Spis treści
Aparatura i sprzęt do powiększania obrazu pola zabiegowego
Inne urządzenia stosowane w nowoczesnej endodoncji
12. Periodontologia – Małgorzata Najman, Renata Kowalik
13. Pedodoncja – Joanna Zemlik, Renata Kowalik, Ma
aspekty komunikacji pracowników ochrony zdrowia z opiekunem pacjenta
Norma zgryzowa w uzębieniu mlecznym, procesy przygotowawcze do wymiany uzębienia,
Rola higienistki stomatologicznej w profilaktyce ortodontycznej, promowaniu zachowań
oraz w leczeniu ortodontycznym
15. Chirurgia stomatologiczna – Małgorzata
16. Protetyka stomatologiczna – Anna Kochanek-Leśniewska, El
Przedmowa
Zdrowie jamy ustnej jest nierozerwalnie związane ze zdrowiem ogólnym, wpływa na kondycję całego organizmu, inicjuje lub modyfikuje przebieg chorób ogólnoustrojowych oraz warunkuje istotę jakości życia. Współczesna stomatologia zapewnia wielospecjalistyczną profilaktykę, diagnostykę i terapię układu stomatognatycznego.
Praca kliniczna realizowana na podstawie obowiązujących standardów wymaga zaangażowania wysoko wykwalifikowanego zespołu. Asystentka stomatologiczna i higienistka są nieodzownymi członkami tego zespołu. Wysoki poziom ich merytorycznego i praktycznego przygotowania do zawodu optymalizuje jakość opieki stomatologicznej, warunkuje prawidłowe funkcjonowanie gabinetu, umożliwia ergonomiczne wykonywanie zabiegów i podnosi rangę placówki.
W toku edukacji asystentka stomatologiczna zdobywa uprawnienia w zakresie przygotowania gabinetu i stanowiska pracy lekarza dentysty, asystowania lekarzowi podczas wykonywania zabiegów, nadzoru nad sprzętem, narzędziami i lekami stosowanymi w gabinecie, prowadzenia dokumentacji związanej z funkcjonowaniem placówki i wykonywania czynności administracyjnych.
Główny zakres aktywności higienistki stomatologicznej skupia się na edukacji prozdrowotnej i profesjonalnej profilaktyce chorób jamy ustnej. Swoją pracę wykonuje ona we współpracy z lekarzem dentystą lub pod jego nadzorem.
Celem podręcznika, który właśnie oddajemy w ręce czytelników, jest przekazanie szerokiego zakresu wiedzy niezbędnej do profesjonalnego wykonywania zawodu higienistki i asystentki stomatologicznej. W opracowaniu uwzględniono m.in.: kwestie bezpieczeństwa i higieny pracy w gabinecie stomatologicznym, aspekty etyczne wykonywania zawodu, zagadnienia związane z prowadzeniem dokumentacji medycznej, z organizacją pracy placówki stomatologicznej oraz wiele aktualnych wiadomości na temat zapobiegania, etiologii, diagnostyki i leczenia patologii narządu żucia, z uwzględnieniem różnych specjalności stomatologicznych.
Mamy nadzieję, że dzięki nowoczesnemu spojrzeniu na rolę pomocniczego personelu stomatologicznego i zaangażowaniu autorów w opracowanie zagadnień zawartych w poszczególnych rozdziałach prezentowana pozycja stanie się zarówno wsparciem w edukacji przyszłych asystentek i higienistek, jak również umożliwi aktualizację i utrwalenie wiedzy tym, które już pracują w zawodzie.
