Kaleidoscope September 2019

MAGAZYN POKŁADOWY PLL LOT S.A. EGZEMPLARZ BEZPŁATNY/FREE COPY ISSN 0239-9032

take me home

/ zabierz mnie

lot.com

09/2018

CZEGO NIE WIECIE O BROADWAYU ❚ DLACZEGO WARTO ODWIEDZIĆ SAN FRANCISCO ❚ DENZEL WASHINGTON ❚ LEE CHILD ❚ JAK SKUTECZNIE UCZYĆ SIĘ JĘZYKÓW OBCYCH ❚ GDZIE NURKOWAĆ

AU ST R A L I A

Chocimska 7, Warsaw tel. 22 848 12 25, 22 848 15 90 rozana@restauracjarozana.com.pl www.restauracjarozana.com.pl

N OT E F RO M C EO

edytorial

Szanowni Państwo, rzut oka na mapy połączeń zamieszczone w tym numerze magazynu Kaleidoscope wystarczy, żeby zrozumieć, jak szybko LOT się dziś rozwija. Z lotniczego raportu CAPA wynika, że pod względem udziałów w rynku LOT jest dziś pierwszą regularną linią lotniczą w Europie Środkowo-Wschodniej, na dodatek z perspektywami na dalszy, dynamiczny rozwój. Naszym pasażerom oferujemy bilety na ponad 100 rejsowych połączeń w Europie, Ameryce Północnej i Azji.

Po letnich zaburzeniach punktualności i regularności, które dotknęły też innych przewoźników i za które Państwa przepraszamy, sytuacja stopniowo wraca do normy. Sezon zimowy, do którego się intensywnie przygotowujemy, to tradycyjnie także dalekie połączenia czarterowe w najbardziej tropikalne rejony globu. Dzięki umowom podpisanym z Rainbow i TUI będziemy wozić turystów do Brazylii (Dreamlinery LOT-u zawitają więc znów do Ameryki Południowej), a także do Meksyku, Tajlandii, Wietnamu i Kenii oraz na Kubę, Dominikanę i Mauritius.

Skoro mowa o połączeniach dalekiego zasięgu, to chciałbym też wspomnieć o naszym strategicznym rynku, czyli Stanach Zjednoczonych. Jeśli wybierają się Państwo do USA, gorąco zachęcam do składania wniosków o wizę jak najszybciej – już teraz, we wrześniu. Polska jest o krok od wejścia do amerykańskiego programu ruchu bezwizowego. Ale żeby się udało, powinniśmy zwiększyć liczbę poprawnych wniosków i zmniejszyć odsetek odmów, o czym też piszemy w tym numerze magazynu Kaleidoscope.

Miłej lektury i wygodnego lotu!

© A RC H I W U M P L L LOT. O K Ł A D K A : A L E S S A N D RO S A F F O/ S I M E / F R E E

Dear Ladies and Gentlemen, A quick glance at the flight network in this issue of Kaleidoscope is sufficient to understand why LOT is now developing so rapidly.

The CAPA report on aviation reveals that LOT is the first regular airline in Central and Eastern Europe in terms of market share and, additionally, the outlook for continued dynamic growth is positive. You now have more than a hundred regular services in Europe, Northern America and Asia to choose from with LOT. There have been issues with punctuality and regularity this summer, which have also affected other carriers. We apologise for this, and can tell you that the situation is gradually returning to normal. We are gearing up for the winter season, which traditionally sees long-haul charter flights to the world’s most tropical destinations. With contracts signed with Rainbow and TUI, we will be carrying tourists to Brazil (LOT Dreamliners will be flying once more to Latin America), as well as to Mexico, Thailand, Vietnam, Kenya, Cuba, the Dominican Republic, and Mauritius.

Speaking of long-haul connections, I should mention our strategic US market. If you are travelling to the US, I would like to encourage you to submit your visa application as soon as possible – by the end of September. Poland is just a step away from the US Visa Waiver Program. To become eligible, we need to increase the number of correct applications, and reduce the rejection rate. This is covered in this issue of Kaleidoscope.

I wish you an enjoyable read and a comfortable flight.

Z lotniczym pozdrowieniem ❚ Best regards

Prezes PLL LOT ❚ LOT Polish Airlines CEO Rafał Milczarski

SPRAWDŹ NOWE POŁĄCZENIA LOT-U DO: LONDON CITY, TURYNU, KIJOWA I SINGAPURU – WIĘCEJ INFORMACJI NA LOT.COM ❚ CHECK OUT NEW LOT FLIGHTS TO LONDON CITY, TURIN, KYIV AND SINGAPORE – MORE INFORMATION ON LOT.COM

3

ZAPRASZAMY DO NOWEGO EKSKLUZYWNEGO SALONU APART W GALERII MOKOTÓW

www.apart.pl

COME AND VISIT OUR NEWLY OPENED EXCLUSIVE APART SHOWROOM IN GALERIA MOKOTÓW

Przyspieszenie samolotu jest mniejsze, ale daje przedsmak.

Nowe Porsche Macan. Wybierz śmiało.

Nowe Porsche Macan: zużycie paliwa (l/100 km) w cyklu łączonym 8,1; emisja CO2 (g/km) 193 (dane na podstawie świadectwa homologacji typu). Informacje dotyczące odzysku i recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji na stronie https://www.vw-group.pl/pl/volkswagen-group-polska

N OT E F RO M T H E E D I TO R

od naczelnej

W górach jest coś mistycznego, otacza je aura tajemniczości, niedostępności, surowości, potęgi, a jednocześnie absolutnego piękna i harmonii. Wydają się też wieczne, bo ich majestatyczne sylwetki towarzyszą nam od zawsze. Dlatego od najdawniejszych czasów były obiektami kultu, siedzibą bóstw. Dość wspomnieć Olimp, gdzie miał rezydować Zeus, zaś Góra Oliwna, Synaj, Ararat to miejsca ważne dla chrześcijan. Do góry Fudżi w Japonii pielgrzymują wyznawcy szinto, czerwona samotna skała Uluru w Australii to z kolei święta góra Aborygenów.

Z górami związane są legendy i mity, ludzie czcili je, otaczali szacunkiem, składali im ofiary, budowali ołtarze, żeby zapewnić sobie spokój i bezpieczeństwo. Ta fascynacja nie przeminęła, góry wciąż budzą w nas emocje, chęć ich zdobywania uczy pokory, prostoty życia, bo zabieramy w nie tylko to, co jest absolutnie niezbędne. Góry wreszcie pozwalają oderwać się od problemów dnia codziennego, czyszczą nasze głowy ze wszystkiego, co nieistotne.

I uzależniają – jeżeli rozsmakujemy się w górskich wędrówkach, to nie będziemy już wyobrażali sobie lepszego sposobu na spędzanie wolnego czasu.

Góry wyglądają pięknie o każdej porze roku, ale szczególnie atrakcyjnie prezentują się jesienią, dlatego w tym wydaniu magazynu Kaleidoscope przygotowaliśmy dla Państwa zdjęcia inspirujących górskich masywów. Do zobaczenia na szlaku.

GÓRY POZWALAJĄ ODERWAĆ SIĘ OD PROBLEMÓW DNIA CODZIENNEGO, CZYSZCZĄ NASZE GŁOWY ZE WSZYSTKIEGO, CO NIEISTOTNE. I UZALEŻNIAJĄ.

THE MOUNTAINS LET US FORGET ABOUT OUR DAY-TO-DAY PROBLEMS, THEY EMPTY OUR MINDS OF ALL THAT IS SUPERFLUOUS. AND THEY ARE ADDICTIVE.

There is something mystical about the mountains, an aura of secrecy, inaccessibility, austerity and might, but at the same time, they are incredibly beautiful and harmonious. They also seem eternal. It’s as if the majestic peaks have always been there. This might be why mountains have been religious sites and abodes of gods for centuries. I need only name Mount Olympus, where Zeus allegedly lived, while the Mount of Olives, Mount Sinai, and Mount Ararat are sacred to Christians. In Japan, Mount Fuji is the destination of Shinto pilgrims, and the red lonely rock Uluru in Australia is the holy mountain of the Aboriginal people.

Mountains are shrouded in myths and legends, they have been cherished and revered, people have erected altars and made sacrifices on them or to them to ensure peace and safety. Our fascination with the mountains has not gone away. They still stir up strong emotions in us, entice us to conquer them, teach us humility, and the simplicity of life, as we only take the bare necessities on climbing trips. The mountains let us forget about our day-to-day problems, they empty our minds of all that is superfluous. And they are addictive – once you get a taste for trips to the mountains, you will not want to spend your spare time doing anything else.

The mountains are beautiful at any time of the year, but are especially in autumn. That’s why we are showing you some inspiring images of mountain ranges in this issue of Kaleidoscope. See you on the trails.

redaktor naczelna ❚ editor in chief Agnieszka Franus

8

ANDY & MAG

OPTICAL STORE

Linda Farrow exclusively at Andy&Mag

Plac Dąbrowskiego 2/4, Warszawa, tel. (22) 423 01 86 C.H. Atrium Promenada, ul. Ostrobramska 75c lok. 0.54, Warszawa, tel. 690 088 200 ul. Mokotowska 51/53 (róg ul. Pięknej), Warszawa, tel. (22) 622 15 41 salon@andyandmag.pl | www.andyandmag.pl

ANDY & MAG

OPTICAL STORE

CONTENTS

134

140

30

102

3 N OTE FROM THE CEO 8 NOTE FROM THE EDITOR 12 D ID YOU KNOW...?

INTERVIEW 66 D enzel Washington 76 L ee Child 84 GOOD LIFE

14 W HAT’S ON

wydarzenia, festiwale events, festivals

20 THE BEST OF

kultowe aparaty fotograficzne classic cameras

24 I NSPIRATIONS góry the mountains

30 W HY

San Francisco

34 JOURNEY OF A LIFETIME Australia

44 MY POLAND Bydgoszcz

BUSINESS 54 b oom na polskie gry Polish video games

60 I mpact mobility rEVolution’18

tel. 22 360 39 60, e-mail: kaleidoscope@burdamedia.pl redaktor naczelna Agnieszka Franus redaktor prowadząca Agnieszka Michalak korekta Tomasz Cholaś Produkcja: dyrektor Tomasz Gajda, Stanisław Siemiński Tłumaczenia: Agnieszka Chrościcka Magdalena Szwedowska red. wersji angielskiej Stephen Canty Dział graficzny: projekt, dyrektor artystyczna Ewa Borowska fotoedycja Magdalena Rudzka, Rafał Wojciechowski DTP Krzysztof Stypułkowski Koordynator LOT: Konrad Majszyk

10

80

języki obce – jak się skutecznie uczyć how to learn a foreign language

PEOPLE & THE WORLD

92 a rtyści hologramowi hologram artists m iles&more

100 102 g dzie nurkować na świecie diving destinations

110 P ZU Maraton Warszawski PZU Warsaw Marathon

114 M Ś w piłce siatkowej Volleyball World Cup

122 LIFE STORY J.K. Rowling

140 T AKE A LOOK

jesienne stylizacje autumn outfits

BEAUTY 146 dr Turowski 148 p ielęgnacja włosów hair care

150 MUST HAVE dodatki accessories

GOOD JOB 154 Made Concept 158 K azar 160 W arsaw Home 162 G OOD ADDRESS strefa prestiżu prestige zone

130 C ULTURE

film, teatr, książka, muzyka films, theatre, books, music

134 GOOD FOOD ś liwka w roli głównej plum dishes

Wydawnictwo: Burda Publishing Polska sp. z o.o. ul. Marynarska 15, 02-674 Warszawa, tel. 22 360 38 00 www.burdamedia.pl ZARZĄD Chief Executive Officer Alexander Sorg General Director Poland Justyna Namięta Chief Financial Officer Dobrosława Snarska-Pełka

20

New business & Corporate Media Director Małgorzata Nocuń-Zygmuntowicz 692 440 088 Project Manager Monika Siwiec-Chojnacka 22 360 36 23 Dyrektor Dystrybucji i Obsługi Klienta / Director of Distribution and Subscriptions Tomasz Kałuża International Ad Sales Representatives Italy: Mariolina Siclari, International Advertising Sales Director T. +39 02. 91 32 34 66, mariolina.siclari@burda.com burda community network Germany: Vanessa Noetzel T. +49 (89) 9250 3532, vanessa.noetzel@burda.com Michael Neuwirth T. +49 89 9250 3629, michael.neuwirth@burda.com Austria & Switzerland: Goran Vukota T. +41 44 81 02 146, goran.vukota@burda.com

France & Luxembourg: Marion Badolle-Feick T. +33 1 72 71 25 24, marion.badolle-feick@burda.com UK & Ireland: Jeannine Soeldner T. +44 20 3440 5832, jeannine.soeldner@burda.com USA, Canada & Mexico: Salvatore Zammuto T. +1 212 884 48 24, salvatore.zammuto@burda.com REKLAMA: Burda Publishing Polska sp. z o.o.

Sekretariat Biura Reklamy / Advertising Secretariat Tel. 022 360 36 03, fax. 22 360 39 80, e-mail: reklama@burdamedia.pl Dyrektor Biura Reklamy Corporate Media / Head of Advertising Team of Corporate Media Jolanta Kurek advertising department Anna Dembska, Edyta Słowińska Sales coordinator – Katarzyna Osiak-Łazur

© G E T T Y I M AG E S ( 2 ) , A D O B E STO C K , S H U T T E R STO C K , M . P.

Broadway

spis treści

D I D YO U K N O W

Koty ❚ Cats

Król Lew ❚ The Lion King

broadway

Upiór w operze ❚ The Phantom of the Opera

TEATR ŚWIATA theatre & music CO ROKU PRZYCIĄGA TŁUMY TURYSTÓW WIELKIMI NAZWISKAMI, BURZLIWĄ HISTORIĄ ORAZ OGROMNYMI ZYSKAMI LICZONYMI W MILIONACH DOLARÓW. WYBIERZ SIĘ NA BROADWAY I POZNAJ CENTRUM AMERYKAŃSKIEGO ŻYCIA TEATRALNEGO. ❚ BIG NAMES, A STORMY HISTORY, AND BOX OFFICE RECEIPTS THAT RUN INTO THE MILLIONS ATTRACT HUGE CROWDS EVERY YEAR. LET’S VISIT BROADWAY AND EXPLORE THE HEART OF THE AMERICAN THEATRE SCENE. tekst | by rafał wojciechowski

SZEKSPIR W MAGAZYNIE

shakespeare in a warehouse

Pierwszy teatr powstał w 1750 r. w opuszczonym magazynie, aktorzy Walter Murray i Thomas Kean stworzyli teatr na Nassau Street. Wystawiano m.in. dramaty Szekspira oraz opery balladowe jak Opera żebracza. ❚ The first theatre was opened in 1759 in a defunct warehouse by actors Walter Murray and Thomas Keane. This is how the Nassau Street Theater viewers was born. It staged Shakespeare plays and ballad operas like The Beggar’s Opera.

12

© I STO C K , W I K I M E D I A C O M M O N S ( 2 ) , M . P. ( 6 )

Wielki Biały Szlak – tak nazywano ulicę Broadway ze względu na ogromną liczbę lamp, na której znajduje się dziś centrum amerykańskiego teatru. Ceny biletów wahają się od ok. 40 do ponad 700 dol. (Harry Potter i przeklęte dziecko). ❚ The Great White Way is a name of a Broadway street that has countless street lamps and traffic lights, and which is considered the heart of the US theatre scene.

Tickets start at approx. USD 40 and can top USD 700 (Harry Potter and the Cursed Child).

OCALMY TEATRY

OFF-BROADWAY

Broadway rozrastał się aż do lat 60. XX w. Dopiero wpływ rewolucji obyczajowej spowodował mniejsze zainteresowanie spektaklami. W latach 80. terenami na Broadwayu zaczęli interesować się deweloperzy.

Aby temu zapobiec powołano organizację Save the Theatres, dzięki której Theater District uznano za obszar chroniony. ❚ Broadway gradually expanded until the 1960s.

With the advent of the sexual revolution, the public became less interested in theatrical productions. In the 1980s, Broadway captured the attention of developers. The “Save the Theatres” campaign was launched to prevent this.

Tak określane są teatry niespełniające wymagań broadwayowskich. Co ciekawe, w jednym z nich powstał hippisowski musical Hair (1967). Producenci odmówili wystawienia go na „dużej scenie”. Po ogromnym sukcesie zmienili zdanie. ❚ A term used to describe theatres that do not meet the Broadway criteria. Interestingly, one of them staged the legendary musical Hair (1967), as the producers were initially reluctant to bring it to a “large stage”. They changed their mind after its great success.

let’s save the theatres

BROADWAY W LICZBACH

the jazz capital

Teatrów jest tu ponad 40, a każdy z nich musi znajdować się w Theater District na Manhattanie i mieścić minimum 500 miejsc na widowni.

Największą widownią może się pochwalić Gershwin Theatre (1933 miejsca). ❚ There are more than 40 theatres in Broadway.

A Broadway theatre has to be located within the Manhattan Theatre District and have at least 500 seats. The Gershwin Theatre, where the famous Wicked is produced, has the biggest seating capacity (1,933 seats).

PIERWSZY MUSICAL

the first musical

W 1866 r. pożar zniszczył scenę nowojorskiej Akademii Muzycznej. Tancerki stamtąd musiały więc szukać zajęcia w teatrzykach ogrodowych na Broadwayu. Wystawiano wtedy m.in. The Black Crook. Niezwykłe efekty oraz skąpe kostiumy aktorów zrobiły furorę. Widowisko trwało ponad 5,5 godz. i wystawiono je aż 474 razy. ❚ In 1866, the stage of the New York Music Academy was destroyed by fire. Ballet dancers were forced to seek employment in variety theatres where e.g. the play The Black Crook was produced. It was a success and was performed 474 times in total.

Główną nagrodą Broadwayu jest doroczna Tony Awards przyznawana od 1947 r. w 24 kategoriach. The annual Tony Awards are the theatre’s answer to the Oscars.

They have been presented in 24 categories since 1947.

13

W H AT ’ S O N

nasze rekomendacje

v BĘDZIE MOC! there will be power

KAMIEŃ ŚLĄSKI

Marzy ci się odlotowe porsche? Chcesz sprawdzić możliwości tej maszyny pod okiem profesjonalistów, a może rozwinąć swoje umiejętności sportowego kierowcy? Nadarza się ku temu świetna okazja.

Możesz odbyć szkolenie na jednym z 31 modeli na doskonale przygotowanym torze wyścigowym Silesia Ring. 3636 m toru do twojej dyspozycji. ❚ How would you like to take a Porsche for a spin? Put it through its paces under the watchful eye of experts? Gear up for a unique opportunity to do so. You can attend a training course in one of 31 cars on the top quality Silesia Ring racing track. You will have all 3,636 metres of the track at your disposal.

Porsche Experience, Kamień Śląski, Poland until 21.09

TORONTO

c DALEKIE KADRY films from afar

EVENTS

Nowoczesne centrum kulturalne Bell Lightbox warto odwiedzić nie tylko dla architektury. Odbywa się tu także jeden z najważniejszych festiwali filmowych Ameryki Północnej. Impreza jest przeglądem najnowszych i najciekawszych filmów z Kanady i reszty świata. ❚ The Bell Lightbox culture centre is the venue of one of the most important film festivals in North America. The event features a review of the latest and most intriguing cinematic productions from Canada and the rest of the world.

Toronto International Film Festival, Toronto, Canada, 06–16.09 PRAGA

c FIEBRE, CZYLI GORĄCZKA

Dokąd zmierza ekosystem oparty na cyfrowej i elektrycznej rewolucji w transporcie i motoryzacji? Na te i szereg innych pytań odpowiedzą przedstawiciele firm, start-upów i mówców z całego świata, którzy zjadą we wrześniu do Katowic na Impact mobility rEVolution’18. ❚ Where is the ecosystem driven by a digital and electric revolution in the transportation and automotive industries heading? The answers to this questions will be provided by representatives of business, start-ups and speakers from all over the world who will be attending the Impact mobility rEVolution’18 in Katowice this September.

fiebre means fever

Jak obecnie wygląda i śpiewa bożyszcze milionów kobiet lat 90.? Warto sprawdzić samemu. Piosenkarz i aktor portorykańskiego pochodzenia rusza w kolejną trasę koncertową. W programie, obok nowej piosenki Fiebre, zapewne znajdzie się największy hit Ricky’ego Livin’ la Vida Loca. ❚ What does the 1990s heart-throb look like today? If you were ever a Ricky Martin fan, be sure not to miss the opportunity to see it for yourself. The Puerto Rican singer and actor is now on tour. The set list will most likely feature Martin’s greatest hit “Livin’ la Vida Loca”, as well as his latest single “Fiebre”.

Koncert Ricky’ego Martina | Ricky Martin in concert, Prague, Czech Republic, 09.09

Impact mobility rEVolution’18, Katowice, Poland, 12–13.09

v OD ZMIERZCHU DO ŚWITU from dusk to dawn

TOKIO

To na tej imprezie poznasz najnowsze gry z całego świata. Najbardziej zagorzali fani ustawiają się w kolejkach już o świcie. Jeśli wolisz spać dłużej, będziesz mógł jedynie kibicować. Pierwsze dwa dni przeznaczone są dla branży i dziennikarzy, kolejne dwa – dla fanów gier. ❚ This is the place to go to learn about the best games around the world.

The most ardent gaming fans start queuing up at dawn to secure a place inside. Unless you happen to be an early bird, the best you can hope for is to be a spectator. The first two days are dedicated to industry professionals and the press, and the next two to gaming aficionados.

