(Protozoa, Protista) 1
Gatunek: Trypanosoma equiperdum (świdrowiec koński) 1
Gatunek: Trypanosoma cruzi (świdrowiec amerykański) 2
Gatunek: Trypanosoma brucei brucei (świdrowiec nagany) 3
Gatunek: Trypanosoma brucei gambiense (świdrowiec gambijski) 4
Gatunek: Trypanosoma brucei rhodesiense (świdrowiec rodezyjski) 5
Gatunek: Trypanosoma evansi (świdrowiec Evansa) 5
Gatunek: Trypanosoma lewisi (świdrowiec szczurzy) 6
Gatunek zbiorczy: Leishmania donovani, Leishmania tropica 6
Gatunek: Tritrichomonas foetus (rzęsistek bydlęcy) 9
Gatunek: Trichomonas vaginalis (rzęsistek pochwowy) 10
Gatunek: Giardia duodenalis = Lamblia intestinalis (ogoniastek jelitowy, wielkouściec jelitowy)
Gatunek: Entamoeba coli (pełzak okrężnicy)
Gatunek: Entamoeba histolytica (pełzak czerwonki)
Gatunek: Naegleria fowleri
Gatunek: Acanthamoeba castellanii
Gatunek: Babesia canis
Gatunek: Babesia divergens
Gatunek: Plasmodium vivax (zarodziec ruchliwy)
Gatunek: Plasmodium malariae (zarodziec pasmowy)
Gatunek: Plasmodium falciparum (zarodziec sierpowy)
Gatunek: Plasmodium (Haemamoeba) gallinaceum
Gatunek: Eimeria stiedai = E. stiedae
Gatunek: Eimeria tenella
Gatunki: Cystoisospora canis i Cystoisospora felis
Gatunek: Isospora suis
Gatunek: Cryptosporidium parvum, Cryptosporidium hominis
Gatunek: Toxoplasma gondii
Gatunek: Sarcocystis hominis, S. suihominis
Gatunek: Balantidium coli = Balantioides coli = Neobalantidium coli
Gatunek: Buxtonella sulcata
Gatunek: Trichodina mutabilis
Paragonimus westermani (przywra płucna)
Prosthogonimus pellucidus, P. cuneatus
Gatunek: Fasciola hepatica (motylica wątrobowa)
Opisthorchis felineus (przywra kocia)
Clonorchis sinensis (przywra chińska)
Schistosoma haematobium
Schistosoma japonicum
Bilharziella polonica
Caryophyllaeus laticeps
Gatunek: Dibothriocephalus latus = Diphyllobothrium latum (bruzdogłowiec szeroki)
Gatunek: Triaenophorus nodulosus
Gatunek: Mesocestoides lineatus
Gatunek: Hymenolepis nana = Rodentolepis nana = Vampirolepis nana = Hymenolepis fraterna = Taenia nana (tasiemiec karłowaty) 89
Gatunek: Hymenolepis diminuta (tasiemiec szczurzy) 90
Gatunek: Drepanidotaenia lanceolata = Hymenolepis lanceolata 91
Gatunek: Raillietina cesticillus
Gatunek: Taenia saginata (tasiemiec nieuzbrojony)
Gatunek: Taenia solium (tasiemiec uzbrojony)
94
96
Gatunek: Taenia pisiformis = Taenia serrata 98
Gatunek: Taenia hydatigena = Taenia marinata
Gatunek: Hydatigera taeniaeformis = Taenia taeniaeformis
99
100
Gatunek: Echinococcus granulosus (tasiemiec bąblowcowy jednojamowy) 101
Gatunek: Echinococcus multilocularis (bąblowiec wielojamowy) 104
Gatunek: Dipylidium caninum (tasiemiec psi) 105
Gatunek: Anoplocephala magna, Anoplocephala perfoliata, Paranoplocephala mamillana 107
Gatunek: Moniezia expansa, Moniezia benedeni
Gatunek: Cittotaenia denticulata
(Nematoda)
Gatunek: Ascaris lumbricoides (glista ludzka)
Gatunek: Ascaris suum (glista świńska)
Gatunek: Parascaris equorum (glista końska)
Gatunek: Toxocara canis (glista psia), Toxocara cati (glista kocia)
Gatunek: Toxascaris leonina
Gatunek: Anisakis simplex
Gatunek: Ascaridia galli
Gatunek: Heterakis gallinarum 126
Gatunek: Enterobius vermicularis (owsik ludzki)
Gatunek: Oxyuris equi (owsik koński) 129
Gatunek: Passalurus ambiguus = Oxyuris ambigua 131
Gatunek: Skrjabinema ovis (owsik owczy) 132
