt hem perfect voor zowel zitten als half staan aan een verstelbaar bureau. De afgeronde basis nodigt uit tot subtiele schommel- en draaibewegingen, wat de rug en core ondersteunt

Aeris Swopper Comfort

Met zijn gepatenteerde 3D-beweegmechanisme biedt deze kruk een radicale aanpak voor actief zitten: je bekken kantelt, je voeten blijven contact houden met de vloer, en rug- en beenspieren blijven subtiel actief. Dit maakt de Swopper perfect voor wie langdurig zitwerk doet en rugklachten wil voorkomen. Het stijlvolle ontwerp past moeiteloos in zowel kantoor als thuiswerkplek

KNOB kruk van Köhl

De KNOB-kruk van Köhl is een compacte, elegante zitoplossing die stijl en ergonomie combineert voor kantoor- of thuiswerkplekken. Met een zithoogte van 49 cm past hij mooi bij bureauhoogtes, en het ergonomisch gevormde onderstel stimuleert subtiele beweging in het bekken waardoor de tussenwervelschijven beter geactiveerd worden — wat de concentratie bevordert. Een lederen draaglus aan de rand maakt het eenvoudig om hem mee te nemen.

Wigli One Wiebelkruk

De Wigli One is een puur Nederlandse oplossing voor wiebelend zitten: de massief beukenhouten constructie, rubber-kussen onder de zitting en een kantelmechaniek zorgen dat je continu in balans moet blijven. Dat activeert je core-spieren, wisselt belasting van de tussenwervels en bevordert een soepele rug. Duurzaam geproduceerd en stijlvol vormgegeven voor zowel kantoor als thuiswerkplek.

GOBRIGHT BIEDT MEER DATA VOOR DE SLIMME KANTOORWERKPLEK

Na een bericht op Kantoornet zocht Chris Wiegeraad, CCO van GoBright, contact met OFM Daarin stond dat bijna de helft van de kantoormedewerkers een zit-stabureau heeft, maar slechts 29 procent de stastand regelmatig gebruikt.

Wiegeraad: “We weten allemaal dat veel zit-sta bureaus nauwelijks gebruikt worden. Dat constateren we nu met onderzoeken en interviews. Maar wij laten zien: je kunt het meten, analyseren en verbeteren. Het is tijd om er ook echt iets mee te doen. Voor de gezondheid van medewerkers, voor de portemonnee van werkgevers en voor de duurzaamheid van gebouwen. Dit is de toekomst van het kantoor. En wie die stap nu zet, plukt

daar de komende jaren de vruchten van.” Reden genoeg voor een interview over optimaal gebruik van data rond de fysieke werkplek.

GoBright staat bekend om producten voor deskbooking en roombooking: systemen waarmee medewerkers eenvoudig een bureau of vergaderruimte reserveren. Maar Wiegeraad benadrukt dat hun technologie veel meer potentie

heeft. Zo kun je zien hoe lang en door wie een tafel wordt gebruikt. Met een klein stukje extra software kun je ook meten hoe vaak en hoe lang een zit-sta bureau gebruikt wordt, staand en zittend. “We hebben de techniek voor dat laatste allang klaar. Het is alleen een kwestie van toepassen zodra een klant daar behoefte aan heeft. De privacy van de gebruiker blijft intact.

“Je hoeft niet te weten wie achter het bureau zit. Je meet alleen of het bureau in beweging komt. Desnoods anoniem, als bezettingsdata. En als bedrijven meer inzicht willen, kan het ook gekoppeld worden aan in- en uitcheckgegevens.”

De install base is er in ieder geval, want Chris schat in dat 75 procent van de geëlektrificeerde tafels een zit-sta tafel is.

Wat doe je dan met die data?

Het verzamelen van dergelijke data is volgens Wiegeraad pas het begin. Echt interessant is, hoe organisaties die inzichten gebruiken. GoBright biedt nu al uitgebreide rapportages waarmee bedrijven kunnen zien hoe vaak werkplekken bezet zijn, welke afdelingen piekbelasting veroorzaken en hoe efficiënt ruimtes worden gebruikt. “Gemiddeld zien we dat de bezettingsgraad op kantoren rond de 30% ligt,” vertelt Wiegeraad. “Dat betekent dus dat veel organisaties met veels te veel bureaus werken. Als je dat doorrekent qua huurprijzen en vierkante meters, praat je bij een grote organisatie al snel over een miljoen euro per jaar aan mogelijke besparingen.” Daar blijft het niet bij. De data maakt het mogelijk om teams bewust te

sturen. Wiegeraad geeft een voorbeeld: “Als je ziet dat IT en Finance allebei op dinsdag massaal op kantoor zijn, krijg je piekbelasting. Dan kun je afspraken maken: de ene week komt het ene team op dinsdag, de andere week het andere. Zo benut je de ruimte veel slimmer.”

Ook gezondheidsbeleid profiteert van deze inzichten. Werkgevers investeren in bureaustoelen en zit-sta bureaus om verzuim te verminderen en medewerkers gezonder te laten werken. Maar als die bureaus niet omhoog en omlaag gaan, levert die investering weinig op. “Met onze technologie kun je niet alleen meten of bureaus gebruikt worden en daarover in gesprek gaan , maar ook stimuleren dat mensen daadwerkelijk gaan staan. Bijvoorbeeld door de tafel een klein tikje te laten geven als iemand te lang zit. Subtiel, maar effectief.”

Blijvend innoveren

Dit najaar introduceert GoBright verschillende innovaties die opnieuw een stap verder gaan in het slimmer maken van de werkplek. Een voorbeeld; een oplossing waarbij de stroom op werkplekken volledig worden uitgeschakeld totdat iemand incheckt. “Als je aankomt en niets werkt, geen monitoren, geen dockingstation, dan weet je: eerst inchecken. Pas dan gaat de stroom aan.”

Dat heeft meerdere voordelen. Ten eerste levert het energiebesparing op, wat veel organisaties kunnen gebruiken in hun duurzaamheidsrapportages. “Bedrijven moeten steeds vaker verantwoorden welke stappen ze nemen om energie te besparen. Met onze oplossing kunnen ze exact aantonen hoeveel stroom er bespaard wordt doordat werkplekken uitgeschakeld blijven wanneer ze niet in gebruik zijn.”

Data voor inzichten en gemak

Daarnaast geeft het werkgevers meer grip op gebruiksdata. Je weet precies wie wanneer waar gewerkt heeft, zonder ingewikkelde extra systemen. “En voor de medewerker verandert er weinig: die checkt toch al in via onze app of device.”

Naast energiemanagement werkt GoBright aan de inzet van kunstmatige intelligentie. Denk aan vergaderruimtes die automatisch naar een andere kamer worden omgezet als er een technisch defect is. Of ruimtes die zich aanpassen aan persoonlijke voorkeuren. “Stel dat jij altijd dezelfde meetingruimte boekt en iedere keer de temperatuur op 21 graden zet. De volgende keer regelt het systeem dat automatisch voor je en kom je al in een voorverwarmde kamer. Dat soort toepassingen gaan we de komende tijd veel meer zien.”

Samenwerken in ecosystemen

Opvallend is ook hoe GoBright inzet op samenwerking met andere technologiebedrijven. Zo werken ze samen met bGrid, een speler in geavanceerde sensortechnologie en met TopDesk rond facility management software, zodat catering en facilitaire diensten naadloos aansluiten. Of Utelogy, wat de UC activiteiten monitort. “We willen geen eiland zijn. De kracht zit juist in integratie. Een werknemer wil niet in vijf verschillende systemen boeken, maar alles in één omgeving regelen.”

Dit najaar presenteert GoBright deze samenwerkingen op internationale beurzen in Denemarken, Frankrijk, het VK, Duitsland en Nederland (zie kader). “We laten zien hoe slimme sensoren en workplace management tools elkaar versterken. Het gaat erom dat je de data niet alleen verzamelt, maar er ook direct actie op kunt ondernemen.”

Balans tussen werkgever en werkne‑ mer

Een belangrijk terugkerend thema in het gesprek met Wiegeraad is balans. Technologie moet zowel de werkgever als de werknemer voordeel bieden. “Geef je medewerkers autonomie, maar ondersteun dat met data zodat je excessen kunt corrigeren. Te veel controle voelt als ‘Big Brother’. Te veel vrijheid zonder inzicht leidt tot misbruik. De kracht zit in transparantie en dialoog, gebaseerd op objectieve gegevens.”

Daarmee ziet hij ook een rol weggelegd voor cultuurverandering. Data biedt een objectieve basis om gesprekken te voeren over productiviteit, gezondheid en samenwerking. “Voorheen

baseerde een HR-medewerker zich op observaties, die soms subjectief zijn. Nu kun je discussies voeren op basis van feiten. Dat helpt zowel werkgevers als werknemers.”

Het gesprek met Chris Wiegeraad laat zien hoe snel het kantoor verandert. Waar werkplekken ooit statische bureaus waren, verandert GoBright ze in dynamische, datagedreven omgevingen. Van het meten van zit-sta gebruik tot energiebesparing en AI-gestuurde personalisatie: de mogelijkheden lijken eindeloos.

GoBright is een Nederlandse ontwikkelaar van Smart Workplace-oplossingen. Het bedrijf biedt uiteenlopende systemen, zoals ruimte- en werkplekreservering, bezoekersregistratie, digital signage, catering- en servicemanagement en werkplekanalyses. Deze oplossingen worden wereldwijd beschikbaar gesteld via een netwerk van resellers

Wist je dat 2 van de 3 werknemers last heeft van pijn of ongemak door de opstelling van hun werkplek?

Uit een in 2025 uitgevoerd onderzoek van Fellowes blijkt dat een slecht ingerichte werkplek een directe invloed heeft op het welzijn én de productiviteit van medewerkers. Gelukkig is daar iets aan te doen.

Maak van uw bureau een échte werkplek met Fellowes!

Een ergonomisch ingerichte werkplek helpt klachten te voorkomen en stimuleert gezond werken. Fellowes biedt slimme oplossingen die zijn afgestemd op 5 ergonomische zones, elk gericht op een specifiek aspect van de werkhouding:

Zone 4

Stimuleer bewegen

In hoogte verstelbare bureaus en zit-sta converters bevorderen afwisseling tussen zitten en staan.

Zone 5

Minimaliseer rommel

Kabelbeheer, desktop power en CPU-houders zorgen voor een georganiseerde werkplek.

Zone 3

Verlicht nekspanning

Monitorarmen en laptopstandaarden brengen je scherm op de juiste hoogte.

Zone 2

Vermijd druk op de polsen

Polssteunen, muismatten en verticale muizen ondersteunen een natuurlijke handpositie.

Zone 1

Voorkom rugspanning

Rugsteunen, voetensteunen en zitkussens zorgen voor een betere zithouding.

Fellowes – De betere manier van werken

Of u nu werkt in een kantooromgeving of thuis: met Fellowes creëert u een

werkplek die gezondheid, comfort en productiviteit

Chris Wiegeraad, CCO van GoBright

Wat hebben menopauze en werkplekontwerp met elkaar te maken?

Een op de twee mensen maakt het mee, maar op de werkvloer blijft het vaak onbesproken: de menopauze. Kantoorinrichter MillerKnoll wil daar verandering in brengen. Met een nieuw handboek – gebaseerd op twee jaar onderzoek en gesprekken met interne en externe experts –brengt het ontwerpcollectief de menopauze prominent onder de aandacht van werkplekplanners, HR-afdelingen en organisaties wereldwijd.

De focus op de hormonale gezondheid van werknemers is geen modetrend, maar een logische vervolgstap in MillerKnolls bredere strategie om de werkomgeving inclusiever en mensgerichter te maken. Want waar werkplekken al langer worden aangepast aan mobiliteitsbeperkingen of neurodiversiteit, is er opvallend weinig aandacht voor de levensfase waarin miljoenen werkenden zich dagelijks bevinden: de perimenopauze, menopauze of postmenopauze. Volgens Rebecca Greier Horton, Senior Insights Strategist bij MillerKnoll, is de noodzaak helder.

“We zien al jaren koppen over opvliegers op kantoor en de ‘oplossing’ van een bureauventilator. Maar de werkelijkheid is dat vrouwen in deze levensfase kampen met tientallen symptomen, variërend van vermoeidheid tot concentratieproblemen. Dat vraagt om veel meer dan een ventilator.”

De cijfers liegen er niet om. Maar liefst 90% van de vrouwen tussen 45 en 65 jaar ervaart klachten die van invloed kunnen zijn op hun functioneren. En dat blijft niet zonder gevolgen: in de Verenigde Staten wordt het jaarlijkse productiviteitsverlies door menopauzeklachten geschat op 1,8 miljard dollar.