Tokyo Game Show, Tokyo, Japan, 20–23.09

14



© M . P. ( 4 )

NADCHODZI REWOLUCJA a revolution is coming

©CREDITS



W H AT ’ S O N

Jak stać się jednym z rycerzy Jedi?

Odpowie∂ź w New Jersey na corocznym Heroes and Villains Fan Fest.

nasze rekomendacje

v TO SIĘ NOSI fashion trends Trzecia edycja modowej imprezy wraca do Berlina. Swoje kolekcje zaprezentuje ponad 40 firm. Będzie można podpatrzeć obowiązujące trendy i kupić coś na nadchodzący sezon, ale także posłuchać koncertów, wziąć udział w branżowych panelach, wreszcie – spróbować czegoś z lokalnej kuchni. ❚ Berlin is now hosting the third edition of this fashion event. Over 40 companies will be showcasing their collections. You can have a sneak preview at the trends for the upcoming season, and enjoy the many concerts, discussion panels, and food offerings.

Bread and Butter Targi Modowe, Berlin, Germany, until 2.09

BERLIN

c FESTIWAL CZTERECH KULTUR the festival of four cultures Koncertami i spektaklami teatralnymi biletowanymi oraz rozlicznymi warsztatami, performansami i spotkaniami, na które nie potrzeba biletów, wypełniony jest program tegorocznego łódzkiego festiwalu.

Szczególnie atrakcyjnie zapowiada się koncert poświęcony francuskiemu bardowi Serge’owi Gainsbourgowi. ❚ The line-up of this year’s edition is filled to the brim with ticketed theatre performances and numerous workshops and meetings to which admission is free.

One of the highlights is a concert dedicated to Serge Gainsbourg

NEW JERSEY

z COŚ DLA SUPERFANÓW something for the superfans

Four Cultures Festival, Łódź, Poland, 07–16.09

Jeśli jesteś miłośnikiem superbohaterów z komiksów czy filmów takich jak Spider Man, Superman czy Batman, nie powinieneś ograniczać się jedynie do powtórki tytułów ze swoimi idolami. Tych, którzy uwielbiają przebierać się za superbohaterów albo tylko pobyć wśród „swoich”, zapraszamy do New Jersey. ❚ If you are a fan of comic book superheroes like Spider Man, Superman and Batman, you might want to take your hobby to the next level. New Jersey is hosting a fan fest where you can dress up as your favourite character and meet other fans.

LONDYN

c MIASTO NA FALI

the river festival

Londyńczycy tak kochają rzekę, która serpentyną przecina ich miasto, że poświęcają jej cały wrzesień.

Zapowiadanych jest mnóstwo atrakcji związanych z historią Tamizy i dzisiejszym jej znaczeniem, pokazy, spotkania z gwiazdami wszelkiej maści, a także regaty. ❚ Londoners love the river that cuts through their city so much that they have devoted the entire month of September to celebrations in its honour. The lineup abounds in attractions related to the history of the Thames and its contemporary significance, and includes shows, performances and boat races.

Heroes and Villains Fan Fest, New Jersey, USA, 08–09.09

Totally Thames Festival, London, UK,

LILLE

c DLA KAŻDEGO COŚ MIŁEGO to each his own Leżące na północy Francji Lille zaprasza na targi uliczne. Kramy zapełnią się towarami z całej Europy. Będą rzeczy nowe, ale poszukiwacze staroci też znajdą coś dla siebie na pchlim targu. Po zakupach zaś będzie można pokrzepić się wszelakimi smakołykami z całego świata. ❚ The town of Lille in the north of France is famous for its street markets.

There are stalls with goods from all over Europe. You can find lots of new products, as well as second hand items and antiques. There are also plenty of food stalls.

Targi uliczne | Street markets, Lille, France, until 03.09

16



© A D O B E STO C K , S H U T T E R STO C K , M . P. ( 3 )

01–30.09

©CREDITS



17

W H AT ’ S O N

nasze rekomendacje

WE WRZEŚNIU RUSZA 26. EDYCJA EUROPEJSKICH DNI DZIEDZICTWA. W RAMACH IMPREZY ZAPLANOWANO SZEREG BEZPŁATNYCH WYDARZEŃ W CAŁYM KRAJU, W TYM M.IN. ZWIEDZANIE PAŁACU BELWEDERSKIEGO, KONCERT KAMERALNY W WYKONANIU KWARTETU SMYCZKOWEGO CON AMORE W OPOLU. ❚ THE 26TH EUROPEAN HERITAGE DAYS KICKS OFF IN SEPTEMBER. THE EVENT PRESENTS A VARIETY OF FREE EVENTS ACROSS THE COUNTRY, INCLUDING TOURS OF THE INTERIORS OF BELVEDERE PALACE AND A MUSIC CONCERT PERFORMED BY THE “CON AMORE” STRING QUARTET IN OPOLE.

v OTWARCI NA KULTURĘ open to culture W tym roku obchodzimy setną rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości, jubileusz jest też motywem przewodnim tegorocznej edycji Europejskich Dni Dziedzictwa, które w dniach 8–9 i 15–16 września odbędą się pod hasłem „Niepodległa dla wszystkich”. W ramach EDD odbędą się różnorodne wydarzenia edukacyjne, m.in. warsztaty z tańców narodowych przygotowane przez Operę Wrocławską, w Łodzi cykl warsztatów poświęconych polskim tradycjom niepodległościowym oraz spacer szlakiem wielokulturowości miasta. Wszystkie wydarzenia są bezpłatne. ❚ EHD in Poland presents a wide range of educational initiatives, including: national folk dance workshops held by Wrocław Opera; a series of workshops focused on Polish patriotic traditions and a walking tour exploring the multicultural heritage of the city in Łódź; an urban game in Gdańsk charting the events of World War II; and a presentation of photographs of pre-war Warsaw, and iconic works by such celebrated Polish photographers as Zbigniew Dłubak, and Wojciech Zamecznik in Warsaw. All events are open to the public. Admission is free.

c PONAD 50 KRAJÓW over 50 countries Idea EDD powstała w 1985 r., a jej inspiracją była francuska inicjatywa Dni Otwartych Zabytków, w ramach której publiczność mogła odwiedzić zabytkowe, zwykle zamknięte dla zwiedzających miejsca, m.in. prywatne domy, gabinety ministrów, siedziby urzędów miejskich, dawne fabryki. Po sporym zainteresowaniu Rada Europy postanowiła rozpropagować je wśród innych państw europejskich. Obecnie w EDD uczestniczy ponad 50 krajów, m.in. Niemcy, Hiszpania, Wielka Brytania, Szwecja. ❚ The idea of EHD was born in 1985 and was inspired by the French initiative La Journée Portes Ouvertes, which gave unprecedented access to historical sites normally closed to the public, such as private houses, ministerial offices, seats of municipal authorities, and historic factories. The initiative was enthusiastically received and the Council of Europe decided to promote it in other European countries. More than 50 countries now take part.

Prawdziwą perełką może być zwiedzanie Rezydencji Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w Wiśle, jednego z ważniejszych obiektów modernizmu. W Opolu będzie można zobaczyć wystawę Niezwykłe Polki przedstawiającą wybitne kobiety, m.in. Marię Skłodowską-Curie, Tamarę Łempicką czy Polę Negri. Szczegółowy kalendarz wydarzeń jest dostępny na stronie edd.nid.pl. ❚ A tour of Wisła Castle is a genuine treat. The castle is one of the official residences of the President of the Republic of Poland, an excellent example of Modernism. The “Exceptional Polish Women” in Opole gives centre stage to such figures as Maria Skłodowska-Curie, Tamara Łempicka, and Pola Negri. A detailed calendar of events is available at edd.nid.pl.

18

© N I E P O D L E G L A . G O V. P L , M . P .

v PERŁY MODERNIZMU the pearls of modernism

©CREDITS

Ulica Nowowiejskiego, Poznań 2018



19

10

THE BEST OF

kultowe aparaty

I KO N Y F OTO G R A F I I icons of photography ZAPACH SKÓRZANEGO ETUI ZNA CHYBA KAŻDY MIŁOŚNIK FOTOGRAFII TRADYCYJNEJ. ALE KTÓRY MODEL BYŁ PIERWSZY, A KTÓRY WYLĄDOWAŁ NA KSIĘŻYCU? OTO APARATY FOTOGRAFICZNE, KTÓRE ZMIENIŁY BIEG HISTORII. ❚ THE SMELL OF A LEATHER CAMERA CASE IS SOMETHING THAT ANY TRADITIONAL PHOTOGRAPHY AFICIONADO IS FAMILIAR WITH. DO YOU KNOW WHICH CAMERA MODEL CAME FIRST AND WHICH LANDED ON THE MOON? HERE IS A HANDFUL OF CAMERAS THAT HAVE CHANGED THE COURSE OF HISTORY.

1

tekst | by rafał wojciechowski

Ten elegant z 1928 r. był pierwszą lustrzanką dwuobiektywową. Aparaty firmy Rolleiflex wykonane z niemiecką precyzją zdominowały świat fotografii modowej i reklamowej. Jego właścicielem był m.in. sam Richard Avedon, ikona fotografii mody. Co ciekawe, obraz widoczny na matówce ogląda się od góry i jest odwrócony stronami. ❚ This elegant camera, released in 1928, was the first two-lens camera. Rolleiflex cameras, made with German precision, dominated the world of fashion and advertising photography. Richard Avedon, the iconic fashion photographer, owned one. One interesting fact is that the image on the focusing screen can only be seen from above and when flipped left to right.

2

RAISE CAMERA

3 20

Oto pierwszy aparat... turystyczny. Brzmi niewiarygodnie, ale na początku XX w. ten model otworzył drzwi fotografom do pracy poza studiem. Był stosunkowo mały, lekki i przenośny.

Profesjonaliści używali go głównie do fotografii architektury oraz portretów. ❚ This is the first tourist camera. Incredible as it may seem, in the early 20th century, this model opened the doors of studios and allowed photographers to do their work outside. It was relatively small, light and portable. Professionals used it primarily to photograph architecture and portraits.

4

Hasselblad 500 w 1969 r. służył astronautom podczas misji Apollo 11, robiąc pierwsze zdjęcia na Księżycu. ❚ The Apollo 11 crew used the Hasselblad 500 to take the first photograph on the Moon in 1969.



© M . P.

ROLLEIFLEX

ALFA Rarytas dla miłośników polskiego wzornictwa lat. 60. Alfa przyciągała przede wszystkim estetyką i była traktowana bardziej jako część ubioru niż profesjonalny sprzęt fotograficzny. Produkowana w różnych odmianach kolorystycznych zdobyła uznanie wśród kolekcjonerów na całym świecie. ❚ A rarity for lovers of 1960s Polish design. The Alfa mostly attracted photographers with its appearance and was treated more as an accessory than a professional camera. It was produced in different colours and is popular among collectors all over the world.

©CREDITS



21

THE BEST OF

5

kultowe aparaty

LEICA I Rok 1925 to prawdziwa rewolucja w historii fotografii. Pierwszy aparat małoobrazkowy ze słynną klatką 24x36 mm dał początek fotografii reporterskiej. Był lekki, prosty w obsłudze, a przede wszystkim pozwalał na zrobienie większej liczby zdjęć. To dzięki niemu dzisiaj każdy może być fotografem. ❚ The year 1925 was a watershed in the history of photography. The first 135 mm lens camera with the famous 24x36 mm frame marked the birth of photojournalism. It was light, easy to use, and above all, allowed more photographs to be taken. It was this model that let anyone be a photographer.

6

POLAROID LAND CAMERA MODEL 95 Cały proces trwał zaledwie minutę, a czarno-białą odbitkę wyciągało się z tyłu aparatu przez otwór z klapką. Tak wyglądał pierwszy aparat do fotografii natychmiastowej z 1948 r. Swoją nazwę zawdzięcza sugerowanej cenie 95 dol. ❚ The entire process took a minute and the black and white photograph was fished out through a flap at the back of the camera. This is what the first ever instant camera looked like in 1948. It owes its name to its recommended retail price of USD 95.

8

APARAT BRACI SUSSE

susse frères camera

Aparat powstałwedług projektu Louisa Daguerre’a uznawanego za wynalazcę fotografii. Służył do wykonywania tzw. dagerotypów, czyli pierwszych fotografii naświetlanych na miedzianej płytce.

Aparat został sprzedany na aukcji za zawrotną sumę 588 tys. euro. ❚ The magic of photography encapsulated in a wooden box. The camera was designed by Louis Daguerre, considered the founder of photography. The prints, exposed on a copper plate, were known as daguerreotypes. They were the first photographs in history. This camera was sold at auction for the incredible sum of EUR 588,000.

9 22

APARAT ATELIEROWY

studio camera

Służył w XIX w. do wykonywania zdjęć portretowych we wnętrzach.

Dzięki solidnej konstrukcji umożliwiał długą ekspozycję. Czas naświetlania regulował bowiem fotograf przez szybkie zdjęcie i ponowne założenie nakrywki na obiektywie. ❚ This was used to make interior portrait photographs in the 19th century. The camera’s robust construction allowed for long exposure. The exposure time was controlled by the photographer who quickly removed and replaced the lens cover. As the subject had to remain still the whole time, there was a headrest.

BROWNIE Nazwę otrzymał po bohaterach XIX-wiecznej serii książek dla dzieci The Brownies. Łatwy w obsłudze aparat był pomysłem George’a Eastmana, założyciela Kodak Company.

Początkowo kosztował zaledwie dolara, dzięki czemu fotografia stała się dostępna na szeroką skalę. ❚ The camera got its name after a 19th-century book series entitled The Brownies. The easy-to-use camera was the brainchild of George Eastman, the founder of the Eastman Kodak Company. The initial price was only a dollar, which paved the way for the mass popularity of photography. ”

10

Hansa Canon (1936), pierwszy 35-mm aparat z migawką szczelinową. ❚ Hansa Canon (1936) was the first 35-mm camera equipped with a focal-plane shutter.

© M . P.

7

Oto najstarszy (1839) oraz najdroższy aparat na świecie. ❚ Ita This is the oldest (1839) and most expensive camera in the world.



23

góry

THE WAVE – formacja z piaskowca na wzgórzach Coyote Buttes w Arizonie, w USA. Żeby zobaczyć ją na własne oczy, trzeba wziąć udział w specjalnej loterii, na szlak jednorazowo jest wpuszczanych tylko 20 osób dziennie. ❚ THE WAVE – a sandstone formation in the Coyote Buttes, Arizona, USA. To see it with your own eyes, you have to enter a special lottery, as only 20 people are admitted per day.

24

©CREDITS

I N S P I R AT I O N S

SZCZYTY MARZEŃ dream peaks

©CREDITS

JEST W GÓRACH TYLE PIĘKNA I W TYLU POSTACIACH, ŻE TRUDNO TO WYRAZIĆ. JEST TO URLOP OD SPRAW CODZIENNYCH – POWIEDZIAŁA WANDA RUTKIEWICZ. I TRUDNO NIE PRZYZNAĆ RACJI POLSKIEJ ALPINISTCE I HIMALAISTCE. NO TO W GÓRY! ❚ “THERE IS SO MUCH BEAUTY IN THE MOUNTAINS AND IN SO MANY DIFFERENT FORMS THAT IT IS ACTUALLY HARD TO EXPRESS. IT IS A BREAK FROM OUR EVERYDAY WORRIES”, POLISH HIMALAYIST WANDA RUTKIEWICZ ONCE SAID. IT IS HARD TO ARGUE WITH HER. IT’S UP THE MOUNTAINS, WE GO.

25

I N S P I R AT I O N S

góry

FITZ ROY (3375 m n.p.m.) – szczyt w pobliżu wioski El Chaltén na południu Patagonii, na chilijsko-argentyńskiej granicy. Po raz pierwszy wejścia na górę dokonali w 1952 r. francuscy alpiniści Lionel Terray i Guido Magnone. FUDŻI – czynny stratowulkan i najwyższy szczyt Japonii (3776 m n.p.m.), leży na wyspie Honsiu. W 2013 r. góra została wpisana na listę UNESCO. ❚ FITZROY (3,375 m a.s.l.) – a summit near the village of El Chaltén in southern Patagonia, on the Chilean-Argentinian border. The first ascent was made by French Alpine climbers Lionel Terray and Guido Magnone in 1952. MOUNT FUJI – an active stratovolcano and the highest summit in Japan (3,776 m a.s.l.) is situated on island Honshu. The mountain was inscribed on the UNESCO World Heritage List in 2013.

26

TROLLTUNGA – ta skała (ok. 1100 m n.p.m.) o charakterystycznym kształcie, znajdująca się w Norwegii, to według internautów jedno z najlepszych miejsc na świecie do zrobienia selfie. ❚ TROLLTUNGA – this distinctive rock (approx. 1,100 m a.s.l.) is situated in Norway, and according to Internet users, it is one of the best selfie sites in the world.

27

I N S P I R AT I O N S

góry

AMA DABLAM (6812 m n.p.m.) w Nepalu, w Himalajach. To jeden z najbardziej charakterystycznych szczytów w okolicy Mount Everestu. ❚ AMA DABLAM (6,812 m a.s.l.) in the Himalayas in Nepal. It is one of the most characteristic summits in the proximity of Mount Everest.

28

ARARAT – masyw wulkaniczny leżący w sercu Wyżyny Armeńskiej składa się z dwóch szczytów: Wielkiego – 5137 m n.p.m. i Małego Araratu 3896 m n.p.m. DOLINA 10 SZCZYTÓW na terenie Parku Narodowego Banff w Kanadzie. Każdy z nich ma ponad 3 tys. m n.p.m. ❚ ARARAT – a volcanic

©ADOBE STOCK (4), ISTOCKPHOTO (2), GET TYIMAGES

massif in the heart of the Armenian Highlands is made up of two summits – Greater Ararat – 5,137 m a.s.l. and Little Ararat– 3,896 m a.s.l.

THE VALLEY OF 10 PEAKS in the Banff National Park in Canada. Each is over 3,000 m a.s.l. high.

29

WHY

san francisco

POŁOŻONE NA 48 WZGÓRZACH SAN FRANCISCO JEST JEDNYM Z NAJPIĘKNIEJSZYCH AMERYKAŃSKICH MIAST. NIC DZIWNEGO, ŻE TAK KOCHAJĄ JE FILMOWCY. ❚ SPRAWLING OUT OVER 48 HILLS, SAN FRANCISCO IS ONE OF THE MOST PICTURESQUE CITIES IN THE US. NOT SUPRISINGLY, IT’S A FAVOURITE LOCATION OF FILMMAKERS.

San Francisco

tekst | by michał cessanis

SAN FRANCISCO

STAŃ NA GOLDEN GATE

stand on the golden gate

To jedna z najbardziej obfotografowanych atrakcji w USA. Słynny Golden Gate Bridge poza tym, że świetnie prezentuje się na zdjęciach, łączy San Francisco z hrabstwem Marin.

Ten wiszący most otwarto dla ruchu w 1937 r., od tamtej pory przejechało po nim ponad 1,6 mld samochodów. ❚ This is one of the most photographed spots in the US. Always stunning on photographs, the famous Golden Gate Bridge links San Francisco with Marin County. This suspension bridge was opened to traffic in 1937 and has had 1.6 billion cars since.

Budynek ratusza to chluba miasta. Ponownie został otwarty w 1915 r. (wcześniejszy zniszczyło trzęsienie ziemi). ❚ The Town Hall building is the pride and joy of the city.

ŚLADAMI FILMÓW I SERIALI

following the cinematic trail

Przejażdżka zabytkowym tramwajem to dobry sposób na zwiedzanie miasta. ❚ A trip on the historical tram is a great way to see the city’s core landmarks.

Ulice San Francisco, Brudny Harry, Pani Doubtfire, Zakonnica w przebraniu czy serial Pełna chata to tylko niektóre z produkcji filmowych dziejących się w krajobrazie San Francisco. Organizowane są tu wycieczki z przewodnikiem szlakiem filmowych plenerów. ❚ Numerous TV shows and films were set and shot in San Francisco to name but The Streets of San Francisco, Dirty Harry, Mrs Doubtfire, or Full House. Movie buffs can go on a trip down the movie trail and see the filming locations.



30

©CREDITS

WHY

san francisco

ZAJRZYJ DO WIĘZIENIA

go directly to jail

Alcatraz, czyli dawne więzienie o zaostrzonym rygorze położone na Wyspie Głuptaków działało przez 30 lat. Dziś codziennie przypływa tu blisko pięć tysięcy turystów spragnionych mocnych wrażeń. Najchętniej wybierają się na zwiedzanie… nocne. ❚ Everyone has heard of Alcatraz. The former maximum high-security island prison remained open for 30 years. Today, it is visited daily by nearly 5,000 adrenaline-hungry tourists on day and night tours.

LOT apla Kaleidoscope.pdf

1

14.02.2018

15:08

SPACER PO MOLO a stroll along the pier Nadmorskie położenie San Francisco najłatwiej poczuć na jednym z kilkudziesięciu pomostów i pirsów, na przykład na molo nr 7, z którego przy okazji mamy najlepszy widok na Transamerica Pyramid – najwyższy budynek miasta. ❚ The benefits of San Francisco’s seaside location are most palpable on one of the few dozen piers in the city. For instance, Pier 7 offers the best view of the Transamerica Pyramid, or the tallest building in SF.

Tradycyjną grillowaną kanapkę z żółtym serem zjecie w niemal każdym barze śniadaniowym .

Painted Ladies to wiktoriańskie domy, które przetrwały pożar trawiący miasto w 1906 r. ❚ Painted Ladies are Victorian houses that survived the fire of 1906.

