Wstęp
Rozdział 1. Wokół nowego modelu funkcjonowania Światowej Organizacji Handlu
1.1. Wprowadzenie
1.2. W kierunku zmian funkcjonowania Światowej Organizacji Handlu
1.3. Ograniczanie neoprotekcjonizmu rolnego Unii Europejskiej
1.4. Zmiany systemu płatności bezpośrednich Wspólnej Polityki Rolnej UE a zobowiązania wobec Światowej Organizacji Handlu
1.5. Bezpieczeństwo żywnościowe, doskonalenie łańcucha dostaw żywności, wzrost znaczenia porozumień bilateralnych i wzmocnienie rozwiązań normatywnych
1.6. Zwiększanie integralności i przejrzystości instrumentów pochodnych na rynkach towarowych
1.7. Zakończenie
Rozdział 2. Tendencje do wzrostu protekcjonizmu regulacyjnego w handlu międzynarodowym
2.1. Wprowadzenie
2.2. Protekcjonizm regulacyjny w handlu międzynarodowym
2.3. Współpraca w dziedzinie normalizacji
2.4. Porozumienie Światowej Organizacji Handlu w sprawie technicznych barier handlowych oraz Porozumienie Sanitarne i Fitosanitarne
2.5. Ochrona środowiska naturalnego w regulacjach Światowej Organizacji Handlu
2.6. Nowe podejście do harmonizacji przepisów technicznych oraz do systemu oceny zgodności w Unii Europejskiej
2.7. Potrzeba gruntownej przebudowy funkcjonowania Światowej Organizacji Handlu i międzynarodowej wymiany handlowej
Rozdział 3. Konkurencyjność Unii Europejskiej w XXI w.
3.1. Wprowadzenie .
3.2. Unia Europejska wobec USA i Japonii .
3.3. Innowacje i zatrudnienie w Unii Europejskiej
3.4. Wspólna Polityka Rolna a konkurencyjność Unii Europejskiej
3.5. Wzrost roli usług w Unii Europejskiej
3.6. Unia Europejska wobec konkurencyjności Brazylii, Rosji, Indii i Chin
3.7. Funkcjonowanie Unii Europejskiej w ramach reguł Światowej Organizacji Handlu w XXI w.
3.8. Zakończenie
Rozdział 4. Unia Europejska a bezpieczeństwo ekonomiczne
4.1. Wprowadzenie
4.2. Wokół przeciwdziałania niestabilności cen surowców
4.3. Inicjatywy Unii Europejskiej na rzecz bezpieczeństwa surowcowego
4.4. Zakończenie
Rozdział 5. Interakcje i współpraca w systemie innowacyjnym
5.1. Wprowadzenie
5.2. System innowacyjny a proces innowacyjny
5.3. System innowacyjny na poziomie regionu
5.4. Alianse technologiczne, komplementarne i addytywne oraz konsorcja badawczo-rozwojowe
5.5. Consulting i wiedzochłonne usługi biznesowe
5.6. System innowacyjny a wzrost konkurencyjności państwa
5.7. Charakter procesu innowacyjnego a konkurencyjność przedsiębiorstw
5.8. Zakończenie
Rozdział 6. Usługi we współczesnym rozwoju gospodarczym
6.1. Wprowadzenie .
6.2. Sektor usług w gospodarce
6.3. Między liberalizacją i protekcjonizmem przepływów usługowych
6.4. Zakończenie
Rozdział 7. Delokalizacja (offshoring) usług .
7.1. Wprowadzenie .
7.2. Ogólna charakterystyka delokalizacji usług .
7.3. Formy wydzielania funkcji biznesowych firm za granicę
7.4. Motywy, korzyści i ograniczenia przenoszenia usług za granicę
7.5. Kierunki przenoszenia funkcji biznesowych za granicę
7.6. Kontrowersje wokół offshoringu
7.7. Zakończenie
Rozdział 8. Spójność ekonomiczna i społeczna Unii
8.1. Wprowadzenie .
8.2. Spójność ekonomiczna i społeczna Unii Europejskiej w nowych uwarunkowaniach rozwojowych
8.3. Czynniki wzrostu konkurencyjności Unii Europejskiej
8.4. Nowy program reform gospodarczych
8.5. Zakończenie
Rozdział 9. Osłabienie Unii Europejskiej, USA i Japonii w warunkach recesji oraz światowe skutki kryzysu i prognozy rozwoju gospodarczego
9.1. Wprowadzenie
9.2. Unia Europejska w obliczu recesji gospodarczej
9.3. Stany Zjednoczone Ameryki w obliczu recesji gospodarczej
9.4. Stany Zjednoczone w warunkach pandemii COVID-19
9.5. Japonia wobec recesji gospodarczej
9.6. Światowe skutki kryzysu i prognozy rozwoju gospodarczego
9.7. Dylematy rozwojowe Unii Europejskiej
9.8. Budżet Unii Europejskiej na lata 2014–2020
9.9. Nowa perspektywa finansowa Unii Europejskiej na lata 2021–2027 w świetle wieloletnich ram finansowych i instrumentu odbudowy (Next Generation) .