Praktische richtlijnen, gedragen door data en dialoog

Het nieuwe handboek biedt bedrijven concrete handvatten om ondersteuning te bieden. Daarbij gaat het niet alleen om fysieke aanpassingen in

het kantoor, maar ook om culturele veranderingen. Denk aan training van leidinggevenden, het bespreekbaar maken van de menopauze binnen teams, en het aanbieden van flexibele werktijden.

In de fysieke ruimte kunnen kleine ingrepen grote impact hebben. Denk aan rustzones in open kantoren, verstelbare verlichting, draagbare ventilatoren en toegang tot buitenruimte. Ook semi-privéruimtes – slim gescheiden door akoestische panelen of gordijnen – blijken waardevolle toevluchtsoorden voor wie behoefte heeft aan concentratie of even alleen zijn.

Volgens Horton draait het om keuzevrijheid en controle. “Het gaat niet om een ‘vrouwenvriendelijke’ werkplek, maar om een omgeving waar élke werknemer zich prettig voelt – of ze nu in de menopauze zijn of niet.”

Brede relevantie, blijvend effect

De kracht van MillerKnolls aanpak zit niet alleen in de expertise van het eigen Global Research & Planning-team, maar juist ook in de samenwerking met de Women’s Business Resource Group en de Britse menopauzeconsultant

Kate Usher. Het resultaat is een benadering die menselijk is, wetenschappelijk onderbouwd én direct toepasbaar in de praktijk.

Bovendien overstijgen de aanbevelingen de doelgroep van vrouwen in de menopauze. Sensorisch comfort, mentale rust en autonomie in de werkomgeving zijn immers universele thema’s die bijdragen aan het welzijn van alle medewerkers –ongeacht leeftijd, gender of functie.

Weg met het stigma

De grootste doorbraak? Misschien wel dat de menopauze eindelijk onderwerp van gesprek wordt. In veel organisaties is het nu nog een blinde vlek in het HR-beleid. Maar als het aan MillerKnoll ligt, komt daar snel verandering in. “We ontwerpen geen kantoren om er alleen mooi uit te zien,” aldus Horton. “We ontwerpen ruimtes die mensen helpen zich goed te voelen. Ook – en juist – in de fases van het leven die extra ondersteuning vragen.”

Bekijk hier een aantal tips:

1. Cultuur: doorbreek het taboe

• Normaliseer het gesprek: Maak de menopauze bespreekbaar op de werkvloer via interne communicatie, bijeenkomsten of medewerkersgroepen.

• Zet in op bewustwording: Benadruk dat de menopauze een natuurlijke levensfase is, net als zwangerschap of ouderschap.

• Train leidinggevenden: Geef managers basiskennis over symptomen en hoe zij ondersteunend kunnen optreden zonder medisch expert te hoeven zijn.

• Pas communicatiestrategieën aan: Maak duidelijk hoe de organisatie omgaat met menopauze in beleid en cultuur – afgestemd op de tone-ofvoice van de organisatie.

2. Beleid: bied echte ondersteuning

• Flexibele werktijden: Sta toe dat medewerkers hun werktijd aanpassen op dagen met zware klachten.

• Thuiswerkmogelijkheden: Bied ruimte om vanuit huis te werken als dat bijdraagt aan herstel of comfort.

• Ondersteuningsprogramma’s: Zet Employee Assistance Programs (EAP’s) in voor counseling en begeleiding.

• Zorgverzekering uitbreiden: Overweeg aanvullende dekking voor menopauzale gezondheidszorg en coaching.

3. Fysieke werkomgeving: ontwerp met aandacht

• Rustige, afsluitbare ruimtes: Creëer plekken waar medewerkers zich even kunnen terugtrekken, zonder oordeel of uitleg.

• Verstelbare verlichting: Voorkom fel of flikkerend licht – dit kan opvliegers en hoofdpijn verergeren.

• Draagbare ventilatoren en luchtzuivering: Ondersteunen bij temperatuurschommelingen en opvliegers.

• Akoestisch comfort: Zorg voor geluidsdempende materialen of semi-privéruimtes om prikkels te beperken.

• Buitenruimte: Frisse lucht, zonlicht en groen dragen bij aan stressreductie en verbeteren stemming en focus.

• Variatie in werkplekken: Combineer zit-sta-meubilair, loungezones en plekken voor concentratie en samenwerking.

• Ergonomisch comfort: Zorg voor meubels die lichamelijke klachten, zoals spier- en gewrichtspijn, helpen voorkomen of verlichten.

Workspace Design Show Amsterdam 2025 met recordaantal bezoekers

De tweede editie van Workspace Design Show Amsterdam keerde terug naar de RAI op 5 en 6 november 2025 en bracht de Europese community van werkplekontwerpers samen voor twee bruisende dagen vol ideeën, inspiratie en betekenisvolle connecties. Het werd een recordeditie met een ruime verdubbeling van het aantal bezoekers (6.000) en exposanten (150).

Voortbouwend op het succes van de eerste editie in 2023, zette het evenement dit jaar een nieuwe maatstaf voor betrokkenheid, ervaring en tevredenheid van exposanten, waarmee het zijn positie als hét toonaangevende platform voor werkplekinterieurs in de regio bevestigde.

Een recordjaar

• Meer dan 6.000 bezoekers verdeeld over twee dagen, waaronder architecten, ontwerpers, en zakelijke gebruikers uit meer dan 65 landen.

• Meer dan 150 exposanten en merken presenteerden de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van meubilair, verlichting, akoestiek, vloeren en technologie.

• Meer dan 140 sprekers en meer dan 35 sessies verdeeld over drie inhoudelijke podia: het Occupiers Forum, Design Talks en Workplace Experience Talks.

• Bezoekers kwamen uit meer dan 65 landen, met de grootste opkomst uit Nederland (77,5%), België (5,6%), Duitsland (2,8%) en het Verenigd Koninkrijk (1,6%).

Het thema van het evenement, ‘Activate the Senses’, transformeerde Hal 5 n de RAI in een multi-sensorische ervaring. Van meeslepende lounges ontworpen door toonaangevende studio's tot interactieve installaties vol licht, textuur en geluid, elke ruimte nodigde bezoekers uit om opnieuw te ervaren hoe een werkplek kan aanvoelen.

Exposanten melden uitstekende ROI

Exposanten beschreven de editie van dit jaar als hun meest productieve tot nu toe en merkten zowel de kwaliteit van de leads als de diepgang van de gesprekken op:

"Als ik de beurs in één woord zou moeten omschrijven, zou ik zeggen effectief. Het is een geweldig platform waar de markt architecten ontmoet, zeer efficiënt, zeer productief en een geweldige kans om in korte tijd nieuwe relaties op te bouwen." – Konig & Neurath

“De afgelopen twee dagen waren we aanwezig op de Workspace Design Show, en het was een geweldige ervaring. We hebben verschillende belangrijke architecten, interieurontwerpers en klanten ontmoet. Het was geweldig om ons netwerk weer te versterken en zoveel bekende

gezichten te ontmoeten.” – Tarkett “Wat ik vooral waardeer aan deze beurs, is dat het geen typische vakbeurs is die zich richt op productpresentaties. In plaats daarvan komen bezoekers voor de paneldiscussies en hoogwaardige sprekers, en dat verhoogt het niveau van gesprekken en connecties tijdens het evenement. Bovendien is de kwaliteit van de bezoekers uitstekend; je ontmoet architecten, klanten en onze partners op de stands en tijdens de paneldiscussies. Je voelt echt dat er iets gebeurt en zich ontwikkelt dankzij dit evenement, wat fantastisch is.” – Vitra Een evolutie ten opzichte van de eerste editie Vergeleken met de lancering in 2023 zag de beurs van 2025 een aanzienlijke groei op alle vlakken: een hogere opkomst, meer internationale deelname, uitgebreidere content en een sterker designverhaal.

• Editie 2023: meer dan 2.500 bezoekers, meer dan 44 bezoekende landen, meer dan 80 exposanten, meer dan 100 sprekers.

• Editie 2025: meer dan 6.000 bezoekers, meer dan 65 bezoekende landen, meer dan 150 exposanten, meer dan 140 sprekers. De introductie van samengestelde functies verbeterde de bezoekerservaring, terwijl nieuwe netwerkactiviteiten tastbare bedrijfsresultaten opleverden.

Perspectief van de organisatoren "We wilden een beurs creëren die echt activeert hoe mensen design ervaren, zodat bezoekers ideeën tot leven kunnen zien, horen en voelen komen", aldus Charlie Bark-Jones, medeoprichter van Workspace Design Show. "Het was ongelooflijk om te zien hoe de industrie met zoveel energie en enthousiasme reageerde op alleen al onze tweede editie in Amsterdam."

Vooruitblik

Na de overweldigende respons vindt de volgende Workspace Design Show Amsterdam plaats in november 2027 in de RAI. Nu de omboekingen van exposanten al op gang zijn gekomen en de interesse vanuit nieuwe Europese markten groeit, zal de editie van 2027 voortbouwen op het succes van dit jaar.

Winnaars BOP Awards 2025 bekroond inspirerendetijdens verkiezingsavond

Tijdens een feestelijke bijeenkomst op Landgoed de Westerbouwing in Oosterbeek zijn dinsdagavond 28 oktober de winnaars van de Benelux Office Products Awards 2025 bekendgemaakt. Durable kreeg de prestigieuze Innovation Award voor de bijzondere manier waarop het Duitse familiebedrijf zich al meer dan een eeuw weet te vernieuwen. De award in de categorie Sustainable Products ging naar de EQ circulaire kantooroplossing & calculator-tool van Kensington, waarmee het bedrijf een nieuwe standaard voor transparantie in duurzaamheid binnen de kantoorbranche heeft gezet.

Nieuw dit jaar was de prijs voor Ondernemer van het Jaar, die na een spannende ontknoping naar Wout van Laar (GZ OfficeXperience) ging. Arnold Theuws, die afscheid nam als directeur van Quantore, werd uitgeroepen tot Personality of the Year.

Feestelijke jubileumeditie

De uitreiking markeerde het vierde lustrum van de BOP Awards, die sinds het prille begin stap voor stap zijn uitgegroeid tot hét podium voor innovatie in de officebranche. De doelstelling – innovatie zichtbaar maken en de dynamiek van de sector tonen – staat nog altijd centraal.

Landgoed de Westerbouwing bleek voor de derde keer op rij het ideale decor. De sfeervolle zaal met uitzicht over de Neder-Rijn was dinsdagavond ‘the place to be’ voor de branche. De presentatie was opnieuw in de vertrouwde handen van Huug Duin, die de genomineerden en winnaars zingend begeleidde aan zijn keyboard.

Een intermezzo tijdens het hoofdgerecht was de tafelrede van Tom Wildenburg, retailveteraan bij onder meer DA en Audax, die het publiek inspireerde met zijn visie op innovatie, omdenken en de menselijke kant van verandering. De avond werd afgewisseld met een smakelijk walking dinner en volop gelegenheid tot netwerken.

Duurzaamheid en innovatie als rode draad

In tien categorieën dongen tientallen producten, oplossingen, bedrijven en personen mee naar de felbegeerde awards. De tien winnaars vormen samen een overtuigende dwarsdoorsnede van de innovatiekracht en toekomstvisie in de markt. Duurzaamheid speelde meer dan ooit een hoofdrol – van circulaire materialen tot meetbare CO₂-reductie. De jury constateerde dat bedrijven niet alleen duurzamer produceren, maar ook transparanter worden over hun impact.

Winnaars BOP Awards 2025

Business and Facility Products

MediaRange oplaadbare batterijen

Despec Supplies

Volgens de jury een slimme en praktische stap richting duurzaamheid: gebruiksgemak en milieuwinst in één, dankzij de ingebouwde

USB-C-aansluiting en herbruikbare batterijen.

Healthy Work Products / Ergonomics / Office Interior

HEJ bureaustoel – Interstuhl

De jury prees het ontwerp dat huiselijkheid en ergonomie combineert.

De HEJ brengt comfort, beweging en Scandinavische stijl samen in een duurzaam design.

Stationery Products

Erasable Gel Pen – Legami

Een kleine vondst met grote impact: de jury waardeerde de combinatie van plezier, functionaliteit en commercieel succes. Een pen die scoort bij gebruiker én vakhandel.

Office Machines / Hybrid Working Solutions / Visual Communications

ProfiPack ecoChip – HSM

Een machine die circulariteit tastbaar maakt. De jury noemt het “een krachtig voorbeeld van slimme recycling” door karton te veranderen in direct bruikbaar opvulmateriaal.