STREET ART

street art

Największą zaletą San Francisco jest to, że miasto nie ma jednolitego charakteru – niektórym dzielnicom wyrazistości dodają murale. Ponieważ są rozsiane w różnych miejscach, warto podążać ich szlakiem. ❚ One of the greatest merits of San Francisco is its incredible diversity – some districts sport fantastic murals. We recommend going on a long walk around the city to see them all.

WAW–(ORD)–SFO

11 razy w tyg. ❚ 11 times a week

SFO–(ORD)–WAW

11 razy w tyg. ❚ 11 times a week

Lombard Street to najbardziej kręta uliczka w San Francisco. ❚ Lombard Street is the most winding street in San Francisco.

2 razy w tyg. ❚ twice a week

SFO–(ORD)–BUD

raz w tyg. ❚ once a week Rejsy pomiędzy ORD–SFO i SFO– ORD obsługiwane przez United (UA) w ramach umowy code share. ❚ ORD-SFO-ORD services operated as part of a code share arrangement with United (UA) Więcej informacji na ❚ More information on lot.com

32

© A D O B E STO C K ( 8 ) , I STO C K ( 3 ) , S H U T T E R STO C K , M P. P ( 2 )

BUD–(ORD)–SFO

33

©CREDITS

JOURNEY OF A LIFETIME

australia

W K A Ż DY M I N N A K R E W to each his own MELBOURNE, SYDNEY, PERTH. CO ŁĄCZY TE MIASTA? OPRÓCZ KONTYNENTU AUSTRALIJSKIEGO PRZYNALEŻNOŚĆ DO JEDENASTKI NAJPRZYJAŹNIEJSZYCH DO ŻYCIA MIEJSC. I TO W SKALI ŚWIATA. ❚ MELBOURNE, SYDNEY, PERTH. WHAT DO THESE CITIES HAVE IN COMMON? APART FROM BEING SITUATED ON THE AUSTRALIAN CONTINENT, THEY ARE AMONG THE TOP ELEVEN MOST LIVEABLE CITIES IN THE WORLD.



34

©CREDITS

tekst | by marek tomalik

©CREDITS

Przy Okrągłym Nabrzeżu (Circular Quay) stoi m.in.

Opera House. Można też z niego podziwiać słynny most zatokowy Harbour Bridge. ❚ The Circular Bay is home to the famous Opera House.

It serves as an excellent vantage point for the Harbour Bridge.



35

Bondi to jedna z największych plaż Sydney. ❚ Bondi is one of Sydney's largest beaches.

36

elbourne to miasto przestrzeni oraz atrakcji poza metropolitarnym zgiełkiem, nie dalej niż dwie–trzy godziny jazdy samochodem od city. W samym mieście zaskakuje dobra wentylacja. A to już sprawa wyjątkowego położenia. Fronty atmosferyczne walczą każdego dnia. Z północy zaciąga powietrze pustynne, suche i gorące, z południa, znad bieguna, zimne i wilgotne. W poprzek, ze wschodu na zachód, grodzą góry. Dzięki temu pogoda może się tu zmienić z godziny na godzinę.

Melbourne to kulturalna stolica kraju, miasto literatury UNESCO, kinematografii, z najlepszym w Australii, trzecim najstarszym po Cannes i Berlinie międzynarodowym festiwalem filmowym MIFF. To także miejsce narodzin australijskich stylów tanecznych, jedno z ważniejszych malarskich centrów świata i oczywiście mekka muzyki (pochodzą stąd m.in. Kylie Mi­nogue, Nick Cave, Dead Can Dance i Gotye). I jeszcze sport – styczniowy Australian Open, wyścigi Formuły 1 i listopadowy Melbourne Cup, najważniejsze wyścigi konne w Australii. Ja to nazywam świętem konia, bo niemal każdy pracodawca daje w tym dniu wolne. Istne szaleństwo z pogodnymi kibicami poprzebieranymi w stylu epoki wiktoriańskiej.

Na samo Melbourne trzeba zaplanować minimum dwa dni, na przyjazne okolice – nawet tydzień. Warto zmierzyć się ze wspomnianą legendą wyścigów Formuły 1, przespacerować po alei serwisowej, postawić nogę na torze i zajrzeć do największych na półkuli południowej: kasyna Crown Melbourne oraz targów Queen Victoria Market, gdzie można kupić niemal wszystko, czego dusza i ciało zapragną.

australia

Melbourne is a city of vast spaces and has many attractions located within a two-or-three hour drive from the city. Melbourne benefits from amazing ventilation, owing to its unique location. Several atmospheric fronts fight for dominance every day. The air coming from the north is dry and hot, from the desert, and that arriving from the south is cold and humid.

The city is hugged by mountains on the east and on the west. This special position means that the weather here can change by the hour.

Melbourne is the cultural capital of the country, a UNESCO literature city, and has a rich cinema culture – the Melbourne Film Festival is the third oldest international film festival in the world, after Cannes and Berlin. It is also the birthplace of Australian dancing styles, one of the most important art hubs in the world, and, needless to say, a music mecca (it has produced stars like Kylie Minogue, Nick Cave, Dead Can Dance and Gotye). As for sport, there is the Australian Open, held in January, the Formula 1, and the Melbourne Cup. Held in November, the Cup is Australia’s major horse race. I call it “horse day”, as it is a public holiday in Victoria. The racetrack is always packed with spectators dressed in Victorian era attire.

Plan at least two days in Melbourne, and if you want to visit the surrounding areas, up to a week. You should definitely consider paying a visit to the legendary Formula 1 racetrack, stroll along the pit-stops, and put your foot on the track. It is also worth dropping into the southern hemisphere’s largest casino (Crown Melbourne) and market (Queen Victoria Market), where you can buy anything you could ever wish for.

Of the many attractions within reach of Melbourne I recommend Wilson’s Promontory, the southernmost part of the continent and the most pristine part of the



© I S T O C K , B E W . P O P R Z E D N I E S T R O N Y/ P R E V I O U S P A G E S : I S T O C K

M

JOURNEY OF A LIFETIME

©CREDITS



37

JOURNEY OF A LIFETIME

australia

Neogotycka katedra św. Pawła w Melbourne została zaprojektowana przez wybitnego angielskiego architekta Williama Butterfielda. ❚ The Neo-Gothic St Paul's Cathedral in Melbourne was designed by outstanding English architect William Butterfield

38

Z wielu atrakcji podmiejskich proponuję wypad na Przylądek Wilsona, najdalej na południe wysunięty skrawek kontynentu, zarazem najbardziej dziki obszar stanu Wiktoria. Przylądek chroni park narodowy, a tam – nieforsowane spacery lub dalsze trekkingi po znakomicie przygotowanych ścieżkach, z widokami, które będą się śnić. Jeśli trafimy do Melbourne zimą, możemy się wybrać… na narty. Ski Resort Mount Buller jest oddalony o trzy godziny jazdy od city: 22 wyciągi, 300 ha stoków, sezon od czerwca do września i alpejski poziom infrastruktury.

Do Sydney wracam jak bumerang, choć to Mel­ bourne było, jest i będzie mi bliższe. Oba miasta od zawsze walczyły o supremację. Czas mijał, a szala się nie przechyliła. Na początku XX w. wybudowano Canberrę, stolicę kraju, która spoczywa gdzieś między nimi i nie walczy, co najwyżej podkreśla silny status bratnich jej miast. Tymczasem przyjrzyjmy się pięciomilionowemu Sydney, które wygrywa z Mel­bourne położeniem – w meandrach zatok i półwyspów, gwarantując wrażenia porównywalne do przygód w bar-

state. The peninsula is a National Park, where you can go on any number of walks or trek along well prepared trails. The views are unforgettable. If you happen to be in Melbourne in winter, you might want to go skiing. Mount Buller is only a three-hour drive from the city. It has 22 ski lifts, 300 slopes, and Alpinequality infrastructure (September to June).

I keep going back to Sydney like a boomerang, although Melbourne has always been, still is, and forever will be, much closer to my heart. The two cities have always fought for primacy. The passing of the years has not managed to tip the scales either way. Canberra was built as the national capital in the early 20th century. It is situated between the two older cities. Canberra, however, is not a contender for the country’s leading city. This actually underscores the friendly rivalry between Melbourne and Sydney.

The latter has a population of over 5 million and boasts a better location than its rival. Sydney is situated amidst meandering bays and peninsulas with lots of waterways, and gives the impression of being in the

©SIME/FREE, SHUT TERSTOCK

MELBOURNE TO KULTURALNA STOLICA KRAJU, MIASTO LITERATURY UNESCO, KINEMATOGRAFII, Z TRZECIM NAJSTARSZYM PO CANNES I BERLINIE MIĘDZYNARODOWYM FESTIWALEM FILMOWYM MIFF. MELBOURNE IS THE CULTURAL CAPITAL OF THE COUNTRY, A UNESCO LITERATURE CITY, AND HAS A RICH CINEMA CULTURE – THE MELBOURNE FILM FESTIVAL IS THE THIRD OLDEST INTERNATIONAL FILM FESTIVAL.

dziej ekologicznych obszarach kraju. Liczne parki, kilometry oceanicznych plaż, surfing, uroki żeglarstwa w niemal fiordowych zatokach, bezkompromisowy stosunek do wina i piwa, wspaniała kuchnia i przyjazny klimat czynią z Sydney niekwestionowaną dziś perłę antypodów.

Skąd ten atomowy napęd Sydney? Z różnorodności, która zawsze wzbogaca. Klimat od lat tworzą jego wielonarodowościowi mieszkańcy: m.in. Brytyjczycy, Chińczycy, Włosi, Grecy, Niemcy, Libańczycy, w dużo mniejszym stopniu także Polacy. To jedno z najbardziej kosmopolitycznych miast świata. Więcej, co drugi mieszkaniec metropolii urodził się poza Australią.

Warto też mieć świadomość, że prawie połowa Australijczyków mieszka w jednej z dwóch metropolii, w Melbourne lub w Sydney. Ale to drugie z nich pretenduje do najpiękniejszych w skali świata. I to jest piękne, że w Sydney większość atrakcji można „zaliczyć” pieszo. Nawet lotnisko jest blisko, zaledwie 9 km od city.

Najlepiej złapać ten nadmiar z góry. Taniej niż lot widokowy wyjdzie wyjazd windą na trzystumetrową iglicę Sydney Tower, najwyższy budynek miasta (28 dol., wejście w samym epicentrum city od Market St). Widoki będą na śródmieście, kompleks olimpijski,

bush. Numerous parks, kilometres of ocean beaches, excellent surfing conditions, and the beauty of sailing in the fjord-like bays, an uncompromising approach to wine and beer, excellent cuisine, and a mild climate all make Sydney the jewel of the Antipodes.

Where does Sydney get its drive from? Diversity, which never fails to enrich. The city owes its character to the many national origins of its residents, including the British, Chinese, Italians, Greeks, Germans, and

Brighton oddalone o 13 km od centrum Melbourne słynie z drewnianych domków na plaży. ❚ Brighton located 13 km away from Melbourne is famous for the wooden beach houses.

 REKLAMA

©CREDITS

DOMINIKANA bezpośredni lot dreamlinerem



39

JOURNEY OF A LIFETIME port, aż po Góry Błękitne na zachodzie i ocean na wschodzie. Zobaczymy to także z obrotowej tam Revolving Restaurant.

Teraz moja propozycja na nieforsowany spacer od stóp wieży. Z Hyde Parku – zielonego serca miasta – polecam skierować kroki do Muzeum Australii ze znakomitymi zbiorami fauny i flory kontynentu, a także historii i sztuki aborygeńskiej. Potem przez Królewskie Ogrody Botaniczne do gmachu Opery. Jedna z najsłynniejszych budowli świata stoi przy zatoce Sydney Cove. To tam, w pobliżu dzisiejszego okrągłego nabrzeża (Circular Quay), przybyła w 1788 r. tzw.

Pierwsza Flota, zaczyn brytyjskiej kolonii karnej. Dziś odpływają stąd promy w zakamarki pięknych zatok, mieszkalnych dzielnic metropolii. Trzeba wziąć kurs na Manly, złapać miejsce przy rufie i trzaskać fotki z kultowymi widokami na Operę i słynny most Zatokowy (Harbour Bridge) nazywany Wieszakiem na Płaszcze.

Można obserwować wspinających się po nim śmiałków i… zaplanować swoje wyjście. W kolejny dzień polecam wypad na najsłynniejszą plażę kraju – Bondi.

australia

Lebanese. Sydney is one of the most cosmopolitan cities in the world. What’s more, half the population was born outside Australia. Bear in mind that nearly half of all Australians live in either Melbourne or Sydney, and the latter is considered to be one of the most beautiful cities in the world. The best part about it, though, is that you can visit most of its attractions on foot.

The best way to see the city in all its glory is from the air. You can go on a sighsteesing flight or opt for a cheaper option and ride up the 300 m spire of the Sydney Tower, the city’s tallest building (AUD 28).

Three Sisters (pol. Trzy Siostry) – formacja skalna w Górach Błękitnych, na terenie stanu Nowa Południowa Walia, ok. 100 km na zachód od Sydney. ❚ Three Sisters – a mountain formation in the Blue Mountains, in the New West Wales state, approx. 100 km west of Sydney.

40

Najlepiej autobusem z Circular Quay (9 km, 45 min).

Nawet w deszczową pogodę, co zdarza się tam rzadko, można podziwiać wyczekujących fali niezłomnych surferów. I oczywiście wejść do wody. Przed dalszym spacerem trzeba zjeść lunch. Jest tu cała masa świetnych kawiarni i restauracji. A gdzie dalej ponieść nogi?

Proponuję wzdłuż częściowo klifowego wybrzeża, na południe, w kierunku plaży Coogee. Dwa lata temu minąłem się tam z Russellem Crowe’em, który z dziećmi spacerował w przeciwnym kierunku.

Melbourne, Sydney, Perth – w każdym z nich inna krew. To ostatnie Australijczycy ze wschodniej części kontynentu uważają za prowincję. Niesłusznie.

W samym city nie odczuwa się pośpiechu, czas tu płynie wolniej, a pieniądz szybciej, bo to jedna z najsilniejszych stref ekonomicznych świata, zwłaszcza w temacie przemysłu wydobywczego. Dwumilionowa, przepięknie położona przy ujściu rzeki Swan do Oceanu Indyjskiego, najszybciej zmieniająca się, rozwijająca metropolia, stolica największego (1/3 Australii) i jednocześnie najmniej ludnego (2,5 mln)



©CREDITS

LICZNE PARKI, KILOMETRY OCEANICZNYCH PLAŻ, SURFING, UROKI ŻEGLARSTWA W NIEMAL FIORDOWYCH ZATOKACH, WSPANIAŁA KUCHNIA CZYNIĄ Z SYDNEY PERŁĘ ANTYPODÓW. MANY PARKS, BEAUTIFUL BEACHES, GREAT SURFING CONDITIONS, AND EXCELLENT CUISINE MAKE SYDNEY THE UNDISPUTED JEWEL OF THE ANTIPODES.

©CREDITS

The tower overlooks the city centre, the Olympic complex, the port, and the Blue Mountains to the West and the Pacific Ocean to the East. You can see them all from the Revolving Restaurant on top of the Tower.

And here is my idea for a pleasant walk from the Tower. We start in Hyde Park. I recommend first paying a visit to the Australia Museum with its excellent continental fauna and flora collection and many Aboriginal history and art exhibits. Then, make your way to the famous Opera House via the Royal Botanical Gardens. The Opera House, on Bennelong Point, is one

of the most famous architectural gems in the world.

It is not far from Circular Quay, where the First Fleet arrived in 1788 and laid the foundations for a British penal colony. Circular Quay is now the point of departure for ferries to various parts of the city. Take the ferry to Manly, secure a good spot on the stern and take photos of the best views of the Opera and the famous Harbour Bridge, nicknamed the “Coathanger”. Plan a trip to the country’s most famous beach – Bondi – for the following day. Buses depart from Circular Quay (9 km, 45 min.). You can see surfers there even on





41

Elizabeth Quay to biznesowa część Perth. ❚ Elisabeth Quay is Perth's business hub.

stanu Australii. Zachód słońca ze zjawiskowego sanktuarium przyrody Kings Park, z widokiem na złociste wieżowce city, zachwyca nawet mnie, entuzjastę eskapad z napędem na cztery koła w najbardziej dzikie ostępy outbacku, australijskiego interioru. Wiele z moich wypraw miało tu swój początek i koniec (australia-przygoda.com). To brama do Małej i Wielkiej Pustyni Piaszczystej, do pradawnych krain Aborygenów.

Moim ulubionym zakątkiem pozostaje dzielnica Fremantle, z europejską architekturą i klimatem urokliwego portowego miasteczka. To tutaj, w Little Creatures, piję piwo, którego gdzie indziej nie lubię, a w lokalnej restauracji na włoską nutę zjadam michę muli w sosie chili. Prawdziwy smak aglomeracji Perth można jednak złapać podczas niby banalnego city touru czerwonym piętrowym autobusem. Mocno polecam ten koniec świata, najbardziej samotne miasto na Ziemi. Najbliższa, podobnej wielkości Adelajda leży stąd ponad 2 tys. km. ■

rainy days, which are actually quite rare. After a good swim, you can have lunch at one of the many excellent cafes and restaurants in the area. What’s next on the agenda? I recommend walking south along the coast, some of which consists of cliffs, in the direction of Coogee beach.

Melbourne, Sydney, Perth – to each his own. Perth is

42

australia

considered provincial by East Coast Australians. They could not be more wrong. Perth is not a busy city – time flows a little slower here, but money flows faster, as West Australia has one of the strongest economies in the world, especially in the mining industry.

The two-million-strong city is the fastest changing and developing city in Australia and is the capital of the largest (1/3 of Australia), but least populous (2.5 million), state of Australia. The sunsets from the picturesque Kings Park nature sanctuary, with a view of golden high-rises, leaves me – an enthusiast of SUV trips into the wild Outback (the Australian interior) – in awe. Many of my Australian expeditions have begun and ended here (australia-przygoda.com). Perth is the gateway to the Small and Great Sandy Deserts, the ancient lands of the Aborigines.

My absolute favourite part of Perth is the Fremantle district, which features European architecture and has the look and feel of a charming harbour town. Here, at the Little Creatures, I always have a beer that I will not find anywhere else, and then go to the local Italian restaurant for a bowl of mussels in chilli sauce. The real flavour of the Perth agglomeration can be tasted while on a seemingly banal city tour on a red double-decker. I strongly recommend paying a visit to this distant city at the end of the world. It is actually the loneliest city on Earth. The closest city of similar size is Adelaide, and that is over 2,000 kilometres away. ■

© I S T O C K , S H U T T E R S T O C K , A D O B E S T O C K , M . P . ( 2 ) . P O P R Z E D N I E S T R O N Y/ P R E V I O U S P A G E S : S H U T T E R S T O C K

JOURNEY OF A LIFETIME

LOT apla Kaleidoscope.pdf

1

14.02.2018

15:08

rekomendacje ❚ recommendations Sydney i Melbourne to dwie największe metropolie Australii. Perth zajmuje czwarte miejsce (za Brisbane) i liczy blisko 2 mln mieszkańców.

Sydney and Melbourne are Australia's largest cities. Perth comes fourth (following Brisbane) with a population of over 2 million inhabitants.

WAW–(SIN)–SYD

3 razy w tyg. ❚ 3 times a week

SYD–(SIN)–WAW

1

3 razy w tyg. ❚ 3 times a week

2

WAW–(SIN)–MEL

3 razy w tyg. ❚ 3 times a week

MEL–(SIN)–WAW

3 razy w tyg. ❚ 3 times a week

WAW–(SIN)–BNE

3 razy w tyg. ❚ 3 times a week

BNE–(SIN)–WAW GDZIE ZJEŚĆ Where to eat

GDZIE NOCOWAĆ Where to sleep

2 THE GANTRY RESTAURANT ■

Australijskie kalmary z chrupiącym kurczakiem, kukurydzą i czosnkiem, duszony dorsz w sosie migdałowym podawany na brokułach, pieczony w orzechach kurczak, długa karta win i cały wachlarz deserów z sorbetem śliwkowym na czele. Plus miła obsługa. ❚ The Australian squid with crispy chicken, corn and garlic, stewed cod in almond sauce served on broccoli, chicken roasted in nuts, a long wine list and an array of desserts including plum sherb. Great service.

11 Hickson Road, Sydney

3 FISH AT THE ROCKS ■

A co zjecie tutaj? Polecamy m.in. grillowanego łososia w sosie curry, makaron linguine z małżami, grzybami, łososiem i krewetkami oraz filet z polędwicy wołowej. A na deser crème brûlée z owocami sezonowymi. ❚ The menu abounds in delicacies such as grilled curry salmon, Linguini pasta with mussels, mushrooms, salmn and shrimps and sirloin filet. Crème brulee with seasonal fruit and chocolate cake.

29 Kent St, The Rocks, Sydney 3

1 AMORA HOTEL JAMISON SYDNEY ■

Hotel w dzielnicy biznesowej, zaledwie 10 min spacerem od portu Circular Quay, gmachu Sydney Opera House i mostu Harbour Bridge.

Do dyspozycji gości są m.in. dwie restauracje, spa, basen i centrum biznesowe. ❚ A hotel situated in the business district, a 10-minute walk away from Circular Quay, the Sydney Opera House, the Harbour Bridge and The Rocks district. Guests can avail themselves of two restaurants, a spa, a swimming pool and business centre, apart from other amenities.

