1.
Ojcowie finansów agrobiznesu
1.1. Profesor W adys aw Grabski (1874–1938)
1.2. Profesor Ryszard Manteuffel (1903–1991)
1.3. Profesor Stefan Ignar (1908–1992)
Literatura uzupe niaj ca
2. Agrobiznes – poj cie, zakres, specyfika
2.1. Poj cie agrobiznesu
2.2. Uj cie historyczne agrobiznesu
2.3. Struktura agrobiznesu Polski i jej zmiany
3. Wspólna polityka rolna Unii Europejskiej jako forma wsparcia finansowego rolnictwa i obszarów wiejskich
3.1. Dlaczego rolnictwo wymaga wsparcia finansowego?
3.2. Podstawy interwencjonizmu rolnego
3.3. Cele i instrumenty oddzia ywania na rolnictwo i rozwój wsi
3.4. Zarz dzanie programami polityki rolnej
3.5. Okre lanie rozmiarów wsparcia rolnictwa
3.6. Cele i zasady wspólnej polityki rolnej
Kierunki
3.8. Finansowe wsparcie rozwoju obszarów wiejskich
3.9. Mechanizmy, instrumenty i koszty wspólnej polityki rolnej
3.10. Polityka rynkowo-cenowa
3.11. System agromonetarny
3.12. P atno ci bezpo rednie – g ówny instrument filaru I
3.13. P atno ci specyficzne i specjalne
3.14. Filar II wspólnej polityki rolnej
3.15. System i rozmiary wsparcia finansowego rolnictwa oraz rozwoju wsi
3.16. Wspólna polityka rolna w przysz o ci
3.17. Transfery finansowe UE na rolnictwo i obszary wiejskie w Polsce
Literatura uzupe niaj ca
4. Finanse gospodarstw rolniczych – wybrane problemy
4.1. Ewolucja i integracja rachunkowo ci rolnej w Polsce z Farm Accountancy Data Network (FADN)
4.1.1. Pocz tki rachunkowo ci rolnej w Polsce
4.1.2. Rozwój rachunkowo ci rolnej po odzyskaniu niepodleg o ci
4.1.3. Sie rachunkowo ci rolnej w okresie gospodarki centralnie planowanej
4.1.4. Systemy rachunkowo ci rolnej w okresie transformacji systemowej i przygotowa do integracji z Uni Europejsk
4.1.5. Europejski system monitorowania dochodów gospodarstw rolnych Farm Accountancy Data Network
4.1.6. Struktura organizacyjna i zadania Polskiego FADN
4.1.7. Przysz o rachunkowo ci rolnej w Polsce
4.2. Wprowadzenie do analizy finansowej w rolnictwie
4.3. Analiza finansowa gospodarstw rolniczych osób fizycznych
4.4. Analiza finansowa wielkotowarowych przedsi biorstw rolnych
4.5. Specyfika opodatkowania gospodarstw rolniczych
4.5.1. Krótka historia o opodatkowaniu rolnictwa
4.5.2. Opodatkowanie rolnictwa w Polsce po 1984 r.
4.5.3. Podatek le ny
4.5.4. Opodatkowanie nieruchomo ci rolnych
Literatura uzupe niaj ca
5. Finanse przedsi biorstw agrobiznesu
5.1. Efektywno finansowa przedsi biorstw agrobiznesu – metody pomiaru
5.1.1. Efektywno finansowa podmiotów gospodarczych w uj ciu teoretycznym
5.1.2. Wa niejsze koncepcje i miary efektywno ci
5.1.3. Miary i determinanty efektywno ci finansowej
5.1.4. Specyficzne miary efektywno ci finansowej spó dzielni rolniczych
5.1.5. Determinanty efektywno ci finansowej
5.2. Sposoby poprawy wyniku finansowego . .
5.2.1. Zasada racjonalnego gospodarowania – uj cie ex post
5.2.2. Zasada racjonalnego gospodarowania – uj cie ex ante
5.2.3. Poprawa wyniku finansowego a strategia rozwoju
5.2.4. Poziom i kierunki zmian kosztów oraz warto ci produkcji
5.2.5. Szanse i zagro enia sposobów poprawy wyniku finansowego
5.2.6. Macierz ycia przedsi biorstwa .
5.3. Rozwój i bankructwa przedsi biorstw – implikacje dla agrobiznesu
5.3.1. Bankructwa przedsi biorstw dawniej i dzi
5.3.2. Bankructwo i upad o
5.4. Przyczyny bankructwa przedsi biorstw
