Stedenbouw 739 by Louwers Mediagroep

EDITIE

739

T I J D S C H R I F T VO O R S T E D E N B O U W, ARC H IT E C T U U R E N M O N U M E N T E N I JA AR G A N G 70 I 2 016

Winkelpanden Rokin: puzzelen op de vierkante meter | RDC Albert Heijn: alles in dienst van de logistieke processen Grootstedelijk wonen integraal uitgevoerd | Overdonderd door innovatieve totaalaanpak | Woningbouw in duinlandschap

jmvandelft.nl

Winstpunten FAAY PG Roofing

(Na)isolatie met PG Roofing:

snel, makkelijk en foutloos maximale warmte-isolatie, minimale dikte

ongevoelig voor vocht

géén koudebrug, aantrekkelijk iedere afwerking blijvend hoog geprijsd thermisch mogelijk géén warmtelek rendement

• totaalsysteem met folie, dus geen fouten/faalkosten • blijvend hoog thermisch rendement (dampremmend zonder koudebruggen of warmtelekken) • duurzame grondstoffen, materialen en productie • droogbouwsysteem, dus minimale overlast • direct én snel af te werken, dankzij kleine vellingkantjes

voldoet aan Bouwbesluiteisen

De binnenzijde van ongeïsoleerde hellende daken (na)isoleren? Het FAAY PG Roofing systeem is hier speciaal voor ontwikkeld. Snel, makkelijk en foutloos! Deze thermisch isolerende voorzetelementen met geïntegreerde folie bieden een maximale iso-

Dakbeschot

latie van Rc 3,70. De elementen maken de woning veel energiezuiniger, wat resulteert in een lagere energierekening. Bovendien geeft (na)isolatie met FAAY PG Roofing een hoger energielabel en aanzienlijk meer comfort. -, isolatie- en woningscheidende wanden met uitzonderlijke eigenschappen. Faay Vianen heeft voor élke situatie een passend wandsysteem. Milieuvriendelijk geproduceerd van onuitputtelijke grondstoffen. Spouwlat 20x50 mm verduurzaamd Geschikt voor eindeloos hergebruik!

Tengels

20 mm spouw PIR

Plint

Duurzaam elastisch blijvende kit

Faay Vianen B.V. • Mijlweg 3 • postbus 116 • 4130 EC Vianen T 0347 - 37 66 24 • info@faay.nl • www.faay.nl

VEILIG EN DUURZAAM VASTGOED Als vastgoedeigenaar loopt u in elke levensfase van uw vastgoed tegen vraagstukken aan. Kan ik de energieprestatie van mijn gebouw verbeteren? Zijn de liften in optimale staat van onderhoud? Wat doe ik bij schade aan het gebouw? SGS biedt u een compleet pakket aan onderzoeken en diensten om u op elk gewenst moment inzicht te geven in de kansen en risico’s binnen uw vastgoed. Met één aanspreekpunt voor u, staat ons team van experts dagelijks voor u klaar om uw gebouwen veiliger en duurzamer te maken.

VEILIG EN DUURZAAM VASTGOED

CONCEPT 3

Als vastgoedeigenaar loopt u in elke levensfase van uw vastgoed tegen vraagstukken aan. Kan ik de energieprestatie van mijn gebouw verbeteren? Zijn de liften in optimale staat van onderhoud? Wat doe ik bij schade aan het gebouw? SGS biedt u een compleet pakket aan onderzoeken en diensten om u op elk gewenst moment inzicht te geven in de kansen en risico’s binnen uw vastgoed. Met één aanspreekpunt voor u, staat ons team van experts dagelijks

RENOVATIE- EN SLOOPMANAGEMENT

voor u klaar om uw gebouwen veiliger en duurzamer te maken.

ENERGIEPRESTATIEONDERZOEK EN -ADVIES ENERGIELABEL

LIFTKEURINGEN BINNENKLIMAATONDERZOEK

CONSTRUCTIEONDERZOEK

DESKUNDIGENONDERZOEK EN EXPERTISE

TECHNISCHE DUE DILIGENCE VENDOR DUE DILIGENCE

DUURZAAMHEIDSDIENSTEN

GRONDSTOFFENINVENTARISATIE

SCHADEONDERZOEK INVENTARISATIE DUURZAAM HERBESTEMMEN

ASBESTONDERZOEK

BOUWTECHNISCHE INSPECTIES

BRANDVEILIGHEIDSINSPECTIES BODEMONDERZOEK MEER INFORMATIE? Neem contact op met één van onze adviseurs. www.sgs.com sgs.nl@sgs.com 0181 - 693 333

ONGEDIERTEBESTRIJDING

MEER INFORMATIE? Neem contact op met één van onze adviseurs. sgs.nl@sgs.com 0181 - 693 333 www.sgs.nl

LEGIONELLA ONDERZOEK

EDITIE

739

Voorwoord ‘DUURZAME GEBOUWEN HEBBEN DE TOEKOMST’ Niet alleen de bouw veert op door het herstel van de economie, ook de tuinbouwsector vertoont een positieve groei, waardoor weer voorzichtig wordt geïnvesteerd. Onder andere in nieuwe of grotere kassen. Om tuinbouwbedrijven hierin optimaal te faciliteren, bouwt kassenbouwer Havecon een nieuw bedrijfspand in Bleijswijk met onder andere een open overslaggedeelte en twee producthallen, bestemd voor de productie van daken gevelprofielen en aluminium goten. In het ontwerp van het pand is rekening gehouden met de toekomst. Hoe? Dat leest u verderop in deze Stedenbouw. Bladert u verder, dan komt u onder andere uit bij Holland Park, een nieuw woongebied in Diemen dat niet alleen bekend staat als één van de grootste gebiedsontwikkelingen van Nederland, maar ook als één van de snelst ontwikkelde en verkopende projecten. Van de in totaal drieduizend appartementen zijn er – na nog geen drie jaar voorbereiding – al twaalfhonderd in aanbouw; tien van de achttien woonblokken zijn inmiddels verkocht. Dit komt volgens de ontwikkelaars niet alleen door de gunstige ligging, maar ook het stedenbouwkundig ontwerp, de hoogwaardige afwerking én de lage verkoopprijzen. ‘Het plan is ontworpen als een reeks openbare ruimten; een aaneenschakeling van pleinen, grachten en straten omgeven door gebouwen. De ruimtes zijn compact en overzichtelijk waardoor ze een menselijke maat hebben. Ze voelen als kamers van de stad.’ In deze uitgave vindt u ook veel distributiecentra. Zoals het distributiecentrum van Scherpenhuizen, groothandel in groente en fruit, dat als eerste AGF-bedrijf in Nederland het keurmerk BREEAM ‘Outstanding’ heeft ontvangen. Om hiertoe te komen zijn niet alleen de koelen vriesopslag energiezuinig uitgevoerd, maar ook de liften en LED-buitenverlichting. Met een zo laag mogelijke CO2-uitstoot en dankzij een koeling die draait op zonnepanelen is het gebouw voor het grootste deel van het jaar zelfvoorzienend. De hoogwaardige restwarmte vanuit de koeling wordt bovendien gebruikt voor de krattenwasserij, de laagwaardige restwarmte verwarmt het kantoor. Ook zeer de moeite waard is het artikel over het eerste volledig gemechaniseerde supermarkt-distributiecentrum in Nederland, eigendom van Albert Heijn, dat wordt gebouwd volgens de BREEAM ‘Excellent’ certificeringscriteria. Bouwtechnisch is hier gezocht naar een optimum: een deel van de gebouwconstructie wordt gevormd door de stellingconstructie, met een sterke reductie in staalgewicht als resultaat. Aan de constructie worden de gevel- en dakafwerking gemonteerd, waarna eind dit najaar de inrichting kan worden voltooid. In februari 2017 zal het distributiecentrum worden opgeleverd. Verder besteden we in deze Stedenbouw editie aandacht aan het nieuwe laboratoriumgebouw YES!Delft Labs in Delft, de transformatie van de voormalige AaBe-fabriek in Tilburg en de transformatie van voormalig kantoorgebouw Weena in Rotterdam. Ik wens u weer veel leesplezier!

Lieke van Zuilekom

739

SINDS 1946

Vaktijdschrift & website voor stedenbouw, architectuur en monumenten Jaargang 70 | 2016 Verschijnt 8 x per jaar ISSN 0165-3997

UITGEVER

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 495 45 00 95 E info@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl

EINDREDACTIE

Lieke van Zuilekom – Bousema

REDACTIETEAM

Patricia van der Beek, Jac Buchholz, , Henk Geist, Fiona de Heus, Lilian Heijmans, Marjolein Meppelink, Richard Stegers, Irene Teunissen, Liliane Verwoolde, 'Het Tekstbureau', Jan-Kees Verschuure, Lieke van Zuilekom – Bousema.

BLADMANAGERS

Randy van den Hoek E r.vandenhoek@louwersuitgevers.nl Sander van Hout E s.vanhout@louwersuitgevers.nl

BLADMANAGER

BOUWEN AAN MONUMENTEN

Randy van den Hoek E r.vandenhoek@louwersuitgevers.nl

SECRETARIAAT

Manuela Depenbrock Sandra Reijnders

ADVERTENTIES Online aanleveren: www.wetransfer.com E traffic@louwersuitgevers.nl o.v.v. naam en project

ABONNEMENTSPRIJS € 81,- per jaar excl. BTW Buiten Nederland: € 129,00 per jaar excl. BTW ING Bank IBAN NL46INGB0000417165 BIC INGBNL2A t.n.v. Louwers Uitgeversorganisatie BV o.v.v. Stedenbouw magazine Informatie over abonnementen: T +31 495 45 00 955

ADRESWIJZIGINGEN Schriftelijk tenminste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland

OPZEGGINGEN Indien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van opzegging is ontvangen, wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd.

DOELGROEP Verspreiding vindt plaats via abonnementen en via gerichte distributie aan architecten, aannemers, opdrachtgevers, project-ontwikkelaars, zorginstellingen, woningbouwverenigingen en andere opdrachtgevers,(semi-)overheidsinstellingen, brancheorganisaties, toeleveranciers en verwante organisaties.

VORMGEVING/ART DIRECTION E studio@louwersuitgevers.nl

DRUKWERK Drukkerij Hendrix, Peer Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen of vermenigvuldigd zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever en zonder bronvermelding. Hoewel dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Zij aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op deze informatie.

UTILITEITSBOUW DELFT YES!Delft Labs............................................................................................................................................................................................................................................................................8 AMSTERDAM Winkelpanden Rokin.............................................................................................................................................................................................................................. 12 ROTTERDAM Agro Merchants Group........................................................................................................................................................................................................................ 20 ZAANDAM RDC Albert Heijn............................................................................................................................................................................................................................................... 26 ‘S-GRAVENZANDE Koelcellencomplex ADB Cool Company................................................................................................................................................... 32 GROBBENDONK Antwerp East Port ......................................................................................................................................................................................................................... 38 BREDA Parkeerdek OVT ................................................................................................................................................................................................................................................................41 TILBURG AaBe Retailpark......................................................................................................................................................................................................................................................... 42 BLEISWIJK Nieuwbouw Havecon................................................................................................................................................................................................................................... 46 EINDHOVEN DC Scherpenhuizen................................................................................................................................................................................................................................... 50 GRONINGEN Noordelijke Ringweg .............................................................................................................................................................................................................................. 53 HENGELO Renovatie Twentebad .................................................................................................................................................................................................................................... 54

WONINGBOUW AMSTERDAM Studentenwoningen Nautique Living........................................................................................................................................................................... 56 DIEMEN Holland Park..................................................................................................................................................................................................................................................................... 64 DIEMEN De Diemer............................................................................................................................................................................................................................................................................ 70 OVERVECHT-NOORD Renovatie St.-Maartensdreef............................................................................................................................................................................. 72 DEVENTER Renovatie woonwijk Deventer-West........................................................................................................................................................................................ 76

53 96

64 104

90 112

EDITIE

739 T I J D S C H R I F T VO O R S T E D E N B O U W, ARC H IT E C T U U R E N M O N U M E N T E N I JA AR G A N G 70 I 2 016

DELFT Kantoorgebouw Torenhove................................................................................................................................................................................................................................. 79 AMERSFOORT Kop Gildekwartier................................................................................................................................................................................................................................... 82 RIDDERKERK de Tourmalijn.................................................................................................................................................................................................................................................. 84 HOOGEVEEN De Kaap................................................................................................................................................................................................................................................................... 85 ROTTERDAM Weena 750........................................................................................................................................................................................................................................................... 88 ROTTERDAM 109 appartementen Wielewaal Oost............................................................................................................................................................................. 90 ALMERE DUIN............................................................................................................................................................................................................................................................................................ 92 AMSTERDAM-NOORD Mosveld........................................................................................................................................................................................................................................ 96 ‘S-HERTOGENBOSCH Uitbreiding wijk Paleiskwartier ................................................................................................................................................................... 98

Coverbeeld | DeMeent Alkmaar - Intal Beeld | Stijn Poelstra

BOUWEN AAN MONUMENTEN GOUDA Transformatie voormalig kaaspakhuis...................................................................................................................................................................................... 102 LEERSUM Kasteel Broekhuizen..................................................................................................................................................................................................................................... 104

s hangt samen

t.nl

EDE ENKA-fabriek............................................................................................................................................................................................................................................................................. 108 Van koele kaasopslag naar lichte en ruime woningen

KASTEEL BROEKHUIZEN: EEN VEELZIJDIG PROJECT

Bedrijfsgebouw wordt experience center voor ﬁetsers

De ontwikkeling van een stad betekent meer dan alleen plannen maken. Ziut helpt u daarom niet alleen met het ontwikkelen van een masterplan, we verzorgen ook de uitvoering én we bieden u technologieën die uw mogelijkheden vergroten. Bijvoorbeeld onze City Control Room van waaruit we alle verlichting, verkeerslichten, camera’s en e-laadpalen in heel Nederland kunnen beheren en aansturen. Wilt u acuut al het licht aan? Dan doen we dat. We kennen slimme methoden om camera’s efficiënter in te schakelen en data draadloos te transporteren. Ook verkeersmanagement heeft voor ons geen geheimen. Bovendien weten onze experts door hun ruime ervaring niet alleen wat op papier mogelijk is, maar juist ook wat in de praktijk goed werkt.

MAASTRICHT Restauratie stadhuis........................................................................................................................................................................................................................ 110

Column Donatus: Onvoorzien of niet te voorzien................................................................................................................................................................................ 114

OVERIGE RUBRIEKEN Wie doet wat............................................................................................................................................................................................................................................................................................. 115

Specialist in de slimme openbare ruimte

Coverbeeld | Kasteel Broekhuizen Beeld | Cees Keur

| UTILITEITSBOUW PLAATSNAAM Projectnaam

Tekst | Lieke van Zuilekom Beeld | R. Reedeker, www.r2online.nl

YES!Delft Labs speelt maximaal in op gebruikerswensen

Vanwege het succes van startup-broedplaats YES!Delft en de behoefte aan laboratoriumruimte voor technologische startups in de regio is op 8 september YES!Delft Labs officieel geopend. Naast hoogwaardige kantoorruimte biedt de nieuwbouw laboratoriumruimte voor onderzoek op ML2-niveau, plus een ‘shared facility lab’ voor gemeenschappelijk gebruik. Op de begane grond is de nieuwbouw middels een droogloop gekoppeld aan het huidige YES!Delft gebouw waardoor algemene voorzieningen gedeeld kunnen worden. Het incubatorgebouw voor de campus in Delft is gerealiseerd volgens de richtlijnen van duurzaamheidsfactor BREEAM ‘Very Good***’. Zo’n twintig huurders hebben inmiddels hun intrek genomen in de nieuwbouw op het TU Delft Science Park Technopolis. Daarmee is ongeveer de helft van het pand bezet, vertelt Cees van Laren, directeur van opdrachtgever TDVG B.V.. “In de eerste plaats biedt de nieuwbouw onderdak aan startende bedrijven die tevens een laboratoriumbehoefte hebben. Daarnaast krijgen ook gestage doorgroeiers hier een plek, zodat in het bestaande gebouw weer ruimte vrijkomt voor startups.” De twee gebouwen verschillen vooral in opzet van elkaar, vertelt hij. “Waar het bestaande gebouw is ontwikkeld rondom een communitygedachte, met veel ruimte voor gemeenschappelijke activiteiten en ontmoetingen, is de nieuwbouw meer geënt op individualiteit. Het gebouw kent een strak ontwerp met drie verdiepingen voor kantoor- en laboratoriumcombinaties en drie kantoorverdiepingen. Voor de gemeenschappelijke ruimtes waaronder vergaderzalen, kunnen de huurders gebruikmaken van de faciliteiten in de bestaande bouw.”

EXTRA VERDIEPING Het project is aanbesteed als een Design & Build project, vertelt Van Laren. “In het Programma van Eisen hebben we niet alleen het minimum aantal kantoor- en laboratoriumruimtes voorgeschreven, maar ook de eisen waaraan de laboratoria en algemene voorzieningen moesten voldoen. Zoals de integratie van ML-II laboratoriumruimtes, waar ook met genetisch gemodificeerd materiaal en/of ziektekiemen gewerkt mag worden. Dit stelde hoge eisen aan het bouwkundige en installatietechnische deel.” De opdracht werd uiteindelijk gegund aan bouwkundig aannemer Cordeel, die samen met het ontwerpteam een bijzondere vloerconstructie bedacht. “We hebben de kanaalplaatvloeren uit elkaar gelegd, zodat in de vloer ruimte ontstond om de installaties weg te werken”, vertelt tendermanager Mohamed Boulghalegh. “Door de minimale verdiepingshoogte hebben we

DELFT | YES!Delft Labs

de onder- als bovendorpel van de kozijnen vallen weg achter aluminium composiet panelen, die de esthetische schil van het gebouw vormen. De hoge ramen, in combinatie met de 2,70 meter hoge deuren en 3,15 meter hoge plafonds dragen bij aan een optimaal werkklimaat.”

een extra verdieping weten te realiseren, waardoor YES!Delft Labs nu zes in plaats van vijf verdiepingen telt. Dankzij deze extra verdieping hebben we de voorgeschreven meters kantoor- en laboratoriumruimtes ruimschoots gehaald binnen de toegestane bouwhoogte. Ons ontwerp was daarnaast de beste oplossing voor toekomstige uitbreiding van het gebouw, met een minimale overlast voor de gebruikers.”

LICHT EN TRANSPARANT De nieuwbouw kenmerkt zich door een strak design, vertelt projectleider Bastiaan van Dijk. “De gevel is opgebouwd uit borstweringselementen die tussen de staalkolommen zijn gehangen. Tevens zijn hier hoeklijnen opgenomen, waaraan de vloerconstructie is bevestigd. Daarnaast zijn aan de borstweringselementen – door middel van hoeklijnen – de stelkozijnen voor de aluminium kozijnen gemonteerd. Rondom zijn de kozijnen afgewerkt met sandwichpanelen. Zowel

Voor de verlichting in het gebouw is gekozen voor duurzame T5-verlichting, vertelt Marco van Dongen, projectleider bij E-installateur Steegman Elektrotechniek. “In de kantoorruimtes zijn alle armaturen voorzien van aanwezigheidsmelders, zodat nergens onnodig verlichting brandt. Deze aanwezigheidsmelders zijn gekoppeld aan het gebouwbeheersysteem. In de laboratoriumruimtes is de verlichting afgeschermd in een frame om hinderlijk oplichten van de armaturen te voorkomen.”

FLEXIBEL Naast de verlichtingsinstallaties was Steegman Elektrotechniek verantwoordelijk voor onder andere de voedingen, verdeelkasten en kracht-, intercom- en inbraakbeveiligingsinstallaties in de nieuwbouw, evenals voor de brandmelden data-installaties, waarbij de laatste twee installaties aan de bestaande installaties van YES!Delft zijn gekoppeld. “De installaties op de kantoorlaboratoriumverdiepingen zijn flexibel ontworpen, conform het Programma van Eisen”, vertelt Van Dongen. In de toekomst kunnen indelingen eenvoudig worden gewijzigd, wanneer een huurder dit wenst. Hiervoor hebben we stramienen van 3,60 bij 7,20 m¹ aangehouden.” ›

YES!Delft Labs, Delft

Utiliteitsbouw

Distributiecentrum Prologis, Tilburg

Kantoor 3M, Delft

Logistiek

Utiliteitsbouw

Hydrogen plant Air Products, Rotterdam

Industrie

Museum Voorlinden, Wassenaar

Woonzorgcentrum Goedertijt, Breskens

Bioscoop CineCity, Vlissingen

Kantoor Trinseo, Terneuzen (MVP)

Partners for the future

Vakmanschap in de bouw sinds 1934 Cordeel Nederland B.V. Lindtsedijk 22 3336 LE Zwijndrecht 078 - 625 51 00 info.nl@cordeel.eu

www.cordeel.nl

Nevenvestiging Vlissingen Andorraweg 1 4389 PG Ritthem 0118 - 46 34 92 info.nl@cordeel.eu

Publieke gebouwen

Geelen Vastgoed en Bouw Engelmanstraat 49 6086 BB Neer 0475 - 59 18 48 info@geelen.nl

Woningbouw

Publieke gebouwen

Ontwikkelingen

DELFT | YES!Delft Labs

WIJZIGINGEN Naast de technische specificaties stond in het Programma van Eisen ook voorgeschreven dat in iedere laboratoriumruimte minimaal één zuurkast en één labtafel voorzien moesten worden, vertelt Van Laren. “Omdat we er vanuit gingen dat dit een standaard labinrichting betrof. Echter bleken de eerste huurders die zich meldden al zeer afwijkende eisen te hebben. Daarom hebben we alle laboratoria op maat moeten aanpassen. Zowel installatietechnisch als bouwkundig, waarbij we het bouwkundige deel grotendeels in eigen regie hebben uitgevoerd.” Waar vooral niet op gerekend was, vertelt hij, is dat een groot deel van de huurders chemische laboratoriumgebruikers betreft. “Zij gebruiken veel meer zuurkasten dan die ene kast die wij hadden voorzien. Om te zorgen dat ook bij uitbreiding voldoende luchtverversing plaatsvindt, is de luchtbehandelingsinstallatie anders gedimensioneerd. Daarnaast zijn er extra voedingen geplaatst en is het beschikbare vermogen aangepast.” Om aan de ML-II eisen te voldoen, zijn in de afwerking van de laboratoriumruimten uitsluitend afneembare materialen toegepast.

HOOG BOUWTEMPO

Elektrotechniek

√ Ontwerp / advisering

√ Elektrotechniek

√ Data / telefonie

√ Beveiliging

√ Brandbeveiliging

√ Onderhoud / EVK

www.steegman.nl

Continuiteït in Kwaliteit

Enkele maanden na de oplevering kijken Van Laren, Van Dongen en Van Dijk terug op een geslaagd, maar ook uitdagend project. Waar volgens Van Laren de grootste uitdaging zat in het op maat opleveren van de laboratoriumruimten, noemen Van Dongen en Van Dijk het hoge bouwtempo. “In juni 2015 zijn we gestart met de bouw. Tien maanden later al hebben we het project opgeleverd”, vertelt Van Dijk. “Om deze deadline te halen, was geen sinecure. Maar dankzij een goede voorbereiding, een goede samenwerking op de bouwplaats en een maximale inzet van onze bouwers zijn we hier goed in geslaagd. In slechts twaalf weken tijd hebben we de complete staalconstructie opgetrokken, inclusief alle vloeren. Daar zijn we best trots op.” Van Dongen: “Wij hebben zoveel mogelijk installaties geprefabriceerd en stekerbaar op de bouw aangeleverd, om geen vertragingen op te lopen. Om faalkosten en clashes met de werktuigbouwkundige installaties te voorkomen, hebben we in de ontwerpfase alle installaties uitgewerkt in BIM.” ❚

Fruitweg 232 2525 KJ Den Haag T 070 44 555 55

Bouwinfo OPDRACHTGEVER TDVG B.V. HOOFDAANNEMER Cordeel Nederland B.V. ARCHITECT cepezed architecten CONSTRUCTEUR IMd Raadgevende Ingenieurs BOUWFYSICA & BREEAM DGMR Adviseurs INSTALLATIEADVISEUR Deerns E-INSTALLATIES Steegman Elektrotechniek W-INSTALLATIES A. de Jong Installatietechniek

| 11

AMSTERDAM | Winkelpanden Rokin

Tekst | Jan-Kees Verschuure Beeld | Van Wijnen

Bouw winkelpanden Rokin: puzzelen op de vierkante meter Wie bouwt, stuurt op eindresultaat. Als de randvoorwaarden scherp en uitdagend zijn, zoals bij de nieuwbouw van de dit najaar op te leveren, belendende winkelpanden Rokin 21 en 49 dien je toch het beste eindproduct neer te zetten voor de opdrachtgever. Ontwerp-, engineering- en uitvoeringsprocessen overlappen elkaar, en toch klaart het bouwteam van Van Wijnen de klus op tijd. â&#x20AC;&#x153;Vaart maken waar het kanâ&#x20AC;?, is het devies van projectleider Sander Gerritse.

12 |

AMSTERDAM | Winkelpanden Rokin

Bij aanvang was de opdracht al uitdagend: sloop het bestaande Fortisbankgebouw bij de Dam en bouw op de bestaande kelder twee constructief onafhankelijke warenhuispanden voor een dito aantal eindgebruikers, met nauwelijks bouwterrein. Houd rekening met de omgevingseisen, zoals de directe nabijheid van de Noord/Zuidlijn in aanleg. Het diep gelegen metrostation Rokin ligt bijvoorbeeld pal voor de deur. Door architect Rijnboutt, hoofdaannemer Van Wijnen en onderaannemers is het ontwerp voor de twee winkelpanden volledig 'gebimd'. Als vervolgens de sloop complicaties ondervindt, er extra funderingsvoorzieningen in het kader van de grondwaterkering moeten worden getroffen door middel van injecties, het geplande bouwterrein wordt doorsneden door een later toegevoegde verbinding met metrostation Rokin en een gepland dakconstructie-ontwerp op voorspraak van de welstandscommissie moet worden herzien, wordt de uitvoering bij voorbaat een huzarenstukje. Gerritse: “Dan ga je simpelweg nog efficiënter werken. Wij zetten hier zo'n 17 miljoen om in tien maanden uitvoeringstijd. Casco betonbouw en gebouwafwerking onder architectuur, bouwterreininrichting en materiaalaanvoer: alles is hier een puzzel op de vierkante meter.”

CASCO PLUS Ruimte is er nauwelijks tussen Nes en Rokin: het uitvoeringsteam kan op de bouwlocatie één vaste en één mobiele kraan kwijt, en in de steeg aan de achterzijde beschikt Gerritse over een strip van slechts 1,5 meter voor de steigerbouw. En die steigers zijn dan weer hard nodig vanwege het gebrek aan ruimte voor kranen. “De montage van de natuurstenen gevelelementen van pand 21 betrof een echte ‘postzegeloperatie’. Sowieso luisterde de engineering van deze gevel nauw, omdat natuursteen extra verankering vereist en

de installaties voor de hemelwaterafvoer via het gevelvlak gaan; die mogen niet door de winkelruimten – een gebruikerseis.” De dakconstructie van pand 49, een gebogen ruitvormige staalconstructie voorzien van glas, moest van de welstandscommissie meer terugliggend van de straat worden uitgevoerd dan gepland. “Eigenlijk hebben wij alleen met de prefab cascobouw tijd kunnen winnen. Er zijn ook bijzondere resultaten geboekt: de panden worden gereedgemaakt voor passiefbouw en de qv10-waarden (luchtdichtheid, red.) voldoen ruimschoots aan de verwachtingen.” Gerritse leverde pand 21, voorzien van een kap met dakleien, begin september op; in november volgt pand 49, dat nu nog in de steigers staat om met gevelstenen en glas te worden afgewerkt. De dakconstructie, een tour de force van verschillende specialisten uit de staal-, glas- en gevelwereld, is al gereed. Hudson's Bay (huurder van beide panden) hoeft niet te wachten op de bouwers, die de panden ‘casco plus’ opleveren. “De vaste winkelarchitecten van Hudson's Bay zijn al langs geweest en het tekenwerk is begonnen”, besluit Gerritse. ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Ivy Group ONTWERP Rijnboutt UITVOERING Van Wijnen BOUWPERIODE april 2015 – september 2016 (Rokin 21) – november 2016 (Rokin 49) PROGRAMMA 12.000 m² BVO

| 13

Duurzame deuren en kozijnen voor BREEAM-projecten

• Theuma deuren, kozijnen en schuifdeursystemen dragen bij aan BREEAM-credits • Geattesteerde technische deuren en kozijnen in brand-, geluid- en/of inbraakwerende uitvoeringen • Werkvoorbereiding, coördinatie op de bouwplaats en montage nemen wij graag van u over

www.theuma.nl

WINANS DAKWERKEN

ON TOP OF IT

Winans Dakwerken is gespecialiseerd in het leveren en aanbrengen van bitumineuze en kunststof daksystemen. En uw betrouwbare partner voor het realiseren van ondermeer groendaken, parkeer- en leefdaken, energiedaken en dakveiligheid. Winans beheert, inspecteert en onderhoudt de top van gebouwen.

Scheepsdiep 12 - 8356 VJ Blokzijl Tel: 0521 - 37 15 55 E-mail: info@winans.nl

www.winans.nl

AMSTERDAM | Winkelpanden Rokin

Projectinfo PROFIELEN VOOR GEBOGEN GLASPARTIJEN VAN FORMAAT De stijlvolle uitstraling van Rokin 21-49 wordt voornamelijk bepaald door de gevelafwerking. De enorme gevel is bijna geheel van glas. Leverancier en uitvoerder van de gevel is JM van Delft & zn. De profielen voor de pui van Rokin 21-49 ontwikkelt JM van Delft & zn in samenwerking met Schucö. “Deze profielen worden de dragers van de glaspartijen met afmetingen die reiken tot 5m x 3m”, vertelt Tim Merewood, projectleider van gevelspecialist JM van Delft. “Het glas is ook nog regelmatig gebogen; dat heeft veel engineering gevraagd. Een bijkomende uitdaging is het feit dat de profielen én glaspartijen moeten worden gemonteerd in hartje Amsterdam.” JM van Delft is gespecialiseerd in dit soort maatwerk. Ook de aluminium ramen, deuren, gevels, bronzen gevelplaten, het zetwerk en de lamellen in het glas zijn klantspecifiek geproduceerd. Voor de montage heeft JM van Delft een team van VCA-gecertificeerde vakmensen in huis. “Dit werk moet je liggen”, zegt Merewood hierover. “Je werkt op hoogte, het is precies werk en het is spannend. Dat kun je maar beter overlaten aan mensen die er plezier in hebben.”

FRANSE VLECHTHOEK Op de plek waar eens het Fortis-bankgebouw aan het Rokin in Amsterdam stond, wordt nu de laatste hand gelegd aan twee warenhuispanden. Panden met een fraaie uitstraling, waarbij het pand van Marks & Spencer is voorzien van een leibedekking. Die werd aangebracht door Leidekkersbedrijf Willem van Boxtel BV. Daarbij werd een beroep gedaan op hun ambachtelijke kunde en kennis, vertelt Rob van Boxtel. “Het is een dak met verschillende dakhellingen (75 en 60 graden). De architect had in zijn ontwerp echter aangegeven dat de horizontale band er optisch gelijk uit moest zien. Verder was het zijn wens dat er een Franse vlechthoek zou worden toegepast. Dat is een hoekkeperafwerking voor daken met gelijke dakhelling, een specifieke techniek die lang niet iedereen beheerst. Dat moet je van te voren secuur doormeten. Wij hebben het vakmanschap in huis om dat goed uit te voeren.” Het werk vond plaats op wat Van Boxtel een ‘lastige locatie’ noemt. “Je zit daar op één van de drukste plekken van Amsterdam. Aanvoeren van materiaal moest voor zes uur ’s ochtends gebeuren. volgens een strak schema. En op van tevoren vastgelegde dagen. Ben je er dan niet, dan heb je pech gehad. Maar ja, dat hoort erbij als je aan de slag gaat in de Amsterdamse binnenstad.”

RONDE KAPCONSTRUCTIE ‘IN ALLE OPZICHTEN CO-MAKERSHIP’ De afdichting van de ronde kapconstructie van Rokin 49 is in een vroegtijdig stadium bij gevelbouwers Octatube en Aldowa terechtgekomen. Terwijl Buiting de staalconstructie fabriceerde, werden in de werkplaats van Octatube alle 423 sluitende panelen samengesteld. De sandwichpanelen – verder voorzien van PIR-isolatie – bestaan aan de buitenzijde uit RVS en aan de binnenzijde uit aluminium en zijn door Aldowa geëngineerd, geproduceerd en gecoat. De ronde, ruitvormige kozijnelementen zijn aan de onderzijde van de dakopbouw voorzien van warm gebogen isolatieglas. Naarmate de panelen zich hoger in de kapconstructie bevinden worden de glaspanelen steeds kleiner, totdat de elementen alleen nog bestaan uit een sandwichpaneel van RVS, zorgvuldig op maat gebracht isolatiemateriaal en aluminium. “Zo ontstond een uniek gevelproduct in 24 varianten; in alle opzichten een voorbeeld van co-makership”, zegt Aldowa’s mede-eigenaar Alwin Versluis. Aldowa gaat in projecten als ‘Rokin’ uit van risicodragend partnerschap, “met zelfsturende teams die puur op het eindresultaat zijn gericht”, aldus Versluis. “Het gaat erom dat wij als co-makers een modus vinden voor de wensen van opdrachtgever en architect. Wat getekend is in 3D BIM moet ook waargemaakt worden, en dan telt elk detail. De maattoleranties bijvoorbeeld waren hier zeer laag. In elk onderdeel van het proces, van het eerste ontwerp, via de samenstelling van de panelen tot de montagemethode, zitten wij als co-makers om tafel en vragen wij ons af wat er verbeterd kan worden. Met Octatube hebben wij deze vorm van co-makership al in diverse projecten bewezen.” Aldowa verzorgt tevens de engineering en productie van de aluminium kopgevelbeplating.

| 15

WIE DROMEN REALISEERT, WORDT GEZIEN. SPECIALIST IN METALEN GEVELBEKLEDING 010 - 208 37 88

WWW.ALDOWA.NL

Buiting Machinebouw en Staalconstructie B.V. is een jong, snel-groeiend en modern geoutilleerd machinebouw- en staalconstructiebedrijf. Vanuit onze vestigingen in Broekland en Almelo werken ruim 90 goed opgeleide medewerkers aan de productie en montage van machinedelen en staalconstructies voor de utiliteitsbouw, woningbouw, hallenbouw en de industrie.

Buiting Machinebouw en Staalconstructie B.V. is een jong, snelgroeiend en modern geoutilleerd machinebouw- en staalconstructiebedrijf.

Voor meer informatie kunt u ook terecht op onze we

www.buitingstaalbouw.n

De specialist voor al uw st machinebouwwerk

Vanuit onze vestigingen in Broekland en Almelo werken ruim 90 goed opgeleide medewerkers aan de productie en montage van machinedelen en staalconstructies voor de utiliteitsbouw, woningbouw, hallenbouw en de industrie.

Utiliteitsbouw • Woningbouw • Trappen/bordessen • Hallenbou Tunnelbekisting Wij beschikken over een breed team van specialisten en een jar ervaring

Voor meer informatie kunt u ook terecht op onze website:

www.buitingstaalbouw.nl

Tot en met Exc3

Buiting Machinebouw & Staalconstructie

Flexibiliteit is onze sterkte

Vestiging Broekland:

Vestiging Almelo:

Van Dongenstraat 42, 8107 AG Postbus 129, 8100 AC Raalte Tel: (0570) 53 10 10 Fax: (0570) 53 10 12

Darwin 13, 7609 RL Buiting Machinebouw & Staalconstructie B.V. Postbus 205, 7600 AE Almelo Tel : (0546) 53 65 20 Vestiging Broekland: Vestiging Almelo: Fax: (0546) 53 65 21 Van Dongenstraat 42, 8107 AG Darwin 13, 7609 RL

E-mail: info@buitingstaalbouw.nl 737045_Buiting Machineb en staalconstructie BV.indd 1

Postbus 129, 8100 AC Raalte Tel: (0570) 53 10 10 Fax: (0570) 53 10 12

Postbus 205, 7600 AE Almelo Tel : (0546) 53 65 20 Fax: (0546) 53 65 21

E-mail: info@buitingstaalbouw.nl

20-06-16 15:02

AMSTERDAM | Winkelpanden Rokin

Projectinfo ‘ONE STOP SHOPPING’ VOOR LEVERING EN PLAATSING BINNENDEUREN De houten binnendeuren van de twee panden Rokin 21 en 49 zijn geleverd en geplaatst door Theuma. “Dankzij een breed en diep assortiment in deurelementen, zowel op het gebied van prestaties als afwerkingen, kunnen wij aan de specifieke wensen in representatieve projecten als deze voldoen”, zegt senior account manager Sadi Quadir. “Voor de opdrachtgever betekent dit ‘one stop shopping’.”

