Het vakblad voor bewoners
Leren van pioniers in buurthuizen ‘Met een pand in eigen beheer begint het pas’ • Brede steun voor wet maatschappelijk initiatief • Laat aandachtswijken niet langer in de kou staan • Zijn bewoners medeverantwoordlijk voor een veilige wijk?
voorjaar 2017
126
In dit nummer
5
Over de grenzen In Londen steunt het BewonersBedrijf Westway Trust projecten in de wijk onder bijzondere voorwaarden.
6
COLOFON LSA Bewonersberichten is een uitgave van het Landelijk Samenwerkingsverband Actieve bewoners Wij zijn een vereniging van bewonersgroepen. Ook lid worden? Kijk op: www.lsabewoners.nl/ lid-worden-van-het-lsa Korte Elisabethstraat 15-17 3511 JG Utrecht 030 2317511 www.lsabewoners.nl Redactie: Milou Althof Kristel Jeuring Pleuni Koopman Thijs van Mierlo Lizette Vos Arthur van Vliet Beeld: Wil Groenhuijsen Michiel Landeweerd Binne-Louw Katsma Hajo (cartoon) Vormgeving: Ben Peters, De Hondsdagen Drukwerk: LibertasPascal
Brede steun voor wet maatschappelijk initiatief
Het LSA organiseerde een politiek debat over de thema’s: eigenaarschap, wijkenbeleid, buurtrechten en veiligheid.
Laat aandachtswijken niet langer in de kou staan Actieve bewonersgroepen roepen het Rijk op niet langer weg te kijken terwijl kwetsbare wijken verslechteren.
Voor een gratis abonnement op LSA Bewonersberichten mail: lsa@lsabewoners.nl Voor vragen of opmerkingen over LSA Bewonersberichten mail: pleuni@lsabewoners.nl Neem zonder Š onze teksten over: we delen de info heel graag!
2
LSA Bewoners Berichten / voorjaar 2017 / nummer 126
15 16
Drie jaar pionieren met zelfbeheer Beheer je buurthuis, hoe doe je dat: een buurthuis opzetten, overnemen en programmeren?
En verder...
4 Opening 10 Houd het lokaal: een terugblik op 2016 12 Jij Schrijft 13 LSA Nieuws 14 Strakke pitches voor impact 19 Publicaties
Column van Thijs van Mierlo
Digitaal
Ook digitaal staat het LSA nooit stil. In deze rubriek houden we je op de hoogte van de nieuwste ontwikkelingen.
Samen sterk Actieve bewoners wachten niet af! Ze zijn ongeduldig, optimistisch en soms een beetje tegendraads. De verkiezingsuitslag, de formatie en het uiteindelijke coalitieakkoord. Spannend wat de gevolgen zullen zijn voor maatschappelijk initiatief, maar daar wachten actieve bewoners niet op. Ze ondernemen activiteiten, maken plannen, verbinden mensen, verbeteren buurten en dragen zorg voor elkaar en voor degenen die dat zelf niet goed meer kunnen. En vaak komen ze dan de lokale overheid op hun pad tegen. Gemeenten die zelf zoekend zijn naar hun nieuwe rol en daarbij gelukkig steeds vaker openstaan voor organisaties en initiatieven van actieve bewoners. In het lokaal samenspel gaat het soms mis, maar gebeuren ook de mooiste dingen. We kunnen buurten veel sterker maken als we samenwerken. Het LSA werkt dan ook hard aan het versterken van het samenspel: we stellen nieuwe spelregels voor (buurtrechten), we maken kennisdocumenten voor en met alle partijen (zoals Kompas RtC en Inspiratiewijzer lokaal samenspel) en we organiseren ontmoetingen waar naar elkaar geluisterd wordt. Mede dankzij de bijdrage van het Ministerie van BZK kan het LSA ook dit jaar flink bijdragen aan het lokaal samenspel. Met kennis, ondersteuning, inspiratie en advies. In dit blad vind je al een mooie selectie van wat het LSA voor je kan betekenen. Binnen een jaar vinden de volgende verkiezingen plaats: die voor de gemeenteraad. Het ideale moment om met jouw raadsleden en raadsfracties in overleg te gaan en inspiratie te geven voor de verkiezingsprogramma’s en collegeakkoorden. Maak daar gebruik van! We helpen je graag. Klop bij ons aan voor informatie en inspiratie, kom naar onze bijeenkomsten en sluit je aan als lid. Samen staan we sterk!
Thijs van Mierlo Directeur van het LSA a.i.
• We hebben nu 3 vaste websites: lsabewoners.nl, bewonersbedrijven.nl en beheerjebuurthuis.nl, maar we zijn bezig om alle informatie op een site terecht te laten komen. Eén vindplaats voor alles wat actieve bewoners bezig houdt. We maken projectsites voor grote onderwerpen als Zelfbeheer, Zorg, Ondernemen, Buurtrechten, Wijkadoptie en Buurtplanning, deze zullen te vinden zijn onder www.lsabewoners.nl • Alle informatie blijft bewaard! Ook in de toekomst kom je via de adressen beheerjebuurthuis.nl en bewonersbedrijven.nl nog steeds op de goede plek terecht. • Er zal veel meer aandacht zijn voor onze leden op de nieuwe site. Wie zijn ze, wat doen ze en hoe kun je ze bereiken? • We zullen in juni 2017 live gaan met deze nieuwe site. De vindplaats voor actieve bewoners! Blijf op de hoogte via www.lsabewoners.nl @LSAbewoners Facebook.com/lsa.bewoners
Nieuwste LSA lid LSA is het netwerk van actieve bewonersgroepen, BewonersBedrijven, buurtcoöperaties en buurthuizen in zelfbeheer. Ons nieuwste lid is: De Paraplu uit de Haagse Schilderwijk. De Paraplu bestaat uit vrijwilligers die iets doen voor elkaar, hun straat, buurt of wijk. De Schilderswijkers maken hun buurt leefbaarder en verenigen de belangen van de bewoners. Meer over hen: www.parapludh.nl Meer over LSA-lidmaatschap: www.lsabewoners.nl/organisatie/ lid-worden-van-het-lsa LSA Bewoners Berichten / voorjaar 2017 / nummer 126
3
Opening
Oproep Nieuws gezocht
Wij zijn voor dit blad altijd op zoek naar nieuws van en over actieve bewoners. Stuur tips, verslagen, nieuwtjes, foto’s en interviews naar pleuni@lsabewoners.nl.
Emmeloord
mogen de buurthuizen open blijven! De toekomst van vier buurthuizen stond op het spel omdat de gemeente Noordoostpolder bezuinigingsplannen had. De buurthuizen moesten daarom drie jaar bijhouden welke activiteiten er werden georganiseerd. Dat is nu geëvalueerd. Het LSA is niet verbaasd over de uitkomst: het college van B&W oordeelt dat de buurthuizen bijdragen aan de leefbaarheid en sociale binding in de wijken. Daarom blijven Het Revelhuis, De Brulboei, buurthuis Espelervaart en buurthuis De Erven open!
150
euro
Ondertussen in…
onkostenvergoeding mag je nu per maand ontvangen naast je bijstandsuitkering. Over een jaar mag het totale bedrag niet over 1500 euro heen gaan. Staatssecretaris Jetta Klijnsma paste hier de regels voor aan. Door deze aanpassing wordt de onkostenvergoeding voor alle uitkeringsgerechtigden hetzelfde, ongeacht het soort uitkering. Deze aanpassing was een aanbeveling van Tweede Kamerlid Bruins Slot (CDA) in de initiatiefnota ‘Vrijwilligers zijn kampioenen’.