9.10. Zakończenie
Rozdział 10. Unia Europejska w nowej epoce merkantylizmu i regionalizmu ekonomicznego
10.1. Wprowadzenie
10.2. Unia Europejska wobec celów i zadań ekonomicznych Rosji
10.3. Unia Europejska a wzrastająca potęga Chin we współczesnym ś
10.4. Wokół strefy euro w kontekście neomerkantylizmu
10.5. Zakończenie .
Rozdział 11. Unia Europejska a interesy narodowe Federacji Rosyjskiej
11.1. Wprowadzenie
11.2. Relacje Unii Europejskiej z Rosją – ujęcie ogólne
11.3. Zarys stosunków ekonomicznych
11.4. Interesy narodowe Rosji
11.5. Polityczne wykorzystywanie surowców energetycznych przez Rosję
11.6. Zależności konkurencyjne w sferze energetycznej
11.7. Stanowisko Unii Europejskiej w kwestiach energetycznych
11.8. Uwarunkowania energetycznych perspektyw konkurencyjnych
11.9. Rosja w czasie pandemii COVID-19 i jej budżetowe założenia makroekonomiczne na lata 2021–2023
11.10. Zakończenie
Rozdział 12. Unia Europejska a Chińska Republika Ludowa
12.1. Wprowadzenie
12.2. Dynamiczny rozwój gospodarczy Chińskiej Republiki Ludowej
12.3. Polityczno-prawne podstawy stosunków dwustronnych
12.4. Czynniki i instrumenty dwustronnej zagranicznej polityki ekonomicznej
12.5. Stosunki handlowo-ekonomiczne
12.6. Przekształcenia struktury towarowej handlu zagranicznego
12.7. Pogłębianie współpracy ekonomicznej
12.8. Unia Europejska wobec Chin w warunkach kryzysu gospodarki światowej
12.9. Zakończenie
Rozdział 13. Perspektywy stosunków ekonomicznych między Unią Europejską a Chinami w warunkach pandemii COVID-19
13.1. Wprowadzenie
13.2. Wpływ zmian na stosunki dwustronne
13.3. Możliwości dalszego rozwoju współpracy
13.4. Stosunki ekonomiczne między Unią Europejską a Chinami w czasie pandemii
13.5. Rozszerzanie reform i pogłębienie rozwoju Chin w odpowiedzi na pandemię
13.6. Perspektywy rozwoju Chin a przemysł wysokich technologii na Zachodzie
13.7. Zakończenie
Rozdział 14. Kontrowersje wobec chińskiej inicjatywy Nowego Jedwabnego Szlaku
14.1. Wprowadzenie .
14.2. Sytuacja na Morzu Południowochińskim
14.3. Interesy chińskie
14.4. Gwadar Port – kluczowy punkt Nowego Jedwabnego Szlaku
14.5. Kontrowersje wokół Nowego Jedwabnego Szlaku
14.6. Nowy Jedwabny Szlak a Polska
14.7. Powrót systemu trybutarnego?
14.8. Ocena Nowego Jedwabnego Szlaku
14.9. Rozwój infrastruktury .
14.10. Kraje mogące wpaść w pułapkę zadłu
14.11. Pas i Szlak a możliwości kryzysu zadłużenia na świecie
14.12. Opozycja państw Zachodu wobec Nowego Jedwabnego Szlaku
14.13. Kompleksowe porozumienie inwestycyjne Unii Europejskiej z Chinami w kontekście realizacji inicjatywy Pasa i Szlaku
14.14. Perspektywy Pasa i Szlaku w obliczu pandemii COVID-19
14.15. Zakończenie .
15.1. Wprowadzenie
15.2. Wpływ zakłóceń w krajach Azji Wschodniej na „zara
15.3. Rozmiary szoku w gospodarce światowej w czasie pandemii
15.4. Konsekwencje pandemii dla Polski i Unii Europejskiej
15.5. Zróżnicowane nasilenia wstrząsu w Chinach i szoku globalnego w czasie pandemii
15.6. W kierunku nowej dynamicznej gospodarki światowej
15.7. Zakończenie
Rozdział 16. Nowoczesne technologie informacyjno-komunikacyjne w walce z pandemią COVID-19 i wzrost ich perspektywicznego znaczenia
