Ewolucyjne interpretacje zachowa) związanych z doborem partnerów 406
Zainteresowanie wieloma partnerami 406
Czego m!żczy(ni i kobiety szukają u swojego partnera 407
Różnice w zazdro%ci 407
Wykształcone w toku ewolucji czy wyuczone? 407
Tożsamo%' płciowa i zachowania zróżnicowane płciowo 408
Interseksualizm 408
Zainteresowania i preferencje dziewcząt z CAH 409
Zespół feminizujących jąder 410
Rozdział 11
Podrozdzia! 11.1. Co to jest emocja? 425
Emocje a uk ład autonomiczny 425
Czy pobudzenie fizjologiczne jest konieczne do wzbudzenia emocji? 426
Kwestie związane z przypisywaniem płci i wychowaniem 410
Niezgodno%ci w wyglądzie zewn!trznych cech płciowych 411 Orientacja seksualna 412
i anatomiczne
ewolucyjny
prenatalne 414 Budowa mózgu 416
NA ZAKOŃCZENIE: Nie wszyscy jeste%my tacy sami 418
Czy pobudzenie fizjologiczne jest wystarczające do wzbudzenia emocji? 427 Czy poj!cie emocji jest uż yteczne? 428 Czy istnieją emocje podstawowe? 429 Funkcje emocji 431 Emocje a decyzje moralne
Podrozdzia! 11.2. Zachowania agresywne i obronne 437
Zachowania agresywne 437
Dziedziczno%' i %rodowisko a przemoc 437
Wpływ hormonów 438
Synapsy serotoninergiczne a zachowania agresywne 440
Testosteron, serotonina i kortyzol 441
Strach i l!k 441
Rola ciała migdałowatego u gryzoni 442
Badania ciała migdałowatego u małp 444
Reakcje ciała migdałowatego człowieka na bod(ce wzrokowe 444
Podrozdzia! 11.3. Stres i zdrowie 455
Stres i ogólny zespół adaptacyjny 455
Stres a o% podwzgórzowo-przysadkowo-nadnerczowa 456
Uk ład odporno%ciowy 456
NA ZAKOŃCZENIE: Emocje a uk ład nerwowy 434
Różnice indywidualne w reakcjach ciała migdałowatego i l!kliwo%ci 445
Uszkodzenie ciała migdałowatego u człowieka 446
Zaburzenia l!kowe 448
U%mierzanie l!ku 450
Środki farmakologiczne 450
Alkohol a l!k 451
NA ZAKOŃCZENIE: Manipulowanie emocjami 451
Wpływ stresu na uk ład odporno%ciowy 458
Radzenie sobie ze stresem 459
NA ZAKOŃCZENIE: Emocje a reakcje organizmu 459
Rozdział 12
Uczenie się, pamięć i inteligencja
Podrozdzia! 12.1. Uczenie się, pamięć i utrata pamięci 465
Problem lokalizacji %ladów pami!ciowych 465
Lashley i poszukiwanie engramu 466
Współczesne poszukiwania engramu 468
Typy pami!ci 470
Pami!' krótkotrwała i długotrwała 470
Nasze niestałe poglądy na konsolidacj! 470
Podrozdzia! 12.2. Hipokamp i pr'%kowie
Utrata pami!ci po uszkodzeniu hipokampa 479
Teorie funkcji hipokampa
Podrozdzia! 12.3. Przechowywanie informacji w uk!adzie nerwowym
Ślepe uliczki i porzucone kopalnie
Uczenie si! a synapsy hebbowskie 493
Komórkowe mechanizmy modyfikacji zachowania u bezkr!gowców 494
Aplysia jako zwierz! eksperymentalne 494
Habituacja u Aplysia 495
Podrozdzia! 12.4. Inteligencja 505 Wielko%' mózgu a inteligencja 505
Porównanie gatunków 505 Dane dotyczące ludzi 507
Rozdział 13 Funkcje
Podrozdzia! 13.1. Asymetria mózgu i język 515
Lewa półkula i prawa półkula 515
Asymetrie anatomiczne mózgu 516
Asymetria dróg wzrokowych i słuchowych 516
Spoidło wielkie a komisurotomia 517
Rozszczepione półkule: rywalizacja i współpraca 520
Prawa półkula 520
Ostrożnie z uogólnieniami! 521
Ewolucja j!zyka 521
Szympansy 522
Szympansy karłowate (bonobo) 522
biochemiczne
Poprawianie pami!ci
NA ZAKOŃCZENIE: Fizjologia pami!ci 501
Genetyka a inteligencja 508
Ewolucja mózgu 509
NA ZAKOŃCZENIE: Dlaczego jeste%my tacy inteligentni? 510
Zwierz!ta spoza rz!du naczelnych 523