5.5. Symptomy pogarszaj cej si sytuacji finansowej przedsi biorstwa agrobiznesu
5.6. Proces bankructwa przedsi biorstwa agrobiznesu
5.7. Ewolucja modeli do prognozowania bankructwa na wiecie
5.7.1. Modele jednowymiarowe
5.7.2. Modele wielowymiarowe
5.8. Modele predykcji bankructwa przedsi biorstw w Polsce
5.8.1. Model Pogodzi skiej i Sojaka
5.8.2. Modele Gajdki i Stosa
5.8.3. Modele Hadasik
5.8.4. Model Wierzby
5.8.5. Modele St pnia i Str ka
5.8.6. Model Ho dy
5.8.7. Modele INE PAN (M czy skiej i Zawadzkiego)
5.8.8. Modele Appenzeller i Szarzec
5.8.9. Model Hamrola, Czajki i Piechockiego (pozna ski)
5.8.10. Modele Prusaka
5.8.11. Modele Baliny
5.8.12. Model Juszczyka
5.9. Bankructwa przedsi biorstw agrobiznesu
5.9.1. Cykl ycia przedsi biorstwa i koncepcja ewolucji naturalnej w agrobiznesie
5.9.2. Przes anki bankructwa w agrobiznesie
5.10. Koszty osobowe w przedsi biorstwach agrobiznesu
5.10.1. Koszty pracy
5.10.2. Koszty bezpiecze stwa i higieny pracy
5.10.3. Koszty wypadków przy pracy
5.10.4. Koszty ubezpieczenia wypadkowego – kategorie ryzyka
5.11. Zmiany warto ci finansowej maj tku przedsi biorstw agrobiznesu w Polsce
189
189
195
196
202
5.12. Koszty amortyzacji w agrobiznesie
5.12.1. Poj cie kosztów amortyzacji
5.12.2. Koszty amortyzacji w uj ciu matematycznym
5.12.3. Cykl ycia obiektów maj tku trwa ego, model kreacji kapita u
5.12.4. Metody obliczania amortyzacji
5.12.5. Amortyzacja rodków trwa ych u ytkowanych sezonowo
Literatura uzupe niaj ca
6. Rola ubezpiecze maj tkowych w zarz dzaniu ryzykiem w rolnictwie
6.1. Uwagi wprowadzaj ce i wa niejsze klasyfikacje
6.2. Rola pa stwa i rynku w ubezpieczeniowej ochronie interesu maj tkowego podmiotów sektora rolniczego
6.3. Ubezpieczenia dla sektora rolnego
6.3.1. Ubezpieczenia dla sektora rolniczego w gospodarce nakazowo-rozdzielczej – zakres i metody ochrony
6.3.2. Ubezpieczenia dla sektora rolniczego w warunkach gospodarki rynkowej
6.4. Ubezpieczenia upraw rolnych i zwierz t gospodarskich
6.4.1. Uprawnieni do wiadczenia us ug ubezpieczeniowych i do korzystania z dop at do ubezpiecze upraw rolnych i zwierz t gospodarskich
6.4.2. Zakres i wysoko dop at do sk adek ubezpieczeniowych oraz inne formy pomocy ni przewiduje to ustawa o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierz t gospodarskich
6.5. Luka ubezpieczeniowa w ofercie ubezpiecze dla gospodarstw rolnych i przedsi biorstw agrobiznesu
6.6. Perspektywy ubezpiecze maj tkowych w agrobiznesie
Literatura uzupe niaj ca
7. Ubezpieczenia spo eczne rolników i ich specyfika
7.1. Krótka historia o ubezpieczeniu rolników
7.2. Powstanie nowego systemu rolniczych ubezpiecze spo ecznych
7.3. Ubezpieczenie chorobowe, wypadkowe i macierzy skie
7.4. Ubezpieczenia emerytalno-rentowe
7.5. Finanse KRUS
8. Finanse instytucji otoczenia agrobiznesu
8.1. Finanse grup producenckich
8.1.1. Grupy producentów rolnych oraz grupy i organizacje producentów owoców i warzyw
8.1.2. Podstawy prawne funkcjonowania grup producentów rolnych (GPR) oraz zasady udzielania pomocy finansowej
8.1.3. Podstawy prawne funkcjonowania grup i organizacji producentów owoców i warzyw oraz zasady udzielania pomocy finansowej
8.1.4. Odpowiedzialno za zobowi zania GPR
8.2. Finanse samorz dów gmin wiejskich
8.2.1. Podstawy prawne funkcjonowania gmin wiejskich