Campingbaas worden? Afgelopen zomer veranderden buurtbewoners maar liefst 11 stadsparken in Amsterdam, Utrecht, Haarlem, Rotterdam en Tilburg in Buurtcampings! Meer dan 1500 buurtbewoners gingen op De Buurtcamping op vakantie in eigen park. Tijdens De Buurtcamping werden buurtparken drie dagen lang gezellige campings voor iedereen: van yuppen tot daklozen, van muurbloempjes tot druktemakers. Met die pleerol onder de arm zijn we immers allemaal gelijk… Door samen de camping op te bouwen of een potje te badmintonnen, leren buren elkaar beter kennen. In 2017 hoopt stichting de Buurtcamping weer meer campings te hebben. Wil jij meedoen? Je kunt vrijwilliger worden of zelfs campingbeheerder. Het is niet alleen leuk, het is ook erg goed voor je netwerk en dat van jouw bewonersgroep. Hoewel elke Buurtcamping uniek is, voldoen ze wel allemaal aan de volgende eisen: • 1/3 van de plekken is gereserveerd voor mensen met een laag inkomen, 1/3 voor vrijwilligers en 1/3 betalende kampeerders. • De Buurtcampings worden georganiseerd door actieve en betrokken buurtbewoners. En je kan alleen blijven kamperen als je uit de buurt komt. • Een Buurtcamping heeft maximaal 100 tentplekken waarop maximaal 300 buurtbewoners blijven kamperen. Zo verdwijn je als individu niet in de massa. • Een vakantie in eigen park moet voor iedereen toegankelijk zijn en daarom zijn de activiteiten gratis en zorgen we dat het eten en drinken betaalbaar is. • Buurtbewoners, lokale organisaties en ondernemers organiseren activiteiten op het gebied van cultuur, natuur, eten, sport en ontspanning. • Ruim je troep op. Op maandag zie je aan niets meer dat er dat weekend een gezellige camping was… Kijk op buurtcamping.nl of mail naar campingbeheerder@debuurtcamping.nl.
4
LSA Bewoners Berichten / voorjaar 2017 / nummer 126
Westway Trust tovert de ruimte onder de snelweg om tot een stadsstrand!
“Vroeger had je in Nederland meerdere vluchtelingenorganisaties. De overheid wilde graag met één club zaken doen. Dat werd VluchtelingenWerk Nederland; die wordt zwaar gesubsidieerd en is deels uitvoerder van de overheidsagenda geworden” zegt Lucas Meijs, hoogleraar strategische filantropie en vrijwilligerswerk aan de Erasmus Universiteit, over schaalvergroting binnen vrijwilligersorganisaties in het Gratis Goud Magazine nr 3. https://issuu.com/ono-ono/docs/gratis_goud_nr3_issuu2
n e z n e r g e d r e Ov
Over de hele wereld zijn er mensen die geloven in verandering van onderop. Mensen die zich sterk maken voor hun leefomgeving. Het LSA werkt samen met internationale partijen en zoekt en deelt mooie ontwikkelingen en goede voorbeelden.
Internationaal onderzoek TU Delft LSA werkt samen met TU Delft aan een onderzoek naar BewonersBedrijven in Nederland, Zweden en Engeland. Het vergelijkend onderzoek naar de rol, financiering en impact wordt uitgevoerd door TU Delft en gefinancierd door Power to Change. Het onderzoek richt zich op de verschillen en overeenkomsten tussen deze drie landen. Er wordt goed gekeken naar de manier waarop BewonersBedrijven bijdragen aan het wegnemen van ongelijkheid en verbeteren van de leefomgeving. Tijdens de aftrap in Londen wisselden LSA, Locality (Engeland) en Coompanion (Zweden) ervaringen met deze vorm van ondernemen uit.
Bewoners kopen schoolgebouw van gemeente
In het Friese Achtkarspelen kopen bewoners verenigd in Dorpscoöperatie Gerkesklooster-Stroobos een voormalig schoolgebouw om er een generatiehuis te starten. Het gaat een plek worden waar jong en oud elkaar ontmoeten en helpen. De coöperatie verwacht dat verschillende instanties zich in het pand willen vestigen, zoals kind-, jeugd- en ouderenzorg, wijkverpleging en de huisarts. In het generatiehuis komt een centrale ontmoetingsplek met bibliotheek, kinderopvang en keuken. De gemeente was eigenaar van het pand en sinds het begin betrokken bij de plannen voor het generatiehuis. Op 28 februari tekenden de bewoners en de gemeente het koopcontract, waardoor de coöperatie op zoek kan naar financiering. In de tussentijd kunnen zij het gebouw al gebruiken en de gemeente draagt € 5000,- bij aan het inrichten en opknappen van het gebouw. www.noordoostfriesland.nl/nieuws/generatiehuis-startgerkesklooster-stroobos/
Kleine dorpen op zichzelf aangewezen Zweden kent grote verschillen tussen het dichtbevolkte, drukke zuiden en het dunbevolkte uitgestrekte noorden. Kleine, hechte dorpen liggen vaak kilometers bij andere dorpen en steden vandaan. Deze dorpen van soms maar 50 inwoners zijn niet interessant voor bedrijven. Er wonen gewoonweg te weinig mensen. Daarom zijn het deze mensen die zelf een tankstation openen, internetverbinding aanleggen en supermarkten openhouden. Als de fabriekseigenaar met pensioen gaat, nemen arbeiders de fabriek over, zodat de banen en de jongeren in het dorp blijven. En als het inwonersaantal groeit, bouwen ze zelf huizen! Investeren in crowdfunding Westway Trust in Londen bestaat al 45 jaar en verdient onder andere geld met het verhuren van ruimtes onder een brug van de snelweg. De trust investeert de winst in projecten in de wijk. Niet als gift, maar als bijdrage aan een crowdfundingscampagne. Westway Trust investeert in de crowdfunding van projecten als hun campagne ongeveer 60 procent van het eindbedrag heeft behaald: het tipping point. Door op dit moment te investeren, trekt de trust de campagne over dit tipping point heen en is de kans groot dat het eindbedrag gehaald wordt. En het project laat zien dat het draagvlak heeft en kan mobiliseren.
LSA Bewoners Berichten / voorjaar 2017 / nummer 126
5
Debat
Politiek debat:
Brede steun voor wet maatschappelijk initiatief Veel politieke partijen zijn voorstander om maatschappelijke initiatieven in de wijken met landelijke wetgeving te ondersteunen. Dat bleek tijdens het politieke debat ‘Maak je punt!’ dat het LSA organiseerde in Pakhuis De Zwijger in Amsterdam. Actieve bewoners gingen - aan de hand van vier thema’s - met tien (kandidaat) Kamerleden in debat.
6
LSA Bewoners Berichten / voorjaar 2017 / nummer 126
Tekst: Lisette Vos
M
et de verkiezingen voor de Tweede Kamer in aantocht organiseerde het LSA, net als vier jaar geleden, een politiek debat met (kandidaat) Kamerleden. De inzet van het LSA is onveranderd: actieve bewoners in de wijken moeten meer zeggenschap krijgen. In Pakhuis De Zwijger in Amsterdam bespraken de bewoners op 17 februari zelf welk punt zij tijdens het politieke debat wilden maken. Op deze manier gingen ze goed voorbereid samen het debat in. De Kamerleden die al aanwezig waren, luisterden met aandacht naar hun inbreng. Bij de thematafel buurtrechten liet Corrie van Brenk (50Plus) zich verleiden al een reactie te geven: haar partij is voor meer zeggenschap voor bewoners.