16.1. Wprowadzenie .
16.2. Sztuczna inteligencja i internet rzeczy w walce z pandemią
16.3. Budowa sieci piątej generacji – 5G w obliczu pandemii
16.4. Zakończenie
Rozdział 17. O kapitalizmie inwigilacyjnym
17.1. Wprowadzenie .
17.2. W kierunku kapitalizmu inwigilacyjnego
17.3. Nowoczesna technologia w inwigilacji społeczeństwa – System Zaufania
Społecznego
17.4. Zakończenie
Podsumowanie
Summary
Bibliografia
W tym samym czasie wartość złota powiększyła się o 25 mld dolarów, a jego udział w rezerwach wzrósł z niecałych 20% na początku 2020 r. do przeszło 24% na koniec sierpnia 2020 r., przy spadku rezerw w walutach z przeszło 78% do 73,7%. Należy podkreślić, że wydatki budżetu federalnego w 2021 r. zostaną nominalnie zmniejszone o bilion rubli, czyli o 8% w ujęciu realnym.
Patrząc na dane makroekonomiczne, źródło rządowych, optymistycznych prognoz było zagadkowe. Jedynym uzasadnieniem mogło być to, że po latach zastoju gospodarka nie miała już z czego spadać. Jednocześnie władze ostro podnosiły podatki i zwiększały dług publiczny. Zdaniem ekspertów nowa polityka fiskalna, ogłoszona we wrześniu 2020 r., jednoznacznie wskazywała, że ożywienie gospodarcze i dobrobyt ludności nie były na liście priorytetów [Rutkowski 2020]. Uzasadnieniem założeń takiej polityki budżetowej może być to, że rosyjskie władze przygotowywały się na najgorsze czasy, czyli na zaostrzenie się konfliktów zewnętrznych i utratę wpływów z ropy i gazu. 26 listopada 2020 r. Duma Państwowa, niższa izba rosyjskiego parlamentu, przyjęła projekt ustawy budżetowej na lata 2021–2023, a 30 listopada zrobiła to Rada Federacji – izba wyższa. W porównaniu z kryzysowym rokiem 2020 w kolejnych latach dochody państwa mają się zwiększać dzięki prognozowanemu wzrostowi cen ropy i obciążeń podatkowych, podczas gdy wydatki zostaną zredukowane (rys. 11.1 i 11.2). Zmniejszać się będą przede wszystkim nakłady na programy osłonowe związane z walką z pandemią COVID-19, natomiast te na politykę społeczną, służbę zdrowia, obronę narodową i bezpieczeństwo wewnętrzne w dużej mierze pozostaną na podwyższonym poziomie w 2020 r. Pomimo wzrostu dochodów i ograniczania wydatków w kolejnych latach budżet ma być realizowany z deficytem, który w większości będzie pokrywany dzięki emisji rządowych papierów dłużnych. W ten sposób Kreml chce zachować wysoki poziom federalnych rezerw finansowych, będących gwarantem stabilności rosyjskich finansów publicznych.
Polityka budżetowa Rosji w latach 2021–2023 ma być nastawiona na ustabilizowanie sytuacji ekonomicznej w kraju i jak najszybsze zapewnienie wzrostu gospodarczego, w dużej mierze dzięki wsparciu popytu wewnętrznego. Służyć ma temu realizacja tzw. projektów narodowych, których deklarowanymi celami są podniesienie poziomu życia obywateli i dynamiczny rozwój gospodarki do 2030 r. przez inwestycje w takich obszarach, jak gospodarka cyfrowa, służba zdrowia, nauka czy infrastruktura. Łącznie rząd zamierza przeznaczyć na te cele w 2020 r. ponad 10% rocznych wydatków budżetowych (2,2 bln rubli, tj. około 29 mld dolarów). Dotychczasowe doświadczenia wskazują jednak na poważne problemy w realizacji tych projektów. Jest to przede wszystkim związane z czynnikami systemowymi, m.in. postrzeganiem środków publicznych w Rosji jako „toksycznych” (tj. szczególnie narażających przedsiębiorców na kontrole i monitoring antykorupcyjny przy wyjątkowo niejasnym prawodawstwie). W konsekwencji prywatny biznes niechętnie po nie sięga, a efektywność projektów realizowanych przez państwowe koncerny jest niska (w 2019 r. wykorzystano zaledwie 90% zaplanowanych
Wzrost PKB
Inflacja (zmiana do grudnia r/r)
Średnia cena dolara amerykańskiego
Prognozowana cena baryłki ropy Urals
Rysunek 11.1. Budżetowe założenia makroekonomiczne na lata 2021–2023
Źródło: [Wiśniewska 2020].