'Alleen met de cascobouw konden wij tijd winnen'. (Beeld Christiaan Krouwels)

Ongeveer 120 houten deuren levert en plaatst Theuma in de Amsterdamse winkelpanden, afgewerkt met HPL (Rokin 21) en EBC-afgelakt (Rokin 49). Het grootste deel van de deuren is 60 minuten brandwerend, waarbij Theuma onder andere een nieuwe generatie 60 minuten brandwerende deuren heeft geleverd – ontwikkeld conform NEN-EN 1634-1, met een dikte van slechts 40 mm. “In goede communicatie met hoofdaannemer Van Wijnen, die voor ons heeft gekozen vanwege de mogelijkheid tot ‘one stop shopping’, hebben wij de binnendeuren compleet afgewerkt op basis van dagproductie aangeleverd en geplaatst - volledig in eigen beheer.”

Bouwen op een postzegel in hartje Amsterdam. (Beeld Christiaan Krouwels)

| 17

AMSTERDAM | Winkelpanden Rokin

Projectinfo ‘KAPCONSTRUCTIE MET RONDE RUITVORM IS EEN UITDAGING’ Het winkelpand Rokin 49 is uitgerust met een ronde, ruitvormige dakconstructie bestaande uit stalen kokerprofielen, waarmee een grote netstructuur is gerealiseerd. De kapconstructie is geproduceerd bij Buiting Staalbouw. In de grote productiehal in Almelo is de constructie vooraf integraal opgebouwd om de maatvoering en de aansluitingen te beheersen. Vervolgens is de kap in grote elementen naar de bouwlocatie vervoerd. “Engineering, productie en montage zijn volledig in eigen beheer uitgevoerd”, zegt Jurgen Exterkate van Buiting Staalbouw. De kapconstructie, met een totaalgewicht van tachtig ton is vanaf week 21 in nachtelijke sessies getransporteerd en door middel van geïntegreerde boutverbindingen gekoppeld op de bouwplaats, waar zeer weinig opslagterrein beschikbaar was. “Per nacht zijn twee dakdelen aangevoerd met speciaal transport, op de plek gehesen en gekoppeld – in totaal ging het om zeventien dakdelen. De kap kon door de gekozen aanpak in snel tempo worden gebouwd, zodat het pand tijdig wind- en waterdicht kon worden gemaakt.” De ruitvormige afwerkingselementen zijn aan de onderzijde van de dakopbouw voorzien van warm gebogen isolatieglas; naarmate de panelen zich hoger in de kapconstructie bevinden worden de glaspanelen steeds kleiner, totdat de panelen alleen nog bestaan uit een sandwichpaneel. Het plaatmateriaal bestaat aan de buitenzijde uit RVS en aan de binnenzijde uit aluminium. Daartussen bevindt zich op maat gebracht isolatiemateriaal. De montage van de afwerkingsmaterialen is verzorgd door Octatube. Exterkate: “Wij zaten als producent van de kapconstructie vanaf de ontwerpfase om de tafel en konden als zodanig de eisen ten aanzien van ontwerp, constructie, maatvoering en aansluitingen goed vormgeven.”

EEN BUNDELING VAN

VAN TECHNIEK

INSTALLATIEVOORZIENINGEN ZIJN CASCO UITGEVOERD De casco werktuigbouwkundige en elektrotechnische installaties van de twee winkelpanden aan het Rokin zijn aangelegd door Van der Sluis Technische Bedrijven, partner van hoofdaannemer Van Wijnen. “De opdracht was voor onze begrippen beperkt omdat het een casco-installatie betreft. In een later stadium zal nog invulling worden gegeven aan de gebruikerswensen”, vertelt projectleider Ronald Bremmer. De werkzaamheden van Van der Sluis Technische Bedrijven, die in februari aanvingen en dit najaar worden afgerond, concentreren zich voornamelijk op het leidingwerk, de hemelwaterafvoer, de bliksemafleiding, de vuilwaterpompen en hydrofoor in de kelders. “De aanleg van de hemelafvoer was uitdagend, doordat deze op geen enkele wijze door het winkelgebied mocht lopen en her en der tussen de gevelconstructievoorzieningen moest worden geleid. Desalniettemin is het mooi een dergelijk toonbaar gebouw binnenstedelijk te mogen realiseren. Als co-maker hebben wij in het voortraject ook nog het nodige advieswerk kunnen verrichten.”

Bezoekadres: Kamperzeedijk 107 8281 PD Genemuiden

Van der Sluis Technische Bedrijven heeft alles in huis om zich een totaalinstallateur te mogen noemen.

T: 038 - 344 65 55 E: info@vd-sluis.nl W: www.vd-sluis.nl

Deskundigheid, een zeer brede ervaring en een no-nonsense mentaliteit garanderen dat al uw installatieactiviteiten bij ons in zeer goede handen zijn.

VDS_adv_95x130_06_2015_WT.indd 1

18 |

INSTALLATIE TECHNIEK

Postadres: Kamperzeedijk 57 8281 PB Genemuiden

30-06-15 11:14

AMSTERDAM | Winkelpanden Rokin

Projectinfo ‘EXCELLENTE’ QV10-WAARDE VAN 0,09 DOOR INTEGRALE AANPAK VAN LUCHTDICHTING Ontwikkelaar Ivy Group en aannemer Van Wijnen kozen ervoor om een zeer goede luchtdichtheid na te streven in de bouw van de winkelpanden Rokin 21 en 49. In samenspraak met adviseur Nieman werd de verantwoordelijkheid voor de luchtdichting daartoe aan één partij toevertrouwd: Innoceal. “Wij werken op basis van een resultaatsverbintenis. Naast begeleiding en advies zorgen we ook voor de uitvoering, om zo een maximale afdichting te garanderen. Daarvoor werden zonder uitzondering alle kieren en aansluitingen vanaf de binnenzijde afgedicht. Goed voor meer dan 6000m¹”, aldus managing director Jim Wuyts. “Deze succesvolle aanpak startte met het engagement dat we met Van Wijnen zijn aangegaan om de eis niet enkel na te streven, maar te overtreffen en geen onnodige compromissen te sluiten. Gezien het gaat om een casco-oplevering wilden we al in de ruwbouwfase een hoogwaardige luchtdichting bereiken, niet in de afbouw.” De kapconstructie van Rokin 49 is opgebouwd met koker 200-staal, waarmee een netstructuur kan worden gerealiseerd. (Beeld Christiaan Krouwels)

Innoceal begeleidde vervolgens het hele project en zorgde voor de uitvoering met de geschikte materialen. “De werkzaamheden werden uitgevoerd in nauw overleg met projectleiding en uitvoering, zodat geen enkel detail over het hoofd werd gezien. Kieren en voegen werden eerst nauwgezet gevuld met flexibel PUR-schuim en vervolgens voorzien van een witte, lucht- en dampdichte coating, geschikt voor een afwerking met dunpleister. Rokin 21 onderging intussen een blowerdoortest door een derde, onafhankelijke adviseur, onder toezicht van Nieman. De resultaten, een qv10-waarde van 0,09 (passiefwaarde = 0,15) en n50-waarde van 0,21 (passiefwaarde = 0,60) zijn excellent te noemen.”

| 19

ROTTERDAM | Agro Merchants Group

Tekst | Patricia van der Beek Beeld | Agro Merchants Group

BREEAM ‘Excellent’ voor eerste greenfield project Agro Merchants Op de Rotterdamse Maasvlakte realiseert Agro Merchants zijn eerste ‘greenfield project’ in Nederland. Waar begin dit jaar nog een weiland lag, verrijst nu een geconditioneerd logistiek complex met ruimte voor zo’n 18.000 pallets. Bij de bouw wordt gestreefd naar BREEAM-label ‘Excellent’, waarvoor het ontwerpcertificaat reeds behaald is.

20 |

Agro Merchants bezit en beheert wereldwijd enkele miljoenen kubieke meters aan geconditioneerde ruimtes. Voor de ontwikkeling en realisatie van het koel/vriescomplex op de Maasvlakte laat het bedrijf zich ontzorgen door B-Built, specialist in logistieke centra voor voeding en allesbehalve een doorsnee aannemer. “Wij denken vanaf de planvorming met Agro Merchants mee”, zegt projectleider Jan Ditvoorst van B-Built. “Wij namen het ontwerp, de engineering en bouwvergunningsaanvraag uit handen en realiseren de bouw tot aan de oplevering.”

BREEAM-label ‘Excellent’. Om aan de vereisten van dit duurzaamheidslabel te voldoen, moesten we het ontwerp en het bouwproces aanpassen. Voor de wanden gold bijvoorbeeld een isolatie-eis van Rc=10,5. We vervingen de reeds in het ontwerp opgenomen panelen door geïsoleerde sandwichpanelen met een Rc-waarde van 12,5.” Naast isolatie dragen ook de installaties bij aan de te behalen BREEAM-score. B-Built neemt tevens de nodige duurzaamheidsen omgevingsmaatregelen tijdens de bouw om te voldoen aan het BREEAM ‘Excellent’ label.

BREEAM EFFECTEN

KOUDE BINNEN HOUDEN

De nieuwbouw omvat drie vriescellen, een koelcel en een expeditiehal met kantoren, BIP-ruimte en twintig laaddocks. Ditvoorst: “Gaandeweg het ontwerptraject besloot de opdrachtgever het gebouw te realiseren onder

De uitvoering startte medio april 2016. Inmiddels zijn de koelen vriesruimtes wind- en waterdicht. In de toekomstige expeditiehal wordt hard gewerkt aan de vloeren en laaddocks. De afbouw van de kantoren en BIP-ruimte volgt

ROTTERDAM | Agro Merchants Group

Projectinfo ‘MEEST OPTIMALE LAAD- EN LOSSITUATIE VOOR AGRO MERCHANTS GROUP’ De Agro Merchants Group is een wereldwijd opererende logistieke dienstverlener die zich heeft gespecialiseerd in koelen vriesopslag van voedingsmiddelen. Het bedrijf heeft Rite-Hite Benelux in de arm genomen om voor haar nieuwe magazijn op de Maasvlakte de meest optimale laaden lossituatie te creëren en de werkzaamheden rond de laadperrons te optimaliseren qua energieverbruik. Het nieuwe magazijn zal 9.000 m² groot worden, met capaciteit voor 18.000 pallets. De opslag betreft voornamelijk bevroren/gekoeld vlees en vis. Elke logistieke dienstverlener dient haar magazijn efficiënt te runnen, maar bij een koel/vrieshuis geldt dit in een overtreffende mate. De exploitatiekosten zijn immers enorm en ongewenste temperatuurschommelingen kunnen in de papieren lopen. De laaden loslocaties zijn goede voorbeelden waarbij dit soort verliezen eenvoudig kunnen optreden. Agro Merchants Group en bouwer B-Built namen samen met specialist Rite-Hite de tijd om de situatie goed te analyseren.

'Kenmerkend voor de vloeren is het zware isolatiepakket' daarna. Ditvoorst: “Kenmerkend voor de vloeren is het zware isolatiepakket. Dit pakket moet de koude binnen houden en bestand zijn tegen de enorme druk van de stellingen, voorzien van pallets. De isolatie ter plaatse van de railsystemen bestaat uit geëxtrudeerd polystyreen, de rest uit tempex. Onder de vloer brachten we vloerverwarming aan, om te voorkomen dat de vorst in de grond komt.” De hoofddraagconstructie van het complex is opgetrokken uit staal, de wanden en het dak bestaan uit de geïsoleerde sandwichpanelen. Infra technische zaken die nog op de planning staan, zijn de toplaag van het asfalt, de vloeren van de laadkuil en de klinker- en tegelbestrating.

ONTWERP OPTIMALISATIE Voortschrijdende inzichten en wensen van de opdrachtgever leiden tijdens de uitvoering tot de nodige aanpassingen. Zo werd besloten om met reach trucks te werken. Ditvoorst: “Om bij de hoge stellingen te kunnen, zijn die reachtrucks vijf meter hoog. De toegangsdeuren naar de vriescellen, schuifdeuren die relatief snel openen en sluiten, zijn 5,5 meter hoog uitgevoerd om de reachtrucks in en uit te laten rijden. Die hoogte in combinatie met de temperatuurverschillen tussen de hallen zorgt voor nevel- en sneeuwvorming. Om dit tegen te gaan, creëerden we een tussenruimte met pvc klapdeuren en strokengordijnen.” Andere ideeën betroffen onder andere het toevoegen van voorzieningen om trucks aan te stekkeren en het implementeren van het DOBO (docking before opening) systeem. “Wij denken graag in dit soort ideeën mee”, aldus Ditvoorst. “Als ontzorgende partner is dat ook onze taak. Medio december 2016 staat de oplevering gepland. Die datum zien we, in zeer goede samenwerking met Agro Merchants en al onze bouwpartners, met vertrouwen tegemoet.” ❚

Rite-Hite zal de twintig laaden loslocaties gaan uitrusten met: • Eclipse dock shelters: deze nieuwe, innovatieve shelters zorgen voor de best mogelijke afdichting tussen gebouw en vrachtwagentrailer, zodat er vrijwel geen energieverlies meer kan optreden. Ook houden de shelters regenwater tegen en voeren deze af langs de zijkanten. • Laadbruggen met een 1.000 mm uitschuifbare lip voor veilig lossen. • Flex Neck LED Dock Lights: deze flexibele lampen zorgen voor perfect zicht tijdens de werkzaamheden en dimmen automatisch als een medewerker de trailer verlaat. • STF bumpers met vijf jaar garantie. • 80 mm dikke dockdeuren: door een speciale constructie voor de laadbrug wordt het gat onder de brug afgesloten, voor een volledige isolatie. Het magazijn zal verder worden voorzien van verschillende deursystemen, zoals de Barrier Glider, een automatische twee delen snelloopdeur, die dankzij de dikke isolatie bijzonder geschikt is voor koelen vrieshuizen. Dankzij de bijzondere oplossingen van Rite-Hite kan Agro Merchants Group zowel energie besparen als betaalbaar en efficiënt werken. De nieuwe faciliteit dient in december operationeel te zijn.

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Agro Merchants Group, Barneveld ONTWERP EN UITVOERING B-Built B.V., Bergen op Zoom BREEAM ADVISEUR Adamas groep, Arnhem CONSTRUCTEUR GJM Bouwadviseurs, Bergen op Zoom INSTALLATEUR Ouwehand Installatie en Onderhoudsbedrijf B.V., Heerhugowaard (E en W) KOELTECHNIEK GEA Refrigeration Netherlands NV, Bergen om Zoom BOUWPERIODE april 2016 – december 2016

| 21

ECLIPSE

A G R O M er ch an ts G ro up ; we co mp le x! eu ni e ig ld we ge t he t me ge fe lic it ee rd Rite-Hite introduceert de

Eclipse; de donkerste dock shelter ooit. Donker als in

geen daglicht. Geen gaten, geen energieverlies, geen

lekkage, geen warmteverlies = PURE WINST.

Uitermate geschikt voor koelen vrieshuizen zoals bij de AGRO Merchants Group. Rite-Hite Benelux BV Koppelstraat 26 7391 AK Twello Tel: +31-571-270 444

www.ritehite.com

ROTTERDAM | Agro Merchants Group

Projectinfo ‘STERK IN BETONWERK’ Bij de bouw van het nieuwe koel/vrieshuis op de Maasvlakte in Rotterdam verzorgt Everts betonbekistingen B.V. uit Ridderkerk de complete funderingswerkzaamheden. Het pand, dat eigendom is van de Agro Merchants Group, richt zich vooral op de import, export en opslag van koelen vriesproducten. Frans Schilthuizen, directeur-eigenaar bij Everts betonbekistingen, vertelt: “In minder dan vier maanden tijd verzorgen wij voornamelijk de funderingswerkzaamheden voor de drie grote vriescellen, het kantoor, de technische ruimte, de productieruimte, de laadkuil en de dockshelters. In goed overleg met onze opdrachtgever, hoofdaannemer B-Built, hebben wij ons de afgelopen maanden bezig gehouden met het maken en stellen van de bekisting, het leveren en aanbrengen van de wapening, het storten en uiteraard de afwerking van het beton.” Everts betonbekistingen is van oudsher een familiebedrijf dat al meer dan 35 jaar ervaring heeft in betonwerkzaamheden. “En dankzij onze nononsense mentaliteit hebben wij al veel mooie projecten op onze naam staan”, aldus Schilthuizen.

‘PROACTIEVE WERKHOUDING LOONT’ Het grote koelen vriesmagazijn op de Maasvlakte in Rotterdam, eigendom van de Agro Merchants Group, begint iedere dag meer vorm te krijgen. Al voor de start van de bouwwerkzaamheden in februari van dit jaar was Van der Werff Groep actief betrokken bij de vergaande plannen voor dit bijzondere project. “Wij werden reeds in een vroeg stadium gevraagd een offerte te maken voor alle civieltechnische werkzaamheden in en om het gebouw”, aldus Stanley de Looze, directeur Van der Werff Groep. “Doordat wij actief hebben meegedacht tijdens het voortraject en een transparante offerte konden voorleggen, hebben wij uiteindelijk de opdracht gekregen.” Voor de fundatie van het pand heeft Van der Werff Groep al het grondwerk verricht, evenals voor de vloeren van het pand. Ook de grondwerkzaamheden en de inrichting van het buitenterrein behoren tot het takenpakket. De Looze: “In opdracht van B-Built hebben wij op het terrein het riool aangelegd, hierbij zat de aanleg tot aan de erfgrens bij onze prijs inbegrepen. Vanaf de erfgrens op/naar het gemeenteriool was echter minder duidelijk. Gelukkig hebben wij, in nauwe samenwerking met B-Built, alle informatie hieromtrent nader uitgewerkt. Vervolgens hebben we hieraan gezamenlijk de juiste invulling kunnen geven, zodat het uiteindelijke akkoord van de gemeente voor de uitvoering gegeven werd.” Deze proactieve manier van werken is zeer kenmerkend voor Van der Werff Groep die, met haar jarenlange ervaring als grond-, weg-, en waterbouwspecialist en haar speciale milieutak, een uitgebreid klantenbestand heeft opgebouwd. “Alleen al in Nederland bouwen wij alle Fastned en Heliox E-stations. We bouwen momenteel (nog geen) E-stations in het buitenland, maar mogen ons desalniettemin Europees marktleider noemen op het gebied van de realisatie van elektrische laaden tankstations. Dit is uiteraard ingegeven door het feit dat de Nederlandse markt hierop vooruit loopt”, aldus De Looze.

| 23

Tekenen, onderzoeken, inrichten, inmeten, saneren, renoveren, graven, ophogen, bestraten, asfalteren, voorbehandelen, funderen, ontgraven, verwijderen, afvoeren... ... kortom, wij verzorgen het complete traject van ontwerp tot en met realisatie. De Van der Werff Groep heeft alle specialismen in huis op het gebied van engineering (Wacom Ingenieursbureau), milieutechnische projecten, zoals tankstations en elektrische laadpunten (EcoCare) en grond-, wegen waterbouw (Van der Werff Infra). Met onze praktische benadering van uw project komt u nooit voor verrassingen te staan!

Van der Werff Infra | EcoCare Milieutechniek | Wacom Ingenieursbureau

www.vanderwerffgroep.nl

ROTTERDAM | Agro Merchants Group

everts

betonbekistingen bv

Al ruim 35 jaar sterk in beton

Voor het leveren en stellen van al Uw bekistingen Telefoon (0180) 711300

Havenkade 35, 2984 AA Ridderkerk www.evertsbetonbekistingen.nl

e-mail:everts.betonbekistingen@gmail.com

Projectinfo INDUSTRIËLE BETONVLOEREN IN ALLE SOORTEN Bij het project Agro Merchants Group, een vrieshuis keten met mondiale vertegenwoordiging, werden alle facetten van het vakmanschap getest, van het design tot en met de uitvoering. Ruim 16.000 m² aan variatie in vloeren met een traditionele wapening. Met een koel/vriesruimte, expeditie, kantoren en geïntegreerde railsystemen is dit het project om alle kwaliteiten van Twintec optimaal te benutten. Door de variatie in vloeren en de gebruiksfunctie hiervan, worden er ook hoge eisen gesteld aan de vlakheden.

Al ruim 35 jaar sterk in beton

In totaal beslaat het project 9.000 m² opslag met verrijdbare stellingen. Ruimte voor 18.000 pallets. Een mooi project gerealiseerd in samenwerking met B-Built, dat in december afgerond zal zijn.

Havenkade 35, 2984 AA Ridderkerk � Telefoon: (0180) 711300

‘640 TON STAAL’

e-mail: everts.betonbekistingen@gmail.com

Op de Maasvlakte in Rotterdam wordt bij de bouw van het nieuwe koelen vriesmagazijn van de Agro Merchants Group momenteel de laatste hand gelegd aan de staalconstructie. De totale constructie bedraagt zo’n 640 ton staal, dat wordt geproduceerd, geleverd en gemonteerd door Van Doorn BV uit Ochten.

www.evertsbetonbekistingen.nl

739044_Everts Betonkistingen 1-4.indd 1

Sander van Soest, projectleider bij Van Doorn, vertelt: “Na een behoorlijk voorbereidingstraject zijn wij voor de bouwvakvakantie gestart met onze werkzaamheden op de bouwplaats. Om de strakke planning te behalen, waren wij genoodzaakt om met onze medewerkers door te werken tijdens de bouwvakvakantie. Gezien de omvang van het project is het van groot belang dat je in korte tijd snel kunt schakelen. Gelukkig is dat bij Van Doorn geen enkel probleem. Met onze constructeur kunnen wij direct inspelen op eventuele problemen die in de voorbereidingsfase of tijdens de bouw optreden.”

29-09-16 intensief 10:00

constructie machinebouw montage dak en wand transport loodsen grondverzet

Industrieterrein De Heuning - Industrieweg 21 4051 BW Ochten T: (0344) 64 36 22 E: info@vandoorn.net

www.vandoorn.net | 25

ZAANDAM | RDC Albert Heijn

Tekst | Jan-Kees Verschuure Beeld | Bouwbedrijf De Vries en Verburg

RDC Albert Heijn Zaandam: alles in dienst van de logistieke processen In Zaandam realiseert Albert Heijn het eerste volledig gemechaniseerde supermarkt-DC in Nederland. Ontwerp en uitvoering gaan op voor certificering volgens BREEAM ‘Excellent’, en bouwtechnisch is gezocht naar een optimum: een deel van de gebouwconstructie wordt gevormd door de stellingconstructie, met een sterke reductie in staalgewicht als resultaat. De uitvoeringslogistiek van de bouwpartners is sterk vervlochten, vertelt projectleider Evert Hogendoorn van hoofdaannemer Bouwbedrijf De Vries en Verburg. Albert Heijn vervangt aan de zuidzijde van Zaandam, bij het Noordzeekanaal een bestaand DC voor kruidenierswaren door 42.000 m² nieuwbouw. Dit RDC (regionaal distributiecentrum) zal vanaf 2018 driehonderd AH-vestigingen gaan bedienen. Het nieuwe distributiecentrum wordt ingericht op basis van het gemechaniseerd systeem ACP (Automated Case Picking) en wordt voorzien van een gevelbrede strip met laaddocks. De producten worden in het RDC volgens de indeling van de winkels gestapeld. Door de optimalisering van de

26 |

opslaglogistiek worden de transportbewegingen met de winkels gereduceerd, alsmede de fysieke werkbelasting van de distributiemedewerkers, zegt de supermarktketen. Hogendoorn: “De nieuwbouw is alleen bestemd voor houdbare producten. Er komt geen koel- of vrieshuis in het pand en de binnentemperatuur zal ongeveer 18ºC gaan bedragen. Daarnaast zijn de BREEAM-aspecten erg belangrijk, zoals een hoge rc-waarde, de plaatsing van ruim zesduizend zonnepanelen op het dak en de aanleg van een waterbergingskelder.”

ZAANDAM | RDC Albert Heijn

Projectinfo BREED SCALA AAN MATERIALEN EN WERKZAAMHEDEN

STELLINGCONSTRUCTIE = GEBOUWCONSTRUCTIE “Wij hebben als hoofdaannemer ook de gebouwgebonden installaties onder contract”, vervolgt Hogendoorn. “Die dienen uiteraard perfect aan te sluiten op de BREEAM-doelstellingen en de gemechaniseerde installaties voor de orderpicking, die door Vanderlande Industries worden gerealiseerd. Albert Heijn heeft de mogelijkheden tot optimalisatie van de distributielogistiek tot in de puntjes uitgedacht; alle techniek staat in dienst van het proces. Dat geldt ook voor de constructie van het pand en de uitvoeringslogistiek. Wij bouwen dit RDC in de periode april 2016 – februari 2017. Binnen die planning is een aantal deelopleveringen voorzien, die Vanderlande in staat stellen tijdig met de werkzaamheden te beginnen. Dat is mede van belang omdat de stellingconstructie van de hoogbouw en de draagconstructie van de distributiehal een geheel vormen, resulterend in een sterke reductie van het staalgewicht.” Om die reden zal Bouwbedrijf De Vries en Verburg in oktober 2016 de betreffende gebouwvloer al kant-en-klaar opleveren. “Vanderlande verzorgt vervolgens de stellingbouw. Aan die constructie wordt de gevel- en dakafwerking gemonteerd en vervolgens kan de inrichting worden voltooid.”

Montagebedrijven maken steeds vaker integraal onderdeel uit van projectorganisaties. Hardeman | van Harten levert en monteert diverse materialen in de gebouwafwerking van het nieuwe RDC van Albert Heijn in Zaandam. Ten behoeve van de laagbouw alleen al gaat het om 16.000 m² staaldakplaten, 9.500 m² sandwichgevelpanelen, 17.500 m² staalplaatbetonvloeren en 3.000 m² betonnen plintpanelen. “Wij werken volgens een strakke planningslogistiek”, vertelt projectleider Martijn Jansen. Het laagbouwdeel van het nieuwe distributiecentrum op bedrijventerrein Westerspoor wordt in zeer korte tijd gerealiseerd; de montagewerkzaamheden van Hardeman | van Harten worden uitgevoerd in de periode van week 29 tot week 44. “Met inbegrip van de bouwvak; dat houdt in dat aanlevering en montage strak gefaseerd en gepland zijn in samenspraak met hoofdaannemer De Vries en Verburg en de staalconstructeur. Ook de productleveranciers zaten al vroeg aan tafel. Medio september lagen de vloeren erin, een projectonderdeel met een stuk engineeringswerk; het staaldak was in week 39 gereed en de gevel, een combinatie van betonnen plintpanelen, PIR-panelen en steenwolpanelen, in week 43. Verder bekleden wij nog een deel van de trappenhuizen met brandwerende sandwichpanelen. In januari starten wij met de montage van de hoogbouw, een dichte 'doos' bekleed met sandwichpanelen en een staaldak.”

BEWUSTE BOUWER “Elke vierkante meter in het RDC is straks benut, zodat Albert Heijn haar klanten optimaal kan bedienen”, vervolgt Hogendoorn. “De functionaliteit van het gebouw is leidend en geoptimaliseerd binnen de eisen van BREEAM ‘Excellent’. Het pand is bovendien ‘FM Approved daken gevelbeplating’, waarmee aan hoge verzekeringseisen wordt voldaan.” Als Bewuste Bouwer is Bouwbedrijf De Vries en Verburg bekend met een dergelijk eisenpakket, dat zich middels de BREEAM-systematiek uitstrekt tot de sociale aspecten van MVO-beleid. “Bouwen volgens BREEAM gaat niet alleen om milieuaspecten als afvalverwerking. Wij zorgen tevens voor een schone, veilige bouwplaats en leiden bijvoorbeeld scholieren rond op het werk”, besluit Hogendoorn. ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Albert Heijn B.V. ONTWERP Archicom B.V. UITVOERING Bouwbedrijf De Vries en Verburg B.V. INSTALLATIES Schulte & Lestraden B.V. (E en W) Vanderlande Industries B.V. (mechanisatie-oplossing) SPRINKLER Aqua+ Sprinklersystemen B.V. BOUWPERIODE april 2016 – februari 2017 PROGRAMMA 42.000 m²

| 27

ZAANDAM | RDC Albert Heijn

Projectinfo ‘AFWIJKENDE KLANTWENSEN ZIJN GOED TE VERWERKEN’

‘NIET VAN VASTE WAND TE ONDERSCHEIDEN’

De prefab betonelementen in en aan het nieuwe DC van Albert Heijn in Zaandam zijn geproduceerd en geleverd door Bisoton, dat met een eigen betoncentrale en semi-geautomatiseerd productieproces vanuit Ede maatwerkproducten kan leveren – zowel op het gebied van geïsoleerde als massieve betonwanden. “In totaal gaat het in dit project om ongeveer 3.500 m²”, vertelt manager projecten Theo Kool.

Mobiele wandsystemen kunnen in een tijd van flexibel bouwen en flexwerken een belangrijke rol vervullen. Met een geluidsisolerende schuifwand is een vrij vloerveld of andere grote ruimte eenvoudig in kleinere ruimten te veranderen, bijvoorbeeld ten behoeve van vergaderingen. Voor het RDC Zaandam levert BREEDVELD mobiele wandsystemen in dit kader een P110-schuifwand van zes meter lengte.

Een geavanceerde productielijn stelt Bisoton in staat aanvullende specificaties op het gebied van afmetingen, isolatiewaardes, steenmotieven en andere speciale afwerkingen door te voeren, aldus Kool. “Zoals in dit geval geïsoleerde sandwichpanelen met een afwijkende isolatievulling voor de gevel. Ook leveren wij voor dit project constructieve penanten, liggers en gevelwanden, alsmede de wanden rond de trappenhuizen en goederenlift.” Standaard verwerkt Bisoton in het productieproces voor de geïsoleerde panelen een hoogwaardige kern van EPS-isolatie of PIR. “Voor de geïsoleerde panelen hebben wij hier echter het afwijkende en hoogwaardiger isolatiemateriaal Resolschuim gebruikt, vanwege de combinatie van een constructieve gevel, de hoge rc-waarde en de maximale dikte van de wanden.” De geïsoleerde gevelpanelen zijn uitgevoerd in grijs beton. Het project kent meerdere maatwerkleveringen. “Voor de laaddocks van het distributiecentrum is bijvoorbeeld een wand van maar liefst 340 mm dikte geproduceerd, die behalve een geïsoleerd element ook een constructief element is – uniek in zijn soort. Door in een vroeg stadium mee te denken met onze klant zijn afwijkende klantwensen binnen een efficiënt productieproces goed te verwerken.”

De eisen zijn bekend en het project is voor productie ingemeten. “Dit zijn altijd maatwerkleveringen”, zegt John van Kerkhof van het bedrijf uit Druten. “Daarbij maakt het niet uit of de eindgebruiker onze opdrachtgever is of een bouwkundig aannemer, zoals in dit geval. In Zaandam gaat het om het high end-product P110, voorzien van een verdekt aluminium frame met Formica HPL-beplating – een hangend systeem zonder vloergeleiding. In gesloten stand zorgen telescopische afdichtingen aan de boven- en onderkant van de wand voor een stabiele en geluidsisolerende afdichting. Het verplaatsen van de panelen is eenvoudig, doordat de panelen aan gelagerde wielstellen hangen die soepel door een aluminium rail in het plafond ‘rijden’.” Op de door BREEDVELD zelf ontwikkelde schaarmechaniek krijgt de koper een garantie van tien jaar. “De P110 is voorzien van ‘onzichtbare’ kaderprofielen, waardoor er in gesloten opstelling geen aluminium naden zichtbaar zijn. Tevens beschikt dit wandsysteem over een inwendig telescopisch gedeelte, wat de esthetiek nog meer ten goede komt. Wij horen weleens van gebruikers dat deze wand niet van een vaste wand is te onderscheiden.”

Nieuwbouw distributiecentrum

Albert Heijn te Zaandam Hardeman | van Harten levert en monteert stalen daken wandbeplating voor diverse uiteenlopende projecten. Of het nu gaat om een groot distributiecentrum of een kleine loods, wij zijn gespecialiseerd in beide.

Specialisten in daken wandbeplating! Volg ons ook via: T 0318 46 15 51 | E info@hardeman-vanharten.nl

www.hardeman-vanharten.nl METALEN OPBOUWSYSTEEM | PREFAB SYSTEEM | DUURZAAM | RECYCLEBAAR | 29

Maatgerichte EPDM afdichting, volledig volgens plan.

ALBERT HEIJN DC ZAANDAM - 24.000 m2 ALUTRIX 600 - 26.000 m2 RESITRIX MB - 2.000 m2 RESITRIX SKW

RESITRIX® – MARKTLEIDER IN DUURZAME EPDM DAKSYSTEMEN.

Met de installatie van miljoenen vierkante meters wereldwijd heeft RESITRIX® zich de afgelopen 35 jaar al ruimschoots bewezen in kwaliteit en gebruiksgemak. RESITRIX® combineert de beste eigenschappen van EPDM en bitumen - voor een perfect resultaat met een lange gebruiksduur.

Wilt u meer weten: www.resitrix.nl

ZAANDAM | RDC Albert Heijn

EPDM-dakbedekking

draagt bij aan behalen BREEAM-credits Het RDC in Zaandam is ontworpen volgens het BREEAM ‘Excellent’-keurmerk. Een duurzaamheidsaspect van dit nieuwbouwproject betreffen de 6.200 zonnepanelen die op het dak worden geplaatst. Een ander ligt er direct onder: RESITRIX® EPDM-dakbedekking met een gebruiksduur van meer dan vijftig jaar. “Bij dergelijke projecten is bepalend dat de dakbedekking de levensduur van de zonnepanelen overstijgt. RESITRIX® levert als zodanig een belangrijke bijdrage aan de BREEAM-prestaties”, aldus Wouter Worm, Key-account Manager Roof bij Carlisle® Construction Materials BV. De op het staaldak toegepaste dakbedekkingsproducten (24.000 m² ALUTRIX® dampremmer; 28.000 m² RESITRIX® MB EPDM-dakbanen) zijn in nauw overleg met de opdrachtgever en leverancier Carlisle® Construction Materials BV gekozen. “Wij zaten vanaf het ontwerpstadium aan tafel en zijn tot na de oplevering bij het project betrokken. Onder meer door middel van advies over producten en verwerking, ondersteunend bouwfysisch onderzoek en inspecties tijdens de montage.” Als waterdichte laag is gekozen voor RESITRIX® MB, een EPDM-dakbaan. “Dankzij de gepatenteerde materiaalcombinatie van een bitumen onderlaag en een EPDM-toplaag is het een uniek product. RESITRIX® MB wordt op rol geleverd en op een vergelijkbare wijze gemonteerd als bitumen dakbedekking. Op het eerste gezicht zijn er veel overeenkomsten, EPDM-

dakbedekking levert echter veel betere prestaties. Met name op het gebied van levensduur en duurzaamheid is RESITRIX® onderscheidend ten opzichte van traditionele dakbedekkingssystemen. Opdrachtgevers die veel gebouwen met platte daken in hun portefeuille hebben, maken steeds vaker keuzes in het kader van ‘Total Cost of Ownership’. Duurzaamheid en vooral levensduur spelen hierin een bepalende rol. Vooral bij BREAAM-certificeringen zijn de EPDM-daksystemen van Carlisle® Construction Materials veelvuldig gevraagd; ze bieden immers zekerheid voor de benodigde ‘credits’.”

‘SERVICEGRAAD ERG BELANGRIJK’ Carlisle® Construction Materials is Europees marktleider in duurzame EPDM-daksystemen. “De servicegraad is voor ons en onze opdrachtgevers

erg belangrijk”, vervolgt Marketing Manager Benno Nijenhuis. “In deze fase van het project geven wij volledige ondersteuning en waarborgen wij voor onze opdrachtgever dat hij krijgt waarvoor hij heeft gekozen. Geen verrassingen dus. Wij hebben de beschikking over eigen R&D-faciliteiten om de kwaliteit te waarborgen.” Wouter Worm: “RESITRIX® is een perfect product voor de BREEAM-eisen van dit gebouw, als onderligger voor de zonnepanelen en de wensen van de opdrachtgever. De gekozen dakbanen zijn beloopbaar en bestand tegen ozon- en uv-straling. De genoemde servicegraad vanuit ons bedrijf – in combinatie met de prestaties in het kader van de levensduur, maken RESITRIX® EPDM-dakbanen de high end-oplossing voor duurzame gebouwen als RDC Zaandam. De opdrachtgever is gegarandeerd voor jaren ontzorgd.” ❚

| 31

‘S-GRAVENZANDE | Koelcellencomplex ADB Cool Company

Tekst | Patricia van der Beek Beeld | ADB Cool Company

ADB Cool Company vergroot distributie- en koelcapaciteit onder BREEAM ‘Excellent’

UITBREIDEN MET AANDACHT VOOR MENS EN MILIEU Een koelcellencomplex bestaande uit acht koelcellen met 5.500 palletplaatsen en een expeditieruimte met dertien docks en een kantoor. Daarmee is het logistieke complex van ADB Cool Company in ‘s-Gravenzande onlangs uitgebreid. Het nieuwbouwdeel is uitgevoerd onder strenge brandveiligheidsvoorschriften en voldoet aan de voorwaarden van BREEAM-label ‘Excellent’.

