Kaleidoscope August 2019

take me home

MAGAZYN POKŁADOWY PLL LOT S.A. EGZEMPLARZ BEZPŁATNY/FREE COPY ISSN 0239-9032

/ zabierz mnie

lot.com

08/2019

Beirut

SZTUCZNA INTELIGENCJA ❚ PORCELANA, KTÓRĄ ZACHWYCA SIĘ ŚWIAT ❚ DLACZEGO WARTO ODWIEDZIĆ TEL AWIW ❚ POLSKIE KURORTY ❚ LIV TYLER ❚ MACIEJ MUSIAŁ ❚ PRZYSMAKI KUCHNI WŁOSKIEJ

BEJRUT

Chocimska 7, Warsaw tel. 22 848 12 25, 22 848 15 90 rozana@restauracjarozana.com.pl www.restauracjarozana.com.pl

N OT E F RO M C EO

edytorial

Szanowni Państwo, jednym z powodów, dla których podróżujemy, jest poznawanie nowych smaków. W ofercie Polskich Linii Lotniczych LOT mamy wiele połączeń, które zabiorą Państwa w miejsca o bogatej kulinarnej kulturze i tradycji. Od czerwca realizujemy połączenia do stolicy Libanu. Z Warszawy do Bejrutu latamy kilka razy w tygodniu, dzięki czemu bardzo swobodnie zaplanujecie Państwo dogodny termin pobytu. W tym mieście oprócz wspomnianej kuchni orientalnej czeka wiele wyjątkowych miejsc. Podczas wizyty w Libanie zajrzyjcie Państwo koniecznie do Lasu Bożych Cedrów.

Ten bajeczny rezerwat biosfery tworzą 1500-letnie drzewa.

Dbając o udoskonalenie oferty połączeń dla Państwa, LOT rozszerzył porozumienia code-share z Turkish Airlines i Singapore Airlines. Dzięki temu na naszej mapie pojawiły się nowe kierunki, m.in. Auckland, Dubaj czy Izmir. Rozszerzenie umów partnerskich pozwoli teraz na zakup biletu do tych miejsc w naszych kanałach dystrybucji – w tym na lot.com.

Po słońce, smaki i po morze zapraszam Państwa też nad Morze Bałtyckie. Polskie wybrzeże jest bezkonkurencyjne, jeżeli chodzi o jakość plaż i malownicze otoczenie. Z LOT-em komfortowo dolecicie Państwo do Gdańska sześć razy dziennie z Warszawy i raz dziennie z Krakowa. Ponadto oferujemy trzy codzienne rejsy ze stolicy do Szczecina, skąd bez trudu można dotrzeć do kurortów zachodniego wybrzeża.

Sierpień to ważny miesiąc dla lotników. Świętujący w tym roku 90. urodziny LOT od zawsze mógł polegać na doskonałych pilotach.

W tym miesiącu z okazji 100-lecia powstania Aeroklubu Polskiego odbędą się też specjalne pokazy na lotnisku Rzeszów-Jasionka.

28 sierpnia obchodzimy też doroczne Święto Lotnictwa Polskiego. Życząc Państwu udanych urlopów, zachęcam do planowania podróży z LOT-em. Wśród 111 połączeń jest Delhi, do którego polecimy tuż po wakacjach, od 11 września. Liczę, że dacie się Państwo zaprosić na nasze gościnne pokłady.

Dear Ladies and Gentlemen, Discovering new flavours is one of the reasons we travel. LOT Polish Airlines offers numerous flights that will take you to destinations with rich cultures and traditions. We have been operating flights to the capital of Lebanon since June. You can fly to Beirut from Warsaw several times a week, so you will be able to plan your stay freely and easily. In addition to its delicious oriental cuisine, Beirut has a host of beautiful places to visit. Make sure you plan an outing to the fairy-tale Cedars of God forest whose trees are 1,500 years old.

Here at LOT, we have expanded our code-share agreements with Turkish Airlines and Singapore Airlines so as to make our flight network even better for you. As a result, Auckland, Dubai and Izmir are now included in our offering. The extension of our partnership agreements enables you to purchase tickets to these places via our distribution channels, including lot.com.

If sunshine, excellent food and the sea is what you are after, then the Baltic Sea is your perfect destination this summer. The Polish seaside has no rivals in terms of the quality of its beaches and the beauty of its landscapes. You can fly LOT comfortably to Gdańsk from Warsaw six times a day and once a day from Kraków. Moreover, we offer three flights per day from Warsaw to Szczecin, which is just a stone’s throw away from the Western Pomeranian coastal resorts.

August is an important month for pilots. LOT, which is celebrating its 90th anniversary this year, has always been able to rely on its outstanding pilots. This month, special shows will be held at Rzeszów-Jasionka Airport to celebrate the 100th anniversary of the Polish Aeroclub. On 28 August, we will also be celebrating the annual Polish Aviation Day. I wish you all a wonderful summer vacation and recommend that you plan your trips with LOT. New Delhi is now one of the 111 routes we offer. We will commence flying there after the holidays, i.e. from 11 September. I hope to be able to welcome you onboard our hospitable aircraft.

© A RC H I W U M P L L LOT. O K Ł A D K A : I STO C K P H OTO

Z lotniczym pozdrowieniem ❚ Best regards

Prezes PLL LOT ❚ LOT Polish Airlines CEO Rafał Milczarski

SPRAWDŹ NOWE POŁĄCZENIA LOT-U DO: MIAMI, BEJRUTU, BUKARESZTU I DELHI – WIĘCEJ INFORMACJI NA LOT.COM ❚ CHECK OUT NEW LOT FLIGHTS TO MIAMI, BEIRUT, BUCHAREST AND NEW DELHI – MORE INFORMATION ON LOT.COM

3

Srebrny naszyjnik, wz. AP523-1006, srebrne kolczyki, wz. AP523-0989

N OT E F RO M T H E E D I TO R

od naczelnej

300 dni słonecznych w roku sprawia, że życie tutaj właściwie toczy się na szerokich, ciągnących się w nieskończoność plażach omywanych lazurowymi wodami Morza Śródziemnego. Można tu uprawiać wszelkie sporty wodne, spędzać czas z rodziną i przyjaciółmi, ale też niezwykle łatwo zawierać nowe znajomości.

Do tego setki restauracji serwujących kuchnię z całego świata, i to w najlepszym wydaniu, czy wreszcie imprezy do białego rana – tym kusi Tel Awiw, jedno z najmłodszych i jednocześnie najbardziej energetycznych miast Bliskiego Wschodu, o którym więcej przeczytacie Państwo w tym wydaniu magazynu Kaleidoscope.

Podobnie jak o jego sporo starszym sąsiedzie, Bejrucie, stolicy graniczącego z Izraelem Libanu, do którego LOT uruchomił bezpośrednie połączenia.

Te dwa miasta dzieli w linii prostej niewiele ponad 200 km, ale aż blisko 4,9 tys. lat historii. Jednak mimo imponującej metryki Bejrut to również miasto niezwykle młode duchem. Jest jednym z ulubionych kierunków smakoszy – tutejsza kuchnia śmiało rywalizuje z izraelską o palmę pierwszeństwa – oraz fanów klubowej atmosfery i nadmorskich atrakcji.

Polska co prawda nie może się poszczycić aż tak słonecznym klimatem, jednak nasze nadbałtyckie plaże z pewnością nie ustępują urodą tym bliskowschodnim.

Mamy w końcu aż 440 km wybrzeża, co za tym idzie nieskończenie dużo możliwości spędzenia urlopu, z których my wybraliśmy kilka do naszego miniprzewodnika. Pozostaje mi tylko życzyć nam wszystkim wspaniałej pogody w sierpniu.

SETKI RESTAURACJI SERWUJĄCYCH KUCHNIĘ Z CAŁEGO ŚWIATA, I TO W NAJLEPSZYM WYDANIU, CZY IMPREZY DO BIAŁEGO RANA – TYM KUSI TEL AWIW, JEDNO Z NAJMŁODSZYCH I JEDNOCZEŚNIE NAJBARDZIEJ ENERGETYCZNYCH MIAST BLISKIEGO WSCHODU. ❚ THERE ARE HUNDREDS OF RESTAURANTS SERVING DELICIOUS FOOD FROM ALL OVER THE WORLD, AND THE PARTY OPPORTUNITIES ARE ENDLESS – TEL AVIV HAS ALL THIS AND MUCH MORE.

Three hundred sunny days in the year mean that life here is mostly lived on the wide, endless beaches washed over with the azure waters of the Mediterranean. You can practise any water sports you want, spend time with family and friends, and make new acquaintances. On top of all that, there are hundreds of restaurants serving delicious food from all over the world, and the party opportunities are endless – Tel Aviv has all this and much more besides. It is one of the youngest and most energetic in the Middle East, and you can read about it in this issue of Kaleidoscope. There is also a story about Beirut, the capital of neighbouring Lebanon.

You can now fly there directly with LOT. The two cities are only separated by 200 km, but 4,900 years, although Beirut is a city with no less a youthful spirit than Tel Aviv. It is also a favourite with foodies, as Lebanese cuisine is a serious contender for the world’s best, and with those who love the ambience and attractions of the seaside. Poland cannot claim to have such a sunny climate, but Baltic beaches are every bit as beautiful as Middle Eastern ones. Poland has 440 km of coastline, so there is no end of seaside resorts you can visit. We have made up a list of some of the best. All I have left to do now is to wish you all excellent weather for August.

redaktor naczelna ❚ editor in chief Agnieszka Franus

6

CONTENTS

28

18

30

spis treści

42

24

3 NOTE FROM THE CEO 6 NOTE FROM THE EDITOR 10 DID YOU KNOW

50 WHY

Tel Awiw Tel Aviv banki przyszłości banks of the future Liv Tyler

GOOD LIFE 70 przewodnik lidera a guide for leaders

wydarzenia, festiwale events, festivals

30 JOURNEY OF A LIFETIME Bejrut Beirut

42 MY POLAND

nadmorskie kurorty seaside resorts

medycyna podróży travel medicine

moda na skutery fashion for scooters

90 SCIENCE

mity nauki science myths

96 LIFE STORY

tel. 22 360 38 00, e-mail: kaleidoscope@burdamedia.pl redaktor naczelna: Agnieszka Franus redaktor prowadząca: Agnieszka Michalak korekta: Tomasz Cholaś Produkcja: Stanisław Siemiński Tłumaczenia: Agnieszka Chrościcka, Magdalena Szwedowska red. wersji angielskiej: Stephen Canty Dział graficzny: projekt, dyrektor artystyczna: Monika Karvázy fotoedycja: Magdalena Rudzka, Rafał Wojciechowski DTP: Krzysztof Stypułkowski Koordynator LOT: Jakub Piotr Panek

8

78 PEOPLE & THE WORLD

Margot Robbie

Wydawnictwo: Burda Publishing Polska sp. z o.o. ul. Marynarska 15, 02-674 Warszawa, tel. 22 360 38 00 www.burdamedia.pl ZARZĄD Chief Executive Officer Alexander Sorg General Director Poland Justyna Namięta Chief Financial Officer Dobrosława Snarska-Pełka

144

104 POLISH HITS

kryminały

144 GOOD FOOD

Maciej Musiał 1 22 BACK IN TIME

150 BEAUTY

kuchnia włoska Italian cuisine

crime novels

nowości new products

90. urodziny LOT-u LOT’s 90th anniversary

154 MUST HAVE dodatki accessories

128 UP IN THE AIR

lotniska świata airports around the world

160 GOOD JOB

urodziny Aeroklubu Polskiego Aeoroclub’s anniversary

141 CULTURE

International Ad Sales Representatives Italy: Mariolina Siclari, International Advertising Sales Director T. +39 02. 91 32 34 66, mariolina.siclari@burda.com burda community network Germany: Vanessa Noetzel T. +49 (89) 9250 3532, vanessa.noetzel@burda.com Michael Neuwirth T. +49 89 9250 3629, michael.neuwirth@burda.com Austria & Switzerland: Goran Vukota T. +41 44 81 02 146, goran.vukota@burda.com

162 GOOD

ADDRESS

filmy, teatr, książki, muzyka films, theatre, books, music

New business & Corporate Media Director Małgorzata Nocuń-Zygmuntowicz 692 440 088 Project Manager Monika Siwiec-Chojnacka 22 360 36 23 Dyrektor Dystrybucji i Obsługi Klienta / Director of Distribution and Subscriptions Tomasz Kałuża

Citi Handlowy

strefa prestiżu prestige zone

France & Luxembourg: Marion Badolle-Feick T. +33 1 72 71 25 24, marion.badolle-feick@burda.com UK & Ireland: Jeannine Soeldner T. +44 20 3440 5832, jeannine.soeldner@burda.com USA, Canada & Mexico: Salvatore Zammuto T. +1 212 884 48 24, salvatore.zammuto@burda.com REKLAMA: Burda Publishing Polska sp. z o.o.

Sekretariat Biura Reklamy / Advertising Secretariat Tel. 022 360 36 03, fax. 22 360 39 80, e-mail: reklama@burdamedia.pl Dyrektor Biura Reklamy Corporate Media / Head of Advertising Team of Corporate Media: Jolanta Kurek advertising department: Anna Dembska, Edyta Słowińska Sales coordinator: Katarzyna Osiak-Łazur

© E A ST N E W S , F O RU M , I STO C K ( 2 ) , S H U T T E R STO C K , M . P.

62 INTERVIEW

14 WHAT’S ON

INSPIRATIONS 24 podwodny świat underwater world

76

58 BUSINESS

sztuczna inteligencja artificial intelligence

THE BEST OF 18 porcelana china

96

ANDY & MAG

OPTICAL STORE

Sama Eyewear exclusively at Andy&Mag

Plac Dąbrowskiego 2/4, Warszawa, tel. (22) 423 01 86 C.H. Atrium Promenada, ul. Ostrobramska 75c lok. 0.54, Warszawa, tel. 690 088 200 ul. Mokotowska 51/53 (róg ul. Pięknej), Warszawa, tel. (22) 622 15 41 salon@andyandmag.pl | www.andyandmag.pl

ANDY & MAG

OPTICAL STORE

D I D YO U K N O W

sztuczna inteligencja

DUCH W MASZYNIE Ghost in the machine

SZTUCZNA INTELIGENCJA: DLA INFORMATYKA – TO UCZĄCY SIĘ PROGRAM POSŁUGUJĄCY SIĘ „LOGIKĄ ROZMYTĄ”, DLA FILOZOFA – TEMAT DO ROZWAŻAŃ O ISTOCIE ŚWIADOMOŚCI, DLA FANA SCIENCE FICTION – JEDEN Z NAJCIEKAWSZYCH TEMATÓW OBECNYCH DZIŚ W POPKULTURZE. ❚ ARTIFICIAL INTELLIGENCE. TO AN IT SPECIALIST, IT IS SOFTWARE THAT CAN LEARN BY USING FUZZY LOGIC. TO A PHILOSOPHER, IT IS A SIGNAL FOR A DISCUSSION ON THE ESSENCE OF CONSCIOUSNESS. TO A SCIENCE FICTION AFICIONADO, IT IS ONE OF THE MOST INTERESTING AND WIDELY DISCUSSED TOPICS IN POPULAR CULTURE. tekst | by magdalena rudzka

10

Najczęstszym informatycznym obszarem wykorzystania sztucznej inteligencji są systemy rozpoznawania mowy, pisma i obrazów. Rozpoznawanie twarzy używane jest np. przez policję.

Obrazów – np. w smartfonach, do tagowania zdjęć. ❚ The most common use of AI is in speech, text and image recognition software. Facial recognition technology is often used by the police, and smart phones use image recognition functionality to tag photographs.

NIE-POZYTYWNY BOHATER

The bad computer

Jeden z pierwszych bohaterów filmowych obdarzonych sztuczną inteligencją to HAL 9000, komputer zawiadujący statkiem Discovery One w filmie Stanleya Kubricka 2001: Odyseja Kosmiczna. HAL przedstawiony jest w filmie jako świadoma indywidualność. ❚ One of the first movie AI characters was HAL 9000, the computer that controlled the Discovery One in 2001: A Space Odyssey.

HAL is portrayed as a sentient individual.

SZACH-MAT Checkmate 10 lutego 1996 r. świat śledził pojedynek człowieka ze sztuczną inteligencją. Wybitny szachista Garri Kasparow przegrał partię z komputerem Deep Blue stworzonym przez firmę IBM. Kasparow podejrzewał, że komputerowi pomagali ludzie – i okazało się to prawdą. Ostatecznie Kasparow pojedynek wygrał, z wynikiem 4:2. ❚ On 10 February 1996, the whole world was witness to a chess match between human and AI. Garry Kasparov lost two games (but won the match) to IBM’s Deep Blue computer. Kasparov suspected that the computer had human assistance, which was actually true.

EKRANOWE INTERAKCJE Interactions on screen Gry komputerowe to doskonałe pole rozwoju informatycznej sztucznej inteligencji. Postacie sterowane przez komputer są coraz mniej przewidywalne i zachowują się coraz ciekawiej.

Gra Black & White z 2001 r. trafiła do Księgi rekordów Guinnessa za złożoność sztucznej inteligencji – chodziło w niej o „wychowanie” sobie własnego wirtualnego zwierzątka. ❚ Computer games are an especially fertile field for AI. Computer characters are becoming less and less predictable and more resourceful. The 2001 game Black & White actually made it to the Guinness World Records for the complexity of its AI. The aim of the game was to breed your own virtual animal.

Autonomiczne samochody są jednym z największych wyzwań dla informatyków – olbrzymia ilość danych do przetworzenia i decyzji do podjęcia wymusza szybki rozwój inteligentnych programów sterujących pojazdami. ❚ Autonomous cars are a challenge to IT specialists owing to the enormous amounts of data that have to be processed and the decisions that have to be made which all require intelligent software.

LEPIEJ NIŻ CZŁOWIEK? Better than human?

Roboty medyczne to już teraźniejszość – ponad 1700 sztuk robota chirurga o nazwie Da Vinci pracuje w szpitalach na całym świecie, w tym w Polsce. Dziś Da Vinci jest tylko niezawodnym przedłużeniem ręki chirurga, ale naukowcy pracują nad programami, które umożliwią takim robotom pewną dozę autonomii. ❚ Medical robots are a thing of the present – over 1,700 copies of a robotic surgeon named Da Vinci is used in hospitals all over the world. Today, Da Vinci is only a reliable extension of the surgeon’s hands, but scientists are working to make it more autonomous.



11

D I D YO U K N O W

sztuczna inteligencja

INTELIGENTNE KINO A.I. movies

GHOST IN THE SHELL Wybitna animacja Mamoru Oshii z 1995 r. o cyberpunkowym świecie, w którym granica między człowiekiem a maszyną stała się płynna. W przepastnej sieci komputerowej zaś rodzi się świadoma istota szukająca kontaktu. Film nawiązuje do wizjonerskiej powieści Williama Gibsona Neuromancer. ❚ This outstanding 1995 animated film by Mamoru Oshii describes a cyberpunk world with fluid boundaries between people and machines.

A conscious being seeking to make contact is born inside a vast computer network. The film draws on and alludes to William Gibson’s visionary novel Neuromancer.

MISTRZ LEM Master Lem Nasz najpoczytniejszy pisarz SF, Stanisław Lem, pisał o problemie sztucznej świadomości i rozumu w dwóch wybitnych utworach: Maska i Golem XIV. Maska jest unikalną opowieścią z punktu widzenia maszyny, która uświadamia sobie własne istnienie. Golem – traktatem filozoficznym o granicach rozumu wygłoszonym przez superkomputer. ❚ Poland’s most popular SF writer, Stanisław Lem, wrote about the problem of artificial consciousness and reason in two outstanding works: The Mask and Golem XIV. The Mask is a highly original story told from the perspective of a machine. Golem is a philosophical treatise on the boundaries of reason delivered by a super computer.

Teoretyczne badania nad systemami sztucznej inteligencji prowadzono jeszcze przed skonstruowaniem pierwszych komputerów. ❚ Theoretical research on artificial intelligence was conducted even before the first computers were made .

Postać androida (humanoidalnego robota) wykorzystywana jest w filmach i literaturze do pokazania problemu świadomości i istoty człowieczeństwa. Robot Data z serialu Star Trek, niestrudzenie próbujący stać się bardziej ludzkim, to jeden z najciekawszych przykładów. ❚ Androids are used in films and literature to examine the nature of consciousness and the essence of humanity. The android Data from Star Trek, who tirelessly tries to become more human, is one of the most interesting examples.

A. I. Robot, który czuje – ten motyw w filmie Stevena Spielberga staje się opowieścią o poszukiwaniu miłości w dystopijnym świecie. Zdolny do emocji chłopiec-robot ma zastąpić rodzicom syna, a staje się pełnoprawnym bohaterem, tak jak każdy człowiek dążącym do prawdziwych relacji. ❚ A robot that feels – this Steven Spielberg film is a melodrama about looking for love in a dystopian world. A robotic boy programmed to express human emotions in order to replace a dead son becomes a full-fledged “person”.

SMART TOYS Interaktywne i „uczące się” zabawki to świetne pole do popisu dla specjalistów od SI. Inteligentny pies AIBO firmy Sony pojawił się w 1999 r. i był jedną z pierwszych tego typu zabawek. Dziś są ich tysiące (m.in. interaktywna Barbie), a rynek „smart toys” za 5 lat ma osiągnąć 50 mld dol. obrotu. ❚ Interactive and “learning” toys give plenty of opportunities for AI specialists to show what they can do. Sony launched its smart dog AIBO in 1999 as one of the first. There are now thousands of them (e.g. interactive Barbie), and this market is expected to generate a turnover of USD 50 billion in five years.

12

BLADE RUNNER I wszystko przeminie, jak łzy w deszczu – któż z fanów SF nie zna tego cytatu? To ostatnie słowa umierającego androida.

Film Ridleya Scotta stawia filozoficzne pytania o granice człowieczeństwa i prawo do życia w świecie, w którym nie można już odróżnić człowieka od robota. ❚“All those moments will be lost in time, like tears in rain” is an SF shibboleth. These are the final words of a dying android. Ridley Scott poses philosophical questions about the boundaries of humanity and the right to life in a world where robots are indistinguishable from humans.

EVENTS

W H AT ’ S O N

DOBRZE WIEDZIEĆ

Good to know

Uczestnicy tej konferencji zastanowią się nad rzeczywistym wpływem technologii i e-learningu na zdobywanie wiedzy.

Zaprezentują też najnowsze zdobycze nauki na temat tego, jak uczyć. Czytelników, którzy wkrótce wracają do szkoły, przepraszamy, że przypomnieliśmy o edukacji. ❚ This conference is held to study the impact of technology and e-learning on knowledge acquisition, and to present the latest findings on learning methods.

International Conference on Education & e-Learning (EeL), Singapore, 15–17.08

KARNAWAŁ LATEM? A carnival in summer?

Spektakle teatralne, seanse filmowe, poranek poetycki, spotkania, spacery tematyczne, ale przede wszystkim muzyka to elementy tego festiwalu.

Szczególnie polecamy koncerty muzyki klezmerskiej oraz finałowy koncert Nigela Kennedy’ego. ❚ Theatrical performances, film screenings, poetry readings in the morning, meetings, themed walks, and music - this is what this festival is made of. Don’t miss klezmer music concerts and Nigel Kennedy’s closing performance.

Festiwal Singera | Singer Festival, Warsaw, 25.08–01.09

14

Notting Hill Carnival, London, 5–26.08

FEERIA BARW An extravaganza of colours Kiedy zapadnie zmrok, stadion olimpijski w stolicy Niemiec ożyje za sprawą... tysiąca sztucznych ogni. Pokazy można obserwować, stojąc – wówczas bilet kosztuje 29 euro. 20 euro więcej trzeba zapłacić za miejsce siedzące. ❚ Come darkness and the Olympic stadium in Berlin will light up to thousands of fireworks. Standing room costs EUR 29. If you want to sit down, you will have to fork out an extra EUR 20.

Pyronale, Berlin, 30–31.08

POWRÓT DO PRZESZŁOŚCI

A return to the past

Wielka parada zabytkowych samochodów przejedzie ulicami stolicy Austrii. Jeśli posiadasz taki wehikuł, dołącz do przejazdu. Jeśli lubisz podziwiać starodawne maszyny i piękne stroje z epoki, stań na trasie parady. ❚ A magnificent parade of old timers will be rolling down the streets of Vienna. If you have a classic car, you are welcome to join in. And if you like period cars and costumes, simply line up along the route.

Vienna Oldtimer Parade, Vienna, 24.08



© A D O B E STO C K ( 2 ) , S H U T T E R STO C K , M . P.

TERAZ SINGER

Singer Time

Nie musimy czekać do stycznia i jechać do Rio – karnawał może się odbyć i wcześniej, i bliżej. Karaibskie stroje, tańce i rytmy przy brzmieniu bębnów i różnorodne jedzenie w legendarnej dzielnicy – czego chcieć więcej? ❚ You don’t have to wait until January and travel to Rio because there is an earlier carnival much closer to home.

Caribbean costumes, dances and rhythms accompanied by the distinctive sound of steel drums, and a wide variety of food - what more could you ask for?

W H AT ’ S O N

nasze rekomendacje

MODNE UJĘCIA

Trendy shots

WEEKEND Z TECHNO Techno weekend

Na ten festiwal zjadą akordeoniści i miłośnicy tego instrumentu z całego świata. Muzycy wykonywać będą utwory zarówno klasyczne, jak i skomponowane niedawno. Z pewnością jednak zaskoczą wszechstronnością i nowymi brzmieniami. ❚ This festival attracts accordionists and accordion aficionados from all over the world. Musicians will be performing both classical and recently composed works.

Their versatility and new sounds are sure to thrill and amaze.

Loveland Festival, Amsterdam, 10–11.08

Niebezpieczne ujęcia. 100 lat fotografii mody w Polsce, Warsaw, from 4.07

DO BIEGU GOTOWI?

Ready, steady go?

Legendarny zespół z Los Angeles po raz kolejny zawita do Polski. Podczas światowej trasy Metallica wykona kilkanaście utworów ze swojej blisko 40-letniej kariery. ❚ The legendary heavy metal band from Los Angeles is coming back to Poland. During its current world tour, Metallica will be performing dozens of tunes covering nearly four decades.

Wymagająca kombinacja pływania, kolarstwa i biegania, czyli triathlon, nie jest może dla wszystkich, ale na pewno wszyscy mogą kibicować zawodnikom. Tytani sportu zmierzą się już po raz 13. Czy letnia aura będzie sprzyjać startującym? ❚ The gruelling combination of swimming, cycling and running known as the triathlon is not for everyone, but cheering the contestants on can be. This is the 13th meeting of the titans of sport.

Let’s just hope that summer treats them kindly.

Metallica, concert, Warsaw, 21.08

Czech Bigman Festival, Prague, 10.08

Accordion Music Week, Vilnius, 26.08–01.09

NIC INNEGO SIĘ NIE LICZY

Nothing Else Matters

16

© A D O B E STO C K ( 2 ) , M . P.

BRZMIENIE WIELOWYMIAROWE Multidimensional sound

W pięknym parku Sloterpark na południu Amsterdamu pod koniec lata rozbrzmiewać będzie muzyka house i techno, a weźmie w niej udział kilkudziesięciu DJ-ów. Fani będą mieli w czym wybierać. Wstęp powyżej 18. roku życia. Najdroższy bilet to koszt niespełna 80 euro. ❚ In late summer, the beautiful Sloterpark in southern Amsterdam will be reverberating to the sounds of house and techno. And dozens of DJs will be taking part. You are definitely going to be spoilt for choice here. This is a 18+ event with the most expensive tickets just under EUR 80.

„Mody przemijają, a styl zostaje” – powtarzała Coco Chanel. Mercedes-Benz, marka będąca kwintesencją ponadczasowej elegancji, ma w swojej strategii wspieranie mody, dizajnu i przemysłu kreatywnego. Tym razem marka jest partnerem wystawy Niebezpieczne ujęcia. 100 lat fotografii mody w Polsce organizowanej przez Galerię Fundacji Instytutu Fotografii Fort w Warszawie. ❚ “Fashions change, style is eternal”, Coco Chanel would say.

Mercedes-Benz is the quintessential brand of evergreen elegance and its mission is to support fashion, design and the creative industry. This time the car make is the partner of the exhibition entitled Dangerous Shots. 100 Hundred Years of Fashion Photography in Poland organised by the Fort Photography Institute Foundation of Warsaw.

THE BEST OF

1

porcelana

MIŚNIA Meissen

Najstarsza w Europie manufaktura porcelany zawdzięcza swoją sławę utalentowanym artystom. Jednym z nich był Johann Joachim Kändler (1706–1775), którego 44 lata pracy oceniane są jako „złoty wiek” miśnieńskiej porcelany. Spod jego ręki wyszły figurki inspirowane życiem dworskim. Nie funkcjonowały pojedynczo, lecz ustawiano je w grupie jako dekorację na lustrzanej tafli pośrodku stołu. ❚ The oldest china manufactory in Europe owes its fame to renowned artists.

One was Johann Joachim Kändler (1706–75) whose 44 years of work there coincide with the halcyon years of Meissen china. Kändler created figurines inspired by court life. They were not meant to be individual pieces, but were displayed in groups as decorations on glass plates on table tops.

BIAŁE ZŁOTO White gold NIC NIE WSKAZUJE NA TO, ŻE MODA NA PORCELANĘ PRZEMIJA. WCIĄŻ WARTO INWESTOWAĆ W JEJ KOLEKCJONOWANIE. MOŻE W JAKIMŚ ZAKĄTKU ŚWIATA UDA SIĘ WAM NA PCHLIM TARGU UPOLOWAĆ PEREŁKĘ? ❚ THE FASHION FOR CHINA IS NOT LIKELY TO GO AWAY ANYTIME SOON. COLLECTING IT CONTINUES TO BE A GOOD INVESTMENT. WHO KNOWS? YOU MIGHT COME ACROSS A VALUABLE PIECE OF CHINA IN A DISTANT LITTLE TOWN ONE DAY AND START YOUR OWN COLLECTION. tekst | by monika karvázy

2 ĆMIELÓW To najstarsza w Polsce, działająca do dziś wytwórnia porcelany. W latach 50. i 60. powstały tzw. figurki ćmielowskie reprezentujące rodzimy dizajn New Look. Do niedawna do kupienia za grosze na pchlim targu, dziś ceny niektórych sięgają nawet kilkudziesięciu tysięcy złotych. ❚ The oldest operating china plant in Poland. In the 1950s and 1960s, the famous Ćmielów figurines representing the New Look design trend were produced there. Until recently, they could be purchased for little at flea markets, but they now fetch tens of thousands of złoty.

3

NAJDROŻSZA CHIŃSKA WAZA The most expensive Chinese vase

Znaleziona podczas sprzątania jednego z londyńskich domów chińska waza osiągnęła rekordową cenę 43 mln funtów w 2010 r. na aukcji w Bainbridges. Pochodzi z XVIII w., z okresu panowania cesarza Qianlonga (1736–1796). ❚ This Chinese vase was found while cleaning a London house.

It was sold at auction for a record-breaking GBP 43 million at Bainbridges in 2010. The vase dates back to the Reign of Emperor Qianlong (1736–1796).

18



THE BEST OF

4 HEREND Najstarsza manufaktura na Węgrzech.

Jeden z najsłynniejszych wzorów Herend – przedstawiający motyle i kwiaty – został zaprezentowany na wystawie światowej w Londynie w 1851 r. i tak spodobał się brytyjskiej królowej Wiktorii, że zamówiła cały serwis dla zamku w Windsorze.

Od tego czasu nazywany jest od jej imienia Victoria. ❚ The oldest china factory in Hungary. One of the best known Herend patterns depicting butterflies and flowers was first shown at the World Exhibition in London in 1851 and caught the eye of Queen Victoria, who loved it so much that she ordered an entire set for Windsor castle.

The pattern has been dubbed Victoria in her memory ever since.

porcelana

5 6

ŁOMONOSOW

Pierwsza fabryka porcelany w Rosji carskiej powstała w 1744 r. w Petersburgu na życzenie córki cara Piotra I, Elżbiety. Inżynier górnictwa Dmitrij Iwanowicz Winogradow, którego figurkę widzimy obok, i student hutnictwa we Freibergu w Saksonii osiem lat spędzili na opracowaniu oryginalnej rosyjskiej receptury na porcelanę. ❚The first china factory in Tsarist Russia was established in Saint Petersburg in 1744 at the behest of Empress Elizabeth, daughter of Tsar Peter I. Dimitri Ivanovich Vinogradov (image left), a mining engineer who had studied metallurgy in Freiberg, Saxony, spent eight years on developing the formula for Russian china.

SÈVRES Wazy potpourri w kształcie statku (używane do perfumowania wnętrz) uważane są za jeden z najcenniejszych modeli wprowadzonych przez Manufacture Nationale de Sèvres w latach 1750–1760.

Największe z nich były niezwykle trudne do wypalenia; ażurowa pokrywa często zapadała się w piecu.

W rezultacie wyprodukowano tylko ok. 12, z których 10 przetrwało do dziś. ❚ Pot-pourri vases (used to infuse interiors with scents) in the shape of ships are some of the most valuable items that the Manufacture nationale de Sèvres produced in the 1750s and 1760s. The largest were very hard to burn, as the lacework cover would often collapse in the kiln. As a result, only twelve were made, of which ten survive.

7 WEDGWOOD Jedna z najsłynniejszych na świecie manufaktur założona w 1759 r. przez Josiaha Wedgwooda, który w 1765 r. za wykonanie serwisu dla królowej Charlotty otrzymał tytuł Garncarza Jej Królewskiej Mości. Po jego wytwory sięgali także Stanisław August Poniatowski, car Aleksander I i szachowie Persji. Znak rozpoznawczy: zielona żaba. ❚ One of the most famous china manufactories in the world was founded by Josiah Wedgwood in 1759. After making a crockery set for Queen Charlotte, he was awarded the title of Her Majesty’s Potter. Wedgwood pieces also came into the possession of King Stanisław August Poniatowski, Tsar Alexander I, and the Shahs of Persia.

8 NAJDROŻSZA CHIŃSKA CZARKA The most expensive Chinese bowl W 2014 r., na aukcji Sotheby’s w Hongkongu, padł światowy rekord związany z chińską porcelaną.

Liu Yiqian zapłacił ponad 281 mln dol. hongkońskich (112 mln zł) za 7-centymetrowej średnicy, białą porcelanową czarkę z motywami ptactwa domowego, z okresu Chenghua, dynastii Ming z XV w. ❚ The record was set at a Sotheby’s auction in Hong Kong in 2014. Liu Yiqian paid over HKD 281 million (USD 60 million) for a white 7-cm-diameter bowl decorated with images of domestic birds. The piece dated back to the reign of the Ming Emperor Chenghua in the 15th century.

20



THE BEST OF

porcelana

ROYAL COPENHAGEN

Japońska porcelana pochodząca z miasta Arita, położonego niedaleko portu Imari, skąd eksportowano ją do Europy. Wyrabiana od XVII w. z miejscowych materiałów, początkowo pod wpływem wzorów chińskich. Z czasem nabrała swoistych cech w charakterystycznej wielobarwnej dekoracji naszkliwnej łączonej z podszkliwnym błękitem (stąd ogólnie stosowana nazwa dekoracji imari). ❚ Japanese china originating from Arita, near the port city of Imari, from where it was exported to Europe. China has been made here using local materials since the 17th century. The earliest designs were influenced by Chinese models.

12

ROYAL DUX BOHEMIA

10

13 DOCCIA W 2011 r. na aukcji w Bonhams Doccia sprzedano porcelanową figurkę Herkulesa za prawie 667 tys. funtów.

Rzeźbę wzorowaną na antycznej figurze Herkulesa z Farnese zrobiono w XVIII w. w warsztatach Doccia pod Florencją. Porcelanowy heros jest wprawdzie mniejszy od oryginału, lecz też niemały: ma 82 cm wysokości. ❚ A Doccia china figurine of Hercules was sold at a Bonhams auction for nearly GBP 667,000 in 2011. The 19th century piece was modelled on the Antique statue of Hercules of Farnese. While the china version is much smaller than the original, it is by no means tiny, and stands at 82 cm.

Działa od 1853 r. Już w 1878 r. firma zdobyła srebrny medal na światowej wystawie w Paryżu. Od tego czasu jej wyroby są oczkiem w głowie wielu kolekcjonerów. Czeska manufaktura stworzyła wiele wzorów. Ile? Fragment historii zakładu będzie najlepszym dowodem – w księdze metrykalnej z 1897 r. zapisano porcelanowy model z numerem 3901, a dziewięć lat później w księdze pojawił się wpis z numerem 10 000. ❚ This Czech plant has been operating since 1853. The company won a silver medal at the World Exhibition in Paris in 1878 and its works have been highly collectible ever since. The plant has produced many designs to date. How many exactly? Well, Item No. 3901 was listed in the design records in 1897 and Item No. 10,000 was listed nine years later.

22

11 ROSENTHAL Bawarską manufakturę założył pod koniec XIX w. Philip Rosenthal. Nazwany imieniem żony serwis Biała Maria osiągnął status ikony dizajnu, a liczba ponad 80 elementów w zastawie sprawiła, że zyskał miano najbardziej rozbudowanego serwisu porcelanowego świata. ❚ This Bavarian manufactory was founded by Philip Rosenthal in the late 19th century. The Maria White set, named after his wife, is an icon of design. The 80-piece set is the most extensive in the world.

© M . P.

9 IMARI

XVIII-wieczny serwis obiadowy Flora Danica, zdobiony motywami roślinnymi z duńskiego atlasu botanicznego, powstał w Królewskiej Fabryce Porcelany w Kopenhadze dla carycy Katarzyny II. Jednak caryca umarła, zanim ukończono produkcję serwisu. Duńska rodzina królewska zatrzymała porcelanę do własnego użytku. ❚ The 18th-century Flora Danica dinner set, with its recognisable floral pattern, was made famous by being pictured in a Danish botanical atlas. The set was produced by the Royal Copenhagen China Manufactory for Tsarina Catherine II. However, she died before the set was ready, so the Danish royal family kept it.

NAJLEPSZE ADRESY PREMIUM POD JEDNĄ MARKĄ

NOWA INWESTYCJA

WARSZAWA Saska Kępa Apartamenty ul. Berezyńska 46

Zapraszamy na spotkania w najpiękniejszych wnętrzach w Polsce

WARSZAWA Saska Kępa Apartamenty ul. Angorska 13A

WŁADYSŁAWOWO Hallerowo Apartamenty hotelowe ul. Hryniewieckiego 12B

SPRZEDAŻ APARTAMENTÓW T. +48 535 10 10 10 sales@hlsm.pl hlsm.pl

I N S P I R AT I O N S

sztuka pod wodą

P O D W O D N Y Ś W I AT Submerged world KOCHASZ SZTUKĘ I NURKOWANIE? POŁĄCZ TE DWIE PASJE. NA DNIE MÓRZ I OCEANÓW MOŻESZ PODZIWIAĆ NIE TYLKO PRZEPIĘKNE RAFY KORALOWE, ALE TEŻ DZIEŁA STWORZONE RĘKĄ CZŁOWIEKA. ❚ ARE YOU AN ART LOVER AND AN AVID DIVER? YOU CAN COMBINE YOUR TWO FAVOURITE THINGS AS UNDER THE WATER SURFACE YOU CAN ADMIRE NOT ONLY BEAUTIFUL CORAL REEFS BUT ALSO THE WORKS OF HUMAN ART.

24

Podwodne muzeum sztuki w CANCÚN. Pierwsze rzeźby trafiły w morskie odmęty już w 2009 r. Płonącego człowieka, Pisarza oraz Ogrodniczkę wykonał brytyjski artysta Jason deCaires Taylor. ❚ Underwater art museum in CANCÚN. The first sculptures were installed under the sea in 2009. Man on Fire, Writer and Gardener were made by British artist Jason deCaires Taylor.

25



II NN SS PP II RRAT AT II O O NN SS

trójmiejskie Morze Śródziemne sztuka pod wodą wybrzeże

SS Thistlegorm – brytyjski statek handlowy zbudowany w 1940 r. Jego wrak spoczywa na dnie Morza Czerwonego na terenie SHAAB ALI w Zatoce Sueskiej. Zdj. poniżej: Podwodne muzeum w SIDE to jedyne tego typu miejsce w Turcji. Rzeźby przedstawiają bogactwo cywilizacji Anatolii. ❚ SS Thistlegorm – British commercial vessel built in 1940. Its wreck is sitting on the bottom of the Red Sea in the territory of SHAAB ALI in the Gulf of Suez.

Below: Underwater museum in SIDE is the only such site in Turkey. The sculptures present the richness of the Anatolian civilisation.

26

Pomnik, który jest odlewem oryginalnego Il Cristo Degli Abissi wyrzeźbionego przez włoskiego artystę Guida Gallettiego w 1954 r. i umieszczonego w zatoce San Fruttuoso w pobliżu Genui we WŁOSZECH. ❚ Copy of the original Il Cristo Degli Abissi sculpture made by Italian artist Guido Galletti in 1954 found in the San Fruttuoso bay near Genuia in ITALY.

27 

II NN SS PP II RRAT AT II O O NN SS

trójmiejskie sztuka pod wodą wybrzeże

©CREDITS

BAHAMY, rzeźba Ocean atlas, czyli największa podwodna statua świata, to dzieło Jasona deCairesa Taylora. Ważąca 60 ton figura została stworzona, by zwrócić uwagę na potrzebę ochrony oceanu. ❚ the BAHAMAS, the Ocean atlas sculpture, or the largest underwater statue in the world is the work of Jason deCaires Taylor. The 60-tonne statue was made to raise awareness of the significance of ocean conservation.

28

© E A S T N E W S , B E W, G E T T Y I M A G E S ( 2 ) , I S T O C K , M . P.

Podwodne Muzeum Atlantyku na LANZAROTE. Zanurzone 14 m pod wodą rzeźby zostały wykonane także przez Jasona deCairesa Taylora. Dolne zdj.: W podwodnym muzeum w CANCÚN stoi blisko 500 nietypowych figur, a wszystkie to ludzkie sylwetki wykonane w skali 1:1. Autorem rzeźb jest również Jason deCaires Taylor. ❚ Underwater Atlantic Museum in LANZAROTE. The sculptures submerged 14 m underwater were also made by Jason deCaires Taylor. Below: The underwater museum in CANCÚN has nearly 500 unique sculptures on display, all depicting real-sized humans made by Jason deCaires Taylor.



29

Bejrut



30

©CREDITS

JOURNEY OF A LIFETIME

JOURNEY OF A LIFETIME

Bejrut

K AWA PAC H N ĄC A K A R DA M O N E M Cardamom-scented coffee DŹWIĘK UDERZAJĄCYCH O SIEBIE PORCELANOWYCH FILIŻANEK TOWARZYSZY MI W BEJRUCIE OD WCZESNEGO ŚWITU DO PÓŹNEJ NOCY. ❚ IN BEIRUT, THE SOUND OF CLINKING CHINA CUPS CAN BE HEARD FROM EARLY MORNING UNTIL LATE AT NIGHT. ©CREDITS

tekst | by michał głombiowski

31 

Poprzednia str.: bulwar Corniche nocą.

Powyżej: odnowiona starówka z wieżą zegarową Hamidiyah.

2. Kuchnia libańska oferuje wszystko, co najlepsze na Bliskim Wschodzie. ❚ Previous page: The Corniche Boulevard at night. Above: The renovated Old Town with the Hamidiyah clock tower. 2. Lebanese cuisine is one of the best in the Middle East.

Bejrut

Sprzedawcy kawy krążą po ulicach, trzymając w jednej ręce metalowy imbryk z grubym dnem kryjącym rozżarzone węgle, a w drugiej filiżaneczki. Wyćwiczonym przez lata gestem stukają naczyniami o siebie, oznajmiając w ten sposób nadejście. Pierwsze „brzdęk, brzdęk” rozlega się ze wschodem słońca. Później słychać je nieustannie, w trakcie dnia przytłumione ulicznym hałasem, w południe jakby trochę zmęczone, wieczorem znów nabierające animuszu. Nie trzeba iść do kawiarni, kawa sama przyjdzie do ciebie. Za małe pieniądze, pachnąca kardamonem, mocna i dobra. Dla Libańczyków słodzona, dla innych wedle uznania. Miejscowi wlewają w siebie jej nieskończony strumień.

W ich żyłach musi płynąć więcej kofeiny niż krwi.

Coffee vendors cruise the city, clutching a tin pot with a thick bottom filled with red hot embers in one hand, and cups in the other. They clinking their utensils in a well-rehearsed gesture to announce their arrival. The first clink is heard shortly after sunrise. After that, it follows you everywhere, dampened by the street bustle in the daytime, sounding a bit weary by the afternoon, and picking up energy again in the evening. Clink, clink, clink. You don’t need to go to a coffee shop. Coffee comes to you. Cheap, cardamom-scented, strong and tasty. With sugar for the locals, with or without for everyone else. The locals drink coffee by the gallon. They must have more caffeine than blood in their veins.

THE WORLD’S BEST BREAD This clinking is the music of old Beirut. It is heard in the waterfront boulevard, it fills narrow alleyways, and occasionally tries to reach out to new neighbourhoods. Two different worlds live in harmony in the Lebanese capital. This is a place where modernity blends with history, wealth contrasts with poverty, and classic European villas stand cheek by jowl with Arabic souks.

Women wearing cropped tops that barely cover the navel can be seen alongside others in black niqabs that only reveal the eyes. Muezzins call the faithful to prayer from minarets next to nightclubs. Muslims mingle with Maronites (Arab Christians) in the streets.

Beirut is mainly focused on the future and on having fun these days. As I walking around the city, I get the impression that there are very few places so determi-

32

© S H U T T E R S T O C K ( 2 ) , L A I F / F O R U M . P O P R Z E D N I E S T R O N Y/ P R E V I O U S P A G E S : I S T O C K

JOURNEY OF A LIFETIME

NAJLEPSZY CHLEB ŚWIATA Ten dźwięk jest muzyką starego Bejrutu. Roznosi się na nadmorskim bulwarze, rozbrzmiewa w wąskich uliczkach, czasem próbuje przebić się do najnowszych dzielnic. W stolicy Libanu odmienne światy żyją w symbiozie. Nowoczesność miesza się z historią, bogactwo z biedą, klasycystyczne wille w europejskim stylu z arabskimi bazarami. Dziś Bejrut myśli przede wszystkim o zabawie i przyszłości. Idąc ulicami miasta, mam wrażenie, że trudno o inne miasto, które tak łapczywie chwyta każdą minutę. Drogie limuzyny przepychają się ulicami, kobiety o nienagannych makijażach buszują w markowych butikach, studenci Uniwersytetu Amerykańskiego w Bejrucie tłoczą się na chodnikach, pochłaniając tradycyjne falafele. Ci, którzy mają wolny czas, przechadzają się pomiędzy eleganckimi budynkami Starego Miasta, które jest stare tylko z nazwy, gdyż w większości zostało odbudowane po wojnie domowej, lub przysiadają w kawiarni na którejś z uliczek rozbiegających się od placu L’Etoile. W dzielnicy Hamra, handlowym centrum miasta, obok nowoczesnych suków – zadaszonych targów z wszystkim, czego dusza zapragnie – małe piekarenki kuszą płaskimi chlebkami manakeesh, przed momentem wyjętymi z pieców opaKaleidoscope Rainbow Tours Krol Egzotyki CRV CMYK 205x132.pdf

1

08.07.2019

15:58 REKLAMA

Gołębie Skały, czyli formacja w kształcie bramy, to jeden z symboli Bejrutu. ❚ Pigeons' Rocks, an arch-shaped rock formation is one of the landmarks of Beirut.

High Line, czyli park zbudowany na dawnej linii kolejowej.

Po spacerze drewnianym pomostem warto wypić kawę w jednej z pobliskich kawiarni w Meatpacking District. ❚ High Line park was built over a former railway line.

After a stroll in the park, stop for coffee at one of the numerous cafes in the Meatpacking District.

34

Bejrut NYC

lanych drewnem. To najprostsze danie pod słońcem – mąka z wodą i drożdżami, z dodatkiem sypniętych na wierzch ziaren czarnuszki lub sezamu, czasem przystrojone siekaną cielęciną, pomidorami lub serem – nie sposób się jednak od niego oderwać. Sekret tkwi w tradycyjnych piecach i świeżości produktu. Chlebki są jeszcze ciepłe i uginają się lekko pod palcami. W Hamrze czekają jednak także inne skarby. Kelnerzy restauracji podsuwają karty dań, a w nich nieskończona liczba humusów, owoców morza, muhammara (rodzaj pesto z orzechów włoskich), smażone pierożki z jagnięciną, kiszone cytryny, koźlina, gęste zupy, a w końcu i libańskie wino. Tutejszy alkohol cieszy się ogromną estymą wśród znawców, do Polski niemal nie trafia, pobyt w Libanie jest więc świetną okazją, by go spróbować.

ned to make the most of every minute. Plush limos push their way through heavy traffic, impeccably made-up women shop in luxury boutiques, students from the American University of Beirut crowd the pavements while tucking into falafels. People with time on their hands stroll between the elegant buildings of the Old City, which is only old in name, as most of it was rebuilt after the civil war, or stop at coffee shops in one of the streets radiating from L’Etoile Square.

