Spis treści
Wznoszenie
Podnoszenie
1.74. Uderzenia
1.88. KRÓTKA HISTORIA: Wybuch podczas
1.90. Curling
Odrywanie papieru
1.97.
Bitwa o Falklandy, Wielka Berta
1.163.
1.165.
1.169.
1.181.
1.187.
2.49. Gastrolity u dinozaurów i krokodyli
2.50. Efekt Coandy .....................
2.51. Efekt dzbanka do herbaty
2.56. KRÓTKA HISTORIA:
2.104. KRÓTKA HISTORIA:
2.58. Dziwne lepkie ciecze
2.63. Fale na wodzie
2.69. Surfing
2.120. Nalewanie: odwrócony kieliszek i szklanka yard-of-ale
2.80. Nartniki
2.89. Wzory z Tia
2.92. Wzory na zaparowanych powierzchniach
2.93. Efekt
Deszcz i fale
Solny oscylator
2.136. Transportowanie wody przez wysokie drzewa
2.139. Opakowanie
2.142. Oscylator hydrauliczny
2.145. Statek Flettnera
2.147. Rozpryskiwanie drobnych obiektów
3.40. Akustyka w kubku kawy ............
3.41. Rezonans w butelce
3.43. Pocieranie kieliszka
2.152. Wzór tworzony przez krople wody
3. Schowany pod kołdrą, nasłuchuje
3.1. Wycie
3.3.
3.7. Chrapanie
3.8. Mruczenie i ryczenie
3.9. KRÓTKA
Tony Korotkowa
3.53. Pstryk, szelest, trzask ...............
3.60. Kaszel i kichanie
3.66. KRÓTKA HISTORIA: Akustyka
3.21.
3.22. Kierunek szeptu
3.23. Efekt Dopplera
3.24. Nietoperz szuka owada
3.25. Nietoperz szuka kwiatu
3.77. Dzwonienie w kanale
4.1. Martwe
4.7.
4.9.
4.14. Chronienie
4.15. Ochranianie
4.17. Sople
4.18.
4.31. KRÓTKA
4.33. Narty
4.35. Chodzenie
4.36. Igloo
Gotowanie na ognisku
Pieczenie pizzy
Suszenie
Czarne szaty i czarne owce na pustyni
5.5. Piorun paciorkowy i kulisty
5.6. Duszki
5.7. Piorunochrony
5.10. KRÓTKA HISTORIA:
5.13. Niebezpieczne rozpylanie wody
5.14. Blask nart
5.15. Katastrofa
5.24. KRÓTKA HISTORIA:
5.33. KRÓTKA
5.36. Beza
5.38. Magnetyty
5.41. KRÓTKA HISTORIA: Magnetyczne poszukiwania pocisku
5.44. Elektryczne gitary
5.46. Zorza polarna
6.61. Odbicia w wodzie i lustro sceniczne
6.64. Odbicia w dwóch lub trzech lustrach
6.66. Labirynt luster
6.71. KRÓTKA HISTORIA:
6.72. Lustro weneckie
6.73. Lusterko wsteczne
6.74. Lusterko boczne
6.75. Bar w Folies-Bergère
6.82. KRÓTKA HISTORIA:
6.85. Jak ryba widzi rybaka
6.87. KRÓTKA HISTORIA: i ezofagoskopia, czyli wziernikowanie
6.101. KRÓTKA HISTORIA: Fala uderzeniowa
6.102. Aparat otworkowy i aparat typu pinspeck
Jasne rysy i kolorowe sieci
6.93. Lodowe krzesiwo
7. Pancerniki tańczące na tle spuchniętego
nie na niechronione punkty przeciwnika lub spowo-
1.14. Uderzenia w tył pojazdu i uraz kręgosłupa szyjnego
KRÓTKA HISTORIA
1.13. Zabawa z lokomotywami
Odpowiedź
1.15. Skręty samochodów rajdowych
Odpowiedź
1.17. Złudzenie podczas startu
1.17. Złudzenie podczas startu
1.16. Tory do biegów
Odpowiedź
Odpowiedź
przyspieszania do przodu, spowodowanego przez
prędkość piłki względem gracza
Rysunek 1.7.