8.2.2. Gospodarka finansowa gmin wiejskich
8.2.3. Metody oceny sytuacji finansowej gmin wiejskich
8.3. Przeznaczenie funduszy unijnych w latach 2014–2020 na rzecz rozwoju gmin wiejskich
8.4. Funkcjonowanie i finanse jednostek pomocniczych gminy, zwi zków, porozumie i stowarzysze mi dzygminnych
Literatura uzupe niaj ca
9. Bankowo spó dzielcza i komercyjna w finansowaniu rozwoju agrobiznesu w Polsce
9.1. Krótka historia bankowo ci spó dzielczej
9.1.1. Bankowo spó dzielcza na wiecie
9.1.2. Bankowo spó dzielcza w Europie i Polsce
9.2. Kredyty preferencyjne dla wsi i rolnictwa
9.3. Banki komercyjne w finansowaniu agrobiznesu w Polsce
9.3.1. Alior Bank w finansowaniu agrobiznesu
9.3.2. mBank w finansowaniu agrobiznesu
9.3.3. Pekao S.A. w finansowaniu agrobiznesu
9.3.4. Bank BG BNP Paribas w finansowaniu agrobiznesu
9.3.5. PKO BP S.A. w finansowaniu agrobiznesu
9.3.6. Credit Agricole Bank Polska S.A. w finansowaniu agrobiznesu
9.3.7. ING Bank l ski S.A. w finansowaniu agrobiznesu
9.4. Znaczenie finansowania agrobiznesu dla polskich banków spó dzielczych
Literatura uzupe niaj ca
10. Uwarunkowania makroekonomiczne agrobiznesu w Polsce
10.1. Wp yw kluczowych czynników makroekonomicznych na poziom ROA i ROE w przedsi biorstwach agrobiznesu
10.2. Uwarunkowania makroekonomiczne produkcji energii odnawialnej w agrobiznesie
10.2.1. Energia odnawialna w agrobiznesie
10.2.2. Finansowanie OZE w agrobiznesie
10.3. Gie da Papierów Warto ciowych i finansyzacja przedsi biorstw agrobiznesu . . .
10.3.1. Historia i struktura Grupy GPW
10.3.2. Rodzaje rynków i indeksów stosowanych na GPW
10.3.3. Charakterystyka GPW na tle gie d europejskich
10.3.4. Indeks WIG-spo ywczy
10.3.5. Charakterystyka i wycena spó ek sektora spo ywczego
10.3.6. Finansyzacja a zmiany w sposobie dzia ania spó ek z sektora spo ywczego
10.4. Dylematy subsydiowania i opodatkowania rolnictwa
Literatura uzupe niaj ca
Podsumowanie
Za czniki
Bibliografia
Wykaz tabel
Wykaz rysunków
Indeks osobowy
Indeks rzeczowy
• X3 = fundusz udzia owy (tys. z ),
• X4 = fundusz zasobowy (tys. z ),
• X6 = fundusz ogólnego ryzyka (tys. z ),
• X7 = fundusz uzupe niaj cy (tys. z ),
• X10 = ekspozycja kredytowa banku ogó em (tys. z ),
• X12 = kredyty udzielone przedsi biorstwom i spó kom prywatnym (tys. z ),
• X15 = kredyty udzielone rolnikom indywidualnym (tys. z ),
• X16 = kredyty udzielone instytucjom prowadz cym dzia alno na rzecz gospodarstw domowych (tys. z ),
• X17 = kredyty preferencyjne dla rolnictwa (tys. z ),
• X18 = liczba osób zatrudnionych w banku (szt.).
Jak wynika z przeprowadzonych bada , cztery zmienne dotyczy y funduszy w asnych banków spó dzielczych, pi zmiennych by o zwi zanych z udzielanymi kredytami, a tak e w ród zmiennych kluczowych dla obja nienia zysku netto banków spó dzielczych z grupy I w 2017 r., wa na okaza a si równie liczba zatrudnionych. W nast pnym etapie dokonano estymacji parametrów funkcji regresji. Poni ej przedstawiono ostateczn posta funkcji regresji:
ZNI 2017 = 2363,556 + 0,188221 X4 + 0,0112136 X10 + 0,0953343 X16,
gdzie:
ZNI 2017 – zysk netto banku z grupy I w 2017 r. (tys. z ),
X4 = fundusz zasobowy (tys. z ),
X10 = ekspozycja kredytowa banku ogó em (tys. z ),
X16 = kredyty udzielone instytucjom prowadz cym dzia alno na rzecz gospodarstw domowych (tys. z ).