Ewolucja ludzkiego j!zyka 525
Czy j!zyk jest produktem ubocznym inteligencji? 525 J!zyk jako specjalizacja 526
Okres krytyczny dla nauki j!zyka 527
Uszkodzenia mózgu a j!zyk 528
Afazja Broki (afazja ruchowa) 528
Afazja Wernickego (afazja czuciowa) 530
Dysleksja 531
NA ZAKOŃCZENIE: J!zyk a mózg 532
Podrozdzia! 13.2. Procesy świadome i nieświadome 535
Relacja mózg–umysł 535 Świadomo%' percepcyjna 537
Eksperymenty z wykorzystaniem maskowania 537
Eksperymenty z wykorzystaniem rywalizacji
obuocznej 538
Przetwarzanie percepcyjne poza uwagą 540
Podrozdzia! 13.3. Podejmowanie decyzji a neurobiologia spo!eczna 548
Decyzje percepcyjne 548
Decyzje oparte na warto%ciowaniu 549
Rozdział 14
Zaburzenia psychiczne 558
Podrozdzia! 14.1. Nadu% ywanie substancji psychoaktywnych 559
Mechanizmy działania substancji psychoaktywnych 559
Predyspozycje 559
Wpływ genów 560
Wpływ %rodowiska 560
Behawioralne predyktory naduż ywania 561
Mechanizmy synaptyczne 561
%wiadomi i nie%wiadomi
o%rodki kontroli uwagowej
leczenie alkoholizmu 565
Farmakologiczne leczenie uzależnienia od opiatów 566
NA ZAKOŃCZENIE: Rola czynników psychologicznych i biologicznych 566
Podrozdzia! 14.2. Zaburzenia nastroju 570
Choroba afektywna jednobiegunowa (depresja) 570
Czynniki genetyczne 571
Nieprawidłowy wzorzec dominacji półkulowej 572
Leki przeciwdepresyjne 572
Rodzaje leków przecidepresyjnych 572
Jak działają leki przeciwdepresyjne? 574
Podrozdzia! 14.3. Schizofrenia 585
Problem diagnozy 585
Diagnostyka różnicowa schizofrenii 586
Dane demograficzne 587
Czynniki genetyczne 587
Badania rodzin 587
Schizofrenia u adoptowanych dzieci 588
Próby zlokalizowania genu 588
Hipoteza neurorozwojowa 589
Środowisko prenatalne i neonatalne 589
Podrozdzia! 14.4. Zaburzenia ze spektrum autyzmu 600
Objawy i charakterystyka 600
Etiologia 601
Jak skuteczne są leki przeciwdepresyjne? 575
Alternatywy dla leków przeciwdepresyjnych 576 -wiczenia fizyczne i dieta 578
Choroba afektywna dwubiegunowa 580 Leczenie 580
NA ZAKOŃCZENIE: Mózg na hu%tawce nastrojów 581
Niewielkie nieprawidłowo%ci anatomiczne mózgu 591
Długofalowy przebieg choroby 591
Przebieg wczesnych faz rozwojowych a pó(niejsze zaburzenia psychiczne 592
Leczenie 593
Leki przeciwpsychotyczne a dopamina 593
Leki przeciwpsychotyczne drugiej generacji 594
Rola glutaminianu 595
NA ZAKOŃCZENIE: Wiele niewyja%nionych tajemnic 596
Leczenie
NA ZAKOŃCZENIE: Rozwój a zaburzenia
602
602
Dodatek A
Chemia w skrócie 605
Wprowadzenie 605
Pierwiastki i związki chemiczne 605
Atomy i cząsteczki 607
Jony i wiązania chemiczne 607
Dodatek B
ła%ciwo%ci chemiczne atomów w!gla
Zasady postępowania w badaniach z udziałem zwierząt i ludzi przyjęte przez Society for Neuroscience 611
Wprowadzenie 611
Zasady post!powania w badaniach neurobiologicznych z udziałem zwierząt 611
Lokalna komisja etyczna 612
Inne prawa, przepisy i zasady 612 Zalecane materiały (ródłowe 612 Zasady ogólne 613
Bibliografia 611
Indeks rzeczowy/Słowniczek 703
Indeks nazwisk 729
Zasady post!powania w badaniach neurobiologicznych z udziałem ludzi 613 Zalecane materiały (ródłowe 613
WPROWADZENIE
Zarys tre ci i g ówne zagadnienia
