Wprowadzenie
4. Uniwersalny, europejski model lokalnego partnerstwa na rzecz wody
Obecnie retencja wody oraz przeciwdziałanie suszy w Polsce są związane z umożliwieniem życia na obszarach podlegających stepowieniu (w przyszłości nawet pustynnieniu) bądź w jakikolwiek inny sposób wymagają wykorzystania stosownych koncepcji działań na rzecz poprawy warunków klimatu, środowiska naturalnego roślin, zwierząt i ludzi.35 Ponadto, chodzi o adaptację i wykorzystanie technologii dla gospodarki 5.0, a także wzmocnienie bezpieczeństwa narodowego. Do tego potrzebne jest przewartościowanie w sposobach myślenia o bezpieczeństwie klimatycznym Polski i szerzej – kontynentu europejskiego.
Dzisiejsze wysiłki na rzecz zmniejszenia efektu cieplarnianego, przy założeniu, że powiodłoby się ograniczenie emisji gazów cieplarnianych do „0”, wyniosłyby minimum dwie dekady przed uzyskaniem jakiegokolwiek rezultatu, biorąc pod uwagę, że nastąpiłoby to w 2017 roku. Miałoby to miejsce dopiero po roku 2035.
W dalszym ciągu postępowałoby tak, jak obecnie, ocieplanie oceanów, zmniejszanie powierzchni lodów wokół Arktyki, cofanie lodowców, podnoszenie wód mórz i oceanów.36 W tym zakresie odnosimy się zatem do idei, nie zaś do obecnych realiów. Oznacza to, że środowisko człowieka nadal będzie się zmieniać. Rolnictwo w przyszłości będzie oparte na efektywnych systemach zaopatrzenia w wodę. Pozostają przy tym pytania otwarte, czy w sposób
35 P.C.D. Milly, K.A. Dunne, Projected percentage changes in runoff, 21st century. An ensemble of 12 climate models participating in the 3rd Phase of the Coupled Model Intercomparison Project , Geophysical Fluid Dynamics Laboratory, Princeton University, https://www.gfdl.noaa.gov/wp-content/uploads/pix/user_images/pcm/ runoff_change_animation.gif (dostęp 10.08.2020).
36 Strategic Foresight Analysis 2017 Report, Allied Commander Transformation NATO, s. 67.
rabunkowy w stosunku do środowiska naturalnego (czerpanie wody skutkujące obniżaniem jej lustra oraz poziomu wód podpowierzchniowych, jak ma to miejsce w wielu regionach świata), czy też zrównoważony, z naciskiem na odtwarzanie środowiska naturalnego za pomocą wody. Od odpowiedzi, które zostaną w Polsce udzielone, zależeć będzie projekcja rozwoju zmian środowiska w czasie. Ich rezultat może się przy tym przyczynić do pozytywnych zmian nie tylko na Wisłą, lecz także w innych regionach kontynentu europejskiego, a nawet planety. Rzecz dotyczy starań, które mogą być przez Polskę oraz Unię Europejską podjęte, jeśli tu powiodą się proponowane przekształcenia związane z retencją wody i przeciwdziałaniem suszy.
Rysunek 1.1.
Poszerzenie przestrzennego, klimatycznego i ekologicznego zakresu bezpieczeństwa narodowego sprawia, że Polska w coraz szerszym zakresie poszukiwać będzie formuły wkomponowania własnego bezpieczeństwa środowiska naturalnego w szersze
W Polsce, w stowarzyszeniu „specjalnym”, założonym w formule LAG, członkami zwyczajnymi mogą być osoby fizyczne, osoby prawne (fundacje, stowarzyszenia, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, jednostki samorządu terytorialnego, z wyłączeniem województw). W tym przypadku nadzór nad LAG sprawuje marszałek województwa. Jeżeli jest taki zapis w statucie, to stowarzyszenie może prowadzić działalność gospodarczą służącą realizacji LAG. Analiza funkcjonowania LAG w Polsce skłania do wniosku, że prowadzenie działalności gospodarczej przez LAG ogranicza i budzi wątpliwości co do udziału we władzach przedstawicieli samorządów lokalnych (szczególnie osób, które sprawują funkcje samorządowe i zgodnie z prawem mają zakaz prowadzenia działalności gospodarczej). Jest to kwestia do tej pory nierozstrzygnięta w związku z udziałem w strukturze LAG samorządów lokalnych. W przypadku analizowanego LAG „Kraina Mlekiem Płynąca” za formę prawną przyjęto fundację. Dokumentem regulującym działalność jest statut, w którym zawarte są rozwiązania prawne tworzące podstawy funkcjonowania o rozwoju obszarów wiejskich. Wskazana LAG ma statut i wybrane władze: radę, zarząd i komisję rewizyjną. Najważniejszym gremium decyzyjnym jest tu zgromadzenie członków. W radzie LAG przedstawiciele sektora publicznego nie mogą stanowić więcej niż 50% jej składu.
Lokalna Grupa Działania „Kraina Mlekiem Płynąca” znajduje się na terenie gminy Mały Płock. Gmina ta należy do samorządów lokalnych, które od przystąpienia Polski do Unii Europejskiej, tj. od 2004 r. uczestniczą we wdrażaniu inicjatywy LEADER+ w Polsce w ramach:
– pilotażowego Programu Leader + Schemat I i II, finansowanego w ramach Sektorowego Program Operacyjnego „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich 2004–2006”, – osi 4 LEADER w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007–2013, – działania LEADER w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020.
Gmina Mały Płock to typowa dla Polski północno-wschodniej gmina wiejska położona w powiecie kolneńskim w województwie podlaskim (rys. 2.1). Budowa lokalnego partnerstwa w gminie Mały Płock rozpoczęła się w 2003 r. przy wsparciu specjalisty z programu EURO-NGO. Fundatorem programu była Polsko-Amerykańska Fundacja Wolności, a realizatorem Sieć Wspierania Organizacji Pozarządowych SPLOT, przy współpracy Fundacji im. Stefana Batorego w Warszawie i Przedstawicielstwa Polskich Organizacji Pozarządowych w Brukseli. Bodźcem do rozwoju inicjatywy LAG na terenie gminy Mały Płock było przystąpienie do konkursu „Pracownia za Pomysł” organizowanego w ramach Programu „Internet w Szkołach – Projekt Prezydenta RP”.
Rysunek 2.1.
smart city, wprowadzanie elementów błękitno-zielonej infrastruktury).
–tworzenie gospodarki neutralnej dla klimatu.100
Rysunek 3.1.
100 Ibidem, s. 8-9