Pozwoli to jednocześnie na pełniejsze wykorzystanie potencjału wszystkich członków zespołu stomatologicznego w walce z chorobami jamy ustnej i ich skutkami.
dr hab. n. med. Agnieszka Mielczarek
wodorowęglanowy, fosforanowy oraz oparty na białkach. Dzięki sprawnie działającym procesom buforujących pH śliny spoczynkowej może być utrzymane w granicach od 5,7 do 6,2. W przypadku śliny stymulowanej pH może wzrosnąć do 8. Ślina współuczestniczy także w percepcji bodźców smakowych, dotykowych oraz temperatury, a ponadto ułatwia wymowę
ZMIANY
ZANIKOWE W UKŁADZIE
STOMATOGNATYCZNYM
Wraz z wiekiem oraz postępującą utratą uzębienia dochodzi do wielokierunkowych zmian morfologiczno-czynnościowych w obrębie układu stomatognatycznego. Przy całkowitej utracie uzębienia dotyczą one zarówno podłoża kostnego, zespołu mięśniowo-nerwowego, stawów skroniowo-żuchwowych, jak i błony śluzowej. Zakres następstw całkowitej utraty zębów zależy od wielu czynników miejscowych oraz ogólnych i różni się osobniczo.
Zaburzenia morfologiczne mają charakter głównie zanikowy i dotyczą w największym stopniu wyrostków zębodołowych. W żuchwie może dochodzić w zaawansowanych przypadkach nawet do całkowitego zaniku części zębodołowej żuchwy (zamiast wału pojawia się rynienka), a otwory bródkowe, kresy skośne i żuchwowo-gnykowe przemieszczają się wówczas na górną krawędź trzonu żuchwy.
Charakterystyczne są kierunki zaniku wyrostków zębodołowych u pacjentów bezzębnych:
■ w szczęce – rozpiętość łuku zębodołowego zmniejsza się, a zanik odbywa się od zewnątrz (od przedsionka) do wewnątrz (w kierunku podniebienia) na całej długości łuku,
■ w żuchwie – rozpiętość bezzębnego łuku części zębodołowej żuchwy zwiększa się; resorpcja w odcinku przednim przebiega od strony przedsionka do jamy ustnej właściwej, a w odcinkach bocznych w kierunku odwrotnym – tj. od strony językowej na zewnątrz.
Ten nierównomierny zanik przyczynia się do powstania dysproporcji bezzębnych wyrostków szczęki i żuchwy we wzajemnym położeniu.
Zmiany w stawach skroniowo-żuchwowych u osób bezzębnych dotyczą pomniejszenia głów żuchwy, spłycenia guzków i dołów stawowych oraz zaniku chrząstek stawowych.
Zmiany zanikowe w błonie śluzowej jamy ustnej sprawiają, że jest ona bardziej ruchoma względem podłoża kostnego, cieńsza i wiotka, a w skrajnych przypadkach (całkowity zanik wyrostka zębodołowego) przybiera postać ruchomego fałdu błony śluzowej. Język w bezzębiu ulega kompensacyjnemu przerostowi.
Zmiany w rysach twarzy – całkowita utrata uzębienia prowadzi również do niekorzystnych zmian w rysach twarzy, takich jak:
język
jamy ustnej
ęść zębodołowa żuchwy
Rycina 8.27. Bezzębie w żuchwie. Część zębodołowa żuchwy oraz dno jamy ustnej pokryte zdrową błoną śluzową
Wędzidełko wargi górnej
Brodawka przysieczna
szew podniebienny
Guzy wyrostka zębodołowego szczęki
Rycina 8.28. Błona śluzowa pokrywająca bezzębny wyrostek zębodołowy w szczęce. Widoczne wyraźnie zaznaczone guzy wyrostka zębodołowego szczęki w tylnych odcinkach łuku górnego.
■ zapadnięcie policzków i warg,
■ wysunięcie brody do przodu,
■ opadanie kącików ust,
■ skrócenie dolnego odcinka twarzy,
■ pogłębienie bruzd nosowo-wargowych.
Obniżenie wysokości zwarcia oraz wysunięcie żuchwy do przodu i góry prowadzi do zbliżenia się brody do nosa („starczy profil”). Całkowity brak uzębienia w sposób znaczący zmniejsza wydolność żucia, wpływa też negatywnie na mowę i psychikę pacjenta.
Dno
Cz