Cz sto powiada si , e cz owiek to istota wyj tkowa w ród zwierz t. Zanim przejdziemy do dalszych rozwa a , warto sprecyzowa znaczenie s owa wyj tkowy. W tym kontek cie s owo to mo e mie dwa nieco ró ne znaczenia. Mo e znaczy : cz owiek jest uderzaj co ró ny – jest niepodobny do adnego zwierz cia. Oczywi cie, jest to prawda. Ale to samo odnosi si równie do wszystkich innych zwierz t – w tym sensie, e ka dy gatunek, a nawet ka dy osobnik, jest wyj tkowy. S owa tego u ywa si cz sto równie w bardziej absolutnym znaczeniu: cz owiek jest tak ró ny, tak „istotowo ró ny” (cokolwiek by to mia o znaczy ), e przepa mi dzy nim a zwierz tami nie mo e z zasady by pokonana – cz owiek jest stworzeniem zupe nie nowym. W takim absolutnym sensie okre lenie to jest bezu yteczne z naukowego punktu widzenia. Co wi cej, wiadczy o zarozumia o ci i prowadzi do samozadowolenia, a tak e defetyzmu, bo zak ada, e poszukiwanie korzeni w wiecie zwierz t jest przedsi wzi ciem daremnym. W takim podej ciu z góry przes dza si spraw
Niko Tinbergen (1973, s. 161)
Co oznacza termin psychologia biologiczna? W pewnym sensie ca a psychologia jest biologiczna. Jeste organizmem biologicznym i wszystko, co robisz i my lisz, jest cz ci twojej biologii. Niemniej jednak przydatne jest rozró nienie poziomów wyja niania. Ca a biologia jest chemiczna, a ca a chemia jest zyczna, ale nie próbujemy wyja nia ka dej obserwacji biologicznej w kategoriach protonów i elektronów. Podobnie du cz psychologii najlepiej opisuje si w kategoriach wp ywów kulturowych, spo ecznych i poznawczych. Jednocze nie du a cz psychologii odwo uje si do genetyki, ewolucji, zjologii i mechanizmów neuronalnych. W tym podr czniku skupimy si g ównie na mechanizmach neuronalnych, ale omówimy te inne czynniki biologiczne. W tym rozdziale zajmiemy si trzema zagadnieniami ogólnymi: relacj mi dzy umys em a mózgiem, rol genów i wychowania oraz etyk bada naukowych. Omówimy krótko równie perspektywy kariery w biopsychologii i pokrewnych dziedzinach.
Plan rozdziału
Biologiczne uj cie zachowania
Biologiczne wyja nienia zachowania
Mo liwo ci kariery w biopsychologii
Wykorzystywanie zwierz t w badaniach naukowych
Na zako czenie: Mózg a prze ycia subiektywne
Cele dydaktyczne
Po przestudiowaniu tego rozdzia u powiniene umie :
1. Powiedzie , na czym polega problem psycho zyczny, oraz porówna monizm i dualizm.
2. Wymieni trzy wa ne kwestie ogólne, które nale y zapami ta z tego podr cznika.
3. Poda przyk ady zjologicznego, ontogenetycznego, ewolucyjnego i funkcjonalnego wyja nienia zachowania.
4. Omówi kwestie etyczne zwi zane z badaniami nad zwierz tami laboratoryjnymi.
Biologiczne ujęcie zachowania
Ze wszystkich pyta , jakie zadaj sobie ludzie, dwa s najg bsze i najtrudniejsze. Jedno z tych pyta dotyczy fizyki, a drugie relacji mi dzy fizyk i psychologi
Pierwsze postawi Gottfried Leibniz (1714/1989): „Dlaczego istnieje raczej co ni nic?” Przecie to nico wydawa aby si stanem domy lnym. Najwyra niej wszech wiat – lub ktokolwiek b d cokolwiek go stworzy (o) – musia si stworzy sam. Jak wi c do tego dosz o?
Wydaje si , e nie sposób odpowiedzie na to pytanie, ale mo na zada odrobin prostsze: je li istnieje jaki wszech wiat, to dlaczego akurat w takiej, a nie innej postaci? Czy móg by by fundamentalnie inny? W naszym wszech wiecie wyst puj protony, neutrony i elektrony o okre lonych warto ciach masy i adunku. Dzia aj w nim cztery rodzaje si podstawowych: oddzia ywanie grawitacyjne, oddzia ywanie elektromagnetyczne, oddzia ywanie silne i oddzia ywanie s abe. Co sta oby si ze wszech wiatem, gdyby która z tych w a ciwo ci by a inna?