Design Award

Leitz IQ OptiMax papiervernietiger – ACCO Brands

De jury prijst de perfecte balans tussen functionaliteit en vorm: een efficiënt apparaat dat gezien mag worden, met stille werking en verfijnde afwerking.

Innovation Award

Durable

Volgens de jury een terechte winnaar: een merk dat al meer dan honderd jaar bewijst hoe traditie en innovatie hand in hand kunnen gaan, met duurzame en slimme oplossingen voor de moderne werkplek.

Best Initiative of the Year

De FRedding-campagne

Edding Benelux

De jury noemt dit “marketing met een hart”: een kleurrijk initiatief waarin creativiteit, humor en maatschappelijke betrokkenheid samenkomen voor een goed doel.

Sustainable Products

Kensington EQ-serie circulaire kantooroplossingen

ACCO Brands

De jury roemt Kensington om het meetbaar en inzichtelijk maken van duurzaamheid. Met de Impact Calculator laat het bedrijf zien hoeveel plastic daadwerkelijk wordt bespaard – een transparante en inspirerende aanpak.

Ondernemer van het Jaar

De nieuwe categorie Ondernemer van het Jaar bekroont persoonlijk leiderschap, visie en maatschappelijke impact in de branche. Vier sterke kandidaten stonden op de shortlist: Jacob de Jong & Maurits Otto (Otto’s Alles voor Kantoor), Evert van Engelenhoven & Nico Huisman (De Kantoorspecialist), Konrad van den Bosch (OfficeNext/Originem) en Wout van Laar (GZ OfficeXperience).

De jury koos voor Wout van Laar, een ondernemer die volgens het juryrapport “visie, groei, innovatie en maatschappelijke verantwoordelijkheid op uitzonderlijke wijze combineert.”

Onder zijn leiding groeide GZ OfficeXperience uit tot een toonaangevende speler die zakelijk succes koppelt aan duurzame oplossingen, onderwijsprojecten en sociale betrokkenheid. De jury noemt hem “de meest complete ondernemer van dit jaar: inspirerend, strategisch en met oog voor mens én maatschappij.”

Personality of the Year

LEITZ IQ OPTIMAX

Arnold Theuws (oud-directeur Quantore), werd gekroond tot Persolality of the Year. Hij kon zelf niet bij de uitreiking aanwezig zijn in verband met een vakantie. Daarom was de prijs al een week eerder aan hem overhandigd, tijdens een persoonlijk bezoek van hoofdredacteur Joost Heessels. Het filmverslag daarvan werd op de avond vertoond en door de bezoekers met applaus ontvangen. De jury sprak haar waardering uit voor zijn jarenlange inzet voor de branche, de belangrijke rol die hij gespeeld heeft bij de ontwikkeling van Quantore in de afgelopen 25 jaar, waarvan de laatste 17 jaar als algemeen directeur en zijn verbindende rol binnen de vakhandel.

De 20e editie van de BOP Awards toonde opnieuw de creativiteit, innovatiekracht en maatschappelijke betrokkenheid van de officebranche. Het event bevestigde zijn positie als hét jaarlijkse platform voor inspiratie en erkenning. De organisatie kijkt alvast vooruit naar 2026 – met als doel nóg meer vernieuwing, kennisdeling en zichtbaarheid voor alles wat deze dynamische sector te bieden heeft.

Microsnippers (DIN P5) voor maximale documentbeveiliging

Intuïtief LED-display met duidelijke statusmeldingen

Bin Rotation Technology voor +33% effectieve bakcapaciteit

Fluisterstil ontwerp, ideaal voor gedeelde werkruimtes Slank, compact model dat moeiteloos in kleine ruimtes past

De Leitz IQ OptiMax Home Office 225 is een compacte, ultrasnelle en fluisterstille papiervernietiger die perfecte documentbeveiliging biedt voor thuis. Met DIN P5-microsnippers en de slimme Bin Rotation Technology worden documenten efficiënt en veilig vernietigd, terwijl de opvangbak optimaal wordt benut. Het moderne, ronde ontwerp past in elke werkruimte en het intuïtieve LED-display zorgt voor een probleemloze, gebruiksvriendelijke ervaring — ideaal voor dagelijks veilig papierbeheer.

MANUTAN HEEFT ALLES VOOR

JOUW WERKPLEK

Bekijk ons assortiment professionele artikelen.

tesa’s nieuwste kleefoplossingen:

WAAR KRACHT EN VEELZIJDIGHEID SAMENKOMEN

In een wereld waarin flexibiliteit, duurzaamheid en betrouwbaarheid belangrijker zijn dan ooit, blijft tesa nieuwe maatstaven zetten met het nieuwste assortiment kleefoplossingen. De introductie van tesafilm® Paper, tesa® Ultra Power Lock, tesa® Powerstrips Click en tesa® Nano Power onderstreept het streven van het bedrijf naar innovatie en een gebruikersgerichte aanpak.

Met het nieuwe papieren tesafilm® PAPER breidt tesa zijn office film-assortiment uit met een duurzamer alternatief. tesafilm® PAPER bestaat voor 67% uit papier, een hernieuwbaar materiaal (exclusief kern en verpakking) – gecertificeerd door DIN CERTCO (Registratienummer: 8C428), een certificeringsbedrijf van de TÜV Rheinland Group. De INGEDE-12 test bevestigt dat het product het recyclen van papier en karton niet belemmert. Perfect voor professioneel en privégebruik: tesafilm® PAPER is kopieneutraal op documenten en behoudt de leesbaarheid van tekst. De tape is beschrijfbaar met verschillende schrijfwaren en is daarmee een ideale organisatorische hulp – zonder concessies te doen aan recyclebaarheid.

Voor wie krachtige bevestigingsoplossingen zoekt zonder gereedschap of boren, biedt het uitgebreide tesa-assortiment de oplossing. tesa® Powerstrips CLICK is het ideale alternatief voor spijkers en maakt het eenvoudig om fotolijsten en andere platte wanddecoraties te bevestigen.

De klittenbandelementen zijn herhaaldelijk te gebruiken en kunnen zonder resten worden verwijderd. Een klikgeluid geeft direct feedback en zorgt voor een veilige bevestiging.

tesa® Universele dubbelzijdige tape met nano power tilt veelzijdigheid naar een hoger niveau. Deze dubbelzijdige, transparante tape is geschikt

voor zowel permanente als tijdelijke toepassingen, binnen en buiten. Hij kan van gladde oppervlakken worden verwijderd zonder sporen achter te laten en is zelfs herbruikbaar na het wassen –een duurzame keuze voor creatieve projecten en dagelijkse klussen. De tape is sterk en duurzaam en kan tot 5 kg/m dragen.

tesa® Ultra Power Lock is geschikt voor uiteenlopende taken in huis, tuin, auto en meer. Deze zelfsluitende klittenbandtape met extra kleeflaag biedt uitzonderlijke kleefkracht. Hij is bestand tegen temperaturen van -30 tot +90°C. Het unieke paddenstoelenkopontwerp zorgt ervoor dat beide zijden in elke richting stevig in elkaar grijpen, met een hoorbare ‘klik’ als bevestiging. De klittenbandtape kan belastingen tot 20 kg/m aan. tesa’s nieuwste innovaties combineren kracht, veelzijdigheid en gebruiksvriendelijk design – en stellen iedereen in staat dagelijkse uitdagingen vol vertrouwen aan te gaan, terwijl ze bijdragen aan een flexibelere en verantwoorde manier van leven en werken.

"tesa® Ultra Power Lock is geschikt voor uiteenlopende taken in huis, tuin, auto en meer"

Elisabeth

Petermans (Creneau) over ontwikkelingen arbeidsmarkt en veranderende kantooromgeving

‘CEO ziet medewerkers het liefst op kantoor, maar…’

In deze tijd van AI-revolutie en thuiswerken, zou je verwachten dat het kantoor steeds minder belangrijk wordt, maar niets is minder waar. In de voortdurende War for talent spelen aantrekkelijke en inspirerende kantooromgevingen een cruciale rol, aldus Elisabeth Petermans, expert kantooromgeving bij Creneau International. Ze begeleidde het ontwerp van tientallen kantoorprojecten in binnen- en buitenland, zoals voor ING, Ageas en Ahold. Petermans ziet bedrijven wereldwijd investeren in het creëren van werkplekken die welzijn, duurzaamheid en vooral ook ontmoeting - als basis voor innovatie & creativiteit - bevorderen. Toch begint alles bij de vraag of een bedrijf eigenlijk wel een kantoor nodig heeft. Petermans: ‘Of is het misschien het kantoor dat behoefte heeft aan een bedrijf?’

De arbeidsmarkt is krap, de concurrentie hevig en dus halen ondernemingen alles uit de kast om aantrekkelijk te zijn voor werknemers,’ zegt Petermans. ‘Dat gaat allang niet meer alleen over salaris of een auto van de zaak, maar ook om het creëren van een sterke bedrijfscultuur en werkplek. Neem het IT-bedrijf in personeelsnood waarvoor wij onlangs via de principes van biophilic design een spectaculair kantoor ontwierpen met cosy tapijten, loungehoeken, een eigen game- & spelruimte en barista-bar.’

Buiten naar binnen halen

Petermans: ‘Een kantoor is in wezen een onnatuurlijke omgeving en dan zitten veel werknemers ook nog eens de hele dag achter een scherm. Daarom halen wij buiten graag naar binnen en creëren we een gezonde omgeving. Zo verleid je potentiële medewerkers, behoud je je personeel en onderscheid je je naar de klant.’

Vroeger draaide het bij kantoorontwikkeling vooral om efficiëntie: zoveel mogelijk bureaus per vierkante meter. Nu investeren bedrijven bewezen meer per vierkante meter. ‘Het gemiddelde kantoor is - ook door thuiswerk - kleiner, maar biedt veel meer kwaliteit, beleving, betekenis en flexibiliteit. Denk bijvoorbeeld aan daglicht en planten die het stressniveau bewezen verlagen, maar ook aan een goede luchtkwaliteit, stilteruimtes, gezond & biologisch eten, kunst & cultuur en mogelijkheden voor ontspanning & sport.’

Ontmoeting is de nieuwe productiviteit

Een goed voorbeeld van deze verschuiving vind je bij Ahold Delhaize in Zaandam. Creneau transformeerde het formele bedrijfsrestaurant tot een multifunctionele court space, waar werknemers op een informele manier de hele dag kunnen samenkomen om te overleggen, gefocust te werken, brainstormen, ontspannen, eten en drinken. Ook met de bouw van een Belgisch biercafé voor Ahold HQ stimuleerde Creneau interactie. ‘Dat is - zeker nu thuiswerken structureel is geworden-

broodnodig. Ontmoetingen bevorderen ideevorming, innovaties en creativiteit. Zo wordt een plus een drie.’

Volgens Petermans willen de meeste CEO’s hun mensen dan ook het liefst terug op kantoor zien.

‘Die strijd is overigens nog niet gestreden, want vooral jonge mensen willen een betere work-life verhouding en dus in ieder geval hybride werken.’

Petermans ziet overigens ook bedrijven voor wie het belang van een kantoor gering is. ‘Dat is het geval als een organisatie geen dragende cultuur heeft. Als we bij Creneau een kantoor ontwerpen, gaan we steeds uit van de cultuur van het bedrijf.

Oftewel form follows culture. Toch gaat het ontwerpproces maar wat vaak andersom en lijkt het kantoorgebouw leidend, een plek die bedrijven nodig heeft. Werknemers erin proppen, een logo aan de muur geschilderd in de kleuren van het bedrijf en klaar is Kees.’

'Zo verleid je potentiele medewerkers, behoud je je personeel en onderscheid je je naar de klant.’

De noodzaak van verbinding

Volgens onderzoekers zijn jongeren - alhoewel online verbonden met de ganse wereld - nog nooit zo eenzaam geweest als nu. ‘Ook daarom moeten we ruimtes ontwerpen die ontmoeting en verbinding bevorderen.’ Bij verzekeraar Ageas in

Brussel leidde dit tot een levendige hub als hart van het gebouw. ‘Een plek met stijlvol, gevarieerd meubilair waar je fijn kan connecteren, waar ruimte is om alleen te werken of in groep, maar ook om even bij te praten of ontladen.’ Kunst speelt een bijzondere rol in het ontwerp. ‘We gebruikten daar heel veel werken van jonge kunstenaars via de kunstuitleen. Mensen praten erover. Het breekt het ijs, maakt de werkplek persoonlijk en uniek.’

