Buurtrechten
Met grote trots en dikke waardering voor het harde werk en doorzettingsvermogen van de initiatiefnemers kunnen we vertellen dat er drie nieuwe LSA BewonersBedrijven zijn gestart. Grote klasse! Wanneer deze bedrijven zelf publieke contracten in de wacht kunnen slepen is de beweging van onderop niet meer te stoppen.
Het was meerdere malen feest de afgelopen tijd bij het LSA. Er zijn nieuwe BewonersBedrijven geopend. In elk BewonersBedrijf zit zo veel bloed, zweet en tranen van actieve bewoners en ook van het LSA dat de opluchting en de energie die vrijkomt als het zo’n innovatieve onderneming lukt om te starten echt enorm is. Wat zijn BewonersBedrijven precies? Bedrijven van en voor bewoners die hun eigen wijk economisch en sociaal sterker gaan maken. Zonder winstoogmerk. Als er geld wordt verdiend, wordt dat weer teruggepompt in de wijk in de vorm van sociale projecten. En de professionals die ingehuurd worden, worden geleid en bestuurd door bewoners. Bewoners die het zelf doen, losser staan van de overheid en hun agenda’s, die zich duurzaam organiseren en met een gezond verdienmodel maatschappelijk rendement weten te creëren: dat is de basis van ons project BewonersBedrijven.
Nieuwe BewonersBedrijven
Nieuwe stappen
Heel wat hobbels In 2012 begon het LSA vol overtuiging met dit experimentele project met geld voor startkapitalen van de Nationale Postcodeloterij en Fonds werken aan wonen. We zijn heel wat hobbels tegengekomen onderweg. Het merendeel van de bewonersgroepen waar we mee begonnen waren, hebben de eindstreep (nog) niet gehaald. Maar we kunnen met trots zeggen dat er nu 4 zijn gestart en er zijn er meerdere hard aan het werk om nog dit jaar te starten. Het begon in Heechterp-Schieringen in Leeuwarden, dat zijn pioniers onder de pioniers: het is het eerste geopende BewonersBedrijf ooit. Daarna is in de Arnhemse wijk Malburgen het BewonersBedrijf Malburgen flink aan het ondernemen geslagen (hoewel de officiële opening nog volgt). In de Emmense aandachtswijk Emmerhout opende in juni BewonersBedrijf ‘op eigen houtje’. En in Hengelo is in dezelfde maand BewonersBedrijf Berflo Es van start gegaan. Samenwerking vanuit gelijkwaardigheid Alle vier zijn het grootse projecten met idealen om de wijken waarin ze opereren te verbeteren. Ze zoeken samenwerking met bestaande organisaties en instellingen in de wijk, vanuit een gelijkwaardige positie. Wat ze exact doen, daar zitten grote verschillen tussen. Elk BewonersBedrijf is een eigen onderneming, met een eigen ondernemingsplan en een eigen verdienmodel. Het LSA ondersteunt de bewoners bij het maken van zo’n
16
LSA Bewoners Berichten / zomer 2014 / nummer 115
ondernemingsplan, een onafhankelijke (door het LSA ingestelde) adviescommissie beoordeelt de plannen. De openingen van de BewonersBedrijven trokken honderden buurtbewoners, het enthousiasme uit de wijken is overweldigend. Spontaan melden zich vrijwilligers aan die zich nog nooit met buurtwerk bezig hebben gehouden. Ook de pers heeft veel aandacht voor het project. Zo heeft de opening van ‘op eigen houtje’ in Emmen zelfs het NOS acht uur journaal gehaald. De sociale ondernemingen van onderop passen dan ook goed in het tijdsbeeld. Niet alleen maar juichen Maar het verhaal over dit innovatieve project is niet alleen een juichverhaal. Eigenlijk had het LSA nu al 10 BewonersBedrijven open willen hebben. En het eerste BewonersBedrijf dat open is gegaan, in HeechterpSchieringen, heeft het lastiger om inkomsten te verdienen dan van te voren was gedacht. En ze moeten wel, want het LSA geeft maximaal twee jaar startkapitaal, daarna moet het BewonersBedrijf zijn eigen broek op kunnen houden. Een deel van die inkomsten willen BewonersBedrijven verdienen door opdrachten van de lokale overheid te krijgen. Soms lukt dat. Hier en daar krijgen bewoners kleine groenbeheercontracten. Of mogen ze afvalpreventie doen (betaald opletten of het geen zootje wordt rond de afvalbakken en mensen daarop aanspreken). Maar als je weet hoeveel geld er in elke wijk omgaat in publieke contracten is het nog steeds peanuts. Terwijl iedereen kan begrijpen dat een groep betrokken buurtbewoners veel klussen effectiever en met meer hart en ziel kan doen dan een instelling waar niet alleen een managementlaag betaald moet worden, maar waar veelal ook mensen werken die geen binding hebben met de wijk. Het interesseert deze werknemers wellicht veel minder hoe vuil de wijk is, of hoe snel ouderen opgehaald worden uit het ziekenhuis. Het sociaal rendement van een BewonersBedrijf die deze taken op zou pakken, ligt ontegenzeggelijk veel hoger. Ambtelijke onwil Dat is een van de redenen waarom het LSA al een tijd vurig pleit voor een pakket aan buurtrechten en stimuleringsmaatregelen. Met de buurtrechten krijgen burgers meer zeggenschap over hun directe leefomgeving. De stimuleringsmaatregelen ondersteunen en stimuleren initiatieven. Het LSA gelooft in de kracht van actieve burgers. We zien al 25 jaar dat deze bewoners veel obstakels moeten overwinnen om die positieve veranderingen tot stand te brengen. Vaak zit die tegenwerking in logge besluitvorming, bureaucratie of zelfs ambtelijke onwil. Het goede nieuws is dat de onwil nu langzaamaan aan het verdwijnen is. Nu de overheid veel bezuinigt en er steeds duidelijker en meer wordt ingezet op LSA Bewoners Berichten / zomer 2014 / nummer 115
17