Een nieuwe (kijk op de) wereld

Nederlands leren, skateboarden, tv­kijken, met vrienden afspreken: kunst was tot voor kort het laatste waar David aan dacht. Maar sinds zijn deelname aan Plankenkoorts heeft hij de microbe te pakken. Wekelijks gaat hij in de leer bij zijn ‘kunstvader’, beeldhouwer Luc De Man. Hij bouwt mee aan diens nieuwste kunstwerk. Je zou het niet zeggen als je David (16) hoort, maar hij woont pas anderhalf jaar in België. “Ik ben van Nigeria naar hier verhuisd. Mijn vader woonde hier al, maar ik had hem sinds mijn zesde niet meer gezien. Het was dus niet makkelijk om in mijn eentje aan te komen en bij hem in te trekken”, vertelt hij.

Om Nederlands te leren, zat David vorig jaar in een OKANklas. In zijn vrije tijd nam hij deel aan activiteiten van Groep Intro, dat zich onder meer inzet voor inclusief jeugdwerk. Daar merkten de begeleiders dat David graag met de handen bezig is. Toen de vzw – net als zusterorganisaties Habbekrats en Spoor 56 – de kans kreeg om in het Plankenkoorts-project van ID+Art vzw en het parket van Dendermonde te stappen, hebben zij geen seconde getwijfeld om David naar voren te schuiven.

Voor eeuwig

Plankenkoorts begon met een inspiratiemoment, waarop de deelnemende kunstenaars hun werk toonden aan 25 geselecteerde jongeren. Die mochten kiezen van welke artiest ze de kneepjes van het vak wilden leren. “De beelden van Luc spraken me aan, omdat ik er iets bij voelde: rust”, weet David nog goed. Niet alleen op artistiek vlak was er een klik. “Vanaf onze eerste ontmoeting kwamen we goed overeen”, zegt Luc. “Ik wou ‘mijn’ jongeren de kans bieden om een langdurig leertraject te volgen: van de ontwikkeling van mijn volgend kunstwerk tot de installatie. Oorspronkelijk zouden we een groepje van drie vormen. Uiteindelijk is alleen David overgebleven, dus gingen we een-op-een aan de slag. Daardoor hebben we een hechte band gekregen.”

Sinds september is David dan ook elke zaterdag te vinden in Lucs atelier. Soms gedurende twee uren, soms vijf. “We zijn begonnen met de basis: leren schetsen. We stonden stil bij hoe een idee voor een kunstwerk vorm krijgt. Daarna leerde ik David kappen, zodat hij kon meebouwen aan de grote kubus van vijf ton die een plek krijgt in de streek. Die vormt de derde schakel in een reeks kubussen langs de Schelde, die verwijzen naar de aanwezigheid van de mens in de natuur”, legt Luc uit. “Weet je wat het eerste was dat David deed toen we aan de kubus begonnen? Zijn naam erin zetten. Dat vond ik prachtig. Hij was zo fier dat, als het kunstwerk er zou staan, er eeuwig iets van hem zou achterblijven.”

Leren van elkaar

Tijdens de lessen leerde David van Luc om op een nieuwe manier naar zijn omgeving te kijken. Maar ook omgekeerd.

“Door de verhalen van David te horen besefte ik pas hoe sterk we beïnvloed zijn door onze cultuur. Veel dingen die wij normaal vinden, zijn hoegenaamd niet vanzelfsprekend. Al zijn mensen diep vanbinnen wel hetzelfde. We hebben bijvoorbeeld dezelfde angsten en zorgen, zijn allemaal op zoek naar onszelf. Die zoektocht was bij David sterk aanwezig, want door naar hier te verhuizen was hij gedwongen een nieuwe identiteit op te bouwen.”

David heeft besloten om volgend jaar, wanneer de samenwerking met Luc erop zit, een kunstopleiding te volgen. Dat was exact de opzet van Plankenkoorts. “Al heb ik er meer aan overgehouden dan mijn interesse voor kunst: Luc, mijn kunstvader”, lacht David. “Hoewel ik al veel mensen ken in België, zijn er niet zoveel bij wie ik terechtkan als ik een probleem heb of me niet goed voel. Bij Luc kan dat wel. Ik heb erg veel aan hem en aan het hele project gehad.”

Vrije tijd wordt kostbare tijd

“Het verhaal van David en Luc illustreert wat we voor ogen hadden met Plankenkoorts. Zij zijn lang niet de enigen voor wie de samenwerking zo waardevol was”, zegt Freddy Huylenbroeck. Als curator van kunstenaarsvereniging ID+Art coördineerde hij het project, dat tot stand kwam in samenwerking met het parket van Dendermonde.

“Het is niet de eerste keer dat wij samenwerken. Enkele jaren geleden vroeg het parket via ID+Art aan studenten van plaatselijke kunstacademies om het openbaar ministerie te visualiseren. Dat was een erg positieve ervaring, waar mooie werken uit zijn voortgekomen die nu de gangen van het parket sieren”, legt substituut-procureur des Konings Lien Herwege uit. “We besloten om opnieuw de handen in elkaar te slaan, deze keer met de focus op kwetsbare kinderen en jongeren. Mensen zijn soms verbaasd als ze horen dat het parket betrokken is bij zo’n initiatief. Ze zien ons als een bestraffende instantie. Maar een groot deel van wat we doen heeft te maken met preventie. Wij staan heus niet alleen met een vingertje te zwaaien, we trachten ook te voorkomen dat bestraffen nodig is. Vrijetijdsbesteding kan op dat vlak veel betekenen.”