Pocz wszy od lat osiemdziesi tych ubieg ego wieku, specjali ci z dzia u fizyki zwanego teori strun postanowili udowodni matematycznie, e jest to jedyny mo liwy sposób istnienia wszech wiata. Sukces tych wysi ków by by teoretycznie satysfakcjonuj cy, lecz niestety teoretycy strun, rozwi zuj c swoje równania, doszli do wniosku, e nie jest to jedyny mo liwy wszech wiat. Wszech wiat móg by przybra wielk liczb postaci z innymi prawami fizyki. Jak wielk liczb ? Wyobra sobie liczb sk adaj c si z 1 i oko o 500 zer. A to jest najni sza warto szacunkowa.
Ile z tych wszystkich mo liwych wszech wiatów mog oby sprzyja yciu? Bardzo ma o. Rozwa nastpuj ce kwestie (Davies, 2006):
Gdyby oddzia ywanie grawitacyjne by o s absze, materia nie skupi aby si w gwiazdy i planety. Gdyby by o silniejsze, gwiazdy spala yby si bardziej intensywnie, zu ywaj c swoje paliwo zbyt szybko, by mog o wyewoluowa ycie.
Gdyby oddzia ywanie elektromagnetyczne by o silniejsze, protony w atomie odpycha yby si nawzajem tak mocno, e atomy by si rozpad y. Na pocz tku by wodór. Inne pierwiastki powsta y w wyniku syntezy j drowej we wn trzach gwiazd. Te pierwiastki mog dotrze do planet tylko wtedy, kiedy gwiazda eksploduje jako supernowa i wy le swoj zawarto w galaktyk . Gdyby oddzia ywanie s abe by o odrobin silniejsze lub s absze, gwiazda nie mog aby eksplodowa .
Dzi ki dok adnie takiej, a nie innej warto ci stosunku oddzia ywania elektromagnetycznego do oddzia ywania silnego hel (pierwiastek nr 2 w uk adzie okresowym pierwiastków) i beryl (pierwiastek nr 4) wchodz w rezonans we wn trzu gwiazdy, co pozwala im w wyniku syntezy przekszta ci si w w giel (pierwiastek nr 6), który jest niezb dny dla ycia, jakie znamy. (Trudno mówi o yciu, jakiego nie znamy.) Gdyby oddzia ywanie elektromagnetyczne lub oddzia ywanie silne nieznacznie si zmieni o (o mniej ni 1%), we wszech wiecie prawie nie by oby w gla.
Oddzia ywanie elektromagnetyczne jest 1040 razy silniejsze ni grawitacyjne. Gdyby oddzia ywanie grawitacyjne by o odrobin silniejsze w stosunku do elektromagnetycznego, nie powsta yby planety. Gdyby za by o odrobin s absze, planety sk adayby si wy cznie z gazów.
Masa neutronu jest o 0,14% wi ksza od masy protonu. Gdyby ta ró nica by a troch wi ksza, ca y wodór przekszta ci by si wskutek syntezy j drowej w hel, ale hel nie przekszta ci by si w aden z ci szych pierwiastków (Wilczek, 2015).
Dlaczego woda (H2O) jest ciecz ? Podobne czsteczki, takie jak dwutlenek w gla, tlenek azotu, ozon i metan, s gazami, wyj wszy skrajnie niskie temperatury. W cz steczce wody dwa jony wodoru tworz k t 104,58° (rys. W.1). W rezultacie jeden koniec cz steczki wody ma lekko dodatni adunek, a drugi ma adunek lekko ujemny. Ta ró nica jest wystarczaj ca, by mi dzy cz steczkami wody wyst powa o przyci ganie elektryczne. Gdyby przyci ga y si nieco s abiej, ca a woda by aby gazem (par wodn ). Ale je li cz steczki wody przyci ga yby si nieco silniej, woda by aby zawsze cia em sta ym (lodem).
Rysunek W.1 Cząsteczka wody
Z powodu kąta połączenia wodór-tlen-wodór jeden koniec cząsteczki wody ma ładunek lekko dodatni, a drugi ujemny. Właśnie ta różnica ładunków sprawia, że cząsteczki wody przyciągają się nawzajem z wystarczającą siłą, by mieć ciekły stan skupienia.