Jak wynika z oszacowanej funkcji regresji ZNI 2017, wzrost funduszu zasobowego wp ywa dodatnio na warto zysku netto ma ych banków spó dzielczych w 2017 r. Wzrost funduszu zasobowego o 10 tys. z powodowa wzrost zysku netto o ponad 1,88 tys. z . Wzrost wielko ci ekspozycji kredytowej banku spó dzielczego oraz kredytów udzielonych instytucjom i gospodarstwom domowym oddzia ywa pozytywnie na wynik finansowy netto w 2017 r. uzyskiwany przez ma e banki spó dzielcze. Jak wynika z modelu, wzrost ekspozycji kredytowej banku ogó em o 100 tys. z powodowa przyrost zysku netto o 1,12 tys. z , wzrost natomiast o 100 tys. z kredytów udzielonych instytucjom prowadzcym dzia alno na rzecz gospodarstw domowych powodowa przyrost zysku netto rednio o 9,53 tys. z . W trakcie bada nad czynnikami wzrostu zysku netto w grupie banków spó dzielczych o niskim poziomie funduszy w asnych oszacowano trzy funkcje regresji zysku netto, to znaczy dla ka dego roku obj tego badaniem.
Wszystkie skonstruowane modele regresji zysku netto spe ni y warunki na o one przez metod najmniejszych kwadratów. Mianowicie charakteryzowa y si one normalno ci rozk adu reszt, brakiem heteroskedastyczno ci oraz brakiem wspó liniowo ci mi dzy zmiennymi obja niaj cymi. Test Fishera-Snedecora wskaza na istotno
i nieprzypadkowo zmiennych obja niaj cych w oszacowanych modelach zysku netto. Dodatkowo nale y podkre li , e wspó czynnik determinacji poszczególnych modeli kszta towa si mi dzy 0,76020 dla modelu z 2015 r. i 0,82257 dla modelu z 2016 r. Oznacza to, e modele skonstruowane dla grupy ma ych banków spó dzielczych wyja nia y zmienno zysku netto w ponad 76%, co uznano za poziom zadowalaj cy.
Tabela9.1. Modele regresji zysku netto dla ma ych banków spó dzielczych (w tys. z )
Wyszczególnienie
Lata 201520162017
Sta a273,694233,512363,556
Wspó czynnik regresji przy danej zmiennej
X4 – fundusz zasobowy (tys. z )
0,154460,1878780,188221
X10 – ekspozycja kredytowa ogó em banku (tys. z ) 0,0112136
X15 – kredyty udzielone rolnikom indywidualnym (tys. z ) 0,00214498
X16 – kredyty udzielone instytucjom prowadz cym dzia alno na rzecz gospodarstw domowych (tys. z ) 0,0953343
X17 – kredyty preferencyjne dla rolnictwa (tys. z ) – 0,00346682
X19 – aktywa netto (tys. z ) 0,009559886
R 2 0,760200,822570,82164
F 46,564135,26447101,0398
F* 3,031632,649982,64411
Weryfikacja hipotezy o istotno ci i nieprzypadkowo ci zmiennych w modelu przyj taprzyj taprzyj ta JB 2,5124,1953,420 c2 dla testu JB 5,991465,991465,99146
Weryfikacja hipotezy o normalno ci rozk adu reszt przyj taprzyj taprzyj ta T.White
27,07128829,16572029,486394 c2 dla testu T.White 23,684823,684823,6848
Weryfikacja hipotezy o homoskedastyczno ci reszt modelu przyj taprzyj taprzyj ta
Weryfikacja hipotezy o braku wspó liniowo ci zmiennych obja niaj cych
ród o: opracowanie w asne.
VIFX4 = 1,032
VIFX17 = 1,28
przyj ta
VIFX4 = 1,16
VIFX15 = 1,19
VIFX19 = 1,19 przyj ta
VFIX4 = 1,050
VFIX10 = 1,15
VFIX16 = 1,08 przyj ta
5.1.2. Wa niejsze koncepcje i miary efektywno ci
Ró norodno mierników stosowanych w ocenie efektywno ci stwarza pewne trudno ci w ich klasyfikacji. Badanie efektywno ci finansowej dotyczy m.in. sytuacji ekonomicznej przedsi biorstwa, w tym wyników finansowych, na podstawie zestawów wska ników, metod parametrycznych (szacowanie funkcji kosztów) i nieparametrycznych (programowanie liniowe)46. W literaturze przytaczanych jest wiele wska ników, które mo na wykorzysta do analizy finansowej danej spó dzielni, a ich dobór zale y od celu analizy i celu dokonuj cego jej podmiotu47
Rysunek 5.10. Metody stosowane do oceny efektywno ci ród o: B. Zi bicki, 2011, Efektywno w naukach ekonomicznych, „Biuletyn Ekonomii Spo ecznej”, nr 2, s. 24.