Vier jaar geleden waren veel politieke partijen al voorstander om actieve bewoners meer zeggenschap te geven. Alleen PvdA en GroenLinks spraken zich tijdens het LSA-debat in 2012 uit om die in buurtrechten vast te leggen. In de afgelopen vier jaar zijn de eerste stappen gezet. De PvdA diende in september 2015 een voorstel in om te experimenteren met buurtrechten, al haalde dat geen meerderheid. GroenLinks kreeg het samen met de PvdA wel voor elkaar om de bewoners meer rechten te geven in de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). ChristenUnie heeft samen met de PvdA eind vorig jaar in een initiatiefnota voorstellen gedaan om bewoners meer zeggenschap te geven over hun omgeving. Sprong voorwaarts Volgens Thijs van Mierlo van het LSA gaan deze initiatieven nog niet ver genoeg. Volgens hem moet de politiek een sprong voorwaarts maken. Hij daagde de aanwezige (kandidaat) Kamerleden uit om in de komende regeerperiode een initiatiefwet ‘stimulering maatschappelijk initiatief’ in te dienen. Die wet kan ook tijdelijk zijn. “Veel partijen
Vier thema’s
Tijdens het politieke debat kwamen vier thema’s aan bod. Aan de hand van vier stellingen gingen de Kamerleden met elkaar én met de actieve bewoners in debat. • Eigenaarschap: Van wie is de stad? • Wijkenbeleid: Er moet een nationaal investeringsprogramma voor de aandachtswijken komen • Buurtrechten: moeten wettelijk worden verankerd • Veiligheid: Veilige wijken is een taak van de overheid
benadrukken het belang van maatschappelijke initiatieven, maar zijn terughoudend om bewoners in de wijk rechten te geven. Daardoor gaat er in buurten veel energie verloren, en dat is doodzonde. Ik weet dat het veel werk is om een initiatiefwet te schrijven, maar u heeft als Kamerlid wel de kans om dit te doen.”
Zonder vertrouwen in bewoners komen er geen initiatieven van de grond Uit een kort rondje langs de tien deelnemende politieke partijen, bleek dat een ruime meerderheid dit voorstel steunt. Alleen de VVD, voorstander van een kleine overheid, ziet andere mogelijkheden dan een wet om bewoners te ondersteunen. Ook de SP wil zeggenschap niet bij wet regelen, maar overweegt een tijdelijke wet wel te steunen. GeenPeil neemt geen stelling, maar laat de keuze over aan de kiezer: als een meerderheid voor is, is de partij voor. PvdA-kamerlid Grace Tanamal, die na de verkiezingen niet in de Tweede Kamer terugkeert, is blij met de brede steun. “Ik vind het wel jammer dat die steun er niet was, toen we ons voorstel over buurtrechten indienden.” GroenLinks is het daarmee eens. Linda Voortman: “Wij zijn er altijd al voor geweest om burgers dezelfde rechten geven als de gemeente.” Investeringen in de wijken Naast buurtrechten is de wijkaanpak een belangrijk politiek onderwerp voor actieve bewoners. In zijn inleiding over dit thema betoogde Jeffrey Davidsz van stichting BewonersBedrijf Nieuwland i.o. dat in de wijkaanpak vier acteurs een rol hebben. Hoofdrolspelers zijn de bewoners, die samen met de centrale overheid, gemeenten en corporaties aan de wijk werken. Het succes van de wijkaanpak ligt in een integrale samenwerking tussen alle acteurs, benadrukt Davidsz. Dat mag niet verloren gaan door beleid van het kabinet. “Vergelijk het
LSA Bewoners Berichten / voorjaar 2017 / nummer 126
7
met een auto die goed onderhouden is. Je kan een keer een onderhoudsbeurt overslaan, en wellicht een tweede keer, maar op een gegeven moment staat de auto stil.” Een mogelijke oplossing: er moet een nationaal investeringsprogramma voor aandachtswijken komen. Over deze stelling zijn niet alle partijen het eens. De SP vindt dat de verhuurdersheffing voor
Veiligheid, rechten en desillusie
We hebben alle debaters ook ondervraagd op een aantal belangrijke thema’s. We vroegen ze: 1. Wat bent u van plan te doen om wijken veiliger te maken? 2. Vindt u dat er meer rechten voor bewoners en bewonersgroepen vastgelegd moeten worden? 3. Begrijpt u dat er actieve bewoners uit de aandachtswijken gedesillusioneerd zijn omdat er naar hun gevoel beloftes gebroken zijn? Veiligheid is voor alle partijen een belangrijk thema, maar over de manier waarop wijken veiliger worden verschillen ze. Nicole Temmink van de SP vindt dat gemeenten meer middelen moeten hebben om de veiligheid te verbeteren. “De SP wil onder meer een Buurtverbeteringsfonds instellen met geld van de rijksoverheid.” Matthijs Pontier van de Piratenpartij ziet “een belangrijke rol voor buurthuizen in de signalering van problemen en onveilige situaties, maar dan wel via de wijkagent. Van burgerwachten word ik minder enthousiast.” Bijna alle Kamerleden staat positief tegenover het Right to Challenge. Carla Dik-Faber (ChristenUnie) ziet meerdere gebieden waar bewoners en bewonersgroepen meer rechten zouden kunnen hebben: “Bij een terugtrekkende overheid moeten daar mogelijkheden voor zijn.” Barbara Gardenier (CDA) juicht het toe als burgers en verenigingen de uitvoering van collectieve voorzieningen van de overheid willen overnemen. Corrie van Brenk (50Plus) vindt het “breder trekken van het Right to Challenge geen overbodige luxe” en volgens Linda Voortman (GroenLinks) “is het Right to Challenge op veel meer gebieden mogelijk.” Dilan Yesilgoz (VVD) ziet echter niet veel heil in het invoeren van buurtrechten: “Er zijn al veel rechten vastgelegd voor bewoners. Het gaat erom dat mensen weten dat die rechten er zijn en er gebruik van maken.” De meeste partijen snappen dat de bewoners in de oude aandachtswijken gedesillusioneerd zijn, en veelal willen ze de kwetsbare wijken ook steunen. Barbara Gardeniers (CDA) “Als mensen het gevoel hebben dat beloftes gebroken zijn, dan laat je je als overheid niet van je beste kant zien. We willen de inwoners van kwetsbare wijken graag ondersteunen.” Grace Tanamal (PvdA) kan zich voorstellen dat er “financiële ondersteuning uit Den Haag moet komen, maar wat waar moet gebeuren, is niet aan Den Haag.” Linda Voortman legt uit waarom GroenLinks vindt dat onderwijs en gemengd bouwen aandacht moeten krijgen om deze wijken vooruit te helpen. Lees complete interviewreeks via www.lsabewoners.nl/interviews-met-kamerleden
8
LSA Bewoners Berichten / voorjaar 2017 / nummer 126
Deelnemers politiek debat • • • • • • • • • •
Corrie van Brenk (50Plus) Carla Dik-Faber (ChristenUnie) Barbara Garderniers (CDA) Chantal Klaver (GeenPeil) Arthur Legger (Forum voor Democratie) Matthijs Pontier (Piratenpartij) Grace Tanamal (PvdA) Nicole Temmink (SP) Linda Voortman (GroenLinks) Dilan Yesilgoz-Zegerius (VVD)
corporaties een investeringsplicht (voor de wijken) moet worden en wil een fonds voor buurten waar gemeenten aanspraak op kunnen maken. Volgens een bewoner uit de zaal moet het geld niet naar de gemeente, maar direct naar de bewoners. “Waarom moet er een bestuurslaag tussen? Bewoners kunnen zelf heel goed uitleggen wat er nodig is.” Andere partijen, zoals Forum voor de Democratie en de Piratenpartij, vinden ook dat het budget rechtstreeks naar de wijk moet gaan.