11 Jamison Street, Sydney

■ E XPERIENCE BELLA HOTEL APARTMENTS

Położony 15 min spacerem od centrum kongresowego w Melbourne i centrum handlowego DFO. Dla gości jest bezpłatne wi-fi oraz centrum fitness. ❚ Situated at a 15-minute walk away from the congress centre and DFO mall in Melbourne. Free WiFi and fitness centre access for guests.

250 City Road, Southbank, 3006 Melbourne

■ A LEX HOTEL

Położony w dzielnicy biznesowej Perth oferuje bezpłatne wi-fi, bar oraz restaurację. Goście mogą wypić drinka na tarasie na dachu. ❚ Located in the business district of Perth, it offers free WiFi, a bar and restaurant. Guests can have drinks on the roof terrace.

50 James Street, Perth

3 razy w tyg. ❚ 3 times a week

WAW–(SIN)–ADL

3 razy w tyg. ❚ 3 times a week

ADL–(SIN)–WAW

3 razy w tyg. ❚ 3 times a week

WAW–(SIN)–PER

3 razy w tyg. ❚ 3 times a week

PER–(SIN)–WAW

3 razy w tyg. ❚ 3 times a week

WAW–(SIN)–CBR

3 razy w tyg. ❚ 3 times a week

CBR–(SIN)–WAW

3 razy w tyg. ❚ 3 times a week Rejsy pomiędzy SIN a portami w Australii obsługiwane przez Singapore Airlines (SQ) w ramach umowy code share. ❚ Services between SIN and Australia operated as part of the code share arrangement with Singapore Airlines (SQ) Więcej informacji na ❚ More information on lot.com

43

MY POLAND

bydgoszcz

M I A S T O W O DY I M U Z Y K I a city of water and music BYDGOSZCZ NALEŻY DO NAJCHĘTNIEJ ODWIEDZANYCH MIAST W POLSCE. NIKOGO, KTO TU BYŁ, TO NIE DZIWI. ZIELEŃ, WODA, MUZYKA. KAŻDY ZNAJDZIE TU COŚ DLA SIEBIE. SWĄ POPULARNOŚĆ BYDGOSZCZ ZAWDZIĘCZA JEDNAK NIE TYLKO PIĘKNEJ PRZYRODZIE I KULTURZE, ALE TAKŻE DOSKONAŁEJ LOKALIZACJI, KTÓRA SPRAWIA, ŻE MIASTO JEST ŚWIETNYM PUNKTEM STARTOWYM DO BLIŻSZYCH I DALSZYCH PODRÓŻY. ❚ BYDGOSZCZ IS ONE OF THE MOST VISITED CITIES IN POLAND. THIS WILL COME AS NO SURPRISE TO ANYONE WHO HAS EVER BEEN THERE. GREENERY, WATER AND MUSIC. SOMETHING FOR EVERYONE. BYDGOSZCZ OWES ITS POPULARITY TO ITS BEAUTIFUL NATURAL SURROUNDINGS AND CULTURE, AND AN EXCELLENT LOCATION THAT MAKES IT THE PERFECT STARTING POINT FOR DAY TRIPS AND LONGER EXCURSIONS.



44

©CREDITS

tekst | by piotr milewski

Bydgoszcz leży nad rzeką Brdą. ❚ Bydgoszcz lies on the river Brda.

45

MY POLAND

“Water has always been the lifeblood of Bydgoszcz”, explains Michał, whose family has been living here for generations. “The city sprawls along the River Brda, but the Vistula is very close. There is plenty to explore.” As it cuts through Bydgoszcz, the Brda meanders around countless bends, which makes it very picturesque. In Brdyujście estate rowers and canoeists can put their skills to the test on the regatta course. “It’s the oldest facility of its kind in Poland”, adds Michał.

“This is where the best athletes from our country and beyond come to train.”

A little further upstream is the Island on Cold Waters, which has one of Poland’s largest inland ports. “The most stunning buildings in Bydgoszcz face the waterfront”, says my guide. Rising in front of us are the 18thcentury Old Granaries. These were once used to store grain and agricultural products that were later shipped to Gdańsk and Berlin. Standing behind them are the glass and steel New Granaries, which garnered multiple awards in architectural competitions, and Lloyd Palace, a charming historical building where shipping companies used to have their registered offices. The beautiful facades are mirrored in the water.

A while further on is Mill Island. This has two canals – the Zbożowy and the Międzywodzie – cut into it.

Mill Island has an amphitheatre, a municipal beach, and a row of tenements dubbed Bydgoszcz Venice.



© E A S T N E W S . P O P R Z E D N I E S T R O N Y/ P R E V I O U S P A G E S : S H U T T E R S T O C K

Na corocznym Jarmarku Świętojańskim swoje dzieła prezentują twórcy ludowi m.in. z ziemi kujawskiej, kaszubskiej i krajeńskiej. ❚ The annual Świętojański Fair brings together folk artists and cfraftsmen from the Kujawy, Kaszuby and Krajna regions.

Dla Bydgoszczy woda zawsze była bardzo ważna – tłumaczy mi Michał, bydgoszczanin z dziada pradziada. Miasto leży nad rzeką Brdą, tuż obok płynie Wisła. A to nie wszystko. Przepływająca przez Bydgoszcz Brda jest kręta, a przez to malownicza. Niedaleko miejsca, gdzie wpada do Wisły, na osiedlu Brdyujście, na wioślarzy i kajakarzy czeka tor regatowy.

– To najstarszy taki obiekt w Polsce – dodaje Michał.

– Trenują tu i rywalizują najlepsi zawodnicy z kraju i zagranicy.

Poruszając się pod prąd rzeki, mijamy Wyspę na Zimnych Wodach, gdzie ulokował się port rzeczny – jeden z największych portów śródlądowych w kraju. Płyniemy dalej, zbliżając się do centrum miasta. – Najpiękniejsze budynki Bydgoszczy stoją wzdłuż brzegu rzeki – mówi mój przewodnik. Przed nami wznoszą się XVIII-wieczne Stare Spichrze, w których dawniej przechowywano spławiane do Gdańska lub Berlina zboże i produkty rolne. Za nimi stoją Nowe Spichrze ze szkła i stali, które wielokrotnie nagradzano w konkursach architektonicznych, oraz Pałacyk Lloyda – przepiękny zabytkowy budynek będący dawniej siedzibą przedsiębiorstw żeglugowych. Piękne fasady przeglądają się w lustrze wody. Chwilę później trafiamy na Wyspę Młyńską. Przecinają ją dwa kanały: Zbożowy i Międzywodzie. Na wyspie znajdują się: amfiteatr, plaża miejska, a także ciąg kamienic zwany Wenecją Bydgoską,

bydgoszcz

46

POLAND’S

ULTIMATE SUCCESS the highest residential building in the European Union the biggest recreational floor in Europe with 25 meter long swimming pool, SPA and cinema

Luxury apartments ready to move in The best selling premium residential property in 2016 and 2017.*

©CREDITS

*According to the research conducted by REAS Residential Advisors

+48 22 250 14 44 | INFO@ZLOTA44.COM | WWW.ZLOTA44.COM



47

MY POLAND

bydgoszcz

Opera Nova słynie też z organizacji Bydgoskiego Festiwalu Operowego, największego polskiego przeglądu sztuki operowej. ❚ The Philharmonic hosts the prestigious Bydgoszcz Opera Festival, the largest review of opera performances.

48

która służyła za scenografię dla wielu filmów. Spacerując po mieście dalej na wschód, docieramy do dzielnicy Okole, gdzie rozpoczyna się Kanał Bydgoski. Ten liczący niecałe 25 km sztuczny ciek jest najstarszym wciąż użytkowanym kanałem wodnym w Polsce. – Powstał w XVIII w. Jego budowa zajęła niecałe dwa lata!

– zachwyca się Michał. Łącząc Brdę i Noteć, spina on dwie największe polskie rzeki – Wisłę i Odrę. – Obok obu rzek to on właśnie miał i do dziś ma bardzo duże znaczenie dla rozwoju miasta.

Na południe od Kanału Bydgoskiego leży tzw. Stary Kanał powstały po przebudowie w latach 1910–1915, gdy zmieniono bieg przeprawy. Oryginalny kanał nie został wtedy zasypany i dziś jest jedną z atrakcji miasta. Oddalony zaledwie 2 km od ścisłego centrum Bydgoszczy teren został przekształcony w park zwa-

These have served as a backdrop in a number of popular movies. Further east is the Okole district – and the start of the Bydgoszcz Canal. This man-made watercourse (not quite 25 km long) is the oldest operating canal in Poland. “It was built in the 18th century and took less than two years to build”, Michał explains. The canal connects the Brda and the Noteć, thereby connecting the two largest rivers in Poland – the Vistula and the Oder.

South of Bydgoszcz Canal is the Old Canal, built after a reconstruction of the Bydgoszcz Canal in 19101915. The original canal was not filled in and has since become one of the city’s most popular attractions. Located just 2 km from central Bydgoszcz, the area was transformed into a park known as “Bydgoszcz Canal Greens.” These are the



©GET TYIMAGES

NAD BRDĄ WZNOSI SIĘ POTĘŻNA JASNA BRYŁA OPERY NOVEJ. TUTAJ MIESZKAŃCY MIASTA I GOŚCIE MAJĄ OKAZJĘ DOŚWIADCZYĆ WSPANIAŁYCH SPEKTAKLI OPEROWYCH, PRZEDSTAWIEŃ BALETOWYCH I MUSICALI. THE OPERA NOVA TOWERS OVER A BEND IN THE BRDA. THIS IS WHERE RESIDENTS AND VISITORS FLOCK TO WATCH GRAND OPERAS, OPERETTAS, BALLETS AND MUSICALS.

MY POLAND

Na Wyspie Młyńskiej co roku odbywają się plenerowe imprezy kulturalne. ❚ Mill Island hosts open air cultural events every summer.

ny Plantami nad Kanałem Bydgoskim. To zielone płuca miasta. Nad poprzecinaną śluzami wodą przerzucono mostki i kładki. To wprost wymarzone miejsce na romantyczny spacer, wycieczkę rowerową czy poranny jogging. Rosną tu wiekowe topole, olsze, wiązy, kasztanowce i dęby, niektóre liczące ponad 100 lat.

Niektórzy mieszkańcy porównują Planty do nowojorskiego Central Parku.

– Bydgoszcz jest nie tylko miastem wody, ale także muzyki – wyjaśnia Michał. – Obie łączą się w harmonijną całość. Nad Brdą wznosi się potężna jasna bryła Opery Novej. Tu mieszkańcy miasta i goście mają okazję doświadczyć wspaniałych spektakli operowych, operetek, przedstawień baletowych i musicali. Obok Opery w Bydgoszczy prężnie działa też Filharmonia Pomorska. Melomani cenią to miejsce, gdzie można posłuchać symfonicznych i kameralnych koncertów.

Filharmonia jest zresztą gospodarzem obchodzącego w tym roku 56-lecie Bydgoskiego Festiwalu Muzycznego oraz międzynarodowego festiwalu i kongresu Musica Antiqua Europae Orientalis. Gmach Filharmonii stoi przy jednej z pierzei parku im. Kochanowskiego w sercu dzielnicy muzycznej (niewiele miast na świecie może się pochwalić posiadaniem takiej dzielnicy). Ten zaprojektowany i wybudowany z architektoniczną konsekwencją obszar leży we wschodniej części bydgoskiego śródmieścia. Swe siedziby mają tu także Akademia Muzyczna, Zespół Szkół Muzycznych oraz Teatr Polski. – W Bydgoszczy nie sposób się nudzić – żegna mnie mój przewodnik. – Miasto nad wodą kwitnie i tętni muzyką o każdej porze roku. ■

bydgoszcz lungs of the city. The banks of the watercourse, interspersed with locks, are connected by small bridges and pedestrian footbridges. It’s a perfect place for a romantic walk, a bike ride, or a morning jog. The area is home to giant poplars, alders, elms, chestnuts and oaks, some of them more than a hundred years old. The Greens are sometimes compared to New York’s Central Park.

“Bydgoszcz is not only a city of water, but also music”, explains Michał. “Water and music merge to create a harmonious whole.” The Opera Nova towers over a bend in the Brda. This is where residents and visitors flock to watch grand operas, operettas, ballets and musicals. The Opera Nova is also famous for the Bydgoszcz Opera Festival, Poland’s largest opera review. Next to the Opera Nova is the Pomeranian Philharmonic which hosts the prestigious Bydgoszcz Music Festival, which celebrates its 56th anniversary this year, and the Musica Antiqua Europae Orientalis international festival and congress.

The Philharmonic overlooks Jan Kochanowski Park in the heart of the Music District. Few cities anywhere in the world boast districts like this. Designed and built with architectural coherence and superb taste, the district is located in the eastern part of central Bydgoszcz. This is where the Music Academy, the primary and secondary Music School and the Teatr Polski are located. “You will never get bored in Bydgoszcz”, says my guide as we say goodbye.

“The city on the water is thriving and echoes to the LOT apla Kaleidoscope.pdf 1 14.02.2018 15:08 sound of music all year round.” ■

BZG–IEV–BZG

2 razy w tygodniu ❚ twice a week 2 razy w tygodniu ❚ twice a week Więcej informacji na ❚ More information on lot.com

50

© A G E N C J A G A Z E TA

BZG–LWO–BZG

©CREDITS



51

CERTYFIKATY POLSKIEJ ORGANIZACJI TURYSTYCZNEJ

POLISH TOURISM ORGANISATION CERTIFICATES

ZOO SAFARI BORYSEW

ŻYWE MUZEUM PIERNIKA W TORUNIU

Pierwsze na świecie Żywe Muzeum Piernika w Toruniu – miejsce unikatowe, intrygujące i magiczne, wypełnione historią Torunia i pachnące piernikami. W sposób oddziałujący na zmysły umożliwia zetkniecie się z wciąż żywą i powszechnie znaną tradycją tego miasta.

The first ever Living Museum of Gingerbread in the world is based in Toruń. It is a unique and intriguing place, magically infused with the history of Toruń and the aroma of gingerbread and is a true feast to the senses. It allows you get some hands-on experience with the living tradition of the city.

Województwo/voivodeship: KUJAWSKO-POMORSKIE

ZAMEK W CHĘCINACH

Zamek Królewski w Chęcinach to prestiżowa atrakcja turystyczna na mapie Regionu Świętokrzyskiego. Mury te kryją w sobie tajemnice przeszłości, moc legend i niewyjaśnionych zjawisk. Warto zajrzeć do skarbca, lochu oraz okazałej galerii zdjęć warowni.

The Royal Chęciny Castle is a prestigious tourist attraction in the Świętokrzyskie region. The walls are brimming with the mysteries of the past, incredible legends and unexplained phenomena.

The core attractions include the treasury, the dungeon and the extensive gallery of photographs of the stronghold.

Województwo/voivodeship: ŚWIĘTOKRZYSKIE

KOPALNIA GUIDO W ZABRZU

W kopalni Guido na odwiedzającego czekają trzy poziomy zwiedzania. Największymi atrakcjami są pokazy pracy wielkich maszyn górniczych i przejazd elektryczną kolejką podwieszaną. Zwiedzanie Kopalni kończy się w najgłębiej położonym pubie w Europie.

Three levels of the Guido mine are open to visitors. The main attraction of the mine are presentations of the operation of huge mining machinery and a ride on a suspended electric rail. The visit to the Mine ends at the deepest located pub in Europe.

Województwo/voivodeship: ŚLĄSKIE

polska.travel

Jedyne takie miejsce na mapie Polski i Europy. W malowniczej dolinie rzeki Ner, na przestronnych wybiegach obejmujących obecnie 26 ha, mieszka blisko 600 osobników z 90 gatunków dzikich zwierząt. Żyje tu aż 15% światowej populacji białych tygrysów bengalskich.

The only such place in Poland and Europe. The SAFARI ZOO currently spanning an area of 26 ha situated in the picturesque valley of the Ner river is home to nearly 600 animals from 90 wild species, all living in spacious enclosures. As much as 15% of the world population of Bengal tigers live here.

Województwo/voivodeship: ŁÓDZKIE

WYCIECZKA 1-DNIOWA „WODAMI RZEKI SAN!”

Wycieczka 1-dniowa wodami rzeki San to oferta łącząca atrakcje związane z wodą, górami i historią Bieszczad dla każdej grupy wiekowej.

A 1-day trip down the San rivers is an offering combining a water attraction, the beauty of the mountains and the interesting history of the Bieszczady mountains and is great for all age groups.

Województwo/voivodeship: PODKARPACKIE

Odwiedź rekomendowane atrakcje turystyczne See the recommended tourist attractions

CENTRUM NAUKI KOPERNIK W WARSZAWIE

PAŁAC I FOLWARK GALINY

EUROPEJSKIE CENTRUM SOLIDARNOŚCI W GDAŃSKU

Centrum Nauki Kopernik w Warszawie inspiruje do obserwacji, doświadczania, zadawania pytań i poszukiwania odpowiedzi.

To 6 interaktywnych wystaw stałych, wystawa czasowa, 4 laboratoria edukacyjne oraz planetarium „Niebo Kopernika”.

The Copernicus Science Centre in Warsaw will inspire visitors to observe, experience, ask questions and search for answers.

The centre offers 6 interactive permanent exhibitions, a temporary exhibition, labs and the “Heavens of Copernicus” planetarium.

Województwo/voivodeship: MAZOWIECKIE

Galiny to pięknie odrestaurowany majątek ziemski z Pałacem z XVI wieku, XIX-wiecznym Folwarkiem, romantycznym parkiem i ponad 350 ha lasów, łąk, pastwisk i stawów. Znakiem rozpoznawczym Galin jest także wyśmienita kuchnia.

Galiny is a splendidly restored landed estate with a 16th-century palace, a 19th-century grange, a romantic park, and more than 350 hectares of woodland, meadows, pastures, and ponds.

The Galiny trademark is its excellent cuisine.

Województwo/voivodeship: WARMIŃSKO-MAZURSKIE

Europejskie Centrum Solidarności w Gdańsku to instytucja kultury, której celem jest utrwalenie pamięci o zwycięstwie Solidarności.

Miejsce narodzin Solidarności i pokojowej rewolucji, która odmieniła całą Europę.

The European Solidarity Centre in Gdańsk is a cultural institution aimed at preserving the memory of the victory of Solidarity.

It is the cradle of the Solidarity movement and the peaceful revolution that transformed all of Europe.

Województwo/voivodeship: POMORSKIE

MUZEUM MYDŁA I HISTORII BRUDU W BYDGOSZCZY

OGRODY HORTULUS SPECTABILIS W DOBRZYCY

ZAMOJSKA TWIERDZA ATRAKCJI

Muzeum Mydła i Historii Brudu to jedna z najchętniej odwiedzanych atrakcji Bydgoszczy. Miejsce niezwykłe tak, jak jego nazwa. Jest atrakcyjnym sposobem na spędzenie czasu dla dzieci i dorosłych.

Z muzeum każdy wychodzi z własnoręcznie zrobionym mydełkiem.

Museum of Soap and the History of Dirt is one of the most popular attractions in Bydgoszcz. The place is just as exceptional as its name.

Both children and adults will spend fun-packed time there.

All visitors leave the museum with a soap they made themselves.

Województwo/voivodeship: KUJAWSKO-POMORSKIE

Ogrody Hortulus koło Kołobrzegu to zespół dwóch ogrodów pokazowych, tworzony blisko przez 30 lat z miłości do natury i potrzeby dzielenia się z innymi tym co piękne. Wyjątkowe miejsce, gdzie połączyć można wypoczynek z zabawą na łonie przyrody.

The Hortulus gardens near Kołobrzeg is a complex of two showcase gardens that has been cultivated for nearly 30 years now out of love of nature and the need to share its beauty with others. A truly exceptional place where you can rest and have fun amidst beautiful nature.

Województwo/voivodeship: ZACHODNIOPOMORSKIE

polska.travel

Zamojska Twierdza Atrakcji – stare miasto z niepowtarzalną, renesansową architekturą. Można tu nauczyć się strzelać z armaty i łuku oraz rozegrać strategiczną grę wojskową.

The Zamość Fortress of Attractions, or the old town with its unique Renaissance architecture. Visitors can learn how to fire a cannon, shoot a bow and arrow, and play a strategic military game there.

Województwo/voivodeship: LUBELSKIE

BUSINESS

boom na polskie gry

WIEDŹMIN I SPÓŁKA the witcher and co.

UTALENTOWANI PROGRAMIŚCI, STOSUNKOWO NISKIE KOSZTY PRACY I BESTSELLERY W RODZAJU FROSTPUNKA SPRAWIAJĄ, ŻE POLSKIE GRY WIDEO PODBIJAJĄ ŚWIAT. ❚ TALENTED PROGRAMMERS, RELATIVELY LOW LABOUR COSTS AND BESTSELLERS LIKE FROSTPUNK ARE THE REASON WHY POLISH VIDEO GAMES ARE CONQUERING THE WORLD.

W

artość tego rynku przekroczyła 26 mld zł, a jego lider, CD Projekt, jest więcej wart niż okręty flagowe naszej gospodarki: KGHM i mBank – wynika z najnowszego rankingu Forbesa. Natomiast międzynarodową renomę polskiego sektora gamingowego potwierdza Steam – jedna z największych globalnych

54

platform dystrybucji cyfrowej, która zrzesza ponad 125 mln użytkowników i oferuje ponad 20 tys. tytułów. Na serwisie można znaleźć listę najczęściej kupowanych produktów – nie jest niespodzianką, że wiele pochodzi z polskich stajni. – Przy tak dużej konkurencji trudno się przebić.