2020 (realizacja budżetu zgodnie z szacunkami Izby Obrachunkowej)
2021 (wg ustawy budżetowej na lata 2021–2023)
Dochody budżetowe (w bln rubli)
2022 (wg ustawy budżetowej na lata 2021–2023)
Wydatki budżetowe (w bln rubli)
Cena baryłki ropy Urals wg reguły budżetowej
2023 (wg ustawy budżetowej na lata 2021–2023)
Deficyt budżetowy (jako % PKB)
Rysunek 11.2. Główne parametry budżetowe Rosji na lata 2020–2023
Źródło: [Wiśniewska 2020].
środków, podobne szacunki dotyczą 2020 r.). Kolejną poważną barierą dla realizacji budżetu mogą okazać się konsekwencje drugiej fali pandemii, która uderzyła w Rosję [Wiśniewska 2020]. Przyjęty przez Dumę budżet został bowiem oparty na rządowych prognozach rozwoju sytuacji społeczno-ekonomicznej nieuwzględniających nasilenia zachorowań na COVID-19 w jesieni 2020 r.
Mimo planowanego zmniejszenia wydatków budżetowych w 2021 r. o 9% wobec 2020 r. nadal pozostaną one wysokie. Ze względu na pandemię wydatki w 2020 r.
CHINA
INDIA
LAOS MYANMAR
THAILAND CAMBODIA
SOUTH KOREA JAPAN
VIETNAM
PHILIPPINES
BRUNEI
MALAYSIA SINGAPORE
INDONESIA
AUSTRALIA
NEW ZEALAND
Rysunek 14.6. Regionalne kompleksowe partnerstwo ekonomiczne (Regional Comprehensive Economic Partnership – RCEP)
ród o: https://independenttrader.pl/jak-nowy-jedwabny-szlak-zmieni-swiat.html (dost p 22.05.2018).
Odej cie USA od globalizmu tak e przez wycofanie si z Partnerstwa Transpacyficznego (TPP) w czasie prezydentury Donalda Trumpa zwi kszy o szanse Chin w szukaniu nowych partnerów gospodarczych. Ogromne rodki przeznaczone na inwestycje oraz szerokie grono pa stw, które do czy y do AIIB, sugeruj , e Pa stwo rodka obecnie ma ogromne pole do dzia ania.
14.4. Gwadar Port – kluczowy punkt
Nowego Jedwabnego Szlaku
Spo ród wszystkich ogniw Nowego Jedwabnego Szlaku jedno miejsce wydaje si by wyj tkowo wa ne. Jest to Gwadar Port w Pakistanie. Jego przebudowa (wraz ze stworzeniem sieci dróg, torów kolejowych itd.) ma skróci czas importu ropy naftowej do Chin z 45 do zaledwie 10 dni. Na rysunku 14.7 chi sko-pakista ski korytarz zosta oznaczony lini od Gwadar Port do Kashgar.
Obecnie wysyłka z Chin trwa 45 dni – w nowym porcie może dojść do obniżenia do 10 dni w niektórych destynacjach.
Droga morska z Zatoki Perskiej
Aktualne drogi morskie z Zatoki Perskiej i Afryki Wschodniej
Aktualne drogi morskie z Zatoki Perskiej
Proponowany Chińsko-Pakistański Korytarz Ekonomiczny Gwadar-Kashgar 2 000 km
Obecny import chiński ropy naftowej w 80% przebiega przez Cieśninę Malakka
12 900 km Beijing
Rysunek 14.7. Chi sko-pakista ski korytarz od Gwadar Port do Kashgar
ród o: https://independenttrader.pl/jak-nowy-jedwabny-szlak-zmieni-swiat.html (dost p 22.05.2018).
Wspomniane zmiany znacz co wzmocni równocze nie pozycj Pakistanu, który nie tylko zyska przetransferowane przez Chi czyków rodki finansowe, lecz b dzie równie zarabia na op atach transportowych. Inwestycja w port przyspieszy zatem tempo rozwoju gospodarczego Pakistanu.
Mo na zak ada , e z czasem Gwadar stanie si dla Chin baz podobno do tych, które na ca ym wiecie tworz Stany Zjednoczone. Z kolei liczba ludno ci w tym mie cie (obecnie 100 tys. mieszka ców) wzro nie kilkukrotnie.
Krótsza trasa ropy naftowej docieraj cej do Chin oznacza dla gospodarki Pastwa rodka ni sze koszty zakupu tego surowca. Jest to kolejny aspekt, który mo e zwi kszy zyski chi skich przedsi biorstw.
Wspó praca Pakistanu i Chin mo e sprawi , e po drugiej stronie barykady wspólnie znajd si Stany Zjednoczone i Iran (jak równie Japonia oraz Indie).