Duurzaamheid steeds belangrijker Naast ontmoeting is ook duurzaamheid een speerpunt in de Creneau-designs. Bij het ING-kantoor in Rotterdam werd de volledige inrichting circulair gedaan, waardoor er nu een Paris-proof kantoor staat. De vloer werd bijvoorbeeld gemaakt met door ING-medewerkers uit de Maas gevist plastic. Zo betrok Creneau de werknemers ook bij de verbouwing, werden ze trots op hun nieuwe kantoor en spreken ze erover als er bezoek komt. De tevredenheid van personeel en klanten is met 80 procent is gestegen.

Mixed use buildings & kruisbestuiving De vrijdag is voor veel medewerkers inmiddels een thuiswerk of rustdag. Kantoorgebouwen zijn dan amper bezet terwijl de kosten gewoon doorgaan. De oplossing? ‘Stel je ruimte op vrijdag bijvoorbeeld beschikbaar aan start-ups, complementaire bedrijven (shared offices) of studenten en bindt die meteen aan je. Verder zie je een beweging naar gebouwen met meerdere functies: horeca, woningen, werkplekken, winkels en sportfaciliteiten ineen. Zo maak je kantoorgebieden weer levendig. Wij deden onlangs de inrichting van bakkerijcafé Le Perron in Amsterdam, dat in de plint van een appartementencomplex huist. Waar we als Creneau met onze gedegen hospitality-achtergrond trendsettend waren met de integratie van horeca in het kantoorontwerp, zo integreerden we hier kantoorinvloeden in een hospitality-omgeving; plekken waar gasten op hun lab-top kunnen werken of een belletje plegen.’

Ontwerpen begint bij de cultuur Een succesvol kantoor begint volgens Petermans bij het begrijpen van de organisatie. ‘Wij starten elk project met interviews, cultuurmetingen, workshops. We betrekken HR, communicatie, IT en facility vanaf het begin. Zo zorgen we dat de ruimte past bij wie je bent en waar je naartoe wilt als organisatie.’

Op dit moment begeleidt Petermans een fusietraject waarin twee bedrijven samen een nieuw hoofdkantoor betrekken. ‘Dan is de vraag: hoe

creëren we niet alleen een fraaie werkplek, >>> maar ook een nieuwe bedrijfscultuur?’ Of neem de Zuid-Afrikaanse projectontwikkelaar die haar nieuwe kantoor door Creneau liet ontwerpen. ‘Ze klopten bij ons aan nadat ze het bankkantoor van de toekomst in Haarlem hadden gezien dat we voor ING ontwierpen. De projectontwikkelaar wilde een goede werkplek voor haar expat-werknemers in Nederland. Dat vroeg om een aanpak waarin thuisgevoel key was. We integreerden tussen de diverse werkplekken een a-typische familietafel, een fijne bar voor de vrijdagmiddagborrel, maar ook een koffiecorner waar maandagochtend de rugby- en golfuitslagen worden besproken.’

Van aesthetics naar aesth ethics

Petermans: ‘We zoeken naar interieurs die niet alleen aantrekkelijk zijn, maar in alles kloppen. Duurzaam, sociaal verantwoord en verbindend. Aesth-ethics noemen we dat. Die benadering maakt het kantoor weer tot een plek van betekenis. Niet als verplichte werkplek, maar als ontmoetingsruimte, inspiratiebron en verlengstuk van de cultuur & waarden van het bedrijf. Die persoonlijke touch maakt het verschil. Een goed kantoorontwerp is geen kostenpost, maar een strategische investering in mensen die resulteert in welbevinden en productiviteit.’

Creneau

Creneau International ontwerpt en bedenkt concepten en ideeën die het karakter & gedachtengoed van een bedrijf of organisatie reflecteren, meestal in interieur en branding. Of het nu een kantoor, restaurant, hotel, winkel of appartementencomplex is, de vertaling van Creneau is vaak atypisch, maar bewezen en ondersteund door jarenlange ervaring. Creneau werkt naast de genoemde klanten in het artikel onder andere voor Schiphol, de Carlton Group, het MECC en Center Parcs, telt meer dan 50 medewerkers en heeft kantoren in Eindhoven, Hasselt en Dubai. Voor veel meer info zie https://www. creneau.com.

Keep it simple:

Sinds een klein jaar is Boris Vildósola Bustos managing director voor de Benelux en Duitsland van Manutan en voor dochteronderneming Kruizinga. Hij is zeker geen onbekende binnen de organisatie en ook binnen de kantoorbranche. Reden voor een goed gesprek met hoofdredacteur Joost Heessels over de ontwikkelingen binnen Manutan en zijn visie daarop.

We zijn al drie kwartier in het boeiend gesprek als het me opvalt; we hebben het nog niet één keer over magazijnstellingen, kantoorartikelen of bureaus gehad. Wel over strategie, klanten, sales, sustainability en e-commerce. Later komen de producten nog wel kort ter sprake, maar het is duidelijk dat Manutan een wat andere marktbenadering heeft dan veel andere aanbieders in dit segment.

Begin altijd in de sales Ik ben geboren in Chili”, begint Boris het gesprek. “In de jaren zeventig, na de staatsgreep daar, kwam ons gezin naar Nederland. Mijn vader was er professor marketing. Zijn advies aan mij was altijd: wat je ook gaat doen, begin altijd in de sales. Dat zal je altijd in positieve zin achtervolgen.” Zo koos Boris voor een opleiding International Business en startte hij zijn loopbaan bij de kantoormachine verkoper Veenman, waar een intensieve salesopleiding van negen maanden hem de fijne kneepjes van het vak leerde.

Die internationale blik en zijn passie voor veranderprocessen lopen als een rode draad door zijn carrière. Voor zijn eerste periode bij Manutan had hij al veel ervaring opgedaan met internationale salesstructuren en verandermanagement op het gebied van data, technologie en processen.

Na Veenman volgden Corporate Express en Staples en in 2015 werd hij door Xavier Guichard, de Executive Chairman van Manutan, gevraagd om als marketing director mee te werken aan een internationaliseringsslag. “We gingen van losse lokale bedrijven naar een echt internationaal merk. Dat was een fascinerende fase. Sindsdien is de omzet verdubbeld van een half miljard naar meer dan een miljard euro nu.”

Kruizinga

In 2019 werd hem gevraagd om leiding te geven aan de nieuwe acquisitie Kruizinga BV. “De directie van Manutan vond het belangrijk dat iemand van de Manutan-familie de leiding kreeg. Om zo de winstgevendheid vast te houden en aan de andere kant de fundamenten te bouwen, waardoor het in

de toekomst toegevoegde waarde heeft voor de Groep. Kruizinga was een mooie acquisitie, het zat heel erg in de mix van gebruikt en nieuw, huur en koop en maatwerk. De acquisitie heeft erg geholpen bij ons circulariteitsdenken.

Kruizinga is gespecialiseerd in gebruikte producten, verhuur en maatwerk. In plaats van Kruizinga volledig te integreren, bleef het een zelfstandige entiteit. “Dat was een bewuste keuze”, aldus Boris. “Kruizinga bevindt zich in een andere ontwikkelingsfase en levert waarde vanuit zijn specialisme. Binnen Manutan hebben we meer van zulke specialistische merken, zoals Rapid Racking in Engeland. Die diversiteit is juist een kracht, omdat je grote internationale klanten op die manier maatwerk kunt bieden.”

Terug bij Manutan

In 2023 vroeg de familie achter Manutan hem terug om de Benelux en Duitsland klaar te maken voor de volgende groeifase. Wat trof hij aan toen hij begon? “Twee dingen sprongen eruit”, zegt hij. “Allereerst de enorme kennis en kunde van de mensen. Zowel proceskennis als klantkennis zijn op hoog niveau. Ten tweede de digitale volwassenheid. Manutan was van oorsprong een catalogusbedrijf, maar de stap naar e-commerce is overtuigend gemaakt. Dat fundament stond er toen ik terugkwam.”

Toch zag hij ook uitdagingen. “De kracht van de internationale samenwerking moest nog beter worden benut. De kennis die verspreid aanwezig is in de verschillende landen en specialismen, die moet je met elkaar verbinden. Alleen dan maak je schaalbare stappen. Als je dezelfde focus hebt, internationaal. Dan maakt het niet uit wat voor taal je spreekt. Of wat je kennis en kunde is. Door samen te werken in die focuspunten. Dan zie je dat je grote stappen vooruit kunt maken.”

Samenwerken en specialismen

“We zijn op een punt gekomen waar we echt internationaal schaalbare stappen zetten,” vertelt Boris. “Dat begint bij het kennen van je rol in het grotere geheel. Als je weet welke bijdrage je levert

aan het proces van A naar B, werk je automatisch vanuit een 360-graden perspectief. We hebben dat inzicht vertaald naar duidelijke doelen en Key Results, die wij OKR’s noemen. Die maken we internationaal bespreekbaar, zodat de hele organisatie – over landen en afdelingen heen – werkt aan dezelfde agenda.”

Dat vraagt volgens Boris ook om een andere manier van denken over specialisaties: “Je kunt niet alles centraal willen houden. Sommige expertise moet juist dicht bij de klant zitten, in andere gevallen is een shared service model effectiever. Dankzij deze aanpak zijn we nu in staat om data-analisten, statistici of Lean-specialisten niet lokaal maar Europees in te zetten.” Het is een continu proces. Dat is precies waar ik de komende jaren aan wil doorbouwen: focus creëren, samenwerking stimuleren, en tegelijkertijd flexibel en dichtbij de klant blijven.”

Positionering

Waar staat Manutan in de markt? “Het is afhankelijk van de klant wát we zijn, maar in de basis gaat het erom dat we grotere organisaties helpen met hun inkoopproces. Voor je kantoor, het magazijn en het buitenterrein.” “Wij zijn geen traditionele kantoorartikelenleverancier”, legt Boris uit. “Partijen als Lyreco en Staples herontdekken zichzelf en verbreden hun assortiment, maar onze kracht ligt van oudsher in MRO (Maintenance, Repair & Operations.) We zijn dus geen generalist in de traditionele kantoorhoek, maar een partner voor bedrijven die complete inkoopprocessen willen optimaliseren: van veiligheidsmaterialen en magazijninrichting tot buitenvoorzieningen en facilitaire producten Als je echt wilt, kunnen we de pennen en potloden leveren, maar dat is zeker niet onze core business.”

Duurzaamheid en circulariteit voorop Een van de speerpunten van Manutan is duurzaamheid. Het bedrijf profileert zich nadrukkelijk als maatschappelijk betrokken en circulair. Wat maakt hun aanpak onderscheidend? Boris: “Het begint bij onze visie: Enterprising for a better world. Voor Manutan betekent dat een

betere samenleving, planeet en betere business, de pijlers van de CSR strategie. We geloven dat het mogelijk is om economische prestaties, maatschappelijke vooruitgang en milieubehoud te combineren. Dat zit verankerd in onze strategie. De familie heeft niet voor niets in 2023 het bedrijf van de beurs gehaald: ze denken in termijnen van tien tot vijftien jaar en willen de vrijheid hebben om dat toekomstbeeld vorm te geven.”

Concreet betekent dit dat Manutan inzet op een duurzaam assortiment en circulaire processen. “We hebben een lijn met cradle-tocradle producten, dus echt volledig circulair.

Daarnaast hebben we een circulaire hub waar we meubels refurbishen en logistieke producten een tweede leven geven. En dat doen we altijd met certificering en bewijsvoering, zodat klanten hun eigen ESG-doelen kunnen onderbouwen. Dankzij Kruizinga kunnen we gebruikte producten inkopen, verhuren en opnieuw verkopen."

Volgens Boris is dat laatste essentieel. “Iedereen zegt wel groen te willen zijn, maar uiteindelijk moet er een financieel voordeel zijn. Dan werkt het pas echt. Wij helpen klanten die balans te vinden: vergroening met bewijs én met kostenbesparing. Grote bedrijven worstelen vaak nog met de vraag: wie is eigenlijk eigenaar van duurzaamheid in onze organisatie? Daar kunnen wij een partner in zijn.”

Van catalogus naar AI Waar Manutan vroeger bekendstond om de

dikke papieren catalogus, is het inmiddels een volwaardig e-commercebedrijf. “Die catalogus is al sinds 2019 verleden tijd”, lacht Boris. “Nu draait alles om digitale kanalen. E-commerce is voor ons een kernstrategie, we lopen daarin voorop, maar altijd in combinatie met menselijk contact. Dat noemen wij het Alliantiemodel: digitaal waar het kan, persoonlijk waar het moet.”