“Het breder trekken van het Right to Challenge is geen overbodige luxe” Volgens het CDA draait het vooral om vertrouwen. “Zonder vertrouwen in bewoners komen er geen initiatieven van de grond. Zij moet een gelijkwaardige gesprekspartner zijn van de gemeente,” aldus Barbara Gardeniers. Bemoei je ermee! Na de discussies over de vier thema’s en bijbehorende stellingen, kregen alle (kandidaat) Kamerleden nog tien seconden om hun boodschap uit te dragen. Dilan Yesilgoz-Zegerius (VVD) sprak de bewoners in de zaal kort, maar krachtig toe: “Bemoei je ermee!”
2x bellen
In 2x bellen leggen we twee bewoners een stelling voor. Op 25 maart was het We Doen Het Zelf Wel Festival: een viering voor bewonersinitiatieven die hun wijken zelf leuker en sterker maken. Bewonersgroepen beheren buurthuizen, voeren welzijnstaken uit en denken mee over plannen voor hun buurt. Hoe denken Jacqueline Ravestein en Sjanie van den Berg over het overnemen van taken rondom veiligheid? Doen we het zelf wel of kijken we liever naar de politie om onze wijken veilig te houden?
Veilige wijken is een verantwoordelijkheid van de politie, niet van bewoners
Jacqueline Ravestein Bewonerscomite Buurt Bestuurt Essenburgbuurt Rotterdam
Sjanie van den Berg Buurtpreventieteam Leeuwarden
‘Ook bewoners zijn verantwoordelijk’
‘Wij zijn bewoners, geen agenten’
“Nee, daar ben ik het niet mee eens. De verantwoordelijkheid voor veilige wijken ligt niet alleen bij de politie maar ook bij bewoners, want wij wonen er. Wij moeten om meer politieinzet vragen als dat nodig is en aangeven welke plekken onveilig zijn.
“Ja, dat vind ik ook. Wij zijn niet verantwoordelijk voor de veiligheid in de wijk, want we zijn geen agenten. Wij zijn een buurtpreventieteam van bewoners. Soms komen er via de buurt Whats-appgroep berichten over deuren van portieken die openstaan. Dat is gevaarlijk vanwege inbraken en daarom gaan wij erheen en lichten bewoners voor of nemen contact op met de woningcorporatie. Ook als ergens geluidsoverlast is, gaan wij erheen. Als buurtpreventieteam kunnen we alleen vragen of het zachter kan en zo nodig kunnen we de politie inschakelen. Meer kunnen we niet doen.
Deze verantwoordelijkheid neem ik in het wijkpreventieteam. Wij lopen rondes door de wijk en geven bewoners tips, bijvoorbeeld om je auto in het zicht van je woning te parkeren zodat je het kunt zien als iemand eraan sleutelt. Het wijkpreventieteam is vooral sociale controle. We spreken bewoners aan op hun gedrag maar handhaven doet de politie. De wijkagent loopt regelmatig met het wijkpreventieteam mee en de wijkagent van de aangrenzende buurt twittert veel. De wijkagenten betrekken bewoners bij hun taken. Bijvoorbeeld tijdens een fietscontrole of controle van bergingen samen met de woningcorporaties. De agenten controleren ook op verkeersveiligheid. Fiets je niet door rood of aan de verkeerde kant van de weg? Rijd je niet te hard? Veilige wijken is een gedeelde verantwoordelijkheid van bewoners en politie. Samen en apart, want we doen dat elk op onze eigen manier.”
Het buurtpreventieteam heeft veel contact met de politie. We zijn hun oren en ogen in de wijk. Elke twee maanden heeft het buurtpreventieteam overleg met de politie en zij schakelen af en toe onze hulp in. Er is bijvoorbeeld een groep inbrekers actief die woningen markeert met een cirkel of met een touwtje tussen de deur. Wanneer de politie dit weet, vragen ze ons om daar extra op te letten. En om de wijkbewoners daarop te wijzen. Zie je een touwtje uit je deur of brievenbus hangen, haal het dan weg. Wij zijn geen agenten, maar helpen graag een handje mee om de wijk veiliger te maken.”
LSA Bewoners Berichten / voorjaar 2017 / nummer 126
9
Jaarverslag
Een terugblik op 2016
Hou het lokaal
Lees meer: www.lsabewoners.nl/ jaarverslag
2016 was een jaar waarin buurtrechten meer voet aan de grond kregen. Waarin het aantal leden van het LSA wederom is gegroeid, met BewonersBedrijven, buurthuizen in zelfbeheer, coöperaties en wijkplatforms. Waarin we overspoeld werden met hartverwarmende steunbetuigingen. En waarin we de waarde van LSA hebben laten zien aan onze directe achterban, de actieve bewoners, maar ook ver daarbuiten.
16 900
“Als voorzitter van Bewonersbedrijf Op Eigen Houtjein de Emmer wijk Emmerhout zeg ik: We kunnen het niet zonder het LSA!” Marlies Zeeman, Emmen
80 LSA-leden
BewonersBedrijven
bezoekers aan 10 themadagen en landelijke bijeenkomsten
“Wij maken graag gebruik van de expertise van het LSA. Via het LSA komen wij ook in contact met andere buurthuizen in zelfbeheer voor het delen van ervaringen en ideeën.” Jan Siersma, Amsterdam
2
70%
LSA Bewoners Berichten / voorjaar 2017 / nummer 126
6
pioniers Beheer je buurthuis “Wat ik hier in en buiten de workshops heb gehoord, heeft me enorm geïnspireerd. Ik kan weer verder in mijn wijk.” Deelnemer themadag Arnhem
van de honderden adviesvragen aan het LSA-bureau komt van bewoners
5
3
werkbezoeken van politici aan LSA-leden om te praten over successen en knelpunten
pitchers voor impact in je wijk: Huiskamer in Langelo, Tuinpark Laakzijde in Amersfoort, Groene Regentes in Den Haag, Circulo in Eindhoven en Landgoed Algoed in Enschede.
Living Labs waarin bewoners, gemeente en welzijnsorganisaties werken aan een beter samenspel in de wijk
10
“Actieve bewoners houden wijken leefbaar, laat dat zo blijven!” Henk Struik, Almere
2
studenten liepen een afstudeerstage bij het LSA
Ook in 2016 hebben honderden actieve bewoners elkaar leren kennen via het LSA!
“Deze voorstellen komen van onderop. Van de mensen die werken aan hun buurt en voor hun buren en weten waar het schuurt. Hier moet de politiek naar luisteren!” Rosine Antersijn, Breda
BewonersAgenda: Maatschappelijk Initiatief voorop In een tijd waar zoveel van vrijwilligers gevraagd wordt, moet er ook naar hun stem worden geluisterd. Sinds oktober 2015 vraagt het LSA aan actieve bewoners wat ze nu nodig hebben van de politiek. We maakten van de wensen, ideeën en voorstellen een BewonersAgenda met 5 speerpunten. Hiermee gingen we de boer op. We stuurden het onder meer naar alle politieke partijen als input voor hun verkiezingsprogramma. Dit hebben actieve bewoners nodig om wijken, buurten en steden sterker, leefbaarder en mooier te maken: • Maak een kaderwet zelfbeschikking lokale gemeenschappen • Organiseer toegang tot geld • Maak maatschappelijk vastgoed overdraagbaar • Experimenteer met meervoudige democratie • Prioriteer en ondersteun het zwakste belang.