In the Hamra neighbourhood right next to modern souks – roofed markets with everything you could possibly want – you can find small bakeries beckoning you with their manakeesh flatbread just out of stodgy wood-fired ovens. It’s the simplest of dishes - flour, water and yeast, topped with black onion or sesame seeds, sometimes garnished with chopped veal, tomatoes and/or cheese. It’s so delicious that you won’t be able to stop eating it. The secret to its taste are the traditional oven and fresh produce. Flatbread is still warm and bends slightly under your fingers. Hamra also abounds in other treasures. In restaurants, I’m offered hummus, seafood, muhammara (a type of walnut pesto), fried lamb dumplings, preserved lemons, goat’s meat, thick soups, and Lebanese wine. The local wines are highly rated by experts, but are not readily available in Poland, so be sure to try them on a visit to Lebanon. ©SHUT TERSTOCK (2)

JOURNEY OF A LIFETIME

A PARTY BEHIND CLOSED DOORS Beirut is built on steep hills. The seaside is lined with glass and steel skyscrapers bedecked with palm trees



Meczet Mohammad Al-Amin. ❚ The Mohammad al Amin mosque.

36

Bejrut

TYMCZASEM NAD BRZEGIEM MORZA Stolica pnie się w górę, pas wzdłuż wybrzeża to ciąg gigantów ze szkła i stali przystrojonych palmami i egzotycznymi roślinami na balkonach i dachach. Pomiędzy nimi majaczą sylwetki budynków, które dopiero powstają. Bejrut staje się święcącą blaskiem tysięcy świateł metropolią, oazą pieniędzy i stylu. Wydaje się nigdy niezasypiającym organizmem rozrastającym się niemal z każdą godziną.

Ten dynamiczny rytm wyznaczają też miejscowi kierowcy pędzący przed siebie bez chwili wątpliwości.

Zwalniają z niechęcią, próbując wszelkie przeszkody ominąć, byle tylko się nie zatrzymywać. Piesi, chcąc przeskoczyć na drugą stronę ulicy, są więc zdani na własną odwagę i umiejętności. Z podziwem patrzę, do jakiego stopnia opanowali sztukę lawirowania pomiędzy jadącymi autami. Podejmują błyskawiczne decyzje, wybierają idealną chwilę na to, by wkroczyć na asfalt, zdążyć przed nadjeżdżającym samochodem, zatrzymać się na kilka sekund przed kolejnym. Nie chcąc spędzić reszty życia, tkwiąc na chodniku, uczę się lawirować między punktami przemieszczającymi się po ulicy.

Naśladuję miejscowych.

Wieczorem życie miasta przenosi się na nadmorski bulwar, toczy się na chodniku i w knajpkach, by po chwili wlać się do klubów nocnych i dyskotek. Zanim za nocnymi imprezowiczami zamkną się drzwi lokali, dysku-

and exotic plants on balconies and rooftops. And there are more being built wherever there is space between them. Beirut is following in the footsteps of Dubai, Abu Zabi and Hong Kong. It is a brightly illuminated metropolis celebrating wealth and style. It seems to be a city that never sleeps and which is growing by the hour.

This rapid pace can also be seen on the roads, where big cars lunge forward without a moment’s hesitation.

They try to go around all obstacles, not slow down or stop. You will need you all your resources and courage if you are going to cross the street here. I really admire the way people have mastered the art of walking between moving cars. They will make a snap decision, and with perfect timing, make a dash in front of an oncoming car to the middle of the road, wait a few seconds for another one coming the other way, and then make a dash for the other side. As I don’t want to spend the rest of my life stuck on the pavement, I learn to weave in and out of moving traffic. I watch the locals and imitate them. This seemingly strange dance amid heavy traffic quickly becomes second nature. Two days later, I find it much easier to cross the street, although the view of the other side continues to have a calming effect.

In the evening, the life of the city moves to the seaside boulevard, to pavements and hangouts, and later to nightclubs and discos. And before the doors close,



©ISTOCK

JOURNEY OF A LIFETIME

JOURNEY OF A LIFETIME

Bejrut the revellers fervently talk and smoke by the seaside, drinking freshly squeezed pomegranate and orange juice from mobile bars. Joggers and cyclists elbow their way through the crowd. Large families make themselves comfortable on folded chairs and unpack homemade dishes. Tourists resolutely head for the brightly illuminated Pigeons’ Rock. These are two arch-shaped rock formations near the shore. For some unknown reason, they have become the symbol of Beirut.

Everyone drinks Almaza beer in the nightclubs. These places get so crowded before midnight that people start dancing on tables and bars. Most clubs close around 11 pm to comply with municipal regulations and avoid complaints from residents. Obviously, the party continues, but it becomes more “private.”

tują nad brzegiem morza, popijając wyciskane na mobilnych stoiskach soki z granatu i pomarańczy. Pomiędzy nimi przeciskają się biegacze i rowerzyści. Wielodzietne rodziny rozsiadają się na rozkładanych krzesełkach, rozpakowując przyniesione dania. Turyści uparcie zmierzają do iluminowanych nocą Skał Gołębich – formacji w kształcie bramy, niedaleko brzegu, które z nie do końca jasnych powodów stały się symbolem Bejrutu.

CZAS ZWOLNIĆ Chcąc na chwilę uciec od tej nowoczesności i dynamicznego tempa libańskiej stolicy, jadę do Baalbeku. Leżące niecałe 100 km od miasta ruiny starożytnych świątyń są jednym z najbardziej spektakularnych zabytków Bliskiego Wschodu. Niegdyś znajdowało się tu centrum kultu starosemickiego boga Baala, później na jego miejscu powstały greckie i rzymskie świątynie czcicieli słońca i Jowisza. Rzymska budowla to największa świątynia, jaka powstała na terytorium Imperium Romanum. Sanktuarium Jowisza podtrzymywały dwa rzędy kolumn wznoszących się na 22 m. Bloki piaskowca, składające się na świątynie, dochodziły do 750 ton wagi. Z ogromnych kolumn przetrwało do dziś zaledwie sześć. Stając obok pierścienia powalonego kamiennego słupa, czuję się jak liliput.

Gdy wracam wieczorem do stolicy, mam ochotę pozostać jeszcze w nieśpiesznym, zanurzonym w historii nastroju. W Gemayzeh, dzielnicy pełnej kawiarenek okupowanych przez staruszków spędzających całe dnie przy stoliku, siadam przy szklance herbaty. Starszy mężczyzna obok mnie podtyka mi z uśmiechem ustnik fajki wodnej.

Zaciągam się aromatycznym dymem, pozwalając przeciekać minutom między palcami. ■

38

Połączenia Connections WAW–BEY–WAW 5 razy w tygodniu ❚ 5 times a week

Więcej informacji na ❚ More information on lot.com

lot.com

©SHUT TERSTOCK

Wielobranżowe sklepiki to na Bliskim Wschodzie częsty widok. ❚ Typical Middle Eastern street shops full of bric-a-brac.

TIME TO SLOW DOWN To escape the modern and frenetic Lebanese capital for a while, I head to Baalbek. Located less than 100 km from Beirut, these ancient temple ruins are one of the most spectacular historical sites in the Middle East. This was once the central place of worship of the old Semitic god Baal, and later became the site of Greek and Roman temples dedicated to the sun and Jupiter. The Roman structure is the largest temple ever built in the Roman Empire.

The Temple of Jupiter had two rows of 22-metre columns. The blocks of sandstone used to build the temple weighed up to 750 kg. Only six giant columns have survived. Standing next to a capital of a fallen stone pillar can make you feel tiny.

When I return to the capital in the evening, I want to soak up some of its unhurried ambience, which is steeped in history. The Gemmayzeh neighbourhood is packed with small coffee houses occupied by elderly people who spend their days seated here. I sit down for a tea.

An elderly man smiles and thrusts a hookah mouthpiece at me. I inhale the aromatic smoke, letting time slip through my fingers. ■

Żadnych kompromisów. Żadnych opłat wstępnych. Używaj już dziś. Zapłać później.

©CREDITS

Kup i sfinansuj zakup swojego komputera Mac w salonie Cortland.

www.cortland.pl

Budź się i zasypiaj w chmurach

Wake up and fall asleep in the clouds

Luksus, zapierające dech w piersiach widoki i bezwarunkowy relaks to codzienność mieszkańców ZŁOTEJ 44, apartamentowca zaprojektowanego przez światowej sławy Daniela Libeskinda, który już na stałe wpisał się już w panoramę Warszawy. ❚ Luxury, breath-taking views and ultimate rest and relaxation opportunities is the daily bread of the residents of ZŁOTA 44, an residential high-rise building designed by world-class architect Daniel Libeskind which has become an established Warsaw’s landmark.

Relaks i biznes w cenie czynszu Mieszkańcy ZŁOTEJ 44, najwyższego budynku mieszkalnego w Unii Europejskiej wysoko cenią sobie komfort pracy, często łącząc ją z przyjemnościami. W przestrzeni 8. piętra zaprojektowano strefę sportowo - rekreacyjno-biznesową. Znajdziemy tu do wyłącznego użytku mieszkańców: 2 sale konferencyjne, przestrzeń klubową, salę kinową z symulatorem do gry w golfa, 25-cio metrowy basen, siłownię, spa, 400m taras z całorocznym jaccuzzi oraz klubik dziecięcy. Na tej ogromnej,

mającej ponad 1800 metrów kwadratowych powierzchni każdy znajdzie coś dla siebie, a o spełnienie najbardziej wyszukanych potrzeb mieszkańców zadba concierge.

ZŁOTA 44 to nie tylko luksus ale również ekologia.

W trosce o środowisko naturalne, a także ciszę wewnątrz, budynek został pokryty fasadą wykonaną w technologii trójszybowej, zapobiegającej utracie ciepła oraz ograniczeniu odgłosów dochodzących z ze-

PROMOCJA

wnątrz. Dodatkowo, komfort życia podnosi system filtrujący powietrze oraz własna stacja uzdatniania wody. Nad bezpieczeństwem czuwa ochrona oraz inteligentny system HMS, dostępny nie tylko z wnętrza apartamentu, ale również poprzez mobilną aplikację. Steruje m.in. systemami klimatyzacji czy uchylnymi panelami okiennymi, a także umożliwia łatwe nawigowanie oświetleniem i roletami.

ZŁOTA 44 to świetna inwestycja Ceny za m2 są o połowę niższe niż w czeskiej Pradze. Apartamenty są zaprojektowane przez londyńskie studio projektowe Woods Bagot, które gwarantuje wysoką jakość wykończenia: drewniane podłogi, zaaranżowane kuchnie, marmury na ścianach i podłogach w pięknych łazienkach, wykończone szafy, sprzęt marki Gaggenau.

Relaxation and business included in the price The residents of ZŁOTA 44, the tallest residential building in the European Union, highly value the comfort of work and often combine it with pleasure. The 8th floor houses a sports, leisure and business zones. It is available exclusively to residents and consists of 2 conference rooms, club area, cinema room with a golf simulator, a 25 metre long swimming pool, gym, spa, a 400 metre terrace with an all-year jacuzzi and a playroom for children. This vast leisure zone spanning an area of 1,800 sq. m has something in store for everyone. The residents’ most discerning needs will be catered to by a concierge.

ZŁOTA 44 is not just luxurious but also environment-friendly With the natural environment and silence inside in mind, the building was covered with a triple-glazed façade made in the technology preventing loss of heat and limits the amount of outside noise. In addition, the comfort of living in the building is elevated owing to the air-filtration system and an in-house water treatment station. The safety of the building is ensured by security staff and a smart HMS system available not only from inside the apartment but also operated via a mobile app.

It controls the air-conditioning or the tilting window steering system, and it facilitates the navigation of lighting and shutters.

ZŁOTA 44 is a great investment Prices per m2 are half as high as in the Czech Prague. The apartments were designed by London-based design studio Woods Bagot, which guarantees top quality of the interiors: wooden floors, furnished kitchens, marble wall cladding and marble floors in the beautiful bathrooms, ready to use closets and Gaggenau home appliances.

Jeżeli są Państwo zainteresowani kupnem jednego z apartamentów w ZŁOTEJ 44, poprosimy o kontakt z działem sprzedaży: info@złota44.com | +48 22 250 14 44 | złota44.com ❚ If you are interested in purchasing an apartment at ZŁOTA 44, please contact our sales team: info@złota44.com | +48 22 250 14 44 | złota44.com

MY POLAND

nadmorskie kurorty

B A ŁT Y K D L A K A Ż D E G O The Baltic for everyone

tekst | by michał głombiowski



42

©CREDITS

PONAD 700 KM LINII BRZEGOWEJ OZNACZA JEDNO – NAD POLSKIM MORZEM NIE BRAKUJE MIEJSC IDEALNYCH NA WAKACJE. ZNAJDĄ TU COŚ DLA SIEBIE ZARÓWNO LETNI IMPREZOWICZE, RODZINY Z DZIEĆMI, JAK I AMATORZY SPOKOJNEGO WYPOCZYNKU. ❚ OVER 700 KILOMETRES OF COASTLINE CAN ONLY MEAN ONE THING – PLENTY OF PERFECT SUMMER VACATION PLACES. THE POLISH SEASIDE HAS SOMETHING TO SUIT EVERYONE – PARTY-GOERS, FAMILIES WITH CHILDREN, AND LOVERS OF PEACE AND QUIET.

Mielno wraz z sąsiadującym Unieściem to niezły kompromis między wakacyjnymi uciechami a kameralnością. Obie miejscowości mają zupełnie inny charakter, ale położone są na tyle blisko, że w zależności od potrzeb łatwo można przeskakiwać pomiędzy światem dyskotekowych zabaw oraz krainą leniwych spacerów i leżakowania. Mielno jest większe, bogatsze w infrastrukturę i pełni w tym duecie rolę bardziej rozbrykanego brata. Plażowe dyskoteki, koncerty DJ-ów, nocne kluby, rozśpiewane bary to letnia codzienność tego miejsca. Unieście zaś, skupione wokół przystani rybackiej, kusi rodziny z dziećmi oraz samotników potrzebujących odpoczynku. Obie miejscowości łączy nadmorska promenada, a spacer pomiędzy nimi zajmuje nie więcej niż 40 min. ❚ Mielno, together with neighbouring Unieście, is a compromise between summer madness and peace and quiet. The two villages are very different, but are contiguous, so you can alternate between them as your requirements change. After partying hard in one, you can cross over to the other to recharge your batteries.

Mielno is the larger of the two, has better services and facilities, and is the more hedonistic. It abounds in beach discos, DJ concerts, night clubs, and bars full of song and dance. In Unieście, life revolves around the fishing marina. The town attracts families with children and loners looking for rest and relaxation. The two villages are connected via a seaside promenade and it takes no more than 40 minutes to get from one to the other on foot.

MIELNO

©CREDITS



43

MY POLAND

nadmorskie kurorty Wyjątkowe spośród polskich kurortów, bo położone na 44 wyspach. Można przeskakiwać pomiędzy nimi bez końca, korzystając z 10 km wyśmienitych plaż miejskich. Jedna z nich dochodzi do kanału portowego zwieńczonego potężnym Falochronem Zachodnim. Stoi tu jeden z symboli miasta – Stawa Młyny. Stawą określa się znak nawigacyjny dla statków o charakterystycznym kształcie. Ten w Świnoujściu przypomina tradycyjny młyn wiatrowy i zdobi większość pocztówek oraz turystycznych pamiątek.

Nie bez znaczenia jest też bliskość portu lotniczego w Szczecinie, dzięki któremu podróż nad Bałtyk z odległych regionów Polski zajmuje zaledwie chwilę. ❚ This place is really exceptional, even by Polish resort standards, as it straddles 44 islands. You can Island hop to your heart’s content and enjoy 10 km of excellent municipal beaches.

One of them leads to the port channel which ends with the massive Western Breakwater. This is also the sight of one of the town’s landmarks – Stawa Młyny, a navigation beacon for vessels which has a distinctive and easily recognisable shape. It looks like a traditional windmills. The town mostly attracts people looking for more than just a stay at the beach. The urban setting and the proximity of Wolin National Park makes it a region with lots of sightseeing opportunities. It is also not from Szczecin Airport. ŚWINOUJŚCIE

Wykonana z cegły Latarnia Morska Świnoujście to najwyższa na polskim wybrzeżu Morza Bałtyckiego, jedna z najwyższych latarń morskich na świecie. Na jej szczyt prowadzi dokładnie 308 schodów. ❚ Made from the brick Lighthouse Swinoujscie to get more on the Polish Baltic Sea, one of the highest lighthouses in the world. At the top of it is exactly 308 stairs.

44

MIĘDZYZDROJE Popularność Międzyzdrojów zaczęła się w XVIII w., gdy do sennej wioski rybackiej zaczęli ściągać pierwsi letnicy. Miejsce szybko przerodziło się w uzdrowisko – kuracjusze leczyli się w kąpieliskach, a wieczorami oddawali szaleństwom w kasynie i na dansingach. Nowa odsłona w historii miejscowości rozpoczęła się w 1996 r., gdy zorganizowano tu pierwszy Festiwal Gwiazd. Stworzono tu też aleję, na której osobistości pozostawiają na chodniku odbity kształt dłoni. Kolejną atrakcją jest Ga-

binet Figur Woskowych, a od marca do końca października na gości czeka oceanarium. ❚ The popularity of Międzyzdroje began in the 18th century, when the first holidaymakers began to flock to what was then a sleepy fishing town. The place was soon transformed into a spa resort – patients were treated in baths during the day and spent their nights gambling in local casinos and dancing. The elegant guest houses with their distinctive wooden verandas typify the local architecture.



©CREDITS

Oferta miejska oraz bliskość Wolińskiego Parku Narodowego i nadmorskich miasteczek niemieckich sprawia, że jest tu co zwiedzać. ❚ The urban setting, as well as the proximity of Wolin National Park and several German seaside towns, makes it a region with lots of sightseeing opportunities.

YACHT PARK - NOWE OBLICZE GDYNI Ekskluzywna i unikatowa w skali Polski i Europy inwestycja została usytuowana w malowniczej, morskiej scenerii z widokiem na marinę i cumujące jachty. Luksusowy kompleks apartamentów wraz z nowoczesną przystanią jachtową oraz aleją spacerową z butikami i restauracjami stworzą miejsce, gdzie warto zamieszkać. Yacht Park zmieni krajobraz miasta. To nowe oblicze Gdyni.

YACHT PARK - THE NEW FACE OF GDYNIA This unique development project in Poland and Europe will be situated in the beautiful scenery overlooking the marina and mooring yachts. A luxurious residential complex with a modern marina and a promenade with boutiques and restaurants will be a great place to live. Yacht Park will change the cityscape, and become the new face of Gdynia.

BIURO SPRZEDAŻY | SALES OFFICE +48 785 88 55 88 www.yachtpark.pl

MY POLAND

nadmorskie kurorty

Wielkomiejski sznyt, najdłuższe drewniane molo w Europie, artystyczne aspiracje, świetne plaże, nowa elegancka marina oraz sława XIX-wiecznego kurortu – Sopot jest prawdopodobnie jednym z popularniejszych kurortów nad polskim morzem. Spora w tym zasługa władz miasta, które od lat starają się nie tylko zachować spójny charakter architektoniczny miejscowości, ale też sukcesywnie poszerzają ofertę kulturalną i skutecznie tępią przejawy jarmarcznej tandety. Wszystko to sprawia, że Sopot ma ofertę trudną do przebicia. Przyciąga plażowiczów, letnich imprezowiczów, miłośników koncertów i kinowych seansów pod gołym niebem, historii i świetnych restauracji. ❚ A big city style and ambience, the longest wooden pier in Europe, artistic ambitions, excellent beaches, an elegant new marina and the fame that comes with having been a 19th-century resort – Sopot is one of the most popular cities on the Polish coast. It largely owes this to the local authorities, who have been trying to maintain a consistent style of architecture (with a few notable exceptions), and who are constantly expanding the city’s entertainment offering and relentlessly combating kitschy bric-à-brac stalls. All this makes Sopot the resort to beat. Its long suit are its wonderful beaches, open-air concerts SOPOT

46

Nadmorska wieś co roku przyciąga wczasowiczów głównie ze względu na wyśmienitą plażę. Osoby szukające nieco więcej ruchu chętnie też korzystają ze stosunkowo wysokich klifów świetnie nadających się do startu na paralotni.

Jak na swoje niewielkie rozmiary Rewal ma dobrze rozwiniętą sieć noclegową, nie brakuje też sklepów i restauracyjek. Mimo tego jest to raczej wybór dla osób pragnących spokoju – Rewal nie jest imprezową miejscowością. Komu znudzi się jednak „nicnierobienie” na plaży, może wybrać się do słynnych ruin kościoła w nieodległym Trzęsaczu (na zdj.). Świątynia jest datowana na 1250 r. (lub 1270 r. , w dokumentacji są znaczne rozbieżności) i zbudowana została niemal 2 km od brzegu morza. Dziś znajduje się na klifie obmywanym falami. ❚ This coastal village mostly attracts visitors with its excellent beach. If you are after an active vacation, Rewal is the REWAL

place to go, as it is perfect for paragliding, owing to its steep cliffs. Despite being small, Rewal has quite a large range of accommodation, shops and eateries. It is also ideal for those looking for peace and quiet, as it does not have much in the way of nightlife. Most people spend their time here at the beach, working on their tans, swimming, and walking. But if you’ve had enough of doing “nothing”, you can always pay a visit to the famous church ruins in nearby Trzęsacz. The church was erected in 1250 (or 1270, due to discrepancies in the documents) nearly 2 km from the coastline. Today, it is situated on a cliff washed with waves.



©CREDITS

Położony między Gdańskiem a Gdynią, z którymi tworzy Trójmiasto, Sopot posiada najdłuższe w Europie molo o drewnianej konstrukcji. ❚ Sopot, situated half-way between Gdańsk and Gdynia (all three form the Tricity) has the longest wooden pier in Europe.

The first MGallery by Sofitel in Poland already open in krakow !

Kraków MGallery by Sofitel

Feel welcome to stay in a newly opened, five-star location – the Bachleda Luxury Hotel MGallery by Sofitel in Krakow, Poland. It’s sophisticated interior decoration will let you adjourn to the world of unique and elegant relaxation, where – in the very heart of the Royal City – tradition meets modernity.

Your luxury stay in Krakow W W W. BA C H L E DA L U X U R Y H O T E L . P L

Plac Kossaka 6, 31-106 Kraków

Gavi Restaurant is governed by sophisticated taste and exquisite food, which can delight all the senses. The restaurant’s refined interiors, full of golden shades and chic accessories, invite guests to take part in an exceptional culinary tour, indulging in fine dining.

Refined and aromatic dishes, prepared by the best chefs, will conquer the Guests’ hearts and palates and let them taste international cousine with polish touch.

Refined taste of elegance

G AV I R E S T A U R A N T Plac Kossaka 6 31-106 Kraków +48 12 424 11 11 gavi@bachledaluxury.pl

Tętniące życiem nadmorskie miasto w udany sposób łączy charakter wakacyjnego kurortu i jednej z większych miejscowości regionu. Latem aktywność koncentruje się głównie wokół plaży i to nie byle jakiej – przeprowadzone w ostatnich latach inwestycje zamieniły kołobrzeski pas nadmorski w jedną z najszerszych plaż w Polsce. Miejscami ma ona ponad 100 m – by to uzyskać, przerzucono z morza blisko 700 tys. m³ piachu i wbito 10,5 tys. drewnianych bali mających za zadanie umocnić nabrzeże. Spacerowicze mają do dyspozycji półtorakilometrowej długości promenadę, która prowadzi nie tylko do zabytkowej latarni morskiej (będącej częścią fortu obronnego z 1770 r.), ale też do molo.

Pomost od 130 lat jest jednym z symboli miasta. Przed wojną jego konstrukcja była drewniana, ponad 40 lat temu zamieniona została na żelazobetonową. ❚ A seaside town bustling with life. Kołobrzeg skilfully combines the features of a summer resort with being one of the largest cities in the region. The areas adjoining the beaches are the busiest in summer. The beach is certainly something Kołobrzeg can boast about – the city has put a lot of time and money into making the beach in Kołobrzeg one of the widest in Poland in recent years – over 100 metres in places. This required transporting nearly 700,000 cubic metres of sand from the sea and installing 10,500 wooden poles to reinforce the coastline (they quickly became a popular InstaKOŁOBRZEG

Kołobrzeg znajduje się na liście miast Europejskiego Szlaku Gotyku Ceglanego.

Przykładem architektury gotyckiej jest tu m.in. bazylika Mariacka oraz Baszta Lontowa. ❚ Kołobrzeg is listed on the Trail of European Brick Gothic Architecture. Two fine examples of Gothic architecture are the St Mary basilica and the city tower.

48

nadmorskie kurorty

gram attraction). The 1.5-km promenade along the seashore, which leads up to the historic lighthouse (part of a defensive wall dating back to 1770) and to the pier, is the perfect place to take a stroll at any time of day.

The pier has been a city landmark for 130 years. Before WWII, it was a wooden structure, but it was replaced with reinforced concrete over 40 years ago. The 204-metre pier was recently completely renovated, and now has a new floor, new railings and lighting.

Połączenia Connections WAW–SZZ–WAW 23 razy w tygodniu ❚ 23 times a week

WAW–GDN–WAW 6 razy dziennie ❚ 6 times a day

GDN–TLV–GDN raz w tygodniu ❚ once a week

GDN–KRK–GDN

raz dziennie ❚ once a day

Więcej informacji na ❚ More information on lot.com

©CREDITS

MY POLAND

lot.com

Tel Awiw

WHY?

WHY

H AV E F U N TA METROPOLIA NIE ZASYPIA, KUCHNIA ZACHĘCA DO NOCNYCH BIESIAD, A MUZYKA ROZBRZMIEWA NIEMAL NA KAŻDEJ ULICY. DO TEL AWIWU WARTO SIĘ WYBRAĆ O KAŻDEJ PORZE, TYM BARDZIEJ ŻE LOT OFERUJE POŁĄCZENIA Z AŻ SZEŚCIU POLSKICH MIAST. ❚ THE CITY NEVER SLEEPS, THE CUISINE MAKES YOU WANT TO FEAST UNTIL THE WEE HOURS AND MUSIC IS HEARD IN NEARLY EVERY STREET. TEL AVIV IS WORTH VISITING AT ANY TIME OF YEAR, THE MORE SO THAT LOT IS OFFERING FLIGHTS THERE FROM SIX POLISH AIRPORTS.



50

© S H U T T E R STO C K ( 4 ) , M . P. ( 2 )

tekst | by agnieszka michalak

51

©CREDITS

WHY

Tel Awiw

DR SHAKSHUKA

FOOD

Mówisz Tel Awiw – myślisz najlepsza szakszuka na świecie. Gdzie szukać jej w tradycyjnym wydaniu (jaja w pomidorach i papryce z pietruszką lub bazylią)? Polecamy restaurację Dr Shakshuka przy Beit Eshel St 3.

Warto jednak wcześniej zarezerwować tu stolik. ❚ You say Tel Aviv and you think of the best shakshuka in the world. Where to go to taste its traditional version (eggs in tomatoes and bell peppers with parsley or basil)? We recommend the Dr Shakshuka restaurant in Beit Eshel St. 3 . Book a table in advance.

Na zdj. obok: kucharz serwujący najlepszy falafel w mieście. Gdzie go znajdziecie?

W HaKosem przy Shlomo HaMelekh St 1. ❚ Right: A chef serving the best falafel in the city. Where to find it? At HaKosem in Shlomo HaMelekh St 1.

KUCHNIA ŻYDOWSKA W PIGUŁCE Jewish cuisine in a nutshell W Jafie (starej części miasta) warto zjeść lunch lub kolację, np. w restauracji The Old Man and the Sea. To kuchnia żydowska w pigułce – idealnie delikatny humus, soczyste ryby z grilla, marynowane warzywa i kilkanaście przystawek podawanych w niewielkich miseczkach. ❚ In Jaffa, we recommend The Old Man and the Sea for lunch or dinner. The place offers Jewish cuisine in a nutshell – perfectly smooth hummus, excellent grilled fish, marinated vegetables and a dozen or so mezze served on tiny plates.

52

NIGHT CLUBS

CARMEL MARKET Jest położonym w zachodniej części miasta olbrzymim targowiskiem, gdzie można kupić wszystko – od srebrnej, ręcznie robionej biżuterii po jedzenie wszelkiej maści. ❚ This huge market is situated in the Western part of the city and offers everything you could wish for – from handmade jewellery to all kinds of food and produce.

DESIRE BAR Przygotujcie się na kolejki przed wejściem, ale warto je znieść. Bo na miejscu usłyszycie najlepsze klubowe hity. ❚ Get ready to wait in line to get in but the wait is worth it. The best club music Wyciskany sok z granatu to specjalność niewielkich ulicznych barów rozsianych niemal po całym mieście. ❚ Freshly squeezed pomergranate juice is a speciality of small street bars scattered all over the city.

KULINARNA UCZTA Culinary feast W restauracji Miznon (Shlomo Ibn Gabirol St 23) kucharze inspirują się street foodem, co oznacza, że potrawy są tu świeże i robione na miejscu.

Jeśli chcesz tylko coś przegryźć, polecamy pitę, którą dostaniecie z całym bukietem przystawek – od humusu, przez oliwki, po marynowaną paprykę. ❚ Chefs at the Miznon (Shlomo Ibn Gabirol St 23) are inspired by street food which means that all the dishes are freshly made on site.

If you want to snack, we recommend pita bread with a host of starters from hummus, to olives and marinated peppers.

JIMMY WHO W tym kameralnym klubie co wieczór gra inny DJ. I co wieczór króluje inny typ muzyki. Dlatego każdy znajdzie tu coś dla siebie. ❚ A different DJ playing different style music performs in this club every night.

Everyone will find here something they love.

IMPERIAL COCKTAIL BAR Uwaga koneserzy kolorowych drinków! To miejsce jest dla was. Do Imperialu warto zajrzeć na początku wieczoru, by potem nie schodzić z parkietu w innych klubach. ❚ This is the place to go drinks. Plan a visit there early on into the night.

THE BLOCK Jeden z największych klubów nocnych w Tel Awiwie.

Usłyszycie tu muzykę techno i house. Miejsce otwarte do ostatniego tancerza. ❚ One of the larges night clubs in Tel Aviv offering techno and house music.



53

Tel Awiw

CULTURE

WHY

Ściana Płaczu, czyli przypuszczalna pozostałość Świątyni Jerozolimskiej. Dziś to najświętsze miejsce judaizmu. ❚ Above: The Wailing Wall, or the alleged remains of the Temple in Jerusalem. It is the most sacred site in Judaism.

SYMBOL SYMBOLI The symbol of symbols Na wzgórzu w parku artystów w Jafie znajdziecie symboliczną Bramę Wiary. Na filarach bocznych widnieją sceny ze snu Jakuba i dziejów Izaaka, na poprzecznym zwieńczeniu zdobycie Jerycha. ❚ On a hill, in the artists’ aprk in Jaffa stands the symbolic Gate of Faith.

The side pillars are decorated with scenes from Jacob’s dream and the life of Isaac and the horizontal beam presents the conquest of Jericho.

Na zdj. obok: w Muzeum Sztuki Heleny Rubinstein znajduje się stała ekspozycja sztuki współczesnej, architektury oraz kolekcja szkła zgromadzona przez Helenę Rubinstein. ❚ Left: The Helena Rubinstein Museum hosts a permanent exhibition of contemporary architecture and a display of glass works from Helena Rubinstein’s collection.

HABIMA SQUARE Tu bije kulturalne serce Tel Awiwu. Przy placu znajdują się: Teatr Narodowy Habima (tu swoje spektakle przygotowywali też polscy reżyserzy, m.in. to Konrad Swinarski, Andrzej Wajda i Michał Zadara), Audytorium Manna oraz Pawilon Sztuki Współczesnej Heleny Rubinstein. ❚ This is where the heart of Tel Aviv is beating. The square is home to the Habima National Theatre (Polish directors who staged plays tghere include Kondrad Swinarski, Andrzej Wajda and Michał Zadara), the Mann Auditorium and the Helena Rubinstein Contemporary Art Pavillion.

54

©CREDITS

Na zdj. obok.: fragment mozaiki izraelskiego artysty Nachuma Gutmana na fontannie w wieżowcu Shalom Meir Tower. ❚ Right: A fragment of a mosaic by Israeli artist Nahum Gutman on the fountain at the Shalom Meir Tower high-rise.



ACTIVE TIME

WHY

Tel Awiw

Przez 14 km wzdłuż miasta ciągnie się wybrzeże z pięknymi plażami i promenadą. Wyłożona kostką arteria jest dość zatłoczona i trzeba uważać, żeby nie wpaść na kogoś uprawiającego jogging. ❚ For 14 km along the city there is a coast with beautiful beaches and a promenade.

The artery lined with ankle is quite crowded and I have to be careful not to run into someone who is jogging.

Tel Awiw to też miasto nurków – z największym na świecie odsetkiem mieszkańców posiadających licencję nurkową. My polecamy ośrodek Reef Sea Center na plaży Herzliya (17 min samochodem od Tel Awiwu). ❚ Tel Aviv is also the city of divers – it boasts having the highest number of citizens holding a diving license. We recomment the Reef Sea Center in Herzliya beach.

Połączenia Connections WAW–TLV–WAW

Kiedy zmęczycie się spacerem po mieście, warto odpocząć na placu Ziny Dizengoff z osobliwą fontanną Ognia i Wody. Kilka razy dziennie w takt muzyki nad obracającą się wielobarwną konstrukcją wytryskują strumienie wody. ❚ If you get tired after a walk around the town, stop for a rest in Zina Dizengoff Square with the peculiar Fire and Water Fountain. It shoots water over the rotating structure a few times a day to the rhythm of music.

KRK–TLV–KRK

2 razy w tygodniu ❚ 2 times a week

WRO–TLV–WRO

2 razy w tygodniu ❚ 2 times a week

LUZ–TLV–LUZ

2 razy w tygodniu ❚ 2 times a week

GDN–TLV–GDN

raz w tygodniu ❚ once a week

RZE–TLV–RZE

raz w tygodniu ❚ once a week Tel Awiw to dobre miejsce dla amatorów rowerów. Warto wybrać się na przejażdżkę np. wzdłuż morskiego wybrzeża. ❚ Tel Aviv is a great city for cyclists. Go for a ride along the seaside and explore the coastline.

56

Więcej informacji na ❚ More information on lot.com

lot.com

© A L A M Y/ B E W ( 2 ) , S I M E / F R E E , S H U T T E R S T O C K ( 4 ) , A D O B E S T O C K ( 4 ) , I S T O C K , M . P . ( 9 )

DIZENGOFF

2 razy dziennie ❚ 2 times a day

UPGRADE YOUR JOURNEY Enjoy a premium driving experience and rent the new Mercedes A Class, now available at Avis car rental locations across Poland. Drive off in style this summer.

WE TRY HARDER AV I S . P L

*Mercedes A Class bookable in group G. Car make and model not guaranteed. Subject to availability.

BUSINESS

technologia w bankowości

BANKI KO N T R A F I N T EC H Y Banks versus Fintechs



58

TO MOŻE BYĆ KRES BANKOWOŚCI, JAKĄ ZNAMY. ALE SPOKOJNIE, TO NIE ZAPOWIEDŹ KOLEJNEGO ŚWIATOWEGO KRYZYSU FINANSOWEGO. ❚ BANKING AS WE KNOW IT MAY BE ON ITS LAST LEGS. BUT DON’T WORRY, THIS IS NOT A FOREWARNING OF AN IMPENDING GLOBAL FINANCIAL CRISIS. tekst | by marek chądzyński, dziennik gazeta prawna

R

©ADOBE STOCK

ozejrzyjcie się. Ile osób wokół was jest wpatrzonych w swoje smartfony? Do czego ich używają? Czytają wiadomości? Słuchają muzyki? A może oglądają filmy? Jeśli smartfon – który już od dawna przestał być zwykłym telefonem – może zastąpić salę koncertową albo kino, to dlaczego miałby nie zastąpić oddziału banku?

NATYCHMIASTOWA GRATYFIKACJA Trzeba zdać sobie sprawę, że dorasta pokolenie, które nie zna świata bez smartfonów. Zwracał na to uwagę Cezary Stypułkowski, prezes mBanku, jednego z polskich liderów bankowości internetowej i mobilnej, podczas tegorocznego Europejskiego Kongresu Finansowego w Sopocie.

Banki, układając swoje strategie, skupiają się na dzisiejszych 30- i 40-latkach. To pod ich potrzeby krojone są usługi, tworzone produkty, szlifuje się ofertę. Ale za 10 lat klientem staną się dzisiejsi 14-latkowie, którzy traktują smartfon jak przedłużenie ręki. Jak się do nich dopasować?

Zacznijmy od próby diagnozy: czy współczesna technologia ma wpływ na postawy młodych ludzi, a jeśli tak, to jaki. Barwnie w jednym z wywiadów opisywał to Simon Sinek, znany konsultant marketingowy i mówca motywacyjny, któremu sławę przyniósł wykład „Jak wielcy przywódcy inspirują do działania”. Sinek nie ma wątpliwości, że technologia zmieniła młode pokolenie, ukształtowała je. – Młodzi dorastają w świecie natychmiastowej gratyfikacji. Chcesz coś kupić? Wchodzisz na Amazon i masz to następnego dnia.

Chcesz obejrzeć film? Zaloguj się i oglądaj. Chcesz obejrzeć swój serial? Nie musisz czekać tygodnia za tygodniem na kolejny odcinek. Wszystko może być natychmiast, gratyfikacja jest od ręki. Wszystko, czego pragniesz, z wyjątkiem zadowolenia z pracy i trwałych związków – mówił Sinek w rozmowie, której zapis na Face­ booku obejrzano kilka milionów razy.

Look around you. See all those people staring at their smartphones? What are they using them for? Are they reading the news?

Listening to music? Watching videos? If the smartphone - which ceased to be an ordinary telephone a long time ago - can replace a concert hall or a cinema, why not your local bank branch?

INSTANT GRATIFICATION The younger generation could not imagine a world without smartphones. This was noted by Cezary Stypułkowski, the CEO of mBank, the Polish leader in online and mobile banking, at this year’s European Financial Congress in Sopot. Banks now focus on

Young people “... have grown up in a world of instant gratification. You want to buy something? You go on Amazon and it arrives the next day. You wanna watch a movie, you log on, you don’t check movie times.

You wanna watch a TV show? Binge. Everything you want, you can have instantaneously. Except job satisfaction. Except strength of relationships...”, says Sinek in an interview.

VAS THE FUTURE OF BANKING Whether they like it or not, financial institutions are going to have to factor this generational feature into their strategies. In its report The Financial Sector is Becoming

UNIJNA DYREKTYWA PSD2 OTWIERA DRZWI NA RYNKU FINANSOWYM DLA FIRM TECHNOLOGICZNYCH, ZMUSZAJĄC BANKI DO WSPÓŁPRACY Z NIMI, NP. W UDOSTĘPNIANIU DANYCH Z RACHUNKU KLIENTA BEZ KONIECZNOŚCI ZAWIERANIA UMOWY Z TAKĄ FIRMĄ. ❚ EU DIRECTIVE PSD2 OPENS THE DOOR FOR TECH COMPANIES TO ENTER THE FINANCIAL MARKET FORCING BANKS TO COOPERATE WITH THEM BY E.G. DISCLOSING CUSTOMER DATA WITHOUT SIGNING AN AGREEMENT.

thirty- and fortysomethings when planning their strategies, and they pitch their services, products and special offers to that demographic. And in ten years from now, that target group will be today’s 14-year-olds, who see the smartphone as an extension of their hand. What will the banks have to do in order to cater to them?

Let’s start with a diagnosis. Does modern technology influence the attitudes of young people, and if so, how? This was described in an interview by Simon Sinek, a marketing consultant and motivational speaker who publushed his book in 2009: Start with Why: How Great Leaders Inspire Everyone to Take Action. Sinek is convinced that technology has changed and formed the younger generation.

More Fin-tech, consulting firm PwC presents several change scenarios. One projects the disappearance of many smaller banks. Those left standing will be offering basic services, such as accounts and selected types of loans. Everything else, including payment processing, will be taken over by fin-techs – technology companies that provide apps to support these payments. “This will happen when fintechs get a big chunk of the market, build their brand awareness, and become confident enough to compete on an equal footing with traditional banks”, according to report.

To some extent, this is already happening.

Chinese app WeChat was launched as a messaging app, but is now used for everything, including payments. And high- 

59

BUSINESS VAS PRZYSZŁOŚCIĄ BANKOWOŚCI? Instytucje finansowe – czy tego chcą, czy nie – będą musiały tę pokoleniową cechę uwzględnić w swoich strategiach. Firma doradcza PwC w swoim raporcie „Sektor finansowy coraz bardziej fintech” kreśli kilka scenariuszy zmian, a jeden z nich zakłada, że wiele mniejszych banków zniknie.

Te, które pozostaną, będą oferowały podstawowe usługi, jak prowadzenie kont czy udzielanie wybranych rodzajów kredytów. Resztę, przede wszystkim obsługę codziennych płatności, przejmą fintechy – firmy technologiczne dostarczające aplikacje do tychże płatności. „Zdarzy się tak, jeżeli fintechy, zdobywając rynek, zbudują swoją rozpoznawalność i zdobędą zaufanie, które pomogą im konkurować na równych zasadach z tradycyjnymi instytucjami finansowymi”, piszą autorzy raportu PwC.

technologia w bankowości

Banki mają wybór: mogą liczyć na współpracę z rozpychającymi się na rynku fintechami. To zresztą – w ocenie PwC – jeden z najbardziej prawdopodobnych wariantów, bo korzystny dla obu stron i na dodatek nieco wymuszony przez unijną dyrektywę PSD2 (od angielskiej 2nd Payment Services Directive). Otwiera ona drzwi na rynku finansowym dla firm technologicznych, zmuszając banki do współpracy z nimi, np. w udostępnianiu danych z rachunku klienta bez konieczności zawierania umowy z taką firmą. Wystarczy, że klient się na to zgodzi. Inna opcja, jaką mają bankowcy, to podjąć walkę, przejmując cechy fintechu.

Na przykład oferować już z poziomu aplikacji bankowej usługi dodatkowe, tzw. VAS (od value-added services). Po co płacić za parkowanie, korzystając z zewnętrznego operatora, skoro można to zrobić, bezpośrednio używając do tego narzędzi banku?

BANKI MAJĄ WYBÓR: MOGĄ NP. LICZYĆ NA ŚCISŁĄ WSPÓŁPRACĘ Z CORAZ BARDZIEJ ROZPYCHAJĄCYMI SIĘ NA RYNKU FINTECHAMI LUB PODJĄĆ WALKĘ, PRZEJMUJĄC CECHY FINTECHU. ❚ BANKS HAVE OPTIONS. THEY COULD WORK MORE CLOSELY WITH THE EVER ENCROACHING FINTECHS OR TO TAKE THE FIGHT TO THE FINTECHS BY ADOPTING SOME OF THEIR FEATURES.

Częściowo to się już dzieje. Chińska aplikacja WeChat, która zaczynała jako komunikator internetowy, dziś służy też do obsługi płatności. Tacy giganci jak Google czy Apple również rozwijają własne usługi płatnicze. Grzegorz Cimochowski, partner w firmie doradczej Deloitte, zwraca uwagę na to, co się stało w Azji. Tam w płatnościach mobilnych banki zostały zmarginalizowane przez takie firmy jak Ant Financial oraz Tencent. Pozbawiono banki ich relacji z klientami. Według Cimochowskiego gdyby azjatycki scenariusz miał się zrealizować na większą skalę, oznaczałoby to, że przetrwają tylko największe instytucje bankowe, takie, które będą w stanie tanio wystawić kartę płatniczą czy prowadzić rachunek rozliczeniowy dla transakcji, których operatorem jest ktoś inny. I to ten ktoś będzie dla klienta najważniejszy, to ikona jego aplikacji będzie kluczowa w telefonie, a nie aplikacji bankowej.

60

Polskie banki przetestowały już, jak bardzo mogą zyskać, oferując VAS, na masową skalę, poligonem doświadczalnym był rządowy program Rodzina 500 Plus. Za pośrednictwem bankowości internetowej rodzice mogli składać wnioski o wypłatę dodatków na dzieci. Banki umożliwiły też zakładanie tzw. profili zaufanych, dzięki którym można m.in. elektronicznie rozliczać podatki. Grzegorz Cimochowski uważa, że VAS to przyszłość bankowości. Bo coraz mniej konsumentów chce nowej karty kredytowej czy kredytu, tylko ma do zaspokojenia jakąś potrzebę: chce coś kupić albo na coś oszczędzać pieniądze.

Dlatego, uważa Cimochowski, strategia, w której sprzedaje się tylko produkty bankowe, na dłuższą metę się nie sprawdzi.

Każdy, kto wybierze taką drogę, ryzykuje, że stanie się tylko workiem z pieniędzmi.

A klient nawet nie będzie wiedział o jego istnieniu. ■

-tech giants, such as Google and Apple, are also developing payment systems (Google.pay and Apple.pay). Grzegorz Cimochowski, a partner at Deloitte, points out what has happened in Asia, where banks have been marginalised in the mobile payments segment by e.g. Ant Financial and Tencent. Banks have become invisible and deprived of customer relations. Cimochowski argues that only the largest banking institutions would survive in the event that the Asian scenario played out on a larger scale, and only then if they could offer cheap payment cards and clearing accounts for transactions managed by other players. And it is these other players that would be most important to the customer, as it would be their app icons and not those of the banks that would appear on their smartphone screens.

Banks, however, do have options. They could, for instance, work more closely with the ever encroaching fintechs. PwC estimates that this is one of the most likely scenarios, as it would benefit everyone and be enforceable under EU Directive PSD2 (Payment Services Directive 2). This would open the door for technology companies to enter the financial market, and force banks to cooperate with them by e.g. by disclosing data from the customer’s account without a formal contractual agreement. The customer’s consent would be all that would be required. Another option is to take the fight to the fintechs by adopting some of their features. For instance, they could offer value added services (VAS) via banking apps. Why pay parking charges through an external operator if you can do it directly using banking tools? Why not use a banking app to book and buy theatre tickets? Banks have also enabled customers to use trusted profiles to file online tax returns. Cimochowski believes that VAS is the future of banking.

That’s because increasingly fewer consumers want a new credit card or a loan. They only want to buy something or save money. For this reason, Cimochowski believes that a strategy driven solely by selling traditional banking products, such as loans and payment cards, is doomed to failure.

Following this path carries the risk of being reduced to a money bag. And potential customers will not even realise it exists. ■

©CREDITS



61

I N T E RV I E W

62

Liv Tyler

I N T E RV I E W

Liv Tyler

ŻYJĘ PO TROCHU Living step by step ZACZYNAŁA JAKO MODELKA, W WIEKU 19 LAT ZAGRAŁA W UKRYTYCH PRAGNIENIACH I ODTĄD ZNA JĄ CAŁY ŚWIAT. JEDNAK DZIŚ LIV TYLER STRONI OD PAPARAZZICH, PRZENIOSŁA SIĘ Z NOWEGO JORKU DO LONDYNU I ZWOLNIŁA TEMPO, BY POŚWIĘCIĆ SIĘ RODZINIE. ❚ SHE STARTED OUT IN MODELLING. AT 19, SHE STARRED IN STEALING BEAUTY AND HAS BEEN FAMOUS EVER SINCE THEN. TODAY, LIV TYLER STAYS AWAY FROM PAPARAZZI, AND MOVED FROM NEW YORK TO LONDON TO SLOW DOWN AND DEVOTE HER TIME TO FAMILY. tekst | by mariola wiktor

63 

W I N T E RV I E W

Liv Tyler

We wrześniu pojawisz się w polskich kinach za sprawą filmu SF Ad Astra w reż. Jamesa Graya.

Zdradzisz, w jakim charakterze?

Moja rola jest drugoplanowa. Gram partnerkę Roya astronauty – w tej roli Brad Pitt, przemierzającego Układ Słoneczny w poszukiwaniu swojego ojca, który z kolei zniknął dwie dekady po tym, jak opuścił Ziemię w poszukiwaniu zaawansowanego życia poza­ ziemskiego na Neptunie. W czasie swej podróży Roy odkrywa sekrety, które postawią pod znakiem zapytania sens ludzkiej egzystencji. Więcej jednak nie zdradzę, by nie popsuć widzom niespodzianki.

Wielu widzów, zwłaszcza młodszych, zna cię jako filmową Arwenę, księżniczkę elfów z trylogii Władca Pierścieni. Przed tym, jak zdecydowałaś się na udział w tej produkcji, znałaś wcześniej epopeje Tolkiena?

W pokoleniu mojej matki – w latach 60. i 70. – ta książka była bardzo popularna. Potem jej powodzenie nieco przygasło. Kiedy byłam dzieckiem, pamiętam, że koledzy o niej rozmawiali, ale ja uważałam ją za typowo chłopięcą rzecz. Cieszę się, że Tolkien dziś wrócił do łask i na powrót uruchamia wyobraźnię młodych czytelników.

Jak wspominasz pracę na planie? Świat Tolkiena zauroczył mnie natychmiast, podobnie jak praca nad filmem. W spotkaniu z reżyserem Peterem Jacksonem było coś magicznego. Najbardziej niezwykła była nauka języka elfów opartego na językach celtyckich. Musieliśmy ćwiczyć przed lustrem, wydając dziwne dźwięki i strojąc miny.

Skąd imię Liv? (śmiech) Podobno to przypadek. Moja mama Bebe Buell była fotomodelką. Któregoś dnia zobaczyła na okładce jednego z magazynów zdjęcie Liv Ullmann.

Była wtedy w ciąży. Na tyle uwielbiała tę aktorkę i wszystkie filmy z jej udziałem, że kiedy się urodziłam, tak zostałam nazwana. A ja powtórzyłam tę za-

64

Ad Astra, directed by James Gray, opens in Poland in September. Can you tell us who you will be playing?

I play a supporting part. My character is Roy’s wife.