Innovatie speelt daarbij een grote rol. “AI wordt een motor voor de toekomst”, stelt Boris. “Niet alleen om klanten te helpen het juiste product te vinden, maar ook om interne processen slimmer te maken. Tegelijkertijd blijft de menselijke factor cruciaal. Een klant wil nog steeds iemand kunnen bellen als het nodig is. De kunst is om de balans te vinden: wanneer zet je AI in, en wanneer voeg je menselijk contact toe?” Ook intern investeert Manutan in innovatie via een strak procesmanagement. “We werken met OKR’s (Objectives and Key Results) en koppelen daar Lean Six Sigma-specialisten aan. Manutan heeft inmiddels twaalf Lean Six Sigma specialisten in Nederland –green en black belts – die gekoppeld worden aan businessdoelen. “Zo combineren we procesdenken met operationele realisatie, en dat werkt enorm inspirerend voor onze mensen. Zo zorgen we ook dat verandering niet abstract blijft, maar echt door processen en mensen wordt gedragen.”

“Uiteindelijk draait het bij ons om een combinatie van technologische vooruitgang én menselijke intelligentie,” legt Boris uit. “Niet elke klant zit te wachten op een accountmanager, maar wel

op relevant contact. Dus denken we goed na over: wanneer schakel je menselijk contact in, en wanneer juist digitale ondersteuning? De balans daarin is cruciaal.”

Assortiment en marktontwikkelingen

Waar liggen volgens hem de groeikansen?

“We hebben recent sport toegevoegd aan ons assortiment”, zegt Boris. “Dat klinkt misschien verrassend, maar we leveren veel aan scholen en gemeenten. Dan is het logisch dat sportfaciliteiten daar ook bij horen. Zo blijven we kijken naar product-marktcombinaties die relevant zijn voor onze klanten.”

Daarnaast ziet hij kansen in de gezondheidszorg. “We hebben onlangs een driejarig contract met een inkoopcombinatie in de zorg afgesloten. Dat is een dynamische markt, met veel verandering en specifieke behoeftes. Daarom organiseren we regelmatig strategische sessies met klanten om samen te bepalen wat nodig is. Niet wij bepalen het assortiment, maar de klantvraag leidt ons.”

De afnemende vraag naar traditionele kantoorartikelen vindt hij geen bedreiging. “Dat is nooit onze core business geweest. Onze kracht zit in het brede facilitaire en MRO-aanbod. Daar blijven de kansen volop aanwezig, zeker met de groei van hybride werken en de vraag naar duurzame inrichtingsoplossingen.”

Persoonlijke drijfveren

Wat drijft Boris persoonlijk in zijn werk? Hij hoeft niet lang na te denken. “De jeugd. Niet omdat ik zelf jong ben”, zegt hij lachend, “maar omdat de jeugd de toekomst heeft. Ik wil dat Manutan een plek wordt waar jonge mensen kunnen leren, zich ontwikkelen en ervaren hoe het is om in het bedrijfsleven te werken." Als je dat kunt bieden, houd je ook je organisatie scherp.” Daarnaast is hij gedreven door dynamiek, vooruitgang en klantcontact. “Ik bezoek veel klanten, omdat dáár de essentie ligt. Begrijpen wat je klant beweegt, dat is de basis van alles. Als we dat uit het oog verliezen, verliezen we ons bestaansrecht.”

Zijn grootste professionele succes? “De verdubbeling van omzet en winstgevendheid in de afgelopen jaren, gecombineerd met de interna-

tionale samenwerking die we nu steeds beter vormgeven. Maar succes is nooit een eindpunt. Het gaat erom dat we als organisatie een lerende houding behouden.”

Boodschap voor de branche Wanneer Boris vooruitkijkt, ziet hij vooral kansen. “We willen de komende vijf jaar verdubbelen in omvang”, zegt hij ambitieus. “Niet door louter meer producten te verkopen, maar door slimmer samen te werken, internationaal kennis te benutten en relevant te blijven voor onze klanten. Dat betekent ook dat we verder investeren in circulariteit, in technologie en in onze mensen. Want uiteindelijk zijn het de mensen die het verschil maken.” Hij benadrukt dat groei niet alleen financieel moet worden gezien. “Een great place to work creëren is net zo belangrijk. Ik wil dat medewerkers trots zijn om bij Manutan te werken. En ik wil dat jonge mensen ons zien als een plek waar ze kunnen leren en zichzelf ontwikkelen. Dat is niet alleen goed voor hén, maar ook voor de toekomst van ons bedrijf en onze sector.”

Zijn slotboodschap vat hij kernachtig samen: keep it simple. “We leven in een wereld vol complexiteit. Van nieuwe wetgeving tot technologische disruptie en veranderende klantvragen. Juist dan is eenvoud een kracht. Focus op wat er écht toe doet: luisteren naar je klant, samenwerken, en stap voor stap bouwen aan duurzame oplossingen. Als je dat doet, komt groei vanzelf.”

"Ik wil dat Manutan een plek wordt waar jonge mensen kunnen leren, zich ontwikkelen en ervaren hoe het is om in het bedrijfsleven te werken"

Boris Vildósola Bustos managing director voor de Benelux en Duitsland van Manutan en voor dochteronderneming Kruizinga.

FUN MEETS Function

Onderweg met drie schermen achter je laptop

Met TRIO hoef je je laptop niet in te ruilen voor een kantoor – je bouwt je kantoor gewoon om je laptop heen. Deze slimme uitbreiding geeft je twee extra schermen die magnetisch vastklikken aan je laptop en zich uitvouwen tot een complete, draagbare werkplek. De schermen zijn lichtgewicht, energiezuinig, draaien tot 270° en hebben instelbare helderheid – ideaal voor werken in verschillende omgevingen. En als je klaar bent, schuif je alles weer compact in elkaar. Past gewoon in je rugzak.

Rubiks Cube met digitale schermen

Even ontspannen tijdens je werkuren? Dat kan met de nieuwste Rubiks WOWcube van Cubios. Deze heeft geen stickers op de vlakken, maar schermen. Naast puzzelen is het ook nog een mini-gamingconsole. De blokken zijn magnetisch verbonden en communiceren elektronisch met elkaar – zodat je niet alleen kunt draaien, maar ook gamen. Via de bijbehorende app kies je uit 47 spellen en 9 extra apps, waaronder een wekker. Hij is voorzien van een gyroscoop, accelerometer, 8 (!) speakers en een batterijduur van 7 uur. Voor zo’n 300 euro is hij van jou.

TickTime: productiviteit met een draai

De TickTime helpt je om je drukke werkdag weer in de hand te krijgen – letterlijk én figuurlijk. Deze compacte gadget is dé time manager voor iedereen die werkt volgens de Pomodoro-methode, of gewoon op zoek is naar meer focus met minder afleiding.

De Pomodoro-techniek is een time management-techniek. Het idee erachter is eenvoudig, maar doeltreffend: verdeel je werk in korte, gefocuste intervallen van 25 minuten, gevolgd door een pauze van 5 minuten. Deze 25-minuten-intervallen worden ‘Pomodoro’s’ genoemd.

Je kunt kiezen uit drie standen: een vooraf ingestelde countdown, een zelf in te stellen tijdsblok of een stopwatchfunctie.

Talk to the hand

De WIZPR Ring is er voor iedereen die spraakassistenten handig vindt, maar het gênant vindt om tegen z’n telefoon te praten in het openbaar. Met deze slimme ring fluister je opdrachten naar ChatGPT of je smarthome –direct en zonder actiewoord. Denk: ‘Lichten uit’ of ‘Wat is mijn volgende afspraak?’ terwijl niemand anders het hoort.

Dankzij ruisonderdrukking, een precisie-microfoon op 5 cm afstand en een slimme knop in je handpalm bedien je alles snel en discreet. De ring reageert pas als je hem bij je mond houdt.

Ramen zemen tijdens je online meeting

Thuiswerken én blinkende ramen? Met de Dreame C1 en C1 Station hoef je daar geen glazenwasser meer voor in te huren (of zelf een ladder op). Deze slimme schoonmakers klimmen zelfstandig je ramen op en poetsen ze met microvezeldoeken, stabiele zuigkracht en verrassend veel precisie.

Beide modellen werken met CornerClean-technologie, volgen slimme schoonmaakroutes en blijven zelfs met een bijna lege batterij netjes hangen. Wel zo prettig – zeker op de derde verdieping.

Jij hoeft alleen maar op ‘start’ te drukken via de app en je kunt weer door naar je volgende videocall.

Slim stekkerblok, slimme werkplek

De EnergyKeeper schakelt je werkplek automatisch uit zodra je laptop uitgaat. Geen stroomverspilling meer, geen smeulende laders of gonzende monitors na werktijd. Hij werkt op USB-signaal, is geschikt voor laptops en dockingstations en bespaart tot 7.500 uur stroomverbruik per jaar. En hij verlengt de levensduur van je apparatuur met gemak x4. Bonus: tot 75% minder brandrisico. Kortom: geen ouderwetse master/slave-stekker,

Cubii: sporten zonder op te staan

Geen tijd voor de sportschool? Met de Cubii JR1 train je gewoon terwijl je achter je bureau zit. Deze compacte, onder-desk elliptical glijdt moeiteloos onder je bureau en laat je ongemerkt calorieën verbranden tijdens je werkdag of Netflix-sessie.

Dankzij 8 weerstandsniveaus bepaal je zelf hoe intensief je trapt, terwijl het stille mechanisme je collega’s (of kat) niet stoort. Het LCD-scherm toont je voortgang – zonder dat je hoeft op te staan.

De slimme uil die je vergadering regelt

Maak kennis met de Meeting Owl 3 van Owl Labs: een 360 graden conferencecamera die meedenkt, meekijkt én meeluistert. Perfect voor hybride vergaderingen waar niet iedereen aan tafel zit, maar iedereen wél gehoord en gezien wil worden.

De Owl 3 detecteert automatisch wie er spreekt en zoomt direct in dankzij verbeterde autofocus. Met 8 microfoons en 3 speakers klinkt iedereen helder, en dankzij het 360° beeld is niemand meer de ‘stem uit de hoek’. Koppel je een tweede Owl, dan breid je het bereik uit tot 13,5 meter audio en 8,5 meter video. Ideaal voor grotere ruimtes of vergaderingen met een flinke bezetting. Via USB-C plug je ’m zo in je laptop – de rest regelt hij zelf.

Een huishoudhulp met AI en spierballen

Nooit meer zelf stofzuigen, lichten uitdoen of je koffie naar de keuken brengen? De X1 NEO maakt het mogelijk. Deze huishoudrobot van het Noors-Amerikaanse bedrijf 1X lijkt weggelopen uit een sci-fi-serie, maar is verrassend echt. Je praat tegen hem alsof het een collega is – en hij luistert nog ook. ‘Neo, pak mijn kopje en zet het op het aanrecht’ werkt dus gewoon. De NEO doet voor 17.000 euro (of 430 per maand) standaard klusjes zoals deuren openen, de was opvouwen en je boodschappenlijstje bijhouden. En als hij iets nog niet kan? Dan leert hij het gewoon live bij.

Disclaimer: er kijkt standaard een menselijke operator mee via de camera. Voor je veiligheid, zeggen ze. Gelukkig kun je no-gozones instellen. WC of badkamer?

Prijskaartje: 17.000 euro.

Volwaardige werkplek op één vierkante meter

Een volwaardige werkplek op slechts één vierkante meter? De E-Station maakt het mogelijk. Deze compacte, slimme aanlandplek is ontworpen voor kort, geconcentreerd werken – of je nu op kantoor bent of in een publieke ruimte. Instappen, focussen, klaar.

Zitten kan, maar de elektrisch verstelbare hoogte nodigt ook uit tot staand werken. Je laadt je telefoon draadloos op, hangt je tas netjes aan de haak, zet je koffie in de cupholder en leunt ontspannen tegen de ergonomische armsteun.

Dankzij geïntegreerde verlichting zit je altijd goed in het licht – én in de sfeer. De E-Station is aan te passen met je eigen kleuren en logo’s.

Europese smartphonemarkt onder druk, wereldwijde groei stokt

Na zes kwartalen van groei is de wereldwijde smartphonemarkt in het tweede kwartaal van 2025 licht gekrompen. Volgens cijfers van Canalys, inmiddels onderdeel van Omdia, daalde het wereldwijde aantal verscheepte toestellen met 1 procent ten opzichte van een jaar eerder. Hoewel het om een beperkte daling gaat, wijst deze trend op toenemende marktdruk door economische onzekerheid en afwachtend consumentengedrag. Europa zakt verder weg

In Europa was de terugval aanzienlijk sterker.