Mimo to pod koniec maja aż trzy tytuły z Polski utrzymywały się tam w pierwszej

The value of the market has just exceeded PLN 26 billion, and the market leader, CD Projekt, is worth more than the flagship vessels of our economy, e.g. KGHM and mBank, according to the latest Forbes ranking. The stature of the Polish gaming sector is confirmed by Steam, one of the world’s largest global digital distribution platforms. Steam has more than

© M . P. , L EC H M A Z U RC Z Y K

tekst | by mirosław konkel, puls biznesu

„10” bestsellerów – tłumaczy Mateusz Adamkiewicz, inwestor giełdowy i wiceprezes GameInvest Fund. Dodaje, że o ile polskie filmy rzadko przebijają się na międzynarodowych rynkach, o tyle gry wideo znad Wisły cieszą się na świecie ogromną popularnością. Zaś etykieta „made in Poland” to w branży elektronicznej rozrywki synonim najwyższej jakości.

ZARABIANIE NA EKRANIE Głównym towarem eksportowym jest seria Wiedźmin stworzona przez CD Projekt RED – studio deweloperskie należące do świetnie radzącej sobie na warszawskiej giełdzie spółki CD Projekt. Sukcesy odnosi też PlayWay mający na koncie m.in. świetnie sprzedającą się serię Car Mechanic Simulator i Agony. W tyle nie chce pozostawać 11 bit Studios, autorów This War of Mine i dostępnego w sprzedaży od 24 kwietnia Frostpunka, który swój budżet ok. 10 mln zł odrobił w… 66 godz., gdy sprzedaż osiągnęła 250 tys. egzemplarzy. – Międzynarodową ekspansję rodzimych deweloperów opóźnił wolniejszy rozwój technologiczny wynikający z komunizmu – przypomina Damian Fijałkowski, współzałożyciel i dyrektor technologii w firmie T-Bull. – Nie brakuje nam jednak świetnych projektantów gier, dzięki czemu udało się nam dogonić międzynarodowy peleton. A niektóre ekipy przywdziewają nawet koszulki liderów.

Rzeczywiście, pierwsze firmy produkujące gry komputerowe zaczęły powstawać w Polsce dopiero w latach 90. Dziś jest ich ponad 240. Zatrudniają łącznie 2 tys. osób i tworzą tytuły sprzedawane w wielomilionowych nakładach. Na zagranicznych imprezach wystawienniczych rozkładają stoiska obok największych przedstawicieli sektora. Brylują na odbywających się co roku w Los Angeles targach E3, które są największym globalnym świętem fanów wirtualnych strzelanek, wyścigów i zręcznościówek.

Jednym z najbardziej wyczekiwanych wydarzeń tegorocznej edycji była konferencja Microsoftu. Na scenę wjechała najnowsza odsłona słynnej serii Gears of War, nowy Fallout i Tomb Raider. Wszyscy myśleli, że najjaśniejszą gwiazdą E3 będzie koncern z Redmond. Nic bardziej mylnego. Nagle na ekranach wyświetlo-

125 million users and offers over 20,000 titles. The website publishes a list of topselling products, and not surprisingly, a lot of them were groomed in Polish stables. “The competition is really tight, so it is extremely difficult to break into the market. But despite that, three Polish games had made the top 10 by the end of May”, says Mateusz Adamkiewicz, a stock exchange investor and the VP of GameInvest Fund. Adamkiewicz adds that although Polish companies rarely break into foreign markets, video games are extremely popular in Poland. And in the electronic entertainment sector, the “Made in Poland” label equals quality.

MAKING MONEY ONLINE The key export good is the Witcher series from CD Projekt RED, a development studio owned by CD Projekt, a highly successful and publicly listed company. PlayWay, which created the bestselling Car Mechanic Simulator and Agony, is also doing very well. 11bit Studios is responsible for This War of Mine and Frostpunk, which came out on 24 April this year and made its PLN 10 million budget in 66 hours after selling 250,000 copies. “The international expansion of Polish game developers was delayed by

the slower technological development brought about by communism”, says Damian Fijałkowski, co-founder and technology director at T-Bull. “However, we do not have any shortage of excellent game designers, and this has let us catch up and hold our own with the best in the world. Some teams are actually ahead of the competition now”.

Computer game companies only started cropping up in Poland in the 1990s. There are over 240 companies today. They employ a total of 2,000 people and their games sell in the millions. Polish companies set up their booths at international fairs right next to the industry heavyweights. They have even distinguished themselves at the annual E3 fair in Los Angeles – one of the world’s most prominent events for game buffs.

One of the most anticipated highlights of this year’s edition was the Microsoft conference. The most recent instalment of the famous Gears of War series, and the new versions of Fallout and Tomb Raider, took centre stage. Everyone thought that nothing could beat the offering from Redmond, but they were wrong. When the scenes from Dying Light 2 and Cyberpunk 2077, created by Techland and CD Projekt, were shown, no one was in any 

TOP 10 POLSKICH GIER NA STEAMIE | TOP 10 POLISH GAMES AT STEAM (liczba graczy w mln | number of players in million)

The Witcher 3: Wild Hunt

Layers of Fear

5,5 1,2

Yet Another Zombie Defense

Car Mechanic Simulator 2015

The Witcher 2: Assassins of Kings Enhanced Edition

4,6 1,2

4,2

1,6

1,6

3,5

Shadow Warrior

2,3

Dead Island

Dying Light

2,8

Dead Island Riptide

This War of Mine ŹRÓDŁO: STEAM, LIPIEC 2018 | SOURCE: STEAM, JULY 2018

55

BUSINESS

doubt that the Polish contingent stole the show.

“Polish design studios are producing desktop and console games, and more frequently for smartphones. This is proof positive that they are well aware of the market trends and consumer fashions”, says Łukasz Kobyliński, the knowledge supervisor of the Kodołamacz bootcamp for future game designers.

Fijałkowski points out that all mobile products are the fastest growing segment of

PIERWSZE FIRMY PRODUKUJĄCE GRY KOMPUTEROWE ZACZĘŁY POWSTAWAĆ W POLSCE W LATACH 90. DZIŚ JEST ICH PONAD 240.

COMPUTER GAME COMPANIES ONLY STARTED CROPPING UP IN POLAND IN THE 1990S. THERE ARE OVER 240 COMPANIES TODAY.

Natomiast Damian Fijałkowski, współzałożyciel i dyrektor technologii w firmie T-Bull, zwraca uwagę, że produkty mobilne to najszybciej rosnący segment gamingu. Na potwierdzenie pokazuje najnowsze analizy agencji badawczej New­zoo, według której z końcem roku po raz pierwszy ponad połowa światowych przychodów z gier będzie pochodzić z segmentu mobile. – Gry mobilne są popularne także w Polsce, czego dowodzą rosnące wyniki pobrań naszych tytułów – podkreśla Fijałkowski.

the gaming industry. He backs this up by showing the results of the latest studies conducted by research agency Newzoo, which claims that over half of all world gaming revenue will be generated by the mobile segment by the end of the year.

“Mobile games are also extremely popular in Poland, as evidenced by the number of

SKOK NA WYŻSZY LEVEL Gamingowa fala podnosi też inne łodzie – dość wspomnieć szybującą w górę sprzedaż sprzętu i akcesoriów dla graczy oraz rozwój e-sportu, co najwyraźniej widać na przykładzie Intel Extreme Masters (IEM) w katowickim Spodku. Coroczna impreza przyciąga dostawców elektroniki konsumenckiej i najlepsze profesjonalne zespoły gamerskie z Polski i świata. Przez to cieszy się uznaniem także wśród zagranicznych pasjonatów nowych technologii.

– Na IEM można zobaczyć i entuzjastów gamingu, i osoby, które chcą ciekawie spędzić czas ze znajomymi lub rodziną – opisuje Krzysztof Jonak, prezes Intel Polska. – Dzięki takim imprezom gra staje się przestrzenią międzypokoleniową.

10

56

downloads of our titles”, Fijałkowski stresses. “The typical Pole is becoming more and more passionate about games and his expectations of this form of entertainment are constantly on the rise. This is an incentive for the entire industry”.

TAKING IT TO THE NEXT LEVEL The rising gaming tide is lifting quite a few other e-boats – suffice to mention the roaring sales of gaming equipment and accessories and the growth of the e-sports industry, best exemplified by the Intel Extreme Masters (IEM) held in Katowice. This annual event brings together suppliers of consumer electronics and the best professional gaming teams from Poland and abroad. “At the IEM, you can meet both gaming enthusiasts and people who want to spend time with their friends and family”, says Krzysztof Jonak, Intel Polska CEO. “Events like these have made games an inter-generational form of entertainment. Young people bring their parents along and introduce them to their idols and passions, and the development studios benefit from this.

Technological courses at universities, programming courses, and the IT labour market are another three sectors that have benefitted from the flourishing



PROFIL POLSKICH GRACZY | PROFILE OF POLISH GAMERS (w proc. | in percent)

wiek | age

wiek | age 10-20

10-20

15

21-35

21-35

30

19

mężczyźni men

63

36-50

6

kobiety women

37

36-50

13

51-65

51-65

5

2

ŹRÓDŁO: | SOURCE: HTTPS://NEWZOO.COM/INSIGHTS/TREND-REPORTS/

©LECH MAZURCZYK

no sceny z gier Dying Light 2 i Cyberpunk 2077 stworzonych przez Techland i CD Projekt – i już nikt nie miał wątpliwości, że Polacy skradli Amerykanom show.

– Polskie studia produkują gry na komputery osobiste i konsole, ale coraz częściej także na smartfony. Tym samym potwierdzają, że doskonale rozumieją rynkowe tendencje i konsumenckie mody – mówi Łukasz Kobyliński, opiekun merytoryczny bootcampu Kodołamacz, który kształci przyszłych projektantów gier.

boom na polskie gry

©CREDITS

Model: TY4686C2 | TY4685C1

Odkryj nową kolekcję okularów | Discover new eyewear collection 57

BUSINESS

ESL Intel Extreme Masters World Championship, Katowice 2018. ❚ ESL Intel Extreme Masters World Championship, Katowice 2018.

gaming industry. “The starting salary in the game development industry is above the national average – at least PLN 4,000 net”, Kobyliński explains. “A programmer can earn as much as PLN 5,000-9,000 in a junior position. But labour costs in Poland are still relatively low, which helps Polish game producers break into a market dominated by America and Japan.

Following the example of Western countries, Polish developers are being aided by the state. The National Centre for Research and Development launched the GameINN programme in 2016, which offers subsidies for innovative projects. In the first edition of the competition, the

programme subsidised 38 ventures for a total amount of nearly PLN 116 million.

In the second edition the total amount of subsidies amounted to PLN 93 million.

Jarosław Gowin, Minister of Science and Higher Education said at the launch of the GameINN programme that the Polish gaming sector may achieve international success and become the driving force of an innovative economy. What we need, however, to trigger this growth is greater commercialisation of research and more extensive cooperation with the scientific community. This is already happening, so we can rest assured that the future is bright for the Polish gaming industry. ■

TOP 10 POLSKICH PRODUCENTÓW GIER | TOP 10 POLISH GAME MANUFACTURERS TOP 10 POLSKICH PRODUCENTÓW GIER | TOP 10 POLISH GAME MANUFACTURERS znane znane produkcje produkcje known known productions productions w planach w planach in progress in progress wartość wartość spółki spółki w mln zł w mln zł company company value in value in million million PLN PLN

CD Projekt CD Projekt

Techland Techland

Wiedźmin Wiedźmin I/II/III I/II/IIIWitcher The The Witcher I/II/III I/II/III Cyberpunk Cyberpunk 2077 2077

Dead Island, Dead Island, Dying Light Dying Light

18 974 18 974

58

11 Bit 11 Bit Studios Studios This War This War of Mine, of Mine, Frostpunk Frostpunk

Dying Light II Dying Light II

Projekt 8 Projekt 8

3527 3527

1100 1100

Playway Playway

Car Car Mechanic, Mechanic, Farm Farm Manager Manager Uboat Uboat

805 805

Ten Square Ten Square Games Games Let’s Fish, Let’s Fish, Fishing Fishing Clash Clash

Farm 51 Farm 51

Fishing Fishing battle battle

NecroNecroVision, Vision, Get Get Even Even World World War 3 War 3

621 621

178 178

Cherrypick Cherrypick Games Games Touchdown Touchdown Hero, Hero, My My Hospital Hospital Friends, Friends, Beauty Beauty

137 137

CI Games CI Games

Sniper I/II/III, Sniperof I/II/III, Lords the Lords of the Fsllen Fsllen

Vivid Vivid Games Games Real Real Boxing, Boxing, Godfire Godfire

Creativeforge Creativeforge Games Games Hardwest Hardwest

Lords of the Lords of Fallen II the Fallen II

Gravity Gravity Rider Rider

Phantom Phantom Doctrine Doctrine

132 132

115 115

115 115

©GET TYIMAGES, LECH MAZURCZYK

Kierunki technologiczne na wyższych uczelniach, kursy programistyczne i rynek pracy IT – to kolejne dziedziny, które dużo zawdzięczają branży gamingowej.

– Wynagrodzenie osoby, która rozpoczyna przygodę z tworzeniem gier, przekracza średnią krajową – wynosi 4 tys. zł netto lub więcej – podaje Łukasz Kobyliński. – Programista na standardowym stanowisku zarabia 5–9 tys. Pensje seniorów są pięciocyfrowe. A i tak koszty pracy w Polsce są niskie, co pomaga krajowym producentom gier rozpychać się na rynku zdominowanym przez Amerykanów i Japończyków.

Wzorem zachodnich gospodarek w tej walce krajowym deweloperom sił dodaje państwo. Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w 2016 r. uruchomiło program GameINN, z którego studia mogą dostać dotacje na innowacyjne projekty. W pierwszej edycji konkursu dofinansowano 38 przedsięwzięć na prawie 116 mln zł.

W drugiej, zakończonej w październiku ubiegłego roku, kwota dotacji sięgnęła 93 mln zł. Minister nauki i szkolnictwa wyższego Jarosław Gowin przy okazji inauguracji programu zapewniał, że polska branża gamingowa może odnieść światowy sukces i stać się kołem zamachowym gospodarki opartej na innowacjach. Potrzebna jest do tego komercjalizacja prac badawczych i szersza współpraca sektora ze środowiskiem naukowym. To już się dzieje, więc o przyszłość polskiego gamingu możemy chyba być spokojni. ■

boom na polskie gry

YACHT PARK - NOWE OBLICZE GDYNI Ekskluzywna i unikatowa w skali Polski i Europy inwestycja została usytuowana w malowniczej, morskiej scenerii z widokiem na marinę i cumujące jachty. Luksusowy kompleks apartamentów wraz z nowoczesną przystanią jachtową oraz aleją spacerową z butikami i restauracjami stworzą miejsce, gdzie warto zamieszkać. Yacht Park zmieni krajobraz miasta. To nowe oblicze Gdyni.

YACHT PARK - THE NEW FACE OF GDYNIA This unique development project in Poland and Europe will be situated in the beautiful scenery overlooking the marina and mooring yachts. A luxurious residential complex with a modern marina and a promenade with boutiques and restaurants will be a great place to live. Yacht Park will change the cityscape, and become the new face of Gdynia.

©CREDITS

BIURO SPRZEDAŻY | SALES OFFICE | +48 785 88 55 88 | WWW.YACHTPARK.PL

59

BUSINESS

impact mobility rEVolution’18

MOBILNA REWOLUCJA W Ł ĄC Z A T U R B O the mobile revolution speeds up PODCZAS GDY SAMOCHODOWE KONCERNY LADA DZIEŃ ZALEJĄ ŚWIAT DOSTĘPNYMI CENOWO AUTAMI ELEKTRYCZNYMI, MIASTA BUDUJĄ MINIMAGAZYNY ENERGII I INTELIGENTNE CHODNIKI. A SZTUCZNA INTELIGENCJA UCZY, JAK DZIĘKI POJAZDOM AUTONOMICZNYM OCALIĆ 600 TYS. LUDZKICH ISTNIEŃ. ❚ CAR MANUFACTURERS WILL SOON BE FLOODING THE MARKET WITH AFFORDABLE ELECTRIC CARS, AND CITIES ARE BUILDING ENERGY REPOSITORIES AND SMART PAVEMENTS. AND ARTIFICIAL INTELLIGENCE IS LEARNING HOW TO SAVE 600,000 PEOPLE WITH AUTONOMOUS CARS.

©CREDITS

tekst | by jan dobrowolski

60

W

2009 r. Laurence Kemball-Cook oceniał, że w świecie mobilnej rewolucji jest skończony. Jego zespół zatrudniony w niemieckim koncernie energetycznym nie był w stanie opracować choćby oświetlenia miejskiego zasilanego energią alternatywną. – Myliłem się. Przyszłość miast rodzi się na naszych oczach. I wcale nie musi być zasilana wiatrem, słońcem czy poruszać się na kołach – przekonuje dzisiejszy prezes Pavegen Systems tworzącego chodniki pozyskujące… energię z ludzkich kroków.

In 2009, Laurence Kemball-Cook, claimed that there was nothing more he could do to push the mobile revolution. The team he headed at a German energy concern was incapable of designing a system of urban lighting powered by alternative energy. “I was wrong. The future of our cities is unveiling before our eyes. And it needn’t be powered by wind or the sun, or have to move on wheels”, he says.

Kemball-Cook is the CEO of Pavegen Systems, a company that builds pavements that generate energy from the footsteps of pedestrians.

However, the battery revolution will have to be preceded by an energy revolution.

Over the next few years, cities will have to find ways of providing megawatts of energy for electric car charging posts.

The energy generated by pedestrians is only part of the solution. “Can you picture a city full of quiet, sleek, electric cars, scooters, taxis and minibuses? Given the existing condition of the infrastructure, this might seem beautiful but naïve”, admits Peter Carlsson, Northvolt CEO and one of the speakers at conference. Northvolt designs and builds lithium-ion batteries.

GOLF W PUSTYM GNIAZDKU Pavegen, którego szef będzie jedną z gwiazd tegorocznego, wrześniowego Impact mobility rEVolution’18 w Katowicach (12–13.09), to tylko jeden z wielu wieszczy nadchodzącej mobilnej rewolucji. Założenia są proste: za dekadę świat nie stanie na głowie, a wróci do pierwotnych założeń idei motoryzacji i rozrostu miast – ma być taniej, szybciej i bezproblemowo. A że to nie jest wizja, a etap w rozwoju, przekonują nas ruchy największych graczy – miliardy euro w pojazdy elektryczne inwestuje właśnie Grupa Volkswagen, tak by za dwa lata ruszyć z ekspansją na cały świat, wypuszczając na rynek hatchbacka na baterie i to w cenie popularnego golfa.

– Cel to sprzedać ponad 1 mln samochodów elektrycznych w 2025 r. Jednak nasze bieżące plany i osiągnięcia wskazują, że jesteśmy w stanie sprzedawać znacznie powyżej 1 mln „elektryków” w tym czasie – zapowiedział właśnie Jürgen Stackmann, szef sprzedaży Volkswagena.

Jednak rewolucja na baterie oznacza poprzedzającą ją rewolucję energetyczną.

Miasta w kilka lat muszą znaleźć odpowiedź na pytanie, jak w godzinach szczytu dostarczyć megawaty energii do słupków zasilających pojazdy elektryczne. Energia od pieszych to tylko element układanki.

– Widzicie oczami wyobraźni miasto pełne cichych, eleganckich pojazdów elektrycznych, skuterów, taksówek, minibusów?

Przy obecnym stanie infrastruktury wygląda to równie pięknie co naiwnie – podkreśla Peter Carlsson, jeden z mówców na Impact mobility rEVolution i zarazem prezes Northvolta budującego i projektujące-

A GOLF IN AN EMPTY SOCKET Kemball-Cook is one of the keynote speakers at this year’s Impact mobility rEVolution’18, to be held in Katowice in September, and Pavegen is one of many harbingers of the upcoming mobile revolution. The assumptions are simple: in a decade or so, the world will not do a headstand but will actually return to the concepts that initially underlay the automotive industry and urban growth – transportation will be cheaper, faster and less complicated. That this is not a vision, but simply a stage in the development

7 TRILLION USD IN THE BANK Carlsson has an answer to all the idealists and offers a simple calculation: if we were to charge 4,000 electric cars at the same time, energy consumption would surge by 50 per cent. Cities will have to start working on developing the infrastructure needed, e.g. energy repositories, forthwith post haste. Once this happens, the day when autonomous will cruise down the streets of big cities in perfect formation will not be far off. According to a Strategy Analytics report, autonomous cars will have saved 600,000 lives

WEDŁUG RAPORTU STRATEGY ANALYTICS – DO 2045 R. SAMOJEZDNE AUTA OCALĄ 600 TYS. LUDZI I WPOMPUJĄ W GOSPODARKĘ PONAD 7 BILIONÓW DOLARÓW. ACCORDING TO A STRATEGY ANALYTICS REPORT, AUTONOMOUS CARS WILL HAVE SAVED 600,000 LIVES AND FED OVER 7 TRILLION US DOLLARS INTO THE ECONOMY BY 2045.

process, is evident from what the largest players are doing. Volkswagen Group has invested billions of euros in electric cars with a view to expanding worldwide in two year’s time when it plans to release a battery-operated hatchback in the Golf price range. “The objective is to sell over 1 million electric cars in 2025. However, our current plans and achievements have shown that we can do much better than a million ‘electrics’”, Volkswagen Sales Director, Juergen Stackmann, has recently been quoted as saying.

and fed over 7 trillion US dollars into the economy by 2045. And this is just the beginning. “We are taking the first steps towards this in Italy, where, thanks to the operation of our automated anti-collision systems, drivers are having their car insurance premiums reduced by double-digit percentage margins. It’s simple mathematics. The electronics supports humans and considerably limits the number of accidents”, stresses Raz Peleg of Mobileye, a company that specialises in autonomous car technology.