32 |

‘S-GRAVENZANDE | Koelcellencomplex ADB Cool Company

ADB Cool Company, onderdeel van de AGRO Merchants Group, is gespecialiseerd in het bewaren, behandelen en logistiek afhandelen van bederfelijke producten. De uitbreiding, die vanwege aanhoudende groei nodig was, werd in de tweede helft van 2015 aanbesteed. Er werd gekozen voor een contractvorm met een bouwbegeleider en subcontractors. Siebenheller Bouw kreeg de opdracht voor het ontwerp en het bouwprojectmanagement gegund. ADB Cool Company contracteerde Weboma als hoofdaannemer, Roma Nederland BV voor de isolatiebouw en Kroes Aannemingsbedrijf BV voor de civiele en betonwerkzaamheden. ENGIE bouwde de koelinstallatie.

BREEAM ‘EXCELLENT’ Het nieuwbouwdeel sluit zowel technisch als esthetisch naadloos aan op het bestaande deel. Het ontwerp is functioneel en robuust, met onder meer een zware betonnen aanrijdbeveiliging en ruim gedimensioneerde portalen. “Om te voldoen aan de BREEAM-eisen zijn in het ontwerp uiteenlopende duurzame maatregelen opgenomen”, vertelt projectleider John Klarenbeek van Weboma. “Zo is overal LED-verlichting toegepast en worden alle afzonderlijke energiestromen bemeterd. Het dak en de gevels hebben hoge isolatiewaarden en op het dak bevinden zich pv-cellen.” In het ontwerp is op verschillende wijzen rekening gehouden met de beleving van de medewerkers, de omgeving en de natuur. Klarenbeek: “Het voeten fietspad naar de bushalte is verlicht en een geluidswal voorkomt geluidsoverlast bij omwonenden. Ook troffen we voorzieningen om de flora en fauna te beschermen.”

NIEUWBOUW EN VERBOUW “In januari 2016 ging de nieuwbouw van start”, voegt uitvoerder/werkvoorbereider Patrick Mank van Weboma toe. “Deze bestond in hoofdlijnen uit betonnen laaden loskuilvoorzieningen, de betonfundatie met daarop de staalconstructies voor de distributiehal en koelruimtes, de gevel- en dakbedekking en diverse infrawerkzaamheden.” Dat het nieuwbouwdeel in staal is uitgevoerd, droeg eveneens bij aan de BREEAM-score. Deze schone, grotendeels in prefab onderdelen uitgevoerde bouwmethodiek bevordert efficiënt bouwen en afvalvermindering. Mank: “Naast de nieuwbouw breidden we de hoofdentree en de portiersloge uit. De verbouwing van de kantine, die wij ook uitvoerden, viel buiten de scope van het BREEAM-label.” ›

Projectinfo ‘EFFICIËNTE EN KOSTENBESPARENDE BEGELEIDING EN ADVISERING’ Tijdens de ontwikkeling en bouw van het koelcellencomplex ADB Cool Company in ‘s-Gravenzande heeft Adamasgroep uit Arnhem een belangrijke begeleidende en adviserende rol gespeeld bij het BREEAM-certificeringstraject. “Wanneer wij in een vroeg stadium betrokken zijn bij het project kunnen wij goed beoordelen wat de mogelijkheden zijn en welke ambities onze opdrachtgever voor ogen heeft”, aldus Luuk Braakhuis, senior consultant bij Adamasgroep. Vanaf de eerste inventarisatie tot aan de audit adviseert en begeleidt de Adamasgroep op efficiënte wijze de aannemer en directievoerende partijen. “Door onze jarenlange ervaring in de koel-vriesbranche en logistieke sector kunnen wij niet alleen effectief, maar ook kostenbesparend werken. Wij vinden het belangrijk dat wij onze opdrachtgevers volledig kunnen ontzorgen.” Ondanks het feit dat het gebouw van ADB Cool Company qua ligging net buiten de bebouwde kom valt, staan er wel diverse woningen rondom het gebouw. “We hebben daarom bijvoorbeeld positief geadviseerd voor plaatsing van een geluidswand rondom het terrein. Deze geluidswand leverde voor BREEAM niet direct iets op voor geluidshinder, maar kon wel worden ingezet voor verdergaande ecologische maatregelen. De kwaliteit van de ecologische hoofdstructuren is hiermee op regionale schaal aangepakt en verbeterd.” De Adamasgroep heeft ook geadviseerd op het gebied van afvalmanagement. Op dit thema is maximaal ingezet en zijn ook door aannemer en opdrachtgever diverse maatregelen getroffen. Een ander belangrijk onderdeel van de BREEAM-certificering is de hightech koel-vriesinstallatie die bij dit project centraal staat. “Middels een speciale checklist, die vanuit de KNVVK (Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Koude), DGBC en Adamasgroep is ontwikkeld, controleren wij of alles voldoet aan de gestelde eisen voor een efficiënte installatie. Zo weten we zeker dat we volledig zijn en geen enkel onderdeel over het hoofd zien”, aldus Luuk Braakhuis.

| 33

duurzaam ontwikkelen

Wat doen wij voor u: Ambitie en visie vorming Huisvestingsadvies Programma's van Eisen BREEAM-NL, BREEAM International, LEED & GPR certificering Subsidieadvies: MIA / VAMIL, EIA Haalbaarheidsstudies

huisvesten op maat

concept ontwikkelen

adamasgroep Utrechtseweg 310-B42 6812 AR Arnhem +31 (0)26 446 12 22

volg ons:

info@adamasgroep.nl

www.adamasgroep.nl

‘S-GRAVENZANDE | Koelcellencomplex ADB Cool Company

GEÏSOLEERDE, DAMPDICHTE ISOLATIEBOUW De gehele isolatiesysteembouw is gerealiseerd door Roma Nederland. De Raamsdonksveerse isolatiebouwer was tevens verantwoordelijk voor de bedrijfsdraaideuren, firescreens en alle koelceldeuren op maat, de hemelwaterafvoerpijpen, de gevelpuien, de vloerisolatie en de verlijmde kunststof dakbedekking. Zowel de gevels als de wanden en het dak zijn opgebouwd met koelcelpanelen met een maximale isolatiewaarde. Adviseur Robert Veerdig was vanaf het begin betrokken bij het project: “Wij zaten al in een vroeg stadium bij projectmanager/architect Siebenheller aan tafel om met onze expertise het behalen van de BREEAM-credits te kunnen optimaliseren. De bouwschil is optimaal isolerend, lucht- én dampdicht. Onder meer door de keuze voor een gescheiden staalconstructie tussen de diverse koelen vriesruimten. Hiermee creëer je een optimale dampdichte isolatie, ook als je flexibeler wilt opereren met instelling van verschillende temperaturen per cel in de toekomst.”

ONDER CONTROLE Begin oktober jl. vond de oplevering plaats. Klarenbeek en Mank kijken tevreden terug op het project. Klarenbeek: “De contractvorm zorgde voor een uitdaging, omdat de rollen anders verdeeld waren dan gebruikelijk. Daar vonden we met elkaar vrij snel onze weg in.” Mank voegt toe: “Mede dankzij de lean planning hadden we het project snel onder controle. We konden verder naar voren plannen en, waar iedereen erg blij mee was, we boekten tijdwinst.” Veerdig: “Voor ons lag de uitdaging vooral in de logistiek. We moesten een grote hoeveelheid panelen en andere isolatiebouwmaterialen just-in-time aanleveren en de bouwlocatie goed bereikbaar houden. Daarin zijn we, ondanks drukte op het terrein, goed geslaagd.” Er volgt nog thermografisch onderzoek om aan te tonen dat het isolatiebouwconcept aan de vooraf gestelde eisen voldoet. ❚

'Het nieuwbouwdeel sluit zowel technisch als esthetisch naadloos aan op het bestaande deel' Projectinfo COMPLEET PAKKET ELEKTROTECHNISCHE INSTALLATIES ADB Cool Company heeft voor de uitbreiding van haar koelen vriesopslag de complete aanleg van de elektrotechnische installaties uitbesteed aan Elektravon Naaldwijk. Na een gedegen voorbereidingsfase is Elektravon half mei 2016 gestart met de montagewerkzaamheden. Hans Ceelen, projectleider bij Elektravon, vertelt: “Bij dit project werd, geheel in lijn met de energiebesparingsmaatregelen gekozen voor de toepassing van LED-verlichting. Daarnaast wilde ADB Cool Company graag meegaan in de aanmoediging elektrisch te gaan rijden. In het verlengde hiervan is, vlakbij de hoofdingang, een drietal laadstations voor elektrische auto's gerealiseerd.” Op veiligheidstechnisch gebied werd, naast een toegangscontrolesysteem en inbraakinstallatie ook een brandmeldinstallatie aangelegd. Omdat ADB Cool Company de digitalisering van haar bedrijfsprocessen steeds verder ontwikkelt, zijn de nodige datanetwerkaansluitingen uitgebreid en staat er nu een degelijk gebouw met acht extra grote koelcellen en een verdubbeling van de laaddeuren-capaciteit. “Wij kijken terug op een mooi project waarbij onze technische kennis en vaardigheden op een uitstekende wijze zijn toegepast”, aldus Hans Ceelen.

WERKTUIGBOUWKUNDIGE EN SANITAIRE INSTALLATIES Bij de nieuwbouw van het koelen vrieshuis ADB Cool Company te ‘s-Gravenzande verzorgt Dekker van Geest, op basis van de gestelde BREEAMvoorschriften, de werktuigbouwkundige en sanitaire installaties. In het kantoorgedeelte van het pand is een gebalanceerd ventilatiesysteem aangebracht, deels in combinatie met de bestaande installatie. In de wachtruimte en de loodsbaas van het pand is de capaciteit vergroot van de verwarming, ventilatie en sanitaire voorzieningen voor de chauffeurs.

Koelcel gereed voor gebruik.

Zowel op planningstechnisch vlak als op het gebied van veiligheid vormde het project een mooie uitdaging voor Dekker Van Geest. “Omdat de medewerkers van ADB Cool Company ten tijde van de bouw gewoon doorwerkten en wij zo min mogelijk overlast wilden veroorzaken, zijn er strikte afspraken gemaakt”, aldus Marco Wieme, projectleider bij Dekker Van Geest. “Zo hebben wij de werkzaamheden die veel overlast opleveren bijvoorbeeld voornamelijk uitgevoerd in de vroege ochtenduren en in het weekend. Dankzij deze klantgerichte aanpak kijken wij terug op een mooi project met een prima eindresultaat.”

| 35

www.dekkervangeest.nl

www.dekk

www.dekkervangeest.nl

www.dekkervangeest.nl www.dekkervangeest.nl

www.dekkervangeest.nl

k gaat niek gaat amen.

Techniek gaat prima samen. Centrale verwarming

Techniek gaat prima samen.

Klimaatinstallaties

Klimaatinstallaties Techniek gaat Loodgieterwerk Loodgieterwerk Gasinstallaties Weboma bouwt aan geluk Service en onderhoud Klimaatinstallaties prima Centrale verwarming samen. Service en onderhoud Luchtbehandeling Centrale verwarming Klimaatinstallaties

Techniek gaat samen. Klimaatinstallaties Loodgieterwerk

Centrale verwarming Gasinstallaties Loodgieterwerk

Centrale verwar Gasinstallaties Luchtbehandeli

Gasinstallaties

prima samen. Klimaatinstallaties Centrale verwarming Weboma is een bedrijf met een bijzondere missie: Weboma Loodgieterwerk Service en onderhoud Luchtbehandeling Service en onderhoud Gasinstallaties Luchtbehandeling Het adres voor uw cv-installatie en sanita aan geluk. Wij Het adres voor uw cv-installatie enbouwt sanitair. Gasinstallaties Luchtbehandeling

ontwikkelen, bouwen en zorgen voor huizen, wijken, leefomgevingen en werkplekken die mensen gelukkig maken. Door ons goed in te leven in de wensen van mensen en door alles te zetten wat we in huis Het adres voor uw cv-installatie enin sanitair. Een Batenburg Techniek onderneming hebben aan vakmanschap, ervaring, kwaliteitsstreven Het adresHet voor uw cv-installatie en sanitair. enburg Techniek onderneming Vlotlaan 578 - 2681 adres voor uw cv-installatie en sanitair. en creativiteit. Zo bouwen we samen met onze klanten Vlotlaan 578 - 2681 TX Monster - 0174-212080 voortdurend aan iets heel moois. En daar worden we zelf ook heel gelukkig van. Een Batenburg Techniek onderneming

Loodgieterwerk Service en onderhoud

Service en onderhoud

Luchtbehandeling

Centrale verwarming Het adres voor uw cv-installatie en sanitair. Gasinstallaties Luchtbehandeling

rneming

Vlotlaan 578 - 2681 TX Monster - 0174-212080

578 TX - 2681 TX Monster 0174-212080 Vlotlaan Vlotlaan 578 Monster - 0174-212080 Vlotlaan 578 - -2681 2681 TX Monster -- 0174-212080

allatie en sanitair.

TX Monster - 0174-2

Uw ontwikkelende bouwer weboma.nl

Grond-, Water- en Wegenbouw & Betonbouw Kroes Aannemingsbedrijf B.V. ontzorgt!

onster - 0174-212080

Postbus 285 - 3140 AG Maassluis Telefoon: 010-5922888 E-mail: info@kroes.org www.kroes.org

739030_Kroes.indd 1

07-10-16 09:45

‘S-GRAVENZANDE | Koelcellencomplex ADB Cool Company

Projectinfo ‘DE COMBINATIE VAN CIVIEL EN BETON MAAKT DIT PROJECT BIJZONDER’ In opdracht van ADB Cool Company voerde Kroes Aannemingsbedrijf BV diverse civiele en betonwerkzaamheden uit voor de uitbreiding van de bestaande faciliteiten met 5.500 palletplaatsen en dertien docks. “In eerste instantie zouden we alleen een geluidswal aanleggen”, vertelt directeur Evert Kroes. “Naarmate de gesprekken vorderden, kwamen daar meer werkzaamheden bij.” De totale opdracht van Kroes Aannemingsbedrijf bestond uit het heiwerk met circa 1.300 heipalen, het aanbrengen van 6.000 vierkante meter geïsoleerde vloeren en betonfundatie voor de nieuwbouw, de realisatie van meervoudige laaden loskuilvoorzieningen voor dertien vrachtwagens, de aanleg van de geluidswal en circa 10.000 vierkante meter aan asfaltverhardingen. Evert Kroes: “De combinatie van civiele en betonbouw maakte dit project voor ons bijzonder. Bovendien vereiste dit project een strakke logistiek, omdat de werkzaamheden van ADB Cool Company gewoon doorgingen.” In het najaar van 2015 startte het heiwerk, gevolgd door het betonwerk en civiele werk. In het najaar van 2016 leverde Kroes Aannemingsbedrijf zijn deel op.

constructie machinebouw montage dak en wand transport loodsen grondverzet

Betonwerk t.b.v. de laadkuilen.

Projectinfo ‘COMPLETE STAALCONSTRUCTIE’ Op het bestaande terrein van ADB Cool Company in ’s-Gravenzande is in januari 2016 gestart met de bouwwerkzaamheden voor de uitbreiding van de koelen vriesopslag en kantoren. Van Doorn BV uit Ochten heeft voor deze uitbreiding de complete staalconstructie verzorgd. “Wij zijn begin juni begonnen met de staalconstructie, die in ongeveer drie maanden is opgebouwd”, vertelt Sander van Soest, projectleider bij Van Doorn BV. “Bij de uitbreiding van het gebouw wordt zo’n 450 ton staal toegepast.” Het is niet de eerste keer dat Van Doorn BV werkzaam is voor ADB Cool Company. “In het verleden hebben wij namelijk ook de staalconstructie van het bestaande pand verzorgd. Met behulp van onze moderne machines, die rechtstreeks vanaf de tekenkamer worden aangestuurd, kunnen wij vanaf het balkstaal de meest complexe constructies vervaardigen. Onze geavanceerde machines maken het mogelijk dat wij een zeer nauwkeurige productie kunnen garanderen.”

Bouwinfo

Industrieterrein De Heuning - Industrieweg 21 4051 BW Ochten T: (0344) 64 36 22 E: info@vandoorn.net

OPDRACHTGEVER ADB Cool Company, ’s-Gravenzande PROJECTMANAGER /ARCHITECT SiebenhellerBouw.nl, Huissen BREEAM ADVISEUR Adamasgroep, Arnhem BREEAM ASSESSOR W4Y CONSTRUCTEUR JVZ Raadgevend Ingenieursburo, Nijmegen HOOFDAANNEMER Weboma, Wateringen BETON EN CIVIEL Kroes Aannemingsbedrijf BV, Maasland ISOLATIEBOUW Roma Nederland BV, Raamsdonksveer INSTALLATEUR Dekker van Geest, Monster (W), Elektravon, Naaldwijk (E) ADVISEUR KOELTECHNIEK Roma Koudetechniek, Numansdorp KOELINSTALLATIE ENGIE Services Nederland, Bunnik BOUWPERIODE Januari 2016 – oktober 2016 BOUWSOM € 7,3 miljoen

www.vandoorn.net | 37

GROBBENDONK | Antwerp East Port

Tekst | ASK Romein Beeld | www.lucidlucid.com

ANTWERP EAST PORT: poort naar Europa voor multinationals

In het Belgische Grobbendonk, langs het Albertkanaal, dertig kilometer ten oosten van de Antwerpse haven bouwt ASK Romein een hypermoderne logistieke campus voor Groep Heylen. Deze campus is voornamelijk gericht op multinationals die voor hun Europese vestiging op zoek zijn naar logistieke efficiëntie en functionaliteit. Antwerp East Port kadert in de plannen van de Vlaamse regering om rond het Albertkanaal een economisch netwerk te ontwikkelen van nieuwe en vernieuwde bedrijventerreinen. In totaal worden er op het bedrijventerrein tien units gebouwd, goed voor een oppervlakte van maar liefst 114.000 vierkante meter. Om een idee te krijgen van de enorme omvang van dit project, mag u zich zo’n 23 voetbalvelden naast elkaar voorstellen. Vijf van de tien units, met een totale oppervlakte van 50.000 vierkante meter, werden toevertrouwd aan de goede zorgen van ASK Romein, autonome ontwerper en aannemer van staal-, beton- en houtconstructies.

EXTREEM KORTE DOORLOOPTIJD Met een jaarlijkse productiecapaciteit van meer dan 30.000 ton staal is ASK Romein, met vestigingen in Roosendaal, Vlissingen en het Belgische Malle uitgegroeid tot één van de topstaalbouwers van de Benelux. “Dankzij onze productiecapaciteit kunnen wij razendsnel inspelen op de vraag van de klant en hebben wij een extreem korte doorlooptijd”, vertelt projectleider Gunther Vranken. “Eind februari hebben we het contract met Groep Heylen binnengehaald en de tweede week van

38 |

GROBBENDONK | Antwerp East Port

panelen. Als dragende constructie van het dak werd gekozen voor steeldeck en verder is ook een regenwaterafvoersysteem onder druk voorzien.

FLEXIBILITEIT EN LOGISTIEKE EFFICIËNTIE De duurzame, multifunctionele gebouwen kunnen soepel aangepast worden aan de noden van de klant. De vrije hoogte onder de spanten bedraagt bijna overal 12,2 meter en de grote overspanningen geven de huurder een enorme flexibiliteit om de ruimte in te delen zoals het hem het best uitkomt. Een supervlakke betonvloer verhoogt het comfort en beperkt de slijtage van rollend materieel. En om het logistieke proces zo vlot mogelijk te laten verlopen, worden de opslagplaatsen uitgerust met zoveel mogelijk laadkaaien per unit, met minimaal één laadpoort per 1.000 vierkante meter. april zijn we gestart met de paalfundering. Medio september waren de magazijnen al klaar; momenteel zijn we nog bezig met de kantoren en wat bijkomende werken.” Op amper vijf maanden tijd – een huzarenstukje – heeft ASK Romein gezorgd voor de paalfun-

dering, voor funderingsmassieven en -balken, de betonconstructie met RF-geschilderde stalen vakwerkspanten (goed voor 1.100 ton staal) en een slordige 10.000 vierkante meter aan brandwanden met betonpanelen. De voorgevel van de gebouwen bestaat tot een hoogte van vijf meter uit ‘witte betonpanelen’ met daarboven stalen sandwich

De huurder van het pand geniet bovendien van een ‘Green Label’ certificaat, aangezien de volledige site milieuvriendelijk wordt uitgerust, met zonne-energie op het dak en lichtstraten en -koepels, sunhunters en transparante polycarbonaat wanden die zorgen voor een natuurlijke verlichting. ❚

ASK ROMEIN GAAT ALS GERENOMMEERDE STAAL- EN TOTAALBOUWER GEEN UITDAGING UIT DE WEG. §

Vestigingen in Roosendaal (NL), Malle (B) en Vlissingen (NL)

Autonome ontwerper én hoofdaannemer

Uitstekende eigen design- en engineeringsafdeling

Technische expertise in staal-, beton- en houtconstructies

Innovatieve en creatieve uitwerking voor ieder (turn-key) project

Jaarlijkse productiecapaciteit van circa 50.000 ton staal

ASK ROMEIN BV

Belder 101, 4704 RK Roosendaal, Nederland ❘ info@ask-romein.com ❘ www.ask-romein.nl

| 39

daktegel systemen duurzaam gefikst

BREDA | Parkeerdek OVT Tekst en beeld | Taalgebruik

Dynamisch lijnenspel kenmerkt parkeerdek OVT Breda Wat meteen opvalt als je aankomt op het dak van de OVT, is het dynamische lijnenspel dat zich op het immense parkeerdek afspeelt. De rechte voegen tussen de tegels, de onder ideale hoek dwars doorlopende schijnvoegen voor inparkeren, de lichtblauwe markeringen daartussen, de balustrades, de groenvakken en het onderbroken dak. Zoals de architect uitlegt: het is een monnikenwerk geweest om dit tot in detail uit te tekenen. En om op een mooie nazomerdag het plaatje compleet te maken: lange smalle schaduwen over de tegels, met daarboven de vele condenssporen in het luchtruim, kriskras door elkaar getrokken door luchtverkeer. Er zit leven in dit integrale project, het maakt verbinding met de omgeving waarin het is geplaatst. Het parkeerdek is uitgevoerd door TETTO Daktegelsystemen uit Den Bosch. TETTO is gespecialiseerd in het ontwikkelen van systemen die nodig zijn voor het begaanbaar maken van platte daken. Dat kan evengoed een dakterras, balkon of galerij zijn. Het dek van de OVT heeft een oppervlakte van 20.000 m² en er is plaats voor ruim 700 auto’s. Voor een parkeerdek van deze omvang zijn volgens Richard Maassen, directeur van TETTO, zware tegels nodig. De gewapende betontegels van 1 x 1,3 meter, met luchtbelletjes in het oppervlak, zijn vervaardigd door Schellevis Beton uit Dussen. Bij

Schellevis worden de tegels zo geprepareerd dat ze geschikt zijn voor toepassing met het Connect® systeem van TETTO. Met dat systeem worden de tegels direct op de dragers gefixeerd, waardoor ze op den duur niet worden losgereden. Door iedere afzonderlijke tegel te fixeren, vormt het parkeerdek als het ware één solide geheel, ondanks de vele onderbrekingen in het oppervlak. Ook na langdurig gebruik blijven de tegels op gelijke afstand van elkaar liggen. Strakke voegen en voor gebruikers een veilig oppervlak zijn het blijvende resultaat. En dat zie je inderdaad als je over het parkeerdek loopt,

want alle lijnen sluiten naadloos op elkaar aan. Voor de kleurbepaling van de tegels is Koen van Velsen destijds in overleg met TETTO, in de fabriek gekomen tot een donker taupe met schakeringen zwart. De geleefde uitstraling die de tegels hierdoor krijgen past goed in de kleurenfilosofie die de architect voor dit project heeft gehanteerd. Voor bezoekers die met de auto naar Breda komen is het dak van de OVT een prachtige entree tot het gebouw en tot de stad. Het zou daarom op zich ook niet verbazen als mensen liever met de auto komen dan met de trein. ❚

| 41

TILBURG | AaBe Retailpark

Tekst | Liliane Verwoolde Beeld | Rialto Vastgoedontwikkeling

Een continue zoektocht naar de juiste balans

Monumentale sheddaken en historische verbindingsgang bezorgen winkelend publiek een extraatje De AaBe fabriek – een rijksmonument van naam in Brabant – wordt getransformeerd tot winkelcentrum. Hierdoor is het vanaf het eerste moment een bijzonder winkelcentrum. De monumentale muren, schoorsteen en sheddaken zijn behouden gebleven en trakteren de moderne shopper op een extraatje. De geschiedenis van het pand is letterlijk voelbaar gebleven. De eerste plannen voor het transformeren van de AaBe fabriek ontstaan in de jaren negentig. Door de gunstige ligging van het monument is voor iedereen duidelijk dat het mogelijkheden biedt voor de detailhandel. Toch volgt dan nog een lange periode van stilte, waarin het monument langzaam verpaupert. Pas begin 2013 gaat Rialto Vastgoedontwikkeling over tot de aankoop van de voormalige stoffenfabriek, om het in drie fasen te transformeren tot een eigentijds winkelcentrum. Het totale project omvat circa 30.000 m² bruto vloeroppervlak en zo’n 730 parkeerplaatsen.

een Rijksmonument. Dat betekent dat de Rijksdienst voor Industrieel Erfgoed een belangrijke rol speelt bij de transformatie van het fabriekspand. En ten slotte is het een ingewikkeld gebouw. “Deze factoren tezamen hebben voor veel discussie gezorgd”, vertelt Kees Schipper, directeur van Rialto. “Het is een continue zoektocht geweest naar de juiste balans: Welke elementen moeten behouden blijven? Welke worden vernieuwd en welke elementen zijn onmisbaar in een modern winkelcentrum?”

VEEL DISCUSSIE

Het oudste deel, met zijn typische sheddaken, dateert uit 1930. Iedereen is het er over eens dat de daken behouden moeten blijven. De ramen, die alleen het licht uit het noorden doorlaten, zorgen

Nu is de AaBe fabriek niet zomaar een locatie; het is een plek met emotie. Veel Brabanders hebben er in het verleden mee te maken gehad. Het is ook

42 |

HET BEHOUD VAN DE SHEDDAKEN

voor een plezierige sfeer, goed werklicht en koelte in de zomer. Maar hoever ga je dan? Moeten de ramen volledig worden gerestaureerd of mogen ze ook worden nagebouwd met nieuwe materialen? Schipper: “Hier hebben we moeten kiezen voor vervanging; 8 km dakrestauratie was eenvoudigweg te kostbaar.” Ook de robuuste, monumentale gang die de gebouwen verbindt en toegang geeft tot de werkkamers, wordt onderwerp van gesprek. De staalconstructie blijkt nog in uitstekende staat te verkeren en wordt alleen gereinigd. Het metselwerk in de gang wordt hier en daar aangeheeld, maar blijft voor het overgrote gedeelte in de oorspronkelijke staat. Zo onderstreept het de monumentale sfeer. De toegangen tot de

TILBURG | AaBe Retailpark

Projectinfo SHEDDAKEN IN OUDE GLORIE HERSTELD winkels krijgen grote, zinken schuifdeuren en de oude steunen aan het metselwerk fungeren in de nieuwe bestemming als ophangelement voor reclameborden.

deze het monument.” De discussie over de 50 m hoge schoorsteen verloopt vlot. De toren is een landmark in Tilburg en wordt van top tot teen gerestaureerd.

NIEUWBOUW MET RESPECT

In het vernieuwde fabriekspand kunnen Tilburgers en anderen nu al naar hartenlust shoppen. Schipper: “Winkelen in een schitterend gerestaureerd pand biedt zoveel toegevoegde waarde.” Medio 2017 wordt de derde fase – en daarmee het totale AaBe Retailpark – opgeleverd. ❚

“Er zijn ook gedeeltes gesloopt”, erkent Schipper, “maar deze zijn met respect weer nieuw gebouwd. Zo zijn de nieuwbouwgedeeltes aan weerszijden van het gebouw opgetrokken in een passende steen. Als een soort boekensteunen ondersteunen

De renovatie van de kozijnen en het glaswerk in het AaBe Retailpark is een uitdaging op zich. Alleen al de lichtstraat, die centraal door het AaBe Retailpark loopt, telt zo’n 2.500 ruiten van twee meter breed en één meter hoog. De vervangende ruiten zijn voorzien van zeefdrukken, waardoor de indruk wordt gewekt dat er alleen profielen in het glas zitten. Dat zorgt voor een fraaie aanblik. Het is JM van Delft & zn – specialist in aluminium en stalen gevels – die de renovatie van de sheddaken voor haar rekening neemt. “We zijn vertrouwd met de combinatie van aluminium, staal en glas”, vertelt Albert Emmers, projectleider van JM van Delft & zn. “Maar werken aan een renovatieproject blijft bijzonder. Je komt altijd verrassingen tegen. Om deze verrassingen tot het minimum te beperken, zijn diverse delen met een läserscan ingemeten. Meetfouten zijn dan op voorhand uitgesloten, waardoor een goed eindresultaat is gegarandeerd.” Behalve de sheddaken, heeft JM van Delft & zn in de 140 meter lange gang aan beide zijden de aluminium kozijnen vernieuwd en de grote stalen toegangsdeuren geleverd van de winkels. “Het is een groot project”, vertelt Emmers. “Maar we zijn klaar voor de oplevering.”

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Rialto Vastgoedontwikkeling, 's-Hertogenbosch ARCHITECT Rijnboutt, Amsterdam ADVIES Berkhout Tros Bouwadviseurs, Alkmaar AANNEMER Wijnen Bouw, Someren BOUWPERIODE 2013 – medio 2017

| 43

TILBURG | AaBe Retailpark

Projectinfo EEN PARKEERDAK IN INDUSTRIËLE SFEER Bovenop het AaBe retailpark bevindt zich een parkeerdak van 7.000 m². De opdrachtgever heeft hiervoor duidelijke wensen. Zij wil dat de industriële sfeer die in het park is gecreëerd, wordt doorgezet op het parkeerdak. Daarnaast moet het dak nauwelijks onderhoud vragen. “Aan de eerste wens konden we gemakkelijk voldoen”, vertelt Hans Mutsaers, key accountmanager van Zoontjens. “Pardak®-producten hebben exact de industriële uitstraling die de architect voor ogen had. Om het dak nagenoeg onderhoudsvrij te maken, is gekozen voor het Pardak®110-systeem met betonnen tegels van 1,10 x 1,10 m. Dit systeem is speciaal ontwikkeld voor parkeerdaken met een hoge gebruiksintensiteit en veel parkeerbewegingen, zoals bij winkelcentra.” Zoontjens produceert de dakbestratings- en parkeerdaksystemen in eigen beheer. Sinds 2001 is zij onderdeel van CRH, wereldwijd actief in de productie van en handel in bouwproducten. Door samenwerking met zusterbedrijven zoals Struyk Verwo kan zij nu een breder productassortiment aanbieden. “Een voordeel voor onze klanten”, weet Mutsaers ondertussen. “Of het nu gaat om isolatiemateriaal, tegels of lantaarnpaalvoeten, we kunnen nu het complete pakket leveren.” De volledige uitvoering van het parkeerdak is ook in handen van Zoontjens. “Door het voortdurende in- en uitparkeren wordt een parkeerdak relatief zwaar belast. Dat vraagt om vakwerk. Daarom begeleiden we de projecten zelf en werken we met vaste nationale en internationale gecertificeerde onderaannemers. Zij kennen de parkeerdaksystemen en de bijbehorende aandachtspunten. Zij weten hoe ze de lantaarnpaalvoeten en andere details mooi in het dakbedekkingspakket kunnen integreren. Dat zie je onmiddellijk terug in het werk. Het eindresultaat is van de hoogste kwaliteit."

(Beeld Michel Klop)

(Beeld Melvin van Liebergen)

(Beeld Michel Klop)

Bewezen systemen voor parkeren op daken Pardak® van Zoontjens is hét systeem om parkeren op daken mogelijk te maken. Pardak® is een demontabel systeem met tegels en zorgt voor stabiliteit op het dak. Pardak® kent drie varianten en hiermee zijn er complete oplossingen voor licht, normaal of zwaar verkeer op het parkeerdak. www.zoontjens.nl/parkeerdaken

Pardak®80

44 |

Pardak®110

Pardak®XL

WE MAKE STAIRS INTO YOUR THING OF BEAUT Y www.eestairs.com +31 342 405700

BLEISWIJK | Nieuwbouw Havecon

Tekst | Liliane Verwoolde Beeld | Hanse Staalbouw

Positieve signalen in de tuinbouwsector

‘Bedrijfspanden zijn klaar voor uitbreiding’

Producthal Havecon 260 ton staal 136 ton wapeningsstaal 1.091 prefab heipalen 1.780 m² beton

Niet alleen de bouw veert op door het herstel van de economie, ook de tuinbouwsector vertoont een positieve groei. Kassenbouwer Havecon in Bleiswijk heeft weer alle reden om vertrouwen te hebben in de toekomst en een nieuw bedrijfspand te bouwen. Havecon is een begrip in de Nederlandse tuinbouw, met name als producent en leverancier van complete glastuinbouwprojecten. Het bedrijf maakt op dit moment een sterke groei door, waardoor het toe is aan een nieuw bedrijfspand. De nieuwe producthal – 84,5 x 84,5 m – wordt onderverdeeld in een open overslaggedeelte met inpandig loadingblock en twee producthallen. De ene is bestemd voor de productie van daken gevelprofielen, de andere voor aluminium goten. Zowel boven als onder de verdiepingsvloer in de hal komen kantoren, een kantine en sanitaire ruimtes. Hanse Staalbouw is de hoofdaannemer van het turnkey project.

VAKBROEDERS Het project is een logistieke uitdaging. De ruimte rondom de bouwplaats is vrij beperkt en de tijdsdruk is hoog. Op 10 december 2016 moeten alle ruimtes klaar zijn voor gebruik. Om dit voor elkaar te krijgen, maakt Hanse

46 |

BLEISWIJK | Nieuwbouw Havecon

Projectinfo STATE-OF-THE-ART INSTALLATIES

In het nieuwe bedrijfspand van Havecon in Bleiswijk is onder meer veel aandacht voor de installaties. Die moeten voldoen aan de nieuwste standaard. Toekomstbestendig, zo omschrijft directeur Rob de Kloet van Ponsioen Installatiebedrijf het.

Staalbouw onder andere een gedetailleerde planning, waarin de bouwvolgorde exact is aangegeven en waarin de activiteiten van alle onderaannemers nauwkeurig op elkaar zijn afgestemd. “Dan merk je dat het vakgebied van Havecon erg lijkt op dat van ons”, vertelt Hans Slingerland, projectleider van Hanse Staalbouw. “Meestal is een half woord genoeg.” In het ontwerp van het bedrijfspand is rekening gehouden met de toekomst. Er zijn al plannen voor nog een productiehal en hiermee wordt rekening gehouden bij de aanleg van de infrastructuur. De fundering onder de zijgevel is berekend op extra belasting en in de staalconstructie van de zijgevel worden voorzieningen getroffen voor aankoppeling van een aangrenzende staalconstructie. ›

Ponsioen verzorgt zowel het loodgieterswerk als de E- en W-installaties. “De opdrachtgever kijkt heel nauwlettend mee, heeft een duidelijke mening en aangegeven dat al die installaties state-of-the-art moeten zijn. Ze weten wat ze willen. Het ligt in de kracht van Ponsioen hen hierin goed te adviseren en het naar wens in te vullen.” De Kloet noemt onder andere de geavanceerde beveiligingssystemen met bijvoorbeeld nummerplaatherkenning en cameratoezicht vanuit een centrale locatie. “Dat kun je op diverse manieren invullen maar bij Havecon is sprake van het nieuwste van het nieuwste.” Verder is er een uitdagende planning, aldus De Kloet. “Dat komt vaker voor, maar hier speelt dat de klant enkele grote productieopdrachten heeft waaraan ze al voor de opleverdatum aan willen beginnen. Dan moeten bepaalde machines dus functioneren. Dat zorgt voor wat extra spanning, maar voor ons wel gezonde spanning.”

| 47

Turn-key project

nieuwbouw bedrijfspand Havecon

De Weel 13 • 4306 NV Nieuwerkerk (Z) • 0111 641 333 • info@hansestaalbouw.nl • www.hansestaalbouw.nl

hanse + staal een sterk verhaal

UW TOTAALOPLOSSING, NU EN IN DE TOEKOMST. Telefoon: 0172 – 432661

Westlandseweg 11 • 2291 PG Wateringen T +31 174 24 37 49 • E info@meergroup.eu www.meergevelsystemen.nl

739083_Meer Gevelsystemen 1-4.indd 1

Website: www.ponsioenbv.nl E-Mail: ponsioen@ponsioenbv.nl

05-10-16 09:31

BLEISWIJK | Nieuwbouw Havecon

MAXIMALE TAKELRUIMTE Hanse moet slim omgaan met de hoogte van de productiehallen. Negen meter dakrandhoogte lijkt veel, maar met aftrek van de ruimte voor hemelwaterafvoeren, overheaddeuren en kraanbanen rest nog een vrije takelruimte van zo’n 6,1 m voor het laden en lossen van containers. Slingerland: “De juiste inrichting hebben we samen met Havecon uitgedokterd. De pluvia’s worden nu zo dicht mogelijk onder de stalen dakliggers en soms door de liggers gemonteerd, waardoor onder de haak voldoende vrije ruimte overblijft.”