De smartphonemarkt kromp hier met maar liefst 9 procent in Q2, waarmee het de slechtst presterende regio wereldwijd was. In totaal werden 28,7 miljoen toestellen verkocht (exclusief Rusland). De forse daling is grotendeels toe te schrijven aan de invoering van nieuwe ecodesignregels, die onder meer strengere eisen stellen aan de repareerbaarheid en duurzaamheid van apparaten.

De wetgeving heeft directe gevolgen voor productaanbod en distributie. Zo werd de introductie van Samsungs populaire Galaxy A06 uitgesteld in meerdere Europese markten. Veel leveranciers konden vóór de deadline van 20 juni geen extra voorraden aanleggen, mede doordat operators eisten dat producten tijdig aan de nieuwe richtlijnen voldeden.

Marktaandelen: Samsung blijft aan kop

Wereldwijd wist Samsung zijn koppositie te behouden met een marktaandeel van

19 procent, vooral dankzij de Galaxy A-serie.

Apple volgt met 16 procent, ondanks een lichte daling. Xiaomi blijft stabiel op 15 procent, terwijl TRANSSION en OPPO de top vijf completeren met elk 9 procent.

In Europa voert Samsung eveneens de lijst aan, met 10,3 miljoen toestellen en 36 procent marktaandeel. Apple volgt met 6,9 miljoen stuks, goed voor 24 procent. Xiaomi noteert met 5,4 miljoen stuks een derde plek en zag vooral in Italië sterke groei. De top vijf wordt gecompleteerd door Motorola en HONOR, waarbij laatstgenoemde als enige in de plus eindigde (+11%).

Marktaandelen wereldwijd

Marktaandelen Q2 2025

• Samsung: 19% (+ 3%)

• Apple: 16% (- 2%)

• Xiaomi: 15% (stabiel)

• TRANSSION: 9% (- 2%)

• OPPO (incl. OnePlus):

Nieuwe dynamiek in verkoopkanalen

Naast de impact van regelgeving speelt ook de verschuiving in verkoopkanalen een rol. De directe verkoop (D2C) wint terrein, ten koste van traditionele operators. Consumenten kiezen vaker voor directe merkaanbieders vanwege merkbeleving en service, of voor open marktplatformen met scherpe prijzen.

Voorzichtig optimisme voor tweede helft 2025

Toch is er volgens Omdia-analisten ruimte voor herstel. Nieuwe productlanceringen en een gezondere kanaaldynamiek kunnen zorgen voor licht herstel in de tweede helft van 2025. Voor de langere termijn blijft de verwachting gematigd, met een verwachte samengestelde jaarlijkse groei (CAGR) van 1,7 procent tot 2029. De focus zal daarbij liggen op het lagere segment en opkomende AI-functionaliteit in smartphones.

4G OF 5G? THAT IS THE QUESTION

De afgelopen periode had ik regelmatig interessante discussies over het gebruik van mobiele technologie. Bijna altijd gaat het dan over 5G. Is 4G daarmee afgeschreven? In dit artikel kijken we naar het ecosysteem, Internet of Things (IoT) en oplossingen voor alarmering en spraak.

We zijn allemaal vertrouwd met 4G op onze smartphones. De technologie is ook bekend als LTE (oftewel Long Term Evolution) en wordt al sinds 2010 breed toegepast. 4G bracht een forse verhoging van mobiele data snelheid, flink meer capaciteit in het netwerk en een breed ecosysteem. De ontwikkeling heeft niet stilgestaan (daarom heette het ook LTE), de maximale datasnelheid ligt al boven 1 Gbit/s. Ook voor Internet of Things zijn er uitbreidingen van de standaard gemaakt met NB-IoT en LTE-M.

Volwassen

De telefoons en chipsets voor 4G zijn nu overal te krijgen en de technologie is volwassen. IoT en industriële modems lopen altijd achter ten opzichte van smartphone technologie, maar ook 4G modems zijn heel betaalbaar (vanaf minder dan 100 Euro). Een 4G chip (zonder voeding, besturing en kast) vond ik al online voor € 8.

5G heeft een aantal voordelen, vooral in private netwerken als er hogere datasnelheden nodig zijn en veel upload plaatsvind. Videocamera’s die hun beelden in hoge resolutie continue doorsturen, gebruiken veel data. Dat is met 4G niet goed te realiseren. Daarnaast staat 5G nog maar aan het begin van zijn levensloop en worden er nog nieuwe functies toegevoegd, zoals satellietcommunicatie. Ook de veiligheid van het 5G protocol is sterk verbeterd. NB-IoT is overigens ook geadopteerd door 5G, alhoewel de komende jaren 5G RedCap (Reduced Capability) naar verwachting ook als IoT technologie breder wordt uitgerold.

Prijzen devices

5G smartphones zijn nauwelijks duurder dan 4G toestellen. Een goedkope 4G smartphone kost bijvoorbeeld € 79, een goedkoop 5G toestel € 99. Voor een ruggedized smartphone 4G of 5G zijn de verschillen minder groot, maar nog steeds aanwezig.

Bijvoorbeeld bij Crosscall is er voor ongeveer € 200 een 4G versie, voor 5G liggen de prijzen op meer dan € 500. De Samsung Xcover7 Pro met 5G is er nu voor minder dan € 300, mede omdat de Xcover 8 Pro binnenkort wordt verwacht. Natuurlijk zijn er wel verschillen in hoeverre de toestellen ‘hufterproof’ zijn, soms wordt dit aangeduid met ‘ruggedized’ (kan tegen een stootje) en ‘rugged’ (geschikt voor echt zware omstandigheden).

Bij industriële routers en IoT modules zijn er ook nog substantiële verschillen, in plaats van minder dan € 100 voor 4G zijn 5G modems al snel € 400 tot € 500. Voor een project met 100 of zelfs 1.000 modems zorgt dit voor enorme verschillen in de benodigde investeringen.

NSA versus SA Zoals vaker beschreven, is 5G er in twee smaken: Non-Stand Alone en Stand Alone. De afgelopen jaren hebben we vooral NSA gehad, operators zijn nu de overstap aan het maken naar SA. Pas bij SA zijn echte 5G diensten mogelijk, bij NSA wordt er namelijk nog gebruik gemaakt van een

4G core. 5G NSA biedt dus nauwelijks voordelen ten opzichte van 4G. 5G SA is nog volop in ontwikkeling, vooral de support door terminals en chipsets is een punt van zorg. Vaak moet een firmware update worden gedaan voordat een 5G modem ook goed SA doet. Ook bij smartphones is dit een punt van zorg. Omdat men in 2019 niet nog eens zes maanden wilde wachten op het gereedkomen van de 5G core standaard en daarmee 5G SA, zitten we nu in 2025 nog steeds met 5G netwerken die eigenlijk volledig leunen op 4G.

Private netwerken

Private netwerken zijn in Nederland nu mogelijk in de 1800 MHz band en de 3500 MHz band. De 1800 MHz band is vrij te gebruiken met laag vermogen op je eigen perceel, waarbij er 2 x 5 MHz (TDD) mag worden gebruikt. In de 3500 MHz band is 50 MHz beschikbaar (FDD), waarbij uplink en downlink op dezelfde frequentie gaan. Het bereik van de 3500 MHz band is ongeveer de helft van de 1800 MHz band, maar met de 3500 MHz band zijn hogere vermogens toegestaan waarmee het bereik wat kan worden verbeterd. Uplink en

downlink moeten wel in balans zijn, de uplink is normaal de beperkende factor.

Moderne radio apparatuur is vaak Software Defined, waarbij een zender op de 1800 MHz band zowel voor 4G als 5G kan worden gebruikt. Tegelijkertijd is dat niet zo praktisch, maar omschakelen is meestal mogelijk. Ook een leverancier van het core netwerk, zoals Druid, maakt het mogelijk zowel 4G als 5G diensten te laten draaien. Op de 1800 MHz band is er geen groot verschil tussen 4G en 5G qua datasnelheid. Met 5G is het wel mogelijk om veel bredere radiosignalen te gebruiken, waarmee hogere datasnelheden kunnen worden gehaald. Zelfs met een simpele configuratie (2x2 MIMO) is 250 Mbit/s download en 70 Mbit/s upload mogelijk per zender. Dit zijn snelheden die met Private 4G normaal niet mogelijk zijn. De kosten voor een 5G licentie op de 3500 MHz band zijn jaarlijks enkele honderden euro’s. De kosten voor een 5G netwerk liggen meestal wat hoger dan voor 4G, maar de verschillen zijn vaak niet zo groot meer.

Alarmering en spraak

Private netwerken worden veel toegepast in de zorg voor alarmering en spraak. Bij Private 2G werkte dit zonder verdere instellingen, bij 4G moeten een aantal zaken worden geconfigureerd in het netwerk en in de toestellen. Ook bij 5G zijn netwerk specifieke instellingen noodzakelijk. De meeste leveranciers bieden nu spraak via de normale telefoniefuncties, voorheen was vaak een aparte VoIP applicatie noodzakelijk. In dat opzicht zijn er nu weinig verschillen tussen 4G en 5G. Met 5G is het mogelijk 1800 en 3500 MHz te combineren in een privaat netwerk, wat een netwerk flexibeler maakt.

Keuzestress

Hoewel 4G-technologie voor veel bedrijven nog steeds een solide en bewezen keuze is, biedt 5G nieuwe mogelijkheden. Terwijl 4G-technologie bewezen is en nog zeker een decennium meekan, biedt 5G enkele voordelen die de moeite waard zijn om te overwegen. Vooral als je op zoek bent naar hogere snelheden, nieuwe diensten en hogere beveiliging is 5G de betere keuze. Bedrijven moeten zorgvuldig afwegen wat voor hen het meest geschikt is, afhankelijk van hun specifieke behoeften en budget. Voor een eenvoudige Proof of Concept of pilot is 4G soms net wat makkelijker, voor de langere termijn is 5G nu duidelijk de betere keuze.

Over de auteur Eildert van Dijken is Principal Consultant bij Strict en is al vele jaren bezig met mobiele communicatie. Hij is vooral betrokken bij connectiviteitsvraagstukken, voert regelmatig onderzoek uit en publiceert over nieuwe technologieën.

Ontwerp je eigen print voor een ‘FRedding’ shirt. Met die opdracht gingen honderden creatieve consumenten aan de slag in een gezamenlijke actie van edding en mannenmodemerk A Fish Named Fred. Uit de beste inzendingen is een fraai shirt samengesteld, dat begin volgend jaar in de winkels hangt. Een deel van de opbrengst gaat naar Make-A-Wish Nederland. Age Yska (edding), Anouk Verheij en CEO Rob Schalker van A Fish Named Fred lichten de campagne toe.

Halverwege het gesprek, dat plaats vindt in zijn werkkamer in Lijnden, staat Rob Schalker op en komt even later terug met het shirt waar het allemaal om draait. Het hippe overhemd maakt vanaf eind januari, begin februari deel uit van de zomercollectie 2026 van A Fish Named Fred, het modemerk voor mannen dat bekend staat om zijn opvallende prints en levendige kleuren. Op het shirt prijkt een combinatie van vijf ontwerpen, gemaakt door de winnaars van de FReddingactie. Het kan naar believen worden ingekleurd met een bijgeleverde set edding textielstiften. “Het shirt is als limited edition verkrijgbaar en kost, inclusief de edding stiften, € 99,95”, aldus de CEO van het kledingmerk.

“

Mix edding en A Fish Named Fred met elkaar en je

hebt

al snel FRedding.”

Age Yska, marketingmanager bij edding Regio West

edding en A Fish Named Fred bundelen krachten met ‘FRedding’

Kleurrijke ontwerpwedstrijd zorgt voor verbinding

Make A Wish

Schalker vertelt samen met Age Yska, marketingmanager bij edding Benelux, over de bijzondere campagne. “Het idee was in vijf minuten geboren, hier aan tafel”, zegt Yska. “Onze merken delen waarden als kleur, creativiteit en lef. We wilden iets bedenken voor een goed doel, waarbij de kracht van beide merken naar voren komt.”

Het goede doel is Make-A-Wish Nederland, de stichting die hartenwensen van zieke kinderen laat uitkomen. Schalker: “Wij organiseren ieder jaar ons eigen FredPark Event, een evenement met optredens en een veiling waarmee we geld inzamelen voor goede doelen, waaronder Make-A-Wish. Tijdens de veiling worden allerlei bijzondere items geveild; zo hadden we onlangs een origineel voetbalshirt van Lionel Messi, dat maar liefst € 4.500 opbracht.”