Roy, played by Brad Pitt, traverses the Solar System in search of his father, who disappeared two decades after leaving Earth to look for extra-terrestrial life on Neptune. During his travels, Roy discovers secrets that raise the question of the meaning of human existence and our place in the universe. I’m not going to tell you any more, because that would spoil the fun.

To many viewers you’ll always be Arwena, the Elf princess from the Lord of the Rings. Had you read Tolkien’s book before you appeared in the film?

The book was very popular in my mother’s generation in the 1960s and 1970s. It waned in popularity later, but children are reading it again today. It is great to see the story getting out to children. When I was a child, I remember the boys in my class talking about it, so I thought it was a boys’ book.

What do you remember about working on the set?

I was enchanted with Tolkien’s universe, and loved working on the film. There was something magical about meeting Peter Jackson. The entire crew had to study a lot, but for me the most incredible thing was having to learn elf language, which was based on Celtic languages. We had to practise it in front of a mirror, making weird sounds and pulling strange faces.

Where does the name Liv come from? (laughs!) It was completely fortuitous. My mother, Belle Buell, was a model. She happened to see Liv Ullmann’s photograph on a magazine cover. She loved the actress and her films. And she loved the name Liv. So much so that she named me after her. I did the same with my own children. After seeing David Lynch’s Wild at Heart, I named my children Sailor and Lula.

Apparently you did not know who your father was until you were eleven.

That’s true. I grew up in Portland without a father. I lived with my mother and my sister. Mick Jagger and Elvis Costello were frequent guests in our house. At the time, I thought that my father was Utopia singer and record producer Todd Rundgren, who raised me.

When I was 11, I went to an Aerosmith concert and noticed that Steven Tyler looked suspiciously like me.

I asked Todd point blank whether Steve was my father and he confirmed that he was. I remember saying that we were in for some fun and games at Christmas that year, as my two dads were going to be there. Steven was confused when I was born. He was heavily into drugs. That’s why my parents split up. Luckily, Todd gave me love and understanding. He was a real father to me. He signed my birth certificate, even though he knew I was not his biological child. My mother was

sadę, nadając imiona własnym dzieciom. Po obejrzeniu Dzikości serca Davida Lyncha nazwałam je Sailor i Lula.

Podobno przez pierwszych 11 lat swojego życia nie wiedziałaś, kto jest twoim ojcem?

Tak. Dzieciństwo spędziłam w Portland, bez ojca.

Mieszkałyśmy tylko z matką i z siostrą. Wychowałam się w artystycznym środowisku – w naszym domu bywali m.in. Mick Jagger czy Elvis Costello. Myślałam wtedy, że moim tatą jest Todd Rundgren, producent płytowy i wokalista zespołu Utopia, który mnie w zasadzie wychowywał i był partnerem mamy. Tymczasem w wieku 11 lat byłam na koncercie Aerosmith.

Steven Tyler wydał mi się podejrzanie do mnie podobny. Zapytałam wprost Todda, czy Steve jest moim ojcem, i usłyszałam potwierdzenie. Pamiętam, że powiedziałam wtedy, że czeka nas w tym roku wesoła gwiazdka z udziałem moich dwóch ojców. Kiedy się urodziłam, Steven był nieco pogubiony, jego codziennością były wszelkie używki, dlatego rodzice się rozstali. Na szczęście Todd ofiarował mi sporo miłości

not perfect. She was often away on photo shoots and shows. She tried to secure a good life for us. She worked hard. I have no right to judge the choices she made. Todd was the one who convinced her to send us to a private school. I still love him and I’m grateful for everything he did. He was very caring.

The story of 19-year-old Lucy in Stealing Beauty, your breakthrough film, is very similar to your own.

Lucy comes to Tuscany on vacation, where she meets the friends of her late mother, who was a poet, hoping to discover that one of them is her father.

I tried not to draw parallels with my own life, but as you can imagine, it wasn’t easy. The Lucy in the screenplay was much more shy and reserved than mine. My Lucy is unpretentious. I grew up around artists and older personalities too. My mother actually has a lot in common with Sara. Just like the character in Stealing Beauty, who everybody talks about in the film, she was a rebel who grew up in the 1970s, a beautiful woman who had many relationships.

How were you received on the set? You met an array

CZASEM ODRZUCAMY UCZUCIA ZE STRACHU PRZED STRATĄ. JA POSTĘPUJĘ INACZEJ. NIE PRZERAŻA MNIE TO, CHCĘ NAWET TĘ STRATĘ POCZUĆ. TO CZĘŚĆ CAŁEGO PROCESU. NIE CHCĘ BYĆ OSOBĄ, KTÓRA ZADOWALA WSZYSTKICH, CHCĘ BYĆ SOBĄ. ❚ WE SOMETIMES DENY OUR FEELINGS OUT OF FEAR OF LOSS. I LOOK AT THINGS DIFFERENTLY. I’M NOT FRIGHTENED – I ACTUALLY WANT TO EXPERIENCE LOSS. IT IS ALL PART OF A PROCESS. I DON’T WANT TO MAKE EVERYONE HAPPY – I WANT TO BE MYSELF.

i zrozumienia. Był prawdziwym ojcem i podpisał się pod moim świadectwem urodzenia, chociaż wiedział, że nie byłam jego biologicznym dzieckiem. Mama nie była perfekcyjna, często wyjeżdżała na pokazy i sesje.

Starała się jednak zapewnić nam dobre życie. Ciężko pracowała. Nie mam prawa dziś oceniać jej wyborów.

Za posłaniem mnie do szkoły prywatnej stoi właśnie Todd, który kiedy tylko mógł, odwiedzał mnie i siostrę. Kocham go nadal i jestem mu wdzięczna za wszystko, co dla mnie zrobił. Był bardzo opiekuńczy.

Historia 19-letniej Lucy w Ukrytych pragnieniach Bernarda Bertolucciego, twój przełomowy film, to poniekąd twoja historia. Lucy przyjeżdża do Toskanii na wakacje, spotyka się tam z przyjaciółmi zmarłej matki, poetki, i pragnie odnaleźć wśród nich biologicznego ojca.

Starałam się nie odnajdywać analogii do własnego życia. Jednak – jak się zapewne domyślasz – nie było to takie proste. W scenariuszu Lucy była dużo bardziej nieśmiała i zamknięta w sobie. Moja Lucy jest bezpretensjonalna. Także dorastałam wśród starszych od siebie artystów i ciekawych osobowości.

of stars there: Jeremy Irons, Rachel Weisz, Joseph Fiennes, Sinead Cusack, and Bertolucci himself.

I arrived at the set the day after I graduated. I celebrated my 18th birthday in Tuscany. Can you imagine this starstudded cast roasting a pig stuffed with cherries and nuts for the occasion? I was pleasantly surprised. They were also very caring and friendly to me. Moreover, I shed my American prudishness on set. It was definitely the summer of my life.

Is it easy being a child of celebrities?

No way (laughs). My relationship with my rock star father has been especially awkward, all the more so as he wasn’t part of my life from the beginning. Steven is still a very busy man. He’s constantly on the road. That makes it hard to bond. Besides, he’s had his own problems. I sometimes wish he was a better grandfather for Milo than he was a father for me. People have no idea how hard it is to be a child of famous parents. All they see is the red carpets and the glamour. I once talked to Kate Hudson about this. She appears in Almost Famous, which deals with this issue. I couldn’t stand being the centre of attention, like e.g. Angelina Jolie.



65

I N T E RV I E W

Liv Tyler

Moja mama zresztą miała w sobie sporo z Sary – podobnie jak filmowa poetka z Ukrytych pragnień, którą wszyscy wspominają, była niepokorną buntowniczką dorastającą w latach 70., piękną i mającą na koncie związki ze wieloma mężczyznami.

Jak przyjęto cię na planie? W końcu spotkałaś tam plejadę gwiazd: Jeremy Irons, Rachel Weisz, Joseph Fiennes, Sinéad Cusack czy sam Bertolucci?

Pojechałam tam następnego dnia po skończeniu szkoły. Właśnie w Toskanii obchodziłam 18. urodziny. Wyobraź sobie, że ta gwiazdorska ekipa upiekła na nie prosiaka nadziewanego wiśniami i orzechami.

Byłam bardzo mile zaskoczona. Także tym, że otoczyli mnie prawdziwą serdecznością i opiekuńczością. Ponadto wyzbyłam się na planie amerykańskiej pruderii. To było zdecydowanie lato życia.

Nie jest łatwo być dzieckiem gwiazd?

Oj nie jest (śmiech). Zwłaszcza relacja z ojcem – gwiazdą rocka – była dość skomplikowana, tym bardziej że nie uczestniczył w moim życiu od początku. Trudno mi dziś o tym mówić. Steven jest nadal bardzo zajętym człowiekiem, całe życie w podróżach, na walizkach. To nie sprzyja budowaniu bliskości.

Zresztą miał i ma własne problemy. Czasami bym sobie życzyła, żeby był lepszym dziadkiem dla Milo niż ojcem dla mnie. Ludzie nie rozumieją, jak trudno jest być dzieckiem sławnych rodziców. Widzą tylko czerwone dywany, wspólne zdjęcia, blichtr. Kiedyś rozmawiałyśmy o tym z Kate Hudson, która zagrała w filmie na ten temat. Nosił tytuł U progu sławy. Nie zniosłabym takiego zainteresowania moją osobą, jaki towarzyszy na przykład Angelinie Jolie.

Dlaczego? Nie przywykłaś jeszcze?

W gruncie rzeczy jestem naprawdę bardzo nieśmiała. Długo przyzwyczajam się do ludzi, często chowam się do mojej skorupy. Ale kiedy już komuś zaufam, stać mnie na otwartość i spontaniczność.

Moi przyjaciele twierdzą nawet, że jestem gadatliwa i ekstrawertyczna.

Jakie zatem cechy odziedziczyłaś po swoich rodzicach?

66

Really? Aren’t you used to it by now?

I’m actually very shy. It takes me a long time to get used to people, I often hide inside my shell. Once I learn to trust someone, I can be open and spontaneous. My friends even say that I’m talkative and extraverted.

What character traits have you inherited from your parents?

I suppose youthful joy and optimism. My mother hasn’t had an easy life, she’s been through a lot, but she always used to tell me that everything happens for a reason. I’m able to see the beauty of the world, but I can also see its sadness and suffering. When we’re in love, we sometimes deny our feelings out of fear of loss. I look at things differently. I’m not frightened – I actually want to experience loss. It is all part of a process. I don’t want to be someone who makes everyone happy – I want to be myself.

© R E X F E AT U R E S / E A S T N E W S ( 2 )

TERAZ, KIEDY MAM DZIECI, ZROZUMIAŁAM, ŻE NIC NIE JEST WAŻNIEJSZE, NIŻ CHWILE SPĘDZONE Z NIMI, TAKIE DROBNE MOMENTY. ONE POZWALAJĄ MI ZACHOWAĆ ZDROWY DYSTANS. ❚ NOW THAT I HAVE CHILDREN OF MY OWN, I REALISE THAT NOTHING IS MORE IMPORTANT THAN THE TIME I SPEND WITH THEM. EVEN THE BRIEFEST MOMENTS. THESE MOMENTS ARE WHAT HELP YOU MAINTAIN A HEALTHY PERSPECTIVE.

Chyba młodzieńczą radość i optymizm. Mama nie miała łatwego życia, wiele przeszła, ale powtarzała mi zawsze, że wszystko jest w życiu po coś. I to przekonanie pomogło mi w ostatnich latach. Nic nie dzieje się w naszym życiu bez powodu. Potrafię dostrzegać piękno świata, ale i jego smutek oraz cierpienie. W miłości czasem odrzucamy uczucia ze strachu przed stratą. Ja postępuję inaczej. Nie przeraża mnie to, chcę nawet tę stratę poczuć. To część całego procesu. Nie chcę być osobą, która zadowala wszystkich, chcę być sobą.

Co to według ciebie oznacza?

Od dzieciństwa i początków mojej wczesnej kariery czułam ogromną odpowiedzialność za to, co robię.

Moja przyjaciółka powiedziała: „żyj po trochu”, bo inaczej staniesz się szybko więźniem swoich obowiązków. I nigdy im nie sprostasz, zawsze będziesz czuła się przegrana, będziesz nosić w sobie poczucie winy, że

What do you mean by that?

Ever since childhood and the early days of my career, I’ve felt highly responsible for what I do. A friend once told me that unless I took it one step at a time, I’d end up a slave to duty in no time. She said that I’d always feel like a loser and harbour feelings of guilt about not being good enough. Now that I have children of my own, I realise that nothing is more important than the time I spend with them. Even the briefest moments. In a world where we’re constantly bombarded with emails and text messages, these moments are what help you maintain a healthy perspective.

You left New York and moved to London when you were 40. You said goodbye to your hipster life and started a new chapter with your older son Milo and the two children from your new partner Dave Gardner. You slowed down.

When Milo was born, I wasn’t able to act in films as



67

I N T E RV I E W

Liv Tyler

nie jesteś dość dobra. Teraz, kiedy mam dzieci, naprawdę zrozumiałam, że nic nie jest ważniejsze niż chwile spędzone z nimi, takie drobne momenty. W świecie, który pędzi, bombarduje nas mailami, SMS-ami, takie chwile pozwalają zachować zdrowy dystans.

W wieku 40 lat wyjechałaś z Nowego Jorku do Londynu, porzuciłaś swoje hipsterskie życie i rozpoczęłaś nowy etap – ze starszym synkiem Milo i dwójką małych dzieci ze związku z nowym partnerem Davem Gardnerem. Zwolniłaś tempo…

Kiedy urodziłam Milo, nie mogłam tak często grać w filmach, bo nie wyobrażałam sobie wielotygodniowej rozłąki z synkiem. A więc odmawiałam. Ważne, by rano Milo zjadł przygotowane przeze mnie śniadanie, potem odwoziłam go do szkoły, zakupy i obiad.

To inny rodzaj pracy i równowagi. To bardziej dojrzałe zajęcie niż bycie aktorką całkowicie pochłoniętą swoją pracą. Życie domowe stało się dla mnie ważniejsze niż moja kariera, ale to się wzięło z moich młodzieńczych doświadczeń. Od dziecka wiedziałam, że jeśli ma się świetną karierę i jest się na jej rozwijaniu skoncentrowanym, to życie rodzinne zawsze na tym cierpi. Nie chciałam powtarzać tego schematu w swoim życiu. A przecież pierwsze kroki w show-biznesie sta-

LIV TYLER

(rocznik 1977) – amerykańska aktorka. W 1997 r. wystąpiła w filmie Ukryte pragnienia. Tego samego roku magazyn People umieścił jej nazwisko na liście 50 najpiękniejszych ludzi świata. Współpracowała z reżyserami takimi jak m.in.: Tom Hanks, Robert Altman czy Pat O’Connor. ❚ American actress born in 1977. In 1997 she starred in Stealing Beauty. That same year People magazine named her on the list of top 50 most beautiful people in the world. She worked with directors such as Tom Hanks, Robert Altman or Pat O’Connor.

often as I had been, as I couldn’t imagine being separated from my son for weeks at a time. So I turned down roles. It was important to make sure that Milo ate the breakfast I cooked for him. Then I took him to school, had lunch, and did the shopping. This is a completely different type of work and balance. It’s a more mature job than being an actress consumed by her work.

My home life became more important to me than my career, but this was also rooted in my experience. Ever since I was a child, I’ve known that family life always suffers when your career is going really well and you’re

wiałam w bardzo młodym wieku. Kiedy miałam 14 lat, zaczęłam pracę w modelingu. Cztery lata później zagrałam w Ukrytych pragnieniach. W Cannes znalazłam się na plakatach, bilbordach. Od tego momentu moje życie wrzuciło szósty bieg. Kiedy skończyłam 25 lat, czułam się, jakbym miała już 35 lat. Potrzebowałam stabilizacji. Wyszłam za mąż i urodziłam Milo. Nie chciałam, by mój synek wzrastał w artystycznej rodzinie, która może jest wspaniała, ale nie daje poczucia bezpieczeństwa Podobno nie lubisz oglądać siebie na ekranie.

Dlaczego?

Rozdzielam życie zawodowe od prywatnego. Nigdy nie oglądam moich filmów. Milo obejrzał Władcę Pierścieni, kiedy był na etapie fascynacji smokami i księżniczkami. I odtąd zawsze nazywa mnie księżniczką.

Mam w szafie taką długą sukienkę z filmu. Kiedyś codziennie prosił, bym ją zakładała. A ja tłumaczyłam mu, że księżniczką jestem tylko w filmie, a nie w domu. W domu jestem jego mamą. ■

68

completely focused on it. I did not want to repeat that pattern in my own life. I started out in show business at a very young age, and became a model at 14. Four years later I was cast in Stealing Beauty. My face was on posters and billboards all over Cannes. My life really took off from that point on. When I turned 25, I actually felt like I was 35. I needed some stability in my life. I got married and had Milo. I didn’t want my son to grow up in an artistic family, which might be great, but doesn’t give you a sense of security.

I’ve heard that you don’t like to watch yourself in films. Why not?

I keep my professional and private lives separate. Absolutely. I never watch the films I’m in. Milo saw Lord of the Rings, when he was going through a stage of being fascinated with dragons and princesses. He’s called me “princess” ever since. I still have a long dress from the film in my closet. He used to ask me to wear it every day. And I’d explain that I was only a princess on screen. At home, I was his mom. ■

©CREDITS

W GRUNCIE RZECZY JESTEM BARDZO NIEŚMIAŁA. DŁUGO PRZYZWYCZAJAM SIĘ DO LUDZI, CZĘSTO CHOWAM SIĘ DO MOJEJ SKORUPY. ALE KIEDY JUŻ KOMUŚ ZAUFAM, STAĆ MNIE NA OTWARTOŚĆ I SPONTANICZNOŚĆ.

MOI PRZYJACIELE TWIERDZĄ NAWET, ŻE JESTEM GADATLIWA I EKSTRAWERTYCZNA. ❚ I’M ACTUALLY VERY SHY. IT TAKES ME A LONG TIME TO GET USED TO PEOPLE, I OFTEN HIDE INSIDE MY SHELL. ONCE I LEARN TO TRUST SOMEONE, I CAN BE OPEN AND SPONTANEOUS. MY FRIENDS EVEN SAY THAT I’M TALKATIVE AND EXTRAVERTED.

TWOJE TWOJE ŻYCIE. ŻYCIE. TWOJE TWOJE ZASADY. ZASADY.

TWÓJ TWÓJ PRYSZNIC. PRYSZNIC. TWÓJ TWÓJ RUCH. RUCH. GROHE GROHE SMARTCONTROL SMARTCONTROL

Przyjemność Przyjemność kąpieli kąpieli dzięki dzięki mocy mocy trzech trzech natrysków. natrysków. grohe.pl grohe.pl

GOOD LIFE

przewodnik lidera

NIE WSZYSCY MUSZĄ CIĘ LUBIĆ You do not have to be liked by everyone

70

KAŻDY CHCE BYĆ CHWALONY I PODZIWIANY, ALE LICZY SIĘ TYLKO TO, CO SAM MYŚLISZ O SOBIE. ❚ WE ALL WANT TO BE PRAISED AND ADMIRED, BUT THE ONLY THING THAT REALLY MATTERS IS WHAT YOU THINK OF YOURSELF. tekst | by mirosław konkel rysunki | illustrations agata zarzycka

D

laczego nie umiemy powiedzieć „nie”, sprzeciwić się teściowej, trzasnąć pięścią w stół na zebraniu pracowników? I co sprawia, że zabiegamy o względy innych osób, nawet obcych, jakbyśmy uczestniczyli w niekończącym się konkursie popularności? Odpowiada za to oprogramowanie, które nosimy w mózgach od czasów prehistorycznych – wskazują psychologowie.

O przetrwaniu decydowało kiedyś to, czy jednostka zgadza się z większością i biegnie razem z tłumem.

Za wszystkim stał strach. Członkowie społeczeństw pierwotnych nie próbowali wybić się na niezależność, bo groziło to gniewem wspólnoty, która w każdej chwili mogła odmieńców wyprosić z jaskini. Znalazłszy się poza swoją wspólnotą, rychło padliby ofiarą drapieżników, głodu lub zimna. Dziś szokowanie ekstrawaganckim słownictwem czy strojem nie grozi już wygnaniem. Mimo to wolimy się nie wychylać.

Ojczyzna, rodzina, firma… Jeśli nie będziemy mile widziani w którymkolwiek z tych miejsc, znajdziemy sobie nowe. W tej sytuacji wszyscy powinniśmy mieć w głębokim poważaniu to, czy inni nas lubią, czy nienawidzą. Tymczasem większość z nas obawia się złych języków, braku przyjaciół i wykluczenia. Jeździmy więc na wakacje tam, gdzie wszyscy. Ukrywamy swe prawdziwe poglądy w domu i na przyjęciach. Staramy się trzymać z tymi, którzy mają władzę. Dotyczy to także nastolatków, którzy, nie wiedzieć czemu, uchodzą za bezkompromisowych buntowników – gdyby faktycznie nimi byli, czy przejmowaliby się liczbą polubień na Facebooku. Amerykański dziennikarz David Brooks nazywa człowieka „maszyną do poszukiwania aprobaty”. Jak wytłumaczyć nasz konformizm?

Umysł człowieka i wiele cech ludzkiej natury nie zmieniły się od czasu, gdy przemierzał on sawanny. Dlatego, choć żyjemy w XXI w., nasze zachowania i emocje tkwią głęboko w epoce kamienia łupanego. Nic przyjemnego dostać wypowiedzenie z pracy bądź pozew rozwodowy, ale przyznajmy: to śmieszne kary w porównaniu z tym, co spotykało naszych praprzodków. Ewolucja faworyzowała grzecznych, posłusznych i dostosowanych. Minęły tysiąclecia, a my ciągle ulegamy zbiorowości – wbrew modzie na indywidualizm.

Tak wpadamy w pułapkę dobrej reputacji.



71

GOOD LIFE

przewodnik lidera

CHĘĆ PODOBANIA SIĘ ZA WSZELKĄ CENĘ TO DROGA DONIKĄD. NADMIERNIE MIŁA OSOBA SZKODZI SOBIE. INNI UWAŻAJĄ JĄ ZA NIESZCZERĄ. ❚ EXCESSIVELY LIKEABLE PEOPLE ACTUALLY WORK AGAINST THEIR OWN BEST INTERESTS. OTHERS PERCEIVE THEM AS INSINCERE.

SUKCES WEDŁUG BUFFETTA Chcemy być na dobrej stopie ze wszystkimi, a to wcale nie musi być cnotą, o czym doskonale wiedzieli filozofowie greccy. Dość wspomnieć Diogenesa z Synopy, najbardziej znanego przedstawiciela szkoły cynickiej, który od swoich uczniów wymagał niezależności w myśleniu. Komuś, kto chciał pobierać u niego nauki, kazał iść przez miasto ze śledziem na rękach. Kandydat nie wytrzymał kpin tłumu i zrezygnował. Gwoli sprawiedliwości: Diogenes poddawał innych tylko takim próbom, na jakie sam się zdobywał. W ogóle za nic miał społeczne konwenanse, czym „porządnych obywateli” doprowadzał do szewskiej pasji. Za coś takiego trudno było go lubić.

Podobne lekceważenie opinii publicznej prezentuje obecnie Bob Dylan – kiedy w 2016 r. przyznano mu literacką Nagrodę Nobla, przez wiele tygodni milczał.

Odrzucał propozycje wywiadów, nie raczył nawet odebrać telefonu z Akademii Szwedzkiej. Co za buta! Jaka niewdzięczność! – oburzano się ze wszystkich stron.

W końcu Dylan wybąkał w brytyjskiej telewizji: „Bardzo doceniam ten zaszczyt”. Czyżby agent zajmujący się

72

Why can’t we say “no” to our mother in law, or stand up for ourselves at a business meeting? What makes us want to earn the respect of others people, even strangers, as if we were competing in a never-ending popularity contest? We owe this attitude to the software in our brains. This programming has been there since prehistoric times, according to evolutionary psychologists.

There was a time when survival depended on agreeing with the majority and running with the crowd.

Fear was the main reason for this. People in primitive societies did not seek to be independent as this would have exposed them to the wrath of the community, and misfits were under constant threat of being driven out of the cave. Being excluded from the community meant being exposed to predators, starvation, and the elements. Fast forward to today and shocking people with outrageous opinions, beliefs, vocabulary or attire no longer carries the risk of being permanently banished from the life-giving circle of the group. Nevertheless, we tend to avoid being the odd one out.

Why the unnecessary caution? Homeland, family, company… If we are not welcome in any of these places, we can always find another. That being the case, there is no reason to care whether we are loved or hated. However, most of us fear bad mouthing, friendlessness and exclusion. So we go where everyone else goes for our vacation. We keep our real opinions to ourselves, both at home and at parties. We try to stay on good terms with people who have power. This also concerns teenagers who, for some unfathomable reason, are often considered to be uncompromising rebels. If that’s what they really were, why would they care about how many “likes” they get on Facebook? American journalist David Brooks has dubbed modern man “an approval seeking machine”. What drives human conformism?

The human mind and many features of human nature have not changed since Homo sapiens traversed the savannahs. This is why, despite living in the 21st century, our behaviour and emotions are strongly rooted in the Stone Age. It can be unpleasant to be given notice at work or be served with divorce papers, but let’s face it, these are laughable forms of punishment compared to those meted out to our remote ancestors whenever they stepped out of line. Evolution favoured the well-behaved, the obedient and the well-adjusted. Millennia later and we still subject ourselves to the primacy of the collective – contrary to the cult of rugged individualism and being yourself pushed by the media. This is how we fall into the reputation trap.

SUCCESS ACCORDING TO BUFFETT Wanting to be on good terms with everyone is not necessarily a virtue. The ancient Greek philosophers knew this only too well. Suffice to mention Diogenes of Sinope, the best known of the Cynics. Diogenes deman-



GOOD LIFE

przewodnik lidera

promocją artysty stracił cierpliwość i zmusił go do tego suchego oświadczenia, by uciszyć krytyków?

Bądźmy szczerzy: gdyby ludzkość składała się z samych oryginałów pokroju Diogenesa lub Boba Dylana, nasze życie przypominałoby koszmar. Lepiej, gdy otaczają nas różne osoby – ugodowe i zadziorne, sympatyczne i szorstkie, kontaktowe i zamknięte w sobie. Przypuśćmy, że należymy do milszych przedstawicieli gatunku homo sapiens. Nie łajajmy się za to.

Co w tym złego, że chcemy współpracować, zgadzać się z innymi, czuć się częścią grupy? Plemienne skłonności nie są wadą, a czasem bywają zaletą. Problem zaczyna się wtedy, gdy w zamian za odrobinę sympatii rezygnujemy z siebie, swoich przekonań i marzeń.

Są urodzeni artyści, którzy pod wpływem rodziców zostają prawnikami, lekarzami bądź inżynierami.

Wcześniej czy później będą żałować swoich wyborów dokonanych pod presją. „Nie jestem szczęśliwy, gdy inni mnie chwalą, ale nie jestem zadowolony z własnych dokonań” – wyznał kiedyś słynny inwestor giełdowy Warren Buffett. Pewnie to samo mogłoby powiedzieć wielu z nas.

SPOŁECZNY AUTOSABOTAŻ Chęć podobania się za wszelką cenę to droga donikąd.

Nadmiernie miła osoba szkodzi sobie. Jest jak guma do żucia, najpierw słodka, później do wyplucia. Inni uważają ją za nieszczerą. Podejrzewają, że swoją serdecznością chce coś ugrać. Nikt się nie liczy z jej głosem. W tym opisie doskonale odnajduje się Tomasz, który od kołyski słyszał: „nigdy nie stwarzaj problemów”, „słuchaj starszych”, „rób tylko to, co podoba się

74

ded independence of thought from his disciples. He ordered anyone who wanted to study under him to walk around town holding a herring. Few could withstand the mockery of the crowd and most gave up. To be fair, Diogenes only put others to tests that he had passed himself. Once, he was thrown a bunch of bones during a feast. He bit the meat off them and then urinated on the other feasters as if he were a dog. He flew in the face of social norms, which infuriated the “good citizens”. This did nothing for his popularity.

More recently, public opinion was similarly disregarded by Bob Dylan, who remained silent for weeks after it was announced that he had been awarded the 2016 Nobel Prize in Literature. He refused to be interviewed and even to take the phone call from the Swedish Academy. The audacity! How ungrateful of him! Comments like these were heard everywhere. Eventually Dylan said on British television: “I appreciate the honour so much”. Was it perhaps the artist’s agent who lost his patience and got Dylan to make this brief statement to placate all the critics?

Let’s be honest: if humanity consisted solely of people like Diogenes and Dylan, life would be impossible. We are much better off being surrounded by all sorts of people – the conciliatory and the pugnacious, the kind and the rough, the outgoing and the reserved. Let’s assume that we are among the more congenial Homo sapiens specimens. There is no need to berate ourselves for this. Where is the harm in wanting to cooperate, be agreeable, and belong to a group? Our tribal inclinations are not a flaw. In fact, they are often a plus. It only starts to be a problem when we give up on ourselves,



GOOD LIFE

przewodnik lidera cast our convictions aside, and abandon our dreams in exchange for an inkling of affection. There are born artists who become lawyers, doctors or engineers under the influence of their parents. They eventually come to regret the choices they made under pressure. “I am not happy when others praise me, but I am not pleased with my own accomplishments either”, famous stock exchange investor Warren Buffett once said. Many of us can probably relate to this very well.

innym”. Te słowa wryły się w jego podświadomość i przez lata działały na jego korzyść. Był jak Ananiasz z Mikołajka – wzorowy uczeń, lizus i pupilek pani.

Dobra passa skończyła się po studiach. Już w pierwszej pracy zauważył, ile traci przez tę samą przymilność, która w czasach szkolnych zapewniała mu sukces.

Nie wszyscy szefowie mieli Tomasza za dwulicowego.

Niektórzy lubili go szczerze. Nie znalazł się jednak żaden, który dałby mu awans. Tomasz uważał, że funkcja menedżerska należy się mu jak psu buda (miał dobre wyniki w obsłudze kluczowych klientów oraz brylował na szkoleniach z procesów biznesowych, technologii i umiejętności miękkich). Zapytał więc coacha, dlaczego jest pomijany przy obsadzaniu ważnych stanowisk. Ten bez namysłu wskazał źródło problemu: wyniesiony z domu syndrom prymusa. Kilkanaście rozmów z coachem później Tomasz stał się innym facetem, niezależnym, zdecydowanym, pewnym siebie – i tylko dzięki temu jego kariera ruszyła z miejsca. „Dzieci bardzo wcześnie uczą się, co jest ważne dla ich rodziców. Jeśli dorośli uważają, że bez względu na to, co się robi, i tak najważniejsza jest opinia zewnętrzna, ich dzieci będą dorastać w poczuciu ważności zewnętrznego schematu oceny” – przekonuje Buffett.

A Tomasz dodaje: mniejsza o to, kto i kiedy wdrukował w nasze umysły przekonanie, że najważniejsze w życiu jest być lubianym przez wszystkich. Nic bardziej mylnego. Niezależnie od starań, zawsze znajdą się tacy, którzy będą nas nienawidzić i zwalczać – ale nie o to chodzi. Liczy się tylko to, co sam myślisz o sobie. ■

76

SOCIAL SELF-SABOTAGE Wanting to be liked at all costs is a recipe for futility.

Excessively likeable people actually work against their own best interests. They are much like chewing gum – sweet at first but only fit to be spat out later. And they are perceived as insincere. People suspect ulterior motives behind their cordiality. Nobody values their opinions. Thomas relates to this, as he had been hearing things like “never make problems”, “listen to your elders”, and “only do what pleases others” since he was a baby. These and other expressions were hard-wired into Thomas’s subconscious, and for years, they actually worked to his benefit. He was much like Ananias in René Goscinny’s series of books about Nicholas – a model student, a toady, and the teacher’s pet. Thomas’s lucky streak, as he thought it, came to an abrupt end once he graduated from college. Even in his first job, he could see just how much the cajolery that had paid such high dividends in school was costing him.

Not all of Thomas’s bosses considered him two-faced.

Some of them genuinely disliked him. But none of them would ever promote him. Thomas thought that he deserved to be a manager (he was performing well in serving key accounts and he always shone in business processes, technology and soft skills training sessions). He consulted a coach on why he was always passed over whenever vacancies for important positions came up. The coach identified Thomas’s problem at once – the overachiever syndrome that he had learnt at home. A dozen meetings later and Thomas had changed beyond recognition – independent, decisive and confident. And his career soon took off.

“In teaching your kids, I think the lesson they’re learning at a very, very early age is what their parents put the emphasis on. If all the emphasis is on what the world’s going to think about you, forgetting about how you really behave, you’ll wind up with an Outer Scorecard”, Buffett claims. And Thomas adds that it does not matter who programmed us to believe that what matters most is being liked by others – or when they did so. It is completely untrue.

Despite your best efforts, there will always be someone who hates you and who will oppose you at every turn.

But this does not matter. What matters is what you think of yourself. ■

PEOPLE & THE WORLD

medycyna w podroży

DŁUGI LOT ?

Long flight? …JEST WYZWANIEM DLA KAŻDEGO PODRÓŻNIKA, NAWET TEGO WYTRAWNEGO. JEDNAK JEŚLI BĘDZIEMY PAMIĘTAĆ O KILKU WAŻNYCH ZASADACH, NASZA PODRÓŻ BĘDZIE TYLKO PRZYJEMNOŚCIĄ. ❚ THIS IS A CHALLENGE FOR EVEN THE MOST SEASONED OF TRAVELLERS. HOWEVER, SO LONG AS YOU FOLLOW A FEW IMPORTANT RULES, YOUR FLIGHT WILL BE PURE PLEASURE.



78

©CREDITS

tekst | by łukasz durajski, lekarz medycy podróży

BĄDŹ WYPOCZĘTY Dyskomfort, jaki będziemy odczuwać w samolocie, może być dodatkowy, gdy będziemy niewyspani. Rozdrażnienie nie pozwoli nam we właściwy sposób spędzić wielu godzin w samolocie.

BE RESTED Any discomfort you are likely to experience onboard will be that much worse if you do get a good sleep before the flight. Irritability can make it harder to endure many hours in a aeroplane.

UWAŻAJ NA ZMIANĘ CIŚNIENIA Podczas startu samolotu dochodzi do zmniejszenia ciśnienia w kabinie. To wpływa na uczucie dyskomfortu w uszach, zatokach, a czasem nawet w jelitach.

Warto się na to odpowiednio przygotować. Przede wszystkich powinniśmy przed lotem unikać gazowanych napojów oraz pokarmów, które powodują wzdęcia (np. fasola, kapusta). Pomocne bywa ziewanie czy połykanie (np. warto mieć gumę do żucia lub cukierka do ssania). Pacjenci z infekcją górnych dróg oddechowych, np. przeziębienie, zatkany nos czy problemy z uszami bądź zatokami, powinni przesunąć swój wyjazd, a na pewno przed wylotem skonsultować się z lekarzem, który przepisze leki udrażniające drogi oddechowe.

CHANGES IN AIR PRESSURE Cabin air pressure is reduced at take-off. This causes a feeling of discomfort in our ears, sinuses, and sometimes intestines. You should be adequately prepared for this. In particular, you should avoid carbonated drinks and any foods that may cause bloating (e.g. beans and cabbage). Yawning or swallowing sometimes can help alleviate the discomfort (e.g. be sure to have chewing gum or candy to suck on) If you are suffering from a respiratory infection, e.g. a cold, runny nose or blocked ears, then you should postpone your trip. If this is chronic, e.g. sinus problems, you should consult a doctor before boarding, so that you can be prescribed medicines to broaden the respiratory tract.

ŚWIATOWA ORGANIZACJA ZDROWIA (WHO) UZNAŁA, ŻE PODRÓŻ ZDROWEGO PASAŻERA SAMOLOTEM NIE WIĄŻE SIĘ Z WIĘKSZYM RYZYKIEM NIŻ TRWAJĄCA TYLE SAMO PODRÓŻ INNYMI ŚRODKAMI TRANSPORTU. ❚ THE WORLD HEALTH ORGANISATION FOUND THAT AIR TRAVEL FOR A HEALTHY PASSENGER DOES NOT CARRY ANY GREATER RISK THAN TRAVELLING BY OTHER MEANS OF TRANSPORT.

©ADOBE STOCK

NIE OBJADAJ SIĘ Zjadanie nadmiernej liczby posiłków może być dla podróżnego problemem podczas lotu, a szczególnie podczas turbulencji. Starajmy się zjadać lekkie posiłki, unikajmy alkoholu i napojów moczopędnych takich jak kawa. Zaleca się picie niegazowanej wody czy soków.

Należy zwrócić uwagę, że dwa bądź trzy drinki spożywane w samolocie mają taki sam wpływ na nasz organizm jak cztery bądź pięć wypijanych na lądzie. Jest to związane z mniejszą ilością tlenu, z którego korzysta nasz mózg. ĆWICZENIA PODCZAS LOTU Wiele godzin spędzonych w jednym miejscu bez ruchu wiąże się z zatrzymywaniem się krwi w naszych stopach i podudziu, może to powodować zapalenie żył głębokich i jego konsekwencje. Jest to ważne u pacjentów z zaburzeniami krążenia, chorobami sercowymi – wówczas przed lotem należy skonsultować się ze swoim lekarzem. Podczas długiej podróży niekoniecznie musimy spacerować po samolocie (proszę sobie wyobrazić, jak szybko zakorkowałby się samolot, gdyby wszyscy podróżni zaczęli chodzić). Niemniej bardzo ważne jest, aby wykonywać ćwiczenia podczas lotu, np. krążenie stopami, ruchy koliste głową, krążenie

NO OVEREATING Consuming too much food can prove problematic, especially during turbulence. Try to eat light, and avoid alcohol and diuretic beverages (e.g. coffee).

Non-carbonated water and fruit juices are recommended. Remember: 2 or 3 alcoholic drinks consumed onboard an aeroplane will have the same effect on your body as 4 or 5 drinks consumed on the ground. This results from less oxygen going to your brain.

STRETCHING YOUR LEGS ON THE AEROPLANE Spending too long stationary in one spot can cause blood to be retained in our feet and calves. This can result in deep vein thrombosis (blood clotting), a painful condition with severe complications. This is especially important if you suffer from blood circulation disorders or heart disease. If you do, then it is imperative that you consult your doctor before flying. You do not have to walk up and down the aisles during a long flight (imagine if everyone did).

However, exercising is essential, e.g. make circles with your feet, rotate your head, move your shoulders back and forth in a circles, and lift and tense your buttocks. Try to exercise every few hours.



79

PEOPLE & THE WORLD

medycyna w podroży

barkami, unoszenie pośladków. Starajmy się takie ćwiczenia robić co kilka godzin. Pacjenci z grup ryzyka (np. wiek powyżej 40 lat, po operacji, choroba zakrzepowo-zatorowa, niektóre choroby serca, ciąża, otyli, palący papierosy) muszą pamiętać o profilaktyce (pończochy uciskowe czy przyjęcie leku przeciwzakrzepowego).

If you fall into a high-risk category (e.g. over 40, recovering from surgery, suffer from thrombosis and/or certain heart conditions, are pregnant and/ or obese, or smoke), it is vital that you take preventive measures (compression stockings; anti-clotting drugs).

PAMIĘTAJ O LEKACH PRZEWLEKŁYCH Bezwzględnie musimy pamiętać o zabraniu ze sobą na pokład leków, które zażywamy na przewlekłe choroby. Szczególnie dotyczy to pacjentów z cukrzycą, którzy w trakcie lotu muszą podać sobie insulinę, czy pacjentów z nadciśnieniem tętniczym. Musimy być przygotowani na ewentualność, że nasz stan zdrowia może się pogorszyć.

MEDICINES FOR CHRONIC DISEASES You absolutely must remember to bring any medicines that you take for chronic conditions on board. This is crucial if you are a diabetic who has to intake insulin or if you suffer from hypertension. You should also take into account the fact that your health may deteriorate during the flight.

BARDZO WAŻNE JEST, ABY WYKONYWAĆ ĆWICZENIA PODCZAS LOTU, NP. KRĄŻENIE STOPAMI, RUCHY KOLISTE GŁOWĄ, KRĄŻENIE BARKAMI, UNOSZENIE POŚLADKÓW. STARAJMY SIĘ TAKIE ĆWICZENIA ROBIĆ CO KILKA GODZIN. ❚ EXERCISING DURING THE FLIGHT IS ESSENTIAL, E.G. MAKE CIRCLES WITH YOUR FEET, ROTATE YOUR HEAD, MOVE YOUR SHOULDERS BACK AND FORTH IN A CIRCLES, AND LIFT AND TENSE YOUR BUTTOCKS. TRY TO EXERCISE EVERY FEW HOURS.

Dr Łukasz Durajski, lekarz medycyny podróży, bloger (doktorekwpodrozy.pl), przewodniczący zespołu ds. szczepień w Okręgowej Izbie Lekarskiej. ❚ Dr Łukasz Durajaki, a travel medicine doctor, blogger (doktorekwpodrozy.pl), head of the Vaccinations Section at the Regional Medical Chamber.

80

SERCE NIE SŁUGA Pacjenci z chorobami serca, takimi jak zawał, dławica piersiowa czy po by-passach, to szczególna grupa podróżnych. W tym przypadku zawsze nasza podróż powinna być skonsultowana z kardiologiem. O ile pacjenci z dławicą piersiową, niepowikłanym zawałem czy rozrusznikiem mogą podróżować samolotem (min. 3 tyg. po zawale), pod warunkiem że ich choroba jest stabilna medycznie, o tyle choroba zastawek czy powikłany zawał stanowią przeciwwskazania do podróży samolotem, szczególnie na długim dystansie.

CZY ZDROWY PASAŻER MA SIĘ CZEGO OBAWIAĆ?

Absolutnie nie. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) uznała, że podróż zdrowego pasażera nie wiąże się z większym ryzykiem niż trwająca tyle samo podróż innymi środkami transportu. Nie zapomnijmy o naszych gadżetach, które umilą nam lot: poduszka pod głowę, opaska na oczy, stopery do uszu, słuchawki czy dobra książka. Wówczas każdy tak pokocha podróże jak ja. ■

MOTION SICKNESS Motion sickness does not cause much discomfort to air travellers. Even so, it is best to pick a window seat, over the wings, drink plenty of liquids, eat a light meal, and avoid reading. If need be, take motion sickness pills.

HEART TROUBLE If you have heart problems, such as infarction or angina, or if you have recently undergone a by-pass, then you should consult a cardiologist before flying. It is safe to fly if you are suffering from angina or non-complicated infarction (at least 3 weeks after the infarction), or if you wear a pacemaker, provided that your condition is stable. However, flying, especially long-distance flying, is emphatically not recommended if you have heart valve problems or a complicated infarction.

SHOULD HEALTHY PASSENGERS WORRY? Absolutely not. The World Health Organisation found that air travel for a healthy passenger does not carry any greater risk than travelling by other means of transport. Do not forget to pack items that will make the journey more pleasant, such as a pillow, sleep masks, earphones, earplugs, and a good book. That way, you will love flying as much as I do. ■

© A R C H I W U M P RY WAT N E

UWAGA! CHOROBA LOKOMOCYJNA Pacjenci z chorobą lokomocyjną podczas lotu raczej nie będą czuli dużego dyskomfortu. Niemniej warto wybierać miejsce przy oknie, nad skrzydłami samolotu, nawodnić się, zjeść delikatny posiłek, unikać czytania. Jeżeli jest taka potrzeba, to zażyć lek na chorobę lokomocyjną.

dr Victor Derhartunian

Perfekcyjny wzrok w kilka sekund Jesteśmy ekspertami indywidualnej korekcji wzroku, przede wszystkim w innowacyjnej korekcji starczowzroczności – tłumaczy światowej sławy chirurg, dr Victor Derhartunian, właściciel klinik EyeLaser w Wiedniu i Zurychu. Nowo otwarta klinika SwissLaser to kolejne tego typu miejsce, tym razem dla pacjentów w Polsce.

Ze względu na możliwości zakresu korygowanych wad oraz jakość widzenia po zabiegu, Femto-Lasik to bardzo precyzyjna metoda chirurgii refrakcyjnej dostępna na rynku. – Jesteśmy ekspertami indywidualnej korekcji wzroku tzn. korygujemy nie tylko dioptrie, ale także, na podstawie obrazu rogówki, wszelkie nieregularności. – tłumaczy dr Victor Derhartunian. Zaledwie kilka godzin po zabiegu pacjent widzi lepiej (ostrość i jakość widzenia) niż przed zabiegiem w okularach lub soczewkach kontaktowych. – Dzięki zastosowaniu profilów nowej generacji jesteśmy też ekspertami w korekcji starczowzroczności – dodaje dr Derhartunian.

Laserowa korekcja wzroku należy do najbezpieczniejszych zabiegów w medycynie. Zabieg jest bardziej bezpieczny niż noszenie soczewek kontaktowych.

Zabieg laserem trwa kilka sekund i jest bezbolesny.

Jest możliwy dzięki technologii (SwissLaser to centrum referencyjne niemieckiego producenta Schwind-Eye-Tech-Solutions) oraz wiedzy kadry lekarskiej zdobywanej przez wiele lat na elitarnych uniwersytetach i prywatnych klinikach w Szwajcarii i w Niemczech.

Specjaliści ze SwissLaser należą do międzynarodowej czołówki z dziedziny chirurgii refrakcyjnej. Wśród nich jest wybitny chirurg z międzynarodowym doświadczeniem – dr Victor Derhartunian, który od 2012 r. z sukcesem prowadzi kliniki: EyeLaser w Zurychu, Wiedniu, i w Warszawie. Obie placówki uchodzą za wiodące i godne polecenia w opiniach Pacjentów, a wszystko dzięki wykorzystaniu nowych technologii i zastosowaniu wysokich standardów w pracy z Pacjentami. Międzynarodowe doświadczenie, nowoczesne urządzenia i wysoka jakość teraz dostępna jest także w Polsce – w klinice SwissLaser w Warszawie!

Szwajcarska jakość w Polsce Swiss quality in Poland

Główny chirurg SwissLaser

Perfect vision in a few seconds „We are experts in customized laser vision correction, and our particular focus is innovative correction of presbyopia”, explains experienced surgeon Dr Victor Derhartunian, owner of the EyeLaser clinics in Vienna and Zürich. The newly opened SwissLaser clinic is a similar centre addressed to patients in Poland.

Due to the range of laser vision correction possibilities and the quality of the vision following the procedure, Femto-Lasik is a very precise method of refractive eye surgery available on the market. „We are experts in personalised vision correction, i.e. we do not correct only diopters but also corneal irregularities, based on the image of the cornea”, explains Dr Derhartunian. The patient sees better a few hours after the procedure (in terms of sharpness and quality of vision) than he or she did beforehand with eyeglasses or contact lenses. „By using new generation profiles, we have become experts in innovative presbyopia correction”, Dr Derhartunian adds.

Laser vision correction is one of the safest medical procedures.

The treatment is safer than wearing contact lenses. A laser procedure takes a few seconds to complete and is painless. It relies on innovative technology (SwissLaser is a reference centre of the German manufacturer SchwindEye-Tech-Solutions) and the expertise of the doctors who work there.

This expertise has been acquired over many years of working at elite universities and private clinics in Switzerland and Germany.

Experts from the SwissLaser clinic are among the world’s best refractive surgery specialists. One such expert is Dr Victor Derhartunian, an outstanding surgeon with international experience. Dr Derhartunian has been successfully running EyeLaser clinics in Vienna and Zürich since 2012 and now in Warsaw. These are some of the top refractive clinics in Europe. They use the most advanced and new technologies and adhere to high standards of patient care. And this international experience, stateof-the-art equipment, and high quality are now available in Poland too – at the SwissLaser clinic in Warsaw.

PEOPLE & THE WORLD

S Z Y B KO SZYBCIEJ Faster and faster KTO GRAŁ W SŁYNNYM FILMIE RZYMSKIE WAKACJE? W GŁÓWNYCH ROLACH WYSTĄPILI: AUDREY HEPBURN, GREGORY PECK ORAZ SKUTER VESPA. TO BYŁO 66 LAT TEMU, ALE JEDNO SIĘ NIE ZMIENIŁO – SKUTERY WCIĄŻ SĄ NA FALI. ❚ DO YOU REMEMBER ROMAN HOLIDAY? WITH AUDREY HEPBURN, GREGORY PECK, AND THEIR VESPA? A LOT MIGHT HAVE CHANGED IN THE 66 YEARS SINCE THE FILM WAS MADE, BUT MOTOR SCOOTERS ARE STILL THE WAY TO GO. tekst | by rafał jemielita

P

aradoksalnie opowieść o skuterach trzeba zacząć od hulajnóg z dodatkowym napędem. W roku 1915, gdy w USA sprzedawano wehikuł pod nazwą Autoped. Był to pradziadek wszystkich skuterów, choć bliżej mu właśnie do dzisiejszych hulajnóg – silnik spalinowy napędzał przednie koło, jeździło się na stojąco. Szybko ktoś zauważył, że będzie wygodniej, gdy wehikuł dostanie siodełko, i... skuter gotowy. Tyle tylko, że sprytny amerykański wynalazek nigdy na dobre się nie rozpowszechnił. Trzeba było czasu, światowej wojny oraz Włoch. Gdyby jej nie było i gdyby nie fakt, że po jej zakończeniu Włosi zostali przez aliantów praktycznie pozbawieni samochodów, pomysł na pojazd dla mas trafiłby do archiwum. Tymczasem, dokładnie w roku 1946, inżynier Corradino d'Ascanio stworzył Vespę – jednoślad, którym, inaczej niż w motocyklu, podróżowano, siedząc wygodnie jak na krześle, bez obejmowania nogami silnika i baku z paliwem. Dla ochrony przed słotą i wiatrem skuter miał stalową osłonę. No i miejsce na postawienie nóg, jedna obok drugiej, co umożliwiało sprytne wygięcie ramy. Stopy stawiało się na tzw. przekroku i od tamtego czasu wiele się w tej materii nie zmieniło. 