Kompas RTC in de Wmo LSA pleit al jaren voor buurtrechten, waaronder het Right to Challenge. Dit is het recht voor bewoners om hun gemeente uit te dagen wanneer zij taken beter, efficiënter of goedkoper kunnen uitvoeren. Ruim 1 op de 5 gemeenten heeft het Right to Challenge ingevoerd en experimenteert ermee. Maar bewoners weten nog niet goed genoeg hoe ze het recht kunnen gebruiken en ook gemeenten weten niet hoe ze om moeten gaan met bewoners die dat doen. Daarom schreven wij samen met Movisie en Vilans in opdracht van het ministerie van VWS het Kompas Right to Challenge in de Wmo. “Buurtrechten kunnen een kans zijn om belemmeringen door gemeentelijke maatregelen weg te nemen.” Ernst Bergboer, Enschede
NZVE LSA stond in dit jaar aan de wieg van de oprichting van het landelijke platform Nederland Zorgt Voor Elkaar waarin de krachten van een achterban van meer dan 400 zorginitiatieven worden gebundeld. Petitie: Breng buurtinitiatieven informele zorg en ondersteuning in positie. In maart 2016 heeft het LSA een petitie aangeboden aan de vaste Kamercommissie van het ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport (VWS) waarin we oproepen buurtinitiatieven in zorg en ondersteuning niet te vergeten. Bewoners zijn steeds vaker actief in het domein van de informele zorg: van huiskamerprojecten, het verstrekken van naoberschap tot het organiseren van dagbesteding voor ouderen. In de petitie roepen actieve bewoners op om deze initiatieven te erkennen en steun te geven aan lerende netwerken.
Filmpje over BewonersBedrijven Wat doen BewonersBedrijven? Wat is hun verdienmodel en impact op de wijk? We maakten in 2016 de promofilm: Wat zijn BewonersBedrijven? www.lsabewoners.nl/wat-zijn-bewonersbedrijven
LSA Bewoners Berichten / voorjaar 2017 / nummer 126
11
Heb je interessant nieuws uit je wijk? Schrijf het ons!
Wijzelf draait op de kracht van burgers en inmiddels al op meerdere plaatsen. Zelf thuishulp bepalen? Het kan! www.wijzelf.nl
Jij schrijft...
Een nieuw thuis in Wageningen
Gevonden bericht op tafelvan7.nl Toen Tutku Yuksel en Elsje van de Weg twee jaar geleden een plek om samen te komen en te delen in Wageningen mistten, besloten ze er zelf één te creëren. THUISWageningen is een ontmoetings- en werkplek in het centrum van Wageningen. Wat je bij THUIS kan verwachten is een grote ruimte waarin flexwerkers samenwerken, studenten studeren, moeders thee drinken, vluchtelingen de taal leren en mensen eten en kennis met elkaar delen.
Tutku vertelt: “Inwoners in de stad willen meer invloed kunnen uitoefenen op hun leefomgeving, maar ze hebben niet altijd de kennis en de vaardigheden om daarmee aan de slag te gaan. Bij THUISWageningen komt alles samen.” Elsje: “Hoe start je een burgerinitiatief? Maar ook hoe maak je een burgerinitiatief financieel duurzaam?” Tutku: “Thuis is niet van ons, thuis is van ons allemaal!” Meer weten over dit nieuwe LSA-lid, check thuiswageningen.nl
Jeffrey Davidsz @jeffda
vidsz
Wat mij betreft heeft het #LSA met dit deb at haar bestaansrech weer aangetoond. Dit t keer met kennis delen en borgen. #maakjep unt
Broodnodig in De Nieuwe Banier
ingezonden bericht Wat doe je met oud brood? Het hoort niet echt in de prullenbak en ook zeker niet op straat. Vogels worden er ziek van en er komen ratten op af. Daarom staan er op meerdere plekken in Rotterdam Broodbakken. Doe hier je oude brood in zodat het gerecycled kan worden. In BewonersBedrijf De Nieuwe Banier in Rotterdam staat nu zo’n Broodbak. Kijk waar ze nog meer te vinden zijn op www.broodnodig.co
12
LSA Bewoners Berichten / voorjaar 2017 / nummer 126
LSA Nieuws
LSA heeft een nieuw bestuur Op zaterdag 25 maart hebben de leden van het LSA een nieuw bestuur gekozen. Zeven mensen uit de vereniging van actieve bewonersgroepen hadden zich verkiesbaar gesteld en alles zeven zijn ze unaniem gekozen.
LSA-Bijeenkomsten
“We hebben er zin in om deze bloeiende vereniging te besturen. We gaan voor een sterke toekomst voor het LSA, het is tijd voor een vernieuwingsslag, voor nog meer kennisdeling tussen de leden en voor plezier,” verwoordt Milja Kruyt de ambities van de vers gekozen bestuursleden. De bestuursleden zijn allen actief in bewonersgroepen. Ze hebben gezamenlijk enorm veel kennis in huis: er zit ruime bestuurservaring in de groep en een schat aan ervaring op het gebied van bewonersparticipatie. Het zijn vooruitstrevende actieve bewoners. De bestuursleden komen uit het hele land, hoewel er wordt opgemerkt dat Rijnmond wel erg goed gerepresenteerd is. “Maar”, zegt Jaap Jonker uit Amsterdam lachend, “ik zorg ervoor dat Amsterdam het hoogste woord heeft!”. Bestuur on tour Het bestuur ziet dat het noorden van het land niet vertegenwoordigd is in het bestuur. Daarom zal zij extra aandacht besteden aan gesprekken met leden in deze regio, om hun geluid wel goed te horen. Want dat is het eerste wat het bestuur gaat doen: het land in om in gesprek te gaan met leden over de vereniging LSA en over de bewonersgroepen zelf. Hoe gaat het, wat zijn de successen en wat zijn de problemen? Of, zoals ze het zelf verwoorden: “Het LSA komt naar u toe deze zomer.”
De bestuursleden zijn: Naam Functie Fred de Jong Voorzitter Jaap Jonker Penningmeester Milja Kruijt Secretaris Patrick Boel Algemeen bestuurslid Petra van Duijnhoven Algemeen bestuurslid Walter Klein Nienhuis Algemeen bestuurslid Willy van Leeuwen Algemeen bestuurslid
Organisatie Vereniging Bewonersorganisatie Blijdorp Bijlmer Bewonersraad Rochdale Delfshaven Coöperatie Buurtcoöperatie Mathenesserdijk en Delfshaven Coöperatie Wijkplatform Brukske Stichting BewonersBedrijf Malburgen Vereniging SOBO
We hebben de afgelopen maanden knallende en leerzame bijeenkomsten, festivals en festijnen (mede) georganiseerd. Lees op onze website over ‘Geldstromen door de wijk’, ‘We doen het zelf wel festival’ en ‘Beheer je Buurthuis: dé meetup voor zelfbeheer van buurt- en wijkhuizen’. www.lsabewoners.nl/bijeenkomsten
Buurtrechten in kaart Hoe staat het met de invoering van buurtrechten in Nederland? Waar worden buurthuizen beheerd door bewoners? Waar werken ze met burgerbegroting? Welke gemeente geeft bewoners het Right to Challenge?