Krótko mówi c, wszech wiat móg by by inny na wiele sposobów, z których prawie wszystkie uniemo liwia yby istnienie ycia. Dlaczego wszech wiat jest w a nie taki, jaki jest? Mo e to po prostu przypadek. (To si nam poszcz ci o, co nie?) A mo e powstaniem wszech wiata kierowa a jaka inteligencja. Ta hipoteza zdecydowanie wykracza poza zakres nauk empirycznych. Trzecia mo liwo , za któr opowiada si wielu fizyków, jest taka, e rzeczywi cie istnieje ogromna (by mo e niesko czona) liczba innych wszech wiatów, a my rzecz jasna znamy tylko ten rodzaj wszech wiata, w którym mogli my wyewoluowa . Ta hipoteza tak e wykracza poza zakres nauk empirycznych, poniewa nie mo emy pozna innych wszech wiatów. Czy kiedykolwiek dowiemy si , dlaczego wszech wiat jest w a nie taki, jaki jest? Mo e tak, mo e nie, ale pytanie jest fascynuj ce.
Wspomnia em na pocz tku o dwóch g bokich i trudnych pytaniach. Drugie, nazywane problemem psychofizycznym (mind-brain problem lub mind-body problem), to pytanie o to, jaka jest relacja mi dzy umys em a aktywno ci mózgu. Inaczej mówi c: dlaczego we wszech wiecie z o onym z materii i energii istnieje co takiego jak wiadomo ? Mo emy sobie wyobrazi , e materia po czy a si , eby utworzy cz steczki, a pewne rodzaje zwi zków w gla poczy y si , by utworzy prymitywny typ ycia, który potem wyewoluowa w zwierz ta z mózgami i z o onymi zachowaniami. Ale dlaczego niektóre rodzaje aktywno ci mózgu s wiadome?
Nikomu dot d nie uda o si przedstawi przekonuj cego wyja nienia wiadomo ci. Kilkoro uczonych zaproponowa o wr cz, eby w ogóle zrezygnowa z poj cia wiadomo ci (Churchland, 1986; Dennett, 1991). Takie postawienie sprawy unika pytania, zamiast na nie odpowiedzie . wiadomo jest czym , czego do wiadczamy, i domaga si wyjanienia, nawet je li jeszcze nie wiemy, jak to zrobi . Chalmers (2007) i Rensch (1977) zaproponowali, eby uzna wiadomo za podstawow w a ciwo materii. W a ciwo podstawowa to taka, której nie mo na sprowadzi do niczego innego. Takimi w a ciwo ciami s na przyk ad masa i adunek elektryczny. By mo e czym takim jest wiadomo Jednak ta odpowied nas nie satysfakcjonuje. Po pierwsze, wiadomo nie jest taka jak inne w aciwo ci podstawowe. Materia ma mas przez ca y czas, a protony i elektrony maj przez ca y czas adunek. O ile nam wiadomo, wiadomo wyst puje jedynie w pewnych cz ciach uk adu nerwowego, tylko przez cz czasu – nie wtedy, kiedy jeste my pogr eni we nie bez marze sennych lub znajdujemy si w pi czce. Poza tym nazwanie czegokolwiek w a ciwo ci podstawow , nawet masy czy adunku
elektrycznego, jest niezadowalaj ce. Stwierdzenie, e masa jest fundamentaln w asno ci , nie oznacza, e nie ma adnej przyczyny. Oznacza, e zrezygnowali my z szukania przyczyny. Zreszt wspó cze ni fizycy wcale si nie poddali. Próbuj wyja ni mas i adunek w kategoriach bozonu Higgsa i innych praw rz dz cych wszech wiatem. Uznanie, e wiadomo jest w a ciwo ci podstawow , oznacza oby, e zrezygnowali my z jej wyja nienia. A na to z pewnoci jest za wcze nie. Kiedy dowiemy si wszystkiego, czego tylko mo na na temat uk adu nerwowego, by mo e zrozumiemy, czym jest wiadomo . A nawet je li nie, to badania przynios nam wiele wa nych i interesuj cych informacji.
Dziedzina psychologii biologicznej
Psychologia biologiczna to dziedzina nauki, która bada fizjologiczne, ewolucyjne i rozwojowe mechanizmy zachowa i prze y psychicznych. Okre lenia pokrewne to biopsychologia, psychobiologia, psychologia fizjologiczna i neurobiologia behawioralna. Termin psychologia biologiczna podkre la, e celem jest powi zanie biologii z zagadnieniami psychologii. Neurobiologia (albo neuronauka) obejmuje wiele zagadnie istotnych dla zachowania, ale te zajmuje si bardziej szczegó owo anatomi i chemi
Psychologia biologiczna to nie tylko dziedzina nauki, lecz równie pewien punkt widzenia: nasz sposób my lenia i dzia ania jest wytworem mechanizmów mózgowych, które wykszta cili my w toku ewolucji, poniewa wyposa one w nie dawne zwierz ta prze y y i si rozmno y y.