46 M. Capiga, J. Harasim, G. Szustak, 2005, Finanse banków, Stowarzyszenie Ksi gowych w Polsce, Warszawa, s. 275.
47 A. Janc, 2001, Bankowo komercyjna w rozwini tych systemach bankowych. Studium wybranych krajów, Wydawnictwo AE w Poznaniu, Pozna .
W aspekcie praktycznym istot efektywno ci sprowadza si do badania relacji ogó u efektów (wyników) dzia ania do poniesionych nak adów przy u yciu formu y ilorazowej lub ró nicowej48. Jadwiga Adamczyk poda a ogólny sposób budowy takich wska ników, twierdz c, e efektywno ekonomiczna jest wyra ana liczbowo za pomoc jednej z trzech postaci relacji mi dzy efektami dzia alno ci i poniesionymi na ni nak adami. S nast puj ce postaci tych relacji: ró nica efektów i nak adów, relacja (iloraz) efektów do nak adów oraz relacja (iloraz) ró nicy efektów i nak adów do nak adów49. Te ogólne zasady budowy relacji s uszczegó awiane do specjalizowanych postaci wskaników efektywno ci bazuj cych na cz stkowych i syntetycznych wska nikach produktywno ci wykorzystania zasobów (pracy, kapita u)50. Wska niki s u nie tylko do pomiaru efektywno ci, lecz przede wszystkim powinny by u ywane do oceny wariantów decyzji w zarz dzaniu organizacjami w skali mikroekonomicznej i makroekonomicznej. Wybór wariantu (lub procesu) jest najefektywniejszy, je eli zapewnia najkorzystniejsz relacj mi dzy efektami i nak adami51.
Wska niki efektywno ci cz w sobie informacje o efektach i nak adach. S one zbudowane na zasadzie:
• ró nicy efektów i nak adów (E – N),
• relacji efektów do nak adów ⎛⎞
E N 52 ,
• relacji ró nicy efektów i nak adów do nak adów ⎛⎞
Do wa nych mierników efektywno ci zalicza si równie mierniki efektywno ci cz stkowej, czyli: wydajno pracy, ziemi i kapita u54. Zale nie od celu prowadzonej analizy klasyfikacja mierników efektywno ci mo e by oparta na zupe nie ró nych kryteriach55. Wed ug Augustyna Wosia punktem wyj cia analizy efektywno ci jest analiza efektywno ci nak adów, która pozwala okre li stopie transformacji nak adów w produkty, mierzony stosunkiem wielko ci produkcji do wielko ci poniesionych nak adów w jednostkach naturalnych lub pieni nych (warto ciowo). Efektywno nak adów jest zatem
48 L. Czechowski, 1997, Wielowymiarowa ocena efektywno ci ekonomicznej przedsi biorstwa przemys owego, Uniwersytet Gda ski, Gda sk, s. 12.
49 J. Adamczyk, 1995, Efektywno przedsi biorstw sprywatyzowanych, Akademia Ekonomiczna, Kraków, s. 33.
50 M. Jaworek, A. Szóstek, 2008, Efektywno bezpo rednich inwestycji zagranicznych polskich przedsi biorstw, [w:] Uwarunkowania i prawid owo ci gospodarcze wywieraj ce wp yw na efektywno funkcjonowania organizacji, T. Dudycz (red.), Wydawnictwo Indygo Zahir Media, Wroc aw, s. 12.
51 R. Garbiec, 2014, Wykorzystanie mierników efektywno ci finansowej w zabezpieczeniu spo ecznym. Studia Ekonomiczne, Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, nr 180, cz. 2, Dokonania wspó czesnej my li ekonomicznej: racjonalno – efektywno – etyka, cz. 2, Podej cie praktyczne, s. 99–109.
52 E. Nowak, 1998, Ocena efektywno ci przedsi wzi gospodarczych, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego, Wroc aw, s. 10.