Plaats Rotterdam Amsterdam Rotterdam Rotterdam
Het LSA is (nog steeds) druk bezig dit alles letterlijk in kaart te zetten. We maken een interactieve online kaart waar te vinden is welke gemeente wat aan buurtrechten doet. We hebben deze info nu van ruim 20 procent van de gemeenten. Veel gemeenten hebben de vragenlijst dus nog niet ingevuld. Daarom hebben we jou nodig! Heb jij contact met iemand in jouw gemeente die zich bezighoudt met bewonersinitiatieven? Of wil je dat contact leggen? Stuur een mail naar info@LSAbewoners.nl. Wij checken of jouw gemeente al geantwoord heeft en sturen je een voorbeeldmail. Samen maken we deze interactieve kaart compleet!
Venray Arnhem Schiedam
LSA Bewoners Berichten / voorjaar 2017 / nummer 126
13
Beleid
Actieve bewonersgroepen uit het hele land roepen het Rijk op om niet langer weg te kijken terwijl kwetsbare wijken verslechteren. “Niks doen is geen optie. Er is een kabinetsperiode lang geen aandacht geweest voor leefbaarheid. Natuurlijk verslechteren wijken daardoor!” zegt Thijs van Mierlo van het Landelijk Samenwerkingsverband Actieve bewoners (LSA) naar aanleiding van het onderzoek van Platform31: Kwetsbare wijken in beeld. Nu is de vraag hoe het tij te keren, LSA wil hierover in gesprek met de nieuwe regering.
Laat aandachtswijken niet langer in de kou staan De leefbaarheid in aandachtswijken verbetert niet, zoals jarenlang het geval is geweest, maar holt in een groot aantal wijken zelfs achteruit. LSA heeft veel leden in aandachtswijken, allemaal bewonersgroepen die zagen hoe het Rijk en de woningcorporaties rond 2012 de geldkraan dichtdraaiden. Gemeenten moesten voortaan zelf voor hun kwetsbare wijken zorgen. Nu is duidelijk dat wijken door het gebrek aan geld en aandacht snel verslechteren.
Investeer in duurzaam bewonersinitiatief “Het is belachelijk dat de meest kwetsbare wijken al zo lang in de kou staan. Er ligt een grote opgave voor het Rijk”, volgens van Mierlo van het LSA. “Er moet geld en aandacht zijn voor deze wijken én bewoners moeten ruimte krijgen om belangrijke kwesties in de wijken aan te kunnen pakken.” Niet alle aandachtswijken zijn Vogelaarwijken, maar ze zijn wel het bekendst. Maar hoe zat het ook alweer met die wijken? We doen een stapje terug in de tijd. In 2007 maakte de toenmalig minister van Wonen, Wijken en Integratie Ella Vogelaar een lijst bekend van veertig wijken die extra aandacht en geld zouden krijgen omdat er meerdere problemen tegelijk speelden. Van werkloosheid tot armoede, van criminaliteit tot verloedering. Investeringen van onder meer woningcorporaties én een andere manier van samenwerken tussen gemeente, corporaties en actieve bewoners moesten ervoor zorgen dat de Vogelaarwijken gelijkgetrokken zouden worden met het gemiddelde niveau van de stad. De ambities van Vogelaar waren torenhoog. Verbroken beloftes In 2008 is er begonnen met de investeringen in de 40 wijken en ondanks de beloftes van verschillende bewindslieden die Vogelaar opvolgden (“We houden dit 10
14
LSA Bewoners Berichten / voorjaar 2017 / nummer 126
jaar vol”) werd de geldstroom in 2012 door kabinet Rutte 1 bijna volledig stopgezet. Het was crisis en het was tijd om te decentraliseren, gemeenten moesten zelf voor hun kwetsbare wijken zorgen. Dat dit gevolgen heeft, is te zien. Terwijl de leefbaarheid in de aandachtswijken eerst verbeterde holt hij nu achteruit. Kennisorganisatie Platform31 onderzocht de leefbaarheid in kwetsbare wijken. Van de veertig Vogelaarwijken scoren er 28 zwak of onvoldoende. Dat is 70 procent. Veel leden van het LSA voelen zich in de steek gelaten door de politiek. Er zijn beloftes niet nagekomen. De meeste politieke partijen zien zelf ook in dat het Rijk de aandachtswijken in de steek heeft gelaten. Dat blijkt onder meer zo blijkt uit een debat en interviewreeks van het LSA (zie ook pag. 6). “Als mensen het gevoel hebben dat beloftes gebroken zijn, dan laat je je als overheid niet van je beste kant zien”, zegt Barbara Gardeniers van het CDA. En zo is het, nu is de vraag welke maatregelen het nieuwe kabinet gaat nemen om leefbaarheid te vergroten, en welke mogelijkheden en positie actieve bewoners en maatschappelijk initiatief krijgt. In hun verkiezingsprogramma’s staan verschillende plannen. Zo wil PvdA een Rijksfonds voor Wonen, wil VVD dat gemeenten meer maatregelen in de wijken kunnen nemen en GroenLinks vindt dat gemeenten de leefbaarheidstaken op zich moeten nemen en daarvoor de middelen moeten krijgen. In veel aandachtswijken zie je dat bewonersgroepen publieke diensten willen en kunnen overnemen, bijvoorbeeld om bepaalde voorzieningen overeind te houden. Dit kan via het Right to Challenge: het recht om uit te dagen. Onder meer GroenLinks, D66, ChristenUnie en CDA noemen het Right to Challenge expliciet in hun verkiezingsprogramma’s. Het is een recht waar het LSA al lang voor pleit. De actieve bewonersgroepen, verenigd in het LSA, zeg-
Terwijl de leefbaarheid in de aandachtswijken eerst verbeterde holt hij nu achteruit.
gen nu hetzelfde wat ze destijds ook al zeiden: durf te luisteren naar de beweging van onderop en investeer in duurzaam bewonersinitiatief, in (zorg)coöperaties van en voor bewoners, in vernieuwingsinitiatieven van bewoners en in BewonersBedrijven. En daar hoort het Right to Challenge bij, net als de andere Buurtrechten. Bewonergestuurd Actieve bewonersgroepen verenigd in het LSA hebben veel ideeën om wijken en bewoners sterker te maken en gemeenten en bewoners niet aan hun lot over te laten. Het LSA wil zo snel mogelijk met de nieuwe regering aan tafel om te spreken over oplossingen. Naast flinke investeringen in renovatie en het tegengaan van de stijgende huren, is het hierbij volgens de landelijke vereniging essentieel dat actieve bewoners ruimte en mogelijkheden krijgen om te werken aan problemen als armoede, werkloosheid en veiligheid. Het LSA pleit onder meer voor het steunen van BewonersBedrijven. Dat zijn ondernemingen gerund door en voor buurtbewoners die opgezet worden met als doel de wijk te verbeteren.
“We hoeven echt niet terug naar de Vogelaartijd met allerlei gesubsidieerde organisaties” LSA jaagt de beweging van BewonersBedrijven al sinds 2012 aan met kennis en geld, juist in kwetsbare wijken. Zo ook BewonersBedrijf Westside Slotermeer in Amsterdam Nieuw-West waar Richard Gerritsen werkt. Deze coöperatieve vereniging is een voorbeeld van door bewoners gestuurde wijkontwikkeling. Hier komt
het verenigingsleven uit de buurt samen, worden beginnende ondernemers ondersteund, en wordt bijvoorbeeld ook taalles gegeven. Allemaal door bewoners, die weten wat er speelt in de wijk. Gerritsen: “Wij zouden steun kunnen gebruiken op projectbasis. We hoeven echt niet terug naar de Vogelaartijd met allerlei gesubsidieerde organisaties die hun subsidie gebruiken voor gratis maaltijden in de buurt. Nee, steun liever plekken waar bewoners structureel en duurzaam aan het werk zijn om wijken leefbaarder te maken en mensen meer met elkaar om te laten gaan. Zo hebben wij veel projecten van en voor bewoners die echt werken.”