82

skutery

©CREDITS



83

PEOPLE & THE WORLD

skutery

1

1. Członkowie powstałej w Wielkiej Brytanii z końcem lat 50. XX w. subkultury mods poruszali się właśnie na klasycznych skuterach Vespa. ❚1. Members of the UK Mods subculture popular in the latr 1950s drove classic Vespas.

Wprawdzie skutery mają różne i często bardzo wymyślne kształty, ale przekrok pozostał przekrokiem. Bez niego nie ma skutera.

MODSI Skutery zastępują samochody w dojazdach do pracy, ale to w Europie. W Azji, gdzie ludzi jest więcej, bywają remedium na transportowe problemy rodzin czy przewóz towarów. Stary Kontynent pokochał maszyny z przekrokiem za ich ogromną wygodę – skutery są lekkie, manewrują bez większych problemów, parkuje się nimi często za darmo (tak jest np. w Warszawie). Dlatego milionami spotkacie je we Włoszech, Hiszpanii, Francji czy Grecji, ale też w krajach, gdzie jest znacznie zimniej.

Wiele razy skutery występowały na ekranie. Przykład Rzymskich wakacji to wierzchołek góry lodowej. Serwis imcdb.org, czyli Internet movie cars database – sieciowe archiwum pojazdów w produkcjach filmowych i telewizyjnych – tylko na hasło Vespa podaje ponad 2 tys. tytułów. Wśród nich jest znany film Quadrophenia (polski tytuł Kwadrofonia) – ekranizacja rock-opery Pete'a Townshenda, gitarzysty i tekściarza słynnej grupy The Who.

WSZYSTKO, CO NAWIĄZUJE DO HISTORII, TRADYCYJNIE MA ZWOLENNIKÓW. DLATEGO PRODUKUJE SIĘ NOWOCZESNE TECHNOLOGICZNIE SKUTERY, KTÓRE WYGLĄDAJĄ JAK MASZYNY Z LAT 50. ❚ ANYTHING ASSOCIATED WITH HISTORY OR TRADITION IS SURE TO ATTRACT ENTHUSIASTS. THIS IS WHY MODERN, TECHNOLOGICALLY ADVANCED MOTOR SCOOTERS ARE DESIGNED TO RESEMBLE 1950S SCOOTERS. 84

Paradoxically, the history of motor scooters begins in the US, when the Autoped, a regular kick scooter, with an engine added, came onto the market in 1915. This was the grandfather of all two-wheeled scooters, although it had more in common with a modern motorized push scooter than a motor scooter. An internal combustion engine drove the front wheel and it was ridden standing. It wasn’t long before someone realised that being seated would be more comfortable. This paved the way for motor scooters as we know them today. The only thing was that this invention never took off in the US. It took time, a world war and Italy to change the situation. If the Italians had not been almost completely stripped of cars by the allies after the war, the seated scooter would only exist in design archives today. But as luck would have it, an engineer named Corradino d'Ascanio redesigned the scooter to produce the Vespa.

This is a two-wheeled vehicle that can seat you more easily and comfortably than a motorbike. Moreover, you do not have to hug the engine and the fuel tank with your legs. The Vespa has a steel cowling to protect the engine from the elements and a front fairing to protect the driver from the wind. The scooter’s cleverly designed step-through frame provides for a wide floorboard for the driver’s feet. Very few changes have been made to the original design. Although motor scooters come in different shapes and sizes, they all have a step-through fame. This is a defining feature.

THE MODS The motor scooter is replacing the motor car as the vehicle of choice for commuting to work, but primarily in Europe. In more heavily populated Asian countries, they serve nearly all transportation needs. Europe took

2

3

© G E T T Y I M A G E S , M . P . P O P R Z E D N I E S T R O N Y/ P R E V I O U S P A G E S : E A S T N E W S

Film opowiada o bijatykach fanatyków motocykli, czyli odzianych w czarne skórzane kurtki rockersów z eleganckimi tzw. modsami, którzy obowiąz­kowo jeździli Vespami i Lambrettami, ubierali się w wojskowe parki i zakładali krawaty, a swoje maszyny gęsto obwieszali kapiącymi od chromów reflektorami.

NEORETRO Przed pięciu laty w Polsce zmieniono zapisy w tzw. prawie o ruchu drogowym – skuterami z silnikami o pojemności do 125 cm³ można jeździć nawet z prawem jazdy kategorii B, bez uprawnień „motocyklowych” (warunek – prawo jazdy trzeba mieć min. 3 lata, a moc maszyny nie może być większa niż 15 koni). Skutek? Wprawdzie wciąż można spotkać skutery z małymi silnikami 50 cm³, ale tych większych – szybszych, bardziej dynamicznych, bezpieczniejszych – jest zdecydowanie więcej i pewnie będzie przybywać.

Wszystko, co nawiązuje do historii, tradycyjnie ma zwolenników. Właśnie dlatego produkuje się nowoczesne technologicznie skutery, które wyglądają jak maszyny z lat 50. Takie ma np. Peugeot (model Django stylizowany na kultowy jednoślad S55), takie są w zasadzie wszystkie obecne Vespy (zwłaszcza piękna 946 – jednoosobowa stodwudziestkapiątka), od jakiegoś czasu wróciły nawet Lambretty. Ważne, że mają styl (autorskie modele z austriackiego studia dizajnerskiego Kiska znanego z projektów dla KTM i Husqvarny), różnią się – jak kiedyś – od konkurencyjnej Vespy i że każdy znajdzie silnik dla siebie. Lambretta ma w ofercie nie tylko zwykłe „pięćdziesiątki”, ale też 12-konne maszyny 200 cm³. Na wyposażeniu mają nawet łączność przez Bluetooth. Zapowiedziano też elektryczną Lambrettę, co akurat nie powinno nikogo dziwić. Floty takich jedno-

to step-through motor scooters for their convenience and comfort – the machines are light, manoeuvrable, and parking is usually free. This is why they are not only sold by the million in Italy, Spain, France and Greece, but are also fairly common in colder countries.

Motor scooters have frequently appeared in films. The Vespa in Roman Holiday is just the tip of the iceberg. The imcdb.org website, which lists vehicles appearing in silver screen productions and TV programmes, has over 2,000 titles for Vespa. These include the popular film Quadrophenia, a screen adaptation of the rock opera of the same name by Peter Townsend, the guitar player and principle songwriter of The Who. The film is about battles between rockers, who were into motorbikes and wore leather jackets, and mods, who rode Vespas and Lambrettas, and wore military parkas and ties and had chrome-plated lights installed on their scooters.

2. Honda X-ADV. 3. Peugeot Django.

Poniżej: BMW C650 GT. ❚ 2. Honda X-ADV. 3. Peugeot Django. Below: BMW C650 GT.





85

skutery

śladów do wynajęcia działają na całym świecie, ostatnio przedsięwzięcie ruszyło np. we Wrocławiu (scooter-sharingowa firma GoScooter proponuje 100 pojazdów w cenie 0,5 zł za minutę).

Do grupy neoretro trzeba też zaliczyć Hondę Super Cub, choć nie ma typowo skuterowego przekroku, lecz tylko głębsze „wcięcie”. Zgoda, może to formalnie maszyna bliższa motocyklom, ale jednak bardzo skutery przypomina. Super Cub to model legenda, który dopiero niedawno trafił do Europy. W Azji są ich miliony (dosłownie – Honda podaje, że wyprodukowano ich ponad 100 mln), teraz zjeżdżają również do Polski. Za mniej więcej 15 tys. dostajemy maszynę, która właściwie nie zmieniła się od lat 50. XX w., oczywiście z silnikiem z elektronicznym wtryskiem, ABS-em czy półautomatyczną skrzynią biegów. W końcu mamy przecież rok 2019.

Akcja filmu Kwadrofonia (1979) rozgrywa się w latach 60.

Jedną z głównych ról „zagrał” skuter.

Zdj. obok: nowa Vespa 946. ❚ Quadrophonia (1979) is set in the 1960s. One of the lead roles was "played" by a motor scooter. Top right: New Vespa 946.

86

NA TRZECH KOŁACH Klasyczne skutery, zwłaszcza te mniejszej pojemności i z mniejszymi kołami, mają pewną wadę. W porównaniu do motocykli łatwiej się na nich przewrócić, bo na zakręcie są nieporównywalnie mniej stabilne. Właśnie dlatego wymyślono podwójne... przednie, odpowiednio zawieszone i amortyzowane koła, które sprawiają, że da się szybciej pojechać po łuku i skuter pewniej zachowuje się np. w deszczu. Takie trójkołowce są zwykle topowe, a więc też najdroższe. Najczęściej montuje się w nich silniki o dużej pojemności i mocy (najczęściej 300 i 500 cm³, choć Yamaha Tricity ma też całkiem normalną 125 cm³), ale i tak – o ile odpowiadają zapisom tzw. homologacji L5e – można jeździć nimi bez prawa jazdy na motocykl.

Niezła gratka, prawda? A będzie jeszcze większa, bo ta-

NEO-RETRO Five years ago, the traffic law in Poland was amended to allow motor scooters with engines of up to 125 cc to be ridden without a B-category driving licence or a motorbike licence. The result? Although you can still come across motor scooters with 50 cc engines (the most popular), there are a lot of larger, faster, and safer ones on the streets, and their number is likely to increase.

Anything associated with history or tradition is sure to attract enthusiasts. This is why modern, technologically advanced motor scooters are designed to resemble 1950s scooters. Examples include Peugeot’s Django model (styled after the iconic S55 scooter), all Vespa scooters (especially the beautiful 946), and more recently, Lambrettas. Style comes first (these original models come courtesy of Austrian design studio Kiska, known for its work for KTM and Husqvarna), but it is also important that they continue to stand out from the rival Vespas, and have their own engines. Lambretta not only offers standard 50-cc engines, but also 12 hp machines with 200-cc engines. These powerful motor scooters are furnished with a Bluetooth connection. The launch of an electric Lambretta has also been announced, but this should not come as any surprise. Rental two-wheeled vehicle fleets are already operating all over the world. Wrocław scooter-sharing company, GoScooter, recently made 100 vehicles available at PLN 0.5 per minute).

The neo-retro group of scooters includes the Honda Super Cub, despite its not having a typical step-through but a deeper cut. The Super Cub is a legendary model that has only recently been introduced to Europe. The machine looks like a throwback to the 1950s, but this

© M . P.

PEOPLE & THE WORLD

skutery

kim skuterom już całkiem blisko do... samochodów. Peugeot Metropolis ma silnik o mocy 37 KM, kontrolę trakcji regulowaną w trzech poziomach, światła LED i system monitorowania ciśnienia w kołach, zaś włoskie Piaggio MP3 500 HPE Sport Advanced (moc aż 44 KM!) fabrycznie wyposażane jest w bieg wsteczny.

Trójkołowiec Piaggio MP 500. ❚ The Piaggio MP 500 three-wheeler.

88

NA BOGATO, DOSŁOWNIE Warkoczące cienko skutery plażówki z ulic Grecji, które można tam wypożyczyć za parę euro, nie mają wiele wspólnego ze sportem. Włosi lubią podkręcać moc swoich maszyn – szybkich, lecz hałaśliwych. Każdy właściciel „pięćdziesiątki” czy 125 odczuwa głód mocy. Ale na to trzeba mieć odpowiednie uprawnienia, wiek oraz pieniądze, bo skutery maxi są drogie. Czasem w cenie samochodu, jak topowy „businessman express” BMW C-650 GT za 50 tys. zł, Yamaha TMAX DX (ok. 57 tys. zł) czy Honda X-ADV. Japońska maszyna oferowana też za 50 tys. zł to pewnego rodzaju ciekawostka, bo motocykliści kłócą się, czy to naprawdę skuter enduro, czy raczej całkiem nowa koncepcja mocnego terenowego jednośladu. Trzeba przyznać, że wygląda jak skuter, ale silnik tej Hondy ma aż 750 cm³ i 55 koni. Na wyposażeniu jest dwusprzęgłowa skrzynia biegów, zawieszenie z długim skokiem, hamulce z modelu Africa Twin (legenda off-roadu), ale napęd na tylne koło – jak w motocyklu – przenosi łańcuch. Czy w szaleństwie może być metoda? Może. Gdy Suzuki pokazywało pierwszego Burgmana 650, na pewno wielu pukało się ze zdumieniem w głowy. W swoim czasie był to najdroższy i największy skuter świata. Dziś w Polsce można kupić nieco mniejszego Burgmana 400, ale nie wiadomo, czym nas Suzuki jeszcze zaskoczy. Może kiedyś do produkcji trafi jednoślad z przekrokiem, który był napędzany ogniwami paliwowymi? To możliwe. Skutery mają się bardzo dobrze i nikt nie zamierza z nich rezygnować. ■

being 2019, it has an electronic fuel injection system, ABS system, and semi-automatic transmission.

THREE-WHEELERS Classic motor scooters, especially those with smaller capacity engines, have one major drawback – they are more prone to overturning than motorbikes, as they are much less stable when cornering. This is why the designers have come up with double front wheels with suspension and shock absorbers. This provides for faster cornering and better handling in wet conditions. Three-wheelers are not cheap, so they are not common either.

They usually have large-capacity engines (most commonly 300 cc and 500 cc, although the Yamaha Tricity has a standard 125 cc engine), but a motorbike driving licence is not required provided they are designated category L5e by the EU. Not a bad deal all round. And it gets better.

These motor scooters have almost as much grunt as a car.

The Peugeot Metropolis has a 37 hp engine, a traction control system with 3 settings, LED lighting, and a wheel pressure monitoring system. Not to be outdone, the Piaggio MP3 500 HPE Sport Advance (up to 44 hp) has a default reverse gear.

TOP OF THE TOPS Those whirring beach scooters that you can rent for a few euro in Greece have very little to do with sports. The Italians like to soup up their machines. While this obviously makes them faster, it also makes them very noisy.

Anyone who has ever owned a scooter with a 50 cc or even a 125 cc engine knows what it is like to lack power.

But if you are going to pump up your vehicle, you will need a special licence, to be of a certain age, and have deep pockets. The largest and most powerful motor scooters are very expensive. Some are no cheaper than a car, e.g. BMW’s top-of-the-range “businessman express”, the C-650 GT (which will set you back PLN 50,000), the Yamaha TMAX DX (approx. PLN 57,000) and the Honda X-ADV. The last one is available for PLN 50,000, but is the subject of controversy. Whether it qualifies as an enduro scooter or constitutes a new powerful two-wheeler concept is a moot point. It looks like a scooter, but the 55 hp engine has a capacity of 750 cc. It has a double-clutch gear box, long-stroke suspension, and brakes borrowed from off-road legend Africa Twin, but it is rear-wheel drive like a motorbike. Is there a method in this madness? Maybe.

When Suzuki unveiled its first Burgman 650 in 1998, the size and price tag had many people wondering whether the company had lost the plot. You can now buy the slightly smaller Burgman 400 in Poland, but nobody knows what else Suzuki has in store. Will they launch a two-wheel vehicle with a step-through powered with fuel cells? Maybe. For now, only one thing is certain – motor scooters are doing very well and are unlikely to “go extinct” any time soon. ■

© M . P.

PEOPLE & THE WORLD

SCIENCE

miasta przyszlości VAK

U W I E R Z W Z M Y S ŁY Trust your senses

tekst | by michał głombiowski



90

©CREDITS

OD WIELU LAT SŁYSZYMY, ŻE SPOSÓB NAUKI POWINIEN BYĆ DOSTOSOWANY DO TEGO, JAKI TYP PREFERENCJI SENSORYCZNYCH REPREZENTUJEMY. CZY NA PEWNO? ❚ WE HAVE BEEN TOLD FOR MANY YEARS THAT OUR LEARNING STYLE SHOULD BE ADJUSTED TO OUR SENSORY PREFERENCES. BUT SHOULD IT, REALLY?

I

rytuję się, gdy ktoś czyta mi tekst, a ja nie mogę na niego spojrzeć. Od razu się wyłączam. Jak nie zrobię notatek upstrzonych autorskimi bazgrołami, niewiele pamiętam z najciekawszego nawet spotkania.

Gubię się, jeżeli nie mogę wcześniej obejrzeć dokładnie drukowanej mapy. Jestem typowym wzrokowcem.

I get irritated when someone is reading to me and I can’t see the text. I tune out instantly. Unless I take notes with doodles in the margins, I won’t take much away from even the most interesting meeting. I get hopelessly lost if I can’t thoroughly study the map before setting out. I must be a “visual” person.

OBALAMY MIT Fachowo ten podział nazywa się preferencjami sensorycznymi. Dzieli ludzi na trzy podstawowe typy. Każdy cechuje skłonność do danego stylu przyswajania wiedzy. Wzrokowcy. Słuchowcy. Kinestetycy. Trójca określana z angielska skrótem VAK (visual, auditory, kinesthetic).

A więc wystarczy się dowiedzieć, jaki typ reprezentujesz, i dopasować do niego sposób przyswajania informacji. Jeżeli jesteś wzrokowcem, osiągniesz lepsze efekty, czytając, a nie słuchając tekst, pomocne mogą okazać się wykresy lub mapy myśli. Łatwo zapamiętujesz też wszelkiego rodzaju obrazy i masz niezłe oko do ludzkich twarzy. Słuchowcy lubią informacje podane w formie dźwiękowej – to wszyscy ci, którzy nad wertowanie książek przekładają audiobooki i podcasty, dobrze zapamiętują audycje radiowe i wszelkiego rodzaju dyskusje. Jeżeli jesteś kinestetykiem, najłatwiej uczysz się w ruchu, podczas działania, używając własnych rąk. Proste? Niezupełnie. Wzrokowcy, słuchowcy i kinestetycy nie istnieją. To jeden z większych mitów nauki. Podobnie jak ten, że gra w szachy zwiększa inteligencję i możliwości poznawcze (pogląd ten obalono, stosując dopiero metaanalizy, które nie wykazały pozytywnego wpływu szachów na IQ) lub że efektywna nauka możliwa jest jedynie w młodości – najnowsze badania ujawniły, że u osób dorosłych, a nawet seniorów, nadal mogą powstawać nowe neurony w mózgu.

Preferencje sensoryczne okazują się jedynie koncepcją teoretyczną, która nie przetrwała próby czasu. Nie ma żadnych uznanych badań naukowych, które by ją potwierdzały. – Wielu ludzi jest przekonanych, że ma preferowany styl uczenia się – wzrokowy, słuchowy lub kinestetyczny – mówi prof. Bruce Hood, szef psychologii rozwojowej na Uniwersytecie w Bristolu. – Podobną tezę wyznaje sporo nauczycieli, którzy sądzą, że nauczanie z wykorzystaniem określonych stylów jest doskonałym rozwiązaniem. Jednak twierdzenie, że uczniowie osiągają wtedy lepsze wyniki, nie zostało udowodnione. Ani obserwacją, ani praktyką, ani wiedzą neurobiologiczną.

W 2004 r. zespół profesora Coffielda przeprowadził szeroko zakrojone badanie analizujące setki publikacji dotyczących zagadnienia. Badania te zostały później wielokrotnie powtórzone, m.in. przez profesora Hala Pashlera z Uniwersytetu Kalifornia. Najprostszy z testów polegał na przedstawieniu badanym kilkunastu

SCIENTIFIC MYTHS In neuro-linguistic programming (NLP), this phenomenon is known as sensory preference. According to this theory, people are categorised according to the modality through which they acquire knowledge. This could be visual, auditory or kinesthetic (VAK).

So, all you have to do is find out which of the three types you are and adjust the way you acquire information accordingly. If you are visual, you will get better results if you read a text instead of listening to it. You might also find charts and mind maps helpful. You also find it easy to remember all sorts of images and you

NAJLEPSZA METODA SZKOLENIA POLEGA NA WYKORZYSTANIU TEGO ZMYSŁU, KTÓRY JEST NAJBARDZIEJ DOPASOWANY DO PRZYSWAJANEJ WIEDZY PRZY RÓWNOCZESNEJ AKTYWACJI POZOSTAŁYCH ZMYSŁÓW. ❚ THE BEST TEACHING METHODS NOT ONLY ACTIVATE THE SENSE BEST SUITED TO THE SUBJECT MATTER, BUT ALSO THE OTHER SENSES, SO AS TO PREVENT MONOTONY AND BOREDOM.

have a talent for remembering faces. If you are auditory, you like your information to come as sound. You prefer to listen to audiobooks instead of reading, and you like podcasts. You tend to remember what you hear on the radio and what is said during discussions. Finally, if you are kinesthetic, you learn best while moving around, doing things, and using your hands. All pretty straightforward, right? There’s just one snag – visuals, auditories and kinesthetics don’t exist. This is one of the great myths of science.

Another is the belief that playing chess boosts intelligence and cognitive ability. This myth was busted recently, when a metaanalysis failed to demonstrate any positive effect of chess on IQ. Yet another is that youth is required for effective learning. According to the latest research, adults – even seniors – can build new neural connections.

Sensory preference is just a theoretical concept that has not stood the test of time. There is no valid scientific research to back it up. “Many people believe that they have a preferred style of learning – visual, auditory or kinesthetic”, claims Prof. Bruce Hood, Head of Develop-



91

L I F SE CSI TE O NC R YE

Pink VAK

słów do zapamiętania – w formie pisanej, dźwiękowej i obrazkowej. Okazało się, że studenci mogący uczyć się zgodnie z preferowanym przez nich stylem uczenia nie opanowali materiału szybciej i skuteczniej niż ci, którym prezentowano informacje w mniej dopasowanej dla nich formie. Pomysł, że znając swój styl i trzymając się go, zyskasz wyjątkowe umiejętności, jest błędny. Co więcej, jak przekonuje profesor Coffield, uporczywe trzymanie się rzekomych preferencji sensorycznych może przynieść odwrotny skutek od zamierzonego. Dlaczego?

Kluczem do sukcesu jest dopasowanie konkretnego kanału zmysłów do umiejętności, którą chcemy rozwinąć. – Według koncepcji preferencji sensorycznych, jeżeli chcesz nauczyć się grać na gitarze, a uważasz się za wzrokowca, najlepsze efekty przyniesie patrzenie na to, jak inni grają na instrumencie – mówi prof. Daniel T. Willingham z Wydziału Psychologii Uniwersytetu Wirginia. – To absurd. By osiągnąć biegłość, musisz po prostu dużo grać na gitarze, a nie na nią patrzeć.

Analogicznie, jeżeli chcesz nauczyć się prowadzić samochód, słuchanie czyichś porad i instrukcji nie uczyni z ciebie kierowcy. Owszem, mogą się one przydać, ale

mental Psychology at the University of Bristol. “Many teachers seem to support this theory and think that teaching by exploiting different learning styles is a sound methodology. However, the claim that this produces better results has never been proven. Not by observation, practice, or neurobiological knowledge.”

DON’T LOOK AT THE GUITAR In 2004, a team headed by Prof. Coffield conducted extensive research on this issue, analysing hundreds of publications. Their research has since been duplicated many times, including by Prof. Hal Pashler of the University of California. The easiest of the tests involved getting the research subjects to remember a dozen or so words after presenting them in writing, as sound, and as images. It turned out that the students who were presented with the words in their preferred learning style did not memorise them any faster or more effectively than those given them in a form not adjusted to their preferences. The claim that by being aware of your learning style and sticking to it you will do better at school is completely groundless. What’s more, Prof. Coffield claims that persistently sticking to

kluczowe będzie zajęcie miejsca za kierownicą i podjęcie prób jeżdżenia. – Gdyby koncepcja preferencji sensorycznych była prawdziwa, wzrokowcy i słuchowcy nigdy nie nauczyliby się jeździć autem – uważa prof.

Willingham.

MÓZG NA BACZNOŚĆ A co z sytuacjami, gdy nic nie możemy zrozumieć z wykładu, aż do momentu, gdy pojawi się ilustrujący go wykres lub rysunek? Czy to nie dowód na to, że jesteśmy wzrokowcami i informacje podawane nam w formie dźwiękowej po prostu do nas nie trafiają?

Otóż nie.

Profesor Willingham podkreśla, że kluczem do skutecznego przyswajania wiedzy lub rozwijania umiejętności jest zaangażowanie jak największej liczby zmysłów i stosowanie różnorodnych sposobów nauki.

Ograniczanie się do jednego zmysłu – np. słuchu – jest nieskuteczne. Niezależnie bowiem od tego, czy informacje przedstawione są w formie obrazka, wykładu, czy modelu przestrzennego, kluczowe jest przetworzenie poznawcze danych, które do nas napływają.

Inaczej mówiąc, nasz mózg musi je zakodować, a zrobi to jedynie wtedy, gdy zmusimy go do aktywizacji. Bez-

92

your supposed sensory preferences can actually prove counterproductive. Why is that?

The key to successful learning is to adjust a given sensory channel to the skill that is to be developed.

“According to the concept of sensory preferences, if you want to learn to play the guitar and you believe yourself to be a visual person, you will achieve the best results by watching others play the instrument”, explains professor Daniel T. Willingham of the Psychology Department at the University of Virginia. “This is absurd. To become proficient, you have to play the guitar a lot, not look at it”. The same applies to learning to drive. No amount of listening to advice and instructions is going to make you a driver. This sort of assistance may well come in handy, but it is no substitute for sitting behind the wheel and actually driving. “If the concept of sensory preferences was valid, visuals and auditories would never learn to drive”, Prof.

Willingham believes. “The streets of our cities would be occupied exclusively by kinesthetic drivers”, he adds. The bad news is that you will not become an outstanding footballer from just watching games on television. Nor will you be the next Picasso if you do nothing but listen to lectures on painting.



©CREDITS

PREFERENCJE SENSORYCZNE OKAZUJĄ SIĘ JEDYNIE KONCEPCJĄ TEORETYCZNĄ, KTÓRA NIE PRZETRWAŁA PRÓBY CZASU. NIE MA ŻADNYCH UZNANYCH BADAŃ NAUKOWYCH, KTÓRE BY JĄ POTWIERDZAŁY. ❚ SENSORY PREFERENCE IS JUST A THEORETICAL CONCEPT THAT HAS NOT STOOD THE TEST OF TIME. THERE IS NO VALID SCIENTIFIC RESEARCH TO BACK IT UP.

PROMOCJA

VAK

IM WIĘCEJ ZMYSŁÓW BIERZE UDZIAŁ W PRZYSWAJANIU UMIEJĘTNOŚCI, TYM WIĘKSZA SZANSA NA WYBICIE NAS Z BEZCZYNNOŚCI I WPROWADZENIE W STAN UWAŻNOŚCI NIEZBĘDNEJ PODCZAS NAUKI. ❚ THE MORE SENSES INVOLVED IN LEARNING, THE GREATER THE CHANCE OF YOUR BRAIN BEING DRAGGED OUT OF THEIR IDLE STATE. refleksyjne patrzenie na prezentację pełną obrazków nic nam nie da – nawet jeżeli uważamy się za wzrokowców – gdy nasz mózg pozostanie uśpiony. Koniec końców problemem jest brak zaangażowania, a nie rzekome preferencje sensoryczne. Jeżeli więc sens będącego dla ciebie zupełną enigmą wykładu zrozumiałeś po prezentacji slajdu, prawdopodobnie twój mózg został nagle wyrwany z letargu nagłą zmianą stylu uczenia się. Zdaniem Willinghama im więcej bowiem zmysłów bierze udział w przyswajaniu umiejętności, tym większa szansa na wybicie nas z bezczynności i wprowadzenie w stan uważności niezbędnej podczas nauki. Najlepsza metoda szkolenia polega więc na wykorzystaniu tego zmysłu, który jest najbardziej dopasowany do przyswajanej wiedzy przy równoczesnej aktywacji pozostałych zmysłów, dzięki czemu unikniemy monotonii i nudy. A więc trzeba słuchać, robić notatki, czytać materiały, rozwiązywać praktyczne zadania, a najlepiej samemu wcielić się w rolę wykładowcy, tłumacząc komuś zagad­nienie.

Wzrokowcy, słuchowcy i kinestetycy nie istnieją – każdy z nas uczy się w sposób poznawczy. Próby dopasowania metody nauki do rzekomych preferencji sensorycznych są stratą czasu. Chcąc nauczyć się grać na pianinie, nie twórz kolorowymi mazakami wykresów i tabelek i nie wpatruj się jak zaczarowany w instrument. Po prostu graj. Nawet jeżeli uważasz się za wzrokowca. ■

94

THE BRAIN TO ATTENTION What about those situations where you cannot understand anything in a lecture until you are shown a graph or a diagram? Is this not sufficient proof that, being visual, information delivered as speech does not get through? Actually, no.

Prof. Willingham stresses that the key to learning or developing a skill effectively is to involve as many senses as possible and to deploy a variety of methods.

Limiting yourself to one sense, e.g. hearing, is ineffective. Regardless of whether information is presented as an image, a talk, or a model, it has to be cognitively processed. In other words, your brain has to store the information and it can only do that when it is put it to work.

Mindlessly watching a presentation full of images is futile, even if you consider yourself a visual person, if your brain is dormant. In the end, it comes down to engagement and not to any supposed sensory preferences. So, if you finally understand a lecture after watching a presentation, your brain has probably just been awakened by the sudden change of learning style.

According to Prof. Willingham, the more senses involved in learning or acquiring a skill, the greater the chance of your brain and body being dragged out of their idle state and put on the alert. The best teaching methods not only activate the sense best suited to the subject matter, but also the other senses, so as to prevent monotony. That’s why you have to listen, take notes, read materials, solve problems, and actually play teacher by explaining things to someone else.

Visuals, auditories and kinesthetics do not exist. Every one of us learns cognitively. Attempting to adjust your learning method to your supposed sensory preferences is a waste of time. If you want to learn to play the piano, do not bother compiling charts and tables using different colour markers or staring at the instrument.

Just play it. Even if you have always considered yourself a visual learner. ■



©SHUT TERSTOCK (2)

SCIENCE

DR.CYJ HAIR FILLER PEPTYDOWA TERAPIA WŁOSÓW SPEKTAKULARNE EFEKTY JUŻ PO 2 MIESIĄCACH! TYLKO 4 ZABIEGI CO 2 TYGODNIE!

WŁAŚCIWOŚCI

Peptydowa terapia włosów to innowacyjny zabieg w gabinetach dermatologicznych i medycyny estetycznej. DR.CYJ Hair Filler zawiera unikatowy kompleks 7 peptydów i kwasu hialuronowego, jak również opatentowaną technologię przedłużonego uwalniania i wnikania substancji aktywnych – działa jeszcze 14 dni po aplikacji.

dr Mariusz Kaczorowski Medycyna Estetyczna

Warszawa

T: +48 601 255 353 Facebook.com/drMariuszKaczorowski

dr Marta Rybarkiewicz

Zatrzymuje wypadanie włosów Skuteczny w walce z alopecją ● Przyspiesza odrost nowych włosów ● Pogrubia i zagęszcza włosy ● Rewitalizuje mieszki włosowe ● Poprawia ukrwienie skóry głowy ● Wskazany przed i po przeszczepie ● ●

dr n. med. Marcin Bieńkowski

dr Michał Kaniowski

DERMAPULS Centrum Medycyny Estetycznej i Laserowej

Wrocław

T: +48 71 322 69 09 www.dermapuls.com.pl

dr n. med. Tatiana Jasińska

dr Agata Selwa

dr Anna Płatkowska-Szczerek

Kraków

Warszawa

Esti Clinic

Medycyna Estetyczna

T: +48 790 839 555 www.studiorybarkiewicz.pl

T: +48 784 680 284 www.esticlinic.pl

T: +48 888 404 112 www.drselwa.pl

dr n. med. Hanna Walkowiak-Wronka

dr Anna Bułat

Poznań

T: +48 606 290 519 www.dermestetica-tarnow.pl

Studio Estetyki

Wrocław

Gabinet Dermatologii Estetycznej T: +48 513 103 882 www.dr-hannawalkowiak.pl

Bytom

Dermestetica

Tarnów

dr Karolina Mołas

Dr Mołas – Medycyna Estetyczna i Antiaging

Piaseczno k. Warszawy T: +48 508 255 210 www.drmolas.pl

Anclara Health&Aesthetics T: +48 506 442 500 www.anclara.pl www.drplatkowska.pl

Dermiss Akademia Urody

T: +48 721 666 777 www.bienkowscyclinic.pl

T: +48 887 201 200 www.dermiss.pl

dr Ewa Szwed

dr Joanna Gunarys

Instytut Kosmetologii i Medycyny Estetycznej Face To Face

Sosnowiec

T: +48 666 220 591 www.facetoface-instytut.pl

dr Joanna Szeremeta

dr Izabela Wierzbicka

Poznań

Szczecin

ESTETIQ Medycyna Estetyczna T: +48 535 224 802 www.estetiq.com.pl

LA Beauty

T: +48 690 015 433 e-mail: dr.izabelawierzbicka@gmail.com

ZAPYTAJ SWOJEGO LEKARZA O PEPTYDOWĄ TERAPIĘ WŁOSÓW! www.DrCyj.pl

dr Paweł Bogacki

BIEŃKOWSCY CLINIC

Bydgoszcz, Częstochowa

Kraków

Medycyna Estetyczna

Gdańsk, Sopot T: +48 509 249 832 www.gunarys.pl

dr Joanna Gruber-Miazga

Clinica Nova Medycyna Estetyczna i Kosmetologia

Gdańsk

T: +48 507 698 507 www.clinicanova.pl

L LI FI FE ES ST TOORRYY

Margot Robbie Pink

K R Ó L O WA M A R G O T Queen Margot OD ŻONY LEONARDA DICAPRIO DO ŻONY ROMANA POLAŃSKIEGO… MARGOT ROBBIE ZROBIŁA JEDNĄ Z NAJBARDZIEJ OSZAŁAMIAJĄCYCH KARIER W HOLLYWOOD. A DOPIERO SIĘ ROZKRĘCA. ❚ FROM LEONARDO DICAPRIO’S WIFE TO ROMAN POLAŃSKI’S WIFE, MARGOT ROBBIE HAS HAD ONE OF THE MOST DIZZYING CAREERS IN HOLLYWOOD OF LATE. AND SHE IS ONLY JUST GETTING STARTED. tekst | by diana rymuza

ROBBIE NA TRZECH ETATACH Ambitna była od małego. I konsekwentna w dążeniu do celu. Urodzona w miasteczku Dalby, 200 km od Bris-

96

Robbie was playing supporting roles in Australian soap operas until recently. Now, she is one of the most sought-after stars in Hollywood. Margot Elise Robbie is not only beautiful, but more importantly, gifted. The actress was catapulted into the ranks of the Hollywood A-listers on the back of her audacious performance in Martin Scorcese’s The Wolf of Wall Street. The director noticed Robbie when she was playing a flight attendant in the Pan Am TV show. He was looking for an actress who could make the main character of his film (DiCaprio) fall in love with her, and the then 23-year-old Robbie seemed the perfect choice. During the audition, she immersed herself so deeply in the part that she actually slapped her co-star to be. DiCaprio was taken aback, but Scorcese was really taken with her ad-libbing. Robbie was cast in the film. According to The Times, as Naomi Lapaglia, she was exceptionally seductive, and in many scenes, she appeared stark naked into the bargain. Robbie later said that the nude scenes were very difficult. She ate an entire apple pie on the night before shooting the first sex scene with DiCaprio.

On set, the following day, she had to down three shots of tequila to calm herself. When Hugh Hefner offered her a photo shoot for Playboy, she declined. Just as she has with a number of similar parts in films. Robbie has no intention of undressing on the big screen ever again. She has even gone a step further – in The Big Short, she made fun of the image of a beautiful blonde, as she explained complex financial terms while soaking in a bubble bath with a glass of champagne in hand.

WORKING THREE JOBS Robbie has been ambitious since she was a child. She has always been doggedly persistent as well. She was born in Dalby, some 200 km west of Brisbane and



©CREDITS

J

eszcze niedawno drugoplanowa aktorka tasiemców produkowanych na Antypodach, dziś jedna z najbardziej wziętych gwiazd Fabryki Snów. Margot Elise Robbie to szczęściara. Piękna i zdolna Australijka do aktorskiej czołówki dostała się za sprawą Martina Scorsese oraz odważnej kreacji w Wilku z Wall Street. Legendarnemu reżyserowi wpadła w oko jako stewardesa w serialu Pan Am. Do nowego filmu szukał dziewczyny, która zawróci w głowie głównemu bohaterowi granemu przez Leonarda DiCaprio, i znalazł ją w osobie 23-letniej wówczas Margot. W czasie kastingu tak bardzo wczuła się w rolę, że spoliczkowała gwiazdora. Leo był zaskoczony, Scorsese – zachwycony. Dostała więc szansę na sukces i angaż do produkcji, która wkrótce zarobiła prawie 400 mln dol. Drugą żonę Jordana Belforta, który dorobił się fortuny dzięki handlowi śmieciowymi akcjami, zagrała równie brawurowo. Jako Naomi Lapaglia – jak pisał The Times – była uwodzicielska i kusząca, na dodatek w kilku scenach zupełnie naga. Młoda aktorka mówiła potem, że kosztowało ją to sporo nerwów. W noc przed kręceniem pierwszej sceny seksu z DiCaprio zjadła całą szarlotkę.

Na planie zaś, by dodać sobie odwagi, wypiła trzy kieliszki tequili. Gdy więc założyciel Playboya Hugh Hefner zaproponował jej sesję, grzecznie odmówiła. Tak jak odrzuciła kilka podobnych propozycji filmowych. Margot nie zamierzała ponownie rozbierać się na ekranie.

Poszła nawet o krok dalej – w filmie Big Short obśmiała wizerunek ślicznej blondynki, gdy leżąc w wannie pełnej piany z kieliszkiem szampana w dłoni, tłumaczyła zawiłe terminy finansowe.

©REUTERS/FORUM



97

Pink

2

1

98

3

raised on her grandparents’ farm. Robbie was working three jobs when she was only 16. She was forced to help support her family financially after her father abandoned his physical therapist wife and three children. She left school early and relocated to Melbourne, where she landed a part in the popular soap opera Neighbours. Robbie was only hired for a guest role, but she was so popular that she ended up becoming a cast member for three years. Much to everyone’s surprise, Robbie risked everything by leaving this secure job and going to the US. Once there, she was soon cast on Pan Am, where she was scouted by Scorsese. The Wolf of Wall Street marked the beginning of her international career. Two years later, her personal life took a turn when she appeared in Saul Dibb’s Suite Française. Robbie fell in love with the Assistant Director, a Brit named Tom Ackerley, on set. The couple were married at a private ceremony in her native Australia in December 2016, and purchased a home in Bedfordshire. They did not live there for long, though – they soon found that they would have to move to the US if their production business, LuckyChap Entertainment, was going to pro-

©EAST NEWS (5), REUTERS/FORUM

1. Portret Margot Robbie z dzieciństwa. 2. Aktorka podczas surfingu na Hawajach w 2016 r.

3. Robbie z mężem Tomem Ackerleyem w Toronto.

4. Z Saoirse Ronan na europejskiej premierze Marii, królowej Szkotów w 2018 r. 5. Oscary 2016.

6. Aktorka z nagrodą Critics’ Choice Awards za rolę w filmie Jestem najlepsza. Ja, Tonya. ❚ 1. Portrait of Margot Robbie from her childhood. 2. Robbie surfing in Hawaii in 2016.

3. Robbie and her husband Tom Ackerley in Toronto.

4. From Saoirse Ronan at the European premiere of Mary Queen of Scots, 2018.

5. Oscars 2016. 6. Robbie with the Critics’ Choice Awards for her role in the film I, Tonya.

bane, i wychowana na farmie dziadków Margot już jako 16-latka pracowała na trzech etatach równocześnie.

Musiała pomagać w utrzymaniu rodziny matce fizjoterapeutce, którą mąż zostawił z trójką dzieci. Szkołę szybko rzuciła, by wyjechać do Melbourne i zdobyć rolę w popularnej operze mydlanej Sąsiedzi, w której zaczynały takie australijskie gwiazdy, jak Russell Crowe czy Kylie Minogue. Miała się pojawić tylko na chwilę, została na trzy lata, bo widzowie z miejsca ją pokochali. Ku ich zaskoczeniu Robbie rzuciła ciepłą posadę i zaryzykowała wyjazd do Ameryki. Tam szybko trafiła do obsady Pan Am, gdzie z kolei wypatrzył ją sam Scorsese…

O ile jednak Wilk z Wall Street wywrócił do góry nogami życie zawodowe początkującej za oceanem aktorki, to rewolucję w tym osobistym zapoczątkował zupełnie inny film – Francuska suita. Na planie obrazu Saula Dibba Margot straciła głowę dla asystenta reżysera, Brytyjczyka Toma Ackerleya. Pobrali się w grudniu 2016 r. podczas prywatnej ceremonii w jej rodzimej Australii, ale dom kupili w angielskim hrabstwie Bedfordshire.

Długo tam jednakże nie zabawili, okazało się bowiem, że rozkręcenie wspólnego biznesu – firmy producenckiej LuckyChap Entertainment – wymaga przeniesienia się do USA. Marzenie o powiększeniu rodziny i sielance wśród wrzosowisk musi poczekać, bo państwo Ackerleyowie mają wielkie plany filmowe. O dzieciach nie chcą jednak zapomnieć dziennikarze, którzy od chwili, gdy na palcu gwiazdy pojawiła się obrączka, nękają ją pytaniami o ciążę. Co zresztą Robbie wyjątkowo irytuje: „Pod adresem mężczyzn pytanie o dzieci nie pada, ale nikt nie ma problemu z tym, żeby próbować szczegóły prywatnego życia wyciągać od aktorek” – podkreśla,

4

6 6

MARGOT MA ZDECYDOWANE POGLĄDY: CIUCHY KUPUJE NA WAGĘ, PO GODZINACH WYPROWADZA NA SPACERY PSY Z OKOLICZNYCH SCHRONISK I UTRZYMUJE BLISKIE RELACJE Z RODZINĄ. ❚ ROBBIE FEELS VERY STRONGLY ABOUT MANY ISSUES. SHE BUYS HER CLOTHES IN THRIFT STORES, VOLUNTEERS AS A DOG WALKER AND IS VERY CLOSE TO HER FAMILY. 5

mówiąc o podwójnych standardach w świecie kina.

Zresztą Robbie coraz chętniej zabiera głos też w sprawach niefilmowych – propaguje ekologię i sama stara się żyć zdrowiej: zamieniła auto na elektryczne i ograniczyła używanie plastiku.

LEGALNA BLONDYNKA Już pierwszy film wyprodukowany przez małżeński duet okazał się sukcesem. Obraz Jestem najlepsza. Ja, Tonya, w którym Margot gra główną rolę, przyniósł jej m.in. nominację do Oscara. Robbie zaryzykowała, portretując jedną z największych skandalistek w historii sportu – łyżwiarkę figurową Tonyę Harding, która zleciła brutalny napad na swoją ówczesną rywalkę. Ciężko trenowała przez cztery miesiące i na ekranie imponowała łyżwiarską sprawnością. Udało jej się jednak coś znacznie trudniejszego – zaskarbić dla swej antybohaterki sympatię widzów. Równie dobre recenzje (oraz nominacje do nagrody BAFTA i SAG) zebrała za występ w historycznej produkcji Maria, królowa Szkotów. Żeby zagrać Elżbietę I, australijska piękność przeszła diametralną i oszpecającą metamorfozę. Z orlim nosem, bli-

sper. The dream of a big family and a peaceful life among the heather fields has been put on hold as the Ackerleys have a long checklist of professional plans to complete. The press, however, are not prepared to leave it at that. Robbie has been constantly asked when she is going to get pregnant ever since she was married. She obviously finds this irritating, and once said: “Men are never asked about children, but nobody has a problem with asking actresses about their private lives.” The actress has recently started speaking out on general issues. She is an advocate of green living and does what she can to lessen her own environmental impact – she has switched to an electric car and cut down on plastic use.

LEGAL BLONDE The first film the duo produced, I, Tonya, turned out to be a blockbuster. Robbie played the leading role, for which she received an Academy Award nomination and won several industry awards. She certainly took a risk by playing one of the greatest scandalmongers in the history of sport – figure skater Tonya Harding, who



99

Margot Robbie

SZEŚĆ LAT PO PREMIERZE WILKA... ROBBIE ZNÓW SPOTKAŁA SIĘ NA PLANIE Z LEONARDEM DICAPRIO. ON WCIELIŁ SIĘ W BEZROBOTNEGO AKTORA, ONA – W IKONICZNĄ POSTAĆ KINA. ❚ SIX YEARS AFTER THE PREMIERE OF THE WOLF OF WALL STREET, ROBBIE JOINED DICAPRIO ON SET AGAIN.

72. Festiwal Filmowy w Cannes – pokaz filmu Pewnego razu w Hollywood.

Na czerwonym dywanie od lewej: Margot Robbie, Leonardo DiCaprio, Brad Pitt. ❚ 72nd Cannes Film 72nd Cannes Film Festival – screening of the film Once Upon a Time in Hollywood. On the red carpet from the left: Margot Robbie, Leonardo DiCaprio, Brad Pitt.

100

znami po ospie wietrznej i rzadkimi rudymi włosami trudno było ją rozpoznać. Między kadrami żartowała wówczas, że znów wygląda jak za starych szkolnych czasów, gdy nosiła aparat korekcyjny, wielkie okulary i miała pryszcze. Na co dzień spontaniczna i otwarta zagrała bohaterkę zupełnie do siebie niepodobną, ale zdaniem krytyków to właśnie rola angielskiej królowej pokazała jej aktorski kunszt. Robbie bowiem robi wiele, by pozbyć się łatki seksbomby. Nawet jako Jane w superprodukcji Tarzan: Legenda nie była typową „damą w opałach”, lecz bohaterką równie piękną, co charakterną. Kreacje Margot starają się wymknąć stereotypowemu spojrzeniu na kobiety w Hollywood. Co nie przeszkadza jej jednak w zagraniu… najsłynniejszej lalki świata w pierwszym aktorskim filmie o niej. „Przez 60 lat Barbie pozwalała dzieciom wcielić się w aspirujące role: od księżniczki po panią prezydent” – napisała w specjalnie wydanym oświadczeniu. „Wierzę, że projekt wpłynie pozytywnie na dzieciaki na całym świecie” – dodawała, zaznaczając, jak ważne jest pokazanie kultowej zabawki w nowym świetle – takim, który będzie rezonował z dzisiejszymi dzieciakami. Dla Australijki Barbie jest ważna jeszcze z jednego powodu – potwier-

was implicated in a brutal assault on her main rival.

Robbie trained hard for four months before the shoot and demonstrated excellent figure skating skills on film. And she accomplished another remarkable feat – she made her character likeable. Robbie was also praised by critics (and earned BAFTA and SAG nominations) for her performance in the historical film Mary Queen of Scots. Playing Queen Elizabeth I meant having to undergo a complete makeover. With her prosthetic hooked nose, chicken pox scars on her cheeks, and thin red hair, Robbie was almost unrecognisable. Between scenes, she liked to joke that she had gone back to looking as she did at school, when she had to wear braces and huge glasses, and had acne. Despite being spontaneous and open-minded, Robbie played a character that was nothing like her. The critics claimed that this part revealed her formidable talent more than any other. Robbie is doing everything possible to shed the blond sex-bomb image. Even when she was cast as Jane in the blockbuster The Legend of Tarzan, she came across as both beautiful and feisty – anything but a helpless little damsel in distress. Robbie has been choosing roles that defy the stereotypical view of women in Hollywood. However, she did not say no to appearing in the first non-animation feature about the world’s most famous doll. “Over the brand’s almost 60 years, Barbie has empowered kids to imagine themselves in aspirational roles from a princess to president”, she wrote in a statement. “I believe will have a tremendously positive impact on children and audiences worldwide”, she added stressing how crucial it is to show the doll in a new light – one that today’s kids can



©REUTERS/FORUM

L I F E STO RY

Zmysłowe i naturalne usta dzięki Neauvia Sensual and natural lips thanks to Neauvia

Od pewnego czasu można zaobserwować trend w medycynie estetycznej – naturalność i bezpieczeństwo oferowanych rozwiązań.

Jeszcze do niedawna dostępne na rynku produkty z kwasem hialuronowym były ukierunkowane w głównej mierze na powiększenie objętości ust. Podążając za światowymi trendami stworzyliśmy Neauvia Intense Lips, charakteryzujący się wyjątkową plastycznością produktu. Dodatek dwóch aminokwasów glicyny i l-proliny, będących głównym składnikiem kolagenu, powoduje, że otrzymany estetyczny efekt jest długotrwały. Ich głównym zadaniem jest utrzymanie nawilżenia w czerwieni warg oraz, tym samym, ich naturalne i piękne wymodelowanie.

www.neauvia.pl

www.neauvia.com

For some time now we have been witnessing a new trend in aesthetic medicine – one where all products and procedures are safe and a natural look is assured. Products containing hyaluronic acid used to be aimed primarily at augmenting the volume of the lips. At Neauvia, in line with world trends, we have created Neauvia Intense Lips which has an exceptional plasticity to it. The addition of two amino acids, namely glycine and l-proline, the core ingredients of collagen, give a long-lasting aesthetic effect. The key role of these substances is to keep the right level of hydration in the vermilion and, at the same time, retain their natural and beautiful shape.

#in_safe_hands

#wbezpiecznychrekach

Margot Robbie

dza nie tylko jej pozycję w Fabryce Snów jako aktorki, ale też jako producentki, ponieważ jej biznesowymi partnerami są giganci: Warner i Mattel.