DUURZAME INSTALLATIES Het installatiewerk besteedt Hanse uit aan een totaalinstallateur. Het hele pand wordt voorzien van LED-verlichting en vloerverwarming voor een aangenaam werkklimaat. Omdat de infrastructuur op het terrein onvoldoende capaciteit heeft om te voorzien in de energievoorziening, bouwt Havecon er een eigen traforuimte bij en wordt het dak in de toekomst bekleed met zonnepanelen. Eind 2016 kan Havecon verkassen. ❚

Projectinfo TRANSPARANTIE Eén van de kenmerken van de nieuwbouw van Havecon in Bleiswijk is het open karakter van het gebouw. In het ontwerp stonden uitstraling, transparantie en veel lichtinval dan ook centraal. Meer Gevelsystemen droeg daaraan bij met haar aluminium kozijnen en deuren. Voor dit project werd door de architect gekozen voor het Schüco AWS/ ADS 65-systeem. Dat heeft een smal profiel en staat daarnaast bekend om haar verbeterde thermische isolatie. De profielen zijn voorzien van een moderne structuurcoating in de kleur RAL7016. Meer Gevelsystemen leverde voor dit project eveneens de draaideuren, met hetzelfde profiel. Het bedrijf was behalve voor de levering eveneens verantwoordelijk voor de hele werkvoorbereiding, productie en montage van de systemen. Daarvoor werkt het zoveel mogelijk met eigen monteurs, om gedurende het werk de kwaliteit te kunnen bewaken. De werkzaamheden bij Havecon zijn voorspoedig verlopen. Meer Gevelsystemen heeft met haar aluminium kozijnen bijgedragen aan de uitstraling die de opdrachtgever voor ogen had.

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Havecon Bleiswijk ARCHITECT Havecon Bleiswijk HOOFDAANNEMER Hanse Staalbouw, Nieuwerkerk ADVIES Ingenieursbureau Van Roekel & Van Roekel, Rhenen BOUWPERIODE mei – december 2016

| 49

EINDHOVEN | DC Scherpenhuizen

Tekst | Scripturum, Marjoleine Meppelink Beeld | Bouwbedrijf Peter Peters

‘Distributiecentrum Scherpenhuizen ontvangt als eerste AGF-bedrijf in Nederland het keurmerk ‘BREEAM Outstanding’ Op het industrieterrein Acht-Noord in Eindhoven wordt door Bouwbedrijf Peter Peters BV uit Schaijk hard gewerkt aan de bouw van een modern en duurzaam distributiecentrum met kantoor. Eigenaar van dit nieuwbouwpand is Scherpenhuizen, al jarenlang een bekende groothandel in groente en fruit. Dat er gebouwd wordt vanuit een energiezuinige en maatschappelijk verantwoorde gedachte blijkt wel uit het feit dat Scherpenhuizen voor het gebouw een BREEAM ‘Outstanding’ score ambieert. Momenteel is Scherpenhuizen door ruimtegebrek gevestigd op drie verschillende locaties. Om de productieprocessen effectiever in te kunnen richten en op logistiek vlak personeel, klanten en telers beter van dienst te kunnen zijn, biedt het nieuwe distributiecentrum op industrieterrein Acht-Noord in Eindhoven uitkomst.

‘THINK BIG’ Het totale perceel bedraagt 70.000 vierkante meter en biedt ruimte aan een distributiecentrum van behoorlijke omvang. “De totale vloeroppervlakte bedraagt zo’n 40.000 vierkante meter, onderverdeeld in een hal van 34.000 vierkante meter en een mezzanine van 6.000 vierkante meter”, aldus Patrick van Lier, projectleider bij Bouwbedrijf Peter Peters. “Ook beschikt het pand straks over een CO2-neutraal kantoor met bedrijfsbureau, gezamenlijk zo’n 3.500 meter groot.”

DUURZAAMHEID Het begrip duurzaamheid speelt voorafgaand, tijdens en na de bouw van het nieuwe distributiecentrum een zeer belangrijke rol. Zo zijn niet alleen de koelen vriesopslag energiezuinig, maar ook de liften en LED-buitenverlichting. Met een zo laag mogelijke CO2-uitstoot en dankzij een koeling die draait op zonnepanelen is het gebouw voor het grootste deel van het jaar zelfvoorzienend. De hoogwaardige restwarmte vanuit de koeling wordt bovendien gebruikt voor de krattenwasserij, de laagwaardige restwarmte verwarmt het kantoor. Ook op het gebied van (her)gebruik van materialen worden zeer bewuste keuzes gemaakt. Dit begint al bij het fundament van het gebouw. Door gebruik te maken van gerecyclede grond, in combinatie met het vermalen puin van het voormalige MCB-gebouw is een stevige basis gecreëerd. Materialen met een lage milieu-impact en een minimale vervangingsfrequentie worden bij dit project veelvuldig toegepast. Bij de inrichting van het terrein is de ecologische waarde van groot belang, er wordt heel bewust rekening gehouden met dieren en planten in de omgeving. Daarnaast wordt de neerslag hergebruikt en is er sprake van een minimale lichtvervuiling door een slimme inrichting van de buitenverlichting.

KORTE BOUWTIJD Net voor de bouwvakvakantie heeft Bouwbedrijf Peter Peters de eerste heipalen in de grond aangebracht en eind februari 2017 moet het complete pand worden opgeleverd. Van Lier: “Deze relatief korte bouwtijd van een half jaar vormt voor ons de grootste uitdaging. Maar met onze jarenlange ervaring, ook op het gebied van BREEAM, begeleiden wij onze klanten vanaf de voorbereidingsfase tot aan de oplevering van het project.”

STREVEN NAAR HET ALLERBESTE Al sinds 1988 is Bouwbedrijf Peter Peters actief in de agrarische bouw, woningbouw, beton en bekisting, scholenbouw en bouw van scholen, wasstraten en zorginstellingen, evenals onderhoud en renovatie. “Bij iedere opdracht streven wij naar het allerbeste. Een project is voor ons pas echt geslaagd als de klant helemaal tevreden is”, aldus Van Lier. ❚

50 |

EINDHOVEN | DC Scherpenhuizen

Projectinfo ‘MOOIE OPDRACHT’

‘VOOR IEDERE KLANT DE BESTE OPLOSSING’

In opdracht van eindgebruiker Scherpenhuizen werkt Hörmann aan het realiseren van het nieuw te bouwen distributiecentrum in Eindhoven. Voor de buitenschil van dit project levert en monteert het bedrijf 51 complete docksets, bestaande uit levellers, shelters en sectionaaldeuren, evenals vier losse sectionaaldeuren en zes voorzetsluizen met sectionaaldeuren, levellers en shelters.

Uw regenwater is nog nooit zo snel van uw daken afgestroomd als met de systemen van Aquadraat. Voor het distributiecentrum in Eindhoven is gekozen om in combinatie met het hemelwatervolvulsysteem van Aquadraat een traditioneel noodafvoersysteem toe te passen.

Aan de binnenzijde worden dertig snelloopdeuren en 29 sectionaaldeuren geplaatst. Hierbij is rekening gehouden met de hoge eisen die gesteld worden aan de warmte-isolatie, onder ander door te kiezen voor de ALR 67 Thermo met een paneeldikte van 67 mm en thermisch onderbroken glasprofielen. Na een geslaagde eerdere samenwerking ten behoeve van de binnendeuren in het bestaande pand op hetzelfde terrein, kiest Scherpenhuizen ook nu weer voor Hörmann. In samenwerking met Hörmann partner Deuren Specialist Nederland te Bergeijk, die daar het onderhoud uitvoert, heeft dit geresulteerd in deze mooie opdracht.

Jeroen van Klinkenberg van Aquadraat: “Voor iedere klant en project biedt Aquadraat de meest optimale oplossing. We hebben hiermee een stormachtige ontwikkeling ingezet in Nederland. We maken gebruik van alle beschikbare oplossingen die voorhanden zijn, desnoods worden nieuwe oplossingen bedacht en gerealiseerd. Een nieuwe methode die binnenkort voorhanden is, zorgt ervoor dat de constructieve veiligheid van gebouwen wordt vergroot: het effect van windstuwing in relatie met wateraccumulatie op daken kan zo gedimensioneerd worden.” Werkwijze en garanties “Opdrachtgevers vragen garanties op waterdichtheid van dakbedekking van minimaal tien jaar”, aldus Van Klinkenberg. “In de visie van Aquadraat dienen deze garanties in verhouding te staan met de garanties van hemelwaterafvoersystemen. Met onze werkwijze garanderen wij al onze hemelwaterafvoersystemen voor een periode van tien jaar.” Aquadraat werkt op basis van Design&Build en neemt de volledig ontwerp-, leveringsen uitvoeringsverantwoordelijkheid op zich. “Een gegarandeerde producten leveranciersonafhankelijkheid levert vele nieuwe mogelijkheden en voordelen op voor de klant.” Hemelwaterafvoersystemen • Volvulsystemen • Traditionele systemen • Afvoersystemen voor bovengrondse parkeergarages Hemelwaternoodafvoersystemen • Unieke HUV®-noodafvoersysteem • Traditionele (nood)afvoersystemen • Enkelvoudige volvulnoodafvoersystemen (Beeld Nick Heylen)

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Martin Scherpenhuizen Beheer BV ARCHITECT Denc Architecten HOOFDAANNEMER Bouwbedrijf Peter Peters BV ADVIES BREEAM W4Y Adviseurs SUBSIDIE Subvention CONSTRUCTEUR Constructieburo Landerd BV

| 51

EINDHOVEN | DC Scherpenhuizen

Nieuwbouw distributiecentrum

Scherpenhuizen te Eindhoven

Projectinfo ‘GOEDE PLANNING EN FLEXIBELE WERKHOUDING’ Bij de bouw van het nieuwe Distributiecentrum Scherpenhuizen in Eindhoven monteert Hardeman | Van Harten alle daken gevelbeplating. Werkvoorbereider Erik Hardeman vertelt: “Met ons gedreven team van medewerkers brengen wij in korte tijd op vakkundige wijze alle sandwichgevelpanelen en stalen dakbeplating aan.” Aangezien de bouwtijd van Distributiecentrum Scherpenhuizen vrij kort is, is een goede planning en een flexibele werkhouding volgens Hardeman onontbeerlijk. “Bijna al onze projecten worden gerealiseerd met behulp van eigen materieel. Doordat wij onder meer beschikken over eigen kranen, hoogwerkers, containers en verreikers gaat er minder kostbare tijd verloren aan het organiseren van transporten en de inhuur van materialen. Hierdoor zijn wij in staat snel te kunnen schakelen en onze planning, waar nodig, direct aan te passen.”

METALEN OPBOUWSYSTEEM | PREFAB SYSTEEM DUURZAAM | RECYCLEBAAR Hardeman | van Harten levert en monteert stalen daken wandbeplating voor diverse uiteenlopende projecten. Of het nu gaat om een groot distributiecentrum of een kleine loods, wij zijn gespecialiseerd in beide.

Volg ons ook via:

www.hardeman-vanharten.nl T 0318 46 15 51 | E info@hardeman-vanharten.nl

VOOR ALLE REGENWEER! www.aquadraat.eu

52 |

GRONINGEN | Noordelijke Ringweg

Ruim 1,5 kilometer keerwanden voor geluidsscherm Groningen Ring Noord Aan de zuidzijde van de Noordelijke Ringweg van Groningen (N370) staat een geluidsscherm met een hoogte van circa drie meter. Het scherm bestond oorspronkelijk grotendeels uit stalen HE-stijlen met daartussen houten panelen. Het geluidscherm was aan vervanging toe. Bij de vervanging waren het behoud van de stalen stijlen, een gelijke geluidwerende hoogte en een verbeterde waterafvoer van de rijweg belangrijke uitgangspunten. Na de verwijdering van de houten panelen zijn tussen alle stalen stijlen keerwanden geplaatst door Oosterhof Holman Infra uit Grijpskerk. De keerwanden zijn geleverd door MBS Beton en geproduceerd op de productielocatie van MBS & CBS Beton in Emmen. Het betreft in totaal 640 elementen met een hoogte van 75 cm en een lengte van 250 cm. Aan de kopse kanten zijn de keerwanden voorzien van instortvoorzieningen zodat de wanden verankerd kunnen worden aan het in het werk gestorte beton rond de stalen stijlen. De keerwanden zijn binnen vijf weken geproduceerd en geleverd. â?&#x161;

| 53

HENGELO | Renovatie Twentebad

Tekst | Richard Steegers Beeld | Dura Vermeer Onderhoud & Renovatie, Hengelo (hoofdaannemer), Scholten Tegelwerken, Buurse (tegels)

Krappe bouwtijd van amper drie maanden

Renovatie Twentebad in Hengelo is gedegen spoedklus

Het Twentebad ondergaat de komende jaren een ware metamorfose. De eerste fase is inmiddels achter de rug. Deze klus moest snel worden geklaard om de zwemmers niet teveel in het vaarwater te zitten. De betrokken partijen kregen amper drie maanden de tijd voor de opknapbeurt van het binnenbad. Er werd dan ook een topprestatie geleverd. De renovatie van het binnenbad werd bewust in de zomer uitgevoerd. Dan zijn er immers geen zwemlessen. De bezoekers konden tijdens de werkzaamheden in de warme zomermaanden gewoon gebruik blijven maken van de buitenbaden. “Daar hadden we in het Plan van Aanpak nadrukkelijk rekening mee gehouden”, vertelt Olaf Krakers, projectleider van Dura Vermeer Onderhoud & Renovatie. “De bouwplaats was nadrukkelijk afgeschermd met hekken met doeken. Voordat het bad openging, waren de materialen al op de plek afgeleverd. De bezoekers hebben dan ook geen overlast ondervonden. Ze konden binnen ook gewoon terecht in het restaurant. Alles was goed afgescheiden. Mede daardoor werd een loopbrug voor het personeel gecreëerd, zodat de veiligheid gegarandeerd was.”

54 |

Door een gedegen voorbereiding en een goede samenwerking tussen de betrokken partijen vormde de krappe bouwtijd geen probleem. Het recreatiebad is voorzien van een beweegbare bodem. Het bubbelbad werd verplaatst, terwijl het familiebad een nieuwe glijbaan kreeg. Door deze glijbaan wordt 120 kuub water per uur gepompt. Om de pieken en dalen op te vangen, zijn in de kelder buffertanks geplaatst. De vloer van het binnenbad, bestaande uit een recreatiebad en een familiebad, werd deels opgehoogd zodat het geheel nu op dezelfde hoogte ligt. Dat laatste was een cruciaal onderdeel. “We hebben berekend dat de betonvloeren 28 dagen moesten drogen”, legt Krakers uit. “Lastig gezien de beperkte bouwtijd, maar we wilden geen enkel risico lopen. Anders blijft er teveel vocht in zitten en kan er een chemische

HENGELO | Renovatie Twentebad

reactie ontstaan.” Na 28 dagen was het beton zodanig uitgehard dat er gestart kon worden met het tegelwerk van de zwembadperrons. De vloer wordt nu zwaarder belast. Daarom was het nodig om extra stalen kolommen te plaatsen in de kelder. Er is over de bestaande vloer een nieuwe gewapende betonvloer met een EPS isolatielaag en een zandcementdekvloer aangebracht met daarover nieuw tegelwerk. Voor dat laatste was Scholten Tegelwerken verantwoordelijk. Voor de perronvloeren zijn antisliptegels van 15 bij 15 centimeter toegepast die tweezijdig zijn verlijmd. In de whirlpool is mozaïek van 5 bij 5 centimeter verlijmd. “Daarvoor zijn lijm en aanverwante producten gebruikt van het merk Codex, geleverd door Unipro in Haaksbergen”, merkt Marthijn Scholten op. “Het tegelwerk is ingevoegd met speciaal voegmateriaal dat beter bestand is tegen chloor en eenvoudiger te reinigen is dan standaard voegmateriaal op cementbasis.” Naast de vloertegels, moest de badrand opnieuw worden betegeld. Daarvoor zijn keramische vormtegels gebruikt zoals grijprand- en oplegtegels van 25 bij 15 en respectievelijk 12,5 centimeter. “Daar ging de meeste tijd in zitten, het was maatwerk”, aldus Scholten. De wandtegels werden door Scholten Tegelwerken eveneens deels vernieuwd. In totaal is zo’n 1.500 vierkante meter aan tegels aangebracht tijdens de eerste fase van de renovatie van het Twentebad. De uitvoerende partijen kijken met een zeer positief gevoel terug op fase 1. “Het betaalde zich uit dat vanaf het startpunt een bouwteam is gevormd”, meent Krakers. De opdrachtgever is ook uiterst tevreden. “Door kennis en kunde te verzamelen, kun je toegevoegde waarde bieden. Tijdens het proces kom je soms voor verrassingen te staan, daar werd inventief op ingesprongen.”

HET COMPLETE TEGELWERK IN HET TWENTEBAD IS GERENOVEERD DOOR:

De totale renovatie van het Twentebad kost 9 miljoen euro en wordt in drie fases uitgevoerd. De voorziening die ruim veertig jaar oud is, krijgt een moderne uitstraling en wordt duurzamer en functioneler gemaakt. In 2019 moet de gehele operatie gereed zijn. Fase 2 en 3 staan nog op het programma. Deze werkzaamheden bestaan uit het overkappen van het wedstrijdbuitenbad en het verbouwen van ingang, garderobes en andere ruimtes. De nieuwe entree wordt op een andere plek gesitueerd. ❚

Uw betrouwbare partner met meer dan 35 jaar ervaring in de realisatie van tegel- en natuursteenwerken in: Zwembaden en wellness Zorg- en onderwijsgebouwen Kantoren en winkels Woningen en appartementen Buitentrappen en -terrassen

Vestigingsadres Alsteedseweg 32

7481 RW Buurse

M. 06 - 20 41 53 18 www.scholtentegelwerken.nl

Bouwinfo OPDRACHT ONTWERP AANNEMER SLOOPWERK BETONREPARATIE EN -ADVIES TEGELWERK INSTALLATIES BOUWTIJD FASE 1

Gemeente Hengelo (Ov.) Slangen + Koenis Architecten, IJsselstein Dura Vermeer Onderhoud & Renovatie, Hengelo Mercom, Goor Westendorp Scholten, Nijverdal Scholten Tegelwerken, Buurse Van Dorp Installaties, Deventer 18 juli 2016 – 13 oktober 2016

info@scholtentegelwerken.nl | T. 053 – 569 64 17

| 55

WONINGBOUW

PLAATSNAAM | Projectnaam

Tekst | Jan-Kees Verschuure Beeld | Pleijsier Bouw

56 |

AMSTERDAM | Studentenwoningen Nautique Living

DE WERF: GROOTSTEDELIJK WONEN OP NDSM-TERREIN INTEGRAAL UITGEVOERD

De voormalige NDSM-werf in Amsterdam-Noord verandert in hoog tempo van karakter: in enkele jaren wordt het extensieve bedrijventerrein aan het IJ getransformeerd tot grootstedelijk woon-werkgebied. OZ ontwierp op het NDSM-terrein een samenhangend en divers woonproject voor Bouwinvest met meer dan 946 woningen, tussen 2015 en 2018 te realiseren door Pleijsier Bouw. “Voorlopig lopen wij prima op schema”, zegt projectcoördinator Steven van der Sloot. ›

| 57

CBA TIEL BV COMPLETE BINNEN AFBOUW

� Plafonds � Wanden Lingewei 15-17 4004LK Tiel T. 033-615625

739047_CBA Tiel BV 1-4.indd 1

� Montage

F. 0344 - 61 96 62 M. 06 - 120 50 696 Email bert.arendonk@cbatiel.nl Email berry.arendonk@cbatiel.nl

29-09-16 10:08

GEEN UITDAGING TE GEK VOOR ONS

Benieuwd wat we voor ú kunnen betekenen?

PLEIJSIERBOUW.NL

AMSTERDAM | Studentenwoningen Nautique Living

De gebiedsontwikkeling, geïnitieerd door COD en Verweij Mungra en recent volledig overgenomen door Bouwinvest, wordt gerealiseerd op NDSM-terrein West, tussen het Kraanspoor, de TT Vasumweg, de MS Oslofjordweg en de MT Lincolnweg. Op deze locatie aan het IJ werden tot 1979 nog zeeschepen gebouwd. Naast circa 550 starterswoningen is op de vierhoekige kavel een complex met 403 studentenwoningen voorzien, beheerd door Student Experience, evenals een tweelaagse parkeergarage. Twee torens van 65 meter hoogte en de toepassing van robuuste materialen met industriële uitstraling kenmerken de architectuur in het gebied, ontworpen door OZ. Het project wordt gefaseerd uitgevoerd in verband met het vergunningentraject. Fase 1, gestart in oktober 2015, bestaat uit 270 vrijesectorhuurwoningen, 403 studentenwoningen en een tweelaagse bovengrondse parkeergarage voor › 150 auto’s met daarboven een gezamenlijke binnentuin.

Projectinfo BINNENAFBOUW BLOK A: ÉÉN WEEK PER VERDIEPING Na de bouwvak is CBA Tiel gestart met de binnenafbouw van blok A, het bouwdeel van De Werf dat als eerst zal worden opgeleverd. Het montagebedrijf verzorgt de levering en montage van circa 4.000 m² metalstudwanden, alsmede de montage van de vensterbanken, het aftimmerwerk aan plinten en kozijnen en het kozijnstelwerk. Calculator/werkvoorbereider René Kiezenberg: “CBA Tiel is een honderd procent montagebedrijf met een brede scope op het gebied van afbouw. In principe kunnen wij alle afbouwwerkzaamheden aannemen en de organisatie voor onze rekening nemen. In dit geval sluiten wij aan op de specifieke wensen van hoofdaannemer Pleijsier Bouw, waarmee wij veelvuldig samenwerken, zoals in Amsterdam eerder bij de bouw van het hoofdkantoor van G-Star langs de A10 en het B-Aparthotel te Den Haag. Dit is altijd maatwerk; op de NDSM-werf leveren wij met zes man op locatie tussen bouwvak en kerst één verdieping per week op.”

KOZIJNWERK KANT-EN-KLAAR GELEVERD De houten binnendeurkozijnen van Blok A worden geproduceerd en geleverd door Timmerfabriek Koekoek uit Ruinen. De batches kant-enklare kozijnen, uitgevoerd in FSC-gecertificeerd Meranti-hout, worden op afroep op de bouwlocatie afgeleverd, vertelt René Koekoek.

Gebouw A heeft een L-vorm en is 45 meter hoog.

“Vakmatig timmerwerk van deze aard is nog altijd veelgevraagd, maar een levering als deze is qua volume en looptijd vrij uniek”, vervolgt hij. “Wij leveren tot begin volgend jaar een zeshonderdtal afgewerkte kozijnen, die op locatie door de aannemer worden gemonteerd en gesteld. Verder in het bouwproces leveren wij voor de gebouwen B en C nog een aantal geïsoleerde panelen en rekken, en voor gebouw D alle 313 buitenkozijnen, wederom in Meranti FSC, een hardhoutsoort die over het algemeen roodachtig van kleur is. Wij transporteren deze leveringen in eigen beheer en fungeren in het geval van de kozijnen min of meer als prefabproducent: de kozijnen worden inclusief eindafwerking geleverd.”

| 59

Nautique Living, Amsterdam

SLIMME INSTALLATIE

MODULAIRE BOUW

CIRCA 10% KOSTENBESPARING MET 403 PREFAB BADKAMERS Op het NSDM-terrein in Amsterdam realiseert hoofdaannemer Pleijsier Bouw 403 studentenwoningen op een laag commerciële ruimten. De prefab badkamers van Schouten Techniek en Ursem Modulaire Bouwsystemen bezorgen de opdrachtgever zo’n tien procent kostenbesparing. Hij profiteert optimaal van integrale samenwerking tussen installateur en bouwkundig aannemer. De badkamers worden compleet afgemonteerd

aangeleverd, inclusief geteste installaties (gebaseerd op hoge EPCwaarden, lage TCO en energiezuinigheid). Per week worden er 30 badkamers geproduceerd en geplaatst wat zorgt voor aanzienlijke bouwtijd besparing, constante kwaliteit, minder coördinatie risico en een kostenbesparing op het totale proces. Zie schoutentechniek.nl en ursem.nl voor meer informatie.

Ursem Modulaire Bouwsystemen

AMSTERDAM | Studentenwoningen Nautique Living

In Fase 2 wordt gewerkt aan 204 vrijesector huurappartementen en in Fase 3 worden nog eens 69 woningen gerealiseerd. Naar verwachting zal het laatste gebouw eind 2018 worden opgeleverd.

‘ALS IN BOUWTEAM’ De Werf krijgt een hoogstedelijk karakter, met forse bouwblokken, deels gemetseld of afgewerkt met bouwmaterialen als Cortenstaal, gevelbeton en aluminium beplating. De veelzijdige architectuur in het plangebied, de gespreide fasering en het grote bouwvolume stellen de makers voor uitdagingen. De uitvoering van het gehele project ligt in handen van Pleijsier Bouw. Waar een hoofdaannemer vaak de eindregie voert over planning en logistiek, is Pleijsier Bouw in dit project van begin tot eind betrokken. “Wij trekken als aannemer veel projectverantwoordelijkheid naar ons toe, vergelijkbaar met een samenwerking als Engineer & Build”, zegt Van der Sloot. “Wij volgen hierin het vergunningentraject, wat betekent dat je de gebouwen in het begin van het bouwproces al in uitvoering hebt, terwijl de gunning van de latere bouwfases nog moet plaatsvinden. Voordeel is dat wij in alle projectstadia aan tafel zitten; wij werken als bouwkundig aannemer in feite als bouwteam samen met de architect, de constructeur en andere adviseurs en onderhouden goede relaties met toetsende instanties als de gemeente Amsterdam.”

GROOT DEEL AL IN UITVOERING Ondanks de extensieve bebouwing van de directe omgeving kent de bouw van De Werf enkele strenge randvoorwaarden. Op het gebied van bouwhoogte, geluidbelasting en beeldkwaliteit is er een fors eisenpakket neergelegd. “Om mogelijk te maken dat een bedrijf in de omgeving haar activiteiten later kan uitbreiden, is de geluidbelasting van onze gevels bijvoorbeeld al vastgesteld op toekomstige geluidswaarden. ›

'Twee derde van het geplande programmavolume is al in uitvoering genomen'

Projectinfo GEVELSCHIL BLOK A: GESCHEIDEN TRAJECTEN VOOR ARCHITECT EN AANNEMER De complete gevelschil van Blok A (inclusief dakopbouw en blinde gevel) bestaat uit Cortenstaal – een gevelafwerkingsproduct met een robuuste uitstraling, mede vanwege de bruine roestkleur. Als producent van metalen gevelsystemen en specialist in complexe paneelvormen en toepassingsmogelijkheden, is VPT Versteeg ingeschakeld voor de gevelafwerking, inclusief montage. VPT Versteeg levert circa 5.000 m² gevelsysteem en 800 m¹ zetwerk voor Blok A, dat in de eerste helft van 2017 wordt opgeleverd. Cortenstaal is een metaallegering bestaande uit ijzer waaraan koper, fosfor, silicium, nikkel en chroom is toegevoegd. Dit product wordt als onbehandeld staal gemonteerd, waarna het natuurlijk oxideert aan de gevel. Hierdoor ontstaat de roestbruine kleur die de Cortenstaalgevel tot architectonische blikvanger maakt. De gevelbeplating voor Blok A wordt tussen september 2016 en maart 2017 in eigen beheer door VPT Versteeg gemonteerd. Directeur Peter Moser: “Wij leveren de gevelbeplating als compleet gevelsysteem met inhaakregels en montageprofielen. De elementen zijn in veel gevallen verdiepinghoog – circa 3 meter.” Mede vanwege de elementhoogte van de elementen heeft VPT Versteeg een uitgekiende montagelogistiek verzorgd, met eigen kranen. “Bij projecten onder architectuur luistert de montage nauw. Zeker met producten als Cortenstaal, die een zekere werking hebben aan de gevel. In het engineeringsproces is tevens grote aandacht besteed aan de plaatperforaties in de kolompanelen. Het genoemde eisenpakket heeft geleid tot een gescheiden begeleidingstraject voor architect en aannemer, zodat zowel ontwerptechnisch als qua uitvoeringslogistiek de beste oplossing kon worden geboden.”

BETONSKELET NAUTIQUE LIVING Het complete betonskelet van zes van de acht blokken van project Nautique Living in Amsterdam Noord wordt geleverd door Van Muijen Betonbouw. In februari is gestart met blok A, dat bestaat uit 403 startersen studentenwoningen (tunnelgietbouw). Een maand later is de bouw van de blokken B (28 appartementen), C (168 appartementen) en D (62 luxe appartementen) van start gegaan. Inmiddels heeft Van Muijen Betonbouw ook de blokken F (36 appartementen) en G (168 appartementen) aangenomen, de bouw daarvan start in oktober (wandenbreedplaat). De torens C en G worden met hun twintig lagen zestig meter hoog. Van Muijen Betonbouw doet het betonwerk vanaf de fundering inclusief alle leveringen, wapening, beton en vloeren. Bij blok A zijn de eerste twee lagen uitgevoerd in gestorte wanden en breedplaatvloeren, de verdiepingen daarboven zijn uitgevoerd in tunnelbouw. Bij de overige blokken gaat het om gestorte wanden en breedplaatvloeren. Liftkokers, trappenhuizen en balkons worden in prefab uitgevoerd. Van Muijen Beton is een veelzijdig betonbouwbedrijf dat zich onderscheidt door het ‘ontzorgen’ van de opdrachtgever. Dit is mogelijk dankzij het in een vroegtijdig stadium meedenken over welk systeem het best kan worden toegepast bij de bouw. Mede daardoor is het mogelijk om een omvangrijk project als Nautique Living binnen de gestelde tijdsnorm te realiseren. Het betonwerk moet rond de kerst van 2017 zijn afgerond.

| 61

Projectinfo 10% GOEDKOPER BOUWEN MET PREFAB BADKAMERS Soms worden bestaande plannen ingehaald door nieuwe technieken. Zo ook bij het project Nautique Living in Amsterdam. De prefab badkamers van Schouten Techniek en Ursem Modulaire Bouwsystemen boden zóveel voordelen, dat het definitief ontwerp alsnog werd aangepast. Op het voormalig NDSM-terrein worden 403 studentenwoningen met commerciële ruimten gebouwd. Doordat de oorspronkelijke plattegronden geschikt zijn gemaakt voor prefab badkamers, profiteert de opdrachtgever nu en in de toekomst van de integrale aanpak van installateur en bouwkundig aannemer.

Beton staat als ijzersterk en dat is wat Van Muijen Betonbouw ten alle tijde nastreeft: ijzersterke kwaliteit, ijzersterk resultaat! Als traditionele betonbouwers kunnen we van dienst zijn bij alle soorten ruwbouwwerkzaamheden van woningen utiliteitsbouw tot fundering en betoncasco’s. Bovendien bedienen we uiteenlopende sectoren, van de watersector tot de agrarische branche. Van Muijen Betonbouw neemt zowel de voorbereiding als de uitvoering uit handen. Op deze manier waarborgen we onze kwaliteit en het beste resultaat voor onze opdrachtgevers.

739074 Van Muijen Nautique.indd 1

De badkamers worden compleet afgemonteerd aangeleverd, inclusief douche, wastafel, toilet, verlichting en woningverdeelkast. Ventilatiekanalen, sanitaire leidingen en elektra worden eenvoudig aangesloten. De installaties zijn in de werkplaats volledig getest; de water- en verwarmingsleidingen al afgeperst. Korte afbouwtijd Als totaalinstallateur zocht Schouten Techniek naar een innovatieve oplossing zónder in te boeten aan kwaliteit en comfort. Prefab badkamers bleken de sleutel. De korte afbouwtijd en bouwtechnische voordelen leidden tot zo’n tien procent kostenbesparing, terwijl de kwaliteit bij prefabricage extra sterk is geborgd. Vervolgens heeft Schouten Techniek samen met Hiensch Engineering alle facetten optimaal op elkaar afgestemd. Onderhoud, levensduur, energieverbruik, EPCwaarden, huurpunten: geen kans is onbenut gelaten.

10-10-16 16:47

“Intal heeft er moeiteloos voor gezorgd dat het gewenste beeld voor het distributiecentrum is gerealiseerd”

DISTRIBUTIECENTRUM DC2 IN EINDHOVEN, IN OPDRACHT VAN ASK ROMEIN.

Aluminium kozijnen vliesgevelsystemen M E E R I N F O R M AT I E O V E R I N TA L ? N E E M C O N TA C T M E T O N S O P : 0 2 2 6 3 4 1 5 2 5

W W W. I N TA L . N L

AMSTERDAM | Studentenwoningen Nautique Living

Projectinfo

Al het gebruikte hout in dit project is FSC-gecertificeerd en alle woningen krijgen een EPC van 0,4. Alle woningen worden aangesloten op het stadsverwarmingsnet. Dit is zeer hoogwaardige bouw; ook de studentenappartementen worden volledig zelfstandig uitgevoerd, met eigen sanitair.”

'DERTIG BADKAMERS PER WEEK'

De bouw van Fase 1 is al bijna een jaar op stoom; de ruwbouw van Blok A – volledig ‘getunneld’ – is dit najaar gereed; dit gebouw is 45 meter hoog en krijgt een basketbalveld op het dak. De gevel wordt afgewerkt met Cortenstaal. “Blok A wordt zeker een blikvanger, net als Blok G, dat van aluminium beplating zal worden voorzien. De overige panden worden afgewerkt met een gemetselde gevel, dan wel beton.”

Voor de nieuwbouw van 403 studentenwoningen NDSM-werf in Amsterdam is bewust gekozen voor prefab badkamers van Ursem Modulaire Bouwsystemen uit Wognum, in combinatie met de geïntegreerde totaalinstallaties van Schouten Techniek uit Zwaag. Hoofdaannemer Pleijsier Bouw behaalt hiermee een aanzienlijke bouwtijdbesparing, constante kwaliteit, minder coördinatierisico en een kostenbesparing op het totale proces.

De cascoconstructies worden met uitzondering van Blok A traditioneel gebouwd met wanden en breedplaatvloeren. “Omvang en looptijd van dit project in ogenschouw nemend, vormen de twee hoogbouwtorens het meest uitdagende onderdeel van de logistieke planning.” Ondertussen gaan ook de volgende bouwblokken van Fase 1 (B, C en D) al de hoogte in, waarmee twee derde van het beoogde aantal woningen al in uitvoering is, zowaar een hele stadswijk. “Wij hebben nog een paar jaar te gaan, maar voorlopig lopen wij prima op schema”, besluit Van der Sloot. ❚

In de fabriek van Ursem wordt een constante kwaliteit bereikt door een geavanceerd productieproces, uitgekiende logistiek en optimale werkomstandigheden. De 403 badkamers werden met een tempo van dertig stuks per week in de fabriek geproduceerd, voorzien van tegels, sanitair, accessoires en installaties, waaronder diverse installatie-onderdelen van de technische schacht en getest. De bouwkundige wanden van de Ursem3D® prefab badkamers voldoen aan alle eisen van het bouwbesluit (brand, geluid). In samenwerking met Pleijsier zijn er dertig badkamers per week in het twaalf verdiepingen hoge tunnelcasco geplaatst. Na het plaatsen van de badkamers worden door Ursem de zand-cement dekvloeren en vloertegels aangebracht. Op deze manier beschikt de prefab badkamer over een volledig steenachtige vloer van een zeer hoge kwaliteit. Dit voorkomt ongewenste lekkages en verhoogt het comfort van de badkamervloer. www.ursem.nl

LEAN-LOGISTIEK ROND LEVERING EN MONTAGE RAAM- EN VLIESGEVELSYSTEMEN De raamsystemen en vliesgevels in en aan Gebouw A worden geleverd en inclusief beglazing gemonteerd door Intal. “In de plint wordt het vliesgevelsysteem Intaltherm® 55 toegepast en geassembleerd op locatie. Het raamsysteem Intaltherm® 77-CS, toegepast in de appartementenkozijnen, wordt integraal gemonteerd en zorgt voor een vaste belijning van de gevel”, vertelt directeur Rudy Schipper. Alle systemen worden geleverd in matzwart. De variant ‘verborgen vleugel’ noemt Intal ook wel het aluminium raamsysteem Intaltherm® 77-CS. “Dit raamsysteem biedt zeer slanke kozijnaanzichten met zeer goede isolatiewaarden. Er is nagenoeg geen onderscheid tussen de vaste delen en het draaideel, door middel van een verdiept liggende vleugel”, aldus Schipper. Intal assembleert de 841 kozijnen volledig afgewerkt in eigen huis. De beglazing is uitgevoerd met ClearShieldcoating om beschadiging door de oxidatie van Cortenstaal (de rondom toegepaste gevelbeplating van Gebouw A) te voorkomen. De montagelogistiek van de verschillende uitvoerende partijen hangt nauw samen.