53 J. Adamczyk, 1995, op. cit., s. 33.
54 Encyklopedia…, op. cit., s. 139.
55 L. Czechowski, 1997, Wielowymiarowa ocena efektywno ci ekonomicznej przedsi biorstwa przemys owego, Wyd. Uniwersytetu Gda skiego, Gda sk, s. 79.
w ramach której (przynale no ci) jej cz onkowie zobowi zuj si do posiadania oznaczonych ubezpiecze (np. zrzeszenia zawodowe, sportowe). Do tej grupy zobowi za nale a oby zaliczy udzia (cz onkostwo) w ramach wszelkiego rodzaju zwi zkach wzajemno ci ubezpieczeniowej, a nawet w jej najprostszej postaci –samopomocy.
Pilota owe badanie luki ubezpieczeniowej oraz postaw osób i podmiotów zobowizanych do ubezpieczenia, a tak e ich reakcji na przymus ubezpieczeniowy przynios y ju pierwsze interesuj ce wyniki. Podaj one w w tpliwo dotychczas podtrzymywane naiwne wyja nienia niezawierania umowy ubezpieczenia nisk wiadomo ci ubezpieczeniow , w tym nisk wiadomo ci ubezpieczeniow rolników, innych producentów rolnych i pozosta ych przedsi biorstw agrobiznesu.
Rysunek 6.1. Jakie elementy otoczenia rynkowego mog stanowi zagro enie dla przedsi biorstwa? (mo liwa wi cej ni 1 odpowied ) ród o: Badanie Obserwatorium Rynku Ubezpiecze SGH i KIU.
Na pytanie o elementy zagro enia identyfikowane w otoczeniu w odró nieniu od sytuacji przedstawionej na rysunku 6.1 rodowiska rolnicze i agrobiznesowe wskazuj przede wszystkim na zaostrzaj c si konkurencj , podobnie jak opinie wyra anych przez M P, ale a w 70% odpowiedzi. Na drugie miejsce z udzia em ok. 25% odpowiedzi wysun o si zjawisko sezonowo ci. Trzeci najpowa niejszy czynnik zagro e to zmiany cen surowców i produktów rolno-spo ywczych, co najmocniej destabilizuje dochody w samym rolnictwie i agrobiznesie.
Na pytanie o cz sto wyst powania poszczególnych rodzajów ryzyka w zdarzeniach powoduj cych szkody/straty w dzia alno ci w odró nieniu od sytuacji przedstawionej na rysunku 6.2 rodowiska rolnicze i agrobiznesowe wskazuj przede wszystkim na zjawiska atmosferyczne oraz susz .
Rysunek 6.2. Cz sto wyst powania poszczególnych rodzajów ryzyka w zdarzeniach powodujcych szkody/straty w dzia alno ci
ród o: Badanie Obserwatorium Rynku Ubezpiecze SGH i KIU.
Rysunek 6.3. Czy skutki zdarzenia by y finansowane przez podmiot zewn trzny – np. ubezpieczyciela? ród o: Badanie Obserwatorium Rynku Ubezpiecze SGH i KIU.
Na pytanie, czy skutki zdarzenia by y finansowane przez podmiot zewn trzny, w odró nieniu od sytuacji przedstawionej na rysunku 6.3, rodowiska rolnicze udzieli y odpowiedzi twierdz cych w ponad 40% i odpowiedzi przecz cych na poziomie niespena 60%. Zestawienie na rysunkach 6.1–6.3 niektórych wyników bada nad przyczynami luki pokrycia ryzyk zwi zanych z dzia alno ci polskich przedsi biorstw rednich, maych i mikro przez rynkow ofert produktow zak adów ubezpiecze z wynikami bada pilota owych przeprowadzonych w rodowisku producentów rolnych i agrobiznesu pozwala na podj cie próby poszukiwania wspólnych podobnych i/lub ró nych przyczyn luki pokrycia potrzeb obu segmentów rynku przez ubezpieczeniow ofert produktow . Porównywanie opinii przedsi biorców i producentów rolnych na temat oferowanych im ubezpiecze wykonane zostanie w odniesieniu do nast puj cych kryteriów24:
24 Kryteria te zosta y wymienione w metodologii bada zaprezentowanej przez Obserwatorium Rynku Ubezpiecze SGH i KIU w raporcie „Ryzyka zwi zane z dzia alno ci przedsi biorstw rednich, ma ych i mikro a rynkowa oferta produktowa zak adów ubezpiecze , banków i firm abonamentowych”, 2018, Warszawa.