prędkość gracza względem pola
prędkość piłki względem pola
(a)(b)
1.25. Żonglowanie
Odpowiedź
1.26. Skok o tyczce
skoki o tyczce we wczesnych latach 60. ub. wie-
Odpowiedź
tylko pobiec szybko w kierunku skoku, zapewnia-
skrzynce
nania oraz ostatecznego prostowania lekkoatleta
1.27. Strzelanie za pomocą atlatla oraz ropucha
1.28. Proce
Rysunek 1.8.
byli skuteczni.
Odpowiedź
Odpowiedź
2.60. Odbijający się strumień cieczy
Odpowiedź nazywany
pętla
Rysunek 2.18. -
2.62. Płynne zwoje liny
2.61. Ciecze wspinające się po prętach
Odpowiedź -
Rysunek 2.19.
Odpowiedź, czyli
2.63. Fale na wodzie
Odpowiedź
2.64. Fale wyjątkowe i dzikie fala fali monstrualnej (ang. ) -
2.64. Fale wyjątkowe i dzikie
czonych Ramapo
Odpowiedź
fala wypadkowa
nie-
dopodobne, ale od czasu do czasu taka fala uderza falami monstrualnymi
4.72. Szampan w tunelu
Odpowiedź
KRÓTKA HISTORIA
4.73. Uwięziona w butelce
4.74. Zimowe burze
Odpowiedź
4.75. Dym z komina
Odpowiedź
wyporu i gaz opada.
4.75. Dym z komina
dr Mirosław Łukaszewski Warszawa
Nie waham się nazwać recenzowanej książki Jearla Walkera książką niezwykłą, tak niezwykłą, jak niezwykłą postacią jest jej autor. Jearl Walker jest znany od bardzo wielu lat jako wybitny wykładowca i popularyzator fizyki. Po doktoracie podjął pracę na Cleveland State University, gdzie do dziś jest profesorem fizyki, pasjonatem jej nauczania. Jeszcze jako doktorant stwierdził, że tradycyjnie prowadzone zajęcia z fizyki nie są zbyt lubiane przez studentów kierunków innych niż fizyka, którzy nie uważają jej za szczególnie ciekawą i przydatną w życiu. Uznał, że trzeba ich o tym przekonać, najlepiej pokazując im, jak wiele zjawisk, doświadczeń i umiejętności spotykanych przez nich w codziennym życiu można wyjaśnić, zrozumieć i wykorzystać, stosując pojęcia i prawa fizyki. Temu przekonaniu Walker jest wierny do dziś. Kierując się tym podejściem, przez kilkanaście lat redagował rubrykę „The Amateur Scientist” w miesięczniku Scientific American, a w 1990 roku dołączył do zespołu autorów słynnego podręcznika Podstawy fizyki, będącego od tej pory dziełem Davida Hallidaya, Roberta Resnicka oraz Jearla Walkera. Podręcznik ten, przeznaczony głównie dla studentów nauk przyrodniczych i technicznych, stał się klasycznym podręcznikiem podstaw fizyki w USA oraz został przetłumaczony na wiele języków (w tym oczywiście na polski – PWN wydało tłumaczenie szóstego wydania amerykańskiego, modyfikując je ostatnio zgodnie z dziesiątym wydaniem amerykańskim).
Podczas swej działalności wykładowcy, demonstratora i popularyzatora fizyki (także w licznych wykładach i pokazach fizycznych na różnych uczelniach amerykańskich oraz w wielu występach radiowych i telewizyjnych) Jearl Walker stał się prawdziwym kolekcjonerem przykładów, doświadczeń, ciekawostek, historyjek i faktów, świadczących o tym, że „fizyka jest wszędzie”, że niemal wszystko, co dzieje się wokół nas, można wyjaśnić na podstawie wiedzy z zakresu fizyki.