Bouwinfo OPDRACHTGEVER COD ONTWERP OZ CONSTRUCTIE Van Rossum UITVOERING Pleijsier Bouw Genemuiden BV BOUWPERIODE oktober 2015 – eind 2018 PROGRAMMA 73.000 m² (ca. 950 woningen), 1.600 m² (commercieel vastgoed), parkeergarage 150 plaatsen

Het vliesgevelsysteem Intaltherm® 55 wordt alleen in de plint toegepast (325 m²) en op de bouwlocatie geassembleerd, waarbij de profielen zijn versterkt met staal om hoogte-overspanningen mogelijk te maken. “Alle montage geschiedt van binnenuit, met een logistiek die goed aansluit op de bouwmethode. De montageteams van de raamsystemen lopen strak achter de teams van de HSB-elementen aan. Wij hanteren zowel in levering als montage een lean-systeem, afgeleid van de automotive-industrie. Dit resulteert in een snelle geveldichting en sluit aan op onze strategie, gericht op grote volumes en korte doorlooptijden. Zowel het Intaltherm® 77-CS raamsysteem als het Intaltherm® 55 vliesgevelsysteem zijn high end-producten, die als standaardvariant goed toepasbaar zijn.”

| 63

DIEMEN | Holland Park

Tekst | Henk Geist Beeld | ArchiVision

'Holland Park is een unicum in Nederland'

Het nieuwe woongebied Holland Park in Diemen kan zich niet alleen één van de grootste gebiedsontwikkelingen van Nederland op dit moment noemen, maar ook nog eens één van de snelst ontwikkelde en verkopende projecten. Van de in totaal drieduizend appartementen zijn er na nog geen drie jaar voorbereiding al twaalfhonderd in aanbouw, tien van de achttien woonblokken zijn inmiddels verkocht aan particulieren en institutionele beleggers.

64 |

DIEMEN | Holland Park

Projectinfo LEVENDIGE GEVELS MET WEIDS UITZICHT In Blok 1 van het project Holland Park is bij de loggia’s van de appartementen het systeem SL35 van Solarlux toegepast. Dit is een omkaderd vouwwandsysteem waarmee de buitenruimte flexibel beglaasd is. De bewoner kan het balkon naar eigen wens eenvoudig openen en/of afsluiten. De Solarlux producten passen perfect in het beoogde design en functionaliteit van de architect. Een levendige gevel, waarbij de bewoners dankzij de maximale transparantie veel contact met buiten hebben en kunnen genieten van een weids uitzicht op de omgeving. De flexibiliteit van balkonbeglazing verhoogt het woongenot van de eindgebruiker aanzienlijk. Het systeem SL35 wordt uitgevoerd met een reinigingsbeslag waarmee de bewoner eenvoudig de glazen wand van binnenuit kan schoonmaken.

Een desolaat gebied was het, het kantorenpark Bergwijkpark in Diemen, verzekert André Snippe, directeur van Snippe Projecten, die met Bouwaccent Vastgoedontwikkeling initiatiefnemer en ontwikkelaar is en samen met een drietal familyoffices als risicodragende investeerders optreedt in het project Holland Park. “Maar liefst 100.000 vierkante meter kantooroppervlak stond hier al jaren leeg. Die kantoren uit de jaren zeventig waren echt niet meer te gebruiken, daarvan hebben we nu al 80.000 vierkante meter gesloopt. Met de transformatie van een naastgelegen kantorengebied tot de Campus Diemen Zuid hebben we straks 150.000 vierkante meter kantooroppervlak uit de markt genomen. Een unicum”, stelt Snippe. “Dat we dit project zo snel van de grond hebben gekregen, is mede te danken aan de gemeente Diemen, die heel erg goed heeft meegewerkt om dit voor elkaar te krijgen. We hebben de kantoren in 2013 gekocht, de eerste woonblokken zijn in 2015 ontwikkeld en een jaar geleden zijn we begonnen met de verkoop.” Tegelijkertijd voegt Holland Park ruim drieduizend woningen toe aan de oververhitte woningmarkt in de regio Amsterdam. “Amsterdam telt minstens 100.000 woningzoekenden en de huizenprijzen stijgen weer enorm”, zegt Robèrt Verheijden, directeur van Bouwaccent Vastgoedontwikkeling. “Dan bieden deze woningen in de vrije huur- en koopsector uitkomst, ook omdat de koopprijzen nog eens veertig procent onder het niveau van IJburg of Zeeburg liggen. Dat maakt dit project heel bijzonder”. Gezien de enorme belangstelling

is het woningaanbod tussentijds ook uitgebreid. “Het aanbod is gedifferentieerd, met niet alleen woningen voor starters, maar ook voor gezinnen en senioren, waardoor er een hele interessante mix is ontstaan.” De populariteit van Holland Park schrijven beiden toe aan de gunstige ligging. Snippe: “Slechts tien minuten van het centrum van Amsterdam en vijftien minuten van Schiphol. Twee metrostations aan de rand van de wijk en ook NS-station Diemen-Zuid liggen op loopafstand.”

GESLOTEN BOUWBLOKKEN

Naast het feit dat deze beglazing bijdraagt aan de leefbaarheid van de woning, vormt de extra schil een isolatiebuffer, hetgeen aansluit op de wens van een duurzaam totaalconcept. Dit zorgt niet alleen voor een besparing in het energiegebruik, maar tevens voor geluidsreductie. Solarlux zat al vanaf de ontwerpfase bij de architect aan tafel om mee te denken over het concept. “Door onze veelzijdigheid aan systeemmogelijkheden en maatwerk kunnen wij geheel naar wens van de opdrachtgever een passende oplossing bieden die voldoet aan de gestelde eisen”, vertelt André Jansen, accountmanager bij Solarlux. Solarlux is gespecialiseerd in de ontwikkeling en uitvoering van op maat gemaakte beglazingssystemen, waarmee het bedrijf acteert op het hoogste niveau in de markt. “Innovatieve ideeën zijn de drijfveer van ons bestaan. Alle producten worden in de eigen fabriek ontwikkeld, geoptimaliseerd, getest en geproduceerd.”

Dat de woningen gretig aftrek vinden is zeker ook te danken aan het stedenbouwkundig ontwerp van Sjoerd Soeters. “Er lag een structuurplan voor dit gebied dat voorzag in een woonwijk met het karakter van Buitenveldert. Wat mij betreft wordt dat zo niet uitgevoerd, heb ik tegen Snippe gezegd”, vertelt Soeters. “Bij moderne stedenbouw staan gebouwen als sculpturen los in de ruimte. Dat hebben we hier juist omgedraaid. In plaats van ‘gebouwen omgeven door ruimte’, is er gekozen voor ‘ruimte omgeven door gebouwen’. In plaats van losse gebouwen, hebben we gesloten bouwblokken ontworpen, met een hoge dichtheid. Het plan is ontworpen als een reeks openbare ruimten; een aaneenschakeling van pleinen, grachten en straten omgeven door gebouwen. De ruimtes zijn compact en overzichtelijk waardoor ze een menselijke maat hebben. Ze voelen als kamers van de stad.” ›

| 65

Beton staat als ijzersterk en dat is wat Van Muijen Betonbouw ten alle

Wij bouwen met je mee... Wij bouwen bouwen met met jeje mee... Wij mee...

tijde nastreeft: ijzersterke kwaliteit, ijzersterk resultaat! Als traditionele betonbouwers kunnen we van dienst zijn bij alle soorten ruwbouwwerk-

Bouwcenter Goedhart is hét adres voor iedereen die bouwt of verbouwt. Onder één dak bevindt zich alles waar het bij het bouwen op aankomt. Een goede samenwerking draagt een steentje aan een Bouwcenter Goedhart is hét adres voor bij iedereen dieprachtig bouwt ofbouwresultaat. verbouwt. Bouwcenter Goedhart hétalles adres voor die bouwt of verbouwt. Onder één dak bevindtiszich waar hetiedereen bij het bouwen op aankomt. Een

Bouwcenter Goedhart, weet hoe ‘t werkt!

Onder dak bevindtdraagt zich alles waar het het bouwen aankomt. Een goedeéén samenwerking een steentje bijbij aan een prachtigop bouwresultaat. goede samenwerking draagt een steentjeweet bij aan een prachtig bouwresultaat. Bouwcenter Goedhart, hoe ‘t werkt!

Bouwcenter Goedhart, weet hoe ‘t werkt! 10.000 artikelen op voorraad 10.000 artikelen

Een begrip in de regio Een begrip in

Altijd het juiste advies Altijd het juiste

10.000 artikelen op voorraad zaamheden van woningen utiliteitsbouw tot fundering en betoncasco’s. Bovendien bedienen we uiteenlopende sectoren, van de watersector tot de agrarische branche. Van Muijen Betonbouw neemt zowel de voorbereiding als de uitvoering uit handen. Op deze manier waarborgen we onze kwaliteit en het beste resultaat voor onze opdrachtgevers.

Bezorging op elke plek Bezorging

Bouwcenter Goedhart | Tankval 23 | 2408 ZC Alphen aan den Rijn T: 0172 - 431 081 | www.bouwcenter-goedhart.nl

Bouwcenter Goedhart | Tankval 23 | 2408 ZC Alphen aan den Rijn T: 0172 - 431 081 | www.bouwcenter-goedhart.nl

BOUWMATERIALEN | HO 739075 Van Muijen Holland park.indd 1

10-10-16 16:47

Bouwcenter Go T: 0172

DIEMEN | Holland Park

VOETEN IN HET WATER Het stedenbouwkundig plan is een verwijzing naar het project Sluseholmen van Soeters in Kopenhagen. Het voorziet in bouwblokken van vijf tot negen lagen, met woningen in oppervlak variërend van 43 m² tot 136 m². In de gesloten wand langs het metrospoor is een aantal woontorens opgenomen. Het stedenbouwkundig plan breidt ook het water- en groenoppervlak aanzienlijk uit, onder andere door de toevoeging van nieuwe grachten. De appartementen kijken uit op de straten en grachten. Soeters: “De rooilijnen van de straten en grachten vormen niet een rechte lijn, maar zijn geknikt. De woonblokken daarlangs staan ook steeds net in een andere hoek. De zonnige kant van een gracht is steeds een kade, de zon valt op de woningen in de buitenbochten.

Aan de schaduwzijde staan de gebouwen consequent met de voeten in het water.” Voor elk woonblok is een aparte architect aangetrokken voor de verdere stedenbouwkundige uitwerkingen. Daarnaast zijn voor de architectonische uitwerking per blok ook weer meerdere architecten ingeschakeld, waardoor de bouwblokken niet in één materiaal, kleur of architectonische taal worden uitgevoerd. Soeters: “Het resultaat is een uiterst gevarieerd gevelbeeld van moderne grachtenpanden langs sfeervolle grachten, gezellige straatjes en groene binnentuinen. In combinatie met winkels en horeca heeft Holland Park iets van de sfeer van de grachtengordel, met dit verschil: je hebt het comfort en nieuwbouw.” ❚

Projectinfo HISTORISCH GEWORTELDE SAMENWERKING Voor de eerste fase van Holland Park in Diemen, dat wordt uitgevoerd door UBA Bouw, levert Bouwcenter Goedhart in Alphen aan den Rijn diverse bouwmaterialen. Van isolatiematerialen tot mortels en van kalkzandsteen tot afbouwmaterialen. De samenwerking tussen Bouwcenter Goedhart en UBA Bouw is historisch geworteld en begon al vijftig jaar geleden, toen Goedhart Bouwmaterialen betrokken was bij de oprichting van UBA Bouw in het even verderop gelegen Uithoorn. Door de jaren heen is de samenwerking steeds intensiever geworden en vormen beide partijen prima partners bij een groot aantal projecten. Bij Bouwcenter zijn alle ruwbouw- en afbouwmaterialen onder één dak te vinden. Van funderingen en vloeren tot deuren, ramen en kozijnen. Van hout en plaatmateriaal tot ijzerwaren. Van gereedschappen tot een uitgebreide collectie tegels en sanitair. Kortom: alles om snel en vakkundig te kunnen bouwen. Bouwcenter Goedhart is een partner van de start tot aan de oplevering van de bouwwerken.

TOT ZESHONDERD KUBIEKE METER BETON PER WEEK Bij Holland Park in Diemen, de grootste gebiedsontwikkeling van Nederland, verzorgt Van Muijen Betonbouw het betonwerk voor vijf woonblokken en vier woontorens, inclusief de leveringen. Afgezien van de heipalen levert het bedrijf al het betonwerk, voor onder meer de fundering, losse parkeerkelderbakken, wanden, prefab verdiepingsvloerplaten en balkons tot en met de dakvloeren.

Bouwinfo ONTWIKKELAARS Snippe Projecten en Bouwaccent Vastgoedontwikkeling FAMILY-OFFICES Valuas Groep, Commonwealth Investment en Renschdael Groep ONTWERP STEDENBOUWKUNDIG PLAN Sjoerd Soeters, Pleasant Places Happy People (PPHP) UITVOERING UBA Bouw, Bouwgroep Moonen en Bouwbedrijf De Vries & Verburg CONSTRUCTIES Pieters Bouwtechniek, Van Rossum Raadgevende Ingenieurs en Ingenieursbureau Goudstikker de Vries INSTALLATIES M-trix Installatieadviseurs en Installatietechnisch Adviesbureau Wolf Dikken BOUWPERIODE 2015 - 2019

In 2015 verwierf Van Muijen Betonbouw de opdracht voor de blokken 1 (131 appartementen over 8 verdiepingen) en 2 (94 appartementen) en toren 1 (25 appartementen). In januari 2016 kreeg het bedrijf ook de opdracht van UBA om na de afronding van fase 1 door te gaan met de betonwerkzaamheden van blok 3 (110 appartementen) en toren 2 (28 luxe appartementen). In mei is hiermee gestart. Daarmee is Van Muijen Betonbouw echter nog niet klaar op Holland Park; na de bouwvak zijn de werkzaamheden van de blokken 6 en 7 en de torens 3 en 4 van start gegaan. De casco oplevering daarvan is voorzien rond de bouwvak van 2018. De realisatie van de in totaal negen bouwwerken op een bouwterrein van ongeveer vijfhonderd meter lang vraagt een strakke logistieke planning. Die maakt het mogelijk om per week vijfhonderd tot zeshonderd kubieke meter beton te verwerken op de bouwplaats.

| 67

DIEMEN | Holland Park Tekst | Henk Geist Beeld | Archi Vision

‘OVERDONDERD DOOR INNOVATIEVE TOTAALAANPAK’ Vanaf het eerste uur was UBA Bouw enthousiast over het bijzondere plan Holland Park. En vanaf een vroeg stadium was het bedrijf al betrokken bij de totstandkoming ervan. “Nog maar enkele jaren geleden was dit project nog slechts een idee dat op tafel lag, maar eind 2016 zal UBA ruim zevenhonderd appartementen in aanbouw hebben”, vertelt Jurgen de Reus, directeur van UBA Bouw en UBA Projectontwikkeling. De eerste blokken in fase 1 van Holland Park worden door de gelijknamige organisatie verkocht aan individuele kopers en gerealiseerd door UBA Bouw. In fase 3 bouwt UBA voor beleggers ruim driehonderd appartementen, bestemd voor de vrije sector huur. “Natuurlijk speelde het grote aantal appartementen in Holland Park een rol bij ons besluit. De locatie Diemen-Zuid was destijds echter iets waar wij nog in moesten gaan geloven”, vertelt De Reus. “Toch waren wij meteen overdonderd door de innovatieve totaalaanpak van André Snippe, het buitengewone stedenbouwkundig plan van Sjoerd Soeters en de verscheidenheid van hoog-stedelijke architectuur door diverse architecten.” Holland Park ligt pal naast Amsterdam en vlakbij

68 |

twee trein- en metrostations. Zo’n strategische positie is van belang voor het succes van een project. Daarbij gaat het om een gewaagd stedenbouwkundig ontwerp op een plek waar je dat niet zou verwachten. Met dat ontwerp wordt van deze kantorenlocatie een fraaie woonwijk gemaakt. Bij de start van het project was er nog sprake van een diepe crisis in Nederland. Het is uniek dat er in die periode zo’n integraal plan is ontwikkeld met een echte visie. Wat het project volgens De Reus bijzonder maakt, is de op bijna Amerikaanse leest geschoeide verkoopaanpak met de ‘one stop shop’. “Daar werken we met een eigen verkoopteam waar alles geregeld kan worden. Niet alleen de hypotheek, maar bijvoorbeeld ook de inrichting van het appartement. Holland Park verkoopt hier ook

gemeubileerde appartementen en dat is een groot succes. Bij de eerste blokken heeft meer dan de helft van de kopers de inrichting van de woning gekocht. In het eerste blok was er een vanafprijs voor de kleinere appartementen onder de € 150.000,-. En dat zonder erfpacht. Dat je voor deze prijzen zulke mooie appartementen in zo’n nieuwe woonwijk mét grachten kunt kopen, is in de regio Amsterdam uniek.” UBA Bouw neemt de bouw van vijf blokken en vier torens langs de metrolijn voor zijn rekening. De Reus: “Alle blokken zijn in bouwteamverband en in samenwerking met de architecten opgezet. Daardoor hebben we een ideale bouwstroom en fasering voor dit complexe project kunnen realiseren, waardoor we in korte tijd honderden appartementen kunnen bouwen.” ❚

Welkom bij Bartels! Welkom bij Bartels! Onze diensten en producten op het gebied van constructies binnen de bouwsector leveren wij van ontwerp tot en met uitvoering. Hiermee zijn wij een veelzijdig bedrijf dat u van dienst kan zijn. Wij werken nagenoeg alleen nog maar op gebied van 3D en BIM en denken graag met u mee. Sinds

halverwege

2015

Bartels

onderdeel van LievenseCSO. Dit biedt ons de mogelijkheid om onze klanten nog

specialistischer

breder

adviseren, bijvoorbeeld op gebied van ruimte, milieu en duurzaamheid.

www.bartels.nl

info@bartels.nl

@Bartelsglobal

facebook.com/bartelsglobal

DIEMEN | De Diemer

Tekst | Jac Buchholz Beeld | Van Wijnen

Nieuwbouw in centrum Diemen: De Diemer

‘Goed nadenken over alles wat we aanvoeren’ In het centrum van Diemen wordt momenteel hard gewerkt aan een appartementencomplex met 98 huurwoningen in de vrije sector. Het gaat om een mix van twee-, drie- en vierkamerappartementen. De grootste uitdaging voor de uitvoerende partijen, met Van Wijnen als hoofdaannemer, is de beperkt beschikbare ruimte op de bouwlocatie.

Op de locatie waarop appartementencomplex De Diemer momenteel wordt gebouwd, stond eerder een gebouw dat een aantal jaren geleden werd gesloopt. Vanwege de crisis duurde het wat langer dan verwacht om de lege plek opnieuw ingevuld te krijgen, vertelt Jaco van den Berg, bedrijfsleider bij Van Wijnen Midden B.V.. “Er lag al een plan, maar dat is niet doorgegaan. Op een gegeven moment is Van Wijnen Projectontwikkeling Midden B.V. in beeld gekomen. Zij zijn gaan nadenken over een nieuwe bestemming. Daar is ook Vesteda bij betrokken, nu de opdrachtgever.” Hij wijst dan op het aantrekkelijke karakter van de locatie. “In het centrum van Diemen, bij een winkelcentrum, op loopafstand van het station en goed bereikbaar.”

CONSTRUCTIEVE UITDAGING De Diemer wordt een gebouw met twee verschillende hoogtes, een hoogbouw met tien verdiepingen en een laagbouw met vijf verdiepingen. Op de begane grond komen parkeerplaatsen en bergingen, erboven de woningen. De bovenste verdiepingen van de hoogbouw kragen iets uit, de laagbouw krijgt een atriumvorm met over het binnenterrein een overkraging tot vijf meter. Van den Berg noemt dat een constructieve uitdaging. “Vanwege de snelheid van werken hebben we onder meer gekozen voor bouwen met prefab elementen en het toepassen van kanaalplaat- en breedplaatvloeren. De prefab elementen worden voorzien van houten stelkozijnen waarin aluminium en kunststof kozijnen worden verwerkt. Verder krijgt het complex een baksteengevel. Bij meerdere van de hierboven genoemde onderdelen zijn ook nog diverse andere Van Wijnen-collega’s betrokken; Wijcon is de hoofdconstructeur, de prefab betonnen wanden worden geleverd door Prefab Beton Heereveen, Delcon verzorgt de houten (stel)kozijnen en Wijmat is verantwoordelijk voor het materieel.”

70 |

DIEMEN | De Diemer

Projectinfo ALTIJD EEN OPLOSSING Bij De Diemer in Diemen worden de installaties als totaalpakket aangebracht. Die werkzaamheden worden uitgevoerd van der Sluis Technische Bedrijven. Het gaat om voor het bedrijf reguliere werkzaamheden, vertelt projectleider Johan Fijn. “Loodgieterswerk, elektra, verwarming… we zijn een totaalinstallateur en dit is ons dagelijks werk.” De uitdaging zat, zegt hij, bij dit project in de planning en de logistiek. “Er wordt een hoge snelheid van werken gevraagd. Daarbij moeten bepaalde werkzaamheden soms net iets eerder af. Daar spelen we dan flexibel op in. Er is daarom ook iedere dag voordat we beginnen kort overleg tussen alle partijen om zaken op elkaar af te stemmen.” De andere uitdaging is de logistiek, aldus Fijn. “Er is geen opslagruimte. Dat betekent dat we volgens een strakke planning moeten aanleveren en meteen moeten verwerken. Niemand kan zo maar even iets komen afgeven. Wel is er in de buurt een wachtplaats gerealiseerd.” Dankzij de alertheid van alle betrokken partijen en de lean planning loopt alles op schema, geeft hij tot slot aan. “In grote lijnen loopt alles goed, dankzij de secure voorbereiding. Soms zijn er aanpassingen, moeten we even improviseren en overleggen. Maar ook dat gaat prima; we vinden altijd een oplossing.”

Grootste uitdaging is volgens hem de beperkte ruimte op de bouwlocatie en de lastige logistieke route. “De enige ruimte buiten het bouwoppervlak is een smalle bouwweg en er is geen ruimte voor opslag. Daarom is er veel aandacht voor de logistieke aansturing, denken we goed na over alles wat we aanvoeren. Zelfs de afmetingen van de prefab onderdelen hebben we aangepast zodat ze goed te transporteren en te verwerken zijn.”

LEAN EN BIM Van den Berg geeft aan dat bij een iets verderop gelegen nieuwbouwwijk – waar meer ruimte is – een wachtplaats voor vrachtwagens is ingericht. Daarnaast is er zorgvuldig gekeken naar het inzetten van de bouwkranen. Uiteindelijk werd gekozen voor een torenkraan in plaats van mobiele kranen. “Omdat de ruimte voor mobiele kranen er niet is.” Verder, zegt hij, wordt er gebruikgemaakt van een lean planning en is het gebouw uitgewerkt in BIM. “Een kenmerk van BIM is dat je bepaalde informatie eerder nodig hebt. Dit geeft in het voortraject soms wat spanning in de planning, maar in de verdere uitvoering is dit een voordeel. Bijkomstig voordeel is dat je met een BIM-model beter visueel inzicht krijgt in een project. Hier hebben wij bij de uitwerking van de logistiek en de fasering van het project dankbaar gebruikt van gemaakt. Het project loopt tot op heden prima. De samenwerking tussen de diverse betrokken bedrijven is uitstekend en we liggen op schema. Eind van dit jaar leveren we de hoogbouw op, begin 2017 de laagbouw. Conform afspraak.” ❚

EEN BUNDELING VAN

VAN TECHNIEK

Bouwinfo

Bezoekadres: Kamperzeedijk 107 8281 PD Genemuiden

INSTALLATIE TECHNIEK

Postadres: Kamperzeedijk 57 8281 PB Genemuiden

Van der Sluis Technische Bedrijven heeft alles in huis om zich een totaalinstallateur te mogen noemen.

T: 038 - 344 65 55 E: info@vd-sluis.nl W: www.vd-sluis.nl

Deskundigheid, een zeer brede ervaring en een no-nonsense mentaliteit garanderen dat al uw installatieactiviteiten bij ons in zeer goede handen zijn.

VDS_adv_95x130_06_2015_WT.indd 1

30-06-15 11:14

OPDRACHTGEVER Vesteda, Amsterdam ARCHITECT Tromp Partners, Heerenveen AANNEMER Van Wijnen Midden B.V., Harderwijk INSTALLATIES Loodsluis BV, Genemuiden CONSTRUCTIE Wijcon, Dordrecht

| 71

OVERVECHT-NOORD | Renovatie St.-Maartensdreef

Tekst | Jan-Kees Verschuure Beeld | Nijhuis Bouw

‘De puntjes op de i’ Techniek en bewonersbegeleiding gaan samen bij renovatie St.-Maartensdreef Bewoonde renovatie van gestapelde bouw is in toenemende mate een kwestie van ketenintegratie en bewonerscommunicatie. De aanpak van Portaal en Nijhuis Bouw wordt in de gezamenlijke projecten in Utrecht Overvecht op maat van de locatie geoptimaliseerd, met behulp van een sociaal team. “Zo ervaren bewoners minder overlast, terwijl het werk volgens planning kan doorgaan”, vertelt projectleider Wilco Lobbert van Nijhuis Bouw, dat tot de bouwvak van 2017 de renovatie uitvoert van hoogbouwflat St.-Maartensdreef.

Schanskorven markeren de entrees van de bergingen.

72 |

OVERVECHT-NOORD | Renovatie St.-Maartensdreef

Deze portiekflat in Overvecht-Noord (10 hoog/116 appartementen) dateert uit de jaren zestig en voldoet niet meer aan de eisen des tijds. De uitstraling verdient een extra sprong, net als het energielabel. 'Goed toegankelijk en veilig, energiezuinig en comfortabel', is het uitgangspunt van de renovatie. Portaal heeft in overleg met bewonersorganisatie Maarank en een klankbordgroep van bewoners een renovatieplan gemaakt. Nijhuis Bouw voert de werkzaamheden uit, met als belangrijkste componenten woningrenovatie (vervanging standleidingen en sanitair, aanbrengen mechanische ventilatie (CO2-gestuurd), nieuwe kunststof kozijnen en HR++ glas), gevelrenovatie (asbestverwijdering, vervanging bekleding en isolatie kopgevels en langsgevelbeplating; spouwmuurisolatie) en de opwaardering van de algemene ruimten. Zo worden de lastige trapjes van het straatniveau naar de verhoogde liftportieken vervangen door een nieuwe, integrale entree op maaiveldniveau, afgewerkt met schanskorven.

genoemde projectonderdelen worden in eenzelfde bouwstroom uitgevoerd. Tussen juni 2016 en de bouwvak van 2017 worden 116 appartementen gerenoveerd, met label A/B als doelstelling. Tevens worden de woningen ‘Nul-Op-de-Meter-

ready’ gemaakt (aanbrengen triple-beglazing). In totaal worden zestien dagen per woning gebruikt. Lobbert: “De techniek en uitvoering staan in dit project volledig in dienst van het bewonersproces, dat wij met Portaal begeleiden.” ›

SOCIAAL TEAM De planningslogistiek van Nijhuis Bouw is vanwege het aantal entreeportieken/trappenhuizen opgedeeld in vier fasen, waarbij de flat van boven naar beneden wordt aangepakt. De

Portiekentree op maaiveld.

Nijhuis Bouw B.V.

| 73

EINDELOOS VEEL OPLOSSINGEN. RECO. UW PARTNER IN MATERIEEL.

Bij RECO geloven we in kennis, advies en specialisme. Als verhuur specialist gaan wij dan ook verder waar andere stoppen. Samen met onze medewerkers, unieke service en alles-in-1 concept ontzorgen wij onze klanten optimaal op het gebied van materieelvoorzieningen. Dit doen wij al meer dan 60 jaar en daar zijn we goed in. Inmiddels bedienen wij naast de gehele Nederlandse markt ook Europees een behoorlijk aantal klanten. Doordat onze specialisten met u mee denken kunt u zich meer focussen op uw core business. Dit resulteert er vaak in dat er kosten bespaart kunnen worden, materieel beter afgestemd kan worden op de werkzaamheden en een betere planning op uw project.

Hoogewaard 187 2396 AP Koudekerk a/d Rijn Tel. : 071 - 341 91 20 E-mail : info@reco.eu

www.reco.eu

OVERVECHT-NOORD | Renovatie St.-Maartensdreef

Projectinfo ‘NIET ALLEEN TECHNISCH, OOK SOCIAAL DE BESTE TIJDELIJKE LIFTOPLOSSING’ In het renovatieproject St.-Maartensdreef, een tien verdieping hoog flatgebouw met vier portieken, is gekozen voor een hoogwaardige tijdelijke liftoplossing die zowel de te renoveren personenliften vervangt, als een oplossing vormt voor de aanvoer van bouwmaterialen. Verhuurder RECO levert hiervoor in samenwerking met dochteronderneming RECO Lift Solutions drie liftsystemen met elk een capaciteit van 1.000 kg, die aan de achterzijde van de trappenhuizen tijdelijk worden verbonden met de uitstapverdiepingen. Daarnaast wordt er door RECO een bouwlift geleverd voor de gevelrenovatie.

Langs- en kopgevels krijgen een nieuwe aanzicht.

‘De techniek en uitvoering staan in dit project volledig in dienst van het bewonersproces’ Nijhuis Bouw heeft een speciale woonconsulent in dienst, verzorgt workshops voor toeleveranciers en naast het uitvoerend team trekt een gezamenlijk met Portaal ingericht sociaal team op dat de communicatie met bewoners verzorgt. “Niets gebeurt zonder dit team. Het sociale team is altijd het aanspreekpunt voor bewoners; uitvoerders dragen daarom aparte hesjes, net als bezoekers van de bouwplaats.”

‘RUST EN DUIDELIJKHEID’ Er is veel geïnvesteerd in overlastbeperking, zegt Lobbert. “Het aantal boorbewegingen is bijvoorbeeld geoptimaliseerd in het kader van geluid. In de gecombineerde personen- en goederenliften gaan bewoners altijd voor en toeleveranciers leve-

ren just-in-time aan. De kozijnvervanging wordt tijdens de woningrenovatie als eerste aangepakt, waardoor de bewoonbare ruimte in het appartement na drie dagen alweer toeneemt. Tijdens de vervanging van de standleidingen wordt een bypass aangelegd, zodat het gerenoveerde sanitair snel weer in gebruik kan worden genomen; ter ondersteuning zijn douche- en rustunits voorzien op de begane grond. Dit alles resulteert in een aanpak waarbij wij uitvoerders los van de beschikbaarheid van de woningen altijd kunnen doorgaan, terwijl maximaal rekening wordt gehouden met bewoners. Komt het echt niet uit voor een specifieke bewoner, dan kunnen wij een woning overslaan. De eindgebruiker staat centraal.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER UITVOERING BOUWPERIODE PROGRAMMA

Portaal Nijhuis Bouw juni 2016 – bouwvak 2017 groot onderhoud hoogbouwflat (116 appartementen)

Accountmanager Matthijs Spies: “In technische zin worden tijdelijke liftsystemen steeds comfortabeler en sneller. En in dit project speelt ook de sociale component een grote rol. De bewoner moet zo min mogelijk overlast ondervinden van de bouwactiviteiten. Daarom is gekozen voor een hoogwaardig, tijdelijk liftsysteem met een grote capaciteit, tot twaalf personen dan wel 1.500 kg. Dit GEDA-liftsysteem kan worden uitgevoerd tot een hoogte van honderd meter en is geschikt voor rolstoelen, scootmobiels en brancards.” Voor de montage wordt in dit specifieke geval de vliesgevel aan de achterzijde van de trappenhuizen over de gehele hoogte van het flatgebouw verwijderd, waarna de liftinstallaties met bouwkundige ingrepen aan de uitstapverdiepingen worden bevestigd. “Zo nodig kan er op maaiveldniveau nog een wacht-unit worden toegevoegd.” ‘Feitelijk geen liftuitval’ De Multilift P18 S van GEDA – het gebruikte type, heeft weinig ruimte nodig, voldoet aan de laatste veiligheidseisen en mag als ‘publieksvriendelijke’ personen-/goederenlift worden ingezet, aldus Spies. “Zo beschikt dit liftsysteem over een eenvoudig bedieningssysteem, noodverlichting en een spreekluisterverbinding in de cabine. Daarnaast zijn de afmetingen van de lift uiteraard gekozen op basis van de omvang van de bouwmaterialen, zoals keukenblokken en andere bouwmaterialen die met de lift vervoerd mogen worden.” De montage van de liften wordt in alle gevallen uitgevoerd met eigen mensen. “In geval van storing zijn de lijnen met de storingsdienst even kort als tijdens reguliere liftstoringen. Feitelijk is er tijdens de bouw geen liftuitval en de ruime capaciteit van de liftsystemen minimaliseert overlast. Niet alleen voor bewoners, ook voor de bouwers.”

| 75

DEVENTER | Renovatie woonwijk Deventer-West

Tekst | Fiona de Heus (Zutphens Persbureau) Beeld | PHB Deventer

Veel aandacht voor bewoners bij grootschalig onderhoudsproject

Bij mutaties, specifieke vragen of benodigd onderhoud liet Woonbedrijf Ieder1 in Deventer en Zutphen woningen individueel renoveren, maar dit jaar wordt de wijk Deventer-West in één keer groot aangepakt: ongeveer duizend woningen zijn benaderd voor de vervanging van KBT’s: keukens, badkamers en toiletten. Bij een belangrijk deel, dat nog voorzien was van gevelkachels en geisers, wordt zoveel mogelijk centrale verwarming aangelegd. Zeker 650 huishoudens hebben ervoor gekozen mee te doen aan de KBT- of cv-renovatie. Tijdens de uitvoering haken meer huurders, enthousiast geworden door de buren, aan. Het Woonbedrijf benaderde drie partijen voor de klus en selecteerde op het financiële plaatje en het Plan van Aanpak. Niet alleen de technische kant, maar vooral ook de communicatie met de bewoners en de beperking van de overlast telden zwaar mee. PHB koos voor een Plan van Aanpak waarin de woningstichting zoveel mogelijk ontzorgd wordt, met een snelle doorlooptijd van maximaal zes werkdagen per badkamer (met daarin maximaal één weekend) en maximaal vier dagen voor de keuken en het toilet. De toe te passen producten en hun droogtijd zijn afgestemd op de gewenste snelheid en het budget.

BLOK VOOR BLOK PHB Deventer werkt al meer dan tien jaar voor het woonbedrijf. Tot nu werkte het bedrijf op afroep: bij een renovatie bepaalde het woonbedrijf wat

76 |

er diende te gebeuren en schakelde vervolgens PHB in. Met dit grote project in Deventer-West is ook het hele voortraject bij PHB neergelegd. “De warme opnames werden voorheen door het woonbedrijf gedaan en dat heeft organisatorisch de nodige impact gehad”, geeft Hennie Schrijver, projectleider restauratie, service en onderhoud bij PHB, toe. “Dat was voor ons wel even schakelen.” Nadat het woonbedrijf de eerste brief aan een groot deel van de adressen had gestuurd, met daarin de mededeling dat mensen ook zelf mochten bellen met PHB om afspraken te maken, stond de telefoon roodgloeiend. “Dat gaan we de volgende keer anders doen”, weet Schrijver nu al. Meteen al naar die eerste hausse kreeg hij daarvoor de gelegenheid: de overige woningen worden nu blok voor blok benaderd. Dat is beter te behappen voor iedereen. “Eerst vlogen we van

hot naar her, nu zit het traject korter op elkaar.” Hoewel het hem voorafgaand aan de opnames te onpersoonlijk leek om de bewoners eerst een brief te sturen, doet hij dat voortaan wel. Tijdens de warme opname kunnen de mensen keuzes maken voor hun badkamers en keukens uit een voorselectie van het woonbedrijf, zoals deuren, kleuren, handgrepen en aanrechtbladen. Om de esthetiek niet uit het oog te verliezen, zijn al bepaalde koppelingen gemaakt, zodat mensen bij grijze keukenkastjes bijvoorbeeld niet voor het grijze aanrechtblad mogen kiezen. “Dat lijkt standaard, maar er is niets standaards bij”, lacht werkvoorbereider Moniek Schotman. Sommige bewoners hadden al eerder zelf iets veranderd in hun woning, bijvoorbeeld het aanrecht verlengd of een hoekkeuken geplaatst.