Trzy wcielenia Margot Robbie w filmach: Wilk z Wall Street, Jestem najlepsza. Ja, Tonya oraz Maria, królowa Szkotów. ❚ The three incarnations of Margot Robbie in the movies: The Wolf of Wall Street, I, Tonya and Mary Queen of Scots.

102

relate to. For Robbie, Barbie is an important project for yet another reason – it not only acknowledges her strong position as an actress, but also as producer. She partnered with Warner and Mattel on the film.

JESTEM NAJLEPSZA. JA, MARGOT ROBBIE Sześć lat po premierze Wilka... Margot Robbie znów spotkała się na planie z Leonardem DiCaprio. On wcielił się w bezrobotnego aktora, niegdyś popularnego za sprawą występu w znanym serialu. Ona – w kolejną w swoim dorobku ikoniczną postać kina, zamordowaną przez bandę Mansona w 1969 r. Sharon Tate. Już po pierwszym zwiastunie nowego filmu Tarantino występem Margot zachwyciła się siostra aktorki i żony Romana Polańskiego, Debra Tate. Po canneńskiej premierze Pewnego razu... w Hollywood (w polskich kinach od 9 sierpnia) recenzenci pisali o „ekranowym blasku Robbie, w którym reżyser zaklina całą prawdę o Holly­ wood”. Sama Australijka twierdzi, że było to „najwspanialsze doświadczenie” jej życia i nie żałuje współpracy z niepokornym reżyserem, choć wiele osób ją przed nim ostrzegało. Uma Thurman pracy dla Tarantino nie-

I, MARGOT ROBBIE Six years after the premiere of The Wolf of Wall Street, Robbie joined DiCaprio on set again. He played an unemployed actor who used to be famous for a single part in a popular TV series, while she played another iconic character – Sharon Tate, the wife of Roman Polański, who was murdered by the Manson family in 1969. Apparently, after the Cannes premiere of Quentin Tarantino’s Once upon a time in Hollywood, Sharon’s Tate sister Debra was enthralled with Robbie’s performance.

Critics wrote about the “shine of Robbie, who embodies the entire truth about Hollywood”. Robbie said that acting in the film was the greatest experience of her life and that she had no regrets about working with the rebellious director, despite having been warned off him by many people. Uma Thurman nearly lost her life

mal nie przepłaciła życiem, a i obraz kobiet w jego filmach wywołuje sporo kontrowersji. Tymczasem Robbie stoi na czele kampanii „LuckyChap”, która ma promować kobiety przed i za kamerami. „Moim życiowym marzeniem było zagrać u Tarantino. Przykro mi, że niektórzy mają mi za złe jego realizację“ – w wywiadzie dla Vogue’a wyjaśniała, że współpraca z twórcą Pewnego razu… nie stoi w sprzeczności do jej przekonań. A te ma zdecydowane: ciuchy kupuje na wagę, po godzinach wyprowadza na spacery psy z okolicznych schronisk i utrzymuje bliskie relacje z rodziną (za pierwsze duże pieniądze spłaciła kredyt zaciągnięty pod hipotekę domu mamy). Na Instagramie i Facebooku bywa rzadko, ale w pracy nie zwalnia tempa. Znów trenuje gimnastykę i boks, by być jak Harley Quinn w nowej adaptacji komiksu wydawnictwa DC, w którym ponownie wcieli się w pomocnicę Jokera. Nie byłoby Birds of Prey, gdyby nie sama Margot – w średnim Legionie samobójców stworzyła kreację tak brawurową, że szefowie wytwórni uznali, iż sama też świetnie poradzi sobie na ekranie. W planach ma jeszcze reżyserię i grę w teatrze. Rok 2019 może należeć do Margot Robbie. ■

when she played in a Tarantino film and his portrayal of women is always controversial. However, Robbie heads the LuckyChap campaign, which aims to promote women behind and in front of the camera. “My dream was to star in a Tarantino film. I’m sorry that some people find his work offensive”, Robbie said in an interview for Vogue and explained that she was not selling out her convictions by working with the filmmaker. She feels very strongly about a number of issues. She buys her clothes in thrift stores, volunteers as a dog walker in her spare time, and is very close to her family (she paid off the mortgage on her mother’s house with the first serious money she earned). She is not a regular on social media, but is not slowing down as far as work goes. She is back in gymnastics training and is also learning boxing to be more like Harley Quinn in a new adaptation of a DC comic where she will once more portray the Joker’s crazy assistant. Without Robbie, there would be no Birds of Prey. Her performance in The Suicide Squad was so good that the producers decided to cast her as the lead. Robbie also has plans to direct and perform in the theatre. The year 2019 is bound to be her year. ■

© M . P.

L I F E STO RY

VEEG GA AN NC CO OLLLLEEC CTTIIO ON N V To pierwsza w historii marki kolekcja w 100% przyjazna weganom. Znajdujące się w niej esencje uwodzą swoimi świeżymi zapachami.

Wybrane zostałysiętak, aby To pierwsza w historii marki kolekcjai otulającymi w 100% przyjazna weganom.

Znajdujące w niej codziennie, przez cały rok!zostały tak, aby esencje uwodzą mogły swoimitowarzyszyć świeżymi i kobietom otulającymi zapachami.

Wybrane mogły towarzyszyć kobietom codziennie, przez cały rok!

For the first time BI - ES presents 100% Vegan Friendly collection. The essences seduce withthe fresh scents. 100% Especially to collection. accompanyThe women on a daily, all For firstand timeembracing BI - ES presents Veganchosen Friendly essences seduce year round ! to accompany women on a daily, all with fresh and embracing scents. Especially chosen year round !

W 100% PRZYJAZNA WEGANOM | 100% VEGAN FRIENDLY W 100% PRZYJAZNA WEGANOM | 100% VEGAN FRIENDLY

SUNNY DAY

FLEURES DES GRASSE F LzEjednej U R E Sstrony D E S świeży G R A Si Sowocowy, E Zapach z drugiejz orientalny i słodki.

Propozycja dla Zapach jednej strony świeży i owocowy, pewnejorientalny siebie i zdecydowanej kobiety. z drugiej i słodki. Propozycja dla pewnej siebie i zdecydowanej kobiety.

Scent that is both fresh and fruity, but also oriental sweet.

Perfect for a confident Scent thatand is both fresh and fruity, but also decisive woman. oriental andand sweet.

Perfect for a confident

U N N Yi D AY Jasne nuty S melona bergamotki to doskonałe na lato. Finisz Jasne nuty połączenia melona i bergamotki to zapachu jestpołączenia lekko pudrowy i orientalny. doskonałe na lato.

Finisz zapachu jest lekko pudrowy i orientalny.

Bright notes of melon and bergamot make a perfect composition sunny day.

Bright notes of melon and for bergamot make a perfect composition for sunny day.

and decisive woman.

GREEN BOTANIC Delikatna zN cytrusowym G Rkompozycja EEN BOTA IC otwarciem, kwiatowym środkiem i pięknym Delikatna kompozycja cytrusowym lekko pudrowymzfiniszem. otwarciem, kwiatowym środkiem i pięknym lekko pudrowymwith finiszem.

A subtle composition a citrus top, floral middle notes and slightly powder A subtle composition base.with a citrus top, floral middle notes and slightly powder base.

EAU TURQUOISE Przywodzą na E Amyśl U T Ukwitnący R Q U O I ogród S E pełen soczystych owoców i rozkwitających Przywodzą myśl kwitnącypołączenie ogród pełen pąków. na Niestandardowe soczystych i rozkwitających gruszki,owoców frezji i nut drzewnych. pąków. Niestandardowe połączenie i nut drzewnych.

Theygruszki, remind frezji of a blooming garden full of fruits and flourishing buds. An extraordiThey blooming garden of naryremind mixtureofofa pear, freesia, and full forest fruits and flourishing buds. An extraordinotes. nary mixture of pear, freesia, and forest notes.

FIORI DEL MATTINO Delikatne ciepłem F Ibiałe O R I kwiaty D E L Motulone ATTINO drzewa sandałowego nadają tej Delikatne białe kwiaty otulonecharakter. ciepłem kompozycji niepowtarzalny drzewa sandałowego nadają tej kompozycji niepowtarzalny charakter.

Gentle white flowers covered with the warmth of sandalwood make the Gentle white flowers covered composition unique. with the warmth of sandalwood make the composition unique.

DOSTĘPNE W | AVAILABLE IN DOSTĘPNE W | AVAILABLE IN

bies.perfumes bies.perfumes

shop.bi-es.eu shop.bi-es.eu

bies_perfumes bies_perfumes

PP O O LL II SS H H H H II TT SS

kryminały

MI ST R ZOW I E Z B R O D N I Masters of crime

AUTORZY POLSKICH KRYMINAŁÓW WYKAZUJĄ WIELKĄ FANTAZJĘ W OPISIE ZBRODNI. I ROBIĄ TO TAK ZRĘCZNIE, ŻE ZAPEWNIAJĄ SOBIE SŁAWĘ JUŻ NIE TYLKO KRAJOWĄ, ALE MIĘDZYNARODOWĄ. NASZ KRYMINAŁ STAJE SIĘ FENOMENEM ŚWIATOWYM. ❚ POLISH CRIME WRITERS HAVE AN AMAZING TALENT FOR DREAMING UP GRISLY MURDERS AND UNSPARINGLY DESCRIBING THEM IN VIVID DETAIL. SO MUCH SO THAT THEY HAVE WON CRITICAL ACCLAIM AND A LARGE AND DEVOTED READERSHIP ALL OVER THE WORLD. POLISH CRIME FICTION HAS BECOME AN INTERNATIONAL PHENOMENON. tekst | by patrycja pustkowiak

104

W © A D O B E S T O C K , A RT U R Z AWA D Z K I / R E P O RT E R / E A S T N E W S , D O N AT B RY KC Z Y Ń S K I / B E W, K A R O L S E R E W I S / G E T T Y I M A G E S

ydają się skazane na przyciągnięcie uwagi czytelników z całego świata” – pisał o polskich kryminałach New York Times. „Nawet jeśli nie odróżniacie kiełbasy od kaszanki, czeka was uczta” – wtórował im The Independent. To zaskakujące z kilku powodów. Przede wszystkim dlatego, że to wszystko stało się tak szybko.

“It seems poised to grab the attention of crime fiction fans around the world”, is how The New York Times summed it up. “Even if you can’t tell your kiełbasa from your kaszanka, a feast awaits”, said the equally impressed The Independent. This is surprising for a number of reasons.

Not least because of how quickly it has all happened.

POLISH STARS Even fifteen years ago, Poland only published a handful of crime novels every year. That number has increased to over 100 and the genre has become the most popular in the country. And a national speciality. Interestingly, the crime rate in Poland has fallen since the 1990s and, unlike the British, Americans and Scandinavians, Poles had no role models to follow – no Agatha Christie or Raymond Chandler to teach them this craft. At the time, the literary laurel was held by Joanna Chmielewska, but her humoristic crime novels fell well short of setting the pace and galvanising a literary movement.

However, we have made up for our role model shortage surprisingly quickly, and have managed to rid crime novels of the “pulp fiction” stigma normally attached to genre fiction. The crime novel has made Zygmunt M iłoszewski, Katarzyna Bonda, Remigiusz Mróz and others literary celebrities.

POLSKIE GWIAZDY Piętnaście lat temu w Polsce powstawało rocznie zaledwie kilka kryminałów. Dziś – ponad sto. W ciągu kilkunastu lat ten gatunek stał się naszą specjalnością. To ciekawe, bo po pierwsze przestępczość w Polsce spadła w porównaniu z tym, co się działo w latach 90., a po drugie Polacy, w przeciwieństwie do Brytyjczyków, Amerykanów czy Skandynawów, nie mieli od kogo uczyć się trudnej sztuki powieści noir. Polska nie wydała na świat swej Agathy Christie czy Raymonda Chandlera, a żaden szanujący się „kryminalista” nie chciałby się chyba wzorować na PRL-owskich seriach o milicjantach, czyli tendencyjnych powieściach produkcyjnych.

Owszem, w czasach komuny literacką gwiazdą była autorka humorystycznych kryminałów Joanna Chmielewska, ale to za mało, by mówić o silnej tradycji.

Tymczasem zaskakująco szybko nadrobiliśmy braki i wyszliśmy z niewygodnej szuflady, do jakiej próbowano wtłoczyć powieści gatunkowe – tej z napisem „literatura brukowa”. To kryminał wylansował prawdziwe gwiazdy, jak Zygmunt Miłoszewski, Katarzyna Bonda czy Remigiusz Mróz. Dowodem uznania dla kryminału jest też to, że zaczęli pisać je nawet uznani twórcy literatury artystycznej jak Olga Tokarczuk, Joanna Bator czy Michał Witkowski, czy podróżniczej – Grzegorz Kapla (znakomity Bezdech).

NIE TYLKO MODA Kryminały to przecież także poważna wypowiedź o świecie. Coraz częściej to nie intryga jest tu kluczowa,

1. Zygmunt Miłoszewski.

2. Katarzyna Bonda i Remigiusz Mróz.

3. Mariusz Czubaj. ❚ 1. Zygmunt Miłoszewski.

2. Katarzyna Bonda andi Remigiusz Mróz.

3. Mariusz Czubaj.

1 2

3



105

1 2

a problem, psychologia postaci. Polskie kryminały wyróżnia też dbałość o detal, oddanie tła obyczajowego, kolorytu opisywanych miast, w których rozgrywa się ich akcja. Wreszcie ambicja, by w nietuzinkowy sposób opowiadać o naszej zawikłanej historii. Początkowo koncentrowano się na tej odległej. Długo panowała u nas moda na kryminał retro. Zapoczątkował ją sukces cyklu Marka Krajewskiego o radcy kryminalnym Eberhardzie Mocku, którą to postać pisarz powołał do życia już w 1999 r. I pociągnął za sobą falę – kryminały o przedwojennym Krakowie, Lwowie, Lublinie czy Gdańsku pisali Marcin Wroński, Paweł Jaszczuk czy małżeński duet Małgorzata Fugiel-Kuźmińska i Michał Kuźmiński. Skąd ten fenomen? Być może taki powrót do tradycji, przedwojennych zapachów, widoków i obyczajowości był nam potrzebny po latach komunizmu. W połączeniu z ciekawością skomplikowanej polskiej historii, choćby właśnie zagadkowego Breslau, gwarantował sukces.

1. Olga Tokarczuk.

2. Marcin Wroński.

3. Gaja Grzegorzewska. ❚ 1.Olga Tokarczuk.

2. Marcin Wroński.

3. Gaja Grzegorzewska.

106

KOMENTARZ DO RZECZYWISTOŚCI Wraz z kolejnymi ukazującymi się na rynku książkami zaczęliśmy się zbliżać do współczesności. Powrót do przeszłości, tej z lat 80., proponował choćby Ryszard Ćwirlej w serii powieści milicyjnych rozgrywających się w Poznaniu, ale wielu twórców postanowiło zmierzyć się z teraźniejszością. To zresztą przewaga, jaką ma literatura popularna nad artystyczną – potrafi szybciej re-

MORE THAN JUST A FAD Crime novels also say a lot about the world we live in.

The plot is more frequently taking a back seat to the problems and psychological profiles of the protagonists. Polish crime novels stand out by virtue of their meticulous attention to detail, their intriguing presentations of social and moral issues, their vivid descriptions of the cities in which their plots unfold, and last, but by no means least, their unconventional ways of delving into our troubled history. At first, the focus was on Poland’s more distant past. This fashion for retro crime novels lasted many years. It was sparked by the success of a series of books that Marek Krajewski wrote about criminal advisor Eberhard Mock in 1999. This was the butterfly that started the tsunami of Polish retro crime fiction. What inspired this trend? Perhaps this was a way for Poles to return to their roots – to their pre-war scents, vistas and society. This was sorely needed after decades of communist rule.

A COMMENTARY ON THE PRESENT As more books have been published in Poland, the themes have been getting more and more contemporary.

One writer who deals with the not-so-distant past (the 1980s) is Ryszard Ćwirlej, who published a series of books about the militia in Poznań. A number of other writers have taken up the challenge of setting their stories in the present. After all, one advantage that popular fiction has over more sophisticated literature is that it can better react to and comment on ever-changing circumstances. In Ziarna prawdy (Grains of Truth), Zygmunt Miłoszewski deals with the 20th-century revival of anti-Semitic superstitions and the blood libel, Marcin Świetlicki writes about the morning after the death of



© M A G D A L E N A PA S I E W I C Z / E A S T N E W S , M A Ł G O R Z ATA G E N C A / P O L S K A P R E S S / G E T T Y I M A G E S , A N D R Z E J R U B I S / F O R U M

3

POLISH HITS

kryminały

1

POLSKIE KRYMINAŁY NIE SĄ PROSTYMI HISTORYJKAMI, OPOWIADAJĄ O ZŁOŻONEJ PRZESZŁOŚCI KRAJU, WNIKAJĄ W NASZE KOMPLEKSY. ❚ POLISH CRIME FICTION IS MORE THAN JUST A COLLECTION OF WHODUNITS. IT RETELLS THE COMPLEX HISTORY OF OUR COUNTRY. 2

1. Joanna Jodełka.

2. Katarzyna Puzyńska.

3. Ryszard Ćwirlej. ❚ 1.

Joanna Jodełka.

2. Katarzyna Puzyńska.

3. Ryszard Ćwirlej.

108

agować, a więc komentować zmieniającą się rzeczywistość. W Ziarnie prawdy Miłoszewski mocuje się z tym, jak w XXI w. odżywają przesądy i legenda o krwi, w Dwanaście Marcin Świetlicki opisuje żałobę po papieżu, która początkowo łączy ludzi, a prędko zaczyna ich dzielić. Współczesnością zajmuje się też Wojciech Chmielarz, który wyrósł ostatnio na nową gwiazdę polskiego kryminału, naszego Jo Nesbø. W swoich powieściach bada sieć powiązań między policją a gangsterami, pokazuje drugą twarz policyjnej pracy. Swoje powieści sam opisuje ledwie kilkoma słowami – Podpalacz jest o chciwości, Osiedle marzeń o niespełnionych pragnieniach, Cienie o grzechach przeszłości. Pisze szybko – przynajmniej jedną książkę rocznie, i jest skromny – w wywiadach przyznaje, że odkąd pozbył się pychy, stał się lepszym pisarzem.

Dlaczego jednak kryminał stał się popularny w Polsce akurat teraz? Krytycy łączą jego rozwój z narodzinami klasy średniej, która ma więcej wolnego czasu i może czytać. Inną ciekawą tendencją jest to, że działka kryminalna jest mocno sfeminizowana. Za klawiatury po to, by mordować, mścić się, niszczyć, chwyciły kobiety.

Z wielkim sukcesem. Mało kto w Polsce nie kojarzy chyba Katarzyny Bondy (m.in. Florystka czy Lampiony), ale znanych autorek kryminałów jest dużo więcej – to Gaja Grzegorzewska (autorka m.in. znakomitego Żniwiarza), Marta Guzowska (m.in. Raj) czy Joanna Jodeł-

Pope John Paul II, which first unites, but then divides, people in Dwanaście (Twelve). Wojciech Chmielarz is another writer who sets his books in the present. He explores the links between the police and organised crime, and unveils the dark side of police work, which is full of violence, drinking and family problems. His books have one-word descriptive titles, and so Podpalacz (The Arsonist) is about greed, Osiedle marzeń (Dream block) is about unaccomplished desires, and Cienie (Shadows) is about past sins. Chmielarz is a prolific writer, publishing at least one book a year, but is very modest.

Why has crime fiction become so popular at this point in time? Critics associate the boom with the birth of a middle class that has more free time on its hands. Another interesting trend is the number of women crime writers in Poland. Women have taken to their computers in company strength to wreak virtual murder, vengeance, and destruction. And very successfully. You would be hard pressed to find anyone in Poland who has not heard of Katarzyna Bonda (author of Florystka and Lampiony), but there is a whole slew of women crime writers out there – Gaja Grzegorzewska (author of the brutal novel Żniwiarz), Marta Guzowska (Raj) and Joanna Jodełka (Kryminalistka), to name but a few. These and others keep a watchful eye on the world around them, and do not shy away from using humour in their books.

Their protagonists drink, smoke and swear. They are bold and dispense with stereotypes. They are a medium for raising feminist awareness in a perverse way.

INTERNATIONAL EXPANSION Polish crime fiction is increasingly holding its own against its foreign competition. Polish writers are being



© M AT E U S Z W Ł O D A R C Z Y K / F O R U M , S Y LW I A O L S Z E W S K A / P O L S K A P R E S S / G E T T Y I M A G E S , WA L D E M A R W Y L E G A L S K I / P O L S K A P R E S S / G E T T Y I M A G E S

3

REKLAMA

Untitled-16 1

16.07.2019 14:56

POLISH HITS

kino

2 3

1

1. Marek Krajewski.

2. Joanna Bator.

3. Marcin Świetlicki. ❚ 1. Marek Krajewski.

2. Joanna Bator.

3. Marcin Świetlicki.

110

EKSPANSJA NA ŚWIAT Polski kryminał zaczyna też coraz śmielej konkurować z zagranicznym. Autorzy znad Wisły są tłumaczeni na języki obce, a ich książki spotykają się na światowych rynkach z bardzo dobrym przyjęciem. Tak było choćby z powieściami Miłoszewskiego, które odniosły sukces we Francji i w USA, czy Mariusza Czubaja oraz Joanny Jodełki w Wielkiej Brytanii. Nie wspominając już o tym, że Katarzynę Bondę wydaje w Anglii wydawnictwo publikujące też Stephena Kinga. Zresztą nasz kryminał w ogóle cieszy się na Wyspach wielkim powodzeniem.

Po autograf wspomnianych już Czubaja i Jodełki, którzy mieli tam wieczór autorski, ustawiły się tłumy.

Nasze kryminały nie są więc prostymi historyjkami o tym, kto zabił. Opowiadają o złożonej przeszłości kraju, wnikają w nasze kompleksy. Nadwiślańskie kryminały doczekały się też swego festiwalu, nagrody i ekranizacji, które zwiększają ich popularność. Kryminał Tokarczuk Prowadź swój pług przez kości umarłych wzięła na warsztat sama Agnieszka Holland, z kolei Borys Lankosz sfilmował Ziarno prawdy Miłoszewskiego, a ostatnio Ciemno, prawie noc według powieści Joanny Bator.

Liczne grono fanów ma na co czekać. Tej jesieni kolejną powieść zapowiada królowa gatunku, Katarzyna Bonda: „Będzie to coś absolutnie nowego, zaś podstawą są prawdziwe wydarzenia” – zapowiada, a jej chłopak, Remigiusz Mróz, komentuje: „W końcu! Moja ulubiona autorka wzięła się do roboty”. Zważywszy na swoje szaleńcze tempo pracy i regularny cykl wydawniczy, pewnie i on nie rozczaruje po wakacjach swoich czytelników. ■

translated into foreign languages and their books are being very well received abroad. This is certainly the case with Miłoszewski, whose novels are highly popular in France and the USA, and Mariusz Czubaj and Joanna Jodełka, whose books have been published in the UK. The works of Katarzyna Bonda are published in England

by Stephen King’s publisher. Actually, Polish crime novels are immensely popular in the British Isles. This may be partly due to the large expat Polish community there.

Polish crime fiction is more than just a collection of whodunits. It retells the complex history of our country, delves into our traumas and complexes, and comments on the ailments afflicting society. There are more crime novels published in Poland every year. Polish crime fiction has its own festivals, awards and screen adaptations, which serves to make the genre even more popular. Olga Tokarczuk’s novel was adapted for the silver screen as Spoor by none other than Agnieszka Holland.

Borys Lankosz directed a film based on Miłoszewski’s Ziarno prawdy, and Ciemno, prawie noc by Joanna Bator.

The genre’s large fan base has a lot to look forward to right now. Katarzyna Bonda, Poland’s doyenne of crime fiction, has announced that her next book is coming out in autumn. “It will be something totally new and based on actual events”, Bonda hinted on Instagram. Her boyfriend, and fellow crime writer, Remigiusz Mróz, commented on the post: “Finally! My favourite writer has rolled up her sleeves”. Given his hectic pace, and regular publishing schedule, Mróz will not likely be keeping his readers waiting too long either. ■

© B E W,T O M A S Z C Z A C H O R O W S K I / P O L S K A P R E S S / G E T T Y I M A G E S , M A R E K S Z C Z E P A Ń S K I / F O R U M

ka (m.in. Kryminalistka). Bacznie podpatrują świat wkoło, często opisują go z humorem. Potrafią celnie podpatrzyć zarówno bogatych, zepsutych mieszczuchów, jak i nietolerancyjną wieś. Ich bohaterki piją, palą, przeklinają. Są śmiałe obyczajowo, przełamują stereotypy.

Kaleidoscope reklama PVM half_page_132x205 v3.ai 1 24.04.2019 11:17:06

REKLAMA

I N T E RV I E W

112

Maciej Musiał

I N T E RV I E W

Maciej Musiał

G Ł O WA M I P Ę K A OD P OMYSŁÓW My head is bursting with ideas PIERWSZE KROKI NA PLANIE FILMOWYM STAWIAŁ W WIEKU 7 LAT I OD TAMTEJ PORY Z NIEGO NIE SCHODZI. GRA NIE TYLKO W FILMACH I SERIALACH, ALE TAKŻE W TEATRZE. Z MACIEJEM MUSIAŁEM ROZMAWIAMY O AKTORSTWIE, WSPÓŁPRACY Z NETFLIXEM I AKCJI BOHATERON, W KTÓREJ OD LAT BIERZE UDZIAŁ. ❚ HE FIRST APPEARED ON THE SCREEN AT THE AGE OF 7. HAS NOT LEFT THE FILM SET SINCE THEN. MACIEJ MUSIAŁ STARS IN BOTH FILMS AND ON THE STAGE. WE TALKED TO HIM ABOUT ACTING, HIS COLLABORATION WITH NETFLIX AND THE BOHATERON CAMPAIGN HE HAS BEEN SUPPORTING FOR MANY YEARS. tekst | by agnieszka michalak

Często widuję cię a to w teatrze, a to na jakichś wystawach, czasem w kawiarniach. Lubisz Warszawę, prawda?

Jasne! To miasto dużo oferuje, można iść nad Wisłę na kino plenerowe, potem na imprezę techno na Smolną, a następnego dnia na świetną mszę na Freta do Dominikanów. Jeszcze kilka lat temu nie było tych szklanych wieżowców, które nas otaczają. A z drugiej strony podoba mi się, że Warszawa, tak bardzo się zmieniając, nie odwraca się od trudnej historii. Powstają kolejne miejsca, jak POLIN czy Muzeum Powstania Warszawskiego, które są na wskroś nowoczesne, ale zachęcają młode pokolenie do poznania swoich korzeni. Poza tym Warszawa to jedna z najbardziej zielonych stolic w Europie. Wiesz, całkiem niedawno byłem w Paryżu.

Przyleciałem tam bardzo wcześnie, było dość ciepło i chciałem się przespać w jakimś parku. Otworzyłem mapę i ku mojemu zdziwieniu okazało się, że w promieniu 3 km nie ma żadnego zielonego skweru. Zatęskniłem wtedy za moim miastem.

I often see you at the theatre, at exhibitions, and sometimes even in cafes. You like Warsaw, don’t you?

Absolutely. This city has so much to offer. You can watch an open-air movie on the banks of the Vistula, go to a techno party in ul. Smolna afterwards, and then to a great mass at the Dominican Church in ul. Freta after that. A few years ago, there were none of those glazed high-rises you see everywhere today. On the other hand, I like the fact that Warsaw is not turning its back on its past, despite changing so rapidly. New museums like POLIN, and the Warsaw Rising Museum have been established. They might be modern, but they encourage young people to learn more about their roots. On top of all that, Warsaw is one of the greenest capitals in Europe. I recently went to Paris. I arrived very early in the morning, and as it was quite warm outside, I wanted to take a nap in a park somewhere. I checked the map, and to my dismay, there were no parks within 3 km of where I was. I really missed my home town.

You mentioned the history of Warsaw. You’ve been involved in the BohaterON campaign for several years now. In previous years, postcards for those who took part in the Warsaw Uprising have been available in several places including on board LOT aircraft. The idea has changed this year, hasn’t it?

We’re still encouraging people to write to the insurgents, but we’ve taken it a step further this year, and have not printed any postcards. We’re asking people to send real letters or hand-made postcards. The postcards you mentioned only had space for a few words.

This year, you can write more. I’m counting on entire

113 

I N T E RV I E W

Maciej Musiał

Wspomniałeś o historii Warszawy. Już od trzech lat bierzesz udział w akcji BohaterON. Dotychczas w kilkunastu miejscach, m.in. na pokładach samolotów, można było dostać kartki i wysłać je do powstańców. Ale formuła nieco się zmieniła. Jak? Dalej zachęcamy do pozostawania w kontakcie z powstańcami, ale idziemy krok dalej – nie drukujemy kartek w tym roku, inicjujemy napisanie do nich prawdziwych listów lub zrobienia własnoręcznie pocztówki. Kartki, o których mówisz, mieściły zaledwie kilka słów. Teraz można napisać nieco więcej. Liczę na to, że w tę inicjatywę włączą się też rodziny z dziećmi i szkoły. Dla dzieciaków to niezła lekcja historii, a może nawet pierwszy list w ich życiu. Druga część akcji to Nagroda BohaterONy 2019 im. Powstańców Warszawskich, którą przyznawać będziemy tym, którzy opowiadają i promują historię Polski XX w. Zachęcamy nie tylko do zgłaszania osób, instytucji, organizacji do Nagrody, ale też do głosowania i zainteresowania się tym, co robią inni. Zespół BohaterON wraz z Platige Image zrealizował znakomity spot o tej akcji.

Odpalcie stronę bohateron.pl i sami zobaczcie. Główną rolę gram ja. (śmiech)

families and schoolchildren joining the campaign. It’s an incredible history lesson for children, and perhaps their first opportunity to send a postcard to someone.

The other part of the campaign is the Warsaw Insurgents’ BohaterOn Awards 2019. These will be given for teaching and promoting the 20th-century history of Poland. People, institutions and organisations can all be nominated – by anyone. We encourage you all to vote and to take an interest in it. The BohaterON team, along with Platige Image, has make an excellent spot for the campaign. If you go to the bohateron.pl website, you can see it for yourself. I play the lead (laughs).

Such modesty.

You can tell whether a production is going to be significant and good, even while you’re still on the set.

What if you feel that it’s going to be a flop?

Even if you have mixed feelings about a project, you always try to find some meaning in it. After all, you have to follow the director’s cue. You have to trust him, as he’s overseeing the whole thing. Being humble is essential in this job. That’s one thing I’ve learnt.

Getting back to the BohaterON campaign, I know that some of your family came from Vilnius, others

CZASEM CZUJĘ, ŻE KIEDYŚ AKTORSTWO USTĄPI MIEJSCA PRODUKCJI, TO ZDECYDOWANIE BARDZIEJ MNIE KRĘCI. TAM JEST WIĘKSZA KREATYWNOŚĆ, MASZ WIĘKSZY WPŁYW NA CAŁOŚĆ. ❚ I SOMETIMES THINK THAT I’LL GIVE UP ACTING FOR PRODUCING ONE DAY, AS THIS REALLY GETS MY MOTOR RUNNING. IT HAS GREATER POTENTIAL FOR CREATIVITY, AND YOU CAN HAVE A BIGGER IMPACT ON THE WHOLE PICTURE THAN YOU CAN AS AN ACTOR. MY HEAD IS ACTUALLY BURSTING WITH IDEAS. Skromny jesteś…

Na planie czujesz, czy materiał będzie ważny i dobry.

A co, jeśli czujesz, że produkcja nie wypali?

Nawet jeśli czujesz, że coś jest nie tak, to starasz się znaleźć w tym sens. Ostatecznie musisz poddać się reżyserowi, zaufać mu, bo to on panuje nad całością.

Pokora w tym zawodzie to podstawa. Ja już to wiem.

Wróćmy na chwilę do BohaterONu. Wiem, że część Twojej rodziny pochodzi z Wilna, część z Warszawy, część ze Lwowa… Jesteś właściwie przedstawicielem pierwszego pokolenia, które nie pamięta komunizmu w Polsce, nie dotknęła go trudna przeszłość naszego kraju. Dlaczego więc ta akcja jest dla ciebie ważna?

Najważniejszą osobą w moim życiu jest dziadek.

To on uwrażliwił mnie na historię, zbudował moją tożsamość, mój kręgosłup moralny. Walczył w Wilnie w powstaniu, po wojnie siedział dziewięć lat w więzieniu, wciąż żyje, ma 95 lat. To mój bohater. Dzięki niemu tak dobrze znam historię, z kilku perspektyw, i dzięki niemu bardzo kocham ten kraj – jakkolwiek to brzmi. Chyba to najlepsza odpowiedź na twoje py-

114

from Warsaw, and yet others from Lviv. You actually belong to the first generation in your family that has no memory of Communist Poland, and which has never been affected by that harsh period. Why is this campaign so important to you?

My grandfather is the most important figure in my life. He taught me to love history, and he shaped my identity and morality. He fought in the Vilnius Uprising and was imprisoned for nine years after the war. He is still alive and well at 95. He’s my hero. I owe my thorough knowledge of history, told from a number of perspectives, to him, and it’s thanks to him that I love this country so much – however that might sound.

That’s probably the best answer I can give. Actually, it makes me happy to see that there is more and more talk about history these days. If we don’t tell our own story, someone else will do it for us. And this would do nothing for our national identity. Anyway, I want to be involved in retelling Polish history via e.g. a campaign like BohaterON – turn history on.

Your parents are both actors, and you first appeared in a film scene when you were seven.

Odwiedź Muzeum Powstania Warszawskiego nagrodzone Złotym Certyfikatem 2018 Polskiej Organizacji Turystycznej

Wystawa „Zachowajmy ich w pamięci”. ❚ „Remembering them” exhibition.

Visit the winner of the Golden Certificate 2018 of the Polish Tourism Organisation – the Warsaw Rising Museum

Bądź uczestnikiem uroczystości w tym szczególnym czasie.

Więcej informacji o obchodach rocznicy: www.1944.pl Koncert z cyklu „PAMIĘTAMY ‘44”. ❚ Concert from the „PAMIĘTAMY ‘44”.

www.polska.travel ■ www.facebook.com/1944pl ■

Attend the events during the special time of year. More about the celebrations: www.1944.pl

tanie. Zresztą cieszy mnie, że coraz więcej mówi się o historii. Przecież jeśli my jej nie opowiemy, to opowie ją za nas ktoś inny. A chyba nie o to chodzi w budowaniu tożsamości narodu. Ja w każdym razie chcę uczestniczyć w jej opowiadaniu poprzez np. taką akcję jak BohaterON – włącz historię.

Twoi rodzice są aktorami, a Ty pierwsze kroki na planie stawiałeś w wieku 7 lat…

Rodzice prowadzą teatr dla dzieci. Codziennie rano pakują dekoracje, kostiumy, rekwizyty i jeżdżą do przedszkoli i szkół podstawowych, by zabierać dzieciaki w magiczną podróż. Wychowałem się w mieszkaniu, w którym tata pisał teksty, mama projektowała scenografię, a ja przebierałem się w różne kostiumy.

Byłem przekonany, że każdy dom tak wygląda. Później okazało się, że jednak nie. (śmiech) Tata grał też w filmach. Któregoś razu zabrał mnie na kasting i się udało. Aktorstwo było dla mnie najpierw niezłą zabawą, bo kiedy koledzy siedzieli na matmie, ja byłem na planie, a potem stało się naturalną koleją rzeczy.

Zatem prawie nie znasz życia bez popularności.

Odczuwałeś kiedykolwiek presję społeczną, że musisz coś udowadniać?

Chyba miałem i mam szczęście do otoczenia – nigdy nie odczuwałem presji w szkole. Czasem tylko, kiedy wracaliśmy po WF-ie do szatni, koledzy śmiali się, że mam fanpage, na którym piszę z dziewczynami. Ale jednocześnie strzelałem bramki, nieźle się uczyłem i nie gwiazdorzyłem. Trafiłem też na wspaniałych nauczycieli, którzy akceptowali to, co robię.

No właśnie, od podstawówki grasz w serialu Rodzinka.pl. Dzięki udziałowi w tej produkcji zamieszkałeś w milionach polskich domów. Czułeś jakiegoś rodzaju odpowiedzialność?

No ba! Zabrzmi to nieskromnie, ale mam poczucie, że ten serial jest legendą. Dotknęliśmy wrażliwości Polaków o wiele bardziej niż wiele artystycznych polskich filmów. Wpłynęliśmy na sposób rozmawiania rodziców z dziećmi, na relacje. Mimo że mam tego świadomość – bo często słyszę to od widzów – to ani ja, ani reszta twórców nigdy bardzo się na tym nie skupiała.

Na planie od 10 lat czujemy wciąż tę samą energię. I to ona jest naszym silnikiem. Tomek Karolak rzuca żartami, wszyscy płaczemy ze śmiechu, kochamy się i, mam nadzieję, to widać na ekranie.

Dziś studiujesz aktorstwo w Krakowie, ale przedtem rok studiowałeś filozofię. Skąd ten pomysł?

Chyba narodził się z lenistwa (śmiech). Musiałem dobrać jeden przedmiot na maturze, poszedłem więc do biblioteki i wybrałem ten, który miał najcieńsze repetytorium. Zacząłem je czytać i zakochałem się. Na planie w zależności od tego, gdzie postawisz kamerę, scena będzie wyglądać inaczej, filozofia uczy stawiania takich kamer w życiu i patrzenia na każdą sytuację z innej perspektywy. Jednak to dość wymagający kie-

116

My parents run a children’s theatre. Every day, they pack up their sets and props, and drive to kindergartens and primary schools to take children on a magical trip. I grew up in an apartment with my father writing scripts and my mother designing sets. And I was always dressing up. I thought that this was what all homes were like. I found out later that this was not the case (laughs). My father also appeared in films. One day, he took me to an audition and I passed. Acting was fun for me initially, because while my school friends were in maths class, I was on a film set.

So you hardly know what it’s like not to be popular.

Have you ever experienced any social pressure or felt that you have to prove something?

I guess I was lucky with the people around me, and I never felt any pressure at school. Sometimes, when we were changing after gym class, my classmates would make fun of me for having a fansite and corresponding with girls on it. But at the same time, I used to score goals, I was a fairly good student, and I didn’t show off. I had wonderful teachers, who accepted me.

You’ve been in Rodzinka.pl [My Family-Ed] since you were in primary school. The show has made you a familiar face in millions of Polish homes. Do you feel in any way responsible for this?

Actually, yes. This might sound boastful, but I feel that this TV show is legendary. We’ve tapped into Polish sensibilities much more successfully than many Polish arthouse films. We’ve influenced the way parents



Der Elefant, Pl. Bankowy 1, Warszawa

Whether one prefers the air-conditioned interior or listening to the sounds of the city in restaurant’s garden, Der Elefant is the perfect place for a meeting in Warsaw.

A summer afternoon is the time when the city truly comes alive. The day’s heat finally begins to dissipate. Locals and tourists alike start to look for the place to relax, to have a dinner followed by a glass of wine or to chat with friends over drinks. Many bend their steps towards Der Elefant, a quality restaurant not far from Warsaw’s Old Town. There they can enjoy the finest steaks, try some famous seafood or just sip whatever marvel the bartender mixed for them. derelefant.com

I N T E RV I E W

Maciej Musiał

runek i za często przegrywał z pracą zawodową, wiec zrezygnowałem ze studiów. Ale chciałbym kiedyś wrócić. Później zdawałem do szkół teatralnych, dostałem się do Warszawy i Krakowa, ale wybrałem to drugie miasto. Chciałem uciec od bezpiecznej, oswojonej przestrzeni. I to był dobry wybór – na uczelni spotkałem legendy: Krzysztofa Globisza czy Jerzego Trelę. Na godzinie zajęć z prof. Globiszem, dla którego spotkania ze studentami są elementem terapii (aktor kilka lat temu przeszedł udar – przyp. red.), nauczyłem się więcej niż przez pół roku na innych zajęciach. Pamiętam, jak przyszedł na pierwsze spotkanie z nami. Usiadł, spojrzał nam w oczy, każdemu z osobna, i przez cztery minuty powtarzał jedno słowo: „Nieważne”. Kiedy ktoś, kto osiągnął wszystko w tym zawodzie, przez kilka mi-

NAJWAŻNIEJSZĄ OSOBĄ W MOIM ŻYCIU JEST DZIADEK. TO ON UWRAŻLIWIŁ MNIE NA WIELE TEMATÓW, M.IN. NA HISTORIĘ, TO ON ZBUDOWAŁ MOJĄ TOŻSAMOŚĆ, MÓJ KRĘGOSŁUP MORALNY, STWORZYŁ FUNDAMENT. ❚ MY GRANDFATHER IS THE MOST IMPORTANT FIGURE IN MY LIFE. HE TAUGHT ME TO LOVE HISTORY, AND HE SHAPED MY IDENTITY AND MORALITY. nut jak mantrę powtarza ci coś takiego, to nagle zmienia się twoje podejście.

Jakieś inne zdania, które cię prowadzą w życiu?

Kiedy miałem 19 lat, rozstałem się z dziewczyną i poleciałem do Londynu, żeby pochodzić do teatrów.

Najbardziej chciałem zobaczyć Amadeusza w Narodowym Teatrze. Jednak wszystkie bilety były wyprzedane, więc poszedłem kilka godzin wcześniej, żeby zgarnąć zwroty. Wchodzę do teatru, a tam setki ludzi.

Okazało się, że Denzel Washington ma spotkanie z widzami. Jakimś cudem udało mi się wcisnąć do środka.

Wychodzi Denzel, zaczynają się pytania. W pewnym momencie aktor wskazuje na mnie, wstaję, nogi mam jak z waty. Zaczynam pytanie od słów: I can feel in your heart a true desire for anything good… On na to: „Wow, znasz te słowa?”, i dalej mówiliśmy już razem. To był monolog, który Denzel często powtarza młodym ludziom. Na koniec powiedział jeszcze, że jeśli może mi coś radzić, to żebym zawsze patrzył na życie przez pryzmat czegoś większego niż ja sam. Czy to będzie Bóg, miłość czy dobro, nie egoizm. Te słowa ze mną zostały.

Byłeś pomysłodawcą serialu Netflixa 1983, który opowiada alternatywną historię Polski. Jak to się stało, że taki gigant zdecydował się skorzystać z twojej historii?

W Polsce nikt nawet nie przeczytał naszego scenariusza, tzn. mojego i Joshuy Longa. Wsiedliśmy więc do

118

MACIEJ MUSIAŁ (rocznik 1995) – aktor, prezenter telewizyjny.

Pierwsze ważniejsze role zagrał w serialach Ojciec Mateusz i Hotel Pod Żyrafą i Nosorożcem.

Od 2011 r. wciela się w rolę Tomka Boskiego w serialu komediowym TVP 2 Rodzinka.pl. W 2013 r. zagrał główną rolę Jana Meli w filmie z cyklu Prawdziwe historie: Mój biegun. Jest pomysłodawcą i głównym bohaterem pierwszego polskiego serialu Netflixa, 1983. ❚ Actor and TV host born in 1995. He debuted on the silver screen in the shows Ojciec Mateusz and Hotel Pod Żyrafą i Nosorożcem. Since 2011, he has been portraying Tomek Boski in the comedy show Rodzinka. pl. In 2013, he played the lead part in the film True Stories. The Pole. He is one of the originators of and plays the leading role in the Netflix show 1983.

talk to their children, and have had an impact on their relationships. Even though I’m aware of this – as I hear it often enough from viewers – neither the crew nor myself have ever really focused on it. We’ve all shared the same energy on the set for ten years now. This energy is what drives us. Tomasz Karolak keeps cracking jokes, we all burst out laughing, we love one another, and I hope this is obvious when you watch the show.

You now study acting in Kraków, but you studied philosophy for a year before going to acting school.

Where did that idea come from?

Probably out of laziness (laughs). I had to take an extra subject for my A-levels, so instead of going to the library and doing some research, I chose the one that had the thinnest revision book. I started reading it and fell in love with philosophy. A scene on a film set will look different depending on where you position the camera. Philosophy teaches you to place cameras in your life and to see situations from different perspectives.

Still, this was a difficult subject and I couldn’t handle both work and study, so I dropped out of university.

But I’d like to go back one day. I later sat the entrance exams for a few acting schools and got admitted to the Theatre Academies in Warsaw and Kraków. I chose the latter, as I wanted to escape my secure familiar surroundings. It was an excellent choice – I met acting legends at the school e.g. Krzysztof Globisz and Jerzy Trela. I learned more in an hour with Professor Globisz, for whom teaching is part of his therapy [the actor suffered a stroke a few years ago – ed.], than I did in six months of other classes. I remember the first time he came to class. He sat down, looked each of us in the eye and kept saying one word for four minutes straight.

The word was “unimportant”. When someone who has accomplished everything there is to accomplish in the profession keeps repeating this like a mantra for several minutes, your approach changes instantly.

Are there any other sayings that guide you in life?



Kompleksowa budowa domów Comprehensive construction of houses

Dlaczego POLDOM Sp. z o.o.: • wieloletnie doświadczenie • doradztwo technologiczne • najlepsze technologie i materiały • terminowość i oszczędność czasu • optymalizacja kosztów • wykwalifikowana kadra • kompleksowość działań • indywidualne podejście • organizacja i kultura pracy

Why POLDOM Sp. z o.o.: • many years of experience • technological consultancy • the best technologies and materials • timeliness and time savings • cost optimisation • qualified staff • comprehensive service • individual approach • great organisation and work culture

Zaufało nam wielu Inwestorów, dołącz i Ty do grona zadowolonych Klientów.

Many investors have already availed themselves of our services and you too can become a happy Client of ours. tel. +48 663 544 882 / +48 22 464 32 53, e-mail: biuro@poldom.eu www.poldom.eu POLDOM.BudowaDomow

Powołaj się na Kaleidoscope

samolotu i polecieliśmy do LA. Bez obciachu zaczęliśmy spotykać się z największymi producentami na świecie. Był wśród nich Frank Marshall, który produkował większość filmów Spielberga. To on zauważył potencjał tej historii. Serial otworzył mi kolejne furki – zresztą czasem czuję, że kiedyś aktorstwo ustąpi miejsca produkcji, to zdecydowanie bardziej mnie kręci. Tam jest większa kreatywność, masz większy wpływ na całość. I... głowa mi pęka od pomysłów.

Przed chwilą zagrałeś w kolejnej produkcji Netflixa Wiedźmin. To dzięki 1983 dostałeś tę rolę?

Trudno mi odpowiedzieć, po prostu wziąłem udział w kastingu. I udało się. Gram małą rolę, ale w Budapeszcie spędziłem półtora miesiąca. To, co mnie najbardziej zaskoczyło, to skromność każdego członka ekipy, od oświetlacza po głównych aktorów, i ogromny szacunek, którym wszyscy się darzą. Oprócz tego żelazne zasady, które sprawiają, że całość działa bardzo sprawnie. Wszystko jest maksymalnie przemyślane, piony pracują między sobą na cichych krótkofalówkach. Nie ma przerwy obiadowej, każdy je, kiedy może. I nie ma miejsca na pomyłki. Wchodzisz na plan tylko wtedy, kiedy grasz. Jak już będę tym producentem, to wprowadzę takie zasady na moim planie (śmiech). ■

120

When I was 19, I broke up with my then girlfriend, I went to London to see a few plays. The play I most wanted to see was Amadeus at the National Theatre.

The tickets were sold out, so I went to the theatre a few hours before the performance hoping for an uncollected booked ticket or a return. As I went inside, I saw hundreds of people there. It turned out that the theatre was hosting a meeting with Denzel Washington.

I somehow managed to make my way inside. Denzel came out and people started asking him questions.

At one point, the actor pointed at me and I stood up, my legs shaking. I began my question with the words: “I can feel in your heart a true desire for anything good…” To which he responded with “Wow, you know it?”, and we finished saying the text together. It was a monologue that Denzel often says in front of young people. At the end of the meeting, he told us the story of his life, and then turned to me and said that if he could give me some advice, he would tell me to always look at life from a perspective larger than just myself.

Whether this is God, love or good, but not egoism. Those words have stayed with me ever since.

You were one of the masterminds behind the Netflix TV series 1983, which creates an alternative history of Poland. How did this media giant get sold on your idea?

Joshua Long and I couldn’t get anybody in Poland to read our script. So the two of us got on a plane and flew to LA. We started setting up meetings with the largest film producers in the world, completely oblivious to our presumptuousness. One of them was Frank Marshall, who produced most of Steven Spielberg’s films. He was the one who realised our story had potential. The show opened doors for me. In fact, I sometimes think that I’ll give up acting for producing one day, as this really gets my motor running. It has greater potential for creativity, and you can have a bigger impact on the whole picture. My head is actually bursting with ideas.

You’ve just finished another Netflix production, The Witcher. Did you get the part because of your performance in 1983?

Hard to say, I went to an audition and I got the part. It’s only a small part, I but I still spent 6 weeks in Budapest.

