Rozdział 1 — Sytuacja gospodarcza, społeczna i terytorialna oraz trendy
w sektorze usług biznesowych (wzrost zatrudnienia o 4,5% rocznie), co było charakterystyczne dla wszystkich grup regionalnych. Przyrost taki, w połączeniu ze wzrostem w edukacji i opiece zdrowotnej należących do sektora usług publicznych, ma znaczące implikacje dla zapotrzebowania na siłę roboczą. Wraz ze spadkiem liczby miejsc pracy w rolnictwie i przemyśle – a przynajmniej ich niskim przyrostem – pojawia się zwiększone zapotrzebowanie na pracowników z wyższym wykształceniem i o wysokich kwalifikacjach zawodowych, przy równoczesnym spadku popytu na pracowników fizycznych, zarówno wykwalifikowanych jak i nisko wykwalifikowanych. Ponadto, według bardziej szczegółowych badań, ma to związek z podobnym przesunięciem miejsc pracy wewnątrz sektorów – odchodzenie od prac przy linii produkcyjnej w kierunku stanowisk kierowniczych i wymagających specjalizacji zawodowej – wywołanym automatyzacją i zmianami metod pracy. Wyzwanie stojące przed opóźnionymi regionami to dostosowanie się do powyższych zmian poprzez zapewnienie wystarczającej ilości wykształconej i odpowiednio wykwalifikowanej siły roboczej oraz udostępnienie infrastruktury, usług i rozwiązań wspierających rozwój gospodarczy. Właściwości regionów nadal determinują strukturę gospodarczą Struktura działalności gospodarczej regionów ma związek nie tylko z poziomem PKB na mieszkańca, ale także z ich nieodłącznymi właściwościami. Pomimo tendencji gospodarki do odchodzenia od sektorów o niskiej wartości dodanej do sektorów o wysokiej wartości dodanej w miarę rozwijania się regionów, szczegółowa analiza wykazuje, że sektorowa struktura działalności będzie w pewnym stopniu odzwierciedlała podstawowe właściwości poszczególnych regionów . Takie czynniki jak położenie geograficzne, topologia, klimat, rozmieszczenie terenów zabudowanych, dziedzictwo kulturowe i przemysłowe oraz zgromadzona wiedza, które są istotnymi czynnikami decydującymi o przewadze komparatywnej danego regionu, kształtują zazwyczaj strukturę gospodarki nawet w regionach o relatywnie wysokim PKB na mieszkańca. Zjawisko to jest na przykład widoczne w regionach specjalizujących się nadal w produkcji tekstyliów Zmieniające się regiony: Zmiany strukturalne w regionach UE, 2007 (badanie przeprowadzone dla DG Polityka Regionalna przez Applica i wiiw).
36
i odzieży w północnych Włoszech lub maszyn w zachodnich częściach Niemiec. Nawet jeśli odsetek siły roboczej zatrudnionej w tych sektorach jest bardzo mały, przy czym dużo większy niż w innych regionach o podobnym stopniu zamożności, pozostają one ważną częścią regionalnej gospodarki z powodu bezpośrednio lub pośrednio generowanego dochodu. Dlatego te obszary specjalizacji pozostają zazwyczaj mniej oczywiste pod kątem względnej liczby zatrudnianych osób wraz z rozwojem regionu, a inne rodzaje działalności wspólnej dla wszystkich regionów – takie jak sprzedaż detaliczna, edukacja, opieka zdrowotna – rozwijają się pod wpływem dochodu generowanego w omawianych obszarach. Podsumowując, pomimo tendencji do utrzymywania podobnej struktury gospodarczej w miarę rozwoju regionów, w miarę doświadczania przez nich wspólnego przejścia z sektorów pierwotnych i wtórnych na usługi aspekty specjalizacji pozostają niezmienne. Ma to implikacje dla ich podatności na wpływ wydarzeń z zewnątrz, takich jak postępujący proces globalizacji, wyczerpanie tradycyjnych źródeł energii i związanych z tym zjawiskiem podwyżek cen lub globalnego ocieplenia. Poniżej omówiono zróżnicowany wpływ potencjalnego nasilenia tych procesów.
Wpływ procesów globalnych na regiony Globalizacja i liberalizacja handlu ma zróżnicowany wpływ na regiony ... Postępujący proces globalizacji, z którym związane jest wejście rozwijających się gospodarek na rynki przemysłowe oraz zwiększenie konkurencyjności tych rynków, ma zróżnicowany wpływ na regiony UE. Pomimo stopniowego charakteru tego procesu, może on ulec przyspieszeniu wskutek nagłego pojawienia się na rynku nowych graczy lub zmian w umowach handlowych. W tym przypadku producenci z UE mogą mieć ograniczony czas na dostosowanie się do trudności wynikających z konkurowania z firmami o niższych kosztach produkcji z państw trzecich na rynkach podstawowych produktów poprzez przesunięcie przedmiotu konkurencji z czynników cenowych na pozacenowe, czyli jakość i wzornictwo, lub zrezygnowanie z tych rynków na rzecz nowych, mniej podstawowych. Odkąd wzrastająca konkurencja globalna wpływa najsilniej na te gałęzie przemysłu, których rozmieszczenie w UE jest nierównomierne i zazwyczaj