DEVENTER | Renovatie woonwijk Deventer-West

PERSOONLIJK AANSPREEKPUNT Alle bewoners ontvangen vooraf een informatiebrochure waarin ook de uitvoerder Harry Haarman, het vaste contactpersoon met een foto wordt voorgesteld. Tevens staat hierin vermeld wanneer hij bereikbaar is per telefoon. Mochten er vragen zijn gedurende de uitvoering, dan kunnen bewoners hem persoonlijk benaderen. De uitvoering van een badkamer duurt zes werkdagen en de keuken en toilet vier. De bewoners waarbij keuken, badkamer én toilet worden vervangen, kunnen kiezen of ze dit achter elkaar uitgevoerd willen hebben of met een tussenpauze. De meeste kiezen voor alles achter elkaar. “De badkamer en de keuken bepalen voor driekwart het woongenot. Omdat we de mensen zo min mogelijk tot overlast willen zijn, zorgen we ervoor dat er altijd een toilet aanwezig is; Tevens zorgen we er zoveel mogelijk voor dat de bewoners elke avond kunnen koken. Een douche hebben we ook aangeboden, maar dat wil niemand. Iedereen geeft aan wel een keer bij de buren of op de sportschool te douchen”, aldus Schrijver. Door bij de warme opname zo zorgvuldig mogelijk de wensen te inventariseren en duidelijke afspraken te maken met de installateurs, schilders en kitters, kan snel gewerkt worden. In totaal betekent dit dat er zo’n twintig tot vijfentwintig eenheden per week worden uitgevoerd, wat neerkomt op zo’n tien tot twaalf woningen. In dat tempo wordt het project naar verwachting in november afgerond. Tot nu is 99 procent van de bewoners positief. Tot vreugde van iedereen, want elk cijfer hoger dan een 8 in de bewonerstevredenheidsenquête beloont PHB met 25 euro. Aan het eind van het project wordt deze pot verdeeld over alle vaklieden die eraan hebben meegewerkt. ❚

Bouwinfo

Voor renovatie.

Na renovatie.

OPDRACHTGEVER Woonbedrijf Ieder1 HOOFDAANNEMER PHB Deventer ADVIES Kleissen en Partners INSTALLATEUR W&E Willemsen installaties Heino INSTALLATEUR CV Van Dorp installaties SCHILDERWERK Lenferink Heino EINDSCHOONMAAK Te Wierik specialistische reiniging KITWERK Kit groep Deventer

| 77

Nieuwbouw Renovatie Restauratie Service & Onderhoud

PHB is een bedrijf dat stevig geworteld is in het verleden, grip heeft op het heden en de blik gericht heeft op de toekomst.

Maagdenburgstraat 20a, 7421 ZC Deventer Postbus 2038, 7420 AA Deventer 0570 - 63 44 55 info@phbdeventer.nl

Duurzaam en maatschappelijk verantwoord ondernemen is voor ons geen modieuze uitdrukking, maar een vanzelfsprekend onderdeel van de beleidsvoering.

DELFT | Kantoorgebouw Torenhove

Tekst | Lilian Heijmans Beeld | Lilian Heijmans en Bakker Arkel B.V.

Transformatie Torenhove Delft: niet klussen maar direct verhuizen Op de hoek van de Martinus Nijhofflaan in Delft staat kantoorgebouw Torenhove. Momenteel wordt dit pand gedeeltelijk verbouwd tot studio’s en appartementen. Op de tweede tot en met negende verdieping worden 102 huurwoningen gerealiseerd. Ze hebben allemaal een hoog afwerkingsniveau en worden turnkey opgeleverd.

Half april 2016 is gestart met de transformatie van Torenhove. De nieuwe studio’s en appartementen zijn bestemd voor starters op de woningmarkt. Er worden verschillende typen studio’s en appartementen gerealiseerd, variërend in grootte van 18 tot 44 m². Alle woningen worden voorzien van een luxe keuken en dito badkamer. Daarnaast beschikken ze over laminaatvloeren, raamdecoraties en zonwering. De plafonds zijn in lichte kleuren afgewerkt en op de muren is weefselbehang aangebracht, dat in crèmekleur is gesaust. “Op de begane grond bevindt zich de entree en op de eerste verdieping

zijn de bergingen voor de meeste nieuwe woningen gesitueerd”, aldus Cor van Dijk, werkvoorbereider bij Bakker Arkel B.V.. “De bewoners kunnen via een toegang op de eerste etage gebruikmaken van de naastgelegen parkeergarage van het winkelcentrum. Ondanks de strakke planning, lopen we op schema; een dertigtal woningen is op 1 augustus jl. opgeleverd, de rest volgt eind november.”

UITDAGINGEN “We stonden wel voor een bijzondere uitdaging”, zegt Dick de Gier, projectleider bij

Bakker Arkel. “Omdat de kantoren tijdens de verbouwing in bedrijf moesten blijven, konden we alleen boren tussen zes en negen uur ’s ochtends. Dat had een behoorlijke impact op de logistiek rondom dit project, zowel voor ons als voor alle onderaannemers. Daarnaast beschikken we bij Torenhove over een kleine bouwplaats. Just-in-time aanlevering van de bouwmaterialen was dus nodig. Vanuit ons hoofdkantoor in Arkel werd één keer per week een container met alle bouwmaterialen op de bouwplaats aangeleverd.” ›

| 79

Projectinfo HOME OF TALENT: UNIEK KWALITEITSPROJECT MET KWALITEITSAFWERKING “Home of Talent is een project waar wij graag onze bijdrage aan leveren. Wat ons speciaal aantrok in dit project zijn niet alleen de startende ondernemers, de hoge kwaliteitseisen en creativiteit, maar ook dat wonen en werken worden samengebracht in één gebouw”, vertelt René Kleinjan van Kleiva bv. “Datzelfde geldt voor het hergebruik van kantoorgebouwen, om de veranderende woningmarkt nieuwe impulsen te geven.”

info@kleiva.nl info@kleiva.nl

info@dakned.nl info@dakned.nl

www.kleiva.nl www.kleiva.nl info@kleiva.nl info@kleiva.nl info@kleiva.nl info@kleiva.nl 078-6771416 078-6771416 www.kleiva.nl www.kleiva.nl www.kleiva.nl www.kleiva.nl 078-6771416 078-6771416 078-6771416 078-6771416

www.dakned.nl www.dakned.nl info@dakned.nl info@dakned.nl

info@dakned.nl info@dakned.nl

073-6271250 073-6271250 www.dakned.nl www.dakned.nl

www.dakned.nl www.dakned.nl 073-6271250 073-6271250 073-6271250 073-6271250

Kleiva isoleert en bedekt de galerijen van de woningen op de tweede tot en met negende verdieping. Kleinjan “Samen met onze leverancier Dakned uit ’s-Hertogenbosch hebben wij dit project bekeken.” Kleiva en Dakned vinden duurzaamheid, kwaliteit en klanttevredenheid belangrijk. “Wij gebruiken alleen hoogwaardige producten, zowel voor de onderlaag als afwerking.” Bij de Torenhove is voor de isolerende laag speciaal aandacht besteed aan een goede drukvastheid, uitstekende beloopbaarheid en blijvend thermisch rendement. “De bedekking betreft Eshagum 470, een product met een lange levensduur dat uitstekend bestand is tegen de gevolgen van veroudering, weersinvloeden en UV-straling. Eshagum 470 is geproduceerd uit vijftien procent gerecyclede materialen en is na zijn lange levensduur honderd procent recyclebaar”, vertelt Kleinjan. “Voor de dakdetailleringen ten slotte is ons product Triflex ProDetail gebruikt, dat volledig waterdicht en bestand is tegen isolatielekkage.”

VOOR AL UW DEUR PROJECTEN

schilders

DELFT | Kantoorgebouw Torenhove

Al deze maatregelen zorgen voor zo min mogelijk warmteverlies en geluidsoverlast. Omdat de ruiten 200 kg per stuk wegen, is het glas van deze puien geplaatst door een glasrobot.”

LIFTEN De liften en elektriciteitsvoorziening moesten gesplitst worden voor separaat gebruik door bewoners en kantoorpersoneel. Dit vroeg om

de nodige vakkennis. “Voor de splitsing van de liften hebben we extra openingen in de liftschacht gemaakt. Omdat deze schacht tevens de kern van het gebouw vormt, hebben we hier voor meer stabiliteit een extra betonnen mantel aangebracht. Alles is volgens plan verlopen. Al met al zijn we best trots dat we de klus samen met alle onderaannemers in zo’n korte tijd weten te klaren”, besluit De Gier. ❚

Projectinfo DUURZAAM WEEFSELBEHANG VOOR WONINGEN TORENHOVE In Torenhove moest bij elkaar zo’n 15.000 m² aan behang- en schilderwerk worden verricht. De entreehal met receptie en alle gangen zijn van een nieuwe verflaag voorzien, net als de liften en liftkozijnen. Ook in de 102 studio’s en appartementen zijn de kozijnen en wanden geschilderd. Dit alles is gedaan door Den Breejen Schilders, onderdeel van Den Breejen Groep in Sliedrecht.

DUURZAAMHEID Van Dijk vervolgt: “Naast het hergebruik van het gebouw, dat op zichzelf al duurzaam is, is ook voor duurzame constructies en materialen gekozen. Zo zijn de voor- en rechterzijkant van het gebouw voorzien van geluidsbelaste gevels, omdat daar een drukke weg langs loopt. Ook beschikt iedere woning over een stadsverwarmingsunit. Hier wordt het water van de cv omgevormd naar water voor douche, keuken, toilet en de cv zelf. Ook zijn de balkons aan de boven- en onderkant geïsoleerd, om koudebruggen te voorkomen. Aan de bovenzijde zijn ze eveneens afgewerkt met comfortabele houten vlonders. Verder hebben de aluminium schuifpuien in de woon- en slaapkamers triple glas, dat ook nog tweemaal gelaagd is. Daarnaast zijn de suskasten zwaar uitgevoerd.

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Van der Vorm Vastgoed, Rotterdam ARCHITECT Klundert Architecten, Amsterdam HOOFDAANNEMER Bouwbedrijf Bakker Arkel B.V. ADVIES EN BOUWBEGELEIDING Vrijborg Engineering, Vught CONSTRUCTEUR Adams bouwadviesbureau uit Druten INSTALLATEUR Bokhorst, Ridderkerk (cv, lucht), Merwestreek, Gorinchem (loodgieter), Hoffman, Berg Ambacht (E-installaties)

Richard Bout, uitvoerder/teamleider bij dit bedrijf: “Doorgaans komen wij pas in de afrondende fase in actie, maar hier hebben we onze werkzaamheden al tijdens de bouw uitgevoerd, vanwege de strak geplande opleverdatum. Ondanks dat bij nieuwbouw vaak voor stucwerk gekozen wordt, krijgen alle woningen hier weefselbehang. Dit hebben we zowel in de woningen als in de gangen en bij de liften aangebracht en aansluitend in diverse kleuren gesaust. Weefselbehang is kwalitatief goed en duurzaam behang dat overschilderbaar en scheuroverbruggend is. We kunnen dit behang ook in patronen aanbrengen en dat is soms best lastig. Maar gelukkig hebben we dit vakmanschap ook in huis. Dankzij de inzet van alle collega’s kunnen de huurders hier straks volgens planning van hun nieuwe woningen genieten.”

‘SAMENWERKEN IS HET SLEUTELWOORD’ In opdracht van Bouwbedrijf Bakker Arkel levert en monteert Breur IJzerhandel Rivium 276 deuren, 102 postkasten en het ankerwerk voor de kozijnen in de Torenhove in Delft. De groothandel voor bouw en industrie levert eveneens alle overige benodigde gereedschappen en materialen. “We zijn regelmatig betrokken bij nieuwbouw- en renovatieprojecten”, vertelt directeur Linda Breur van Breur IJzerhandel. “We leveren voornamelijk deuren, hangen sluitwerk en kozijnen. Op dit moment hebben we zo’n tweeduizend deuren in bestelling staan.” Vertegenwoordiger Herman de Nas voegt toe: “Samenwerken is bij ons het sleutelwoord. Wij denken vanaf de bestekfase met onze klanten mee. Ook stellen we altijd een deurenstaat op en begeleiden we onze werkzaamheden tot aan de oplevering.” Veilig, geluidswerend en brandwerend De Nas vervolgt: “De 276 deuren voor de Torenhove bestaan uit voordeuren, bergingsdeuren, centrale deuren en toegangsdeuren van de lift naar de gang. De voordeuren en het hangen sluitwerk voldoen aan het Politiekeurmerk Veilig Wonen en zijn 42 dB geluidswerend volgens WK II. Verder is een deel van de deuren dertig minuten brandwerend.” Het ankerwerk van de kozijnen stemde Breur IJzerhandel nauwkeurig af met de betrokken leveranciers. De ankers zijn van tevoren op de gevelelementen geboord, zodat het op de bouwplaats alleen nog een kwestie van monteren is. Eigen monteurs Begin augustus leverde Breur IJzerhandel de eerste deuren. “We monteren met eigen monteurs”, benadrukt Breur. “Zo waarborgen we onze kwaliteit en flexibiliteit. Bovendien kunnen we snel schakelen, bijvoorbeeld als we ad hoc onderdelen nodig hebben.” Naar verwachting levert Breur IJzerhandel in december op.

| 81

AMERSFOORT | Kop Gildekwartier

Bouw appartementencomplex aan de Eem afgerond Tekst | Jac Buchholz Beeld | Van Bekkum Bouwbedrijf, De Ontwerpdivisie

Niet alleen voor de nieuwe bewoners is het een unieke locatie, ook voor de bouwers was het een bijzondere plek. De ligging bij rivier de Eem en de nabijheid van een woonbuurt zorgden tijdens de realisatie van het appartementencomplex in het Gildekwartier in Amersfoort voor enkele uitdagingen, aldus projectleider Berry Traa van Bouwonderneming Van Bekkum BV uit Amersfoort. Op de Kop van het Gildekwartier in Amersfoort is een appartementencomplex gerealiseerd met 75 sociale huurwoningen. Dat neemt de plaats in van een gesloopt bedrijfsgebouw – de grond op die locatie werd al in eerder stadium gesaneerd. Van het complex maken eveneens veertien koopwoningen deel uit. In het gebied lag verder een oud benzinestation met een monumentale status, dat is getransformeerd tot ijssalon. Een deel van dat gebouw is betrokken door het havenbedrijf. Daarvoor zijn onder meer sanitaire voorzieningen en een slobhopper voor het legen van chemische toiletten aangebracht (wasmachine en droger).

EXTRA PALEN Berry Traa vertelt dat de koopwoningen snel verkocht waren. “Daar is de ligging, dicht bij het historische centrum van Amersfoort, zeker debet aan geweest.” De huurappartementen, zegt hij, zijn uitgevoerd voor woningcorporatie De Alliantie en hebben allemaal een oppervlakte van circa 80 m². Onder het complex is een parkeergarage voor de bewoners gemaakt. “Daar lag één van de uitdagingen van het project. Het gaat om een halfverdiepte kelder waarin ook een binnentuin is gerealiseerd, waar alle appartementen op uitkijken. Uit de sondering was een bepaald beeld van de bodem ontstaan, maar uiteindelijk bleek dat die afweek van de werkelijkheid. Daardoor hebben we extra palen moeten aanbrengen. Voor het aanbrengen van de palen hebben we eerst zorgvuldig de groutankers van de kademuur in kaart gebracht, omdat de nieuwe schroefpalen hier tussen kwamen te staan. De uitvoering daarna is goed verlopen. De uitvoering van het wooncomplex zelf was verder redelijk regulier. Daarbij zijn we geen al te lastige aspecten tegengekomen.”

82 |

CONFORM PLANNING Bouwonderneming Van Bekkum BV was eveneens verantwoordelijk voor de restauratie en transformatie van het kleine, uit de jaren vijftig stammende benzinestation. Traa: “Het gebouw is afgestemd op zijn huidige functie, maar wel zoveel mogelijk met de authentieke uitstraling. Zo hebben we onder meer het oude geschilderde kunstwerk op de gevel in een eigentijds mozaïek-jasje gestoken.” Naast de fundering leverde ook de ligging van de bouwlocatie volgens Traa een uitdaging op. “Je gaat aan de slag in een woonwijk, dat is altijd lastig. Wat de opslag betreft heb je dan normaal gesproken niet veel ruimte, al viel dat hier wel mee. We hebben lange tijd gebruik kunnen maken van het binnenterrein. Wel

AMERSFOORT | Kop Gildekwartier

Projectinfo VINGER AAN DE POLS De werkzaamheden aan de Kop van het Gildekwartier in Amersfoort – 75 huurappartementen, veertien koopwoningen en een ondergrondse parkeergarage – zijn enkele weken geleden afgerond. De elektrotechniek in het complex werd verzorgd door Mossink Elektrotechniek.

hebben we goed gekeken naar de aan- en afrijroutes en natuurlijk naar het plaatsen en het gebruik van de kraan. We hebben in het voortraject zorgvuldig met alle betrokken partijen overlegd en aan de hand daarvan een planning opgesteld. Dat heeft eraan bijgedragen dat het project goed is verlopen en dat we uiteindelijk conform planning hebben kunnen opleveren.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER ARCHITECT AANNEMER CONSTRUCTIES INSTALLATIES

Latei Sluimer en van Leeuwen/De Ontwerpdivisie Bouwonderneming Van Bekkum BV Konstruktieburo Snetselaar BV Breman Hasselt (W), Mossink Elektrotechniek (E)

Projectleider Theo Epskamp beschrijft wat er zoal is uitgevoerd. “We hebben alle elektrotechnische installaties aangebracht zoals je in een woonomgeving kunt verwachten, inclusief een brandmeldinstallatie, hellingbaanverwarming in de parkeergarage, verlichting en voedingen voor de slagboominstallatie. Verder hebben we zonnepanelen op de daken van de koopwoningen geplaatst.” Het was een bestekmatig werk, aldus Epskamp, met als één van de belangrijkste uitdagingen de harde opleverdatum. “Als installateur ben je volgend, dus afhankelijk van andere partijen. Er was gekozen voor een lean planning, maar vanwege vele veranderingen heeft onze hoofdmonteur steeds de vinger aan de pols gehouden. Zo konden we alert op zaken inspelen en eventueel extra mensen inschakelen. Logistiek gezien was het niet heel lastig. Er was weliswaar niet veel ruimte – alleen op het binnenterrein – maar dat hebben we opgelost door aangeleverde producten meteen te verwerken. Al met al is het een prima verlopen project.”

| 83

RIDDERKERK | de Tourmalijn

Tekst Liliane Verwoolde Beeld | Stebru Bouw

Wonen met uitzicht op Noord, Lek en Maas Op de plek waar de Noord, Lek en Maas samenkomen, verrijst de Tourmalijn: twee prachtige appartementengebouwen waarvan de bewoners straks uitkijken op een uniek, oer-Hollands rivierenlandschap. Minstens even uniek is de gevelbekleding van het gebouw. De Tourmalijn in Ridderkerk bestaat uit twee torens, elk met zeventien verdiepingen. In de ene toren komen 66 huurappartementen; in de andere 62 koopappartementen. De appartementen zijn uitgesproken luxe en bieden een uniek uitzicht op de Noord, Lek of Maas. Stebru Transformatie heeft het gebied samen met Arlan architecten ontwikkeld en regelt ook de verkoop van de appartementen. Stebru Bouw is de aannemer van het project.

FUNDEREN MET ZORG De fundering van het project vraagt grote zorgvuldigheid. “Precies in het gebied waarin de funderingspalen moesten worden aangebracht, bevinden zich de ankers van de damwand van de Maas”, vertelt Kees de Vooght, hoofd uitvoerder van Stebru. “Om deze niet te beschadigen, hebben we deze eerst in kaart gebracht. Daarnaast mocht in dit gebied – ter bescherming van de monumentale panden in de nabije omgeving – niet worden getrild. We waren

'De torenkraan met 74 m onder de haak is uiterst windgevoelig'

WERKVOORBEREIDING MET TOPCONCENTRATIE Het metselwerk is een uitdaging op zich. Arlan Groep heeft gekozen voor zwarte, witte, middelgrijze en zilvergrijze bakstenen, die in uiteenlopende spouwdieptes en in drie verschillende metselverbanden – wildverband, halfsteensverband en tegelverband – moeten worden verwerkt. Dit vraagt topconcentratie van de werkvoorbereiders en stelleurs. Zij moeten de juiste profielen stellen, ankers met de juiste lengte klaarleggen en ervoor zorgen dat de hemelwaterafvoeren worden verwerkt in de spouw. En dan is nog niet gesproken over de balkons, waarvan sommige uitkragend zijn met metselwerk en sommige uitkragend met glas, andere zijn inpandig met hekwerk en weer andere inpandig met glas.

ALS EEN TREIN

dus aangewezen op grondverdringende boorpalen; deze waren regelmatig zo groot dat je er met gemak rechtop doorheen kunt lopen. Al met al was het een spannende en complexe aangelegenheid.”

DE WIND ALS SPELBREKER Daarna wordt – volgens een vast stramien – de ruwbouw ingezet. Stebru stort eerst in de ene toren de betonvloer en verhuist dan naar de andere toren. Terwijl zij daar de betonvloeren legt, worden in de eerste toren de wanden geplaatst. Zo klimmen de torens gelijktijdig de hoogte in. Slechts één component kan de voortgang doorkruisen. “De betonelementen worden aangevoerd door een torenkraan met 74 m onder de haak”, vertelt De Vooght. “Een kraan van dit formaat is uiterst windgevoelig en moet al bij windkracht zes worden stilgelegd. Gelukkig hebben we tot nu toe rustig weer gehad en liggen we exact op schema.”

84 |

Voor het overige vertonen de appartementen een grote gelijkenis. Als op vier verdiepingen de ruwbouw is afgerond, begint op die vier lagen het metselwerk en na het metselwerk de afbouwfase. “We werken dan als treinwagons achter elkaar”, vertelt Michel van der Wey, bedrijfsleider van Stebru. “Als de ruwbouw-, metsel- en afbouwfase tegelijk plaatsvinden, zijn op de bouwplaats meer dan zeventig mensen actief. En iedereen weet wat er van hem wordt verwacht. Dat is mooi om te zien.” Op 2 februari 2018 wordt de Tourmalijn opgeleverd. ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER ARCHITECT AANNEMER CONSTRUCTEUR INSTALLATIES BOUWSOM BOUWPERIODE

Stebru Transformatie, Nieuwerkerk aan de IJssel Arlan Groep, Rotterdam Stebru Bouw , Nieuwerkerk aan de IJssel Goudstikker - de Vries, ’s-Hertogenbosch Spindler Installatietechniek, Rotterdam € 17,5 miljoen mei 2016 – februari 2018

HOOGEVEEN | De Kaap

Tekst Trebbe Groep Beeld | Trebbe Groep

De Kaap in Hoogeveen

‘Roodgloeiende kranen’

In het centrum van Hoogeveen wordt hard gewerkt aan De Kaap, een omvangrijk project met een ondergrondse parkeergarage voor 482 auto’s, 38 sociale huurappartementen, 17 koopappartementen en 8 koopwoningen. Het complex huisvest ook het Jannes van der Sleedenhuis, een woonserviceconcept bestaande uit een Herstelhotel, zorgeenheden (zowel in de lichte als zwaardere zorg), reguliere aanleunappartementen en 230 m² semi-commerciële ruimte. De realisatie is in handen van Trebbe Groep bv. De Kaap is een gezamenlijk project van de gemeente Hoogeveen, Stichting Woonconcept en WVG Ontwikkeling. Het gebouw bestaat niet alleen uit woningen, er komt eveneens een ondergrondse parkeergarage voor 482 auto’s die deels onder Park Dwingeland wordt aangelegd. Het park wordt daarmee groter en krijgt een nieuwe inrichting. Ruben Nijhuis, hoofduitvoerder van Trebbe, vertelt dat er problemen zijn geweest met de funderingspalen. “Daardoor hebben we planningtechnisch vertraging opgelopen. Die zijn we nu met allerlei ingrepen waar mogelijk aan het inlopen. We zetten bijvoorbeeld meer mensen in dan gepland. En extra kranen waar mogelijk. Daarnaast overlappen ruwbouw en afbouw elkaar. Op sommige plekken zijn we nog met de ruwbouw bezig, elders is de afbouw al begonnen. Dat leidt tot meerdere bouwstromen. Dat is complex en vraagt om een zorgvuldige afstemming van alle werkzaamheden. Bovendien heeft de aangepaste bouwvolgorde consequenties voor de inzet van de kranen. Die staan als het ware roodgloeiend, ze hebben de afgelopen maanden geen minuut stilgestaan.” ›

| 85

HOOGEVEEN | De Kaap

Projectinfo HOOGTEVERSCHILLEN OPLOSSEN Het is één van de grootste bouwprojecten in de regio: de realisatie van De Kaap in Hoogeveen. De bouw heeft inmiddels zijn hoogste punt bereikt en dat betekent dat er ook aan de daken gewerkt kan worden. Daarvoor wordt een beroep gedaan op Winans Dakwerken, specialist in het leveren en aanbrengen van onder meer bitumineuze en kunststof dakbedekkingen, isolaties en onderconstructies. “We hebben inmiddels een start gemaakt, inderdaad”, bevestigt projectleider Peter Dibbets. “Het gaat om diverse bouwdelen die we gefaseerd aanpakken.” In eerste instantie, zegt hij, is er sprake van het aanbrengen van noodlagen: een bitumineuze dampremmende laag om de daken waterdicht te maken. Dibbets geeft aan dat het om verschillende soorten daken gaat, wat zorgt voor een uitdaging bij de aansluitpunten. “We bekijken per plek hoe we dat het best kunnen oplossen. Dat geldt eveneens voor de hoogteverschillen en afschotten. Ook daarvoor werken wij per dak een optimale oplossing uit.” Hij wijst dan op de beperkte ruimte en strakke planning. “Maar dat komen we regelmatig tegen. Dat is een kwestie van goed overleg, onder andere over het gebruik van kranen, en kijken naar hoeveel mensen we waar inzetten. Het is een omvangrijk project waarbij we elkaar geenszins in de weg kunnen lopen. We verwachten de planning te kunnen volgen, maar zijn hierin wel afhankelijk. De voortgang van het bouwproces is maatgevend.”

86 |

'De verwachting is dat we eind eerste kwartaal van 2017 kunnen opleveren, mits we geen hele strenge winter krijgen' JUST-IN-TIME De gebouwen, aldus Nijhuis, worden voor een deel in het werk gestort en voor een deel wordt gebruikgemaakt van prefabelementen. Er is een WKOinstallatie voorzien en verder is er wat installaties betreft alle aandacht voor de toekomstige bewoners en het aspect zorg. De Kaap, zegt Nijhuis, is gesitueerd in het centrum van Hoogeveen. “Dat betekent binnenstedelijk bouwen en dat is elke keer weer een uitdaging. Vanwege de beperkte ruimte en de logistiek. Daarover is intensieve afstemming met winkeliers en omwonenden. Dat verloopt gelukkig goed, we houden rekening met elkaars belangen.” Om alle logistieke bewegingen soepel te laten verlopen, zijn er meerdere logistieke plannen opgesteld, maakt Nijhuis duidelijk. Daarin zijn onder meer de aan- en afvoerroutes vastgelegd. De leveringen zijn verder allemaal just-intime gepland, in verband met de beperkte opslagruimte. Alle aangeleverde materialen worden meteen gelost en per kraan naar de plek van bestemming getransporteerd.

HOOGEVEEN | De Kaap

LEAN Wat de bouwwerkzaamheden betreft wordt volgens een overall-planning gewerkt. Daarvan afgeleid zijn verschillende lean-planningen opgesteld. Er wordt voortdurend gekeken hoe zo efficiënt mogelijk gewerkt kan worden, volgens Nijhuis. “We hebben regelmatig overleg, zogenoemde ‘daily stands’, over met welke aanpak we de achterstand zoveel mogelijk kunnen inlopen. Het tempo zit er momenteel goed in. De verwachting is nu dat we eind eerste kwartaal van 2017 kunnen opleveren, mits we geen hele strenge winter krijgen.” Henk-Jan Overmars is als opdrachtgever/ directievoerder vanuit WVG Ontwikkeling betrokken bij het project en geeft aan: “We zien dat Trebbe er echt alles aan doet om de opgelopen achterstand te reduceren. Een prestatie, want zo’n hoog tempo draaien op deze unieke locatie vraagt veel van de aannemer.”

KWALITEIT “Voor ons al opdrachtgever is dit eveneens een flinke uitdaging. We moeten naast het bewaken van de kwaliteit ook tijdig informatie aanleveren voor bijvoorbeeld de zorginfrastructuur, het parkeermanagement, de afwerking van appartementen en zelfs de beplanting in het park. Dat komt soms vreemd over bij toekomstige bewoners en gebruikers als je nog volledig in de ruwbouw zit, maar ook hier kunnen we nog steeds een goede invulling aan geven. We kijken uit naar de oplevering van dit omvangrijke project en zijn momenteel – binnen dit plan – alweer in voorbereiding met de ontwikkeling van ‘Parkwoningen’ die gedeeltelijk op de parkeergarage worden gerealiseerd. Deze woningen komen binnenkort in de verkoop en zullen in de tweede fase van dit project worden gerealiseerd.” ❚

Trekken van de damwanden.

Bouwinfo OPDRACHTGEVER ARCHITECT AANNEMER CONSTRUCTIE INSTALLATIES

Gemeente Hoogeveen, Stichting Woonconcept en WVG Ontwikkeling AAS Architecten, Groningen Trebbe Groep bv Ingenieursbureau Wassenaar, Haren Löwik Installatietechniek Almelo

WINANS DAKWERKEN

ON TOP OF IT

Scheepsdiep 12 - 8356 VJ Blokzijl Tel: 0521 - 37 15 55 E-mail: info@winans.nl

www.winans.nl | 87

ROTTERDAM | Weena 750

Tekst Liliane Verwoolde Beeld | De Nieuwe Norm

Transformatie naar hotelappartementen

Stijlvolle entree grijpt diep in op de constructie van het gebouw ‘We kennen de risico’s en valkuilen van deze transformaties’ EIGEN AANVOERROUTE De transformatie vindt plaats in het hart van Rotterdam, waar loop-, fietsen autoverkeer in de directe nabijheid gewoon doorgaan. Dat vraagt van De Nieuwe Norm een zorgvuldig uitgestippeld verkeersplan. In overleg met de gemeente legt zij voor het bouwverkeer een speciale aanvoerroute aan, waarover kranen en vrachtverkeer met minimale overlast de bouwplaats kunnen bereiken. In de lean-planning – opgesteld met alle betrokken partijen – staat aangegeven op welke tijdstippen partijen hiervan gebruik kunnen maken.

CONSTRUCTIEVE INGREEP Weena 750 krijgt een stijlvolle entree, passend bij haar nieuwe bestemming. Hiervoor worden de gevels van de begane grond en eerste verdieping vervangen door een transparante façade, een ingreep die behoorlijk ingrijpt in de constructie van het gebouw. “De twee kolommen die nu rechts en links staan, worden vervangen door één centrale kolom met dubbele lengte”, wijst Ronald Grootendorst, werkvoorbereider van De Nieuwe Norm. “Hiervoor wordt eerst een tijdelijke opvangconstructie geplaatst. Vervolgens verrichten we het voorbereidende sloopwerk, waarna de grote, nieuwe kolom wordt geplaatst. Nu klinkt dit redelijk eenvoudig, maar de tolerantie bij al deze activiteiten is 0,0. De kleinste afwijking kan leiden tot scheurvorming in het hele gebouw. Daarom moeten we alle stappen nauwlettend monitoren.”

Weena 750 was een kantoorgebouw in Rotterdam. Na de transformatie is het een luxe hotelgelegenheid voor gasten die voor langere tijd in Rotterdam willen verblijven. Behalve een bed en een badgelegenheid, vinden zij er een keuken en een comfortabel zitgedeelte. Medio april 2016 is het kantoorpand Weena 750 volledig gestript en liggen de plannen voor de nieuwe bestemming klaar. Van de zestien verdiepingen worden er negen ingericht als hotel met 104 luxe hotelkamers, geheel afgestemd op longstay gasten. Op de tiende tot en met de zestiende verdieping blijft de kantoorfunctie behouden. Deze verdiepingen worden hoogwaardig gerenoveerd en geschikt gemaakt voor de verhuur van kantoorunits. Hier worden de installaties geüpgraded; in het hotelgedeelte worden ze compleet vervangen, zodat ze weer voldoen aan de eisen van deze tijd. Bouwonderneming De Nieuwe Norm realiseert de transformatie van Weena 750.

88 |

ROTTERDAM | Weena 750

Projectinfo ‘NOG NIET VOLLEDIG INGEVULD’ De gebruiker van het zestien etages tellende pand aan Weena 750 in Rotterdam – pal tegenover het centraal station – vertrok enige tijd geleden waarna het gebouw leeg kwam te liggen. Inmiddels is er een nieuwe bestemming gevonden. In de plint komt retail, in de toren hotelappartementen (verdieping 1 tot en met 9) en kantoren (verdieping 10 tot en met 16).

INSTALLATIES Op de kantoorverdiepingen worden de aanwezige installaties waar mogelijk gereviseerd en behouden. De hotelverdiepingen worden voorzien van nieuwe klimaatbeheersystemen, waarmee de hotelgasten zelf het klimaat op hun hotelkamer kunnen regelen. De vier bestaande liften worden gerenoveerd en een extra goederenlift wordt toegevoegd. De Nieuwe Norm werkt het idee van de opdrachtgever uit op basis van diens wensen en legt vervolgens – hoe groot het project ook is – een compleet uitgewerkt plan en een vaste prijs op tafel. “We kunnen dit doen omdat we in de loop der jaren veel ervaring hebben opgebouwd in soortgelijke projecten”, vertelt Marco van den Burg, unitmanager van De Nieuwe Norm. “Een groot voordeel voor de klant. Die weet nu van te voren wat hij aan de achterkant betaalt.” ❚

Alleen de definitieve invulling van het hotel staat vast, de rest volgt later, vertelt Bob Hogervorst van SDR Elektrotechniek, het bedrijf dat de elektrotechnische voorzieningen aanbrengt. “Dat doen we in de plint tot casconiveau, met alleen nutsvoorzieningen en noodverlichting. Tot er meer duidelijkheid is over de verdere invulling. De kantoorverdiepingen worden voorzien van een nieuw plafond en een nieuwe elektrische en verlichtingsinstallatie met een standaard indeling van de verlichting, wandcontactdozen en brandmelden ontruimingsinstallatie.” De hotelfaciliteiten, zegt hij, worden volledig ingevuld. “In de kelder wordt een nieuwe laagspanningstrafo geplaatst, evenals twee nieuwe hoofdverdeelkasten: één voor het hotel en één voor het kantoorgedeelte en de algemene ruimtes. Verder vernieuwen we alle verlichting, CCTV, data, toegangscontrole en het brandmelden ontruimingssysteem.” Dat alles is volgens Hogervorst zorgvuldig voorbereid en vastgelegd in een Plan van Aanpak. “Je hebt in de toren te maken met twee verschillende functies. Voor een hotel gelden bovendien andere voorschriften dan voor kantoren. Dat hebben we allemaal zorgvuldig uitgewerkt, dus we verwachten in de uitvoering geen echte problemen.”

Al meer dan 100 jaar kwaliteit en vakmanschap

Elektrotechniek - Telematica U kunt bij ons terecht voor

Licht- & kracht installaties - Zwakstroom installaties Beveiligingsinstallaties - Telematica installaties Zorginstallaties Kiest u voor kwaliteit, dan kiest u SDR Elektrotechniek. Met meer dan 100 jaar ervaring in de installatiebranche zijn wij de juiste partner voor uw projecten en voor het beheer en onderhoud van uw elektrotechnische- en beveiligingsinstallaties. Betrokken, betrouwbaar, flexibel en snel. Wij bieden u de best passende oplossingen met het oog op de toekomst. U kunt 24/7 op ons rekenen!

Bouwinfo OPDRACHTGEVER ARCHITECT AANNEMER ADVIES CONSTRUCTEUR BOUWSOM BOUWPERIODE

Maarsen Groep, Amsterdam MoMENT architectuur, Haarlem De Nieuwe Norm, Rotterdam Idea Ontwerp bv, Amsterdam Imd Raadgevende ingenieurs, Rotterdam € 11,5 miljoen mei 2016 – mei 2017

Propellerstraat 1-5 | 1059 CB Amsterdam | 020-5110880 | info@sdr.nl | www.sdr.nl

| 89

ROTTERDAM | 109 appartementen Wielewaal Oost

Eerste huurappartementen in Wielewaal Oost opgeleverd Tekst Patricia van der Beek Beeld | Slokker

In juli 2016 zijn de eerste 109 appartementen in Wielewaal Oost in Charlois Rotterdam-Zuid opgeleverd. In opdracht van woningcorporatie Woonstad Rotterdam heeft Slokker Bouwgroep vestiging Breda hier, naar het ontwerp van architectenbureau KAW twee complexen met sociale huurwoningen gerealiseerd. Ze zijn bestemd voor senioren uit de naastgelegen woonwijk Wielewaal, die stamt uit 1949 en wordt herontwikkeld. “Het zijn buitengewoon mooie levensloopbestendige appartementen geworden”, zegt Arend Vriend, Projectmanager Vastgoed Ontwikkeling van Woonstad. “Ruime twee- en driekamerwoningen met grote buitenruimtes, beslist geen standaard sociale woningbouw. Dat is precies wat we wilden.”

rijkste drager van het stedenbouwkundig plan en bepaalt de samenhang. Dit heeft geleid tot een landschappelijke campus die uit een doorlopend parklandschap bestaat met daarin losstaande woonblokken.”