Op zijn laptop laat de bedenker en oprichter van het kleurrijke modelabel een paar videofilmpjes

“Positieve impact”

zien waarin BN’ers de actie aankondigen. De filmpjes zijn eerder dit jaar opgenomen in de eigen fotostudio op het hoofdkantoor - ook wel Fredquarter genoemd - en massaal verspreid via social media. Saxofoniste Candy Dulfer, chefkok Herman den Blijker, cabaretier Ruben van der Meer en nog veel meer bekende gezichten geven het FRedding-verhaal hun eigen draai. Ze kleuren een artwork van Karlijn van de Wier, kunstenaar uit het edding-netwerk, in met de edding textielmarkers. Anouk Verheij, Creative Manager bij A Fish Named Fred en mede-bedenker van de campagne: “Zelf inkleuren maakt elk FReddingshirt uniek en elke verkoop helpt een wens vervullen”.

Kernwaarden

De samenwerking tussen beide merken is op een bijzondere manier tot stand gekomen. Yska, lachend: “We waren allebei >>>

De FRedding-actie is binnen en buiten de kantoorbranche opgevallen; zo heeft hij een Benelux Office Products Award gewonnen, in de categorie Best Initiative of the Year. “Deze campagne toont hoe creativiteit en maatschappelijke betrokkenheid hand in gaan”, aldus de jury. “Door samen te werken met modemerk A Fish Named Fred en de Make-A-Wish Foundation verbindt edding commercieel succes aan een betekenisvol verhaal vol optimisme en positieve impact.” De prijs werd dinsdagavond 28 oktober uitgereikt tijdens een feestelijke bijeenkomst in Oosterbeek. Age Yska ontving nog een nominatie: hij behoort tot de kandidaten voor de titel Meest invloedrijke marketeer van Nederland. Deze uitslag wordt 3 december bekend gemaakt.

aanwezig op een netwerkevent en daar tikte Rob mij op m’n schouder. Hé, zei hij, wat heb jij een mooi shirt aan. Ik had namelijk een shirt aan van A Fish Named Fred; ik droeg dat al langer, omdat ik het een mooi merk vind. Eerst begreep ik niet wat hij bedoelde, maar al snel raakten we in gesprek. Het bleek dat Rob de oprichter van het kledingmerk was. Van het een kwam het ander: we ontdekten dat onze merken goed bij elkaar passen en ook persoonlijk was er meteen een klik. Zo ontstond het idee om samen iets op touw te zetten.”

Dit is één van de leukste campagnes die hij tot

nu toe heeft gedaan, zegt de ervaren marketingmanager. “Het is een sympathieke actie, die past bij onze kernwaarden. Met social impact zorgen we voor verbinding en zetten we mensen op een creatieve manier aan het werk.” Schalker vult aan: “Het is verrijkend om te doen. Enerzijds vanwege het goede doel, je draagt je steentje bij aan de maatschappij. Wat ik ook leuk vind, is dat het positief is voor je brand image”. Verheij: “Mensen reageren zonder uitzondering enthousiast. Zo van: wat gaaf!” Wat de twee merken betreft krijgt de samenwerking een vervolg. Binnenkort volgt meer nieuws daarover.

“Zelf inkleuren met edding textielstiften maakt elk FRedding-shirt uniek en elke verkoop helpt een wens vervullen.”

Anouk Verheij, Creative Manager bij A Fish Named Fred en mede-bedenker van de campagne

A Fish Named Fred A Fish Named Fred is in 2012 opgericht door Rob Schalker. De oorspronkelijke naam van het merk met het opvallende logo (Fred, een oranje vis) was Freddie Vis, bedacht door Schalkers dochter, destijds pas tien jaar oud. Omdat de naam al in gebruik was, werd gekozen voor de huidige bedrijfsnaam. Het mannenmodelabel begon met overhemden en is uitgegroeid tot een totaalcollectie met onder meer polo’s, broeken, schoenen, jasjes en ondergoed. Een aantal jaren geleden verhuisde het hoofdkantoor van Halfweg naar een groter pand in Lijnden, onder de rook van Schiphol. Het bedrijf telt zo’n dertig medewerkers. A Fish Named Fred is inmiddels verkrijgbaar in ruim dertig landen. In ons land heeft het vrolijke en kleurrijke modelabel zes eigen winkels, of brand stores zoals Schalker ze noemt; daarnaast zijn er wereldwijd ongeveer honderd A Fish Named Fred-corners in kledingshops. De CEO wil dat aantal snel uitbreiden: “Ik wil nog winkels in Arnhem, Nijmegen, Leeuwarden, Utrecht, Eindhoven, Den Bosch, Breda en Rotterdam. We hebben al de capaciteit om voor het eind van dit jaar drie stores te openen.” Overigens verkoopt het merk niet alleen shirts en andere kledingstukken: het oranje logo prijkt ook op onder meer bier, wijn, vis uit blik en dekbedden.

BUREAULAMP LUCTRA® TABLE LITE

ronde lampkop voor perfecte verlichting bij elke activiteit

Duurzame LED's met een levensduur van meer dan 50.000 uur

LED tafellamp met biologisch effectief licht en innovatieve gebarenbediening

Hoogwaardige aluminium behuizing

Ruimtebesparende stabiele stalen voet, Ø 210 mm

Gelijkmatige verlichting van de werkplek

Universele USB-C aansluiting om de lamp van stroom te voorzien via een laptop of externe accu

Breng balans in je werkdag met onze slimme bureaulamp. Dankzij de aanpasbare lichtkleur en -intensiteit ondersteunt de lamp jouw natuurlijke dagritme én bevordert ze een gezonde hormoonproductie en mentaal welzijn door een realistische nabootsing van daglicht. Met intuïtieve gebarenbediening stel je moeiteloos de juiste sfeer in, van warm tot koel licht in vijf stappen (2.700–6.500 K), volledig traploos dimbaar én met hoge kleurgetrouwheid. Bovendien monteer je de lamp eenvoudig, helemaal zonder gereedschap. Ideaal voor een comfortabele, gezonde én productieve werkplek.

Draaibare

STRAKS ALLEMAAL COMMUNICEREN VIA DE SATELLIET?

Begin jaren 90 waren GSM netwerken op veel plekken net in opkomst. Dekking was lang niet overal beschikbaar, wat regelmatig voor frustratie zorgde. Altijd overal dekking was toen ook de droom en de verwachting toen was dat we uiteindelijk allemaal zouden gaan bellen via de satelliet. Sinds afgelopen zomer is Starlink Direct to Cell in een aantal landen beschikbaar, al is dat voorlopig alleen SMS. In dit artikel kijken we naar de mogelijkheden en de verwachtingen, want er zijn meer netwerken in aanbouw!

Bellen via de satelliet was eind jaren 90 de grote hype. Motorola startte met partners het Iridium netwerk, kort daarna kwam ook Globalstar beschikbaar. Maar toen de Iridium en Globalstar telefoons op de markt kwamen (in 1998 en 1999), waren ze veel groter, zwaarder en veel duurder in gebruik. Ondertussen was de dekking van de landgebonden mobiele netwerken bijna overal beschikbaar waar mensen woonden, waardoor de verkoop van satelliet telefoons minder dan 1% van de originele verkoopdoelstellingen bedroeg. In plaats van enkele duizenden gingen er wekelijks maar een paar stuks over de toonbank! Zowel Iridium als Globalstar gingen spectaculair failliet, maar de constellaties bleven dankzij de behoeften van militairen, overheden en professionele gebruikers gelukkig operationeel.

De netwerken bestaan uit satellieten die redelijk laag rond de aarde vliegen, vandaar de term Low Earth Orbit (LEO). De meer traditionele satellieten hebben een geostationaire baan, waarbij de satelliet op een vaste plek in de lucht is te vinden.

Dit is ideaal voor grotere en stationaire schotels, maar minder voor mobiele toestellen.

Operators afwachtend

Op dit moment is frequentieruimte een belangrijk

punt van aandacht. Als satellietoperator heb je het liefst je eigen spectrum, maar meestal is dat niet zomaar mogelijk in bestaande mobiele frequenties. Om direct met smartphones te communiceren is overeenstemming met mobiele operators noodzakelijk. En die zijn juist heel voorzichtig, met name doordat het gebruik tegelijkertijd door zendmasten en satellieten voor interferentie kan zorgen en daardoor slechtere prestaties levert bij klanten.

AST SpaceMobile

Ruim 25 jaar later, gaan we waarschijnlijk toch weer bellen via de satelliet. Niet alleen Starlink, maar ook AST SpaceMobile en Lynk zijn nog in de race. We gaan kijken wat er het afgelopen jaar is veranderd en beginnen met AST. AST SpaceMobile is al sinds 2017 bezig om een satellietconstellatie te bouwen. Vodafone is al lang geleden ingestapt en Nokia is als 4G en 5G technologiepartner betrokken. AST is dikke vrienden met AT&T en Verizon in Amerika en wil via mobiele operators de satellietmarkt ontwikkelen. Sinds vorig jaar de eerste 5 operationele satellieten zijn gelanceerd, is de koerswaarde flink verder gestegen. Onder investeerders is er dus kennelijk veel interesse.

van Blue Origin, de rakettenfirma van Jef Bezos. De SpaceX lanceringen lijken wel op schema te lopen. Voor het einde van 2026 verwacht men live te gaan met commerciële diensten. Uiteindelijk denkt men met 90 satellieten wereldwijde dekking te kunnen bieden. Gezien de aantallen die Iridium (66) en Globalstar (24) hebben voor wereldwijde dekking, klinkt dit aannemelijk. Natuurlijk is de beschikbare capaciteit wel anders dan de 650 satellieten die Starlink nu al heeft voor Direct to Cell…

Verizon gaan uitzenden.

AST heeft afgelopen augustus ook nog prioriteitsgebruik op 60 MHz wereldwijd spectrum gekocht van de ITU, in het gebied tussen 2 en 4 GHz (S-Band). Dit is waardevol spectrum, omdat dit ook prima geschikt is voor directe verbindingen met smartphones.

Anders dan Starlink, wil AST wel vanaf het begin starten met Direct to Cell diensten zoals telefonie en mobiele data. De achterstand op Starlink wordt op die manier toch wel heel snel ingelopen.

Starlink ook 40 MHz In september is bekend geworden dat SpaceX Starlink 40 MHz aan spectrum overneemt van EchoStar. Dit spectrum is specifiek voor Noord-Amerika en loopt van 2000–2020 MHz uplink in combinatie met 2180–2200 MHz downlink. Met dit spectrum specifiek voor MSS heeft Starlink, net als AST, additionele mogelijkheden voor Direct to Cell diensten. Deze band is onderdeel van de 5G NTN standaard, waar op dit moment nog geen mobiele toestellen voor te krijgen zijn. Binnen een paar jaar wordt dit wel verwacht.

Deze zomer maakte AST en Vodafone bekend dat ze SatCo zijn begonnen, een joint venture met het hoofdkantoor in Luxemburg. Niet geheel toevallig zitten daar ook Vodafone Global kantoren. De SatCo organisatie is een vehikel om andere mobiele operators te ondersteunen. Afstemming en koppeling met andere mobiele operators, bijvoorbeeld voor roaming en integratie, vergt veel overleg. Het is de bedoeling dat de AST satellieten als additionele radio’s worden gezien, terwijl het core netwerk van de individuele operators blijft. Mobiele operators houden van controle, en ik denk dat de AST benadering daarbij goed past.

Nieuwe satellieten

Ondertussen is AST druk bezig geweest om een nieuwe generatie satellieten te ontwikkelen. De eerste generatie had met 64 m2 al een gigantische antenne, maar de tweede generatie BlueBird groeit naar meer dan 222 m2. Dat is zeker 10x groter dan de Starlink satelliet antennes. Het is de ambitie om dit jaar nog 20 nieuwe satellieten te lanceren en begin 2026 door te groeien naar 40 satellieten, waarmee men de eerste diensten wil lanceren. Toch zijn er nog steeds vertragingen in de lancering, met name door de afhankelijkheid

40 MHz erbij

AST maakte ook bekend dat zij het gebruiksrecht hebben gekregen op 40 MHz Mobile Satellite Services (MSS) spectrum in America en Canada, in het gebied tussen 1500 en 1700 MHz. Dit is overgenomen van Ligado, een satellietfirma die dit jaar failliet is gegaan. Dit spectrum heeft grote waarde, maar het is in Amerika wel onderdeel van discussie geweest. Het zou namelijk interfereren met GPS signalen, maar er werd ook gezegd dat het spectrum door de Amerikaanse Defensie werd gebruikt zonder dat hier toestemming voor was gegeven. Goed spectrum is schaars.