The thing that surprised me most was the modesty of every crew member, from the gaffer to the main actors, and the incredible respect that everyone had for each another. Apart from that, there were strict rules on set to ensure that the production ran within budget and on schedule. Everything was planned and the crew communicated with each other quietly using walkie-talkies. There were no lunch breaks, you ate when you found the time. And there was no ro. When I become a producer one day, as I plan to, this is exactly what my film shoots are going to be like (laughs).■

© J A R O S Ł AW P R A S Z K I E W I C Z , Ł U K A S Z G Ą G U L S K I / F O R U M , B O H AT E R O N

I N T E RV I E W

©EAST NEWS

B AC K I N T I M E

122

W Y J ĄT KOW Y PA S A Ż E R An exceptional passenger 31 LIPCA 2016 R. MIELIŚMY PRZYWILEJ GOSZCZENIA NA POKŁADZIE NASZEGO DREAMLINERA BARDZO WYJĄTKOWEGO PASAŻERA – JEGO ŚWIĄTOBLIWOŚCI FRANCISZKA, KTÓRY PO ŚWIATOWYCH DNIACH MŁODZIEŻY WRÓCIŁ NA JEGO POKŁADZIE DO STOLICY APOSTOLSKIEJ. ❚ ON 31 JULY 2016, WE HAD THE HONOUR OF WELCOMING ON BOARD OF OUR DREAMLINER A VERY SPECIAL PASSENGER – POPE FRANCIS I WHO RETURNED ON IT TO THE VATICAN AFTER THE WORLD YOUTH DAY HELD IN POLAND. tekst | by krzysztof moczulski

H

istoria rejsów papieskich rozpoczyna się wraz z pontyfikatem Jana Pawła II. 3 października 1978 r. kardynał Wojtyła wyleciał do Rzymu na konklawe mające wybrać nowego namiestnika św. Piotra. Pakując się na kilka dni w skromną walizkę, pewnie nie przypuszczał, że do Polski wróci dopiero po ponad pół roku. I już nie jako Karol Wojtyła, a jako papież Jan Paweł II. Jan Paweł II zrewolucjonizował styl sprawowania pontyfikatu. W ciągu 25 lat odbył ponad sto zagranicznych podróży apostolskich, w tym dziewięć do swojej ojczyzny. Pierwsza pielgrzymka odbyła się w dniach 2–10 czerwca 1979 r. Zwyczajowo papież przylatuje na pielgrzymkę na pokładzie samolotu Alitalii. Podczas wizyty jest transportowany przez gospodarzy, a rejs powrotny odbywa się na pokładzie narodowego przewoźnika.

Z racji napiętego programu pierwszej wizyty apostolskiej podjęto decyzję o użyciu dla papieża i osób towarzyszących w lotach po Polsce śmigłowca. Jednak z powodów politycznych władze nie chciały, aby była to maszyna wojskowa. W tym celu przemalowano dwa śmigłowce Mi-8 należące do 36. Specjalnego Pułku Lotnictwa Transportowego w barwy PLL LOT. Wojskowi pilotujący te maszyny ubrani byli również w mundury LOT-owskich pilotów. Pierwsza wizyta zakończyła się w Krakowie, skąd do Rzymu



123

B AC K I N T I M E

urodziny LOT-u

Ojciec Święty odleciał na pokładzie LOT-owskiego Tu-134.

Każda wizyta papieża była dla pracowników LOT-u ogromnym przeżyciem, a możliwość bycia w składzie załogi samolotu wiozącego najbardziej dostojnego gościa wyrazem ogromnej nobilitacji. Brać lotnicza była również bliska Ojcu Świętemu. To właśnie dla środowiska lotniczego 13 czerwca 1999 r. Jan Paweł II odprawił mszę świętą w największym hangarze stołecznego lotniska. W tej wyjątkowej ceremonii wzięło udział ponad 7 tys. osób. Warto zaznaczyć, że była to jedna z dwóch mszy odprawionych w zakładzie pracy podczas całego pontyfikatu.

WATYKAN–WADOWICE–TATRY

Każdy pasażer, nawet papież, musi mieć bilet.

Na stronie obok: podczas pierwszej wizyty w ojczyźnie papież podróżował specjalnie przygotowanymi śmigłowcami. ❚ Every passenger, including the Pope, must carry a ticket. Left: During his first visit to Poland, the Pope commuted across teh country in special helicopters.

124

Przygotowania do każdej wizyty Ojca Świętego zaczynały się w Locie na długo przed rozpoczęciem pielgrzymki. Każdy z tych lotów był wyjątkowy i każdy z samolotów, na którego pokładzie papież wracał do Rzymu, był specjalnie do wizyty przygotowywany. Na przykład Boeing 737-400, na którego pokładzie Jan Paweł II wracał ze swojej ostatniej pielgrzymki, składał się z trzech sekcji. Tradycyjnie miejsce 1A zajmował papież – ta część obejmowała sześć foteli klasy biznes, które na co dzień LOT wykorzystywał w swoich samolotach dalekodystansowych – Boeingach 767. Papieżowi towarzyszyli tutaj m.in. Angelo Sodano i biskup Dziwisz. Kolejną sekcję zajmowali urzędnicy watykańscy, którzy współorganizowali program pielgrzymki. W sekcji trzeciej podróżowali towarzyszący wizycie dziennikarze. Każdy rejs z Janem Pawłem II to również specjalne menu. W tym locie załoga

The history of papal flights began with the pointificate of Pope John Paul II. On 3 October 1978, Cardinal Karol Wojtyła left for Rome to attend the conclave which was to elect the new Pope. While packing for what he thought would be a short trip, he never imagined he would not be back to Poland until six months later. And he did not return as Karol Wojtyła, but Pope John II. John Paul II revolutionised the papacy. He made over a hundred pastoral visits during his 25-year reign, including ten to Poland. The first pilgrimage lasted from 2 until 10 June 1979. Alitalia traditionally flies the Pope to the host country, which provides transportation during the visit.

The return flight is once more via Alitalia. Given the tight schedule of the first pastoral visit, it was decided to fly the Pope and his entourage around Poland by helicopter. For political reasons, the authorities did not want it to be a military aircraft. Eventually, two Mi-8 helicopters from the 36th Special Regiment of Aviation Transport had their livery repainted to resemble that of LOT Polish Airlines. The military pilots who flew the two machines wore LOT pilot uniforms. The first visit ended in Kraków, from where the Pope was flown back to Rome aboard a LOT Tu-134. Each pastoral visit was a wonderful experience for LOT staff and it was a great honour to be a crew member on the aeroplane carrying this most dignified passenger. The Pope felt close to the aviation community. On 13 June 1999, he celebrated mass in the biggest hangar at Warsaw Airport.

More than 7,000 people attended this special ceremony. It should be stressed that this was one of only two services celebrated at a workplace during his pontificate.

THE VATICAN–WADOWICE–THE TATRAS LOT Polish Airlines started preparing for a papal visit long before the pilgrimage began. Every one of these flights was unique and every aircraft that flew the Pope back to Rome was specially prepared. For example, the Boeing

KAŻDA WIZYTA PAPIEŻA BYŁA DLA PRACOWNIKÓW LOT-U OGROMNYM PRZEŻYCIEM, A MOŻLIWOŚĆ BYCIA W SKŁADZIE ZAŁOGI SAMOLOTU WIOZĄCEGO NAJBARDZIEJ DOSTOJNEGO GOŚCIA WYRAZEM OGROMNEJ NOBILITACJI. ❚ EACH PASTORAL VISIT WAS A WONDERFUL EXPERIENCE FOR LOT STAFF AND IT WAS A GREAT HONOUR TO BE A CREW MEMBER ON THE AEROPLANE CARRYING THIS MOST DIGNIFIED PASSENGER.



125

urodziny LOT-u

postanowiła zrobić Ojcu Świętemu niespodziankę. Po wykonaniu okrążenia nad Krakowem kapitanowie Alojzy Bylok i Józef Byrdy skierowali się na niskiej wysokości nad Wadowice, rodzinną miejscowość Karola Wojtyły, a następnie przelecieli nad ukochanymi przez Ojca Świętego Tatrami.

W 2006 r., również na pokładzie Boeinga 787, do Rzymu z Krakowa wrócił Benedykt XVI. Była to jego druga podróż apostolska, a jednocześnie jedyna pielgrzymka do Polski.

Niemalże 10 lat później na pokładzie Boeinga 787 Dreamliner, pilotowanego przez Jerzego Makulę, Krzysztofa Sysio i Mariana Wieczorka, mieliśmy zaszczyt gościć papieża Franciszka. Na pokładzie samolotu Ojciec Święty miał okazję spróbować specjalnie skomponowanego menu, w którym znalazły się potrawy inspirowane tradycyjną włoską i polską kuchnią. Załoga LOT-u zaserwowała też ulubioną herbatę papieża, yerba mate, podaną w oryginalnej tykwie. Dania zostały podane na okolicznościowej porcelanie, która po powrocie samolotu do Polski dołączyła do zbioru papieskich pamiątek LOT-u. ■

Papież Franciszek gościł na pokładzie samolotu LOT-u w 2016 r. ❚ Pope Francis was a LOT passenger in 2016.

126

737-400 on which John Paul II departed on 19 August 2002 had three sections. “The Pope was usually seated in 1A – this section included six business class seats, similar to LOT’s long-haul Boeing 767s. The Pope was accompanied

by Angelo Sodano and Bishop Dziwisz. The Holy See officials who had helped organise the programme of the pastoral visit were seated in the next section. The journalists who had covered the trip were in the third section”, recalls the then Press Officer of LOT Polish Airlines, Leszek Chorzewski. “Every flight with John Paul II featured a special menu and specially manufactured tableware from Poland’s very best manufactures. But everyone, including the Pope, had to have a ticket.” It was during this flight that the crew decided to spring a surprise on the Pope. After circling above Kraków, Captain Alojzy Bylok and Captain Józef Byrdy headed towards Karol Wojtyła’s birthplace, Wadowice, at low altitude and then set a course for the Tatra Mountains the Pope so loved. As it turned out, this was to be John Paul II’s final visit to Poland.

In 2006, we hosted Pope Benedict XVI on the Boeing 787 which he flew back from Cracow to Rome. It was the second papal trip of the Pope and at the same time the only one he made to Poland.

Nearly ten years later, we had the pleasure of having Pope Francis on board a Boeing 787 Dreamliner flown by Jerzy Makula, Krzysztof Sysio and Marian Wieczorek. During the flight the Pope had the opportunity to try dishes served to LOT passengers on long-haul flights. The menu featured dishes inspired by traditional Italian and Polish cuisines with ingredients such as goat cheese from the Polish mountains and crawfish straight from Masuria. The LOT crew also served Pope Francis’ favourite tea – yerba mate which was served in an original gourd. The meals were served on special china that was added to the LOT collection of papal mementoes upon the aircraft’s return to Poland. ■

©EAST NEWS (2), ARCHIWUM PLL LOT

B AC K I N T I M E

TAJLANDIA

Już w sprzedaży wyjątkowe oferty wypoczynku na sezon ZIMA 2019/2020.

Luksusowe, starannie wyselekcjonowane hotele, miejsca, które pokochały gwiazdy. Najlepsze oferty tylko z Itaka&Gala!

WEJDŹ

na www.itaka.pl/gala/ i pobierz katalog z naszymi ofertami

ZADZWOŃ: NUMER INFOLINII 801 055 111

Ilość miejsc w ofercie ograniczona

NOWOŚĆ! 

ZIMA 19/20 127



128

UP IN THE AIR

lotniska świata

L OT N I S K A C H C Ą BYĆ N A J Airports want to be best NAJMŁODSZE, NAJWIĘKSZE, NAJNOWOCZEŚNIEJSZE, NAJBARDZIEJ ATRAKCYJNE DLA PASAŻERÓW – TYLKO W TYM ROKU NA ŚWIECIE OTWIERAJĄ SIĘ TRZY LOTNISKA ASPIRUJĄCE DO TYCH DUMNYCH OKREŚLEŃ. TO STAMBUŁ, SINGAPUR I PEKIN. ❚ THE YOUNGEST, LARGEST, MOST ADVANCED, AND MOST ATTRACTIVE. THREE NEW AIRPORTS ASPIRING TO THESE TITLES OPEN THIS YEAR – ISTANBUL, SINGAPORE AND BEIJING.

W

tekst | by marcin walków, business insider

©ARCHIWUM AEROKLUBU POLSKIEGO (2)

iele z największych lotnisk na świecie otwarto w połowie ubiegłego stulecia, gdy podróżowanie samolotami nie było tak łatwo dostępne i powszechne jak dziś. Niezależnie od tego, czy znajdują się w Europie, Azji czy USA, mierzą się z podobnymi problemami – zatłoczonymi terminalami, brakiem miejsca na nowe pasy startowe i stanowiska postojowe czy ograniczeniami środowiskowymi. Tymczasem, według prognoz IATA, do 2037 r. liczba pasażerów na świecie podwoi się do 8,3 mld podróżnych rocznie. W tym samym okresie, według Boeinga, linie lotnicze będą potrzebować 42,7 tys. nowych samolotów. Dlatego zapadają decyzje o budowie nowych, jeszcze większych portów lotniczych, coraz częściej oddalonych od centrów miast. Są i takie miejsca jak Singapur, gdzie mimo stale rosnącego ruchu lotniczego udaje się też rosnąć infrastrukturze i zdobywać laury w prestiżowych rankingach. Przed wyzwaniem budowy nowego lotniska stoi też Polska, a autorzy tego pomysłu nie ukrywają, że chcą brać przykład z najlepszych portów lotniczych świata.

STAMBUŁ. LOTNISKO DLA WIELKIEGO MIASTA Od 7 kwietnia samoloty lecące do stolicy Turcji lądują na nowym lotnisku – Istanbul Grand Airport, a nie w porcie lotniczym Stambuł-Atatürk. Wybudowane kosztem ok. 8 mld dol. nowe największe lotnisko w Turcji jest oddalone ok. 35 km od centrum miasta.

Początkowo będzie przyjmować nawet 90 mln pasażerów rocznie. Zaprojektowano je jednak tak, by dzięki kolejnym fazom rozbudowy przepustowość wzrosła nawet do 200 mln pasażerów rocznie.

To niemal dwukrotnie więcej niż w uznawanym dziś za największe lotnisko na świecie porcie lotniczym Hartsfield-Jackson Atlanta, który w 2018 r. odprawił ponad 107 mln pasażerów.

Many of the world’s largest airports were built in the middle of last century, when flying was not as affordable or popular as it is today. But whether they are based in Europe, Asia or the US, the issues are the same – crowded terminals, no room for new runways and aprons, and environmental restrictions. Meanwhile, IATA outlooks reveal that by 2037 the number of passengers worldwide will double to 8.3 million annually.

Boeing estimates that airlines are going to need 42,700 new aeroplanes to cope. New, ever larger airports, usually located far away from city centres, are now in the planning or building stage. But in some cities, e.g. Singapore, the urban infrastructure is being constantly expanded to handle the ever increasing air traffic, and Changi Airport continues to top the most coveted league tables. Poland is also faced with the challenge of having to build a new airport, and the designers are looking to the world’s leading airports for inspiration.

ISTANBUL. A GIANT AIRPORT FOR A GIANT CITY Since 7 April, all flights to the Turkish capital have been touching down at the city’s brand new airport – Istanbul Grand Airport – and not Istanbul-Atatürk. Built at a cost of approx. USD 8 billion, the newest and largest airport in Turkey is approx. 35 km from the city centre.

Initially, it will be handling up to 90 million passengers annually, but has been designed to increase its capacity to 200 million passengers annually over consecutive phases of development.

This is nearly double the capacity of the world’s busiest airport, Hartsfield-Jackson Atlanta International, which handled more than 701 million passengers in 2018.

It took less than 24 hours to move operations from Atatürk airport to the new hub. During the precisely scheduled logistic endeavour, hundreds of trucks were used to move tonnes of equipment and gear. The project was supported by a team of approx. 1,800 people.

Nowy wodospad na lotnisku Changi w Singapurze. ❚ A new waterfall at the Changi airport in Singapore.

129 

UP IN THE AIR

lotniska świata

Przeprowadzka z lotniska Atatürka do nowego portu trwała… niecałą dobę. W czasie precyzyjnie zaplanowanej operacji logistycznej setki ciężarówek przewoziły tony sprzętu i wyposażenia. W operację było zaangażowanych ok. 1,8 tys. osób.

Nowe lotnisko w Stambule zaprojektowano na terenach o powierzchni 7,5 tys. ha, planując tam sześć pasów startowych, w tym pięć biegnących na osi północ–południe. Wewnątrz terminala jest 600 schodów ruchomych, a samoloty mogą parkować przy 143 rękawach. Do dyspozycji pasażerów jest 500 stanowisk check-in i 228 okienek kontroli paszportowej. Nad bezpieczeństwem ma czuwać 9 tys. kamer monitoringu.

Symbolem lotniska niewątpliwie jest wieża kontroli lotów, która ma przypominać kwiat tulipana.

130

The new airport spans an area of 7,500 ha and will have six runways, including five on its north-south axis.

The terminal has 600 escalators, and planes can be boarded and disembarked via 143 jet bridges. There are 500 check-in desks and 228 passport control desks, while safety and security are ensured by 9,000 CCTV cameras. The airport is symbolised by its tulip-shaped control tower.

SINGAPORE. A “JEWEL” OF AN AIRPORT Singapore’s Changi Airport has been topping the prestigious Skytrax rating for years. Located 17 km from the heart of the city-state, Changi is a veritable gateway to Southeast Asia. With code-share connections, you can now fly via Singapore from Warsaw to Australia on a single ticket. While you’re waiting for your transfer, you can enjoy a swimming pool, go to either of the two cinemas, relax in verdant gardens, see a butterfly garden, or go shopping in one of 400 stores. At least there were 400.17 April saw the official launch of Jewel Changi Airport, a new complex connected with terminals 1, 2 and 3. The value of the project is estimated at approx. 1.27 billion. Jewel is home to 280 stores and restaurants, and a 140-room hotel is slated to open in June. Jewel’s biggest attraction and hallmark is the 40-metre indoor waterfall with water cascading from an opening in the glazed roof. The opening is more than an original element of the construction design - it is simply essential given Singapore’s tropical climate and frequent torrential downpours.

Jewel offers 134,000 square metres of floor space over ten storeys, including five underground floors. The new complex also has thousands of trees and plants that form lush gardens surrounding the illuminated waterfall. Just like the Gardens by the Bay Supertrees, the waterfall becomes the stage for a multimedia light-and-sound show in the evening.

M . P . P O P R Z E D N I E S T R O N Y/ P R E V I O U S P A G E S : S H U T T E R S T O C K

Wizualizacje nowego lotniska w Stambule. ❚ Visualisation of the new airport in Istanbul.

SINGAPUR. KLEJNOT WŚRÓD LOTNISK Lotnisko Changi w Singapurze od lat wygrywa prestiżowy ranking Skytrax najlepszych portów lotniczych na świecie. Położone 17 km od centrum jest prawdziwą bramą do południowo-wschodniej Azji. Dzięki połączeniom code-share można przez Singapur na jednym bilecie dolecieć z Warszawy nawet do Australii. Czekający na przesiadkę mogą skorzystać z basenu, dwóch kin, odpocząć w ogrodach, motylarni czy zrobić zakupy w jednym z 400 sklepów. Ta ostatnia liczba jest już nieaktualna.

17 kwietnia na lotnisku Changi uroczyście oddano do użytku Jewel (po polsku: klejnot), czyli nowoczesny budynek połączony z pierwszym, drugim i trzecim terminalem. Wartość tego projektu to ok. 1,27 mld dol.

Znajduje się w nim kolejne 280 sklepów i restauracji, a w czerwcu otworzy się hotel ze 130 pokojami.



your office&more the strict centre of Gdańsk ◆ prestigious address ◆ great communication ◆ class A + contact: eternum.com.pl komercjalizacja@rwsgroup.pl t. +48 734 479 981

UP IN THE AIR

lotniska świata

Największą atrakcją i znakiem rozpoznawczym Jewelu jest jednak kryty 40-metrowy wodospad, w którym woda spływa prosto z otworu w szklanym dachu. Ten otwór to coś więcej niż oryginalny element konstrukcji – w iście tropikalnym klimacie Singapuru, gdzie padają ulewne deszcze, jest po prostu niezbędny.

Jewel to 134 tys. m2 powierzchni na 10 piętrach, z których pięć znajduje się pod ziemią. W tej nowej hali rosną też tysiące drzew i roślin tworzących bujne ogrody dookoła podświetlanego wodospadu. Tak jak superdrzewa w Gardens by the Bay, wieczorem wodospad staje się sceną dla muzyczno-świetlnego multimedialnego widowiska.

PEKIN KONTRA ATLANTA I STAMBUŁ. KTÓRE LOTNISKO BĘDZIE NAJWIĘKSZE NA ŚWIECIE? 30 września 2019 r. planowane jest otwarcie międzynarodowego lotniska Daxing w Pekinie, a w zasadzie 50 km na południe od stolicy Chin. Szykuje się wyścig o palmę pierwszeństwa wśród największych lotnisk świata. Lotnisko, którego koszt budowy szacowany

BEIJING VERSUS ATLANTA AND ISTANBUL. WHICH AIRPORT IS DESTINED TO BECOME THE WORLD’S LARGEST? Beijing Daxing International Airport, 50 km south of the capital, is slated to open on 30 September 2019, and is sure to give the world’s largest and busiest airports a run for their money. The airport, whose cost has been estimated at more than USD 11 billion, will initially handle 72 million passengers and 20 million tonnes of cargo and mail annually, and following completion of the fifth runway, will be able to accommodate more than 100 million travellers.

Daxing will have 268 aprons and as many as seven runways.

Unlike in Istanbul, the launch of the new airport in Beijing will not bring operations of its existing international airport to a halt. Daxing will become Beijing’s third airport. Foreign carriers will simply be given a wider choice.

If we consider size in terms of area rather than the number of passengers handled, then according to Guinness World Records, the title goes to King Fahd International Airport, near Damman in Saudi Arabia.

The airport covers 780 square kilometres – more than

30 WRZEŚNIA 2019 R. PLANOWANE JEST OTWARCIE MIĘDZYNARODOWEGO LOTNISKA DAXING W PEKINIE, A W ZASADZIE 50 KM NA POŁUDNIE OD STOLICY CHIN. ❚ BEIJING DAXING INTERNATIONAL AIRPORT, 50 KM SOUTH OF THE CAPITAL, IS SLATED TO OPEN ON 30 SEPTEMBER 2019.



132

©GET TYIMAGES (2)

Niedawno ukończone lotnisko Daxing ma się stać trzecim portem obsługującym chińską stolicę. ❚ The recently completed Daxing airport will become the third airport in the Chinese capital.

UP IN THE AIR

Wizualizacje Centralnego Portu Komunikacyjnego, który ma powstać na terenie gminy Baranów. ❚ Visualisation of the Central Transportation Hub to be erected in the territory of the Baranow commune.

134

POLSKA CZEKA NA NOWE TRZY LITERY – CPK W 2027 r. ma zostać oddany do użytku Centralny Port Komunikacyjny między Warszawą i Łodzią. To on ma się stać nowym, znacznie większym hubem przede wszystkim dla Polskich Linii Lotniczych LOT. Plan zakłada, że początkowo CPK obsłuży do 45 mln pasażerów rocznie, ale będzie można go dalej rozbudowywać, tak by korzystało z niego nawet 100 mln podróżnych każdego roku.

CPK ma powstać na terenie gminy Baranów, a rozmiarami pięciokrotnie przewyższać ma Lotnisko Chopina w Warszawie. Na potrzeby nowego portu lotniczego, oddalonego mniej więcej o 40 km od centrum stolicy, ma powstać także 1,6 tys. km nowych linii kolejowych umożliwiających dotarcie do CPK ze 120 miast w czasie do 2,5 godz. ■

W 2027 R. MA ZOSTAĆ ODDANY DO UŻYTKU CENTRALNY PORT KOMUNIKACYJNY MIĘDZY WARSZAWĄ I ŁODZIĄ. POCZĄTKOWO OBSŁUŻY 45 MLN PASAŻERÓW. ❚ THE CENTRAL TRANSPORTATION HUB BETWEEN WARSAW AND ŁÓDŹ IS DUE TO OPEN IN 2027. THE AIRPORT IS DESIGNED TO BE ABLE TO HANDLE UP TO 45 MILLION PASSENGERS ANUALLY INITIALLY.

the entire territory of Bahrain or the area of Warsaw and Poznań combined. In reality, however, only one-tenth of this area is actually used. Last year, the airport handled fewer than 11 million passengers.

POLAND IS LOOKING FORWARD TO A NEW LARGE HUB Located between Warsaw and Łódź, the Central Transportation Hub is due to open in 2027. This will be a much bigger hub, mainly for LOT Polish Airlines. The airport is designed to be able to handle up to 45 million passengers anually initially, but may be further expanded to boost its annual capacity to 100 million.

The Central Transportation Hub will be built in Baranow municipality, 40 km from central Warsaw, and will be five times larger than Warsaw Chopin Airport. To support the new hub, 1,600 km of new railway lines are going to be built, so that it can be reached from 120 cities in just 2.5 hours. ■

©CPK

jest na ponad 11 mld dol., już w pierwszych latach ma obsługiwać 72 mln pasażerów rocznie i 20 mln ton cargo i poczty, a po oddaniu piątego pasa startowego – już powyżej 100 mln podróżnych.

Lotnisko ma mieć 268 miejsc postojowych dla samolotów. Docelowo planowanych jest nawet siedem pasów startowych.

Inaczej niż w Stambule otwarcie nowego lotniska dla Pekinu nie oznacza zamknięcia dotychczas funkcjonującego międzynarodowego portu lotniczego. Daxing ma się stać trzecim portem obsługującym chińską stolicę, a decydować będą zagraniczni przewoźnicy, którzy mają mieć wybór – czy latają tylko na jedno z dwóch, czy do obu lotnisk.

Jeśli na wielkość portu lotniczego spojrzeć nie przez pryzmat liczby pasażerów odprawianych w ciągu roku, a przez rozmiary terenu, który zajmuje, to liderem odnotowanym w Księdze rekordów Guinnessa jest Lotnisko Króla Fahda niedaleko miasta Ad-Dammam w Arabii Saudyjskiego. Przeznaczono pod nie działki o łącznej powierzchni 780 km2 – większej niż terytoria Bahrajnu albo zajmowane przez Warszawę i Poznań razem wzięte. Realnie jednak wykorzystywana obecnie jest mniej niż 1/10 tego obszaru. Lotnisko w ubiegłym roku odprawiło niespełna 11 mln pasażerów.

Gdynia Waterfront

konferencje@courtyardgdynia.com +48 58 743 07 00 Marriott.com/GDNCY

Courtyard by Marriott® Gdynia Waterfront is a great location to organize meetings of all kinds.

Enjoy the intelligently designed, flexible 1100 square meters of modern event space, featuring a panoramic foyer and a stunning sea view terrace.

Courtyard by Marriott Gdynia Waterfront 19 Jerzego Waszyngtona Street 81-342 Gdynia +48 58 743 07 00 hotel@courtyardgdynia.com

REKLAMA

Courtyard_KA 0819.indd 1

10/07/2019 12:49

Ekspresem do superfigury!

Fast to a super figure!

Marzysz o idealnej figurze, ale mimo diet i ćwiczeń nie udaje ci się jej osiągnąć?

Pozbądź się niechcianej tkanki tłuszczowej w błyskawicznym tempie!

You keep dreaming of an ideal figure but despite diets and exercises you are not successful? Get rid of the unwanted fat tissue in no time!

Teraz jest skuteczna, bardziej komfortowa metoda – Palomar SlimLipo 3D. Jej unikalność polega na rozpuszczaniu tłuszczu przy użyciu sondy laserowej, która nakierowuje strumień lasera bezpośrednio na tkankę tłuszczową – mówi dr Marek Murawski, chirurg plastyk. Laser jednocześnie rozpuszcza tłuszcz i obkurcza włókna kolagenowe (tzw. termolifting 3D), co zapobiega powstawaniu efektu „obwisłej skóry”. Wymaga jedynie miejscowego znieczulenia. SlimLipo może odchudzić brzuch, uda, ramiona, ale także podbródek.

Sculspure, nieinwazyjne modelowanie sylwetki w 25 minut To pierwszy nieinwazyjny laser do niszczenia uporczywej, lokalnie zgromadzonej tkanki tłuszczowej.

Jako pierwszy na świecie otrzymał certyfikat FDA, potwierdzający jego skuteczność i bezpieczeństwo dla nieinwazyjnej lipolizy brzucha i tzw. boczków.

Stosowany też na okolice ramion, ud czy kolan.

Now an effective, more comfortable method exists – Palomar SlimLipo 3D. The unique nature of the method is that it dissolves fat with a laser probe which directs the laser beam directly to the fat tissue” says dr Marek Murawski, plastic surgeon. The laser dissolves fat and constricts collagen fibres (3D thermolifting) which prevents the effects of „saggy skin”. It requires only local anesthesia. SlimLipo can help you slim your belly, thighs, arms end even the chin.

Sculpsure, non-invasive 25 minutes Body Contouring The first non-invasive laser to destroy persistent locally gathered fat tissue. As the first in the world, it was granted FDA certificate for non-invasive abdominal lipolysis and so called „bacon” confirming its efficiency and safety. It can be used on shoulders, tights or knees either.

Klinika Elite Centrum Laseroterapii/ Clinic Elite Laser Therapy Centre: ul. Złota 61, tel. 22 400 36 55; ul. Wąwozowa 8, tel.: 22 894 83 84, www.elite.waw.pl Wyłączny dystrybutor/Exclusive distributor: ITP S.A., ul. Domaniewska 37, Warszawa, tel. +48 722 008 002, www.itpsa.pl

Na hasło Kaleidoscope bezpłatna konsultacja.

Free consultation with Kaleidoscope.

UP IN THE AIR

Aeroklub Polski 1

KRÓLOWIE PRZESTWORZY Rulers of the skies 2



136

W RAMACH OBCHODÓW 100-LECIA AEROKLUBU POLSKIEGO DOTYCHCZAS OPISYWALIŚMY PRZEDWOJENNE SUKCESY POLSKICH LOTNIKÓW SPORTOWYCH. TYM RAZEM PRZYGLĄDAMY SIĘ OSIĄGNIĘCIOM POWOJENNYM. I CHOĆ CZASY PRL-U BYŁY TRUDNE, NIE ZABRAKŁO WYBITNYCH SUKCESÓW POLSKICH SKRZYDEŁ. ❚ AS PART OF OUR COVERAGE OF THE CELEBRATIONS OF THE CENTENARY OF THE POLISH AEROCLUB, WE HAVE ALREADY WRITTEN ABOUT THE PRE-WAR SUCCESSES OF POLISH SPORTS AVIATION PILOTS. IN THIS ARTICLE, WE REMEMBER THEIR POST-WAR ACCOMPLISHMENTS. tekst | by anna zakrzewska

W

czasie II wojny światowej piloci z rodowodem sportowym (wyszkoleni w aeroklubach regionalnych) walczyli na wszystkich frontach, odnosząc wiele zwycięstw. Jednak najtrudniejszy sprawdzian umiejętności przeszli, zasilając dywizjony lotnicze w Anglii. Zwycięzca Challenge 1934 Jerzy Bajan dowodził polskimi myśliwcami, w dywizjonach myśliwskich walczyli także Tadeusz Góra, szybownik, czy Jerzy Drzewiecki – jeden z konstruktorów samolotów RWD. W dywizjonach bombowych służyli nasi bohaterowie lotów długodystansowych Bolesław Orliński (Warszawa– –Tokio–Warszawa) czy Stanisław Skarżyński (przelot przez Atlantyk). W Polsce został Antoni Kocjan – wybitny konstruktor lotniczy i szybowcowy, który w czasie okupacji objął stanowisko szefa Referatu Lotniczego Armii Krajowej. Wielu wybitnych pilotów znalazło po wojnie zatrudnienie za granicą w liniach komunikacyjnych i zakładach lotniczych USA, Kanady i Anglii. W USA pozostali Szczepan Grzeszczyk – pilot szybowcowy, czy Stanisław Rogalski – kolejny konstruktor RWD. Objął on stanowisko głównego aerodynamika w amerykańskim koncernie lotniczym. Po wojnie polskie lotnictwo sportowe zaczęło dźwigać się ze zniszczeń. Pierwszeństwo miały sektor wojskowy i komunikacyjny, ale z roku na rok 3

Many of the pilots trained at regional aeroclubs went on to work in civil aviation and military flying schools.

During World War II, Polish pilots with sports aviation backgrounds fought on all fronts, scoring many victories and making numerous sacrifices. Those trained in aeroclubs had their abilities tested to the limit in the air divisions in England. The winner of the 1934 Challenge, Jerzy Bajan, commanded the Polish fighters. Other pilots who fought in fighter squads, included glider Tadeusz Góra and Jerzy Drzewiecki, who had helped construct the RWD aircraft.

Long-haul flight pilots Bolesław Orliński (Warsaw-Tokyo-Warsaw) and Stanisław Skarżyński (flight over the Atlantic) served in the bomber divisions. Skarżyński was shot down by German fighters over the English Channel and died trying to get out of his sinking plane.

Antoni Kocjan, a leading aircraft and glider constructor, stayed in Poland. During the war, he held the position of Head of the Aviation Office of the Home Army, but unfortunately, was murdered in Warsaw’s notorious Pawiak prison. Many excellent Polish pilots found employment after the war in passenger airlines and aviation companies in the USA, Canada and the UK. Glider pilot Szczepan Grzeszczyk, and Stani-

1. Konstruktor lotniczy inżynier Szczepan Grzeszczyk dogląda prac wykończeniowych przy szybowcu. 2. PZL P11a i PZL P11c 3. PZL TS-8 Bies 4. Rok 1984 Mistrzostwa Paderborn. ❚ 1. Aircraft constructor engineer Szczepan Grzeszczyk is inspecting the finishing works on a glider. 2. PZL P11a and PZL P11c 3.PZL TS-8 Bies 4. Paderborn Championship in 1984.

4

137 

UP IN THE AIR

Aeroklub Polski

1

2

3

OSTATNIE LATA W SPORCIE LOTNICZYM TO NIEPRZERWANE PASMO SUKCESÓW MIĘDZYNARODOWYCH SEBASTIANA KAWY. ❚ THE LAST FEW YEARS OF POLISH SPORTS AVIATION HAVE BEEN MARKED BY THE UNINTERRUPTED STRING OF INTERNATIONAL VICTORIES FROM SEBASTIAN KAWA,

1. Marek Szufa, Mistrzostwa Paderborn 1987 r. 2. Piloci Stefan Maknéi i Ireneusz Cieślak podczas zwycięskiego Pucharu Gordona Benneta 3. Piloci Krzysztof Lenartowicz i Janusz Darocha.❚ 1. Marek Szufa, Paderborn Championship 1987. 2.

Pilots Stefan Maknéi and Ireneusz Cieślak during the Gordon Bennet Cup they won.

3. Pilots Krzysztof Lenartowicz and Janusz Darocha.

138

zwiększała się liczba aeroklubów regionalnych. W okresie PRL istniał w działalności aeroklubu pewien dualizm – z jednej strony ustrojowe więzy, z drugiej – dynamiczny rozwój i wielkie sukcesy sportowe.

Utworzony w 1946 r. Instytut Szybownictwa, później przekształcony w Szybowcowe Zakłady Doświadczalne, zainicjował projekty nowych polskich szybowców. Pojawiły się Salamandra, Sęp, Mucha. Lotnictwo silnikowe doczekało się, dzięki Tadeuszowi Sołtykowi, samolotu Junak zastąpionego następnie przez Biesa. Zbudowany pomimo wielu trudności w 1955 r. Bies ustanowił kilka międzynarodowych rekordów w swojej klasie.

FAI, doceniając wysoki poziom polskiego szybownictwa, powierzyła Polsce organizację Szybowcowych Mistrzostw Świata w 1958 r. Tytuł mistrzowski wywalczył Adam Witek polskim szybowcem Mucha. W klasyfikacji światowej Polska stała się potęgą w szybownictwie. W panteonie sławy zapisali się kolejni polscy laureaci Medalu Lilienthala: Pelagia Majewska, Edward Makula, Jan Wróblewski, Adela Dankowska, Franciszek Kępka i Janusz Centka.

NARODZINY AKROBACJI SZYBOWCOWEJ Przybyło też nowych dyscyplin sportów lotniczych: śmigłowce, spadochroniarstwo, akrobacja. W tym miejscu trzeba sięgnąć pamięcią do lat 80., kiedy to z inicjatywy pilotów niemieckich zaczęto rozgrywać zawody międzynarodowe w akrobacji szybowcowej. Pomimo że dzieliła nas wtedy żelazna kurtyna, lotnictwo łączyło ludzi jednej pasji mimo przeszkód politycznych. Tak się narodziła

sław Rogalski, another RWD aircraft constructor, settled in the USA. Rogalski was appointed head aerodynamics specialist in an aviation concern.

Following WWII, Polish sports aviation slowly began to rebuild. Needless to say, priority was given to the military and passenger sectors, but the number of regional aeoroclubs grew steadily. There was a certain dualism in Polish aeroclub activities during the communist period. On the one hand there were ties to the regime, and on the other, there was rapid growth and great sports victories.

The Gliding Institute, later transformed into the Gliding Experimental Plant, was established in 1946.

This institution initiated the design of new Polish gliders. The models there included the Salamandra, the Sęp, and the Mucha. Owing to the work of Tadeusz Sołtyk, traditional aviation welcomed the much awaited Junak aircraft, later replaced by the Bies.

The latter aircraft was produced in 1955 despite numerous obstacles, and set a number of international records in its class.

The World Air Sports Federation was so impressed with the proficiency level of Polish gliding that it entrusted Poland with the organisation of the 1985 World Championships. The winner was Adam Witek from Poland, who flew a Mucha glider. Poland had become a force to be reckoned with in the world rankings. Subsequent Lilienthal Medal winners who have joined the pantheon of fame include Pelagia Majewska, Edward Makula, Jan Wróblewski, Adela



Marek Choim

Jurgis Kairys I Yak 3U

Łukasz Czepiela

Artur Kielak

Maciej Pospieszyński

CENTRALNE POKAZY 100-LECIA AEROKLUBU POLSKIEGO 31 sierpnia Rzeszów Jasionka

Im p rezę n a p ędz a :

W programie między innymi: ›› ›› ›› ›› ›› ›› ›› ›› ›› ›› ›› ››

Para F-16 Zespół Firebirds Piper Cub Łukasz Czepiela Artur Kielak Robert Kowalik Maciej Pospieszyński Jurgis Kirys 3 AT3 An 2 YAK3U Tiger Moth, Auster, Chipmunk, Harward

›› Retro Sky Team – walka powietrzna z pirotechniką ›› Wojciech Bógdał i Kamil Skorupski – pierwszy raz na świecie lądowanie paralotni na samolocie ›› CASA ›› Śmigłowce Mi 17/Mi24 ›› Hercules ›› Boeing Stearman ›› Wiatrakowce ›› Lot Flight Academy ›› Marek Choim – wieczorny pokaz z pirotechniką ... i wiele, wiele więcej

Na imprezę zapraszają:

MARSZAŁEK WOJEWÓDZTWA PODKARPACKIEGO

PREZYDENT MIASTA RZESZOWA Patronat Narodowy Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy w Stulecie Odzyskania Niepodległości

Projekt realizowany w ramach obchodów stulecia odzyskania niepodległości oraz odbudowy polskiej państwowości

Sponsorzy imprezy:

Patroni medialni:

UP IN THE AIR

Rok 1984 Mistrzostwa Paderborn. ❚ The Paderborn Championships in 1984.

Aeroklub Polski

akrobacja szybowcowa – dyscyplina, w której przez długie lata polscy szybownicy święcili i nadal święcą triumfy. Warto tu wspomnieć nazwisko Jerzego Makuli – obecnego prezesa Aeroklubu Polskiego, który siedmiokrotnie w tej dziedzinie zdobył tytuł mistrza świata.

W latach 80. stanął na najwyższym poziomie również polski sport samolotowy. Pierwsze miejsca w tabelach wyników mistrzostw świata w lataniu precyzyjnym wypełniły nazwiska takie jak Krzysztof Lenartowicz, Wacław Nycz, Janusz Darocha, Wacław Wieczorek i Krzysztof Wieczorek. W akrobacji samolotowej największe triumfy święcił Janusz Kasperek, zdobywając trzy złote medale podczas mistrzostw świata.

W tym czasie Stefan Makné i Ireneusz Cieślak w 1983 r. zwyciężyli w rozegranych pierwszy raz po II wojnie światowej zawodach o Puchar Gordona Bennetta, powtarzając sukces ostatnich przedwojennych zwycięzców.

Również w sporcie spadochronowym, który początkowo był uważany za typowo wojskową dyscyplinę, Polacy świętowali ogromne sukcesy. Od 1956 r. na mistrzostwach rangi mistrzostw Europy, mistrzostw świata i Pucharu Świata polscy spadochroniarze i spadochroniarki zdobyli przeszło 40 medali. Wśród nich należy wymienić Monikę Bekhit, która zdobyła 17 z nich.

Od 1990 r. przywrócono najstarszą nazwę i tak Aeroklub Polski na nowo w wolnej Polsce mógł święcić sukcesy sportowe w kraju i za granicą. Współczesność idealnie wpisuje się w przedwojenne tradycje. Ostatnie lata w sporcie lotniczym to nieprzerwane pasmo sukcesów międzynarodowych Sebastiana Kawy. Piętnastokrotny mistrz świata w konkurencjach szybowcowych to najbardziej utytułowany pilot szybowcowy w historii. ■

Dankowska, Franciszek Kępka and Janusz Centka.

THE BIRTH OF GLIDING AEROBATICS New aviation sports disciplines also emerged, e.g. helicopters, parachutes and aerobatics. At this point, we need to go back to the 1980s, when international aerobatic championships were established at the initiative of German pilots. Aviation brought people bitten by the aviation bug together, despite the iron curtain separating them. This marked the birth of gliding aerobatics – a beautiful discipline in which Polish pilots have always been very successful. Suffice to mention Jerzy Makula, the current Chairman of the Polish Aeroclub, who was a seven-time world champion in the field.

Polish sports aviation also made it to the top in the 1980s. The first ranks of precision flying championships were filled with such unmistakeable Polish names as Krzysztof Lenartowicz, Wacław Nycz, Janusz Darocha, Wacław Wieczorek and Krzysztof Wieczorek. The most successful aerobatics pilot was Janusz Kasperek, who won 3 world championship gold medals.

Stefan Makne and Ireneusz Cieślak won the Gordon Bennett Cup in 1983. This was the first time the tournament had been held since WWII, so Poland effectively picked up from where it had left off (the country won the last event before the war).

Poland has almost made a name for itself in parachuting. This sport was originally considered a purely military discipline. Since 1956, Polish parachutists of both sexes have won over 40 medals at European Championships, World Championships

and the World Cup. Monika Bekhit, who won 17 medals, is especially worth mentioning.

The Polish Aeroclub had is original name restored in 1990, and has been celebrating its achievements in Poland and abroad ever since. Modern times have turned out to be just as successful as the pre-war period. The last few years of Polish sports aviation have been marked by an almost uninterrupted string of international victories from Sebastian Kawa, whose name is known by gliders all over the world. A fifteen-time gliding world champion and many-time gliding record-breaker, Kawa has been topping the international charts for many years. He is also the most acclaimed glider pilot of all time. ■

140

©ARCHIWUM AEROKLUBU P OLSKIEGO (6), NAC (2)

FAI (MIĘDZYNARODOWA FEDERACJA LOTNICZA), DOCENIAJĄC WYSOKI POZIOM POLSKIEGO SZYBOWNICTWA, POWIERZYŁA POLSCE ORGANIZACJĘ SZYBOWCOWYCH MISTRZOSTW ŚWIATA W 1958 R. ❚ THE WORLD AIR SPORTS FEDERATION WAS SO IMPRESSED WITH THE PROFICIENCY LEVEL OF POLISH GLIDING THAT IT ENTRUSTED POLAND WITH THE ORGANISATION OF THE 1985 WORLD CHAMPIONSHIP.

culture DZIEDZICTWO SŁOWA Heritage of words

Jeden z najbardziej wpływowych muzyków i poetów, który uważał, że nie potrafi śpiewać.

Na wystawie zobaczymy prace powstałe pod wpływem jego twórczości i osobowości, posłuchamy też genialnych songów Cohena w interpretacji Moby’ego, Lou Doillon czy Sufjana Stevensa. ❚ One of the most influential musicians and poets of our time was convinced that he could not sing. This exhibition displays works by artists inspired by Cohen’s songs and personality. There are covers by Moby, Lou Doillon and Sufjan Stevens.

Leonard Cohen: A Crack in Everything, Jewish Museum, New York, until 8.09

141

C U LT U R E

nasze rekomendacje

ZNAJ SWOJĄ HISTORIĘ

Know your history

Toy Story 4, dir. Josh Cooley

Głos pana | His Master’s Voice, dir. György Pálfi

film

Dobrze, że wracają, bo już bardzo tęskniliśmy. Grupa zabawek dowodzona przez kowboja Chudego tym razem ruszy w niesamowitą przygodę dzięki nowemu koledze z paczki, Sztućkowi. ❚ They’re back and a good thing too – they’ve been sorely missed. A team of toys headed by cowboy Woody is setting out on an incredible adventure thanks to their new friend Forky.

W tym przypadku dotyczy to filmu węgierskiego reżysera György Pálfiego na podstawie opowiadania Stanisława Lema.

O co tu chodzi? O poszukiwanie ojca i własnych korzeni w sensie filozoficznym. Świetny miks. ❚ This old Polish saying is illustrated by Hungarian director György Pálfi’s new film, which is based on a short story by Stanislaw Lem. The film is a philosophical study of a son searching for his father and his own roots. A truly great combination.

CHUDY I RESZTA Woody and the gang

Cudowna polszczyzna w zbliżeniu jest bohaterką tego wydarzenia. Inspirowane nią warsztaty, wystawy i debaty sprawią, że na nowo pokochamy ojczystą mowę.

Jednym z patronów tegorocznego festiwalu jest Jan Brzechwa. ❚ The theme of this festival is the beautiful Polish language. Workshops, exhibitions and debates are being held to help you fall in love with or rediscover Polish.

festival

GDZIE CHRZĄSZCZ BRZMI W TRZCINIE Learn Polish tongue twisters

Festiwal Języka Polskiego w Szczebrzeszynie | Polish Language Festival in Szczebrzeszyn, 5–11.08

WSZYSTKIE STRONY ŚWIATA All parts of the world

Łódź Czterech Kultur | Four Cultures Festival, 6–14.09

142

© M . P.

Im więcej korzeni ma drzewo, tym mocniej i piękniej wyrośnie – to stara prawda, która dotyczy też… miast. Łódź łącząca wpływy polskie, niemieckie, rosyjskie i żydowskie jest idealnym miejskim przykładem na potwierdzenie tej teorii. A ten festiwal – kolejnym. ❚ The more roots a tree has, the stronger and more beautiful it will grow – this old saying is also true for cities. Łódź, which blends Polish, German, Russian and Jewish roots, illustrates this beautifully. As does this festival.

PROMOCJA

DŻENTELMEN Z NOTESEM

Gentleman with a notebook

Co napędzało włoskiego artystę będącego najlepszą egzemplifikacją określenia „człowiek renesansu”? Choćby fascynacja ruchem dającym „życie” wszystkim przedmiotom.

Więcej można się dowiedzieć z jego pamiętników będących clue wystawy. ❚ What drove this great artist and embodiment of the “Renaissance Man”? Da Vinci was fascinated with motion, and this breathed “life” into every object. You can find out more about the genius at the British Library.

Leonardo da Vinci: Mind in Motion, British Library, until 8.09

Energylandia emotions and fun

art

Energylandia emocje i zabawa Energylandia oferuje mnóstwo atrakcji dla każdego bez względu na wiek. Przyjedź i baw się dobrze! | Energylandia offers a galore of attractions for visitors large and small. Visit it to have fun!

STREFA EKSTREMALNA | EXTREME ZONE – W Parku Energylandia znajdziecie wiele konstrukcji i najnowocześniejszych Roller Coasterów. Absolutnym hitem jest HYPERION, najwyższy Mega Coaster w Europie, dzięki któremu przeżyjecie wyprawę kosmiczną. ❚ Energylandia Park features numerous structures and most advanced rollercoasters. Its star piece is HYPERION, the tallest mega coaster in Europe which guarantees space travel emotions.

DWIEŚCIE LAT

Two hundred years

Tyle na liczniku ma cudowne hiszpańskie muzeum. Z tej okazji pojawia się w nim wystawa badająca związki między XVII-wiecznymi geniuszami pędzla. Czy udało im się uchwycić ducha ówczesnej Europy, czy tylko własne artystyczne fascynacje? ❚ This is how old this excellent Spanish museum is. To mark the anniversary, Del Prado is hosting an exhibition that explores the links between the 17th-century masters. Did they manage to capture the spirit of contemporary Europe? Or did they simply commit their own artistic fascinations to canvas?

Velázquez, Rembrandt, Vermeer: Similar Views in Spain and Holland, Museo del Prado, Madrid

City of Girls, Elizabeth Gilbert

WATER PARK | WATER PARK

MIASTO I DZIEWCZYNA A girl in the city

Autorka Jedz, módl się i kochaj tym razem nie radzi, tylko opowiada. Bohaterka, 89-letnia Vivian, cofa się pamięcią do czasów młodości. Gdy na świecie szalała II wojna światowa, ona stawiała pierwsze kroki w dorosłym życiu. I to nie byle gdzie, bo na błyszczących od atrakcji ulicach Manhattanu. ❚ The author of Eat, Pray, Love does not give any advice this time round, but simply tells a story. The main character, 89-year-old Vivian, casts her mind back to her youth. She was an adolescent when World War II broke out. The book is set in Manhattan.

STREFA DLA DZIECI | CHILDREN’S ZONE – Na najmłodszych gości czeka superzjeżdżalnia Artic Fun, Roller Coaster Energuś Śmiejżelki karuzela Latające Huśtawki. ❚ Attractions for the youngest visitors include the Artic Fun super slide, Energuś Śmiejżelki Roller Coaster and Fling Swings Carousel.