Perfecte match

Freddy: “Kwetsbare jongeren vinden doorgaans wel hun weg naar sport. Maar kunst? Dat staat ver van hen af. Ze hebben er geen toegang toe via het reguliere circuit, terwijl velen wel talent hebben. Kunstenaars zijn mensen die anders naar de maatschappij kijken, ze interpreteren dagelijkse dingen niet zoals de meesten. Ook kinderen en jongeren die uit een kwetsbare situatie komen, zien de samenleving op een wat andere, eigen manier. Daarom waren we ervan overtuigd dat de twee een uitstekende match zouden vormen. We spraken de regionale afdelingen van Habbekrats, Groep Intro en Spoor 56 aan om te vragen of we via hen een aantal jongeren konden enthousiasmeren voor het project. Zij waren daar meteen voor gewonnen.”

Lien: “Uiteraard konden we alleen verder als we voldoende middelen hadden. Toen we de oproep van # Een hart voor Scheldevallei zagen, hebben we geen seconde getwijfeld om ons in te schrijven. Hoewel we als parket niet bepaald commercieel uit de hoek mogen komen, is de crowdfunding vlot gelopen. Door een oproep te verspreiden via sociale media en in de kunstwereld haalden we meer dan 10.000 euro op. # Een hart voor Scheldevallei legde 5.000 euro bij. Dat liet ons toe om heel wat kunstenaars te betrekken, wat anders nooit op zulke schaal mogelijk was geweest.”

Freddy: “We zochten namelijk niet zomaar een paar kunstenaars om jongeren te introduceren in hun vak. We wilden voldoende verschillende artiesten meekrijgen: beeldende kunstenaars, dichters, musici, fotografen… Ze moesten bovendien goed kunnen omgaan met jongeren. Want kunst maken is één ding, iemand begeleiden iets anders. De jongeren die interesse hadden om mee te doen hebben de deelnemende kunstenaars ontmoet tijdens een kennismakingsmoment. Op basis van hun voorkeuren maakten we groepjes die een reeks workshops bij ‘hun’ kunstenaar volgden.”

Kunstfietsroute

Lien: “Door de lessen heen zagen we de jongeren echt evolueren. Ze ontwikkelden een vertrouwensband met de kunstenaar en kregen meer zelfvertrouwen. Dat was heel mooi om te zien, net als het afsluitende toonmoment, waarop iedereen z’n werk presenteerde. Al is het project nog niet afgerond. David krijgt nog les bij Luc tot hun kunstwerk geplaatst wordt en ook een paar andere groepjes zetten hun traject verder tijdens de paasvakantie.”

Freddy: “De werken die weerbestendig zijn zullen binnenkort permanent tentoongesteld worden langs een fietsroute, die zal leiden langs de mooiste plekjes van Hamme en Dendermonde. Werken die niet buiten kunnen staan worden gefotografeerd en op platen langs het traject getoond. Er zal ook een dichtbundel voortvloeien uit het project en er komt een graffiti-kunstwerk op de muur van het ID+center.”

Lien: “Daarnaast zullen we erop toezien dat een aantal jongeren bij wie de interesse in kunst echt gewekt is volgend jaar kosteloos een kunstopleiding kunnen volgen. We willen een langdurige impact hebben.”

Freddy: “Zo’n opleiding is voor hen een enorme stap, die best wat vertrouwen vraagt. De ervaring die ze hebben opgebouwd en de band met ‘hun’ kunstenaar als klankbord zullen houvast bieden.”

Plankenkoorts zamelde in 2021 via crowdfunding 10.145 euro in. # Een hart voor Scheldevallei legde 5.000 euro bij.

Het verhaal van Plankenkoorts is een van de gerealiseerde initiatieven in de Scheldevallei. Ontdek de

5nieuwe projecten op onze website of scan de qr-code.

Hieronder een korte omschrijving, wie de initiatiefnemers zijn en de locatie waar het project gerealiseerd wordt. Daarbij hoeveel middelen ze willen inzamelen via crowdfunding en het bedrag van de verdubbeling door # Een hart voor Scheldevallei.

Tuin voor allen, allen voor tuin maakt de samentuin toegankelijk voor iedereen en zet volop in op ontmoeting.

Samentuin Rossevelt, Lebbeke

4.000 + 4.000 euro vzw Kiekeboe, Buggenhout

Rustplaats aan het Chirobos bouwt een schuilhut en picknickbank en laat zo verschillende doelgroepen de natuur ontdekken.

5.000 + 5.000 euro

Wij willen voedsel redden met de bakfiets zal voedseloverschotten nog duurzamer ophalen en verdelen.

Let’s Save Food, Wetteren

5.000 + 5.000 euro

Samen-moestuin & koffieklets brengt school en buurt samen bij het schooldomein.

GO! Leefschool Dendermonde, Dendermonde

3.500 + 3.500 euro

Reus Hagewijkpark bouwt aan de thuis van Reus Hagewijk om te ontdekken en te ontmoeten. Grembergse Parents United (GPU), Grembergen

5.000 + 5.000 euro