Lees verder Meer weten over de verschillende BewonersBedrijven die hun wijk sterker en leefbaarder maken: www.bewonersbedrijven Meer weten over Buurtrechten: www.lsabewoners.nl/meer-over-buurtrechten
LSA Bewoners Berichten / voorjaar 2017 / nummer 126
15
Zelfbeheer
Beheer je buurthuis!
Drie jaar pionieren met zelfbeheer Per 1 april komt een einde aan het project Beheer je buurthuis. Drie jaar lang ondersteunde het LSA meerdere ‘pioniers’: wijkhuizen die, vaak noodgedwongen, overgenomen werden door bewoners, in de hoop zo de centrale ontmoetingsplek voor de wijk te behouden. We brachten de verhalen in beeld en wilden zo laten zien: het kán!
16
LSA Bewoners Berichten / voorjaar 2017 / nummer 126
E
en flashback naar 2013. De Volkskrant kopt: ‘Buurthuizen bezwijken onder crisis’. Gemeentes kijken in hun noodgedwongen bezuinigingen als eerste naar de eenvoudige manier om de klappen op te vangen. Het wijkhuizenbestand wordt meer dan gehalveerd en de subsidies rigoureus afgebouwd. Wijken en hun bewoners verliezen een belangrijke plek om de, door beleidsmakers zo gewenste, burgerkracht op te zoeken, te mobiliseren en tot uitvoering te brengen. Wijkcentra zijn te duur om te onderhouden en beheren.
Veel buurthuizen sluiten hun deuren, behalve op de plekken waar bewoners zelf het heft in handen nemen. Bewonersgroepen, georganiseerd in een vereniging of stichting, besluiten het beheer over te nemen van welzijnsorganisaties en woningcorporaties. Zij staan voor een grote uitdaging. Want zonder structurele subsidie moet er geld verdiend worden, er moeten bezoekers over de vloer komen, er moet een vrijwilligersbestand worden opgebouwd. De kennis en ervaring daarvoor is vaak afwezig. Beheer je buurthuis In 2014 startte het LSA daarom Beheer je buurthuis. Het project had een tweezijdig doel: de benodigde kennis delen met bewoners die zich bezighouden met zelfbeheer, en laten zien dat zelfstandige buurthuizen de toekomst zijn, ondanks alle obstakels die zijn dienen te overwinnen. Met de steun van Oranje Fonds, VSBfonds, de Koninklijke Nederlandsche Heidemaatschappij en Dorpshuizen.nl startten we een website, gevuld met praktijkverhalen en een kennisbank met keiharde kennis. Een ondernemingsplan maken, kiezen tussen huren of kopen, een aantrekkelijk activiteitenprogramma – alles moest je er terug kunnen vinden. Het hart van het project werd gevormd door een zestal pioniers. Deze buurthuizen in zelfbeheer werden geselecteerd uit meer dan dertig aanmeldingen vanuit het hele land. Ieder had zijn eigen uitdaging; ieder had recht op procesbegeleiding, op weg naar een zelfstandige toekomst. Nu, in 2017 nemen we afscheid. Dit is hoe het is gegaan. Tilburg: In De Boomtak Bij aanvang van Beheer je buurthuis was In De Boomtak het verst gevorderd van alle pioniers. Via een bijzondere constructie wisten de Tilburgers hun pand – waar het een immens huurbedrag voor betaalde – te kopen. Dankzij onderhandelingen met
de gemeente werd de aankoopprijs van vier ton gehalveerd. Vervolgens kochten bewoners voor minimaal €100 een belang in het buurthuis. Het leverde een totaal van €75.000 aan wijkcertificaten op; met de rest van het geld kwam de bank over de brug.
ONS heeft wekelijks 1500 mensen over de vloer Maar met een pand in eigen bezit begint het pas. Er moest een meerjaren onderhoudsplan worden opgesteld, maar ook geld gevonden worden om dat onderhoud uit te voeren. Het pand moest duurzamer. En met de transitie van huur naar koop kwam ook een transitie van een pioniersbestuur naar een bestuur dat het buurthuis juist op de lange termijn van richting kon voorzien. Dat nieuwe bestuur durfde harde beslissingen te nemen om die lange termijn veilig te stellen: strengere regels, afscheid van clubs en vrijwilligers die niet meewilden in de nieuwe koers, en het stopzetten van professionele inzet om geld vrij te maken voor onderhoud. Venray: ’t Schöpke De gemeente Venray besloot te bezuinigen op buurthuizen en alle structurele subsidies stop te zetten. Met wat gemeentehulp in de transitie ging een nieuw bestuur de uitdaging aan: ’t Schöpke moest zelfstandig worden. Inmiddels heeft het wijkcentrum een meerjarige huurovereenkomst getekend en kreeg het de verantwoordelijkheid voor het beheer van het pand, dat het moet delen met verschillende grote en kleine partijen. Door het voeren van een helder en kritisch vrijwilligersbeleid keerden een aantal oude krachten ’t Schöpke de rug toe, maar kwam daar een nieuwe lichting enthousiaste vrijwilligers voor terug. Twee daarvan zijn statushouders: vluchtelingen met een verblijfsvergunning, die via hun werk bij het wijkcentrum sneller integreren in de gemeenschap. Rotterdam: Her-Ontdekt What pops up, must pop down. Zolang er geen nieuwe bestemming was gevonden voor de oude tapijtwinkel in Rotterdam Noord mocht Her-Ontdekt er gebruik van maken. Zo ontstond een frisse
LSA Bewoners Berichten / voorjaar 2017 / nummer 126
17
Weert: Fatima Aan Zet De Weertse arbeiderswijk Fatima is er een als velen in Nederland: vergrijzend, geïsoleerd, en met een gebrek aan voorzieningen. Toen Fatima Aan Zet zich aansloot bij Beheer je buurthuis was de animo, maar ook de ambitie groot om echt iets te betekenen voor de wijk. Iets te groot, misschien wel. Het bestuur werd geadviseerd prioriteiten te stellen. Met succes. De buurtkamer die Fatima Aan Zet runt is inmiddels een begrip, de vrijwilliger inzet is sterk gegroeid, en fondsen beginnen de potentie kruisbestuiving tussen buurthuis, meubelwerkplaats en winkeltje, waar buurtbewoners hun zelf geknutselde voorwerpen konden verkopen. Na twee jaar liep de deal op een einde, maar konden de initiatiefnemers terugkijken op een geslaagde periode. Her-Ontdekt bereikt arm en rijk, bleek de springplank voor een nieuwe carrière voor een van de bestuursleden, en was een perfect voorbeeld van tijdelijk maatschappelijk gebruik van leegstand vastgoed. En dat allemaal van onderop geregeld. Breda: ONS De ambitie om buurtcoöperatie ONS volledig vanuit bewoners te runnen bleek niet realistisch. Juist met wat professionele aansturing hebben die bewoners alle tijd en aandacht voor wat telt: een fijne omgeving creëren voor iedereen. Dankzij een regelarme zone kunnen mensen een opleiding volgen en werkervaring opdoen bij ONS zonder hun uitkering te verliezen, dankzij verschillende projecten krijgt ONS probleemjongeren en vrouwen uit gezinnen met een migratieachtergrond over de vloer, en dankzij het buurtrestaurant dat ONS runt heeft het wekelijks 1500 mensen over de vloer. En bewoners, die voelen zich gehoord en gewaardeerd in de huidige vorm. Delfzijl: BewonersBedrijf Delfzijl Noord De gemeente sloot zeven buurthuizen in Delfzijl Noord, om ze samen te voegen en onder te brengen in één immense brede school. Gevolg: een halfleeg pand waar het buurthuisgevoel ver te zoeken was. Aan BewonersBedrijf Delfzijl Noord de taak om leven in de brouwerij te brengen. Dat is inmiddels gelukt. Het bredeschoolpand heeft een bar, een ruimte voor vermaak en twee ruimtes die regelmatig worden verhuurd. Belangrijker nog: het BewonersBedrijf is overal in de wijk actief en geeft kleinere bewonersbedrijfjes een toekomst. Daarmee is een gedeelte van het doel bereikt; nu nog een sterke bedrijfsvoering om ook in de toekomst bij te kunnen dragen aan een levendig imago voor de buurt.