STREFA FAMILIJNA | FAMILY ZONE

– To zabawa na 13 zjeżdżalniach, dostosowanych do różnych grup wiekowych i o różnym stopniu trudności! Nowa strefa Tropical Fun jest największym otwartym parkiem wodnym w Polsce,

REKLAMA

book

a zjeżdżalnia taka jak Exotic Fun jest jedyna w kraju. ❚ Enjoy 13 slides adapted to the needs of various age groups and featuring different levels of difficulty. The new Tropical Fun zone is the largest operating waterpark in our country with Poland’s only Exotic Fun slide.

– To niesamowite atrakcje, których dostarczają nowoczesne Roller Coastery, np. FMF Dragon, Boomerang. Można odwiedzić Wioskę Szwajcarską i Wioskę Wikingów. ❚ It is packed with amazing attractions, including modern FMF Dragon or Boomerang roller coasters, the Swiss Village and the Viking Village.

Prawdziwa eksplozja muzyczna dla miłośników / A genuine music explosion for fans ENERGYLANDIA FESTIVALS 2019 • Giganci sceny – 9/10.08.2019 • Kings of Hardstyle – 23.08.2019 • EDM Festival – 24.08.2019 Więcej informacji na: / More information at: www.energyandia.pl www.festival.energylandia.pl

GOOD FOOD

kuchnia włoska

1

BRUSCHETTA Przekąska genialna w swojej prostocie. Grzankę z jasnego pieczywa smaruje się oliwą i rozkrojonym surowym ząbkiem czosnku i nakłada świeżo pokrojone pomidory i bazylię. Dziś wariantów bruschetty jest bez liku. Świetnie wychodzi z kozim serem i figą. ❚ The ultimate easy snack. Sprinkle a slice of bread with olive oil and rub it with a halved fresh garlic clove. Cover with chopped tomatoes and basil. Today, there are dozens of bruschetta variations. It also tastes great with cheese and figs.

P R O ST E P O Ł ĄC Z E N I A Simple combinations PRZYWIĄZANI DO JAKOŚCI I TRADYCJI WŁOSI NIGDY NIE ZAAKCEPTOWALIBY PÓŁŚRODKÓW I ZŁEGO JEDZENIA. KORZYSTAMY NA TYM WSZYSCY – PIZZA, CAPRESE, FOCACCIA, PORCHETTA TO TYLKO KILKA Z DZIESIĄTEK WŁOSKICH DAŃ ZNANYCH NA CAŁYM ŚWIECIE. ❚ ITALIANS ARE VERY FOND OF TRADITION AND QUALITY AND WOULD NEVER SETTLE FOR SUBSTITUTES, LET ALONE BAD FOOD. WE ALL BENEFIT FROM THIS – PIZZA, CAPRESE, FOCACCIA AND PORCHETTA ARE JUST A FEW OF THE MANY ITALIAN DISHES THAT ARE NOW STAPLES ALL OVER THE WORLD. tekst | by magdalena rudzka

2

BISCOTTI

Włosi podają je z kieliszkiem słodkiego wzmacnianego vin santo. Dwa razy pieczone chrupiące ciastka z migdałami pochodzą z Prato w Toskanii. Metoda dwukrotnego pieczenia jest znana od starożytności – wypieki w ten sposób wysuszone stawały się bardziej trwałe. ❚ Italians serve it with a glass of sweet fortified Vin Santo. Baked twice, these crispy almond biscuits originate from Prato in Tuscany. The double baking method is known from Antiquity – cakes and biscuits dried in the oven this way last longer.

144

3

ANTIPASTI

Przekąski Włosi podnieśli niemal do rangi sztuki. Wśród antipasti mamy spory wybór.

Wędliny, oliwki, papryczki peperoncini, grzyby, fileciki anchois, sery, pikle – zestawy różnią się w zależności od regionu. Na południu możemy na talerzu przekąsek znaleźć różnie przyrządzone ryby i np. pikantną kiełbasę ’nduja. Na północy – mozzarellę z pesto, cebulki w balsamico czy smażoną polentę. ❚ There is such an array of antipasti in Italy that you might never get on to the main dish. Cold cuts, olives, pepperoncini peppers, mushrooms, anchovies, artichoke hearts, cheese, pickles, vegetables in vinegar or olive oil – they vary depending on the region. In the south, a dish of antipasti might include fish and e.g. spicy ‘nduja sausage. In the north, you will be served mozzarella and pesto.

5

AMATRICIANA

4

VITELLO TONNATO Kto by pomyślał, że połączenie cielęciny i tuńczyka może dać taki świetny efekt.

Vitello tonnato to piemonckie danie na zimno, z gotowanej cielęciny i sosu tuńczykowego na bazie białego wina, octu cydrowego i cebuli. Sos jest blendowany, a całe danie odstawiane do lodówki, by smaki się połączyły. Podawane z kaparami, jako antipasto lub danie główne. ❚ Who would have thought that combining veal and tuna could produce such excellent results. Vitello tonnato hails from the Piedmont region. The dish is made of cooked veal and tuna sauce with white wine, cider vinegar and onion, and is served cold. The sauce is blended and the dish is left to cool in the fridge, so that the flavours blend. It is served with capers as an antipasto or main course. quintessential summer dish.

Ten sos do makaronu powstał w Lacjum, wziął nazwę od miejscowości Amatrice i mimo niewielkich modyfikacji jego przepis jest prosty. Guanciale (podgardle) lub wędzony boczek, pomidorowa passata, ser pecorino romano, białe wino i pikantna papryczka tworzą gęsty, esencjonalny sos o silnym smaku. ❚ A pasta sauce originating from the Lazio region, and the town of Amatrice. The recipe, although often modified, is simple. To make the thick and aromatic sauce, you need Guanciale, tomato passata, pecorino Romano cheese, white wine, and spicy peppers.

6 RAVIOLI

7

6

Jeden z przynajmniej 20 rodzajów makaronów z nadzieniem. Przeważnie to prostokątne lub kwadratowe pierożki z dwóch warstw ciasta z nadzieniem z ricotty, szpinaku, gałki muszkatołowej i czarnego pieprzu. ❚ One of at least 20 types of stuffed pasta. Ravioli usually come in the form of rectangular or square dumplings made of two layers of dough, but they can also be round or semi-circular. A typical home dish, most often made with a ricotta, spinach, nutmeg and black pepper filling.

PORCHETTA

Wywodząca się z okolic Rzymu pieczeń z niemal całej świni pozbawionej kości, z czosnkiem, rozmarynem i nasionami kopru włoskiego. Mięso piecze się kilka godzin, ze skórą i podaje w plastrach w ciabatcie.

Wpisana na listę produktów tradycyjnych. Jedno z ulubionych szybkich dań mieszkańców Rzymu. ❚ A dish originating from Rome, consisting of nearly an entire pig, boned and roasted with garlic, rosemary and fennel seeds. The meat, with the skin on it, is roasted for a few hours and served in a ciabatta. A favourite fast food in Rome.



145

GOOD FOOD

kuchnia włoska

9

CARPACCIO

8

CAPRESE

Jedna z najprostszych sałatek, jakie zna świat. Pomidory, mozzarella i świeża bazylia tworzą na talerzu narodowe włoskie barwy. Warto użyć kilku odmian pomidorów.

Plus dobra oliwa, sól, ocet balsamiczny i gotowe. ❚ One of the easiest salads in the world. Tomatoes, mozzarella and fresh basil recreate the colours of the Italian flag on a dish. Try using different tomato varieties and the best mozzarella you can get. Add olive oil and salt, balsamic vinegar, and you are done.

To sposób wykonania, a nie danie – chodzi o pokrojenie surowych składników w bardzo cienkie plastry. Przeważnie jest to polędwica wołowa, ale carpaccio robi się też z tuńczyka, cielęciny, łososia.

Wołowe podaje się z sokiem z cytryny, oliwą i białymi truflami lub parmezanem. ❚ This is a way of serving food. The idea is to serve raw ingredients very thinly sliced.

The main ingredient is usually beef sirloin, tuna, veal, and salmon. The beef version is served with lemon juice, olive oil, white truffles and parmesan.

11

10

FOCACCIA Liguryjski chlebek z ciasta podobnego do pizzy, ale grubszy. Najprostsza pieczona jest tylko z rozmarynem, ale ma wiele odmian: z szałwią, ziemniakami, czosnkiem, kawałkami prosciutto lub na słodko.

Mniej ortodoksyjne wariacje bywają z oliwkami, pomidorkami koktajlowymi. Focaccię Włosi podają czasem jako czekadełko w restauracjach. ❚ A Liguria pie made from dough resembling a pizza crust only thicker. The simplest version is baked with rosemary, but it comes in many different varieties: with sage, potatoes, garlic, prosciutto bits, or sweet. The less orthodox version comes with olives or small tomatoes.

Italians serve focaccia as an amuse bouche in restaurants while you wait for the food you have ordered to be served.

JEŻOWCE ❚ SEA URCHINS

Są jak skrzyneczki z trudno dostępnym, malutkim skarbem. Włosi nazywają je ricci di mare. Ikra jeżowców jest jedzona w całym basenie Morza Śródziemnego. Trudność w sprawieniu tych kłujących stworzeń i ich malutka liczba sprawiają, że jest to raczej delicja na jeden kęs.

Jedzona jest przeważnie na surowo wprost ze skorupy jeżowca lub używana do prostego sosu do makaronu. ❚ They are much like tiny chests hiding a treasure inside. Italians call them “ricci di mare”. Urchin roe is eaten all around the Mediterranean. The difficulty in extracting the roe – and its small amount – makes it a one-biter. Usually eaten raw straight from the urchin shell or added to pasta sauce.

12

PANZANELLA Wiele włoskich dań wywodzi się z biednej kuchni chłopskiej, w której królowały tanie składniki wykorzystywane zawsze do końca. Panzanella jest sposobem na czerstwe pieczywo. To sałatka chlebowa, z pomidorami, cebulą i oliwą. Pieczywo moczy się w wodzie i wyciska. Dodatek octu winnego i dobra oliwa dopełniają smak. ❚ Many Italian dishes have their origins in simple peasant cooking, where cheap ingredients were used. Panzanella is made using stale bread. It is a kind of bread salad with tomatoes, onions, and olive oil. The bread is soaked in water and squeezed. The addition of wine vinegar and olive oil makes it delicious.

146



13

GOOD FOOD

kuchnia włoska

14

CACIO E PEPE Makaron aglio e olio (czosnek plus oliwa) znają wszyscy. Cacio e pepe, czyli ser plus pieprz, jest równie prosty, ale zdecydowanie mniej znany.

Używamy sera pecorino romano i koniecznie odrobiny wody z gotowania makaronu, która zwiąże całość. ❚ Aglio e olio pasta is a staple.

Cacio e pepe (cheese and pepper) pasta is just as good, although it is not as well known. Use pecorino Romano cheese and be sure to save and add some of the water used to boil the pasta to bind the sauce.

MINESTRONE Jedna z najbardziej znanych włoskich zup, a jednak nie ma na nią konkretnego przepisu. Wiadomo jedno – ma zawierać jak najwięcej warzyw. Wywar może być warzywny lub mięsny, wśród dodatków ryż, makaron albo jedno i drugie. Zupa ma być gęsta i pożywna, często zawiera fasolę.

Inne składniki to marchew, seler, cebula, pomidory. ❚ One of the better known Italian soups, although there is no specific recipe for it. It has to contain as many vegetables as possible. The stock can be made of meat or just vegetables, and rice, or noodles are used. The soup is supposed to be thick and often includes beans.

Other popular ingredients include carrots, celery root, onion and tomatoes.

16

15

PIZZA FRITTA

17 148

Popularna w Neapolu pizza fritta to krążek ciasta na pizzę usmażony w głębokim oleju, z dodatkami rozłożonymi na końcu, na bardzo gorącym jeszcze placku. Podawana też w formie calzone, czyli placka nadzianego dodatkami. Podobno jej rodowód może być nawet starszy niż pizzy pieczonej w piecu. ❚ Pizza fritta is a deep fried round piece of pizza with ingredients placed on the hot crust. It is also served as a calzone, or pie filled with ingredients. Apparently, the recipe may be older than the recipe for ovenbaked pizza.

SEMIFREDDO Mrożony deser ze śmietanki, jajek i cukru, tym różniący się od lodów, że niewymagający maszynki.

W dosłownym tłumaczeniu – „na wpół zmrożony”.

Konsystencja jest jak aksamitne zimne ciasto. Dużą ilość śmietany warto zrównoważyć kwaśnymi owocami. ❚ This is a frozen dessert made from cream, eggs and sugar like ice cream but it can be made without an ice cream machine. The name literally translates as “half-frozen”. Tastes best with sour fruit.

Wołowy stek wykrojony nieco podobnie do anglosaskiego T-bone, czyli zawierający i polędwicę i rostbef.

Grillowany nad węglami, bez przypraw, gruby na 4 cm. Serwowany zawsze krwisty, pokrojony w plastry, przyprawiany dopiero przed zjedzeniem.

Prośba o stek dobrze wypieczony zostanie potraktowana jako profanacja. ❚ A huge beef steak, cut almost the same as T-bone. The 4-cm steak is grilled over coal, without spices. It is always served rare and sliced, and is seasoned directly before eating. Do not even think about asking to have it well done – this is definitely a no-no in Italy.

©ADOBE STOCK (10), ISTOCK (3), SHUT TERSTOCK (4)

BISTECCA ALLA FIORENTINA

B E AU T Y

nowości

ROŚLINNA PIELĘGNACJA Plant-based skincare

Melisa w kremie Cream lemon balm

LAST MINUTE CHCESZ NA ZATRZYMAĆ DOTYK LATA NA SKÓRZE? WYBIERZ KOSMETYKI I ZABIEGI, KTÓRE OTULĄ JĄ ZAPACHEM I SKŁADNIKAMI PIELĘGNACYJNYMI. ❚ WOULD YOU LIKE THE MEMORY OF YOUR SUMMER HOLIDAYS TO STAY WITH YOU FOR LONG? PICK PRODUCTS AND TREATMENTS THAT WILL PAMPER YOUR BODY WITH SCENTS AND NOURISHING INGREDIENTS.

Gdy śpisz, twoja skóra się uspokaja i regeneruje. Ułatwiają jej to zawarte w kremie przeciwzmarszczkowym na noc Melisa (Uroda Polska, 50 ml, ok. 8 zł) składniki roślinne: wyciągi z melisy i zielonej herbaty oraz naturalne oleje i witaminy. ❚ When you are sleeping, your skin can regenerate. The processes will be made easier with Melisa anti-wrinkle night cream (Uroda Polska, 50 ml, approx. PLN 8) with plant ingredients: lemon balm and green tea extracts and natural oils, vitamins.

tekst | by anna kondratowicz, wirtualnaklinika.pl

ZAPACH WAKACJI The scent of summer Perfumy przypominają o najpiękniejszych momentach wakacji. Dzieje się tak, bo węch jest silnie powiązany z pamięcią i z umiejscowionym w mózgu układem limbicznym odpowiedzialnym za powstawanie uczuć i skojarzeń. Jeśli chcesz zatrzymać wakacje na dłużej, kup perfumy, w których zamknięto ich zapach.

Polecamy kolekcję Vegan Collection marki BI-ES. Np. perfumy Green Botanic przywołają obraz ziołowych pól z południa Europy. ❚ Perfume remind you of the most memorable moments of your vacations. This is so because the sense of smell is strongly tied to memory and the limbic system in the brain, responsible for the creation of emotions and associations. If you want to keep a memory of your vacations for longer, buy perfume encapsulating an enchanting scent.

We recommend the Vegan Collection by BI-ES. For instance, Green Botanic will bring back the memory of citrus woods and herb fields from the south of Europe.

Kwiatowy olejek Floral oile Kolejna odsłona kultowego olejku Nuxe – Huile Prodigieuse Florale (100 ml, 130 zł). Poczuj aromat bukietu nut kwiatowych na skórze twarzy i ciała oraz włosach. ❚ Another version of the classic Nuxe – Huile Prodigieuse Florale oil (100 ml, PLN 130). Feel the aroma of floral notes including magnolia on the skin of your face and body and your hair.

Więcej na | More at: urodapolska.eu

LIFTING PO JAPOŃSKU

Japanese lift

Więcej na | More at: mrandmrsspa.pl

150

Prysznic z papają Papaya-scented shower Relaks zamknięty w butelce, czyli płyn do mycia ciała o zapachu papai z dodatkiem odżywczego masła shea i wyciągu z oliwek (Arbonne Botaniques, 60 ml, 95 zł). ❚ Paradise encapsulated in a bottle or papaya-scented shower gel with shea butter and olive extract (Arbonne Botaniques, 60 ml, PLN 95).



© A D O B E STO C K . M . P.

Masaż kobido – wykonywany w Mr&Mrs Spa – to całkowicie naturalny lifting twarzy, którego efekty utrzymują się przez tydzień. Kobido wymaga od terapeuty znajomości wielu technik. Masaż opóźnia procesy starzenia, drenuje i poprawia stan mięśni twarzy – jak po treningu. Może też być robiony na ampułce, np. z kwasem hialuronowym dla głębokiego nawilżenia skóry lub ze śluzem ślimaka dla jej odmłodzenia. ❚ The Kobido Massage – available at Mr and Mrs SPA – is a fully natural face lift with effects lasting a week. It requires the knowledge of many techniques from the therapist. The massage drains and improves the condition of the muscles of the face. It can be applied with an ampule with e.g. hyaluronic acid for hydration or snail slime for a rejuvenating effect.

Cena Liposukcji zaczyna się od 3500 zł. Na drugi i kolejny obszar zabiegowy obowiązuje zniżka 50%. / Liposuction prices start at PLN 3,500. A 50% discount applies to the second and each subsequent area of the body.

CHIRUGIA PLASTYCZNA / PLASTIC SURGERY CENY PLASTYKI POWIEK JUŻ OD 3800 ZŁ / EYELID SURGERY FROM PLN 3,800

JEDNORAZOWE ZABIEGI ŚWIATOWEJ JAKOŚCI TECHNOLOGIE HI TECH ONE-TREATMENTS OF WORLD QUALITY TECHNOLOGIES HI TECH

ONDA

Wyszczuplanie i redukcja cellulitu / Body sculpting and cellulite reduction

UTIMS

Lifting ultradźwiękowy / Ultrasound lifting Warszawa Centrum, ul. Stawki 4b tel. 22 424 46 46; tel. kom. / mobile 663 401 010 stawki@skinclinic.pl

W W W.S K I N C L I N I C .P L

B E AU T Y

nowości

N O WA T Y ! The new you!

CZAS NA REGENERACJĘ SKÓRY PO LECIE ORAZ PLANOWANIE ZABIEGÓW NA JESIEŃ, W TYM OPERACJI PLASTYCZNEJ. ❚ IT’S TIME TO REGENERATE YOUR SKIN AFTER THE SUMMER AND TO START PLANNING AUTUMN TREATMENTS INCLUDING PLASTIC SURGERY. tekst | by anna kondratowicz, wirtualnaklinika.pl

HITY PLASTYKI

Plastic surgery blockbusters Jeśli jesienią planujesz operację plastyczną, już teraz umów się na konsultację i wykonanie wszystkich niezbędnych badań. Jakie korekty estetyczne cieszą się dziś szczególną popularnością?

Zdradza dr n. med. Małgorzata Chomicka-Janda, specjalista chirurgii plastycznej z Kliniki Promedion: • Blepharoplastyka – tkanki powiek z wiekiem ulegają rozciąganiu, a podtrzymujące je mięśnie słabną i na górnych powiekach zaczyna się odkładać nadmiar skóry i tkanki tłuszczowej. To sprawia, że twarz wygląda na zmęczoną, mogą też wystąpić problemy, np. z ograniczeniem pola widzenia. Plastyka powiek jest zabiegiem eliminującym oba problemy.

• Powiększanie piersi – kształtem i wielkością implanty muszą być dopasowane do pacjentki.

Implanty stosowane w Klinice Promedion są wykonane z najwyższej jakości materiałów i objęte dożywotnią gwarancją na wymianę. Z ich pomocą można powiększyć piersi lub skorygować ich asymetrię.

• Abdominoplastyka – typowymi kandydatami do zabiegu są panie po przebytych ciążach albo osoby po intensywnym odchudzaniu. Mimo szczupłej sylwetki pozostał u nich nieestetyczny fałd skórny. Korekta brzucha ma zredukować nadmiar skóry i tkanki podskórnej, ale też poprawić kontur brzucha i napięcie mięśniowe. ❚ If you are planning to undergo plastic surgery this autumn, be sure to

schedule your appointment now and take the required tests. What plastic surgeries are the most popular this season? We talked to plastic surgery specialist from Klinika Promedion, Małgorzata Chomicka-Janda:

• Blepharoplasty – the tissue of the upper

eyelids tend to droop over time and their muscles weaken hence the excess skin and fat tissue accumulates on the lids. This makes the face look tired, but it could also lead to problems such as vision impairment. Surgery of the upper eyelid eliminates both problems.

• Breast augmentation – the shape and size of implants must be adjusted to the given patient.

The implants used at the Klinika Promedion are made from top quality materials and are covered by a lifetime replacement guarantee.

Can be applied to augment the breasts or correct their asymmetry.

• Abdominoplasty – typical candidates for the

procedure are women who have given birth or after heavy weight loss. Despite being slim, they may have a skin flap left. The procedure is aimed at reducing excess skin and tissue and it also improves muscle tension.

Więcej na | More at: klinikapromedion.pl

NATURALNE ODMŁODZENIE Natural rejuvenation Peptydowe terapie skóry pobudzają młodość skóry od środka. Prostrolane Natural-B to iniekcyjny koktajl peptydów, który odbudowuje i regeneruje skórę, opóźnia procesy starzenia się, wygładza drobne zmarszczki. Zabieg najlepiej wykonać dwa–cztery razy co dwa tygodnie – dzięki technologii powolnego uwalniania składników aktywnych można powiedzieć, że terapia trwa non stop od jednego do dwóch miesięcy. ❚ Peptide skin treatments stimulate the rejuvenation of the skin on the inside. Prostrolane Natural-B is an injection cocktail of peptides which restores and regenerates the skin, postpones ageing and smoothens small wrinkles. For best results, the treatment should be repeated 2-4 times every other week. Owing to the slow release of active ingredients technology, the treatment continues for 1 to 2 months after the treatment.

Więcej na | More at: antiaging.com.pl

Teraz jest niezastąpiona! Promienie UV wywołują bowiem w skórze stres oksydacyjny będący przyczyną jej szybszego starzenia się.

Silne serum antyoksydacyjne z witaminą C (30 proc.) i kwasem ferulowym Medik8 Super C30+ Intense (30 ml, 360 zł) skutecznie zwalcza wolne rodniki, ujędrnia i rozświetla skórę. ❚ The must-have vitamin for the summer. UV rays cause the skin to undergo oxidizing stress which causes faster ageing. The strong anti-oxidizing Medik8 Super C30+ Intense serum with a 30% vitamin C content and ferule acid (30 ml, PLN 360) effectively combats free radicals, tightens and brightens the skin.

Więcej na | More at: medik8.pl

152

© A D O B E STO C K , M . P.

SIŁA WITAMINY C The power of vitamin C

PROMOCJA

PERFEKCJA W KAŻDYM CALU PERFECT ALL OVER

Klinika Promedion to jedna z największych i najbardziej renomowanych prywatnych klinik chirurgii plastycznej i medycyny estetycznej w Polsce. Gwarantuje najwyższe standardy bezpieczeństwa, między innymi poprzez profesjonalny zespól ekspertów chirurgii plastycznej. Od kilku lat prezentowana w największej stacji telewizyjnej TVN w programie pokazującym doskonałe efekty zabiegów chirurgii plastycznej. Klinika posiada 3 nowoczesne sale operacyjne a pacjentom zapewnia pobyt w pokojach o wysokim standardzie.

The Promedion Clinic is one of Poland’s largest and most renowned private plastic surgery and aesthetic medicine clinics.

The highest safety standards are guaranteed, not least by a top team of plastic surgery experts. For the past few years, the clinic has been featured in a TV program on TVN – Poland’s largest broadcaster – where it has presented perfect plastic surgery results. The clinic has three state-of-the-art operating theatres and patients stay in high-standard rooms.

OPERACJE PIERSI O CZYM PAMIĘTAĆ?

dr n. med. Marcin Nowak

– wiedzę I doświadczenie zdobywał na stażach i kursach na całym świecie. Przeprowadził tysiące operacji chirurgicznych / gained his expertise and experience during internships and courses all over the world.

He has performed thousands of surgical procedures to date.

Poprawa wyglądu piersi dodaje wielu pacjentkom pewności siebie! Kształtem i wielkością implanty muszą być dopasowane do pacjentki. Cięcie robi się najczęściej w fałdzie podpiersiowym lub wokół brodawki, aby blizna była jak najmniej widoczna.

Operacja trwa ok. godziny, pacjentka zostaje dobę w klinice. Powrót do codziennych czynności trwa tydzień, do ćwiczeń – ok.

2 miesięcy. W tym czasie zaleca się noszenie specjalnego stanika.

Stosowane implanty Natrelle firmy Allergan objęte są dożywotnią gwarancją ze względu na wysokiej jakości materiały, z jakich zostały wykonane.

PLASTYKA BRZUCHA O CZYM PAMIĘTAĆ?

dr n. med. Małgorzata Chomicka-Janda

– od ponad 20 lat ceniony autorytet w zakresie chirurgii plastycznej i rekonstrukcyjnej. Operowała m. in. w klinikach w Paryżu, Bremie czy Monachium / A renowned plastic and reconstruction surgery expert with more than 20 years of experience. She has operated in clinics in Paris, Bremen, Munich and elsewhere.

Zabieg abdominoplastyki ma na celu redukcję nadmiaru skóry i tkanki podskórnej, poprawę konturu brzucha i napięcia mięśniowego. Jest nie tylko zabiegiem estetycznym, gdyż przez poprawę napięcia mięśni wpływa na lepszą funkcję powłok brzucha i ogólnie polepsza komfort życia. W Klinice Promedion plastyka brzucha jest coraz częściej łączona z odsysaniem tkanki tłuszczowej w pierwszej fazie zabiegu, co pozwala uzyskać jeszcze bardziej spektakularne efekty. Typowymi kandydatami do zabiegu są albo panie po przebytych ciążach, albo osoby po intensywnym odchudzaniu, które osiągnęły już wagę docelową, niepodlegającą dalszym wahaniom.

KOREKCJA NOSA O CZYM PAMIĘTAĆ?

dr Maciej Charaziński

– jeden z najbardziej doświadczonych chirurgów plastycznych w Polsce.

Przeprowadził tysiące zabiegów w kraju i za granicą / is one of the most experienced plastic surgeons in Poland. He has performed thousands of procedures in Poland and abroad.

U osób niezadowolonych z wyglądu własnego nosa możemy przeprowadzić korekcję jego kształtu. Często, poza samym problemem estetycznym, u pacjentów występują skrzywiona przegroda nosowa i kłopoty z oddychaniem. W Klinice Promedion możliwe jest przeprowadzenie całkowitej korekcji, która pozwala na uzyskanie doskonałego efektu estetycznego, a jednocześnie właściwe udrożnienie nosa. Istotne dla powodzenia takiej operacji jest to, aby była przeprowadzona metodą otwartą i jednoczasowo, zarówno w zakresie laryngologii, jak i chirurgii plastycznej.

BREAST AUGMENTATION SURGERIES WHAT YOU NEED TO REMEMBER

An improved appearance of the breasts is an incredible confidence-booster for women. The implants must be adjusted to the patient. The incision is usually made in the inframammary fold or around the nipple so as to make the scar the least visible. The procedure takes about an hour and the patient stays at the hospital for 24 hours. Regular activity can be resumed a week later and physical exercise roughly two months afterwards. During this time, a special bra needs to be worn. The Natrelle implants by Allergan used at the clinic are covered with a lifetime guarantee because of the top quality materials used to make them.

ABDOMINOPLASTY WHAT YOU NEED TO REMEMBER

Abdominoplasty is a procedure aimed at reducing excess skin and subcutaneous tissue, and improving the abdomen contour and muscle tension. It is more than an aesthetic procedure as better muscle tension has a beneficial effect on the abdomen coating and makes life generally more comfortable. At Promedion Clinic, the abdominoplasty procedure is often combined with liposuction. This is performed in the initial stage of the procedure, and the results are more spectacular than ever. The most typical candidates for the procedure are women who have given birth, and people who have undergone intensive weight loss and have attained and intend to maintain their target weight.

RHINOPLASTY WHAT YOU NEED TO REMEMBER

Rhinoplasty is for those dissatisfied with the shape of their nose. Apart from purely aesthetic considerations, some people suffer from a deviated nasal septum and experience breathing problems. The Promedion Clinic offers procedures aimed at an overall correction of the nose allowing for a perfect aesthetic effect and the restoration of patency. The crucial success factor for otorhinolaryngological and rhinoplasty surgeries is that they are performed simultaneously and by using the open method.

Promedion Klinika Chirurgii Plastycznej i Medycyny Estetycznej ul. Kazimierza Wóycickiego 4, 01-938 Warszawa, tel. + 48 22 835 16 12

www.klinikapromedion.pl

M U S T H AV E

dla niej

3

Do you want to make your outfit more energetic and bright, or just lift your mood? Just pick something yellow – the perfect hue for August.

2

4

4

W STRONĘ SŁOŃCA

1

5

To the sun

5

6

8

9

10

Chcesz dodać stylizacji odrobinę ciepła i energii lub po prostu poprawić sobie humor? Postaw na kolor żółty, który będzie idealny na sierpniowe spacery.

7

1. PRADA moherowy sweterek, €420 2. ETRO jedwabna chusta, €590 3. ANDY&MAG okulary marki Linda Farrow, 3500 zł 4. GUCCI kryształowa broszka, €390 5. WITTCHEN torebka, 199,90 zł 6. SOLAR sukienka, 1599 zł 7. SAMSONITE transparentna walizka Neopulse Lifestyle, ok. 1249 zł 8. BANK PEKAO S.A. rewolucyjna karta jest gwarancją niskich kursów na całym świecie, więcej na: pekao.com.pl 9. CHAN LUU pozłacany naszyjnik, €166 10. WITTCHEN sandały, 429 zł 11. DOLCE & GABBANA spódnica, €745 ❚ 1. PRADA mohair sweater, €420 2. ETRO silk scarf, €590 3. ANDY&MAG Linda Farrow eyeglasses, PLN 3,500 4. GUCCI crystal brooch, €390 5. WITTCHEN bag, PLN 199.90 6. SOLAR dress PLN 1,599 7. SAMSONITE Neopulse Lifestyle transparent suitcase, approx. PLN 1,249 8. BANK PEKAO S.A. revolutionary card which guarantees low exchange rates all over the world, more at pekao.com.pl 9. CHAN LUU gold-plated necklace, €166 10. WITTCHEN sandals, PLN 429 11. DOLCE & GABBANA skirt, €745

154

© M . P.

11

PROMOCJA

6 RZECZY, KTÓRE WARTO WIEDZIEĆ O KWASIE HIALURONOWYM Kwas hialuronowy to absolutny hit na całym świecie! Pokochaliśmy go za jego wszechstronne działanie i biozgodność ze skórą.

Jakie są zastosowania kwasu hialuronowego? Przeczytaj zestawienie przygotowane przez specjalistów z Ambasady Urody.

EFEKT DŁUŻSZY NIŻ INNE Używane w Ambasadzie Urody produkty Neauvia Organic z kwasem hialuronowym są bogate w dodatkowe substancje aktywne takie jak peptydy czy hydroksyapatyt. Hydroksyapatyt wapnia naturalnie występuje w kościach człowieka i jest szeroko wykorzystywany w medycynie. Badania wykazały, że jego obecność pobudza tkanki do wytwarzania własnego kolagenu. Dzięki temu wytwarzany kolagen, w miarę wchłaniania się wypełniacza, w naturalny sposób go zastępuje i efekt odmłodzenia jest trwalszy.

BIOZGODNOŚĆ ZE SKÓRĄ Podanie kwasu hialuronowego jako wypełniacza jest obecnie jedną z najbezpieczniejszych sposobów cofania zegara biologicznego skóry ze względu na jego biozgodność z ludzkimi tkankami.

Kwas hialuronowy naturalnie występuje w naszym organizmie i nie powoduje reakcji immunologicznej, a wręcz działa odmładzająco na komórki.

RADA EKSPERTA: Jeżeli potrzebujesz dogłębnej regeneracji skóry, to polecam zabieg mezoterapii głębokiej. Jest to najgłębsze podanie preparatu i daje najdłuższe efekty, a także największe odmłodzenie, odżywienie i nawilżenie tkanek. Zrewitalizowane komórki tworzą jędrniejszą i zdrowszą skórę o młodszym wyglądzie. Mezoterapia głęboka kwasem hialuronowym wspomaga również ochronę skóry przed czynnikami zewnętrznymi takimi jak słońce czy mróz.

Dr Robert Jan Chmielewski z Ambasady Urody w Warszawie

Mezoterapia wypełniająca z hydroksyapatytem wapnia naturalnie odmłodzi twarz i szyję.

NATURALNY WYPEŁNIACZ Kwas hialuronowy jest najczęściej używanym wypełniaczem. To właśnie nim powiększa się usta i wypełnia dolinę łez czy bruzdy nosowo-wargowe. Szczególnie do wypełniania ust jest on bezwzględnie najlepszym rozwiązaniem. W Ambasadzie Urody swoim pacjentkom najczęściej polecamy preparaty Neauvia Organic ze względu na niezwykłą skuteczność i bezpieczeństwo stosowania. Te biozgodne ze skórą wypełniacze nie tylko nadadzą piękny kształt Twoim ustom, ale także doskonale je nawilżą i sprawią, że nie będą pierzchnąć.

BIOREWITALIZACJA SKÓRY Mezoterapia igłowa z użyciem kwasu hialuronowego jest jednym z najbardziej popularnych zabiegów medycyny estetycznej. Forma podania sprawia, że preparat trafia dokładnie tam, gdzie ma zadziałać. Kwas hialuronowy w połączeniu z odpowiednimi substancjami aktywnymi powoduje, że komórki skóry zostają głęboko nawilżone oraz odżywione, pozwalając uzyskać efekt odmłodzenia i wygładzenia zmarszczek oraz ujędrnienia i zagęszczenia skóry.

CZY WIESZ, ŻE.. ŻE... ...mezoterapię igłową najlepiej wykonać tuż przed wyjazdem na wakacje w ramach ochrony przed szkodliwym działaniem czynników zewnętrznych. Odpowiednie nawilżenie skóry pozwoli nam uniknąć wysuszenia skóry przez słońce, wiatr i wodę. Co więcej, opalenizna będzie utrzymywać się dłużej. Po powrocie z urlopu warto zastosować zabieg mezoterapii igłowej, aby nawodnić skórę i zniwelować negatywne skutki opalania.

AMBASADA URODY to

Druga generacja preparatów Neauvia w rękach specjalistów z Ambasady Urody to najczystsze i najbezpieczniejsze rozwiązanie.

AMBASADA URODY MEDICAL SPA ul. Hlonda 2, Warszawa-Wilanów

znana sieć warszawskich klinik, w których od ponad 15 lat zespół najlepszych specjalistów dba o swoich Klientów, pomagając im zachować młody wygląd oraz zgrabną sylwetkę na lata. Łącząc najwyższej jakości produkty kosmetyczne, medyczne oraz najnowsze i najbardziej innowacyjne urządzenia, z sukcesem wprowadza najskuteczniejsze programy pielęgnacyjne, które pozwalają każdemu Klientowi osiągnąć wymarzony efekt.

AMBASADA URODY DAY SPA ul. Wilcza 9a, Warszawa-Śródmieście www.ambasadaurody.pl

AMBASADA URODY WELLNESS SPA ul. Klimczaka 1, Artisclub, Warszawa-Wilanów

M U S T H AV E

dla niego

2

Pogoda w sierpniu bywa kapryśna. Dlatego wybierając się w podróż, przygotuj się na kilka wariantów.

1

W DROGĘ?

Off we go

11

3

3

10

6

4

The weathee in August is unpredictable. When packing your suitcase be prepared for all options.

9

9 10 8

5 7

8

5

1. SAMSONITE plecak komputerowy 15.6” linii Safton, ok. 649 zł 2. PAUL SMITH okulary przeciwsłoneczne, €270 3. THORSUN bawełniana koszula, €235 4. KILLTEC bermudy, 224 zł 5. VICTORINOX walizka podręczna z serii Vx Touring, 1890 zł 6. SONY słuchawki bezprzewodowe z systemem eliminacji hałasu, 699 zł 7. HERON PRESTON pasek, 120 € 8. WITTCHEN półbuty, 459,90 zł 9. MAURICE LACROIX zegarek AIKON Quartz Chrono 44 mm Camouflage, 6200 zł 10. PS PAUL SMITH dżinsy, €150 11. FOLK wełniany sweter, 155€ ❚ 1. SAMSONITE 15.6” laptop Safton backpack, approx. PLN 649 2. PAUL SMITH sunglasses, €270 3. THORSUN cotton shirt, €235 4. KILLTEC shorts, PLN 224 5. VICTORINOX Vx Touring series carry-on suitcase, PLN 1,890 6. SONY wireless noise-canselling earphones, PLN 699 7. HERON PRESTON belt, €120 8. WITTCHEN shoes, PLN 459.90 9. MAURICE LACROIX AIKON Quartz Chrono 44 mm Camouflage timepiece, PLN 6,200 10. PS PAUL SMITH jeans, €150 11. FOLK wool sweater, 155€

156

© M . P.

9

M U S T H AV E

dla dziecka

Mieniące się butorolki, zegarki z podobiznami ulubionych kreskówkowych bohaterów czy bransoletki z Myszką Minnie – oto kilka naszych podpowiedzi, jak umilić dzieciakom wakacje.

2 3

2

KRAINA BAJEK

1 1

3

Land of fairy-tales

1

3

Flashing roller skate shoes, watches featuring favourite cartoon characters and Minnie Mouse charm bracelets are just a few tips on how to make the summer even more fun for kids.

9

4

7

8

6

5

1. STAMP kask rowerowy, 129 zł 2. APART kolekcja Disney by Apart, bransoleta srebrna z emalią, 189 zł 3. SPOKEY rękawice bramkarskie, 109,99 zł 4. ZARA żakardowy sweter, 69,90 zł 5. APART kolekcja Disney by Apart, kolczyki srebrne z emalią, 129 zł 6. SAMSONITE walizka Spinner 46 cm z serii Disney Toy Story, ok. 399 zł 7. SNEAKLED butorolki świecące LED, 169 zł 8. MOTUS deskorolka elektryczna, 499 zł 9. APART zegarki AM:PM z kolekcji Marvel, 210 zł ❚ 1. STAMP bicycle helmet, PLN 129 2. APART Disney by Apart collection, silver enamel bracelet, PLN 189 3. SPOKEY goalkeeper gloves, PLN 109.99 4. ZARA jacquard sweater, PLN 69.90 5. APART Disney by Apart collection, silver enamel earrings, PLN 129 6. SAMSONITE Disney Toy Story Spinner 46 cm suitcase, approx. PLN 399 7. SNEAKLED LED roller skate shoes, PLN 169 8. MOTUS electric skareboard, PLN 499 9. APART Marvel collection AM:PM watch, PLN 210

158

© M . P.

5

VX TOURING ul. 17 Stycznia 62 | ul. Ptasia 6, Warszawa DOWIEDZ SIĘ WIĘCEJ NA VICTORINOX.COM

MAKERS OF THE ORIGINAL SWISS ARMY KNIFE | ESTABLISHED 1884

GOOD JOB

Citi Handlowy

DOBRY CZAS NA INWESTOWANIE Good time to invest DYWERSYFIKACJA PORTFELA, SZEROKIE SPOJRZENIE NA RYNEK ORAZ ODPOWIEDZIALNE ZARZĄDZANIE RYZYKIEM – OTO GŁÓWNE ZASADY INWESTOWANIA – TŁUMACZY PIOTR ŚWIĘCIK, SZEF BIURA DORADZTWA I FUNDUSZY INWESTYCYJNYCH CITI HANDLOWY. ❚ “PORTFOLIO DIVERSIFICATION, A BROAD MARKET PERSPECTIVE AND RESPONSIBLE RISK MANAGEMENT”, EXPLAINS PIOTR ŚWIĘCIK, HEAD OF THE INVESTMENT FUNDS & ADVISORY BUREAU AT CITI HANDLOWY.

Jakie obszary rynku finansowego powinien śledzić ktoś, kto świadomie myśli o swoim portfelu?

Po pierwsze trzeba się orientować w ogólnej sytuacji makroekonomicznej. Mówię o globalnym rynku – na naszą gospodarkę mają przecież przełożenie rynki: naszych sąsiadów, amerykański czy nawet chiński.

Druga rzecz, na którą trzeba zawracać uwagę, to rynek obligacji. Wiem, że osoby, z którymi na co dzień mam do czynienia, rozmawiając o inwestycjach, patrzą na rynek finansowy czysto z perspektywy akcji.

To błąd, bo powinno się patrzeć szerzej, czyli właśnie brać pod uwagę rynek obligacji, który jest niesłychanie ważny ze względu chociażby na programy banków centralnych. Ponadto istotne są trendy na rynku walutowym i alternatywne klasy aktywów. By zatem móc mądrze zdecydować, gdzie ulokować swoje środki, trzeba uwzględnić wszystkie te elementy.

Wspomniał pan o bankach centralnych.

Dlaczego FED czy ECB są takie ważne?

W ciągu ostatniej dekady ich rola nabrała szczególnego znaczenia. By to wytłumaczyć, musimy się cofnąć do 2008 r., kiedy uderzył w rynki globalny kryzys finansowy. Tamta sytuacja wymagała interwencji banków centralnych w postaci dostarczenia płynności na rynek. Zarówno poprzez obniżenie stóp procentowych, jak i wprowadzenie różnego rodzaju programów,

160

które bezpośrednio dostarczały żywej gotówki gospodarce. Dziś doszło do tego, że to, co prognozują banki centralne, potrafi wywołać bardzo silne reakcje na rynkach finansowych.

W Polsce także widzimy te reakcje?

Owszem, chociażby na rynku walutowym. Kiedy waha się kurs dolara czy euro, złoty też musi zareagować. Ponadto od dłuższego czasu np. rentowność obligacji spadają, co przekłada się na inne segmenty rynku.

Ale niedawno przeżywaliśmy globalny kryzys, który nie dotknął Polski. Jak w takim razie rynki finansowe mają się do tzw. prawdziwej gospodarki – czy odzwierciedlają jej realny stan?

Polska gospodarka ma się nie tylko bardzo dobrze, ale wszystko wskazuje na to, że rok 2019 zakończymy lepiej, niż przewidywały prognozy. Co ciekawe, to z kolei nie przekłada się na zachowania naszych lokalnych polskich indeksów giełdowych, które wciąż poruszają się w trendzie bocznym. Inwestując zatem w polskie akcje, nie było ostatnio okazji, by zwielokrotnić zyski. Ale już w USA sytuacja jest odwrotna i te powiązania tendencji rynkowych z prawdziwą gospodarką są namacalne.

Otóż społeczeństwo amerykańskie posiada spore oszczędności, które są często inwestowane w akcje. Tamtejszy rynek finansowy jest mocny, co z kolei powoduje

What areas of the financial market should you follow if you’re seriously thinking about their portfolio?

First, you need to have some general knowledge about the macroeconomic situation.

I’m referring to the global market since different markets influence our economy, especially those of our neighbours, the US, and even China. You also need to keep your eye on the bond market. Some of the clients I deal with on a daily basis are solely focused on stocks when we talk about investing. This is a mistake, as you have to take a broader view. Specifically, you have to take the bond market into account as well. This is essential in view of what central banks are planning. The trends on foreign currency markets and alternative classes of assets are also important. So, if you’re going to make informed decisions about where to invest your money, you need to factor in all these elements.

You mentioned central banks. Why are the FED and the ECB so important?

Over the past ten years, their roles have become especially significant. To understand this, you need to cast your mind back to 2008, when the global financial crisis broke out. The situation required the intervention of central banks to ensure market liquidity.

This was done by cutting interest rates and implementing all sorts of programmes that injected cash into the economy. We now

© M . P.

tekst | by marianna kucharska

tzw. efekt majątkowy – rosną oszczędności, nastroje, konsumpcja i obserwujemy wzrost gospodarczy.

Czy teraz jest dobry czas na inwestowanie?

Na szeroko pojęte inwestowanie zawsze jest dobry czas. Tylko pytanie, w jaką klasę aktywów warto w danym momencie postawić: akcje, obligacje, a może przeczekać trudniejsze czasy w gotówce? W tym kluczowym momencie odesłałbym do usług doradztwa inwestycyjnego. W Citi Handlowy w tej chwili mamy najbardziej kompleksową na polskim rynku obsługę w zakresie doradztwa. Przede wszystkim dysponujemy narzędziami, które wykraczają poza możliwości przeciętnego obywatela. Próg wejścia do bezpłatnego skorzystania zarówno z tego systemu, jak i z obsługi dedykowanych specjalistów jest relatywnie niski – segment Gold zaczyna się od 400 tys. zł.

Jakie są zatem dziś najważniejsze zasady inwestowania?

Po pierwsze: dywersyfikacja, tzn. portfel nigdy nie powinien składać się tylko z jednego aktywa. Ryzyko finansowe musi być rozproszone na co najmniej kilka rozwiązań. Trzeba też pamiętać o żelaznej zasadzie: wyższy, oczekiwany przez nas zysk wiąże się z wyższym ryzykiem. Tzn. budując portfel, powinniśmy odpowiedzieć sobie na pytanie, czego oczekujemy i jakie ryzyko jesteśmy w stanie ponieść. Dodałbym jeszcze jedną kwestię – tzn. finanse behawioralne. W inwestowaniu nie wolno kierować się emocjami. Rdzeniem każdej decyzji powinna być staranna analiza.

A jaką rolę w inwestowaniu odgrywa wszechobecna technologia?

Dla nas „digital” jest hasłem przewodnim w każdym sektorze. Technologia rewolucyjnie zmieniła rynki finansowe. Ułatwiła do nich dostęp. Jednak czynnik ludzki wciąż jest kluczowy – mam na myśli doradcę, który będzie umiał odpowiedzieć na skomplikowane pytania i właściwiej niż algorytm odczyta potrzeby klienta. W Citi Handlowy stawiamy na fuzję zaawansowanego algorytmu, całego portfela klienta oraz sytuację na rynku. Cały proces doradztwa możemy przeprowadzić za pomocą iPada w dogodnym dla klienta miejscu.

Siła technologii.

Tekst powstał we współpracy z Citi Handlowym.

PIOTR ŚWIĘCIK – licencjonowany

Doradca Inwestycyjny i Makler Papierów Wartościowych. W branży finansowej obecny od 14 lat m.in. jako zarządzający portfelami klientów ING Banku Śląskiego. ❚ Licensed Investment Adviser and Securities Broker. Has been working in the industry for 14 years, among others as manager of the portfolios of ING Bank Śląski clients.

have a situation where central bank forecasts can trigger very strong reactions on financial markets.

Do we see these reactions in Poland?

Absolutely – at least on the foreign currency market. The złoty is affected whenever the dollar or euro rate fluctuates. Moreover, for some time now, the profitability of bonds has been dropping, and this has had an impact on other market segments.

Still, the world recently experienced a global crisis that spared Poland. What is the link between the financial markets and the “real” economy? Do they reflect their actual condition?

The Polish economy is not only doing very well, but in all likelihood, 2019 will end better than forecasted. Interestingly, this has not affected the behaviour of Polish stock exchange indexes, which continue to operate as a side trend. So if you’ve invested in Polish stocks recently, you would have had few opportunities to multiply your profits.

But the situation in the US is the complete opposite – the links between market trends and the real economy are visible and tangible. American society has considerable savings, and a lot of it has been invested on the stock exchange. The US financial mar-

ket is strong, which has produced a “property effect” – savings and consumption have increased, the mood has become more bullish, and there is an economic boom.

Is now a good time to invest?

It is always a good time to invest – in the broad sense of the term. The question is what class of assets you should bet on at a given time. Stocks? Bonds? Or wade out a difficult period by keeping your money in cash? When faced with this dilemma, I would advise you to seek the advice of investment consultants. At Citi Handlowy, we provide the most comprehensive consultancy services available. Most of all, we have tools that exceed the capacity of the average person. The entry threshold to be able to use this free system and the service of dedicated specialists is relatively low – the minimum amount for the Gold segment is PLN 400,000.

What are the key principles of investing these days?

Firstly, diversification i.e. your portfolio should never consist of a single asset. The financial risk has to be spread across several options. You also need to bear in mind that the greater the profit, the greater the risk.

This means that when you set up an investment portfolio, you first need to assess your expectations and the level of risk you are prepared to take. I’d also add another issue – behavioural finances. You cannot be guided by your emotions when you invest.

Every decision you make has to be meticulously analysed beforehand.

What role does omnipresent technology have to play in investing?

To us, the term “digital” is the guiding light in each sector. Technology has revolutionised financial markets. It has certainly streamlined access to them. Still, the human factor cannot be underestimated – what I have in mind is a consultant who can answer complex questions and identify the client’s needs better than any algorithm. At Citi Handlowy, we weigh advanced algorithms against the client’s overall portfolio and the state of the market The entire consultancy process can be done on an iPad and wherever the client finds it convenient. That’s the power of technology.

Article written in collaboration with Citi Handlowy.