Te właśnie przykłady, doświadczenia, ciekawostki, historyjki i fakty oraz ich wyjaśnienia na podstawie pojęć i praw fizyki są zawarte w recenzowanej książce The Flying Circus of Physics. Jej pierwsze wydanie ukazało się w 1975 roku, a recenzowana książka stanowi jej wydanie drugie, znacznie zmodyfikowane, z roku 2007. Jak pisze autor, książka powstała w związku z zainteresowaniem zawartością jego „kolekcji” ze strony studentów oraz jego kolegów – wykładowców i asystentów.
Książka dzieli się na siedem części, poświęconym ruchom, płynom, dźwiękom, ciepłu, elektryczności i magnetyzmowi, optyce oraz widzeniu. Zawiera w sumie niemal 800 (!) historyjek, które składają się z omówienia sytuacji, pytań do czytelnika oraz raczej zwięzłej odpowiedzi autora. Oto kilka przykładów:
Czy można rozpalić ogień za pomocą lodu?
Dlaczego tuż przed uderzeniem tornada (trąby powietrznej) niebo robi się zielone?
W jaki sposób elektryczny węgorz wytwarza pole elektryczne?
Dlaczego mokry piasek jest ciemniejszy od suchego?
Co jest przyczyną mirażu oazy?
Dlaczego gwiazdy migoczą?
Czy można jeździć samochodem po suficie?
Zebrane w książce historyjki te są bardzo różne – jedne całkiem proste, a inne bardzo skomplikowane, jedne niezwykle pomysłowe, a inne cokolwiek wydumane, jedne bardzo efektowne, a inne – mniej liczne – trochę nużące. Wiele dotyczy różnych dyscyplin sportu, ewolucji cyrkowych, katastrof budowlanych, lawin śniegowych i kamiennych, instrumentów muzycznych i akustyki, sopli lodowych i płatków śniegu, błyskawic i elektryczności statycznej, tęczy i kalejdoskopów oraz złudzeń optycznych. Siłą książki jest niezwykła
mnogość zebranych historyjek oraz ich atrakcyjne i na ogół dowcipne przedstawienie. Niektóre z nich wykorzystano w podręczniku Hallidaya, Resnicka i Walkera Podstawy fizyki w charakterze przykładów lub zadań domowych, lecz większość jest całkiem nowa także dla znających Podstawy fizyki.
Uzupełnieniem książki jest strona internetowa www.flyingcircusofphysics.com, na której nie ma oczywiście tekstu książki, ale są ciągle dodawane uzupełnienia do historyjek z książki oraz historyjki całkiem nowe (blisko 300). Znaleźć tam też można odnośniki do wielu materiałów wideo związanych z treścią historyjek oraz demonstracjami autora w programach telewizyjnych i salach wykładowych, a przede wszystkim liczne odnośniki literaturowe (których w książce nie ma). Strona jest bardzo żywo redagowana i stale aktualizowana.
Mnogość zawartego w książce materiału pozwala na łatwe znajdowanie ciągle nowych tematów projektów.
Sam chętnie bym skorzystał z takich możliwości. Wykorzystałbym również informacje ze strony książki, zwłaszcza uzupełnienia i odnośniki, aby nauczyć studentów aktywnego korzystania ze źródeł informacji i analizowania różnych rozwiązań zagadnienia (autor nieraz pisze, że podane przez niego odpowiedzi nie są całkiem pewne, lub rozważa kilka hipotez alternatywnych, na przykład omawiając przyczyny katastrofy wież World Trade Center).
Z książki korzystaliby oczywiście również studenci, dla których najlepszą postacią dostępu do książki byłaby moim zdaniem wypożyczalnia typu ibuk.
Podobnie jak podręcznik Hallidaya, Resnicka i Walkera Podstawy fizyki, recenzowana książka może być lekturą uzupełniającą dla ciekawych świata licealistów, a także dla wszystkich osób interesujących się ciekawostkami naukowymi.