Psychologia biologiczna zajmuje si przede wszystkim aktywno ci mózgu. Rysunek W.2 przedstawia ludzki mózg widziany z góry (w terminologii anatomicznej jest to powierzchnia grzbietowa) i z do u (powierzchnia brzuszna). Zaznaczono na nim kilka wa niejszych struktur, które dzi ki lekturze tej ksi ki na pewno lepiej poznasz. Kiedy przyjrzymy si mózgowi bli ej, oka e si , e dzieli si on na podcz ci. Na poziomie mikroskopowym spotykamy dwa typy komórek: neurony (rys. W.3) i komórki glejowe. Neurony przekazuj informacje mi dzy sob , a tak e wysy aj je do mi ni oraz gruczo ów. S bardzo zró nicowane pod wzgl dem rozmiarów, kszta tu i funkcji. Komórki glejowe, zazwyczaj mniejsze ni neurony, maj wiele funkcji, ale nie przekazuj informacji na du e odleg o ci. Aktywno obu typów komórek w jaki sposób skutkuje olbrzymim bogactwem mo liwych zachowa i prze y . W tej ksi ce zawarto opisy podejmowanych przez naukowców prób wyja nienia znaczenia u ytego przed chwil zwrotu w jaki sposób.
Rysunek W.2 Różne rodzaje przekrojów ludzkiego mózgu
Mózg składa się z ogromnej liczby regionów i części – na rysunku zaznaczono kilka najważniejszych elementów strukturalnych na jego powierzchni.
Rysunek W.3 Neurony w powiększeniu
Tkanka nerwowa składa się z neuronów i komórek glejowych.
Trzy główne rzeczy do zapamiętania z tej książki
W tej ksi ce znajduje si mnóstwo informacji faktograficznych. Ile z tego b dziesz pami ta za kilka lat? Je li wybierzesz zawód zwi zany z psychologi , biologi lub medycyn , zapewne b dziesz nadal korzysta z wielu tych informacji. W przeciwnym razie si rzeczy zapomnisz mnóstwo faktów, cho od
czasu do czasu przeczytasz pewnie o jakich nowych badaniach, które od wie twoj pami . Niezale nie od tego, ile szczegó ów zostanie ci w g owie, powiniene na zawsze zapami ta przynajmniej trzy kwestie ogólne:
1. Percepcja zachodzi w twoim mózgu. Kiedy co dotknie twojej r ki, r ka wysy a komunikat do mózgu. Odczuwasz to w mózgu, nie w r ce. (Elektryczna stymulacja mózgu mo e wywo a doznania z r ki, nawet gdyby jej nie mia . R ka od czona od mózgu nie ma dozna .) Tak samo widzisz co , kiedy wiat o pada na twoje oczy. Doznanie jest w g owie, a nie „na zewn trz”. NIE wysy asz „promieni wzrokowych” z oczu, a nawet gdyby wysy a , to nic by to nie da o. Wi cej na ten temat przeczytasz w rozdziale o wzroku.
2. Aktywno umys owa i pewne typy aktywno ci mózgu s , wedle naszej wiedzy, nierozdzielne.
Taki pogl d nosi nazw monizmu i zgodnie z nim ca y wszech wiat sk ada si wy cznie z jednego rodzaju substancji. (Wed ug przeciwnego stanowiska – dualizmu – umys i materia s dwoma ró nymi rodzajami substancji.) Prawie wszyscy neurobiologowie i filozofowie opowiadaj si za stanowiskiem monistycznym. Powiniene zrozumie , na czym polega monizm i jakie przemawiaj za nim argumenty. Kwesti t zajmiemy si w rozdziale na temat wiadomo ci, ale prawie ca a ksi ka w ten czy inny sposób dotyczy relacji mi dzy umys em i mózgiem.
Nie jest atwo przyzwyczai si do koncepcji monizmu. Wed ug niej twoje my li lub prze ycia s tym samym co aktywno twojego mózgu. Ludzie czasami pytaj , czy aktywno mózgu
Dzięki uprzejmości dr Dany Copeland; Dr. Dana Copeland