161

GOOD ADDRESS

nasze rekomendacje

1 2

PRESTIGE ZONE

3

1. CZAS STOP Stop the time Masaż kobido to całkowicie naturalny lifting twarzy. Co ciekawe, jego efekty utrzymują się przez tydzień. Kobido wymaga od terapeuty znajomości wielu technik oraz umiejętności dopasowywania ich do tego, czego potrzebuje dana twarz. Działa na skórę, powięź, mięśnie. Specjaliści twierdzą, że robiony regularnie (np. raz w tygodniu) – opóźnia procesy starzenia się. Masaż dostępny w warszawskiej klinice Mr&Mrs Spa. ❚ The Kobido Massage is a fully natural face lift and its effects last for a week. Kobido requires the knowledge of different techniques from the therapist and it is adjusted to the needs of the given person. It has a beneficial effect on the skin, the fascia and muscles. According to experts, if administered regularly (e.g. once a week) it can postpone the ageing process. The massage is available at the Warsaw Mr&Mrs Spa. mrandmrsspa.pl

162

2. JAKOŚĆ WYMAGA DOŚWIADCZENIA Quality requires experience

3. NOWA ODSŁONA KUCHNI POLSKIEJ A new take on Polish food

4. W WAZONACH CIĘTE KWIATY Fresh flowers in vases

Nosalowy Park Hotel & SPA to nowy prestiżowy projekt Grupy Nosalowy. Obiekt powstaje w Zakopanem (otwarcie planowane jest na zimę tego roku), w rozbudowywanym pałacu Villa Marilor z 1905 r. zlokalizowanym 500 m od Krupówek. Będzie oferować 139 luksusowych pokoi, w tym apartamenty na najwyższych kondygnacjach z prywatnymi ogrodami i panoramicznym widokiem na pasmo Tatr. ❚ Nosalowy Park Hotel & Spa is a new prestigious project

by Nosalowy Group. The property in Zakopane (the opening is scheduled this winter) will be housed in the extended 1905 Villa Marilor palace at 500 m away from the Krupówki. It will offer 139 luxury rooms including top floor apartments with private gardens and panoramic views of the Tatra mountains.

ELIXIR by Dom Wódki w zabytkowej kamienicy Petyskusa przy pl. Teatralnym w Warszawie to restauracja dla ludzi otwartych na najwyższej jakości doznania kulinarne. To pierwsza restauracja z kompleksowym podejściem do idei food pairingu w oparciu o polską kuchnię oraz wódkę i inne tradycyjne spirytualia, takie jak miody pitne i nalewki.

Menu stanowią tradycyjne dania kuchni polskiej w nowoczesnej interpretacji. ❚ ELIXIR by Dom Wódki at the historical Petyskus House in Teatralny Square in Warsaw is a restaurant for people open to premium culinary experiences. It is the first restaurant which takes a holistic approach to food-pairing based on vodka and other traditional spirits like meads and cordials. The menu features traditional Polish dishes in modern interpretations.

...na stołach haftowane obrusy, dyskretne światło i muzyka płynąca z pianina. Tak wita nas Restauracja Polska Różana w Warszawie.

Zarówno w kwestii wystroju, jak i kuchni spotykamy się tutaj z tradycją w lekkim i delikatnym wydaniu. W karcie dań znajdziemy przekąski, zielone sałaty, drób, ryby i mięsiwa. Tradycyjna kuchnia polska spotyka się tutaj z nutą współczesnych pomysłów. ❚ ...embroidered tablecloths, discreet lighting and live music. This is how you are greeted at the Polska Różana restaurant in Warsaw.

The restaurant is true to tradition but offers a new take on it both as regards the food and the interior design. The menu features starters, salads, poultry, fish and meat dishes. Różana is the place to go for tradtional Polish cuisine with a modern twist.

nosalowy-dwor.eu

domwodki.pl

restauracjarozana.com.pl

© M . P.

4

SIATKA POŁĄCZEŃ ROUTE MAP

LOT SKY BAR

LOT SKY BAR

164 168

FLOTA

FLEET 171 WYDARZENIA

LOT NEWS

172

ROZRYWKA POKŁADOWA IN FLIGHT ENTERTAINMENT

180

Bądź naszym gościem Be our guest

LOT NA ŚWIECIE

LOT in the world

Fort McMurray Edmonton

SIATKA P OŁĄCZEŃ

route map

Vancouver San Francisco

Saskatoon

Calgary

Seattle

Winnipeg

Portland

Phoenix

San Diego

Toronto New York (Newark)

Chicago

Las Vegas

Los Angeles

Québec Montreal Halifax

Ottawa

Minneapolis

Cleveland Denver Pittsburgh New York (JFK) Atlanta Charlotte Dallas Houston

Tampa

Orlando

Miami Punta Cana

POŁĄCZENIA REGIONALNE Regional routes

Gällivare

Arvidsjaur

Trondheim

Stockholm

TALLINN

Copenhagen Gdansk

London (City)

Olsztyn

Szczecin

Bydgoszcz Poznan Zielona Gora

Brussels

Vilnius

WARSAW

Kyiv (Boryspil)

Lublin

Wroclaw

Katowice

Krakow Rzeszow Lviv

Vienna BUDAPEST

Odesa

Nice

lot.com

Girona

164

Constanca

Bucharest Split Dubrovnik Tivat Podgorica Tirana

Corfu Catania

Warna Burgas Istanbul

Ohrid

Aviv Tel Aviv Tel

Mytilene Bodrum

Antyla Rodos

Yekaterinburg

Krakow

Kazan Samara

WARSAW

Nur-Sultan

Rostov-on-Don Krasnodar

Beijing (Capital)

Tbilisi Yerevan

Beirut Tel Aviv Cairo

Irkuck

Amman

Beijing (Daxing)

Seoul

Fukuoka

Kuwait

Bahrain Dubai

New Delhi

SIAT KA P OŁĄCZEŃ

Rzeszow BUDAPEST

Sapporo Sendai

Tokyo

Taipei Hanoi

route map

Ho Chi Minh

Colombo Singapore

Brisbane Perth

Sydney Adelaide Canberra

Melbourne

połączenia LOT-u / LOT flights połączenie code-share / code-share flights połączenia LOT-u realizowane w e współpracy z linią Nordica / LOT connections in cooperation with Nordica

Dubai

połączenia czarterowe / charter flights kierunek code-share / code-share destination

Budapeszt – Bruksela od 2 września / Budapest – Brussels starting 2nd September Budapeszt – Bukareszt od 2 września / Budapest – Bucharest starting 2nd September Warszawa – New Delhi od 11 września / Warsaw– New Delhi starting 11th September Warszawa – Pekin (Daxing) od 28 października / Warsaw – Bejing (Daxing) starting 28th October Warszawa – Kolombo od 3 listopada / Warsaw – Colombo starting 3rd November

lot.com

Colombo nowe kierunki / new destinations

165

LOT W EUROPIE. POŁĄCZENIA Z I DO WARSZAWY LOT in Europe. Flights to and from Warsaw Oslo

Helsinki

Tallinn

Stockholm Gothenburg

Edinburgh

Riga

Billund Copenhagen

Palanga

St Petersburg

Moscow (Sheremetyevo)

Moscow (Domodedovo) Kaunas Vilnius Minsk

Kaliningrad Hamburg Amsterdam London (Heathrow) Hannover Berlin WARSAW London (City) Düsseldorf

route map SIATKA P OŁĄCZEŃ

Kiev (Boryspil) Kharkiv Brussels Frankfurt Kiev (Zhuliany) Luxembourg Nuremberg Prague Lviv Stuttgart Munich Linz Vienna Zaporizhia Zurich Košice Salzburg Chisinau Graz Innsbruck Geneva Budapest Klagenfurt Odesa Lyon Milan Ljubljana Cluj-Napoca Zagreb Venice Turin Pula Bucharest Belgrade Nice Zadar Varna Girona Split Dubrovnik Burgas Sofia Barcelona Podgorica Skopje Istanbul Ankara Thessaloniki

Paris

Porto

Lisbon

Madrid

Corfu

połączenia bezpośrednie LOT-u / direct LOT flights

Izmir

połączenie code-share / code-share flights połączenia czarterowe / charter flights seasonal flights

Ankara

kierunek code-share / code-share destination

Corfu

połączenia sezonowe / seasonal flights

Catania

Bodrum

Adana Antalya

Dalaman Larnaca

BEZPIECZEŃSTWO

Safety

BEZPIECZEŃSTWO NA POKŁADZIE SAMOLOTÓW LOT ❚ SAFETY ON BOARD LOT AIRCRAFT

Zakaz palenia (również papierosów elektronicznych) ❚ No smoking (including e-cigarettes)

Nie pijemy alkoholu wniesionego na pokład lub kupionego w Duty Free ❚ Do not drink alcohol brought on board or purchased in Duty Free

Podczas startu i lądowania laptop musi być wyłączony i umieszczony w kieszeni fotela lub na półce, a z telefonów komórkowych pasażerowie mogą korzystać wyłącznie w trybie samolotowym.

Wizerunek członków załóg podlega ochronie prawnej. Uprzejmie prosimy o uszanowanie prywatności i niefotografowanie/niefilmowanie naszych pracowników, a także o nierozpowszechnianie wizerunku bez ich zgody. ❚ During take-off and landing, laptops must be switched off and placed in the back seat pocket in front of you or on the shelf, and mobile phones can only be used in aeroplane mode. The image rights of cabin crew members are protected by law. Please respect their privacy and do not photograph/film our staff and do not disseminate their image without their permission.

lot.com

TRANSAKCJE BEZGOTÓWKOWE NA POKŁADZIE ❚ NON-CASH TRANSACTIONS ON BOARD

166

Uprzejmie informujemy, że w celu zapewnienia bezpieczeństwa bezgotówkowych transakcji płatniczych na pokładach swoich samolotów LOT zbiera i przechowuje niektóre z Państwa danych, np. imię i nazwisko, numer dokumentu tożsamości, adres zamieszkania i numer miejsca zajmowanego na pokładzie. W tym zakresie administratorem Państwa danych jest LOT*. W związku z powyższym przysługuje Państwu prawo wniesienia sprzeciwu, prawo dostępu do danych, prawo żądania ich sprostowania, ich usunięcia lub ograniczenia ich przetwarzania. W sprawach związanych z przetwarzaniem danych osobowych można skontaktować się z Inspektorem Ochrony Danych pisemnie pod adresem LOT lub mailowo pod adresem e-mail: iod@lot.pl. Podawanie ww. danych osobowych podczas transakcji jest dobrowolne. W przypadku odmowy możliwe jest dokonanie standardowej płatności gotówkowej - bez użycia karty. ❚ Please be advised that in order to ensure the security of payment transactions on board our aircraft, LOT is collecting and storing some of your personal data, e.g. your forename and surname, identity card number, residential address, and seat number. LOT* are the controller of the personal data provided above. You have a right to object, as well as right: to withdraw your consent, access to your personal data, to demand that your personal data is rectified or limited or to be forgotten. To discuss matters related to the protection of your personal data you can contact Data Protection Officer in writing, to the address of the registered office LOT or via e-mail: iod@lot.pl. * Polskie Linie Lotnicze “LOT” S.A., ul. 17 Stycznia 43, 02-146 Warszawa ❚ Polskie Linie Lotnicze “LOT” S.A., ul. 17 Stycznia 43, 02-146 Warszawa

ŚNIADANIE BREAKFAST

LUNCH

Dostępne w rejsach

Dostępne w rejsach

Available on flights

<8h

Available on flights

<8h

3

7

5

4

2

1

6

1

2

3

1. Croissant maślany z serem gouda i szynką dojrzewającą

4

10

PLN

2. Croissant maślany z serkiem śmietankowym i nutellą

Nowość/New

10

PLN

Butter croissant

with cream cheese and Nutella

3. Kanapka

z wędzonym łososiem, serkiem chrzanowym, rukolą i kaparami w pełnoziarnistej bułce

Nowość/New

15

PLN

Sandwich

with smoked salmon, horseradish cream cheese, rocket salad and capers served on whole wheat bread

4.Owsianka

Quaker Golden Syrup

Porridge

ze schabem, ogórkiem konserwowym i sosem musztardowo-miodowym w pełnoziarnistej bułce

PLN

Sandwich

Butter croissant

with gouda cheese and prosciutto style ham

15

1. Kanapka

with pork roast, pickled cucumber and honey-mustard dressing served on whole wheat bread

15

2. Kanapka

z serami radamer i mozzarella z dodatkiem czarnych oliwek, papryki i rukoli w pełnoziarnistej bułce

Sandwich

with radamer and mozarella cheese accompanied by black olives, red pepper and rocket salad served on whole wheat bread

3. Gryczotto

10

z burakami i jarmużem*

PLN

PLN

Buckwheat

10

PLN

with beets and kale *w ofercie do wyczerpania zapasów

Quaker Golden Syrup

<8h

Rejsy krótkodystansowe Short-haul flights

>8h

Rejsy długodystansowe Long-haul flights

W wybranych rejsach oferta Sky Bar może być ograniczona lub niedostępna.

Rejsy czarterowe Charter flights

4. Sałatka

15

PLN

z kozim serem, burakami, czarnymi oliwkami, suszonymi pomidorami, ogórkiem i sosem musztardowo-miodowym

Pasta in a vegetarian sauce with tomatoes, zucchini, mushrooms & olives

PLN

Kurczak w sosie masala na bazie jogurtu z cebulą i orientalnymi ziołami, podawany z żółtym ryżem

Chicken Tikka Masala

Chicken in masala sauce with yoghurt, onions and oriental herbs accompanied with yellow rice

Wege Vege

Sky Bar offer is limited or not available on selected fights.

PLN

Vegetarian pasta

with beetroot and goat’s cheese, black olives, sun-dried tomatoes and fresh cucumber served with honey-mustard dressing

25

25

Makaron w sosie warzywnym z pomidorami, cukinią, pieczarkami i oliwkami

Salad

5.Kurczak Tikka Masala

6. Makaron z warzywami

7. Lasagne bolognese

25

PLN

Płaty makaronu w sosie ziołowo-pomidorowym z mielonym mięsem, polane sosem beszamelowym Layers of pasta in a herby tomato sauce with minced meat, topped with béchamel sauce

Bez glutenu Gluten free

Bez dodatku cukru No sugar added

ALKOHOLE SPIRITS

NAPOJE BEZALKOHOLOWE SOFT DRINKS

Dostępne w rejsach

Dostępne w rejsach

<8h

Available on flights

Available on flights

<8h

1

8

1. Sok jabłkowy Apple Juice

PLN

300 ml

1

2

3

4

5

8

2. Sok pomarańczowy Orange Juice

2

PLN

300 ml

8

PLN

3. Sok pomidorowy Tomato Juice

3

300 ml

6

7

8

4

9

4. Sok marchewkowo-bananowy Banana and carrot juice

8

PLN

300 ml

5

5. Pepsi 330 ml

6 6. Pepsi MAX 330 ml

7 10

11

1. Żubrówka z trawą

Żubrówka

Bison Grass Vodka 50 ml

2. Nemiroff De Luxe biała white Vodka

12

12

PLN >8h

Nowość/New

12

PLN >8h

50 ml

4. Lemon Tree

Wódka smakowa Flavoured Vodka 50 ml

5. Scotch Whisky Famous Grouse 50 ml

6. London’s Gin No 1 50 ml

7. Kraken rum 50 ml

<8h <8h

Rejsy krótkodystansowe Short-haul flights

Nowość/New

12 12 15 15 15

PLN

9. Whiskey Bushmills Black Bush

>8h

PLN >8h

PLN >8h

PLN >8h

PLN

200 ml

11. Wino białe White wine

8

15

z karmelem i solą morską with caramel and sea salt 50 ml

10. Prosecco Extra Dry

330 ml

14

8. Likier Chopin

50 ml

50 ml

3. Nemiroff De Luxe Honey Pepper

13

7. 7 Up

15

20 15

8. Tonic Schweppes 330 ml

PLN >8h

9

PLN

Nowość/New

9. Red Bull

10

187 ml

13. Cydr Lubelski Lubelski Cider 500 ml

14. Heineken Piwo / Beer

15 15 10

Nowość/New

10. Red Bull Sugarfree

>8h

250 ml

PLN

8 8 8 8 5

PLN

11

PLN

12 PLN >8h

PLN

330 ml

8

11. Dilmah Exceptional herbata/tea Ceylon Green Tea, Elegant Earl Grey, Perfect Ceylon Tea

>8h

187 ml

12. Wino czerwone Red wine

250 ml

8

13

12. Mokate kawa/coffee instant 13. Krystaliczne Źródło n/gaz i gaz still/sparkling woda/water

5 5

PLN

PLN

PLN

PLN >8h

PLN >8h

PLN >8h

PLN

PLN

PLN

0,5 l

>8h

>8h

W wybranych rejsach oferta Sky Bar może być ograniczona lub niedostępna.

>8h

Rejsy długodystansowe Long-haul flights

Sky Bar offer is limited or not available on selected fights.

Rejsy czarterowe Charter flights

PRZEKĄSKI SNACKS Dostępne w rejsach Available on flights

<8h

2 4 1

3

5

Ceny towarów są podane w złotych polskich (PLN).

Płatność może być realizowana gotówką w złotych polskich (PLN) oraz w euro (EUR) – również w bilonie, w dolarach amerykańskich (USD), w dolarach kanadyjskich (CAD) i w forintach węgierskich (HUF) – z wyłączeniem bilonu – lub za pomocą kart płatniczych. Maksymalna wartość jednorazowych zakupów dla kart VISA, MasterCard, Diners Club, JCB, American Express jest limitowana do 4000 PLN. W przypadku płatności kartą załoga może poprosić o okazanie paszportu lub innego dokumentu.

Prices are quoted in Polish Zloty (PLN). We gladly accept credit and debit cards, or cash in Polish Zloty (PLN), Euro (EUR) – including coins, and US Dollars (USD), Canadian Dollars (CAD) or Hungarian Forint (HUF) – except for coins. The maximum value of oneoff purchases for VISA, MasterCard, Diners Club, JCB and American Express is limited to 4000 PLN. For payments made by credit/debit card you may be asked to present your passport or similar form of ID.

6

7

Uprzejmie prosimy o przygotowanie odliczonej kwoty za zakup. Załoga może odmówić sprzedaży produktu w sytuacji braku możliwości wydania reszty.

We kindly ask you to prepare the exact amount of money needed for your purchase. Crew can decline the purchase if change is not available. Thank you for your cooperation!

8

Dokładamy wszelkich starań, aby zapewnić pełen asortyment produktów. Przepraszamy za ewentualne ograniczenia w wyborze pozycji z menu.

We do our best to provide full selection, however please accept our sincere apologies if some items are not available during this flight.

Alkohol jest sprzedawany pasażerom powyżej 18. roku życia. Spożywanie własnego alkoholu jest zabronione.

We offer alcoholic beverages for passengers above 18 years old only. Consumption of your own alcohol on board is not permitted.

12 10

9 Special offer

5

1 . Tarczyński Kabanos Exclusive GO! Drobiowy Poultry kabanos sausage

4. Twix

PLN

75 g

5. Snickers 75 g

50 g

Nowość/New

Special offer

6. Nic Nac’s

5

2 . Tarczyński Kabanos Exclusive GO! Wieprzowy Pork kabanos sausage

40 g

PLN

7. Mieszanka studencka Helio Nut Mix with raisins

50 g

3. M&M’s 90 g

10

PLN

11

5 5 8 10

PLN

5

Rejsy krótkodystansowe Short-haul flights

PLN

10. Ciasteczko owsiane Quaker Porridge To Go 11. Pringles Original 40 g

100 g

12. Pringles Paprika

W wybranych rejsach oferta Sky Bar może być ograniczona lub niedostępna.

PLN

6

PLN

55 g

>8h

>8h

>8h

100 g

40 g

<8h <8h

8

9. Haribo Złote Misie Haribo Golden Bears

>8h

PLN

PLN

100 g

PLN

PLN

8

8. Orzeszki ziemne Helio Peanuts

>8h

10 10

PLN >8h

PLN

PLL LOT S.A. zastrzegają sobie możliwość zmiany cen bez wcześniejszego uprzedzenia. Z góry przepraszamy za utrudnienia.

All information is valid at the time of the publication.

However, we reserve the right to make price alterations without prior notice. In case such situation please accept our sincere apologies.

Jeżeli chcą Państwo otrzymać fakturę za zakupy dokonane na pokładach naszych samolotów (Upgrade, Duty Free, Sky Bar), prosimy o przesłanie danych do faktury wraz ze skanem potwierdzenia zakupu z terminala na adres mailowy: callcenter.faktury@lot. pl.

All information is valid at the time of the publication.

However, we reserve the right to make price alterations without prior notice. In case such situation please accept our sincere apologies. If you wish to receive an invoice for your purchase made on board (Upgrade, Duty Free, SkyBar) please send your invoicing details along with a scan of proof of purchase to the following email: callcenter.faktury@lot.pl

>8h

Rejsy długodystansowe Long-haul flights

Sky Bar offer is limited or not available on selected fights.

Rejsy czarterowe Charter flights

SAMOLOTY DALEKODYSTANSOWE

Long-haul aircraft

Boeing 787-9 Dreamliner

Boeing 787-8 Dreamliner

NEW 2019

6/8 ** 62,82 m 60,17 m 875 km/h 13 350 km 24/21/249

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc BC/PEC/EC Capacity

Boeing 737 MAX 8

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

Medium and short-haul aircraft

Boeing 737-800

5/15 ** 39,52 m 35,92 m 839 km/h 5750 km 186

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

5 39,47 m 35,78 m 834 km/h 5435 km 189/186

Embraer 195 Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

Bombardier DHC-8Q400

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

12 32,83 m 28,42 m 666 km/h 2500 km 78

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

3 36,40 m 28,90 m 795 km/h 3500 km 162

Embraer 190

15 38,65 m 28,72 m 870 km/h 3990 km 118/114/112***

4 36,24 m 28,72 m 863 km/h 3461 km 106

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

Embraer 170

Embraer 175 Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

Boeing 737-400

FLOTA fleet

SAMOLOTY ŚREDNIO- I KRÓTKODYSTANSOWE

8 56,72 m 60,17 m 875 km/h 12 650 km 18/21/213

12 **** 31,68 m 26,00 m 870 km/h 3300 km 82

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

Bombardier CRJ900ER

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

10 36,34 m 24,85 m 790 km/h 2500 km 90

6 29,90 m 26,00 m 870 km/h 3700 km 76/70

Bombardier CRJ700ER

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

* dostawy kolejnych zamówionych samolotów tego typu w tym roku / *deliveries of more of the ordered aircraft of this type expected this year ** dostawy kolejnych w tym i przyszłym roku / ** deliveries of more aircraft for this year *** w zależności od wersji / depending on the version **** w tym dwa do dyspozycji rządu / **** including two aircraft at the government’s disposal

2 32,33 m 23,25 m 790 km/h 2650 km 70

lot.com

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc BC/PEC/EC Capacity

171

WYDARZENIA LOT news

DUMNI Z POLSKICH LOTNIKÓW Proud of polish pilots

lot.com

JEDEN Z SAMOLOTÓW BOMBARDIER Q400 POLSKICH LINII LOTNICZYCH LOT ZYSKAŁ OZNAKOWANIE Z OKAZJI 100-LECIA AEROKLUBU POLSKIEGO. WYDARZENIE WPISUJE SIĘ W TEGOROCZNE OBCHODY 90-LECIA LOT-U. ❚ ONE OF THE LOT POLISH AIRLINES BOMBARDIER Q400 AIRCRAFT HAS A NEW SPECIAL LIVERY IN CELEBRATION OF THE CENTENARY OF THE POLISH AEROCLUB. THE EVENT IS PART OF THIS YEAR’S CELEBRATIONS OF THE 90TH ANNIVERSARY OF LOT POLISH AIRLINES. tekst | by jakub piotr panek

172

Samolot Bombardier Q400 o numerach rejestracyjnych SP-EQK zyskał okazjonalne, rocznicowe oznakowanie w połowie czerwca. Oprócz specjalnego statecznika na cześć polskich pilotów i baloniarzy, który zastąpił LOT-owskiego żurawia, na kadłubie pojawił się rocznicowy logotyp Aeroklubu Polskiego.

Doskonałe wyniki polskich lotników to nie tylko historia. Tylko w ubiegłym roku sportowcy lotniczy zrzeszeni w Aeroklubie Polskim zdobyli aż 67 medali w mistrzostwach Europy i świata.

Jest to drugi najlepszy wynik medalowy w stuletniej historii Aeroklubu. Obecnie Polacy są mistrzami świata w baloniarstwie, w szybownictwie indywidualnie i drużynowo, indywidualnie i drużynowo w mikrolotach, indywidualnie i drużynowo w śmigłowcach, indywidualnie w spadochroniarstwie tunelowym, drużynowo w rajdach samolotowych oraz indywidualnie i drużynowo w motoparalotniarstwie zwykłym i slalomowym.

The Bombardier Q400 with the registration number SP-EQK is sporting its new livery since mid-June. Apart from a special tail plane design honouring Polish pilots and balloonists which replaced the LOT crane, the aircraft body was also decorated with the anniversary logo of the Polish Aeroclub.

The excellent performance of Polish pilots is not just a matter of the past. Only last year Polish aviation sports masters associated at the Polish Aeroclub won 67 medals in European and world championships, making it the second best result medal-wise in the one hundred years of the club’s history.

Poles are currently world champions in ballooning sports, in gliding – individually and as a team, in micro flights – individually and as a team, individually in tunnel parachuting, as a team in aircraft races and individually and as a team in the regular and slalom categories.​

WY DARZENIA LOT news

WYWIEŚ FLAGĘ!

HANG THE FLAG! Już teraz na pokładach Polskich Linii Lotniczych LOT możesz kupić polską flagę.

From now on you can buy the Polish flag on board LOT Polish Airlines.

PLN

Flaga Polski 150 x 90 cm Polish flag 150 x 90 cm

Produkt dostępny podczas wybranych rejsów do/z USA i Kanady. Produkt sprzedawany bez uchwytu.

Product available on selected flights to/from the USA and Canada. The product is sold without a handle.

lot.com

79

Shop&More 173

BAGAŻ REJESTROWANY

Checked baggage

BAGAŻ REJESTROWANY PRZEWOŻONY W LUKU BAGAŻOWYM ❚ CHECKED BAGGAGE ALLOWANCES LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

na długie dystanse ❚ on long haul flights

na długie dystanse ❚ on long haul flights

na krótkie i długie dystanse ❚ on short and long haul flights

+

23 kg max

32 kg max

+

32 kg max

+

32 kg max

23 kg max

LOT BUSINESS CLASS

BAGAŻ DLA DZIECI DO LAT DWÓCH ❚ LUGGAGE ALLOWANCES FOR CHILDREN UP TO 2 YEARS OF AGE

LOT BUSINESS CLASS

+

9 kg

na długie dystanse ❚ on long haul flights

+

8 kg max

= 12 kg

(max waga jednej sztuki: 8kg ❚ max unit weight: 8kg)

LOT PREMIUM ECONOMY

na krótkie dystanse ❚ on short haul flights

= 18 kg

8 kg max

Dodatkowo do kabiny można zabrać albo torbę z latopem, albo torebkę damską o maksymalnych wymiarach 40 x 30 x 8 cm oraz o maksymalnej wadze 2 kg. Ze względów bezpieczeństwa cały bagaż kabinowy musi zmieścić się w szafkach nad głowami lub pod fotelem przed pasażerem.

Wszystkie bagaże przekraczające dozwolone wymiary będą musiały być przepakowane lub zostaną nadane jako bagaż rejestrowany i będzie pobrana opłata według cennika. ❚

PŁYNY W BAGAŻU PODRĘCZNYM ❚ LIQUIDS IN YOUR CARRY-ON BAGGAGE

o maksymalnym wymiarze do 158 cm ❚ maximum dimensions of up to 158 cm

LOT ECONOMY CLASS na krótkie i długie dystanse ❚ on short and long haul flights

Suma trzech wymiarów bagażu podręcznego (długości, szerokości i wysokości) nie może przekraczać 118 cm ❚ The sum of three dimensions of carry-on baggage (length, width and height) should not exceed 118 cm

8 kg max

55 In addition, one of the following items (max. 40 cm x 30 cm x 8 cm; max. 2 kg) may be taken on board free of charge: a laptop case or a women's handbag. For safety reasons, all carry-on baggage must fit in the overhead shelf on board or under the seat in front of you. All baggage exceeding the permitted size, will have to be repackaged or will be checked in subject to the relevant fee specified in the price list.

Ze względów bezpieczeństwa podróżujące na pokładzie samolotu zwierzęta muszą pozostać w trakcie całej podróży w przeznaczonej do tego celu torbie lub klatce. ❚ For safety reasons, animals travelling on board the aircraft must remain in a dedicated bag or cage during the entire trip.

>> 22

20

ZWIERZĘTA NA POKŁADZIE ❚ ANIMALS ON BOARD

+

23 kg max

Carry-on baggage

LOT PREMIUM ECONOMY

9 kg max

lot.com

23 kg max

fotelik samochodowy ❚ car seat

LUB OR

wózek składany ❚ folding buggy

BAGAŻ PODRĘCZNY

na krótkie i długie dystanse ❚ on short and long haul flights

174

+

23 kg max

32 kg max

BAGAŻ PODRĘCZNY PRZEWOŻONY NA POKŁADZIE ❚ CARRY-ON LUGGAGE ALLOWANCES

Suma trzech wymiarów bagażu rejestrowanego nie powinna przekraczać 158 cm. ❚ The sum of the three dimensions should not exceed 158 cm.

na krótkie dystanse ❚ on short haul flights

40

PRZYDATNE INFORMACJE useful information

+

23 kg max

LOT PREMIUM ECONOMY

na krótkie dystanse ❚ on short haul flights

32 kg max

LOT ECONOMY CLASS

100 ml MAX

Szczegółowe informacje na temat wymienionych ograniczeń na stronie www.lot.com. ❚ Detailed Information regarding the abovementioned limitations is available at www.lot.com

Informacje zamieszczone w magazynie są aktualne na dzień oddania magazynu do druku. Aktualna oferta i wysokość opłat za przewóz dodatkowego bagażu dostępne są w biurach sprzedaży, Call Center bądź na stronie internetowej lot.com ❚ The information published in the magazine is valid as at the date the magazine goes to print and it does not constitute a commercial offer within the meaning of the Civil Code. In order to confirm the validity of this information please consult LOT Polish Airlines sales assistants at sales offices, contact the Call Centre or visit the website: lot.com.

Na niektórych połączeniach obsługiwanych małymi samolotami mogą obowiązywać dodatkowe restrykcje odnośnie wielkości bagażu podręcznego. ❚ Additional carry-on baggage restrictions may apply to some flights operated by small aircraft.

Torba-kosz do przewozu niemowląt lub fotelik samochodowy mogą być zabierane na pokład w miarę wolnego miejsca. ❚ A baby basket or a car seat can be taken on board, if space is available.

Z rynku polskiego obowiązuje dodatkowa opłata serwisowa. ❚ An extra charge applies to outbound flights from Poland.

Jedna karta, wiele przywilejów One card, many benefits Dzięki karcie Miles & More możesz gromadzić i wykorzystywać mile zarówno podczas podróży, jak i na co dzień. Spójrz na atrakcyjne oferty, które daje największy w Europie program dla często podróżujących pasażerów.

With Miles & More card you can earn and spend miles both while travelling and on everyday purchases. Take a look at the attractive benefits offered by the biggest Europe’s programme for frequent flyers.

Szybka i bezpłatna rejestracja

Fast and free registration

Skorzystaj z aplikacji mobilnej Miles & More i zgromadź dodatkowe 500 mil lub wejdź na stronę www.miles-and-more.pl.

Download Miles & More app and take advantage of 500 award miles or visit www.miles-and-more.pl.

Zarejestruj się już teraz miles-and-more.com/pl/rejestracja

Register now miles-and-more.com/en/registration

Po zarejestrowaniu można naliczyć wstecznie mile za przeloty oraz usługi partnerów z ostatnich sześciu miesięcy.

By the way: after registration, miles for your flight or other partners services can be credited to you retrospectively within 6 months.

Gromadź mile nie tylko za podróże samolotem w ponad 30 liniach lotniczych, ale również korzystając z karty kredytowej, ubezpieczenia podróży, podczas zakupów oraz u 300 innych partnerów nielotniczych na całym świecie.

Earn miles not only when you are traveling with more than 30 airlines, but also take advantage of credit cards, travel insurance, shopping and with 300 other non-airline partners all over the world.

Wykorzystaj mile premiowe na przelot, podwyższenie klasy podróży oraz inne usługi między innymi pobyt w hotelu czy wypożyczenie samochodu.

Spend award miles on flight awards, upgrade awards or other services such as stay in the hotel or car rental.

Aplikacja mobilna Miles & More

Z aplikacją mobilną kartę Miles & More masz zawsze przy sobie.

Zamieszczone są tam informacje o stanie Twojego konta oraz sposobie łatwego gromadzenia i wykorzystywania mil. Ponadto dzięki aplikacji nigdy nie przegapisz żadnej promocji. Zawsze uzyskasz najcenniejsze informacje i porady jak szybko zgromadzić mile potrzebne do wymarzonej nagrody.

Miles & More mobile app

With the Miles & More app, you always have card with you.

It shows you your mileage account balance and how you can easily earn and spend miles. Furthermore, you will never miss another promotion. You will always get the most valuable information and tips on the quickest way to earn your dream award.

Specjalne oferty milowe Special mileage offers Wykorzystaj mile na połączenia LOT

Polskie Linie Lotnicze LOT wraz z programem Miles & More otwierają nowe możliwości. Teraz możesz zrealizować swoje marzenia o podróżach i wykorzystać mile na bilety lotnicze w atrakcyjnych stawkach milowych.

LOT oferuje ponad 100 bezpośrednich rejsów do miast Europy, Azji czy Ameryki Północnej. W 2017 roku do mapy połączeń LOT przybyło 27 nowych kierunków - w tym: Los Angeles, Berlin i Astana. Od początku bieżącego roku LOT otworzył już 12 nowych destynacji, m.in. z Warszawy do Singapuru, z Budapesztu do Nowego Jorku lub Chicago czy z Rzeszowa do Newark.

Wejdź na miles-and-more.pl i sprawdź nasze propozycje gromadzenia i wykorzystywania mil!

Spend your miles on LOT flights

LOT Polish Airlines along with Miles & More open up new horizons.

You can now live your dreams about travelling and spend your miles on award tickets in very attractive mileage amounts. LOT offers over 100 direct flights to many cities in Europe, Asia and North America. In 2017, LOT has added 27 new destinations to its route map - Los Angeles, Berlin and Astana. From the beginning of this year, LOT has opened 12 new destinations, for example: Warsaw - Singapore, from Budapest to New York and Chicago or from Rzeszow to Newark.

Visit miles-and-more.pl and check our earn and spend miles offers!

Okazje milowe

Miesięczne okazje milowe Polskich Linii Lotniczych LOT pozwolą Ci odkryć nowe, fascynujące kierunki podróży w atrakcyjnych cenach. Niezależnie od tego, czy planujesz wypad do dużego miasta, czy wypoczynek nad morzem, możesz wykorzystać mile i polecieć w jednej z trzech komfortowych klas: ekonomicznej (od 15 000 mil), premium (od 20 000 mil) lub business (od 25 000 mil).

Sprawdź nasze oferty na miles-and-more.pl i zarezerwuj bilet już teraz!

Mileage bargains

With LOT Polish Airlines monthly mileage bargains, experience exciting destinations at bargain prices. Whether you are planning a city break or a seaside holidays now you can reach your dream destination.

Spend your miles and fly in one of the LOT comfortable classes: economy (starting from 15,000 miles), premium (starting from 20,000 miles) and business (starting from 25,000 miles).

Take a look at the current offers on miles-and-more.pl and book your ticket now!

NajMILszy poniedziałek

Rozpocznij tydzień od atrakcyjnej promocji milowej na połączenia LOT-u.

Co dwa tygodnie wejdź na stronę lot.com i sprawdź co nowego przygotowaliśmy. Bilety nagrody na wybrane połączenia w klasie ekonomicznej możesz zarezerwować już od 7 000 mil w obie strony za pośrednictwem Centrum Obsługi Programu Miles & More pod numerem +48 22 5 777 222.

Monday sMILEs

Start the week with attractive mileage offers on LOT flights. Every two weeks visit lot.com and check our newest promotions. Award tickets on selected destinations are available in economy class for 7 000 award miles round trip. Please contact our Miles & More Team via phone +48 22 5 777 222 to book your ticket.

One hundred masterpieces of Polish cinema for the centenary of Poland’s regained independence! Available on board LOT planes.

Sto wybitnych polskich filmów na stulecie odzyskania niepodległości!

Obejrzyj na pokładach naszych samolotów.

AN EXPERIENCE AWAITS IN OVER 1,000 LOUNGES WORLDWIDE. With Gold status you can enjoy more lounges than any other alliance and share the experience with a guest. Discover more benefits at staralliance.com/recognition

SYSTEM ROZRYWKI POKŁADOWEJ

SYSTEM ROZRYWKI P OKŁADOWEJ in-flight entertainment system

FILMY ❚ MOVIES

TV ❚ TV

GRY ❚ GAMES

In-flight entertainment

AUDIO ❚ AUDIO

DLA DZIECI ❚ KIDS

O NAS ❚ ABOUT US

E-READER

W sierpniu w ramach naszej oferty rozrywki pokładowej w rejsach dalekiego zasięgu oferujemy Państwu ponad 100 filmów i seriali (w tym produkcje: angielskie/hollywoodzkie, chińskie, rosyjskie, japońskie, koreańskie, węgierskie, niemieckie) oraz koncerty, programy rozrywkowe i gry. Ponadto w systemie rozrywki pokładowej znajdą Państwo zakładkę „O nas”, która zawiera historię naszych linii lotniczych. Jest nam również bardzo miło poinformować Państwa, iż niedawno uruchomiliśmy nowy projekt współorganizowany przez Polski Instytut Sztuki Filmowej – „Kino na 100!”. Projekt ma na celu uczczenie stulecia odzyskania niepodległości przez Polskę. Dzięki tej inicjatywie przez najbliższe 2 lata w naszej ofercie regularnie będą się pojawiały najsłynniejsze filmy w historii polskiej kinematografii. Na następnej stronie znajdą Państwo repertuar filmowy na sierpień. ❚ In August, on our long-haul flights, we would like to offer you over 100 movies and TV series (including: English/Hollywood, Chinese, Russian, Japanese, Korean, Hungarian, and German productions) as well as concerts, and a selection of entertaining shows and games. Furthermore, please take a look at the “About us” section which contains the history of LOT Polish Airlines. Also, we’re more than happy to inform you that we have recently launched a new project in cooperation with Polish Film Institute – “Polish 100”. The purpose of this name is to recall 100th anniversary of Poland’s regained independence. Thanks to this initiative, you will have the opportunity to check out the most famous movies in the history of Polish cinematography. You can find more information about this project on next pages. On the next page you can find our movie lineup in August.

ROZRYWKA POKŁADOWA – FILMY DOSTĘPNE NA POKŁADZIE W SIERPNIU / In-flight entertainment – movies available on board in August

lot.com

NAJNOWSZE HITY KINOWE

180

SHAZAM! (2019) TOLKIEN (2019) PRZYPŁYW WIARY / BREAKTHROUGH (2019) AVENGERS: KONIEC GRY / AVENGERS: ENDGAME (2019) ALITA: BATTLE ANGEL (2019)

Latest releases

W DOMU INNEGO / THE AFTERMATH (2019) JAK ROMANTYCZNIE! / ISN'T IT ROMANTIC (2019) KAPITAN MARVEL / CAPTAIN MARVEL (2019) GLASS (2019) BOHEMIAN RHAPSODY (2018)

AQUAMAN (2018) PRZEMYTNIK / THE MULE (2018) I MŁODZI POZOSTANĄ / THEY SHALL NOT GROW OLD (2018) FAWORYTA / THE FAVOURITE (2018)

PASKUDY. UGLYDOLLS / UGLYDOLLS (2019)

LEGO: PRZYGODA 2 / THE LEGO MOVIE 2: THE SECOND PART (2019)

UNIWERSYTET POTWORNY / MONSTERS UNIVERSITY (2013)

MARY POPPINS POWRACA / MARY POPPINS RETURNS (2018)

TOY STORY 3 (2010)

FERNANDO / FERDINAND (2017)

DUMBO (2019)

PIOTRUŚ. WYPRAWA DO NIBYLANDII / PAN (2015)

NANCY DREW AND THE HIDDEN STAIRCASE (2019)

RIO 2 (2014)

GWIEZDNE WOJNY: PRZEBUDZENIE MOCY / STAR WARS: THE FORCE AWAKENS (2015)

OPOWIEŚCI Z NARNII: PODRÓŻ WĘDROWCA DO ŚWITU / THE CHRONICLES OF NARNIA: THE VOYAGE OF THE

CZAROWNICA / MALEFICENT (2014)

BOCIANY / STORKS (2016)

VAIANA: SKARB OCEANU / MOANA (2016)

LEGENDY SOWIEGO KRÓLESTWA: STRAZNICY GA'HOOLE / LEGEND OF THE GUARDIANS: THE OWLS OF GA'HOOLE (2010)

KRÓL ROZRYWKI / THE GREATEST SHOWMAN (2017)

TWÓJ SIMON / LOVE, SIMON (2018)

W NOWYM ZWIERCIADLE: WAKACJE / VACATION (2015)

WONDER WOMAN (2017)

JAK TO ROBIĄ SINGLE / HOW TO BE SINGLE (2016)

INTRYGANT / THE INFORMANT (2009)

AGENTKA / SPY (2015)

DRUGA ZIEMIA / ANOTHER EARTH (2011)

OBDAROWANI / GIFTED (2017)

BATMAN V SUPERMAN: ŚWIT SPRAWIEDLIWOŚCI / BATMAN V SUPERMAN: DAWN OF JUSTICE (2016) LIGA SPRAWIEDLIWOŚCI / JUSTICE LEAGUE (2017)

W SAMYM SERCU MORZA / IN THE HEART OF THE SEA (2015)

PRAKTYKANT / THE INTERN (2015)

JUPITER: INTRONIZACJA / JUPITER ASCENDING (2015)

CZŁOWIEK ZE STALI / MAN OF STEEL (2013)

KINO MIĘDZYNARODOWE T-34 (2018)

ZHAO DAO NI / LOST, FOUND (2018)

HILFE, ICH HAB MEINE ELTERN GESCHRUMPFT / HELP, I SHRUNK MY PARENTS (2018)

SALYUT-7 / SALUT 7 (2017)

THE ROAD NOT TAKEN (2018)

SOBIBOR (2018)

IP MAN 3 (2015)

ALMANYA - WILLKOMMEN IN DEUTSCHLAND / ALMANYA: WELCOME TO GERMANY (2011)

NAPSZÁLLTA / SUNSET (2018)

HUANG JIN SHI DAI / THE GOLDEN ERA (2014)

GOETHE! / YOUNG GOETHE IN LOVE (2010)

SOUL EXODUS (2016) VÍKEND / WEEKEND (2015)

KINO POLSKIE KAMERDYNER / THE BUTLER (2018)

PLANETA SINGLI 3 (2019)

ZIMNA WOJNA / COLD WAR (2018)

KOCHANIE, CHYBA CIĘ ZABIŁEM / KILLING LOVE (2014)

„KINO NA 100!”

EROICA (1958)

JAK BYĆ KOCHANĄ / HOW TO BE LOVED (1963)

GADAJĄCE GŁOWY / TALKING HEADS (1980)

KATEDRA / THE CATHEDRAL (2002)

ILUMINACJA / THE ILLUMINATION (1973)

KILKA OPOWIEŚCI O CZŁOWIEKU / A FEW STORIES ABOUT MAN (1983)

FANTASTYCZNE ZWIERZĘTA I JAK JE ZNALEŹĆ / FANTASTIC BEASTS AND WHERE TO FIND THEM (2016) WIELKI MIKE / THE BLIND SIDE (2009) MORDERSTWO W ORIENT EXPRESSIE / MURDER ON THE ORIENT EXPRESS (2017) NAJDŁUŻSZA PODRÓŻ / THE LONGEST RIDE (2015)

International cinema

100 DINGE / 100 THINGS (2018)

AZ ÚR HANGJA / HIS MASTER'S VOICE (2018)

WIELKA SZÓSTKA / BIG HERO 6 (2014)

Hollywood blockbusters

UKRYTE PIĘKNO / COLLATERAL BEAUTY (2016)

ŁOTR 1. GWIEZDNE WOJNY – HISTORIE / ROGUE ONE: A STAR WARS STORY (2016)

DOBRA WRÓŻKA / TOOTH FAIRY (2010)

AI TO MAKOTO / FOR LOVE'S SAKE (2012) KORÔ NO CHI / THE BLOOD OF WOLVES (2018)

MANATSU NO HÔTEISHIKI / MIDSUMMER'S EQUATION (2013) SCOOP! (2016) BEONING / BURNING (2018) GEUKHANJIKEOB / EXTREME JOB (2019) SOO-SANG-HAN GEUN-YEO / MISS GRANNY (2014) MADEO / MOTHER (2009)

SYST E M ROZRYWKI P OKŁADOWEJ in-flight entertainment system

POZOSTAŁE HITY KINOWE

For kids

Polish cinema SŁUŻBY SPECJALNE / SECRET WARS (2014)

URATOWANE Z POTOPU / RIVER OF TREASURES (2017)

PITBULL. NOWE PORZĄDKI / PITBULL: NEW ORDERS (2016)

”Polish 100” MATKA JOANNA OD ANIOŁÓW / MOTHER JOAN OF THE ANGELS (1961)

O-BI O-BA: KONIEC CYWILIZACJI / O-BI, O-BA - THE END OF CIVILIZATION (1985)

MIŚ / TEDDY BEAR (1980)

OSTATNI DZIEŃ LATA / THE LAST DAY OF SUMMER (1958)

NIKT NIE WOŁA / NO ONE CRIES OUT... (1960)

SANATORIUM POD KLEPSYDRĄ / THE SANDGLASS (1973)

lot.com

DLA DZIECI

181

LET YOUR BUSINESS FLY HIGH WITH UPC BIZNES.

Choose our ICT solutions for your company.

VPN

{...}

IP VPN Carrier Ethernet Fiber Internet IP Transit Managed WiFi Anti DDoS TV for hotels Voice (Virtual PBX, SIP) Much more

Contact us for more details: biznes@upc.pl | 813 812 888 Connection fee is in accordance with your operator’s tariff plan.

POKAŻ, ŻE PAMIĘTASZ! Wyślij kartkę lub list do Powstańców Warszawskich - tradycyjnie bądź bezpłatnie online.

Szczegóły na www.BohaterON.pl Akcja trwa od 1 sierpnia do 2 października 2019 r.

Partnerzy Strategiczni

Partnerzy

Zamów wyjątkowe produkty na Airkiosk.lot.com

Odbierz je na pokładzie lub w domu.

Order unique products on Airkiosk.lot.com Receive them on board your plane or at home. www.airkiosk.lot.com

Idealne rozwiązanie dla Twojej Firmy!

The perfect solution for your business!

LOT Dla Firm to program lojalnościowy, który pozwoli Twojej firmie zmniejszyć koszty podróży służbowych. Zbieraj Punkty podczas podróży służbowych i wymieniaj na nagrody takie jak:

LOT Dla Firm is a loyalty programme designed to reduce business travel expenses in your company.

You can earn Points on every business trip with LOT and redeem them for awards:

- bilety lotnicze - hotele - wstęp do LOT Business Lounge Polonez lub Mazurek - usługi podwyższające standard podróży.

Z LOT Dla Firm: - otrzymujesz 2000 powitalnych Punktów Premiowych - zbierasz Punkty za każdy przelot LOT-em oraz za pobyty w hotelach - zmniejszasz koszty podróży służbowych

- flight tickets - hotel stays - access to LOT Business Lounge Polonez and Mazurek - services that enhance your travel experience.

With LOT Dla Firm you can: - earn 2000 Welcome Premium Points - earn Points for each flight operated by LOT and hotel stays - reduce business travel expenses

To nie wszystko!

Zbieraj punkty za przeloty pracowników firmy na jednym koncie, a mile na prywatnych kontach w programie Miles & More.

Dodatkowo masz możliwość naliczenia Punktów za odbyte podróże z LOT do 6 miesięcy przed rejestracją!

But there’s even more!

You and your employees can earn Points on one LOT Dla Firm account and additionally miles on personal Miles & More accounts.

You can also register Points on LOT flights flown 6 months before registration.

Nie czekaj dłużej!

Zarejestruj się na lotdlafirm.com

What are you waiting for?

Register on lotdlafirm.com

WARSAW

September 30, 2019

RUNS

since 1979 | www.pzumaratonwarszawski.com

LOT to dopiero początek!

The flight is just the beginning!

PODRÓŻE SŁUŻBOWE

BUSINESS TRAVELS Bilety lotnicze

Air tickets

Bilety kolejowe

Train tickets

Hotele

Hotels

Wynajem samochodów, transfery Car rental , transfers

Ubezpieczenia i wizy

Travel insurances, visas

Turystyka indywidualna i grupowa

Individual and group tourism (MICE)

+48 22 577 66 77 rezerwacje@lottravel.com www.lottravel.com

Przedmioty codziennego użytku mogą zagrażać bezpieczeństwu w czasie lotu.

Upewnij się, że to, co pakujesz lub nadajesz nie stanowi zagrożenia. www.ulc.gov.pl

JESTEŚMY WNIEBOWZIĘCI, MOGĄC UMILAĆ PAŃSTWU PODRÓŻE NA POKŁADACH POLSKICH LINII LOTNICZYCH LOT. BRINGING YOU AN ‘ON TOP OF THE WORLD’ TASTE EXPERIENCE WHILST ON BOARD LOT POLISH AIRLINES.