Gatunek: Metastrongylus elongatus 133
Gatunek: Dictyocaulus filaria, Dictyocaulus viviparus
Rodzina: Protostrongylidae
Gatunek: Syngamus trachea 139
Gatunek: Uncinaria stenocephala 140
Gatunek: Ancylostoma duodenale (tęgoryjec dwunastnicy) 142
Gatunek: Ancylostoma caninum 143
Gatunek: Bunostomum trigonocephalum 144
Gatunek: Strongylus equinus, Strongylus edentatus, Strongylus vulgaris, tzw. słupkowce duże 146
Gatunek: Chabertia ovina 149
Gatunek: Oesophagostomum radiatum 151
Gatunek: Oesophagostomum dentatum 152
Gatunek: Haemonchus contortus, Ostertagia ostertagi 153
Gatunek: Nematodirus filicollis 156
Gatunek: Strongyloides ransomi (węgorek świński) 157
Gatunek: Dracunculus medinensis (robak gwinejski, riszta) 160
Gatunek: Dirofilaria immitis (nicień sercowy) 161
Gatunek: Dirofilaria repens 162
Gatunek: Wuchereria bancrofti 163
Gatunek: Onchocerca volvulus 164
Gatunek: Loa loa 166
Gatunek: Trichinella spiralis (włosień kręty) 167
Gatunek: Trichuris suis (włosogłówka świńska) 169
Gatunek: Trichuris trichiura (włosogłówka ludzka) 170
Gatunek: Pearsonema plica = Capillaria plica, Pearsonema feliscati = Capillaria feliscati 171
Gatunek: Capillaria aerophila = Eucoleus aerophilus 173
Gatunek: Calodium hepaticum = Capillaria hepatica 174
Gatunek: Capillaria annulata = Eucoleus annulatus, C. anatis, C. bursata = Aonchotheca bursata, C. caudinflata, C. contorta = Eucoleus contortus 175
ROZDZIAŁ 5
Kolcogłowy (Acantocephala) 179
Gatunek: Neoechinorhynchus rutili 179
Gatunek: Acanthocephalus lucii
Gatunek: Echinorhynchus gadi 181
Gatunek: Macracanthorhynchus hirudinaceus 182
ROZDZIAŁ 6
Pijawki właściwe (Hirudinea) 185
Gatunek: Glossiphonia complanata (odlepka ślimacza) 185
Gatunek: Helobdella stagnalis 186
Gatunek: Hemiclepsis marginata 187
Gatunek: Piscicola geometra (pijawka rybia) 188
Gatunek: Hirudo medicinalis (pijawka lekarska) 189
Gatunek: Haemopis sanguisuga (pijawka końska) 190
ROZDZIAŁ 7
Stawonogi (Arthropoda) 193
Pajęczaki (Arachnida) 193
Gatunek: Ixodes ricinus (kleszcz pospolity) 193
Gatunek: Hyalomma marginatum (kleszcz wędrowny) 195
Gatunek: Dermacentor marginatus (kleszcz lasostepowy), Dermacentor reticulatus (kleszcz łąkowy) 197
Gatunek: Dermacentor andersoni 198
Gatunek: Argas reflexus (obrzeżek gołębi) 198
Gatunek: Dermanyssus gallinae (ptaszyniec, dręcz kurzy) 200
Gatunek: Varroa destructor
Gatunek: Acarapis woodi (świdraczek pszczeli)
Gatunek: Myobia musculi
Gatunek: Cytodites nudus
Gatunek: Cheyletiella blakei, Cheyletiella yasguri
Gatunek: Demodex canis (nużeniec psi)
Gatunek: Dermatophagoides pteronyssinus (kurzolubek)
Gatunek: Sarcoptes scabiei (świerzbowiec drążący)
Gatunek: Notoëdres cati (świerzbowiec koci)
Gatunek: Psoroptes equi (świerzbowiec naskórny koński)
Gatunek: Chorioptes bovis (świerzbowiec pęcinowy)
Gatunek: Otodectes cynotis (świerzbowiec uszny)
Gatunek: Knemidocoptes mutans
Owady (Insecta)
Gatunek: Culicoides pulicaris (kuczman)
Odagmia ornata (meszka)
Gatunek: Phlebotomus papatasi (ćmianka)
Gatunek: Culex pipiens (komar kłujący)
Gatunek: Anopheles maculipennis (widliszek plamistoskrzydły)
Gatunek: Aedes aegypti (komar egipski)
Rodzaj: Tabanus (bąk)
Rodzaj: Chrysops (ślepak)
Gatunek: Stomoxys calcitrans (bolimuszka/mucha stajenna)
Gatunek: Glossina palpalis (mucha tse-tse)
Gatunek: Lucilia sericata (mucha zielona)