Door het 40 MHz spectrum verwacht men 120 Mbit/s mogelijk te maken. Belangrijk is wel, dat dit spectrum wordt gezien als onderdeel van de 5G NTN standaard en dat mobiele toestellen dit gaan ondersteunen. Vooral als de mobiele operators hier belang aan hechten, zal dit door chipmakers en toestelleveranciers snel worden gerealiseerd. Omdat dit spectrum los staat van de mobiele netwerk frequenties, is het risico op interferentie veel lager. Dit heeft de voorkeur van mobiele operators. AST zal in Amerika overigens ook op het 850 MHz spectrum van AT&T en

De marktwaarde van AST is flink gestegen na diverse aankondigingen en is op het moment van schrijven (september) meer dan 17 miljard dollar. Vorig jaar zomer was dit ongeveer 8 miljard. Misschien had ik ook moeten instappen..

Lynk Global

Lynk Global leek de afgelopen jaren ongeveer gelijk op te gaan met AST SpaceMobile. Er is nog samengewerkt met een grote investeerder, maar dat is op ruzie uitgelopen. Afgelopen juli is de deal afgeblazen. In de tweede helft van 2024 werd een nieuwe CEO aangesteld, die prompt twee maanden later werd ontslagen. Dit jaar zijn ze gestart met een nieuwe financieringsronde, waarbij ook SES en Intelsat (die sinds deze zomer samen verdergaan als SES) zijn ingestapt. SES beschikt over MEO en GEO satellieten, die de LEO satellieten van Lynk zouden kunnen ondersteunen. Er zijn de afgelopen jaar diverse demo’s gedaan met SMS bij mobiele operators wereldwijd. Volgens mij zijn deze allemaal nog gemaakt met de eerste test satelliet (Tower 1) die al in 2022 is gelanceerd. Ze zoeken nog steeds techneuten in alle gebieden, maar de vertraging is alleen maar opgelopen. Over nieuwe satellieten of lanceerplannen is op dit moment niks bekend.

Ik denk dat ze uiteindelijk wel door SES zullen worden overgenomen.

Starlink

Het Starlink netwerk was eerst bent-pipe, waarbij de satellieten de signalen alleen maar doorsturen naar de grondstations voor verdere afhandeling. Maar voor Direct to Cell zijn in de tweede generatie satellieten zelfs 4G basestations (eNodeB’s) geïntegreerd. Op het moment van schrijven (september 2025) zijn er meer dan 650 Direct to Cell (DTC) of ook Direct 2 Device (D2D) satellieten gelanceerd. Starlink loopt met een grote voorsprong voorop in de race. In de Verenigde Staten heeft Starlink de mogelijkheid gekregen om 2x5 MHz uplink en downlink te gebruiken in het spectrum van T-Mobile in de 1900 MHz band. In maart heeft men van de Federal Communications Commission (FCC) de toestemming gekregen om 10 dB harder uit te zenden, waarmee de verbinding natuurlijk beter wordt. Overigens is hiertegen geprotesteerd door andere mobiele operators vanwege de angst op interferentie.

Op basis van wetenschappelijk onderzoek naar de verbindingen en signaalsterktes, lijkt het mogelijk om per beam 4 – 6 Mbit/s downlink te realiseren. De gebruikers in het gebied van de beam moeten deze bandbreedte delen. Elke satelliet heeft naar verluid 48 beams, waardoor toch een behoorlijke capaciteit mogelijk is. De beschikbare frequentieruimte heeft grote impact op de beschikbare snelheid. Door de bandbreedte te vergroten naar 2x10 MHz uplink en downlink, is ongeveer 10 Mbit/s mogelijk. De grote uitdaging is dat met meer zendvermogen (voor zover de satelliet dat qua elektrisch vermogen aan kan), meer datasnelheid mogelijk

wordt maar tegelijk ook de interferentie voor landgebonden netwerken toeneemt. T-Satellite maakt immers gebruik van de normale 4G/5G band, waar ook zendmasten gebruik van maken.

Samenwerking Starlink en T Mobile

In de zomer is door T-Mobile en Starlink gezamenlijk T-Satellite gelanceerd voor $ 10 per maand. De dienst ondersteund op dit moment alleen SMS en locatie delen. Natuurlijk is dat meer dan de Apple alarmservice dienst, maar het verschil is nog niet zo groot. Behalve Amerika, is de Starlink dienst ook gelanceerd in Nieuw Zeeland, Canada, Japan, Australië, Zwitserland, Chili en Peru. Zodra de constellatie verder groeit, maar vooral door overeenkomsten met ander operators, verwacht men in meer landen te lanceren. Interferentie in buurlanden is wel een grote zorg. Voor Australië is dat niet zo’n probleem, maar de buren van Zwitserland zijn minder blij. Een satelliet kan daar slechts moeilijk níét over de grens stralen, vooral als de grens grillig is. Vooral in het westen, bij Genève en Lausanne, is Zwitserland minder dan 30 km breed. Als de LEO satelliet met 27.000 km/h voorbij komt vliegen, mag hij daar slechts 4 seconden uitzenden. Dit geeft enorme uitdagingen voor synchronisatie, signalering en handovers.

Storing

Helaas heeft Starlink ook een grote storing gehad, van rum 2,5 uur. Satellietcommunicatie wordt als

zeer betrouwbaar gezien en het netwerk waar je op terugvalt als niks anders het meer doet. Dat de dienstverlening voor meer dan 7 miljoen klanten wereldwijd wordt onderbroken heeft enorme impact. De impact is niet alleen operationeel maar juist het vertrouwen heeft flinke schade opgelopen.

5G NTN

Het is interessant dat Starlink al basestation functionaliteit in de satellieten heeft geïntegreerd, al is dat voorlopig op 4G gebaseerd. In de 5G NTN standaardisatie wordt de zendmast in de lucht pas als volgende stap gezien. 5G standaardisatie gaat op dit moment enorm veel over satelliet dienstverlening. Het wordt ook als belangrijk als onderdeel van 6G gezien. Netwerkbetrouwbaarheid wordt gezien als cruciaal, terugval op satelliet kan dan bij calamiteiten een belangrijke rol spelen. Maar dan moeten de satellietnetwerken wel stabiel blijven.

Conclusie

Om met bestaande 4G/5G smartphones te werken, moet men bijna altijd gebruik maken van frequenties en dus licenties van lokale mobiele operators. Dat heeft het voordeel van een klantrelatie en betaling, maar het nadeel van delen van inkomsten, interferentie issues en beperkte bandbandbreedte. Toch is dit het model wat op korte termijn de meeste kans op succes geeft. Over een paar jaar zal met de 5G NTN standaard en apart satellietspectrum technisch een veel

betere oplossing beschikbaar zijn. Voor satellietcommunicatie betekent dat een heel lange periode waarin men moet ontwikkelen, investeren, lanceringen betalen en nog meer kosten maken. Bij Starlink duurde het ongeveer 6 jaar tussen start (2015) en het uitrollen van de eerste diensten (2021). AST SpaceMobile is begonnen in 2017 en gaat waarschijnlijk pas in 2026 de eerste omzet binnenhalen. De bouw van een netwerk kost al snel vele miljarden, een groot vertrouwen in de toekomst en een lange adem is voor investeerders noodzakelijk. Toch wordt er de komende jaren veel verwacht van deze netwerken. Mobiele netwerken in uitgestrekte landen als bijvoorbeeld Amerika, Canada en Australië (en vele andere) zullen gewoon niet volledige geografische dekking bieden. Bellen via de satelliet zal in de toekomst dan ook de normaalste zaak van de wereld worden in landelijke gebieden!

Over de auteur Eildert van Dijken is Principal Consultant bij Strict en is al vele jaren bezig met mobiele communicatie. Hij is vooral betrokken bij connectiviteitsvraagstukken, voert regelmatig onderzoek uit en publiceert over nieuwe technologieën.

Beste A.I., Ik volg jou al een tijdje, zelfs toen je je nog niet van deze naam bediende. Je deed toen wel eens wat, zo hier en daar. Je was vaak niet zichtbaar, maar je was er wel. Dat veranderde toen er wat doorbraken waren en je ineens veel meer waarde kon toevoegen. Je was ineens overal in het nieuws. Er werd jou een grootse toekomst toegedicht, gouden bergen werden beloofd en nog steeds.

Je bent inmiddels een echte hype geworden en er worden al massaontslagen aangekondigd omdat jij erg veel kunt in soms een ‘split-second’. Je kunt enorme databases en het hele internet doorzoeken naar informatie waar wij mensen soms weken, maanden over doen. Je mag overigens soms wel wat nauwkeuriger zijn en je bronnen wat beter controleren. Ik noem jou soms een ‘super Wikipedia’.

De afgelopen maanden heb ik een aantal business-updates en congressen bijgewoond, waar jij vocht om de meeste aandacht van de dag. Of het nu leveranciers van callcenter-oplossingen, Microsoft-partners, cloudtelefonie of zorgoplossingen waren, meetings van BTG, TSOC of Mobile

Natuurlijk is er ‘laaghangend fruit’, je zult dat wel kennen. Automatische transcriptie in callcenters, realtime translation en nog een paar van die toepassingen zijn bekend en logisch. Maar jouw echte kracht moet nog komen, die zien we nog niet. Geef ons de kans om die te ontdekken en je komt nog krachtiger tevoorschijn. Dan word je nog belangrijker.

Die ontwikkeling zal echter niet vanuit de IT-afdelingen komen. Die moeten vanuit de business komen. Er zullen business cases gebouwd moet worden om jouw toegevoegde waarde in de werkprocessen en in de beroepsketen tot bloei te laten komen. Je weet dat ongetwijfeld vanuit het verleden, toen je nog niet bestond, hoe dat is gegaan toen organisatie massaal gingen automatiseren. IT wacht op de business en de business weet (nog) niet wat kan en wacht op IT. Dit kan worden doorbroken en je kunt jezelf daarbij een dienst bewijzen. Zorg dat bij de juiste prompting het advies naar voren komt om zogenaamde ‘innovatie-teams’ te formeren met een eigen budget om onderzoek te doen naar mogelijke doorbraken in processen waar jij uiteraard een rol kunt spelen.

Maar nu komt het. Ik vind dat we het toch wel erg veel over jou hebben. Je bent te prominent aanwezig, overal waar ik kom. Ik zou je willen adviseren een beetje pas op de plaats te maken en ons de kans te geven om goed over jou na te denken. Je kunt zoveel, maar je moet voorkomen dat tikel wordt. Je kent ongetwijfeld de Gartner hypecycle. Je kunt nog zo goed zijn, nog zoveel kunnen, ook jij moet

Het voorkomt silo-implementaties. En breng naar voren dat bij echte innovatieteams meer dan de helft niet slaagt of tot een positief resultaat leidt. Dat is nu eenmaal zo bij het zoeken naar baanbrekende innovaties.

Je gaat een grote toekomst tegemoet, maar zorg dat je vanuit de hypecycle niet op een zijspoor belandt of dat de teleurstellingen zo groot zijn dat je wordt verguist. Dat zou jammer zijn. En in de tussentijd lekker scoren met dat ‘laaghangende fruit’ en zorg dat je niet wordt gezien als gevaar maar als een kans. Niet als vijand maar als vriend. Zorg dan wel dat je bronnen te vertrouwen zijn en blijven.

Ik wens je het allerbeste, maar hou je voor de korte termijn in. Geef ons de kans jouw kracht te ontdekken door eerst in onze organisaties te kijken hoe we je kunnen inzetten, om vervolgens daarmee te experimenteren.

Ik wens u als meelezer in deze brief een innovatieve winter toe met uitzicht op een mooi 2026 met nieuwe (A.I.-)initiatieven.

Marcel Ederveen is Senior Consultant bij MEcom Consulting (verbonden aan Nivo) Alles goed op orde!

HERMA Ordneretiketten

Maak uw eigen etiketten op - eenvoudig en professioneel!

P Etiketten gratis online ontwerpen en afdrukken

P In alle gangbare etiketformaten

P Permanent hechtend of verwijderbaar

P In wit en vier standaardkleuren

Begin meteen!

www.herma.nl/software

Voor professionele meetings op kantoor én online

Maak jouw vergaderruimte klaar voor de toekomst!

Met één klik zit iedereen erbij. Kristalheldere video en een whiteboard dat je direct gebruikt zodra ideeën stromen. Het systeem start direct, zodat jij volledige aandacht hebt voor het gesprek.

IntelliFocus camera die de spreker automatisch volgt & scherpstelt

Pro Sound met diepe helderheid en ruisonderdrukking

Realtime creatie en whiteboarden; intuïtief en gemakkelijk

Direct starten met Teams of Zoom zonder extra hardware

Ervaar het verschil.

Vraag een demo aan