61

BUSINESS go nowe rozwiązania w dziedzinie baterii litowo-jonowych.

7 BILIONÓW DOLARÓW W BAKU Idealistom Carlsson proponuje proste wyliczenia: gdybyśmy teraz w przeciętnej europejskiej stolicy zaczęli ładować 4 tys. samochodów elektrycznych jednocześnie, oznaczałoby to wzrost poboru energii o 50 proc. Zatem najbliższa przyszłość miast to szybka budowa infrastrukturalnej pożywki dla rewolucji – np. śródmiejskich, niewielkich magazynów energii. Stąd już wcale niedaleko do chwili, w której autonomiczne pojazdy w idealnym rządku roz-

impact mobility rEVolution’18

lution’18 to największy w Polsce kongres poświęcony mobilności, przemysłowi transportowemu i zaawansowanym technologiom. 400 firm, 200 start-upów i 150 mówców z całego świata, wśród nich liderzy z takich firm jak Volkswagen Financial Services, Volkswagen Group Polska, Volvo, Nissan czy Airbus. Z pewnością nie zabraknie też wielkich nazwisk z polskiej sceny, m.in. premiera Mateusza Morawieckiego, wicepremiera Jarosława Gowina oraz przedstawicieli największych polskich spółek: PLL LOT, Orlenu, JSW, Tauronu czy Grupy Azoty. Cel? Nadać rewolucji właściwą dynamikę. ■

casts for the immediate future? There is a place where you can get a glimpse of what is to come. On 12-13 September, Katowice will welcome all the key players involved in building the new face of mobility. Impact mobility rEVolution’18 is the largest mobility, transportation industry, and advanced technologies convention. There will be 400 companies, 200 start-ups, and 150 speakers from all over the world, including the CEOs of Volkswagen Group Polska, Volvo, Nissan, and Airbus. The guest list also includes leading Polish politicians, including Prime Minister Mateusz Morawiecki and

DO KATOWIC 12 I 13 WRZEŚNIA NA IMPACT MOBILITY REVOLUTION’18 ZJADĄ WSZYSCY KLUCZOWI GRACZE Z EKOSYSTEMU BUDUJĄCEGO NOWE OBLICZE MOBILNOŚCI. ON 12-13 SEPTEMBER, THE IMPACT MOBILITY REVOLUTION ‘18 IN KATOWICE WILL WELCOME ALL THE KEY PLAYERS INVOLVED IN BUILDING THE NEW FACE OF MOBILITY.

OCZY NA KATOWICE Dokąd jeszcze zmierza ekosystem oparty na cyfrowej i elektrycznej rewolucji w transporcie i motoryzacji? Co obecnie jest na szczycie fali porywających wizji i skrupulatnych prognoz mających redefiniować najbliższą przyszłość? Jest miejsce, gdzie można zobaczyć cały obraz nadchodzących zmian. To do Katowic 12 i 13 września zjadą wszyscy kluczowi gracze z ekosystemu budującego nowe oblicze mobilności. Impact mobility rEVo-

62

ALL EYES ON KATOWICE Where is the ecosystem, driven by a digital and electric revolution in the transport and automotive industries, heading? What are the most captivating visions and carefully thought out fore-

Deputy Prime Minister Jarosław Gowin, as well as representatives of the country’s largest companies, e.g. LOT Polish Airlines, Orlen, JSW, Tauron, and Grupy Azoty. The goal? To set the right dynamics for the revolution. ■

Volkswagen I.D. Buzz

© M . P. ( 2 )

stawią się wreszcie na miejskiej szachownicy. Według raportu Strategy Analytics do 2045 r. samojezdne auta ocalą 600 tys. ludzi i wpompują w gospodarkę ponad 7 bilionów dolarów. To tak na dobry początek.

– Właśnie robimy pierwszy krok ku temu we Włoszech. Tam, przy korzystaniu z naszych zewnętrznych systemów antykolizyjnych, kierowcy dostają kilkadziesiąt procent zniżki na ubezpieczenia. Tu już działa matematyka: elektronika wspomagająca człowieka ogranicza znacznie liczbę wypadków – podkreśla Raz Peleg z Mobileye rozwijającego technologie autonomicznych pojazdów.

63

©CREDITS

TAK BRZMI NOWOCZESNE

retro

A CONTEMPORARY

SOUND

Nauszne słuchawki Panasonic HTX80B z technologią Bluetooth to modne rozwiązanie dla miłośników muzyki, którzy chcą się cieszyć wysoką jakością dźwięków w podróży, a jednocześnie stawiają na ponadczasowy design.

Choć design słuchawek to ukłon dla stylu retro, to zostały one wyposażone w najnowsze i najwygodniejsze dla użytkownika funkcje. Optymalny poziom nacisku i miękkie poduszeczki zapewniają idealne dopasowanie, a przetworniki i filtry Acoustic Bass Control gwarantują potężną dawkę dynamicznych dźwięków, i to nawet przez 24 godziny.

Panasonic HTX80B Bluetooth over-the-ear headphones are a trendy solution for music lovers who want to enjoy high quality sound while travelling. And their design is timeless.

Although the design is a nod to the retro look, the headphones are equipped with the latest and most convenient functionalities. The optimal pressure and the soft cushioned ear pads ensure a great fit, and the Acoustic Bass Control drivers and filters deliver rich dynamic sounds for up to 24 hours.

PROMOCJA

Już 15 minut ładowania potrafi zapewnić 150 minut słuchania, a technologia Bluetooth i wbudowany mikrofon pozwalają na bezdotykową obsługę urządzeń mobilnych – teraz możesz zadzwonić lub otworzyć wybraną aplikację i wciąż mieć wolne ręce. Wniosek?

Słuchawki HTX80B idealnie wpasują się w Twój styl i otoczenie oraz pozwolą Ci delektować się muzyką ze smakiem.

Just 15 minutes of charging will allow you to listen to music for 150 minutes, and Bluetooth technology, along with an in-built microphone, let you use mobile devices remotely – you can now make a call or open any app and leave your hands free. The conclusions?

The HTX80B headphones are a perfect match for your style and your world and will let you enjoy music in style.

66

©CREDITS



I N T E RV I E W

denzel washington

NIE CZUJĘ SIĘ CZĘŚCIĄ H O L LY W O O D I don’t feel part of hollywood ...MÓWI DENZEL WASHINGTON, Z KTÓRYM ROZMAWIAMY NIE TYLKO O AWERSJI DO ŚWIATA SHOW-BIZNESU, ALE TAKŻE O DOBORZE RÓL I NAJNOWSZYM FILMIE, BEZ LITOŚCI 2, KTÓRY WSZEDŁ WŁAŚNIE NA EKRANY POLSKICH KIN. ❚ ...SAYS DENZEL WASHINGTON WITH WHOM WE TALKED NOT ONLY ABOUT HIS AVERSION TO THE WORLD OF SHOW BUSINESS BUT ALSO ABOUT HOW HE SELECTS HIS ROLES AND HIS MOST RECENT FILM THE EQUALIZER 2 WHICH IS OUT IN CINEMAS NOW. tekst | by mariola wiktor

67

C

denzel washington

Czym pana bohater – emerytowany tajny agent Robert McCall, który powraca w sequelu Bez litości 2 – zaskoczy nas tym razem?

Tym razem mój bohater szuka sprawiedliwości dla zabójców ukochanej kobiety, więc wątek osobisty odegra tutaj ważną rolę. Reszty nie mogę zdradzić.

Mając w pamięci pana imponującą sprawność fizyczną z Bez litości, filmu, który zrealizował pan z Antoine’em Fuquą kilka lat temu, szykuje się pełne napięcia kino akcji...

Robert McCall jest przede wszystkim skuteczny. Dostaje to, czego chce. Jednak w naszym poprzednim filmie to nie był tylko czysty i dobry samarytanin, który bezinteresownie pomaga ludziom w tarapatach, a przy okazji zlikwiduje kilku rosyjskich mafiosów. Ludzie nie dzielą się na tych dobrych i na łajdaków. Noszą w sobie całą paletę odcieni, są pełni sprzeczności i paradoksów. Dobroczynność też może mieć podtekst psychopatyczny. W końcu mój bohater bardzo, a nawet za bardzo chętnie ucieka się do przemocy i potrafi być równie bezwzględny jak sami bandyci.

W mediach ma pan wizerunek człowieka szlachetnego i religijnego, w pana dorobku więcej ról pozytywnych bohaterów. Jednak w pana wcześniejszych filmach, np. w Dniu próby czy Człowieku w ogniu, pokazuje pan ciemną, mniej znaną stronę…

I całe szczęście! Nikt nie jest odporny na pokusy, a ja jestem człowiekiem jak wszyscy inni. Nie czytam brukowców, więc nie wiem, co o mnie piszą. One najpierw wychwalają ludzi, a potem ich gnoją, więc prędzej czy później dobiorą się też do mnie. Ludzie mówią o mnie różne rzeczy, ale przecież mnie nie znają.

Znają tylko moje role. Z niezrozumiałego dla mnie powodu nigdy nie dostałem propozycji zagrania w komediach. Pierwszego łajdaka, brutalnego policjanta, wykreowałem w Dniu próby. Kiedy zagrałem w tym filmie, wszyscy byli kompletnie zaskoczeni, bo dotąd kojarzono mnie z pozytywnymi facetami.

68

What will the character you play – a retired secret agent who returns to the big screen in The Equalizer 2 – surprise us with this time?

This time my character is seeking justice for the killers of his beloved wife, so there is a strong personal plot this time. That’s all I can tell you.

I remember how impressively fit you were in The Equalizer, which you made with Fuqua a few years ago. We’re in for a thrilling action film.

Robert McCall is nothing if not effective. He gets things done. However, in the previous film, he wasn’t just a Good Samaritan who helps people in need without asking for anything in return, but was happy to take out a few Russian gangsters along the way. People can’t be divided into goodies and baddies. They all have many different aspects to their personalities.

They’re complex and full of paradoxes. Charity can also have psychopathic undertones. After all, the character I play is quite happy – if anything, only too happy – to resort to violence, and he can be every bit as ruthless as the thugs he’s dealing with.

The media paints you as a noble and religious man with more good guys than bad guys in your cinematic portfolio. However, in your earlier films, e.g. Training Day and Man on Fire, you showed a darker face of Denzel Washington.

Luckily! Nobody is immune to temptation and I’m only human like everyone else. I don’t read the tabloids so I don’t know what they write about me. At first, they talk people up and then they tear them down, so sooner or later, they’ll get me too. People say all sorts of things about me, but they don’t even know me. All they know is the parts I play. For some unknown reason, I’ve never been offered a part in a comedy. I played my first bad man – a brutal policeman – in Training Day. This took everyone by surprise, as they’d only ever associated me with nice people. But I actually related much more to this character than to all those squeaky clean guys I’d played.

In Man on Fire, you played a bodyguard of a 9-year-old daughter of a rich Mexican businessman, who was worried that she might be kidnapped for ransom. You’re a father yourself – have you ever feared for your children?

My sons are all grown up now, but they were teenagers when I was shooting the film you mentioned.

We shot it in Mexico, and you don’t have to be rich or famous to fear for your children there. Kidnappings are all too common, sadly. Add to that a corrupt police force and judicial system, and you can see it’s a nightmare. Luckily, our crew was safe. Although I didn’t take my family to Mexico, I was afraid and still am, as any father would be. These things can happen anywhere. Whenever I called home from the set, they kept reassuring me that everything was fine and



© P O P R Z E D N I E S T R O N Y/ P R E V I O U S P A G E S : V E R A A N D E R S O N / G E T T Y I M A G E S

I N T E RV I E W

NAJLEPSZA LOKALIZACJA W WARSZAWIE THE BEST LOCATION IN WARSAW Apartamenty przy Łazienkach Królewskich Apartments by the Royal Łazienki Najbardziej prestiżowa rezydencja położona w spokojnej okolicy, tuż przy najpiękniejszym parku Warszawy – Łazienkach Królewskich. 12 apartamentów, z okien których rozpościera się widok na historyczne pałacowe ogrody.

Stąd blisko jest do Traktu Królewskiego i centrum stolicy.

Okolica tonie w zieleni, pełna jest harmonii i spokoju.

The most prestigious residence located in a quiet, elegant, inspiring neighbourhood, right next to the most beautiful Łazienki Park in Warsaw. Twelve apartments overlook the historical palace gardens. The Royal Route and the most popular places in central Warsaw are close by. Great microclimate, peaceful, quiet idyllic setting.

Apartamenty Park Lane powstały z myślą o wyjątkowo wymagających mieszkańcach, ceniących spokój, naturę i luksus. Są pełni urządzone, wyposażone w najwyższej klasy meble i dodatki oraz najnowocześniejszy sprzęt AGD. Każde z mieszkań ma balkon lub taras z widokiem na Łazienki Królewskie.

The apartments were created for discerning people who value higly exclusive location, rich natural environment and luxury. Park Lane apartments are fully furnished and decorated; they are also equipped with state of art household appliances of the highest quality. All apartments have a balcony or a terrace overlooking Łazienki Park.

Wyjątkowa lokalizacja sprawia, że Park Lane to nie tylko miejsce idealne do życia. To prestiż, symbol sukcesu oraz inwestycja na przyszłość. Jego twórcą jest firma Tacit Investment.

The unique location of Park Lane makes it a perfect place to live: unique, prestigious, luxury. And excellent investment, too! Its creator is Tacit Investment.

THE ART of SLOW LIVING ul. Podchorążych 83, Warszawa

T. +48 570 002 400.

sprzedaz@tacit.com.pl

www.apartamentyparklane.pl



69

I N T E RV I E W

denzel washington

Tymczasem to właśnie ta postać jest mi bliższa niż wielu innych, kryształowych bohaterów.

W Człowieku w ogniu gra pan ochroniarza 9-letniej dziewczynki, córki meksykańskiego biznesmena, który obawia się porwania dziecka dla okupu.

Sam jest pan tatą. Bał się pan kiedykolwiek w takim kontekście o własne dzieci?

Dziś moi synowie są już dorośli – kiedy realizowaliśmy wspomniany przez panią film, byli nastolatkami.

W Meksyku, gdzie kręciliśmy, nie trzeba być sławnym czy bogatym, by bać się o swoje dzieci. Porwania najbliższych są tam niestety wciąż na porządku dziennym. Nie zabrałem wprawdzie ze sobą rodziny do Meksyku, ale jak każdy ojciec – oczywiście, że się bałem i wciąż boję. Coś takiego może się przecież zdarzyć wszędzie. Także w Los Angeles. Kiedy z planu dzwoniłem do domu, niezmiennie odpowiadali, że wszystko jest w porządku i czy aby nie wolę porozmawiać z mamą. Przestrogi ojca uważali za „trucie”.

Chociaż pan „truł”, to jednak nie gonił pan swoich synów do kościoła, co było zmorą pana dzieciństwa.

asked me whether I wouldn’t rather talk to their mom instead of them. They saw my warnings and “nagging” them to be safe as a waste of time.

Although you “nagged” them, you didn’t make your sons go to church, which is something you had to deal with as a child.

Oh yes. My father was a minister and my siblings and I had no choice. I hated this duty. It took time and maturity for me to start treating prayer as a genuine need and privilege, and not as a necessity. This is my approach to faith – you cannot force it on anyone.

Creasy, whom you played in Man on Fire, is someone who lost his faith. It’s not until he forms a friendship with the 9-year-old girl that he manages to recover. What made you accept this part?

I love these sorts of characters. Creasy is like a lost soul who’s lost his purpose in life and drowns his misery in alcohol. At some point, this man, a hitman and a former CIA special agent, loses the ability to tell right from wrong. Faith in God is an important element of the man’s transformation. Creasy is a Christian.

I told the director about the Letter to the Romans and

CIĄGLE PRACUJĘ NAD SOBĄ, ALE NIE ZDARZYŁO SIĘ JESZCZE, ABY UDZIAŁ W JAKIMKOLWIEK PRZYJĘCIU ALBO POKLEPYWANIE KOGOŚ PO PLECACH SPRAWIŁY, ŻE STAŁEM SIĘ LEPSZY W SWOIM ZAWODZIE. I KEEP TRYING TO BE A BETTER MAN, BUT GOING TO A PARTY OR GETTING A PATTING SOMEONE ON THE BACK HAS NEVER MADE ME A BETTER ACTOR.

70

leaving darkness to enter the light. About how God gives some people the task of taking care of someone who is more vulnerable. Tony Scott accepted my idea and the spiritual journey of Creasy was incorporated into the script.

DENZEL WASHINGTON (rocznik 1954) amerykański aktor, scenarzysta, reżyser i producent filmowy. Zagrał w wysokobudżetowych produkcjach, m.in. w Raporcie Pelikana (u boku Julii Roberts, która prywatnie jest przyjaciółką aktora), Karmazynowym przypływie czy Szalonej odwadze. Zdobywca dwóch Nagród Akademii Filmowej (Chwała i Dzień próby) oraz dwóch Złotych Globów (Huragan i Chwała). ❚ American actor, screenwriter and producer born in 1954. He played in box office hits such as The Pelican Brief (alonside Julia Roberts who is a close friend), Crimson Tide and Courage Under Fire.

Winner of Academy Awards (Training Day and Glory) and two Golden Globes (The Hurricane and Glory).



© M I C H A E L B U C K N E R / R E X F E AT U R E S / E A S T N E W S

O tak! Mój ojciec był pastorem i nie mieliśmy z rodzeństwem wyboru. Nie znosiłem tego obowiązku.

Trzeba było czasu i dojrzałości, bym zaczął traktować modlitwę nie jak konieczność, ale jako autentyczną potrzebę i przywilej. Tak samo podchodzę do wiary, której nie można nikomu narzucać na siłę.

Creasy, pana bohater z Człowieka w ogniu, to ktoś, kto pogubił się w życiu, stracił wiarę. Dopiero przyjaźń z 9-letnią dziewczynką wydobywa go z mroku. Co zdecydowało, że przyjął pan tę rolę?

Kocham takie postaci. Creasy to zbłąkana dusza, która straciła cel w życiu i topi swoje rozterki w alkoholu.

W pewnym momencie ten człowiek, płatny zabójca, były agent specjalny CIA, przestaje rozróżniać, co jest dobre, a co złe. Tu wiara w Boga jest ważna w zrozumieniu przemiany bohatera. Creasy jest chrześcijaninem. Opowiadałem reżyserowi o Liście do Rzymian, o wychodzeniu z ciemności w światło. O tym, jak Bóg zleca niektórym ludziom zadanie polegające na opiekowaniu się słabszymi. Tony Scott zaakceptował mój pomysł i duchowa podróż Creasy’ego stała się istotnym elementem scenariusza.

©CREDITS



71

I N T E RV I E W

denzel washington

Uchodzi pan za gorliwego wyznawcę metody Stanisławskiego. Czy to dlatego o mało nie wpadł pan w alkoholizm na planie Człowieka w ogniu?

Wtedy chciałem wiarygodnie wypaść w roli alkoholika. Próbowałem dojść do tego, co czuje Creasy, gdy wpadnie w ciąg. Piłem głównie wino, bo prywatnie nie przepadam za whisky, od której mój bohater był uzależniony. W jednej ze scen Creasy upija się w samotności i myśli o samobójstwie. Chciałem wiedzieć, co się wtedy mówi i robi. To rzeczywiście mi pomogło zbudować tę postać.

Złośliwi mówią, że Oscara za Dzień próby w 2001 r. otrzymał pan z powodu koloru skóry i że statuetka należała się Russellowi Crowe’owi za rolę w Pięknym umyśle. Co pan na to?

Jeżeli już dostałem Oscara, to mam nadzieję, że za moją pracę, a nie za wygląd. Nie brakuje przecież białych, którzy, choć nominowani do Oscarów całymi latami, ostatecznie go nie dostają i w dodatku nie mogą tego zwalać na „subtelny rasizm Hollywood”.

Jestem dumny z tego, że jestem Afroamerykaninem.

Jednemu z moich synów nie przypadkiem dałem na imię Malcolm. To na pamiątkę działacza murzyńskie-

You are said to be an ardent proponent of the Stanisławski acting method. Is this why you almost became an alcoholic on the set of Man on Fire?

I wanted to be credible when playing a drunk.

I tried to find out how Creasy felt when he was on a binge. I mostly drank wine because I’m not keen on whisky, which Creasy is hooked on. There’s a scene where he gets drunk alone and considers committing suicide. I wanted to know what you do and say when you’re in such a state. This helped me with getting to know how to play the part.

Certain spiteful people have said that you received an Academy Award for Training Day because of your skin colour, and that the Oscar should have gone to Russell Crowe for his performance in A Beautiful Mind. How do you respond to that?

If I got it, I got it for my work and not my looks. There is no shortage of white actors who never received the award despite being repeatedly nominated, and they cannot blame this on “the subtle racism of Hollywood”. I’m proud to be an African American. It’s no coincidence that I named one of my sons Malcolm. I did so

POTRZEBOWAŁEM DOJRZAŁOŚCI, NIM ZACZĄŁEM TRAKTOWAĆ MODLITWĘ NIE JAK KONIECZNOŚĆ, ALE JAKO POTRZEBĘ I PRZYWILEJ. TAK SAMO PODCHODZĘ DO WIARY, KTÓREJ NIE MOŻNA NIKOMU NARZUCAĆ NA SIŁĘ.