Het bestaande Wielewaal is een woonwijk met semipermanente woningen, vlak na de Tweede Wereldoorlog heel snel gebouwd voor gezinnen die woonruimte nodig hadden. De huizen zijn niet onderheid en waren bedoeld om maar 25 jaar te blijven staan. Inmiddels staat de wijk er nog steeds. Tijd dus voor een grote vernieuwingsoperatie.

De architectuur sluit aan op het landschappelijke karakter. Vanwege de beperkte ruimte tussen

GEBIEDSINRICHTING EN ARCHITECTUUR

LANDSCHAPPELIJKE CAMPUS “Begonnen is met de nieuwbouw van twee appartementencomplexen op de voormalige sportvelden aan de rand van de oude woonwijk. Zo kan de herontwikkeling plaatsvinden zonder dat bewoners meerdere malen hoeven te verhuizen”, vertelt stedenbouwkundige Eric Jongen. “De twee gebouwen staan in het midden van Wielewaal Oost. Op een unieke plek, grenzend aan het Zuiderpark. Het landschap is de belang-

90 |

(Beeld Jannes Linders)

de verschillende blokken in het plan, is gekozen voor eenheid in verscheidenheid. Dit betekent dat de twee blokken samengesteld en dus verwant zijn, maar toch op zichzelf staan. De gebouwen hebben verschillende bouwvolumes met diverse hoogtes en vormen geen gesloten geheel. Architect Candice de Rooij: “Ze zijn alzijdig, je hebt dus eigenlijk vier voorgevels en één binnengevel. Hierdoor kan overal licht binnenkomen en wordt tegelijk de relatie met de parkachtige omgeving

ROTTERDAM | 109 appartementen Wielewaal Oost

gelegd. Door de trapvorm zijn alle woningen gericht op het park. Die verwantschap zie je verder terug in de gebruikte kleuren, materialen en detaillering. Zoals de horizontale banden in de buitengevel waarop het gele en leverbruine metselwerk mooi aansluit. En het gebruik van natuurlijke tinten, twee varianten baksteen in rustige kleuren en de groenbruine verticale houten delen aan de binnenzijde.” Ook is er afstemming in de overgang van privé naar openbaar. Zo liggen de entrees aan de binnenzijde en kunnen de binnentuinen dienen als ontmoetingsplek. Die saamhorigheid is tevens één van de uitgangspunten van het plan. Vriend: “Veel mensen wonen al vanaf het begin in De Wielewaal. Daardoor is er een gemeenschapsgevoel ontstaan. Omdat dit ook zo moet blijven, is het belangrijk dat bewoners elkaar op meerdere plekken kunnen ontmoeten, zoals in de binnenhoven.”

gebruik van prefab beton. “Dat moest geëtst zijn, en dit kun je in Nederland maar op één plaats krijgen. Vanwege de grote hoeveelheid die nodig was en de lange productietijd, hadden we een uitdaging. Ook om vroegtijdig synergie met de andere bouwdelen te krijgen. Dan is het prettig dat je elkaar weet te vinden. Dit lukt uitstekend, dankzij onze unieke werkwijze waarbij het hele uitvoeringsteam op de bouwlocatie in de bouwkeet aanwezig is. Daar vindt ook het overleg met de adviseurs plaats. Die korte lijnen werken heel efficiënt.”

energie op voor de centrale voorzieningen. De sedumdaken werken eveneens als buffering om piekbelasting op het rioleringsstelsel bij regenval te verminderen. Tot slot is in de algemene ruimten LED-verlichting aangebracht. De bewoners én alle betrokken partijen zijn blij met het eindresultaat. ❚

DUURZAAM

BOUW

Inmiddels staan er twee fraaie duurzame appartementengebouwen. Duurzaam betekent hier: met toekomstwaarde. Wildhagen: “Er is een complex gerealiseerd dat over veertig jaar ook nog mooi zal zijn. Ontwerp en opzet dragen bij aan een kwalitatief hoogwaardige leefomgeving, waardoor sprake is van duurzame waardeontwikkeling van een heel gebied.”

De constructie wordt gevormd door een fundering op prefab heipalen, in het werk gestorte bouwmuren en systeemvloeren. Volgens Stefan Wildhagen, adjunct-directeur bij Slokker Bouwgroep, is één van de hoofdarchitectonische elementen het

Maar ook duurzaam in de zin van milieuvriendelijk. De woningen worden verwarmd door restwarmte vanuit het stadsverwarmingsnet. Zonnecollectoren op de daken wekken zonne-

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Woonstad Rotterdam STEDENBOUWKUNDIG PLAN EN BEELDKWALITEITSEISEN Jongen Ontwerp ARCHITECT KAW architecten en adviseurs ADVIES Royal Haskoning DHV HOOFDAANNEMER Slokker Bouwgroep B.V. vestiging Breda OPENBARE RUIMTE-INRICHTING Jongen Ontwerp i.s.m. M11 en Lilian van Oosterhoudt CONSTRUCTEUR Goudstikker - De Vries B.V.

Bouwprojecten vormen het gezicht van onze omgeving. Wij geven dat gezicht haar uitdrukking, al ruim 80 jaar.

Slokker Bouwgroep vormt samen met Slokker Vastgoed, Slokker lnvestments, Slokker International en Slokker lnnovate de Slokker Groep: al ruim 80 jaar gespecialiseerd in het ontwikkelen, realiseren en beheren van woningen tot multifunctionele accomodaties. De Slokker Groep is werkzaam vanuit de volgende (inter)nationale vestigingen: Almere, Breda, Eindhoven, Huizen, Zeewolde, Zwolle, Atlanta, Denver, Jacksonville, Washington, Calgary, Toronto en Luzern.

1§ Slokker

www. slakkerbauwgraep. nl

| 91

ALMERE | DUIN

Tekst Jac Buchholz Beeld | Waal Bouw

'DUIN Almere: volop in ontwikkeling'

Woningbouw in duinlandschap

92 |

ALMERE | DUIN

Aan het IJmeer, met zicht op Amsterdam wordt momenteel gebouwd aan wat uit moet groeien tot een nieuwe stadsuitbreiding van Almere. Bijzonder kenmerk: de uitbreiding krijgt het karakter van een duinlandschap. Eén van de eerste wooncomplexen die onderdeel uitmaken van dit project, DUIN, wordt momenteel gerealiseerd. In DUIN zijn niet alleen woningen voorzien, er komen ook winkels, restaurants, een boulevard en een jachthaven. Het wordt een gebied met een natuurlijk karakter. Dat niet alleen is terug te zien in de aanleg van duinen, maar eveneens in de aanleg van schelpenpaden, slingerende straten en hoogteverschillen. Het merendeel van het project bestaat momenteel alleen nog op papier. Met de bouw van een appartementencomplex met 190 woningen krijgt het plan, na de bouw van eengezinswoningen, wat meer gestalte.

toekomst fors kan worden uitgebreid. Ruijs legt uit dat er sprake was van een lang voortraject waarin Waal een adviserende rol had. “Er is

onder meer sprake van een gecertificeerde bouwplantoets. Je ziet steeds vaker dat gemeenten die niet meer zelf uitvoeren. ›

LANG VOORTRAJECT Het complex wordt gerealiseerd door Waal, in opdracht van ontwikkelaar Amvest. Marcel Ruijs, projectleider/teamleider bij Waal, legt uit dat het om vier geschakelde woongebouwen gaat met daarin huurappartementen, zowel voor de sociale huur als voor de vrije sector. In de plinten komen commerciële ruimtes. De gebouwen – A, B, C en ED genaamd – zijn van verschillende omvang. Er zijn tevens twee parkeergarages voorzien waarvan er één, bij gebouw ED, in de

Duin vanaf de bouwkraan.

Foppen InstallatIe technIek voor passende InstallatIes en passend werk! Foppen Installatie Techniek (FIT) is een expert op het gebied van gas, water, riool en sanitaire installaties in de projectmatige nieuwbouw. Wij richten ons voornamelijk op loodgieterwerkzaamheden voor nieuwbouw en renovatie. Dit geldt zowel in de utiliteitbouw als in de (luxe)woningbouw.

natrIumweg 12 | 3812 pv amersFoort | t. 033 - 463 21 53 | F. 033 - 465 90 41

Foppen Installatie Techniek Advertentie 197x130mm FINAL.indd 1

02-09-11 10:22

| 93

Uw partner voor gietbouw oplossingen.

KLINKBV.NL

ALMERE | DUIN

Bij dit project heeft Amvest dat bij ons neergelegd, waarop wij een gecertificeerd bouwkundig adviesbureau hebben ingeschakeld.” Ruijs vertelt vervolgens dat in oktober 2015 met de uitvoering van de werkzaamheden is begonnen. “Met het heiwerk. In december hebben we het eerste beton gestort. Het casco trekken we grotendeels op in tunnelgietbouw. Alleen bij gebouw A maken we gebruik van prefab onderdelen en wandpanelen. De balkons brengen we aan zodra het casco gereed is. Omdat de parkeergarages uiteindelijk opgaan in het duinlandschap en dus onder het zand verborgen worden, maken we daar bij de bouw gebruik van TT vloerplaten. Daarmee kunnen ze een hogere belasting aan.” Volgens Ruijs wordt gebouw C begin 2017 opgeleverd, het hele complex moet tijdens de bouwvak volgend jaar klaar zijn. “Het meest complexe aspect hier is dat er sprake is van vier bouwstromen. Dat vraagt om een zorgvuldige logistieke afstemming, om goede samenspraak tussen de diverse partijen. Naast een overall planning werken we dan ook met lean deelplanningen voor de diverse fases: de gevelbouw, de ruwbouw en de afbouw. Dat is een aanpak die we steeds meer nastreven. Je hebt dan op een gegeven moment maar een half woord nodig om elkaar te begrijpen.”

DEELPROJECTEN Met dit appartementencomplex wordt een volgende stap gezet in de realisatie van DUIN, merkt Ruijs tot slot op. Een project waar nog zeker tien jaar in diverse deelprojecten aan wordt gewerkt. “Of wij hier vaker actief zullen zijn? Dat is op dit moment nog niet bekend. Voorlopig richten we ons op dit deelproject. Dat loopt dankzij een goede voorbereiding en prima samenwerking volgens planning.” ❚

Projectinfo TUNNELGIETBOUW Bij de bouw van een uit vier woonblokken bestaand appartementencomplex, onderdeel van het project DUIN in Almere, wordt grotendeels gebruikgemaakt van tunnelgietbouw. Alleen gebouw A wordt gemaakt met behulp van stalen wandbekisting, geleverd door Klink Bekistingen, en breedplaatvloeren. De tunnelbekisting voor het realiseren van de andere drie woonblokken wordt tevens geleverd door Klink Bekisting. Er wordt volop aan het complex gewerkt. Projectmanager Jacques Bruintjes van Klink legt uit dat de bouw, qua ruwbouw, grotendeels gereed is. “Het merendeel van de ruwbouw is klaar. Het is voor ons een redelijk regulier werk, dat mede dankzij de goede weersomstandigheden goed verloopt.” Voorafgaand aan het werk, vertelt hij, is er uitvoerig overleg gevoerd met de constructietekening als basis, om te kijken waar eventuele knelpunten zitten. Voor de aanvoer is een medewerker van Klink Bekistingen op de bouwplaats geweest om te overleggen over aan- en afrijroutes en het gebruik van kranen. “Ook dat heeft ons niet voor problemen gesteld. Het transport was goed te doen en zeker in de beginfase was er volop ruimte. Het gebruik van de kranen, tijdens de afmontage en het ombouwen, gebeurt altijd in goed overleg ter plekke, tussen ons en de uitvoering. Naar verwachting is men in week 47 of 48 gereed met de ruwbouw, waarna de bekisting en beveiliging afgevoerd kan worden.”

HOGEDRUKSYSTEEM In het duinlandschap van DUIN in Almere verrijst momenteel een appartementencomplex met 190 woningen. Derko Installatietechniek verzorgt in het gebouw de cv-installaties. Die vroeg bij dit project om een innovatieve benadering, legt projectleider Kevin Duits uit.

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Amvest Woningen - Nova Projectontwikkeling B.V. AANNEMER Waal ARCHITECT Klunder Architecten CONSTRUCTIES Goudstikker de Vries INSTALLATIES Rijndorp Elektrotechniek (E), Derko Installatietechniek (cv), Megaduct (mv), Foppen Installatietechniek (lg)

“De installatie van de diverse gebouwen wordt aangesloten op het stadsverwarmingsnet van Nuon Almere. Door de hoogte van de gebouwen heeft de stadsverwarming een PN10 druksysteem nodig in de gebouwen. Hierdoor waren wij genoodzaakt de 10 bar werkdruk vanuit de stadsverwarming naar de woningen te reduceren. Daarvoor gebruiken we een specifieke verdeler.” Die verdeler, legt Duits uit, is speciaal voor dit project ontwikkeld. “We zijn in het voortraject samen met de fabrikant en Nuon stadsverwarming gaan onderzoeken aan welke technische eisen de verdeler moest voldoen. Daarbij zijn diverse opties voorbij gekomen. Vanuit deze opties hebben we bekeken hoe we een optimale werking tegen een zo aantrekkelijk mogelijke prijs kunnen bereiken.” De verdeler zal niet alleen in het nu in aanbouw zijnde complex worden toegepast, maar in de toekomst bij meer projecten worden ingezet. “Wellicht met enkele aanpassingen, want het blijft maatwerk.” Momenteel is Derko bezig met het aanbrengen van het leidingwerk. Dat gebeurt op basis van een lean planning, maakt Duits duidelijk. “Dankzij de zorgvuldige afstemming met alle partijen verloopt alles, ondanks de grote omvang van het werk, soepel.”

| 95

AMSTERDAM-NOORD | Mosveld Tekst | Marjoleine Meppelink Beeld | Architectuurfotografen.nl / Fedde de Weert

Prachtig uitzicht gegarandeerd voor bewoners van nieuw wijkwinkelcentrum ‘Mosveld’

Vlak voor de bouwvakvakantie werd, in het zuidelijke deel van Amsterdam-Noord, door Bouwbedrijf M.J. de Nijs het nieuwe wijkwinkelcentrum ‘Mosveld’ opgeleverd. Dit bijzondere en moderne project bestaat uit 53 huurappartementen en ruim 7.500 m² winkeloppervlak, waaronder twee supermarkten. Ook beschikt het pand over een groot parkeerdek dat plaats biedt aan 140 auto’s. Door de unieke en centrale ligging van het gebouw worden de nieuwe bewoners van alle gemakken voorzien en genieten zij tevens van een prachtig uitzicht. Na een grondige voorbereidingsfase, die bijna twee jaar heeft geduurd, is Bouwbedrijf M.J. de Nijs in het voorjaar van 2015 gestart met de eerste heiwerkzaamheden. Bas Pronk, bedrijfsleider bij Bouwbedrijf M.J. de Nijs, vertelt: “Met een totale bouwtijd van zestien maanden hebben we de vaart er flink in moeten houden om het project op tijd te kunnen opleveren.”

BLVC-PLAN Om ten tijde van de bouw zo min mogelijk overlast te veroorzaken voor de omgeving heeft het bouwbedrijf een BLVC-plan ingediend bij

96 |

de gemeente Amsterdam. In dit plan komen de thema’s Bereikbaarheid, Leefbaarheid, Veiligheid en Communicatie aan de orde. “Voorafgaand aan de bouwwerkzaamheden hebben we bijvoorbeeld in een nabijgelegen café een informatieavond georganiseerd voor de direct omwonenden. Ook hebben we alle betrokkenen steeds op de hoogte gesteld van de voortgang van het project, door het verspreiden van nieuwsbrieven.” Omdat vlak naast het nieuwe wijkwinkelcentrum een openbare school gelegen is, heeft ook een gesprek plaatsgevonden met de directie van

de school waarbij alle plannen en uitdagingen op tafel zijn gelegd. “Door reeds in een vroeg stadium met elkaar om tafel te gaan zitten kun je eventuele moeilijkheden tackelen en kweek je goodwill bij alle partijen.”

NIVEAUVERSCHIL De bijzondere ligging van het complex, dat tegen een bestaand talud is aangebouwd, geeft het gebouw een unieke uitstraling. Architectenbureau SeARCH heeft volgens Pronk heel goed ingespeeld op het niveauverschil in de omgeving. “Zo sta je bijvoorbeeld aan de ene kant van het gebouw op

AMSTERDAM-NOORD | Mosveld

GESLAAGD EINDRESULTAAT

maaiveldniveau, terwijl je aan de andere kant direct op de eerste verdieping staat.” Het wijkwinkelcentrum beschikt tevens over enkele andere leuke details. Bijzonder zijn bijvoorbeeld de

twee torens die op het gebouw staan. Deze zijn in een geknikte vorm uitgevoerd en bekleed met traditioneel metselwerk. “De aparte vorm van de torens zorgt voor een futuristische uitstraling, zeker als de spots die in de torens verwerkt zijn ‘s avonds branden.”

De appartementen beschikken allemaal over een eigen balkon, van waaruit een prachtig uitzicht geboden wordt over onder meer het welbekende Filmmuseum EYE. Leuk detail hierbij is dat Bouwbedrijf N.J. De Nijs ook dit filmmuseum heeft gebouwd. “Omdat wij als middelgroot aannemersbedrijf, met een echte Noord-Hollandse insteek, voornamelijk actief zijn in de utilitaire sector kom je ons vaak tegen in Amsterdam. Met onze ruime bouwervaring van maar liefst 95 jaar hebben wij al veel mooie projecten op onze naam staan. We kunnen bovendien met trots vertellen dat alle woningen voor project ‘Mosveld’ in een zeer kort tijdsbestek zijn verhuurd, wat niet alleen voor de opdrachtgever, maar ook voor ons een groot compliment is.” ❚

Vakmanschap en kwaliteit tot in het kleinste detail

www.fsc.org FSC®C031342

M.J. de Nijs en Zonen Warmenhuizen 0226 - 39 70 00 info@denijs.nl www.denijs.nl Mosveld Amsterdam

ONTWIKKELING - BOUWEN - ONDERHOUD

| 97

‘S-HERTOGENBOSCH | Uitbreiding wijk Paleiskwartier Tekst | Marjoleinne Meppelink Beeld | Van de Ven Bouw & Ontwikkeling

‘Vorstelijk wonen in nieuw appartementencomplex Het Hof’ In hartje ‘s-Hertogenbosch, vlakbij het Centraal Station en de historische binnenstad bouwt Van de Ven Bouw & Ontwikkeling het moderne appartementencomplex Het Hof. De in totaal 266 appartementen, in combinatie met een commerciële plint op de begane grond en een ondergrondse parkeergarage, maken onderdeel uit van de spraakmakende wijk Paleiskwartier. Het complete project wordt met behulp van de innovatieve werkmethodiek BIM opgebouwd en zal naar verwachting in september 2017 worden opgeleverd. In juni 2015 is Van de Ven Bouw & Ontwikkeling gestart met de eerste bouwwerkzaamheden. “We zouden oorspronkelijk al in mei van start gaan met het slaan van de damwanden, maar aangezien de Avans Hogeschool, die op nog geen vijftig meter afstand gelegen is, op dat moment de examenperiode inging hebben wij

98 |

in samenspraak met de gemeente besloten dit uit te stellen”, vertelt Jan Kuijpers, projectleider bij Van de Ven Bouw & Ontwikkeling. “Dit betekende dat wij niet alleen een week later dan gepland zijn begonnen, maar ook op zaterdag hebben doorgewerkt om de omgeving zo min mogelijk tot last te zijn.”

OPBOUW COMPLEX Het appartementencomplex bedient met haar veelzijdige indeling een grote doelgroep. Aan de achterzijde en aan de rechterzijde van het complex zijn op de begane grond diverse commerciële ruimtes gevestigd. De in totaal 224 huurappartementen en 42 koopappartementen

‘S-HERTOGENBOSCH | Uitbreiding wijk Paleiskwartier

zijn verdeeld over vier blokken die qua hoogte van elkaar verschillen. Het hoogste blok bestaat uit zestien verdiepingen, het laagste uit vijf. De appartementen verschillen tevens qua grootte. Gekozen kan worden uit een woonoppervlakte van 66 t/m 106 m², de twee penthouses hebben een woonoppervlakte vanaf 180 m². De kelder van het gebouw bestaat uit twee verdiepingen waarin zowel de bergingen van de appartementen als de parkeergarage zijn opgenomen.

BIJZONDER GEVELBEELD Om de karakteristieke en koninklijke uitstraling van het complex kracht bij te zetten, heeft de architect gekozen voor een bijzonder gevelbeeld. De metselwerk gevels bestaan uit twee kleuren en hebben een zogenaamde ‘boomschorsstructuur’. Om een speels effect te creëren, worden deze twee steenkleuren per gebouw in spiegelbeeld gebruikt. “Het bijzondere metselwerk dient echt als eyecatcher van het gebouw, maar qua uitvoering was het een zeer complexe opdracht”, aldus Kuijpers.

VEILIGHEID Vanwege de grote omvang en complexe details van het project speelt ook veiligheid een belangrijke rol. Kuijpers: “Al onze projecten worden standaard aangemeld bij Stichting Bewuste Bouwers, waardoor wij werken volgens een specifieke gedragscode. Door netjes te werken, rekening te houden met de omgeving, actief te communiceren met betrokkenen en zorg te dragen voor het milieu en de medewerkers, minimaliseer je de kans op ongelukken en verbeter je de werksfeer op de bouwplaats. Dit komt ook weer ten goede aan het eindresultaat.” Om de gehele bouwmarkt zo goed mogelijk te bedienen, is Van de Ven Bouw & Ontwikkeling ruim vier jaar geleden een intensieve samenwerking aangegaan met zusterbedrijf De Bonth van Hulten. “Daar waar De Bonth van Hulten zich richt op alle renovatie-, restauratie- en verbouwingsprojecten, houden wij bij Van de Ven ons alleen bezig met nieuwbouwprojecten. En aangezien wij met behulp van onze zusteronderneming KWS ook de infrastructuur rondom het gebouw kunnen verzorgen, zijn wij in staat onze klanten een totaalpakket aan te bieden”, aldus Kuijpers. ❚

42 koopappartementen

112 huurappartementen

Het Hof

1400 m2 commerciële ruimte op de begane grond

112 huurappartementen

Van de Ven Bouw en Ontwikkeling BV bouwt aan een 2-laagse verdiepte parkeergarage, 266 appartementen en 1400 m2 commerciële ruimte Het Hof het Paleiskwartier, Den Bosch.

Haya van Somerenstraat 4-01 5032 MK Tilburg T 013 542 2063 vandevenbv.nl in samenwerking met De Bonth van Hulten debonthvanhulten.nl

| 99

Alles hangt samen

www.ziut.nl

Specialist in de slimme openbare ruimte

Van koele kaasopslag naar lichte en ruime woningen

KASTEEL BROEKHUIZEN: EEN VEELZIJDIG PROJECT

Bedrijfsgebouw wordt experience center voor fietsers

GOUDA | Transformatie voormalig kaaspakhuis

Tekst | Jac Buchholz Beeld | Vergeer Bouw

52 LOFTS IN VOORMALIG KAASPAKHUIS GOUDA

‘VAN KOELE KAASOPSLAG NAAR LICHTE EN RUIME WONINGEN’ Lange tijd fungeerde het monumentale pand aan de Wachtelstraat in Gouda als kaaspakhuis. Nu de kaasopslag is verhuisd naar een ander onderkomen wordt dit aansprekende gebouw door White House Development ontwikkeld tot woongebouw met flexibele lofts. Mei Architecten heeft een ontwerp gemaakt, waarvoor enkele belangrijke ingrepen moeten worden doorgevoerd, uitgevoerd door Vergeer Bouw.

Feitelijk gaat het om twee pakhuizen, gescheiden door een steeg. Het oudste is zo’n honderd jaar oud, althans: het oudste deel. In de loop der tijd was er sprake van een verlenging en een verhoging. Het andere pakhuis is enkele decennia jonger. Beiden worden nu middels een atrium met elkaar verbonden. “Dat is meteen een eyecatcher”, vertelt projectleider Antoon Versteeg van Vergeer Bouw. “De gevel heeft een lengte van ongeveer 50 meter en bij het atrium wordt daar een hap van zo’n 4,5 meter diep uit genomen. Daar wordt met behulp van een staalconstructie en een glazen kap het atrium gecreëerd.”

STERKERE FUNDERING In het gebouw zelf komen 52 flexibele appartementen van tussen de 60 en 120 m². De appartementen gingen voorafgaand aan de herbestemming in de verkoop, zodat de kopers zelf konden bepalen hoe groot ze hun appartement wilden hebben. In het complex is een aantal belangrijke ingrepen voorzien, legt Versteeg uit. “De kazen werden bewaard in donkere, koele ruimtes, maar mensen willen wonen in lichte, ruime woningen. Daarom worden, met behoud van de monumentale waarden, op strategische plekken

102 BOUWEN AAN MONUMENTEN

loggia’s gemaakt in de bestaande gevel.” Verder, zegt hij, zijn de funderingen verstevigd. “We zijn in april van dit jaar met de werkzaamheden gestart en daarbij kwamen de funderingen het eerst aan bod. Op zich gaat het om relatief lichte gebouwen, althans, vanwege hun vroegere functie. De nieuwe functie, met onder meer vloeren waarop we beton storten, vraagt om een sterkere fundering. Daarom hebben we draagstructuur aangepast door middel van het aanbrengen van betonnen rasters door de bestaande funderingen van beide panden. Tevens hebben we de heipalen die in slechte staat verkeerden vervangen, waarbij tevens één van de keldervloeren is vervangen.” Ook de kolommen op de diverse verdiepingen, zegt Versteeg, worden versterkt, in dit geval met stalen strips. Daarmee behouden ze zo veel mogelijk hun authentieke uitstraling. De scheiding tussen de woningen zal bestaan uit metalstudwanden. “Daarmee kunnen we gemakkelijk inspelen op de flexibele indeling.” Over de bestaande houten vloeren worden nieuwe betonvloeren gestort. “In het voortraject is een bouwteam samengesteld dat door het gebouw is gelopen en allerlei zaken heeft aangekaart. Wo-

GOUDA | Transformatie voormalig kaaspakhuis

Projectinfo MEER DAN EEN LIFTSCHACHT Het wordt een echte eyecatcher: het verbindende atrium met daarin de lift, die tussen de twee kaaspakhuizen wordt gerealiseerd. Een niet alledaagse klus die om heel wat voorbereiding vraagt, vertelt technisch-commercieel adviseur Hans Boekraad van Orona Liften, dat de complete staalconstructie voor het atrium verzorgt. “De lift zelf is redelijk regulier, maar eromheen komt meer dan een liftschacht. Daarom de uitgebreide voorbereiding. De engineering neemt in totaal zo’n negen maanden in beslag.”

ningborg was daar eveneens bij betrokken. Door de verzwaarde eisen van Woningborg zijn er zwevende dekvloeren toegevoegd. De onderkant van de houten vloeren blijft zichtbaar als plafond in de onderliggende woning.”

HERSTELWERKZAAMHEDEN Naast verbouwwerkzaamheden moeten er aan de panden tevens restauratiewerkzaamheden worden uitgevoerd. Zo is er sprake van voegen metselwerkherstel aan de gevels. De houten kozijnen worden hersteld evenals de houten betimmering van de dakgoten. Op het dak komt isolatie. “We zijn momenteel nog met de ruwbouwwerkzaamheden bezig. De planning is dat we medio volgend jaar gaan opleveren.” ❚

De ene lift, zegt Boekraad, krijgt zes en de ander, aan de overliggende zijde, vijf stopplaatsen. De liftschacht wordt gerealiseerd in wat voorheen de steeg tussen de twee panden was. “De schacht is onderdeel van de staalconstructie voor het atrium. Dat betekent dat we niet alleen naar de lift moeten kijken, maar eveneens naar de raakvlakken met de twee gebouwen. Dat betekent een zwaardere constructie die we in een krappe ruimte tussen twee wandschijven moeten positioneren. We maken dergelijke constructies wel vaker, maar het is iedere keer weer goed kijken naar allerlei specifieke kenmerken. Ook nu is het weer precisiewerk, vandaar de uitgebreide engineeringsperiode. Die ronden we aan het eind van dit jaar af; daarna begin we aan de uitvoering.”

Bouwinfo OPDRACHTGEVER ARCHITECT AANNEMER INSTALLATIES CONSTRUCTIE

White House Development bv Mei architects and planners Vergeer Bouw Lok Techniek Pieters Bouwtechniek Delft

BOUWEN AAN MONUMENTEN 103

LEERSUM | Kasteel Broekhuizen

Tekst | Nellesteyn Beeld | Cees Keur fotografie

HERBESTEMMING KASTEEL BROEKHUIZEN BIJNA VOLTOOID

‘EEN VEELZIJDIG PROJECT’ Kasteel Broekhuizen in Leersum: veel mensen kennen het van het populaire tv-programma ‘Heel Holland Bakt’. Wat de vele kijkers niet zal zijn opgevallen, is dat het kasteel in de afgelopen anderhalf jaar grondig is opgeknapt en een nieuwe bestemming heeft gekregen. Die werkzaamheden zijn nu bijna klaar. Nog een paar weken, dan kan het werk aan Kasteel Broekhuizen worden afgerond. Projectleider Johan den Hartog van aannemer Koninklijke Woudenberg kan alleen niet precies zeggen wanneer. “Die datum zweeft nog een beetje vanwege de nutsvoorzieningen, die zijn nog niet gereed. Zolang dat het geval is, kunnen we niet testen en inregelen.”

104 BOUWEN AAN MONUMENTEN

DENKWERK De werkzaamheden begonnen na de bouwvak van 2015. Het kasteel werd voor een deel gestript, al werden monumentale monumenten zorgvuldig ingepakt of tijdelijk verwijderd om later weer teruggebracht te worden. Onderdeel van die eerste werkzaamheden was een asbestsanering, aldus Den Hartog. “Er was al een sanering

uitgevoerd voordat wij begonnen, maar er zaten toch nog heel wat besmettingsbronnen.” Het aanbrengen van de installaties noemt hij één van de uitdagingen. “Zo’n groot gebouw, dan denk je: daar moet je alles gemakkelijk in krijgen. Maar dat vroeg toch om wat denkwerk. We hebben kanalen tot wel tachtig centimeter in de wanden weggewerkt en ook in de vloeren

LEERSUM | Kasteel Broekhuizen

hebben we leidingen en dergelijke verwerkt. Daarnaast hebben we bijvoorbeeld voor drie grote luchtbehandelingskasten een plek moeten vinden. Zoals alle installaties blijven die volledig uit het zicht. Eén van die kasten hebben we in het dak, in een verdiepte bak verwerkt, één in een ruimte op de bovenste verdieping en één in de kelder, onder de keuken.” Het kasteel telt vier verdiepingen die elk een specifieke bestemming hebben gekregen. Op de tweede en derde verdieping liggen luxe hotelkamers, op de eerste spreek- en conferentiekamers en op de begane grond bevinden zich de entree, een restaurant met loungehoek en de keuken. Den Hartog: “Het is een veelzijdig project waarbij we kunnen laten zien dat we diverse disciplines beheersen – er is zowel sprake van herbouw, verbouw als restauratie. ›

Projectinfo ALLE DISCIPLINES Kasteel Broekhuizen krijgt beetje bij beetje zijn oude grandeur terug. Mede dankzij het werk van Brederode Parket. Projectleider Rik Melker kijkt met trots naar het steeds meer zichtbaar wordende resultaat. “Nu we de ene na de andere ruimte hebben afgerond, zie je hoe fraai het resultaat is geworden. Het mooie is dat hier een beroep wordt gedaan op alle disciplines die we in huis hebben: het nieuw leggen, herleggen, restaureren, kleuren, oliën en beitsen.” Behalve als uitvoerende partij is Brederode Parket ook als adviseur bij het project betrokken. “Samen met de opdrachtgever en architect hebben afgewogen wat waar wel en wat niet toe te passen.” Melker geeft vervolgens uitleg over de flexibele aanpak. “Omdat hier uiteenlopende werkzaamheden moesten worden verricht, hebben we onze allround vakmensen ingezet; medewerkers die alles beheersen. Dan kun je makkelijker op een andere plek aan de slag gaan, wanneer je ergens niet terecht kunt.” Communicatie, zegt hij, speelt ook altijd een belangrijke rol. “Onze medewerkers geven altijd aan wanneer ze bijna klaar zijn. Dan kan er tijdig gekeken worden waar ze hun werk kunnen vervolgen.” Dat werk is nu bijna klaar, aldus Melker. “We moeten de bordessen en trappen aan een kant van het gebouw nog doen. Daarmee ronden we een heel bijzonder project af.”

BOUWEN AAN MONUMENTEN 105

Korte lijnen Oog voor detail Korte lijnen Expertise van vakmensen Oog voor detail Probleemoplossend denken Expertise van vakmensen Probleemoplossend denken

Hofmeijer Civiel- en Cultuurtechniek is een aannemingsbedrijf zich richt op het isbieden Hofmeijer Civiel- dat en Cultuurtechniek een van een compleet pakket voor werkzaamheden aannemingsbedrijf dat zich richt op het bieden binnen cultuurtechniek, sport en recreatie, van eendecompleet pakket voor werkzaamheden gronden waterbouw en binnen de wegcultuurtechniek, sport en recreatie, natuurontwikkeling. Vanaf het eerste idee en tot grondwegen waterbouw en met de laatste afwerking voeren wijidee in eigen natuurontwikkeling. Vanaf het eerste tot beheer Wij bieden een totaaloplossing voor en metuit. de laatste afwerking voeren wij in eigen uit. Wij bieden een voor albeheer uw vraagstellingen en totaaloplossing uitdagingen binnen al uw vraagstellingen en uitdagingen binnen onze vakgebieden. onze vakgebieden.

Projectinfo BUITENTERREIN Ook voor onderhoud, reparatie en restauratie

De ambachtelijke specialist in alle houtsoorten en legpatronen

Kasteel Broekhuizen krijgt door de huidige herbestemming een openbare functie. Dat heeft niet alleen consequenties voor het gebouw, maar ook voor het omliggende terrein. Zo wordt er onder meer een grote parkeerplaats met toegangsweg bij het kasteel aangelegd. Verder wordt de moestuin opgeknapt en dat geldt eveneens voor de tuin in Engelse landschapsstijl. Er komt een nieuwe vijverpartij en om het koetshuis en de boerderij wordt het terrein op de nieuwe functies van beide gebouwen afgestemd. De werkzaamheden worden uitgevoerd door Hofmeijer Voorst. Projectleider Wilbert Hogeweij vertelt dat hij voorafgaand aan de uitvoering het ontwerp van de architect verder technisch werd uitgewerkt. “Eén van de aspecten in dat ontwerp was het intact laten of waar mogelijk accentueren van de bestaande zichtlijnen.” Planningtechnisch was het een uitdagend werk, vertelt hij. “Er was sprake van een strakke planning. Die hebben we op een gegeven moment in goed overleg wat opgerekt omdat we op onverwachte zaken stuitten.” Zoals de tv-opnames van ‘Heel Holland bakt’? “Nou nee, al moesten we daar wel rekening mee houden. Sleuven mochten niet open blijven liggen en grond moest meteen worden verwijderd. Maar dat was geen probleem, dat calculeren we in.”

De Santpoorterstraat ambachtelijke specialist in alle 41-47 | 2023 DB Haarlem 023 - 527 22 62 | info@brederodeparket.nl houtsoorten en legpatronen! www.brederodeparket.nl

www.brederodeparket.nl

LEERSUM | Kasteel Broekhuizen

Dat laatste is nadrukkelijk te zien op de eerste verdieping; die heeft de uitstraling van vroeger behouden met veel monumentale elementen. De tweede verdieping heeft een heel luxe karakter met onder meer de toepassing van marmer en eikenhouten parket. Hier zijn onder meer de hoge sierplafonds behouden.” Hij wijst vervolgens op de twee bijgebouwen, die ieder ook een nieuwe functie hebben gekregen. Het koetshuis is getransformeerd tot feestzaal met hotelkamers, in de boerderij komt een tweede, wat laagdrempeliger restaurant. “De boerderij was enigszins vervallen. Daar hebben we onder meer de complete dakkap, inclusief spantenconstructie en de begane grondvloer vervangen. Dat gebouw ronden we als laatste af.”