18
LSA Bewoners Berichten / voorjaar 2017 / nummer 126
Omdat er nog genoeg te winnen valt, starten we het Trendbureau Buurt, wijk- en dorpshuizen van het initiatief te zien. Als er één les is die de gedreven Weertse bewoners hebben geleerd is het wel: focus, niet alles tegelijk willen doen. Het geeft de initiatiefnemers de ruimte om te bereiken wat ze echt willen. En het geeft de wijk een buurtkamer waar straks iedereen zich thuis voelt. Op naar de toekomst! Na drie jaar Beheer je buurthuis, en het bezoeken van nog vele andere wijkcentra door het hele land, hebben we gezien dat buurthuizen als ontmoetingsplek nog minstens zo belangrijk zijn voor een vitale wijkgemeenschap. Na een fase waarin de overheid de buurthuizen jarenlang met publieke middelen en professionele inzet, hebben we een fase bereikt waarin de samenwerking tussen overheid en lokale gemeenschap volwassen is geworden. Zijn we daarom nu klaar? Nog lang niet! Omdat er nog genoeg te winnen valt, starten we het Trendbureau Buurt-, wijk- en dorpshuizen. Het bureau moet uitgroeien tot een dynamisch netwerk van buurthuizen, experts en organisaties, dat trends en ontwikkelingen verkent in de dagelijkse praktijk van zelfbeheer. Zo blijven we zelfbeheer op de agenda zetten, nu en in de toekomst!
Publicatie Ter afsluiting van het project Beheer je Buurthuis, hebben we een mooie publicatie uitgebracht waarin we uitgebreid delen wat wij en de pioniers hebben geleerd. Kijk op www.lsabewoners.nl/publicaties Mooie verslagen, blogs en interviews over het project lees je op www.beheerjebuurthuis
Het LSA selecteert voor jou
Publicaties Er valt nog zoveel te winnen Steeds meer bewoners willen zelf zorg en ondersteuning organiseren. In hun eigen wijk of dorp. Om dat goed en met plezier te kunnen doen is het belangrijk om samen te (kunnen) werken met gemeenten en aanbieders van zorg en ondersteuning. En, hoe zeggen we dit netjes: er valt nog veel te winnen in deze samenwerking! Om meer inzicht te krijgen in de valkuilen en successen van deze samenwerking zijn wij (LSA, Movisie, Vilans) een aantal living labs ‘Lokaal samenspel’ gestart. Korte trajecten waarin we alle partijen samen hadden om te praten over die samenwerking tussen burgerinitiatieven op het gebied van zorg en welzijn (die ook taken willen overnemen van de huidige aanbieder), de gemeente en zorgorganisatie. Op basis van deze living labs hebben wij samen het kennisdocument Inspiratiewijzer lokaal samenspel gemaakt met daarin een mooie inzichten over samenwerking, rollen en logica’s. En praktische werkvormen om zelf mee aan de slag te gaan. We hopen dat je ervan leert en dat het inspireert! Titel: Inspiratiewijzer lokaal samenspel, door: LSA, Movisie, Vilans, te downloaden via www.lsabewoners.nl/inspiratiewijzerlokaal-samenspel
Starters en bewonersinitiatieven werken samen Starters werkten samen met bewonersinitiatieven in het programma van LSA en Starters 4 Communities (S4C). Initiatieven uit de regio Rotterdam meldden zich aan met een concrete vraag over bijvoorbeeld communicatie, bekendheid en draagvlak in de wijk. De starters kozen met welk initiatief zij aan de slag wilden. In de publicatie Starters 4 Rotterdam kijken starters en initiatiefnemers terug op hun samenwerking. Van elk initiatief komen de starters en een initiatiefnemer aan het woord. De starters beschrijven hoe zij het vraagstuk van de bewonersgroep probeerden op te lossen. Dat bleek voor velen een leuke uitdaging. Ze maakten communicatieplannen, wijkonderzoeken en stappenplannen. Ze trokken wijken in om behoeftes te peilen en organiseerden een open dag. De bewonersgroepen zijn positief over de daadkracht en het enthousiasme van de starters. “Een adviseur komt alleen met een advies maar deze starters hielpen ook met de uitvoering’, vertelt een van de initiatiefnemers in de publicatie. Deze publicatie is van Starters 4 Communities en de focus ligt op de starters. De ervaringen van de bewonersinitiatieven komen minder uitgebreid aan bod. Een gemiste kans, omdat de visie van beide partijen interessant is. Ondanks dat, laat deze publicatie zien dat extra handen, enthousiasme en een frisse blik kunnen helpen om de vraag van een bewonersinitiatief te beantwoorden. De publicatie Starters 4 Rotterdam is enkel online beschikbaar en te downloaden via www.bewonersbedrijven.nl/ starters-4-rotterdam.
Vergeten boze burgers Bezorgde Burgers gaat over een man die zich ongehoord en onbegrepen voelt en langzaam radicaliseert. Op zijn werk wordt niet naar hem geluisterd en de ingezonden brieven die hij stuurt naar de krant, worden nooit geplaatst. ‘Geachte redactie, Al bladerend in uw krantje, viel me op dat u er een sport van maakt kiezers van niet-traditionele partijen de lelijkste etiketten op te plakken: wrokkigen, laagopgeleiden, xenofoben, onderbuik en verliezers van de globalisering.’ (….) ‘Ik zeg u dit: al is uw minachting voor gewone burgers nog zo groot, de democratie krijgt u toch wel klein!’ We lezen mee hoe alles mis gaat in het leven van deze man en zijn erbij als hij doordraait. Interessant om te lezen. Ook interessant was de speech die Vliegenthart, wethouder Sociale Zaken van Amsterdam, gaf bij de presentatie van dit boek. “Vaak hoor je dat Nederlanders aan de randen van het politieke spectrum zich niet gehoord voelen. Dat steekt me. Het gaat er namelijk om dat ze niet gehoord worden. Ze voelen zich niet vergeten, ze zijn vergeten.” (…) “Hun geluid hoeft niet luider te worden maar het gehoor van de overheid sterker. Politici dienen daarvoor daadwerkelijk te luisteren.” Onze aanrader is om beide publicaties te lezen (Vliegentharts speech is als blog verschenen) en te kijken of je tot dezelfde conclusies komt. Schrijf je bevindingen in een ingezonden brief naar LSA BewonersBerichten. Titel: Bezorgde burgers, Auteur, Steven de Jong, ISBN: 9789048835768, prijs €19.99 Titel: We moeten beter luisteren, door Arjan Vliegenthart, www.joop.nl/opinies/ we-moeten-beter-luisteren LSA Bewoners Berichten / voorjaar 2017 / nummer 126
19
Samen sterk! Word nu lid van de grootste landelijke vereniging van en voor actieve bewoners. Kijk op www.lsabewoners.nl/organisatie/ lid-worden-van-het-lsa