IT TOOK TIME AND MATURITY FOR ME TO START TREATING PRAYER AS A GENUINE NEED AND PRIVILEGE, AND NOT AS A NECESSITY. THIS IS MY APPROACH TO FAITH – YOU CANNOT FORCE IT ON ANYONE.

go Malcolma X, którego zagrałem w filmie Spike’a Lee. To moje kulturalne i historyczne korzenie.

Nie boi się pan też kontrowersyjnych tematów. W Filadelfii zagrał pan adwokata broniącego praw chorego na AIDS homoseksualisty. To spora odwaga.

Dziękuję. Nie sądzę jednak, by filmy, które podejmują trudne tematy, wpływały znacząco na ludzi. To tylko kino. Widz płaci 7 dol., zjada porcję popcornu, wychodzi i natychmiast o filmie zapomina.

Trudno mi się z tym zgodzić. Naprawdę nie ma pan poczucia, że ma na coś wpływ?

Mam, na moje życie prywatne. A i ono jest krytykowane. Nie wszystkim np. podoba się, że trzymam się z dala od show-biznesu. Nie chodzę na imprezy, nie bywam w modnych restauracjach. Co rano wsiadam do auta, jadę do montażowni, wracam do domu, jem kolację z rodziną. Jestem nowojorczykiem i może dlatego nie czuję się częścią Hollywood. Ciągle pracuję nad sobą, ale nie zdarzyło się jeszcze, aby udział w jakimś przyjęciu albo poklepywanie kogoś po plecach sprawiły, że stałem się lepszy w swoim zawodzie. ■

72

in memory of Malcolm X, whom I played in a Spike Lee film. It’s my cultural and historical heritage, but there is more to me than just that.

You take up controversial topics. In Philadelphia, you played a lawyer protecting the rights of a homosexual dying of AIDS. It took a lot of courage.

Thank you. However, I don’t think that films that take up difficult issues affect people too much. They’re just films. The viewer pays his seven dollars, eats his pop corn, leaves the cinema, and then forgets all about it.

You are absolutely right. Do you feel that you have no influence over anything?

Only over my personal life. Still, it is often criticised anyway. Not everyone likes my staying away from show business. I don’t go to parties or frequent popular restaurants. Every morning, I get in my car, I drive to the editing studio, come home, and eat dinner with my family. I’m a New Yorker and have never felt part of Hollywood. I keep trying to be a better man, but going to a party or getting a patting someone on the back has never made me a better actor. ■

Podà˝aj w stron´

słoƒca

S O C Z E W K I Ś W I AT ŁO C Z U Ł E S O C

Wyró˝nij si´ dzi´ki soczewkom z rodziny Sensity

©CREDITS

Soczewki światłoczułe Sensity to idealne rozwiązanie dla osób, które oczekują komfortowego widzenia niezależnie od warunków oświetleniowych, bez konieczności zmiany okularów. Dzięki innowacyjnej technologii Stabilight Technology™, soczewki Sensity błyskawicznie przyciemniają się na zewnątrz i bardzo szybko rozjaśniają, powracając do pełnej przejrzystości wewnątrz pomieszczeń, zapewniając najwyższą wygodę użytkowania o każdej porze roku.

Odkryj pełną gamę soczewek Sensity na www.hoyavision.com/pl



Zapraszamy do odwiedzania naszego profilu na

facebook.com/ HoyaLensPoland

W sercu Perły Północy. Zaledwie 50 metrów od plaży. Eleganckie i szyte na miarę wymagających klientów. Takie są apartamenty Katamarany Zatoka w Pucku.

In the heart of the Pearl of the North.

Just 50 metres from the beach.

Elegant and meticulously crafted to meet the expectations of discerning clients. That sums up the Katamarany Zatoka Apartments in Puck.

EXPAND THE SAILS! Kameralna inwestycja w skandynawskim stylu, zaledwie 30 minut od Gdyni, w miejscu, które łączy w sobie urok staroświeckiej osady z rytmem modnego kurortu. Niemożliwe?

Apartamenty Katamarany Zatoka to dowód na to, że przeciwieństwa nie tylko się przyciągają, ale także doskonale uzupełniają. Dwa budynki – Antares i Bahia – malowniczo wpisujące się w nabrzeże Zatoki Puckiej czekają na nowych właścicieli. Oto 5 powodów, dla których warto znaleźć się wśród nich.

This small Scandinavian-style development is in a town that effortlessly combines the charm of an old-wide settlement with the rhythm of a fashionable beach resort. And it is only a 30-minute drive from Gdynia. Impossible? The Katamarany Zatoka apartments are a testament that opposites not only attract but complement each other perfectly. Two buildings – Antares and Bahia – scenically embedded into the Puck Bay coastline – are now waiting residents. Here are 5 reasons why you should be one of them.

1. PUCK – PERŁA PÓŁNOCY Łączy w sobie urok dawnej osady rybackiej z nowoczesnością rozwijającego się ośrodka. Otoczony wodami Zatoki Puckiej, zwanej tu Małym Morzem, przyciąga pięknym nadmorskim krajobrazem. Zachwyca Starym Rynkiem z nastrojowymi uliczkami wypełnionymi zapachem świeżej kawy, urzeka bliskością Parku Krajobrazowego. Puck – to prawdziwa perełka na mapie Polski Północnej. I to tu właśnie powstają apartamenty Katamarany Zatoka.

1. PUCK – THE PEARL OF THE NORTH Puck combines the idyllic charm of an old fishing village with the energy of a modern boom town. Surrounded by the waters of Puck Bay, dubbed the “Little Sea”, it is a magnet for tourists and holidaymakers with its beautiful seaside landscape. Many find its Old Market Square and picturesque streets, permeated as they are with the aroma of fresh coffee, simply enchanting.

The attraction is enhanced by the proximity of a National Park.

Puck is a veritable Northern Polish gem. And it is the home of the Katamarany Zatoka apartments.

2. UNIKALNE POŁOŻENIE INWESTYCJI Na styku morza i rezerwatu Beka, ledwie 50 metrów do plaży i 30 minut jazdy od Trójmiasta – w Polsce nie ma drugiej inwestycji, która z jednej strony naturalnie wpisuje się w otaczający krajobraz, a z drugiej pozwala w pełni korzystać z jego dobro-

2. UNIQUE LOCATION Puck is close to the sea (50 m), the Beka nature reserve, and the Tricity (a 30-min. drive). No other investment in Poland so seamlessly blends into the landscape while allowing its residents to avail themselves of the benefits of its surroundings.

KatamaranyPlaza_Kaleidoscope_0918.indd 4

14/08/2018 13:28

PROMOCJA

dziejstw. Katamarany Zatoka doskonale łączą bliskość miasta z zielonym otoczeniem.

The Katamarany Zatoka apartments perfectly combine green surroundings with the nearness of a large city.

3. RAJ DLA AMATORÓW SPORTU Ścieżka rowerowa o długości aż 44 kilometrów to raj dla miłośników kolarstwa. Port jachtowy i marina będą spełnieniem marzeń fanów sportów wodnych. A ci, którzy wolą spędzać czas mniej aktywnie, mogą po prostu z zachwytem podziwiać międzynarodowe regaty i mistrzostwa świata w windsurfingu.

3. HEAVEN FOR SPORTS AFFICIONADOS A 44-km cycling path is a dream come true for cyclists. The yacht port and marina will cater to the needs of water sports lovers, while those who prefer to spend their leisure time more sedately can watch the international regattas and world windsurfing championships held here.

4. SKANDYNAWSKI DESIGN I MINIMALIZM Przyjazna, ponadczasowo zaprojektowana przestrzeń spod znaku słynnego duńskiego hygge. Dwa budynki – Antares i Bahia – to w sumie 56 apartamentów w stanie deweloperskim od 28 do 100 m2. Architektura nieruchomości harmonijnie wpisuje się w naturalny krajobraz, a sama inwestycja jest monitorowana. Ponadto, dla wygody mieszkańców, budynki wyposażone są w windy i posiadają podziemne hale garażowe.

5. INWESTYCJA NA TERAZ I NA ZAWSZE W Katamaranach Zatoka każdy znajdzie coś dla siebie. To nie tylko idealna inwestycja na wakacyjny apartament, ale… pretekst, by otworzyć się na nowe perspektywy i wybrać nowe miejsce do stałego zamieszkania. W końcu warto „Expend the sails of life”!

Katamarany Zatoka, Puck, Nowy Świat 27

KatamaranyPlaza_Kaleidoscope_0918.indd 5

4. SCANDINAVIAN DESIGN AND MINIMALISM A friendly, evergreen space inspired by the Danish hygge lifestyle. Two buildings – Antares and Bahia – offer a total of 56 apartments varying from 28 to 100 sq. m. The architecture of the property effortlessly blends into the natural landscape and the entire area is monitored. The buildings are additionally equipped with elevators and have their own underground parking.

5. AN INVESTMENTS FOR THE PRESENT AND FOR EVER AFTER There is something for everyone at the Katamarany Zatoka Apartments. Not only is it the perfect investment for a vacation apartment, but also a pretext to open yourself up to new perspectives and select a new place to live. After all, it is always worth your while to “Expand the sails of life”.

Tel. + 48 601 865 555, www.katamaranyzatoka.pl

14/08/2018 13:29

I N T E RV I E W

lee child

P I S A R Z ? N A J L E P S Z A P R AC A NA ŚWIECIE writing ? the best job ever SPRZEDAŁ PONAD 100 MLN EGZEMPLARZY SWOICH POWIEŚCI SENSACYJNYCH NA CAŁYM ŚWIECIE. TAKŻE W POLSCE NIEMAL KAŻDA JEGO NOWA KSIĄŻKA, KTÓREJ NIEZMIENNIE GŁÓWNYM BOHATEREM JEST JACK REACHER, TUŻ PO PREMIERZE STAJE SIĘ BESTSELLEREM. O PISANIU, NOWYM JORKU I INSPIRACJACH ROZMAWIAMY Z BRYTYJSKIM PISARZEM LEE CHILDEM. ❚ HIS THRILLERS HAVE SOLD OVER 100 MILLION COPIES. EVERY NEW JACK REACHER BOOK IS BOUND TO BE AN INSTANT BESTSELLER IN POLAND TOO. WE TALK TO BRITISH WRITER LEE CHILD ABOUT WRITING, NEW YORK, AND HIS INSPIRATIONS.



76

©CREDITS

tekst | by artur ciechanowicz

77

Do Warszawy przyjechałeś z plecaczkiem, w którym masz tylko najpotrzebniejsze rzeczy, w tym trzy koszule na zmianę. Prawie jak bohater twoich powieści, Jack Reacher, który nie ma nic oprócz tego, co nosi na sobie i w kieszeniach…

Wszystkiego, co Reacher umie, nauczył się ode mnie.

Jestem jego nauczycielem i jedynym człowiekiem na świecie, którego się boi.

To niemałe osiągnięcie, biorąc pod uwagę, że jest byłym żołnierzem żandarmerii wojskowej, mierzy 195 cm, waży ponad 100 kg i wie, jak wyrządzić przeciwnikowi krzywdę w bójce.

Nie zapominaj, że jest też świetnym śledczym, był dobrym dowódcą i – jak szachista – przewiduje kilka posunięć naprzód.

Jak powstał Jack Reacher? Ma swojego odpowiednika w realnym świecie?

W pewnym sensie tak. Każdy protagonista powieści ma szansę nim być pod jednym warunkiem – musi mieć antagonistę. Konflikt to esencja każdej powieści. Przykładem jednego z najlepszych opisów konfliktu w literaturze jest walka Dawida z Goliatem. Ja postanowiłem odwrócić role – u mnie tym dobrym został Goliat. Reacher uosabia ukryte pragnienie każdego z nas, żeby się nie bać. Bo każdy z nas się boi.

Nawet jeśli jesteśmy odważni, to jeśli popsuje nam się samochód w smutnej części miasta i musimy iść na piechotę do domu, a z naprzeciwka zaczynają się do nas zbliżać trzy ciemne sylwetki… No właśnie.

Wszyscy znamy to uczucie. I chcielibyśmy się wtedy nie bać. Tworząc Reachera, spełniłem to marzenie.

Te reguły, takie jak: Hit first, hit hard – „Bij pierwszy, bij mocno”, to jedna z wizytówek twojego bohatera. Czy to też trafia w potrzeby czytelników?

Zdecydowanie. Żyjemy w czasach, w których wiele osób, zwłaszcza tych, którzy mają pieniądze i władzę, świadomie rezygnuje z przestrzegania reguł. Kiedyś udawali, że ich przestrzegają, teraz nie zadają sobie

78

lee child You came to Warsaw with a backpack with only the essentials, including a change of three shirts.

This is just like the protagonist of your novels, Jack Reacher, who has nothing more than what he has on his back and in his pockets.

Reacher learned all that from me. I’m his teacher and the only person in the world he fears.

That’s an accomplishment given that Reacher is a former military police officer, is 195 cm tall, weighs over 100 kg, and is a real bruiser in a fight.

We must not forget that he is also an excellent investigator, was a great commander, and – like a good chess player – anticipates the next few moves.

How did Jack Reacher come about? Was he modelled on a real person?

He was in a way. A protagonist of a novel has to have an antagonist. One of the best examples of a conflict in literature is the battle between David and Goliath.

I decided to switch roles – in my novels, Goliath is the good guy. Reacher embodies our hidden desire to not be afraid. We’re all scared sometimes. No matter how brave you are, if your car breaks down in an unknown part of the city at night and you have to walk home, and you see three people coming towards you… Well, you get the idea. We all know the feeling.

We’d love to not be afraid when this happens. I made this dream come true for my hero.

“Hit first, hit hard” is one of your protagonist’s abiding principles. Does this satisfy your readers’ needs as well?

Absolutely. We live in an age where many people, especially the rich and powerful, have simply torn up the rule book. They used to pretend that they obeyed the rules, but they don’t even bother to do that anymore. They know they can carry on as they like and get away with it. But we have to have rules. And a lot depends on them being followed – not least having a feeling of security. The upshot is that “ordinary people” long for rules and admire protagonists that

LEE CHILD (rocznik 1954) – właśc. Jim Grant. Mieszkający w USA brytyjski autor powieści sensacyjnych.

Twórca postaci Jacka Reachera – emerytowanego majora żandarmerii wojskowej US Army. Chociaż jego książki są klasyfikowane jako czarne kryminały, Lee Child stworzył swój pisarski styl. Łączy on amerykańską dobitność i dynamikę z inteligentnym wyspiarskim sarkazmem. ❚ USA-based British writer born in 1954 whose real name is Jim Grant. He is the author of thriller books about Jack Reacher, a retired police officer of the US Army. Although his books are classified as black crime novels, Lee Child has created his own writing style. It blends the American dynamics with British sarcasm.



© P O P R Z E D N I E S T R O N Y/ P R E V I O U S P A G E S : E A S T N E W S

D

I N T E RV I E W



79

I N T E RV I E W tego trudu. Dlatego że mogą i nic im za to nie grozi. Tymczasem potrzebujemy reguł. Od ich istnienia i przestrzegania zależy wiele, z poczuciem bezpieczeństwa na czele. Konsekwencją jest tęsknota tzw. zwykłych ludzi za regułami i za bohaterami, którzy mają odwagę ich przestrzegać. To, że ponad połowa czytelników moich książek to kobiety, nie jest przypadkiem. Kobiety mają czuły barometr dobra i zła.

Tłem twojej najnowszej powieści Nocna runda jest epidemia uzależnień od opioidów w USA. Wcześniej w Zmuś mnie zająłeś się darknetem. Podejmujesz wiele problemów społecznych. Jesteś aktywistą?

Ważne tematy są tylko tłem akcji powieści. Unikam zbyt nagłośnionych tematów. Powieść to przecież nie publicystyka. Nocna runda jest trochę inna pod tym względem, bo faktycznie opioidy to aktualny temat w USA. Ale podkreślam, jest to powieść o przygodach Reachera, a nie o uzależnieniach, korporacjach farmaceutycznych czy wymiarze sprawiedliwości w USA. Jakie cechy – oprócz łatwości dostrzegania tematów – powinien mieć pisarz?

Nie ma konkretnego zestawu cech. Jestem sceptyczny wobec mówienia o tym jak o powołaniu. Pisarz to

lee child have the courage to obey them. It is no accident that half my readers are women. Women have an excellent inbuilt barometer of good and evil.

The backdrop for your most recent novel The Midnight Line is the epidemic of opioid addiction in the USA. Earlier, in Make Me, you wrote about the dark web. You take up different social problems in your books and include a lot of insider information. Are you an activist?

Important topics are just a backdrop for the plot.

I steer clear of topics that have already been done to death. Fiction is not political journalism after all.

The Midnight Line is a bit of a departure, as opioids are highly topical in the USA these days. Still, let me stress once more, that this is a novel about the adventures of Jack Reacher, and not about addictions, pharmaceutical companies, or the US justice system.

What characteristics, apart from an eye for interesting topics, should a writer have?

There is no single set of character traits that would predispose someone to become a writer. I’m skeptical about writing being a calling. Writing is a job that you choose. It’s work. It’s the best job ever because you get paid for coming up with stories. A fascination

świadomie wybrany zawód. Praca. Najlepsza na świecie, bo dostajemy pieniądze za zmyślanie historii. Pomocna w wykonywaniu tego zawodu jest fascynacja językiem, umiejętność zabawy słowami i ciągłe fantazjowanie. Kiedy jadę samochodem, wyobrażam sobie, że uciekam przed Stasi do Checkpoint Charlie w Berlinie. I najważniejsze: jedyny sposób, żeby przygotować się do bycia pisarzem i nim być, to dużo czytać.

Piszę jedną książkę rocznie, czytam – kilkadziesiąt.

Kiedyś trzeba jednak odłożyć cudze książki, usiąść i przelać fantazje na papier. Masz swój rytuał pracy? Graham Greene pisał po 500 słów dziennie, Hemingway wstawał o świcie i pracował do południa.

Nie pozwalam sobie na taki luksus jak Greene. Kiedy pracuję nad książką, piszę ok. 3 tys. wyrazów dziennie. Jeśli to możliwe, piszę codziennie. I nigdy nie rozpisuję tego, co się wydarzy. Akcja powstaje na bieżąco. Inaczej bym się zanudził. I zawsze zaczynam nową książkę 1 września.

80

with language, being able to play with words, and a vivid imagination all come in handy in this line of work.

When driving, I imagine that I’m fleeing the Stasi and making for Checkpoint Charlie in cold-war Berlin. The most important thing, though, is that the only way to train to be a writer, and remain one, is to read a lot.

I write one book, but read dozens, every year.

There comes a time when you have to put other people’s books aside, sit down, and commit your own fantasies to paper. Do you have your own personal work ritual? Graham Greene followed a rule of writing 500 words a day. Ernest Hemingway woke up at dawn and worked until noon.

I cannot afford the same luxury as Greene. When I’m working on a book, I write about 3,000 words a day.

Whenever possible, I write every day. I never plan or make an outline of what’s going to happen. I come up with the plot as I work. Otherwise, I’d bore myself to death. I always start my next book on 1 September.



© M . P.

NOWY JORK TO MÓJ DOM, MIASTO ŻYWIOŁ, KTÓRE W OGÓLE O CIEBIE NIE DBA. MASZ SOBIE Z NIM SAM PORADZIĆ. NIE POTRAFISZ – TWÓJ PROBLEM. TO TEŻ MIASTO, KTÓRE NIE POZWALA CI POPAŚĆ W PYCHĘ.

NEW YORK IS MY HOME. IT’S LIKE AN URBAN ENTITY THAT COULD NOT CARE LESS ABOUT YOU. YOU HAVE TO COME TO GRIPS WITH IT. IF YOU CAN’T, THEN THAT’S YOUR PROBLEM.

Często podróżuję i mieszkam de facto w dwóch krajach na raz, dlatego zdecydowałam się na długoterminowy, instytucjonalny najem. Cieszę się, że usługa ta, dostępna szeroko w świecie pojawiła się również w Polsce. Apartament No.44 Luxury Rental to znacznie więcej niż komfort i piękne wnętrza.

To przede wszystkim bezpieczeństwo świadczonych usług, możliwość korzystania z imponującej strefy rekreacyjnej, a także sal konferencyjnych, w których mogę prowadzić spotkania biznesowe – wszystko bez konieczności opuszczania budynku.

– powiedziała Joanna Krupa.

JOANNA KRUPA WYBRAŁA D Ł U GO TE R MINOWY NAJEM L UKSUS OW E G O A P A R TA M E N TU W WA R S ZAW IE No.44 Luxury Rental oferuje ponadczasowe i eleganckie wnętrza, prestiżową lokalizację w ikonicznym budynku Warszawy, nieograniczony dostęp do największej strefy rekreacyjnej w Polsce i Europie, a co najważniejsze - gwarancję i bezpieczeństwo świadczonych usług. Do zadowolonych klientów dołączyła Joanna Krupa, światowej sławy modelka, doceniając luksus i wygodę, jaką zapewnia jej wynajęty apartament marki No.44 Luxury Rental w samym sercu Warszawy. To produkt stworzony dla osób prowadzących dynamiczny styl życia, często podróżujących, nierzadko mieszkających w kilku krajach jednocześnie.