Gatunek: Hypoderma bovis (giez bydlęcy duży), Hypoderma lineatum (giez bydlęcy mały)
Gatunek: Oestrus ovis (giez owczy)
Gatunek: Gasterophilus intestinalis (giez jelitowy)
Gatunek: Melophagus ovinus (wpleszcz owczy)
Gatunek: Cimex lectularius (pluskwa domowa)
Gatunek: Pediculus humanus (wesz ludzka)
Gatunek: Pthirus pubis (wesz łonowa)
Gatunek: Haematopinus suis (wesz świńska) 246
Gatunek: Linognathus setosus (wesz psia)
Gatunek: Menopon gallinae
Gatunek: Columbicola columbae
Gatunek: Bovicola bovis
Gatunek: Pulex irritans (pchła ludzka) 254
Gatunek: Ctenocephalides canis (pchła psia)
256
Gatunek: Xenopsylla cheopis (pchła dżumowa/orientalna pchła szczurza) 257
Budowa i rozwój:
z samica mierzy około 35–45 mm długości, z samiec mierzy około 10–15 mm długości, z ciało z kształtem cylindrycznym i barwą białawą, z ryjek długi, cylindryczny, zgięty na stronę brzuszną; haki ułożone w 15–29 rzędów, a w każdym z nim jest po 12–13 haków, z samiec z wydłużonymi jądrami w środkowej części ciała i 6 gruszkowatymi gruczołami cementowymi, które umieszczone są jeden za drugim w tylnej części ciała, z cykl złożony,
z skorupiaki zarażają się na skutek połknięcia jaj znajdujących się w środowisku zewnętrznym; do zarażenia ryb dochodzi w wyniku połknięcia skorupiaków zawierających postacie larwalne kolcogłowa; akantelle rozwijają się do postaci dojrzałych pasożytów w jelicie ryby.
RYCINA 158.
Echinorhynchus gadi – samica
RYCINA 159. Echinorhynchus gadi – samiec
Chorobotwórczość: z w przypadku intensywnych inwazji mogą pojawić się stany zapalne jelita, a w konsekwencji dochodzi do obniżenia kondycji ryb i zahamowania wzrostu.
Diagnostyka: z wykrycie jaj w odchodach ryby.
SŁOWA KLUCZOWE: sześć gruczołów cementowych, ryby morskie, obunogi.
Gatunek: Macracanthorhynchus hirudinaceus
Występowanie: kosmopolityczny.
Lokalizacja: jelito cienkie oraz żołądek i jelito grube.
Żywiciel pośredni: chrabąszcze i ich larwy, złotawki, żuki gnojowniki.
Żywiciel ostateczny: świnie domowe, dziki, psowate, kotowate; ludzie (rzadko).
Budowa i rozwój:
z samica mierzy 10,0–50,0 × 0,4–1,0 cm, z samiec mierzy 5,0–15,0 cm × 0,3–0,5 cm, z kształt ciała pałeczkowaty, z samica często skręcona spiralnie, z zabarwienie ciała brunatnobiałe, z oskórek z nieregularnym prążkowaniem; ryjek kształtu kulistego, posiada 5–6 rzędów dużych haków osadzonych w owalnych podstawach, z cykl złożony,
z jaja zawierające larwę są wydalane do środowiska z odchodami żywiciela ostatecznego; po połknięciu jaj przez żywiciela pośredniego w jego organizmie wylęgają się larwy zwane akantorami, które następnie rozwijają się w kolejne stadia larwalne (akantella i cystakant); żywiciel ostateczny zaraża się, połykając żywiciela pośredniego wraz z cystakantami, które w przewodzie pokarmowym świni osiągają dojrzałość po 70–110 dniach.
Chorobotwórczość:
RYCINA 160. Macracanthorhynchus hirudinaceus – jajo
z makrakantorynchoza może prowadzić do perforacji jelita, krwawej biegunki, zatrucia toksynami, w konsekwencji do wyniszczenia, a nawet śmierci.
Diagnostyka:
z wykrycie jaj lub postaci dojrzałych w odchodach żywiciela ostatecznego.
Zwalczanie i zapobieganie:
z stosowanie preparatów przeciwpasożytniczych, z ograniczenie kontaktu zwierząt z owadami, z eliminacja żywicieli pośrednich z ich środowiska.
SŁOWA KLUCZOWE: makrakantorynchoza, świnia, chrabąszcz majowy, człowiek.
Rozdział 5