SFEERVOLLE AMBIANCE Momenteel wordt de laatste hand gelegd aan de parketvloeren, wordt er hier en daar nog schilderwerk verricht en zijn ook de stukadoors met de laatste handelingen bezig. “De stijlvolle ambiance die je nu ervaart, is een heel verschil met zo’n anderhalf jaar geleden, toen we binnenkwamen in een weliswaar fraai monument, maar wel een gebouw dat zo’n tien jaar leeg had gelegen. Er is in die tussentijd veel gebeurd, we zijn op allerlei onverwachte zaken gestuit – zoals altijd bij een monument – maar over het uiteindelijke resultaat zal iedereen te spreken zijn: een bijzondere omgeving met de grandeur van vroeger en de luxe van nu.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Nellesteyn bv ARCHITECT Braaksma & Roos DIRECTIEVOERING RAB den Haag INTERIEURARCHITECT Judith van Mourik AANNEMER Koninklijke Woudenberg Ameide INSTALLATIES Verweij elektrotechniek bv (E), Spijker Klimaatservice (W) CONSTRUCTEUR De Vries Konstruktieburo bv

BOUWEN AAN MONUMENTEN 107

EDE | ENKA-fabriek

Tekst | Jac Buchholz / BOEi Beeld | Jan van Dalen Fotografie

NIEUWE BESTEMMING VOOR WESTHAL ENKA IN EDE

BEDRIJFSGEBOUW WORDT EXPERIENCE CENTER VOOR FIETSERS Wat doe je met een leegstaande, 9.000 m² grote fabriekshal? Dat was de vraag die een aantal jaren geleden centraal stond in een haalbaarheidsonderzoek naar een nieuwe bestemming voor de Westhal van ENKA in Ede. Het uiteindelijke antwoord: De Fietser, een experience center voor fietsers. Bouwbedrijf Hoffman was het afgelopen jaar verantwoordelijk voor de transformatie en restauratie, in opdracht van BOEi.

De ENKA-fabriek opende in 1922 haar deuren en sloot die weer in 2003 omdat het product dat er werd gemaakt, kunstzijde, te duur was om in Nederland te produceren. Een aantal jaren lag het fabriekscomplex er verloren bij, maar vanaf 2011 is er op het ENKA-terrein een woonwijk ontstaan, naast enkele monumentale fabriekshallen. Han Wartna, ontwikkelingsmanager bij BOEi, vertelt: “Samen met de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed, provincie, gemeente Ede en Grondbank onder voorzitterschap van BOEi hebben we rond 2007 onderzocht welke gebouwen gesloopt konden worden en welke de moeite waard waren om te behouden en een monumentale status moesten krijgen. De Westhal was er één van.” In het haalbaarheidsonderzoek uit 2011 werd in eerste instantie – wat de Westhal betrof – geopteerd voor een nieuwe bestemming als bedrijfsverzamelgebouw. Tot in 2013 de Accel Group NV contact opnam, een Nederlandse holding waaronder een dertigtal Europese fietsfabrikanten valt. Wartna: “Zij kwamen met het idee voor een fiets experience center, een plek waar al hun fabri-

108 BOUWEN AAN MONUMENTEN

kanten zich kunnen presenteren en waar fietsbeleving centraal staat. Dus met ook een fietsmuseum, horeca, een testcircuit en de mogelijkheid om fietsen te huren. Logisch, met de Veluwe op een steenworp afstand.” In 2015, geeft Wartna aan, werd bouwbedrijf Hoffman geselecteerd om de restauratie en transformatie uit te voeren. Projectleider Bas Stapelbroek van Hoffman vertelt dat het bedrijf vaker voor BOEi werkt, tot wederzijdse tevredenheid. Hij legt uit dat bij de Westhal veel tijd ging zitten in het herstel van de sheddaken. “Daar lag een echte uitdaging, mede omdat er een harde deadline lag. In september van dit jaar moesten we

EDE | ENKA-fabriek

sloopwerk noodzakelijk. “Niet zozeer muren, maar heel veel kleine onderdelen, plus de appendages waarop ooit machines hadden gestaan.” Hij wijst verder op de restauraties van de gevels, met onder meer metselwerkherstel en het vervangen van 102 niet originele kunststof kozijnen door houten kozijnen met de authentieke uitstraling en kleurstelling. Verder werd het poortgebouw van de hal losgekoppeld, middels een extra muur als brandscheiding. “Een constructieve uitdaging.” Hij wijst verder op de vervangen deuren, de betonreparaties en het zichtbaar gelaten stucwerkherstel. “Het verleden van het gebouw is op diverse plaatsen terug te zien, net zoals de geschiedenis van ENKA in beeld is gebracht.”

opleveren. In augustus 2015 zijn we begonnen met als uitgangspunt dat de daken ergens in februari klaar moesten zijn, met het oog op de werkzaamheden binnen.” Een relatief korte periode, aldus Stapelbroek, gezien de slechte staat waarin de dakconstructie verkeerde. “We zagen bij aanvang al dat er in korte tijd veel moest gebeuren. En dan heb je nog geen zicht op onverwachte zaken. Gelukkig zat het weer mee.” Naast het herstellen van de constructie, zegt hij, moesten de zakgoten opnieuw op afschot worden gezet, de zinken goten worden vervangen en de hellende dakvlakken worden hersteld en voorzien van nieuwe betengeling en folies, met behoud van de originele dakpannen. Verder was er in het gebouw nogal wat

Het gebouw werd conform opdracht eind september opgeleverd, enkele dagen voor de officiële opening, vertelt Han Wartna tot besluit. “Momenteel kunnen alleen zakelijke bezoekers er terecht, maar in november gaat het experience center open voor iedereen.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER ARCHITECT AANNEMER CONSTRUCTIES INSTALLATIES

BOEi BK punt uit Zwolle en Hurenkamp, Velp Bouwbedrijf Hoffman, Beltrum Vianen Bouwadvies, Nuenen Lomans, Amersfoort

Projectinfo HARDE DEADLINE De Westhal van de ENKA-fabriek heet nu De Fietser en doet sinds kort dienst als fiets experience center. Bij de transformatie speelde onder andere Frank Interieur een rol. Eigenaar Frans Frank legt uit dat zijn bedrijf vaker met bouwbedrijf Hoffman samenwerkt, onder andere in monumentale omgevingen.

Parallelweg 5a, 7141 DL Groenlo T 0544-46 43 76 F 0544-46 45 14 E info@frank-interieurbouw.nl W www.frank-interieurbouw.nl

“We hebben in verband met de isolatie onder meer voorzetwanden tegen de gevelwanden geplaatst. Zo hebben we een spouwmuur gerealiseerd die er eerder niet was. Verder hebben we systeemwanden en plafonds aangebracht, evenals metalstudwanden en traditionele wanden. Ook hebben we buitendeuren geplaatst.” Hoewel er sprake was van een harde deadline, ontstond er geen druk, aldus Frank. “Het waren geen lastige constructies en het project is voor ons soepel verlopen. Natuurlijk kom je in een bestaand gebouw, zeker in een monument, wel eens onverwachte zaken tegen, maar we hebben voldoende ervaring om daar goed mee om te gaan. Wat bovendien vaak bij monumenten speelt, is dat er weinig ruimte is en dat het aan- en afrijden zijn beperkingen heeft. Maar dat speelde hier niet. Er was voldoende ruimte. We zijn ondanks de strikte deadline dan ook geen moment in de problemen gekomen.”

BOUWEN AAN MONUMENTEN 109

MAASTRICHT | Restauratie stadhuis

Tekst | Jac Buchholz Beeld | Koninklijke Woudenberg

Restauratiewerkzaamheden in Maastrichts stadhuis

MET EERBIED VOOR HET MONUMENT

Een aantal jaren geleden werd de buitenzijde van het stadhuis in Maastricht al onder handen genomen. Nu is het de beurt aan het interieur. Belangrijkste ingreep is het herstel van de balkenconstructie en dan met name de balkkoppen. Voordat daarmee kan worden begonnen, dienen heel wat voorbereidende en beschermende maatregelen te worden genomen. Het project wordt uitgevoerd door Koninklijke Woudenberg. Het stadhuis van Maastricht stamt uit het derde kwartaal van de zeventiende eeuw, het interieur is grotendeels achttiende-eeuws. Het ontwerp werd gemaakt door Pieter Post en wordt gezien als een belangrijk voorbeeld van het Hollands

110 BOUWEN AAN MONUMENTEN

classicisme. Bedrijfsleider Bert Woudenberg van Koninklijke Woudenberg merkt op dat het college van B&W voor de duur van de werkzaamheden is verhuisd naar het nabij gelegen stadskantoor in het gebouw Mosa Forum.

OORSPRONKELIJKE STAAT In maart van dit jaar, geeft Woudenberg aan, werd met de voorbereidingen begonnen, in april met de daadwerkelijke uitvoering. Die is in eerste instantie vooral gericht op bescherming en het straks weer

MAASTRICHT | Restauratie stadhuis

in de oorspronkelijke staat kunnen terugbrengen van het interieur. “We gaan met veel eerbied voor het monument aan de slag. De werkzaamheden aan de balken vinden plaats op de tweede verdieping. Daar worden diverse parketlagen en onderliggende houten platen met veel zorg verwijderd. Gecodeerd, zodat ze straks weer in de juiste volgorde kunnen worden teruggelegd. Vooral het losmaken van het gelijmde parket is lastig.” Hij wijst vervolgens op het atrium, de centrale hal die van een tijdelijk ‘dak’ is voorzien. “Dat gebruiken we als opslag.” Verder is het interieur, zegt hij, grotendeels ingepakt en zijn er elementen tijdelijk verwijderd. “De fraaie lambrisering, de wandbespanning, het stucwerk, de sier- en kooflijsten en de rijke ornamentering, het mag niet beschadigd raken.” Na alle maatregelen en het verwijderen van de parketvloeren en houten platen

op de tweede verdieping kan worden begonnen met het herstel van de balken. Dat wordt zowel aan de moederbalken als de kinderbinten uitgevoerd en gebeurt met epoxy. Het zijn echter niet de enige werkzaamheden, geeft Woudenberg aan. “Stucwerkherstel en het vervangen van pleisterwerk is eveneens onderdeel van het project. De raamkozijnen worden eveneens hersteld en opnieuw geschilderd in de oorspronkelijke kleuren. In de ramen komt nu monumentaal isolatieglas en dat vraagt om een aanpassing van de sponningen. De achterzetramen komen daarmee te vervallen. Verder kijken we naar het hangen sluitwerk dat we waar nodig vervangen door nieuwe producten met wel een authentieke uitstraling. In sommige plafonds zitten scheuren, daar gaan we ook aandacht aan besteden. En nu de vloeren open liggen, is er tevens de mogelijkheid om iets aan de installaties te doen, zowel wat data, elektriciteit als

luchtbehandeling betreft. Dat projectonderdeel is onlangs aanbesteed.”

ZORGVULDIGHEID Diverse werkzaamheden dus, maar volgens Woudenberg kent het project geen echt heel lastige details. “Zorgvuldigheid is hier het sleutelwoord. We nemen heel veel maatregelen om het interieur te beschermen en het uiteindelijk terug te brengen in de oorspronkelijke staat. We verwachten in februari 2017 te kunnen opleveren; dan keren burgemeester en wethouders weer terug.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER gemeente Maastricht ARCHITECT architectenbureau Fritz AANNEMER Koninklijke Woudenberg

BOUWEN AAN MONUMENTEN 111

MAASTRICHT | stadhuis

'We bundelen inzicht, kennis, professionaliteit en ervaring om te komen tot optimale oplossingen'

Tekst | Jac Buchholz Beeld | Jack Kochanovski

MODERNE INSTALLATIES IN MONUMENTAAL MAASTRICHTS STADHUIS

‘IEDERE RUIMTE IS ANDERS’

‘Het gebouw dicteert’. Dat is het uitgangspunt bij alles wat momenteel tijdens de restauratie en renovatie van het stadhuis in Maastricht gebeurt. Dus ook bij het vernieuwen van de installaties. Breman Maasland (W) voert deze werkzaamheden in samenwerking met EPM (E) uit.

112 BOUWEN AAN MONUMENTEN

MAASTRICHT | stadhuis

Voor die samenwerking is gekozen om de klant met een totaalpakket te kunnen ontzorgen, vertelt directeur Maarten Derwig van Breman Maasland Utiliteit. “We bundelen inzicht, kennis, professionaliteit en ervaring om te komen tot optimale oplossingen. Dat doen we in samenspraak met restauratie-aannemer Koninklijke Woudenberg, architectenbureau Fritz, Huygen Installatie Adviseurs, gemeente Maastricht en Monumentenzorg. Er is een engineersteam samengesteld dat het gebouw heeft verkend en de benodigde werkzaamheden in kaart heeft gebracht.”

OPLOSSINGEN OP MAAT EPM, zo maakt directeur Wil Paulus duidelijk, verzorgt de elektrotechnische installatie, waaronder de datasystemen, inbraak- en brandmeldsystemen. Dat gebeurt met oplossingen op maat en innovatieve technieken. “Voor de data maken we bijvoorbeeld gebruik van glasvezel. Onder meer omdat het veel minder ruimte inneemt dan andere op-

lossingen. En ruimte, die is beperkt in dit gebouw. We zoeken op inventieve wijze naar manieren om alles weg te werken: onder vloeren, in bestaande goten, in oude schachten en in rookkanalen.” Diezelfde werkwijze past Breman Maasland Utiliteit toe voor de W-installaties, geeft projectleider Libert Huinen aan. “Iedere ruimte is anders en per ruimte bekijken we hoe we de installaties kunnen verwerken zonder het monumentale karakter aan te tasten. Voor de verduurzaming van het gebouw gaan we gebruikmaken van restwarmte van de nabijgelegen Maastrichtse papierfabriek.”

COÖPERATIEVE BENADERING De drie heren geven aan dat in een lange voorbereidingsperiode het bestek zorgvuldig verder werd uitgewerkt. Dat leidde onder meer tot het besluit om verticale klimaatwanden toe te passen, in plaats van verwarming in het stucwerk van de plafonds. “Je kunt in historische gewelven nu eenmaal niet gaan frezen.”

Verder is er met zorg gekeken naar de plekken waar doorvoeren moesten worden gemaakt. “Het gaat vaak om bijzonder dikke muren, daar boor je niet zo maar even een gat in”, aldus Libert Huinen. “Omdat we regelmatig voor onverwachte zaken kunnen komen te staan, is ons projectteam ter plekke werkzaam, om in te kunnen spelen op onvoorziene omstandigheden. Bovendien zijn onze leidinggevend monteur en engineer van zeer dichtbij betrokken. Ze denken mee en reageren proactief, zoals andere partijen dat ook doen. Het is een manier van samenwerken die we vaak toepassen. Juist door die coöperatieve benadering krijgen we zaken net iets vlotter voor elkaar en komen we tot optimale oplossingen.” Maarten Derwig bevestigt dat: “We hebben te maken met een harde deadline: alles moet vlak voor carnaval, als op het stadhuis de jaarlijkse sleuteloverdracht plaatsvindt, klaar zijn. Dankzij onze aanpak en de goede samenwerking met alle partijen gaat dat lukken.” ❚

Of het nu gaat om renovatie- of nieuwbouwplannen, Breman Utiliteit is uw installatiepartner!

Renovatieproject Stadhuis Maastricht

De experts van Breman Utiliteit kunnen als geen ander uw vraag vertalen in installatiesystemen. Breman Utiliteit ontwerpt, realiseert en beheert klimaat-, elektrotechnische-, werktuigkundige en regeltechnische installaties. Comfort, energie- en kostenbeheersing staan hierbij centraal. Voor een totaalconcept van advies, ontwerp, tot realisatie en onderhoud: Breman Utiliteit is graag uw partner.

breman.nl Breman Utiliteit De Giesel 23, Haelen T 0475 59 30 30 E maasland@breman.nl

UTILITEIT

BOUWEN AAN MONUMENTEN 113

Donatus Verzekeringen

N E I Z R O O V N O IET TE VOORZIEN OF N

(Beeld Mathias Buehner)

Tekst en beeld | Donatus Verzekeringen

In de polisvoorwaarden van een verzekering tref je vaak het begrip ‘onvoorzien’ aan. Wat wordt daarmee bedoeld? Stel dat een verzekeraar hier bij schade anders over denkt dan een verzekerde. In het slechtste geval moet de rechter dan een oordeel geven. De term ‘onvoorzien’ gebruiken verzekeraars vooral bij dekking tegen waterschade. Er zijn twee soorten waterschades. De eerste categorie duiden we meestal aan met ‘neerslag’. Hieronder valt ook gesmolten sneeuw of hagel. Als neerslag het gebouw binnendringt, bieden de meeste verzekeraars daarvoor dekking. Vaak zijn er wel een paar uitsluitingen zoals neerslag door open ramen en dergelijke. Meestal wordt voor deze vorm van waterschade niet de term onvoorzien gebruikt.

eigenlijk op elke polis uitgesloten. Natuurlijk bevestigt men niet expres een slang aan de kraan zonder goede klem en natuurlijk laat men niet expres het bad overlopen. Onvoorzien betekent in het maatschappelijk verkeer: ik heb er niet aan gedacht.

ONVOORZIEN VOLGENS DE RECHTER

Dat doet men wel bij de tweede categorie. Voorbeeld: de verzekering dekt waterschade ontstaan door het onvoorzien stromen van water en stoom, uit: a. binnen en buiten het gebouw gelegen aan- en afvoerleidingen b. op die aan- en afvoerleidingen aangesloten installaties en toestellen c. een verwarmingsinstallatie en/of gecertificeerde sprinklerinstallatie d. aquaria of met water gevulde zit-/slaapmeubelen, als gevolg van een plotseling opgetreden defect

Er zijn al diverse rechtszaken geweest over de vraag of een waterschade nu wel of niet onvoorzien was. Vooral in geval van huur. Voorbeeld: de eigenaar verhuurt zijn monument. Er ontstaat waterschade. De verzekeraar wijst het af omdat de schade niet onvoorzien was. De verhuurder redeneert dan dat het niet te voorzien was. Het ligt immers aan de huurder en daar heeft hij weinig invloed op. De rechter legt onvoorzien meestal uit in het voordeel van de verzekerde. De verzekeraar heeft immers de voorwaarden opgesteld. Als de verzekeraar iets anders bedoelt dan men in het maatschappelijk verkeer verstaat onder onvoorzien, dan had hij dat maar beter moeten opschrijven. Steeds meer verzekeraars definiëren het begrip onvoorzien. Hoe duidelijker de definitie, hoe minder discussie er zal zijn.

ONVOORZIEN VOLGENS DE VERZEKERAAR

VOORKOMEN IS BETER DAN GENEZEN

Verzekeraars bedoelen met onvoorzien over het algemeen dat het gedrag van mensen geen invloed mag hebben op de schade en dat de schade plotseling moet zijn opgetreden, bijvoorbeeld als gevolg van een defect. Als je iets doet of nalaat kun je voorzien dat er bepaalde gevolgen optreden. Het is te voorzien als je een tuinslang niet goed met een klem bevestigt aan de kraan, dat de slang dan los kan raken. Het is te voorzien dat je bad overloopt, als je de kraan open laat staan.

ONVOORZIEN VOLGENS DE CONSUMENT

Het is natuurlijk voor iedereen beter dat er helemaal geen (water) schade optreedt. Loop daarom niet weg als een kraan openstaat en gebruik bij slangen goede klemmen. Dat geldt niet alleen bij tuinslangen, maar ook bij wasmachines. Denk ook aan een waterslot. Een relatief kleine investering die veel schade kan besparen. Vergeet ook niet buitenkranen af te tappen voor de winter invalt. Als u een monument verhuurt, maak dan ook goede afspraken met uw huurder. En kijk ook eens in uw voorwaarden. Heeft uw verzekeraar het begrip onvoorzien gedefinieerd? Zo niet, dan staat u sterker bij een schade.

In het maatschappelijk verkeer bedoelen we met ‘onvoorzien’: onverwacht, onverhoeds, plotseling. Sommige verzekerden redeneren: ik deed het niet expres, dus ik had het niet voorzien. Tja, het zou er nog bijkomen ook, dat men het expres deed. Opzet is

Simon Kadijk directeur Donatus dé kerken- en monumentenverzekeraar

ONVOORZIENE WATERSCHADE

114 BOUWEN AAN MONUMENTEN

❚

WIE DOET WAT HIER VINDT U GERENOMMEERDE TOELEVERANCIERS VOOR STEDENBOUW, ARCHITECTUUR EN MONUMENTEN ‘Wie doet wat’ zijn servicepagina’s met een overzicht van de meest gerenommeerde bedrijven per rubriek. U kunt deelnemen met uw bedrijfslogo met naamsvermelding.

Vanaf € 595,- per jaar weet uw doelgroep wat u doet! Bel of mail Randy van den Hoek voor alle informatie over een vermelding in Stedenbouw: T +31 495 45 00 95 - E r.vandenhoek@louwersuitgevers.nl

WWW.STEDENBOUW.NL STEDENBOUW IS HÉT PLATFORM OVER NEDERLANDSE BOUWPROJECTEN

Staat u nog niet op www.stedenbouw.nl? Neem dan voor meer informatie contact op met Sander van Hout: s.vanhout@louwersuitgevers.nl of info@louwersuitgevers.nl

WIE DOET WAT Aannemers

Architecten

Betonrestauratie

KONINKLIJKE WOUDENBERG Voorstraat 7 AANNEMINGSMAATSCHAPPIJ HEGEMAN G. v.d. Muelenweg 16 7440 AJ NIJVERDAL T +31 548 61 10 00 F +31 548 61 03 95 E info@hegeman-nijverdal.nl

4233 EA AMEIDE Postbus 3

VAN HOOGEVEST ARCHITECTEN

4233 ZG AMEIDE

Westsingel 9

T +31 183 60 66 00

3811 BA AMERSFOORT

F +31 183 60 26 67

T +31 33 46 31 705

E info@koninklijkewoudenberg.nl

F +31 33 46 10 854

W www.koninklijkewoudenberg.nl

E bureau@vanhoogevest.nl

W www.hegeman-nijverdal.nl

BETONMONTEUR BV Ondernemingsweg 107 1422 DZ UITHOORN T +31 20 64 02 401 E info@betonmonteur.nl W www.betonmonteur.nl

W www.vanhoogevest.nl

Adviebureaus Asbest

ORION SPECIALE TECHNIEKEN B-BUILT B.V. Laan van Hildernisse Noord 8, 4617 AE BERGEN OP ZOOM T +31 164 27 16 60 E info@b-built.com W www.b-built.com

Broekakkerstraat 7, 4709 PE NISPEN ADAMAS GROEP

Postbus 3551, 4800 DN BREDA

Utrechtseweg 310

ARIE HOLLENBERG BV

T +31 76 579 74 30

6812 AR ARNHEM

Vredenburghweg 1

E info@orionspecialetechnieken.nl

T +31 26 446 12 22

1461 GT ZUIDOOSTBEEMSTER

W www.orionspecialetechnieken.nl

E info@adamasgroep.nl W www.adamasgroep.nl

T +31 299 43 34 16 F +31 299 47 07 57

Bouwmaterialen

E info@ariehollenberg.nl W www.ariehollenberg.nl

BUREAU BOUWKUNDE NEDERLAND BV

Automatisering

BURGY BOUWBEDRIJF BV

Groenendaal 25 B

REPPEL BV BOUWSPECIALITEITEN

Amphoraweg 1, 2332 ED LEIDEN

3011 SK ROTTERDAM

Pieter Zeemanweg 107

Postbus 140, 2300 AC LEIDEN T +31 71 53 22 405 E bouwbedrijf@burgy.nl W www.burgy.nl

3316 GZ DORDRECHT

T +31 10 41 77 714 E info@bureaubouwkunde.nl

GEFRAN BENELUX N.V.

W www.bureaubouwkunde.nl

ENA 23 Zone 3, nr. 3910

Afbouw

Lammerdries-Zuid 14A, B-2250 OLEN T +32 14 24 81 81

Postbus 102, 3300 AC DORDRECHT T +31 78 617 44 00 F +31 78 617 10 06 E reppel@reppel.nl W www.reppel.nl

F +32 14 24 81 80 W www.gefran.com

Beton

BOUWBEDRIJF VAN SCHAIK BV Poeldijk 1, 3621 CZ BREUKELEN

CBA TIEL B.V.

Postbus 11, 3620 AA BREUKELEN

Lingewei 15

T +31 346 26 23 44

4004 LK TIEL

F +31 346 26 40 64 E info@bouwbedrijfvanschaik.nl W www.bouwbedrijfvanschaik.nl

VAN WIJNGAARDEN + CO BV Sluisjesdijk 38

T +31 344 61 56 25 E info@cbatiel.com W www.cbatiel.com

Aluminium ramen, deuren en gevels

3087 AH ROTTERDAM BUDOBOUW

T +31 10 42 81 444

Katwolderweg 8a

E info@vanwijngaardenenco.com

8041 AD ZWOLLE

W www.vanwijngaardenenco.com

T +31 38 72 00 810 E info@budobouw.nl

Constructie

W www.budobouw.nl

DU PRIE BOUW & ONTWIKKELING B.V. Admiraal Banckertweg 23, 2315 SR LEIDEN

INTAL BV

RED BETONBOUW

De Veken 103

Rรถntgenstraat 1

T +31 71 52 22 919

VIANEN BOUWADVIES

1716 KG OPMEER

3261 LK OUD-BEIJERLAND

De Pinckart 54, 5674 CC NUENEN

F +31 71 52 22 224

T +31 226 34 15 25

T +31 85 87 71 491

T +31 40 26 31 162

E info@duprie.nl

E info@intal.nl

E info@redbetonbouw.nl

E info@vianenbouwadvies.nl

W www.duprie.nl

W www.intal.nl

W www.redbetonbouw.nl

W www.vianenbouwadvies.nl

Postbus 2309, 2301 CH LEIDEN

116

BOUWEN AAN MONUMENTEN

WIE DOET WAT Dilatatievoegen

Grondtechniek

Metaalbewerking VAN DE KIMMENADE BV Hof Bruheze 404, 5704 NR HELMOND

BETONMONTEUR BV Ondernemingsweg 107 1422 DZ UITHOORN T +31 20 64 02 401 E info@betonmonteur.nl W www.betonmonteur.nl

FRANKI GRONDTECHNIEKEN B.V. Trondheim 8, 2993 LE BARENDRECHT

F + 31 492 55 88 67

T +31 180 64 19 98

E info@leiendaken.nl

F +31 180 64 19 99

W www.leiendaken.nl

E info@franki-grondtechnieken.nl W www.franki-grondtechnieken.nl

Electrotechniek

T + 31 492 51 21 64

Houthandel

BLONKSTAAL SCHOONHOVEN BV Broeikweg 27 g drij2871 RM SCHOONHOVEN T +31 182 38 21 30 loodgieters& leidekkersbedrijf Walter Verhoeven BV Bezoekadres F +31 Nieuwkuijksestraat 103 182 38 71 18 loodgieters& leidekkersbedrijf loodgieters& leidekkersbedrijf 5253 AE Nieuwkuijk E info@blonkstaal.nl Bezoekadres Postadres Bezoekadres Nieuwkuijksestraat 103 W www.blonkstaal.nl Postbus 14103 5253 AE Nieuwkuijk Nieuwkuijksestraat

Walter Verhoeven BV Bezoekadres

Nieuwkuijksestraat 103 5253 AE Nieuwkuijk

5253 AE Nieuwkuijk 5253 ZG Nieuwkuijk Postadres

Postadres

Postbus 14 Postadres 5253 ZG Nieuwkuijk Telefoon

WALTER VERHOEVEN BV oper-, loodzinkwerken Koper-, looden en zinkwerken

Postbus 14

Telefoon

073 - 513 00 49

BREMAN HARDERWIJK B.V. Postbus 48, 3840 AA HARDERWIJK T +31 341 4 148 44 F +31 341 41 68 46 E harderwijk@breman.nl W www.breman.nl

“Wij zijn een landelijk opererende houthandel en kenmerken ons door onze grote voorraad, brede assortiment, eigen zagerij/schaverij, droogkamers en transport. Wij helpen u dan ook graag bij de levering van het juiste hout!”

WILLEM DE ZWIJGERLAAN 1 WADDINXVEEN T 0182 – 615933 | INFO@HOUTEX.NL

WWW.HOUTEX.NL

Geïsoleerde Panelen

looden zinkwerken LeiKoper-, bedekkingen Leibedekkingen bedekkingen103, 5253 AE Nieuwkuijksestraat Lei Loodgieters werken

Montage

Postbus 14 5253 ZG00 Nieuwkuijk 073 - 513 49 5253 ZG Nieuwkuijk

Telefax Telefoon Telefoon Lei bedekkingen Telefax 073 - 511 76 73 LOODGIETERS& LEIDEKKERSBEDRIJF Koper-, looden zinkwerken 073 - 513 00- 49 073 - 51376 0073 49 073 511 Internet Loodgieters werken www.walterverhoeven.nl Telefax E-mail

Telefax Internet 073 - 511 76 73

info@walterverhoeven.nl

Loodgieters werken NIEUWKUIJK Loodgieters werken

Internet

073 - 511 76 73 www.walterverhoeven.nl

Internet www.walterverhoeven.nl E-mail

E-mail

www.walterverhoeven.nl

info@walterverhoeven.nl

info@walterverhoeven.nl E-mail Postbus 14, 5253 ZG NIEUWKUIJK

T +31 73 51 30 049 E info@walterverhoeven.nl W www.walterverhoeven.nl

Hoveniers

BUDOBOUW Katwolderweg 8a 8041 AD ZWOLLE T +31 38 72 00 810 E info@budobouw.nl W www.budobouw.nl

Prefab Beton VAN KEULEN LOODGIETERS- EN

BISOTON B.V. Curiestraat 4-6 6716 AR EDE T +31 318 300070 E info@bisoton.nl W www.bisoton.nl

Gevelreiniging

LEIDEKKERSBEDRIJF BV

Postbus 1, 4640 AA OSSENDRECHT

WENCOP HOVENIERS

T +31 164 67 23 87

Wencopperweg 64

F +31 164 67 20 69

3771 PP BARNEVELD

E info@vankeulen-loodgieters.nl

T +31 342 41 65 01 Wencopperweg 64

Barneveld

0342 - 416 501

www.wencop.nl

E wencop@wencop.nl WENCOP_logo_advertenties_v4.indd 2

W www.wencop.nl

W www.vankeulen-loodgieters.nl

24-02-14 10:24

Liftdemontages

Kozijnen

HOLCON B.V. Industrieweg 8, 7475 NH MARKELO Postbus 81, 7475 ZH MARKELO T +31 547 35 73 15 F +31 547 35 23 88 E info@holcon.com W www.holcon.com

Restauratie Aannemers B.V.

GEVELMEESTERS Anti-Graffiti-Coatings, Hydrofobering & Reiniging Leuvert 8, 5437 AG BEERS T +31 485 31 23 27 E info@gevelmeesters.nl W www.gevelmeesters.nl

Gevelrenovatie

THERMO KONSTRUKTIES BV Provincialeweg 7 5835 CZ BEUGEN T +31 485 36 30 36 F +31 485 36 23 74 E info@thermobv.nl W www.thermobv.nl

VAN DEN BEEMD B.V. De Leest 5, 5107 RC DONGEN T +31 76 59 34 010 E info@vandenbeemd.nl W www.vandenbeemd.nl

Liftschachtaanpassingen

Leidekkers

VAN DER HAAR GEVELRENOVATIE & ONDERHOUD Beurtschipper 10 3861 SC NIJKERK Postbus 1019 3860 BA NIJKERK T +31 33 24 56 289 F +31 33 24 58 228 E info@vanderhaargroep.nl W www.vanderhaargroep.nl

KAMPERT BOUW BV Oud Willinkhuizerweg 3, 6733 AK WEKEROM T +31 318 45 65 83 F +31 318 45 62 56 E info@kampertbouw.nl W www.kampertbouw.nl

Smederijen

B.V.

LOODGIETERS- EN LEIDEKKERSBEDRIJF VAN WELY BV

VAN DEN BEEMD B.V.

Kerkakkers 46, 6923 BZ GROESSEN

De Leest 5,

T +31 316 52 40 50

5107 RC DONGEN

F +31 316 52 69 50

T +31 76 59 34 010

E info@vanwelyleidekkers.nl

E info@vandenbeemd.nl

W www.vanwelyleidekkers.nl

W www.vandenbeemd.nl

SMEDERIJ BOSMAN Industrieweg 11, 7102 DX WINTERSWIJK T +31 6 20 42 77 28 E info@smederij-bosman.nl W www.smederij-bosman.nl

BOUWEN AAN MONUMENTEN

117

WIE DOET WAT Stoffering

SMEDERIJ OLDENHAVE BV Bedrijvenweg 6 7251 KX VORDEN T +31 575 55 14 28 F +31 575 55 17 14 E info@smederijoldenhave.nl W www.smederijoldenhave.nl

STURKA De Geer 4 4004 TL TIEL T +31 344 68 23 14 F +31 344 63 45 13 E info@sturka.nl W www.sturka.nl

Stalen panorama liftschachten

Stukadoors

STUKADOORSBEDRIJF GENNISSEN BV De Bouterhoek 1a, 3985 AK WERKHOVEN T +31 343 55 14 26 F +31 343 55 16 86

Timmerfabrieken

BENTSTAAL BV Industrieweg 8 3401 MA IJSSELSTEIN T+31 30 68 81 600 F+31 30 68 88 816 Einfo@bentstaal.nl Wwww.bentstaal.nl

VAN DEN BEEMD B.V. De Leest 5, 5107 RC DONGEN T +31 76 59 34 010 E info@vandenbeemd.nl W www.vandenbeemd.nl

DONATUS VERZEKERINGEN Hoff van Hollantlaan 8, 5243 SR ROSMALEN Postbus 500, 5240 AM ROSMALEN T +31 73 52 21 700 F +31 73 52 21 717 E info@donatus.nl W www.donatus.nl

Vochtwering

Staalconstructies

B.V.

Verzekeringen

WEBO KOZIJNEN & HSB ELEMENTEN Postbus 10 7460 AA RIJSSEN T +31 548 51 80 11 E info@webo.nl W www.webo.nl

KOSTER AFDICHTINGSSYSTEMEN B.V. Overveld 15, 3848 BT HARDERWIJK T +31 341 46 70 90 E info@koster-afdichtingssystemen.nl W www.koster-afdichtingssystemen.nl

sinds 1988

Gespecialiseerde

fabrikant voor versterkte

verhuisdekens toe te passen in liften

100%

HEID

VREDEN

KLANTTE

NIEUW

& BETERE STOF NU IN PRODUCTIE

Distributeur LIFTPROTECT T: +31 (0)527 820 241 E: info@liftprotect.nl W: www.liftprotect.nl Postbus 1148, 8300BC EMMELOORD Mark Maerman

118

BOUWEN AAN MONUMENTEN

KAPOK88.COM

MAAK RUIMTE FUNCTIONEEL

Zichtbare en onzichtbare perfectie

IMPOSANT & SPEELS

...vormt de doorslaggevende succesfactor achter onze mobiele wanden. Zichtbaar zijn de precieze passingen en de fraaie detailleringen. De niet zichtbare technieken vormen eigenlijk het ĂŠchte succes achter onze wanden. Zoals sterke en oerdegelijke mechanieken. En het beproefde hang- loop- en sluitwerk. Gericht op langdurig en veelvuldig gebruik. www.breedveld.com T 0487 542888

PA N E E LWA N D E N G L A S WA N D E N S C H U I F WA N D E N V O U W WA N D E N

Groene oase “Vlak voor de oorlog huisden er Nederlandse soldaten in Oud-Poelgeest, tijdens de oorlog Duitse en na de oorlog Canadese. Later werd het kasteel verhuurd aan studentenverenigingen. Dat weet ik nog uit eigen ervaring in 1961. Het kasteel verkeerde toen in een deplorabele toestand. De eigenaar, gemeente Oegstgeest, besloot in 1986 het kasteel te verkopen. Dat deed een aantal Leidenaren dermate pijn, dat zij besloten een beheerstichting in het leven te roepen om het kasteel en landgoed te behouden voor de regio. Terecht, want het is een groene oase midden in de drukke Randstad. Het kasteel ziet er na de restauratie van 2012 mooier uit dan ooit. Vanuit cultuur-historisch perspectief is de ‘Drakenzaal’ in eclectische stijl het meest waardevol, deze zaal is een van de mooiste trouwlocaties in de regio. Maar voor mijzelf is de bij het kasteel horende kapel even dierbaar. Dat is het onderkomen van de vrijwilligers, waar ik er een van ben.” Prof. dr. H.J.M. Völker-Dieben voorzitter stichting Erfgoed Oud-Poelgeest

onatus verzekert vertrouwd

sinds 1852

www.donatus.nl tel. 073 - 5221700

Monumenten worden met veel zorg omgeven door eigenaren en beheerders. Dat is belangrijk en nodig. Net als het kiezen van de juiste verzekering. Al sinds 1852 heeft Donatus ervaring in het verzekeren van monumentale kerken en gebouwen. Als onderlinge maatschappij werken wij zonder winstoogmerk. Wij hebben dan ook geen klanten, maar leden. Maak vrijblijvend kennis met Donatus. Onze expertise zal u verbazen en verrassen, evenals onze jaarlijkse premierestitutie.