LUKSUS TO COŚ WIĘCEJ NIŻ PIĘKNY APARTAMENT W CENTRUM MIASTA - TO PRZEDE WSZYSTKIM STYL BYCIA I ŻYCIA

©CREDITS

Joanna Krupa prowadzi swoje życie zawodowe i prywatne głównie między Polską a Stanami Zjednoczonymi. Modelka wielokrotnie podkreślała, jak bardzo ceni sobie niebanalny szyk i wygodę. Samo luksusowe mieszkanie to jednak nie wszystko – No.44 Luxury Rental to także nieograniczony dostęp do największej w Europie, liczącej 1800 mkw., prywatnej strefy rekreacyjnej, zlokalizowanej na ósmym piętrze apartamentowca. Mieści się tam m.in. 25-metrowy basen, całoroczne jacuzzi na tarasie, doskonale wyposażona siłownia, spa, sauna czy prywatna sala kinowa z symulatorem do gry w golfa. Wystarczy wcisnąć guzik i przejechać kilka pięter windą, by korzystać z szerokiej oferty unikalnych udogodnień.

UNIKATOWA USŁUGA PO RAZ PIERWSZY W POLSCE Apartamenty No.44 Luxury Rental to zupełnie nowy produkt dotąd niedostępny nad Wisłą, adresowany do kadry zarządzającej, ekspatów, dyplomatów i biznesmenów. To propozycja dla tych, których praca wymaga częstych podróży lub dłuższego pobytu poza granicami kraju, jak i tych którzy świadomie decydują się na lifelong rental żyjąc zgodnie z zasadą „mój dom jest tam, gdzie jestem ja”. No.44 Luxury Rental dzięki światowemu know-how i standardom, jakie oferuje, udowadnia, że luksusowy najem, aby spełnił swoje założenia musi być długoterminowy (co najmniej 12 miesięcy), transparentny oraz gwarantować bezpieczeństwo świadczonych usług, eliminując ryzyko przedterminowego wypowiedzenia umowy.

DŁUGOTERMINOWY WYNAJEM LUKSUSOWYCH APARTAMENTÓW W CENTRUM WARSZAWY 

www.no44.pl

+48 720 244 444

No44@no44.pl

81

I N T E RV I E W

lee child

Londyn 2016 r., Lee Child podczas premiery filmu na podstawie własnej książki Nigdy nie wracaj.

Główną rolę zagrał w nim Tom Cruise. ❚ London, 2016. Lee Child during the premiere of a film based on his book Never Go Back starring Tom Cruise.

82

Dlaczego akurat w ten dzień?

Przez sentyment. 1 września zostałem zwolniony po 18 latach pracy w telewizji. Tego samego dnia kupiłem papier, ołówki i zacząłem pisać pierwszą powieść.

Praktyczna strona tego rytuału jest taka, że dyscyplinuje. Zmusza odłożyć na bok wszystkie wymówki.

Od wielu lat mieszkasz w Nowym Jorku – dlaczego zdecydowałeś się na przeprowadzkę?

To jest jak z koszykówką. Jeśli chcesz grać z najlepszymi, starasz się dostać do NBA. Jeśli chcesz odnieść prawdziwy sukces jako anglojęzyczny pisarz, piszesz na amerykański rynek.

Nie tęsknisz zatem za „starym krajem”?

Ani trochę. Nowy Jork to mój dom, miasto żywioł, które w ogóle o ciebie nie dba. Masz sobie z nim sam poradzić. Nie potrafisz – twój problem. To też miasto, które nie pozwala ci popaść w pychę. Choćbyś nie wiem jaki odniósł sukces, zawsze znajdzie się tam ktoś, kto odniósł większy. ■

Why that particular day?

I’m sentimental and 1 September is the day I was fired after working for television for 18 years. On the very same day, I bought paper and pencils, and started writing my first novel. The practical aspect of this ritual is that it makes me work.

You’ve been living in New York for many years now. Why did you decide to relocate there?

It is a little like basketball. If you want to play with the best, you try for the NBA. If you really want to be a successful English-language writer, you have to write with the American market in mind.

I take it you don’t miss your home country?

Not in the least. New York is my home, it’s like an urban entity that could not care less about you.

You have to come to grips with it. If you can’t, then that’s your problem. It’s also a city where you can’t have tickets on yourself. No matter how successful you are, there’s always someone more successful. ■

©GET TYIMAGES

JEST JEDEN JEDYNY SPOSÓB, ŻEBY PRZYGOTOWAĆ SIĘ DO BYCIA PISARZEM I NIM BYĆ.

TO DUŻO CZYTAĆ. PISZĘ JEDNĄ KSIĄŻKĘ ROCZNIE, CZYTAM – KILKADZIESIĄT. THE ONLY WAY TO TRAIN TO BE A WRITER, AND AND MAKE SURE YOU REMAIN ONE, IS TO READ A LOT. I WRITE ONE BOOK, BUT READ DOZENS, EVERY YEAR.

©CREDITS



GOOD LIFE

języki obce

M O WA M I Ę D Z Y N A R O D O WA

WKUWANIE WYRAZÓW WYSTARCZY DO ROZWIĄZYWANIA KRZYŻÓWEK. JAK SIĘ UCZYĆ JĘZYKA SKUTECZNIE, PRZYJEMNIE I SZYBKO? I NIE BYĆ WIECZNIE POCZĄTKUJĄCYM? ❚ LEARNING VOCABULARY BY HEART MIGHT HELP YOU SOLVE CROSSWORDS, BUT HOW DO YOU LEARN A FOREID ENJOYABLY? HOW CAN YOU STOP BEING AN ETERNAL BEGINNER? tekst | by mirosław konkel rysunki | illustrations agata zarzycka

84



©CREDITS

international speak

T

urysta pyta parę tubylców: „Do you speak English?”, „Parlare l’italiano?”, „Sprechen Sie Deutsch?”. I tak dalej, w wielu językach. Bez skutku. W końcu zniechęcony odchodzi.

– Gdybyś znał języki, tobyś się dogadał – mówi do kolegi tubylca. Na co drugi: – On zna języki i co? Też się nie dogadał! Zabawne, prawda? Ale tylko do momentu, kiedy znajomość języka obcego stanie się potrzebna. Dostaniesz propozycję zagranicznego stażu, kariery w międzynarodowych strukturach firmy, ubicia interesu życia gdzieś na krańcu świata – i wszystkie te okazje przejdą ci koło nosa, bo choć od kołyski wkuwałeś angielski, niemiecki czy włoski, gdy przychodzi co do czego, boisz się wykrztusić słowo.

Jak się uczyć języków obcych skutecznie? I skoro jakiś język ci nie podchodzi, czy nie powinieneś przerzucić się na inny, łatwiejszy? A może jesteś za stary, by się bawić w poliglotę?

Wiecznie początkujący – to najtrafniejsze określenie poziomu językowego wielu osób. Po części można za to obwiniać szkołę, która za główny cel stawia sobie walkę z błędami i językową perfekcję. Podobnie jest na kursach – choć zwykle stosują nowoczesne metody nauczania, w tym dostosowane do dorosłych, także one kładą zbyt duży nacisk na poprawność. Efekt: systemy edukacyjne w wielu krajach, zamiast zachęcać do używania języka, skupiają się na ocenianiu.

Dlaczego uczą się wszyscy, a mówią tylko nieliczni.

Jak to zmienić?

POZA STREFĄ KOMFORTU Najlepiej ćwiczyć mówienie w naturalnych sytuacjach, odbierając partnera biznesowego z lotniska i jeżdżąc na wakacje po świecie. Wspieraj się gestami, używaj emocji. Obserwuj mowę ciała drugiej osoby, jej mimikę – kontekst brzmi głośniej niż słowa. Takie doświadczenia dają to, co fachowcy nazywają subiektywnym poczuciem użyteczności języka. – Powinniśmy zacząć rozmawiać – niezależnie od tego, jak my i inni oceniają naszą znajomość języka. Jeśli jest nam wstyd, że kaleczymy słowa, pomyślmy, że nasz partner także może się czuć nieswojo z powodu swoich prawdziwych lub wyimaginowanych braków, błędów, złej wymowy – tłumaczy Andrzej Nedoma, poliglota i prezes firmy XTRF, dostarczającej technologie dla biur tłumaczeń.

Z kolei Cezary Kacprzak, trener rozwoju osobistego, coach i lektor angielskiego, twierdzi, że w rozwoju i nauce przydatna jest defamiliaryzacja, czyli wyobcowanie, odejście od wszystkiego, co znane i swojskie, odrzucenie status quo. By przyswoić sobie obcą mowę, najlepiej wyjść poza swoją strefę komfortu i całkowicie zanurzyć się w obcą kulturę – słuchając zagranicznej muzyki i stacji radiowych, oglądając filmy bez dubbingu lub lektora, zmieniając menu w komputerze i telefonie.

A tourist asks a local couple: “Do you speak English?”, “Parlate italiano?”, “Sprechen Sie Deutsch?” etc. in a number of languages. To no avail. Eventually, the tourist walks away. “If you could speak foreign languages, you could have talked to him”, one of the locals says to his friend, who responds with: “What about him? He can speak foreign languages and he didn’t get to talk either.” This is only funny until you have to know another language. You might be offered an internship abroad, be relocated to the headquarters of the international company, or come across the business opportunity of a lifetime on the other side of the world – all these opportunities will pass you by, because even though you have been learning English, German or Italian since early childhood, you can’t say a single word when you have to.

How do you learn foreign languages efficiently and effectively? If a certain language turns out not to be your cup of tea, should you switch to an “easier” language? Have you left it too late to became a polyglot?

“Eternal beginner” sums up many of us when it comes to learning foreign languages. The education system is partly to blame for this in some countries, as

NOWE TECHNOLOGIE SĄ DLA MÓZGU DUŻO PRZYJEMNIEJSZYM STYMULANTEM DO STANIA SIĘ POLIGLOTĄ NIŻ „SUCHA” NAUKA Z PODRĘCZNIKA. NEW TECHNOLOGIES CAN STIMULATE THE BRAIN OF A WOULD-BE POLYGLOT MORE PLEASANTLY THAN ANY DRY TEXTBOOK.

school pupils are often expected to speak flawlessly and not make mistakes. The case with language courses is similar. Although they use modern teaching methods and techniques, which are often adjusted to the needs of adults, they too emphasise correctness.

The upshot is that, in many countries, the education system is geared more towards evaluating proficiency than encouraging language use. How is it that everyone is learning foreign languages, but hardly anyone can actually speak any? How can this be changed?

BEYOND THE COMFORT ZONE It is best to learn to speak in natural situations, e.g. when you pick your business partner up from the airport, or travel around the world while on vacation. You can always fall back on gestures and facial expressions when you cannot think of the right word.

Watch the body language of the other person, and



85

GOOD LIFE Stworzenie sztucznego środowiska językowego nigdy nie było tak proste jak dzisiaj, w epoce internetu, aplikacji mobilnych i mediów społecznościowych – a technologie są dla mózgu dużo przyjemniejszym stymulantem do stania się poliglotą niż „sucha” nauka z podręcznika. Idealną sytuacją byłby wyjazd do kraju, którego mieszkańcy posługują się ważnym dla ciebie językiem. Ale przy odrobinie pomysłowości będziesz z nim obcował bez ruszania się z domu.

– Konwersacje online, zaglądanie na zagraniczne portale, tłumaczenie tekstów – nikt nie powiedział, że będzie łatwo. Ale właśnie takie wyzwania i konfrontacje z samym sobą przyspieszają naukę – uważa Marek Kobielski, prezes polskiego oddziału Dimension Data.

języki obce his or her mimicry, as context speaks louder than words. These experiences offer what professionals call the subjective feeling that a language is useful.

“You ought to start speaking, irrespective of how you and others assess your command of the language. If you’re embarrassed about mispronouncing a word, just tell yourself that your partner might also feel uneasy about their real or imagined shortcomings, errors and poor pronunciation”, explains Andrzej Nedoma, a polyglot and the CEO of XTRF, a company specialising in technologies for translation companies.

Cezary Kacprzak, a self-development trainer, coach and English teacher, claims that both self-growth and learning involve defamiliarisation, i.e. detachment from what we know and like. It is a sort of rejection

BY PRZYSWOIĆ SOBIE OBCĄ MOWĘ, NAJLEPIEJ WYJŚĆ POZA SWOJĄ STREFĘ KOMFORTU I CAŁKOWICIE ZANURZYĆ SIĘ W OBCĄ KULTURĘ, NP. SŁUCHAJĄC ZAGRANICZNEJ MUZYKI I STACJI RADIOWYCH. IF YOU ARE GOING TO LEARN A FOREIGN LANGUAGE, IT IS BEST TO LEAVE YOUR COMFORT ZONE AND IMMERSE YOURSELF COMPLETELY IN THE CULTURE OF THAT LANGUAGE – LISTEN TO ITS MUSIC AND RADIO.

NIE PERFEKCJA, A POSTĘP Skup się na najważniejszych słowach – w angielskim jest ponad pół miliona wyrazów, z czego 800 używa się w 80 proc. sytuacji. Co równie istotne: do komunikowania się z obcokrajowcem nie potrzeba ani idealnej gramatyki, ani doskonałej wymowy – np. twardy polski akcent jest wręcz łatwiejszy do zrozumienia niż oryginalny brytyjski.

– Gdy cudzoziemca zapytamy o drogę, będzie się czuł dumny, że uznaliśmy jego język za wart uczenia się – twierdzi szef Dimension Data. – Zapewne odwdzięczy się życzliwością i wyrozumiałością, przez co doda nam śmiałości.

Nelson Mandela pisał: Jeśli mówisz do kogoś w języku, który rozumie, docierasz do jego umysłu. Jeśli mówisz do niego w jego ojczystym języku, docierasz do jego serca.

– Czy tej osobie będą przeszkadzały twoje błędy i akcent? – pyta retorycznie prezes Kobielski.

Zaś Andrzej Nedoma dodaje, że w spontanicznej rozmowie przypominamy sobie słowa i zwroty ukryte w głębszych zakamarkach umysłu. Zaś w ich utrwalaniu pomagają emocje. – Wyobraźmy sobie, że w krakowskim pubie podchodzi do ciebie amerykańska piękność i pyta: do you come here often? – mówi biznesmen. – Wspomnienie jej błękitnych oczu i rozwianych włosów sprawi, że tego wyrażenia nigdy nie zapomnisz. Mocne skojarzenia to mocna pamięć.

86



REKLAMA

©CREDITS

of the status quo. If you are going to learn a foreign language, it is best to leave your comfort zone and immerse yourself completely in the culture of that language – listen to its music and radio, watch films, without voiceover or dubbing, and change the language settings on your mobile phone and computer.

Creating an artificial language environment has never been as easy as it is in this day and age of the Internet, mobile apps and social media – these technologies can stimulate the brain of a would-be polyglot more pleasantly than any dry textbook. It would be perfect if you could move to a country whose language you wish to learn. But, with some creativity you can immerse yourself in a foreign language while still at home.

“Online conversation classes, reading foreign news portals, translating articles – nobody said it was easy.

But taking on challenges like these and pitting your-



87

GOOD LIFE

języki obce self against yourself are just the things to speed up learning”, says Marek Kobielski, the CEO of the Polish branch of Dimension Data.

NOT PERFECTION BUT PROGRESS Focus on the most important words – 800 of the more than half a million words in the English language are used 80 per cent of the time. Of equal importance is that neither perfect mastery of the grammar nor impeccable pronunciation are necessary to communicate with foreigners – a thick Polish accent can sometimes be easier to understand than some British accents. “A foreigner asked for directions will be proud to think that his language was deemed worth

PORA NA SENIORA Co do wieku: rejony w mózgu odpowiedzialne za zdolności językowe łączy jedna cecha – są niezwykle plastyczne. Dzięki ćwiczeniom można je znacząco rozwinąć i fizycznie powiększyć. Dlatego nawet ludzie w średnim i starszym wieku są w stanie parlać, szprechać i hablać. Nie dość tego: według różnych badań dorośli uczą się języków szybciej niż dzieci.

Powód jest oczywisty: wraz z upływem lat zwiększa się u człowieka wrażliwość na gramatykę, rozumienie relacji znaczeniowych i struktury języka.

– Trzeba tylko chcieć i nie poddawać się przy pierwszych problemach. Perfekcja przyjdzie z czasem – uświadamia Cezary Kacprzak.

Uczenie zaczyna od poznania sytuacji życiowej, potrzeb i preferencji słuchacza.

– Jedni chcą czytać światową literaturę w oryginale, inni planują podróż życia, jeszcze inni muszą podnieść kwalifikacje zawodowe – wymienia anglista.

– Ważne, by każdy sformułował, do czego potrzebuje języków. To zwiększa motywację kursanta, a lektorowi pomaga w doborze metod nauki.

A jeśli nie masz serca do rosyjskiego, czy powinieneś dać sobie z nim spokój i zabrać się do francuskiego, suahili lub bantu?

– Rzadko który dorosły przy wyborze języka może się kierować swoim widzimisię – zwraca uwagę Marek Kobielski. – Zapisanie się na kurs bądź powtarzanie zwrotów w samotności to zwykle odpowiedź na

88



©CREDITS

NAJLEPIEJ ĆWICZYĆ MÓWIENIE W NATURALNYCH SYTUACJACH, ODBIERAJĄC PARTNERA BIZNESOWEGO Z LOTNISKA I JEŻDŻĄC NA WAKACJE PO ŚWIECIE. WSPIERAJ SIĘ GESTAMI, OBSERWUJ MOWĘ CIAŁA INNYCH. IT IS BEST TO LEARN TO SPEAK IN NATURAL SITUATIONS, E.G. WHEN YOU PICK YOUR BUSINESS PARTNER UP FROM THE AIRPORT, OR TRAVEL AROUND THE WORLD WHILE ON VACATION.

PROMOCJA

MULTIMODAL CONNECTION WITH THE WORLD Attractive property for sale with RAILWAY SIDING

Remarkable attractive and prospective investment’s property of an area of 5 ha, designed for the construction of the logistics center or other storage and industrial purposes. Very convenient geographical location and development’s opportunities. The premises are located in the Northern Poland, in the city of Malbork.

It is of undisputable asset of the perfect location to the main roads and railways in Poland and the proximity to the Baltic Sea ports: Gdańsk, Gdynia and Elbląg.

The current project includes integrated solutions for multimodal transport. The whole area is hardened, allows for full load trucks movement, entrance adapted for trucks, maneuvering area, own railway siding, parking places.

The property complies with the current landscape planning, equipped with ready-made execution plans, with a set of permits for building extension and technical infrastructure.

We invite the contractors who are seriously determined and comply requirements.

©CREDITS

Visualisation

CONTACT DETAILS OF THE OWNER: PW TYREX Spółka z o.o. Poland direct phone: +48 604 11 20 83, malbork@tyrex.pl



89

GOOD LIFE

języki obce learning”, claims Kobielski. “He is likely to respond with kindness and understanding.” Nelson Mandela once wrote: “If you talk to a man in a language he understands, that goes to his head. If you talk to him in his language, that goes to his heart.” “Will that person really mind your mistakes and accent?”, Kobielski asks rhetorically. Nedoma adds that, in a spontaneous conversation, we remember words and expressions that we thought we had forgotten. Emotions help us learn.

“Imagine that an American beauty comes up to you in a pub in Kraków and asks: ‘Do you come here often?’”, he says. “The memory of her blue eyes and beautiful hair will ensure that you never forget that phrase”.

WAŻNE, BY KAŻDY SFORMUŁOWAŁ, DO CZEGO POTRZEBUJE JĘZYKÓW. TO ZWIĘKSZA MOTYWACJĘ KURSANTA. IT IS CRUCIAL FOR EVERYONE TO DETERMINE WHY THEY NEED TO KNOW A LANGUAGE. THIS BOOSTS MOTIVATION.

presję ze strony rynku pracy. I poważne traktowanie swoich aspiracji zawodowych, rozwojowych, intelektualnych.

W podobnym duchu wypowiada się Cezary Kacprzak, który szczególnie dociekliwie wypytuje słuchaczy, jak się uczą czegokolwiek w życiu i co uważają za najskuteczniejsze w swoim przypadku.

– Próbuję też się dowiedzieć, dlaczego określony język tak ich odrzuca – wyjaśnia lektor. – Niechęć ma różne przyczyny – a to nie umiemy się uwolnić od animozji i stereotypów narodowych, a to wmówiliśmy sobie, że nie mamy zdolności językowych, a to zostaliśmy zrażeni przez nauczyciela w szkole podstawowej.

Jeżeli nie przezwyciężysz tych mentalnych blokad, będziesz jak bohater polskiej kultowej komedii Miś z 1980 r. w reżyserii Stanisława Barei, który nie znał angielskiego i miał problemy z wypłaceniem pieniędzy w londyńskim banku. Nie idź w jego ślady. Świat chce się przed tobą otworzyć – kluczem są języki. ■

90

TIME FOR SENIORS As regards age, the parts of the brain responsible for language learning have one thing in common – they are very flexible. By exercising them, you can develop them significantly and even expand them physically.

This is why middle-aged and elderly people should speak foreign languages. Not only that, but according to research, adults learn foreign languages faster than children. The reason is obvious – as we grow older we become more sensitive to grammar, semantic relations, and language structures. “All it takes is a willingness to learn and a determination to not give up when the first problems start to appear. Perfection will come with time”, Kacprzak advises.

Learning begins with getting to know the life situation, needs and preferences of the learner. “Some people want to read foreign literature in the original, others are planning the trip of a lifetime, and yet others need to brush up their command of a foreign language for work”, he says. “It is crucial for everyone to determine why they need to know a language. This boosts the learner’s motivation and helps the teacher pick the right teaching methods. If you are not keen on Russian, should you give it up and switch to French, Swahili or Bantu? “Not that many adults choose to learn the language they like most”, says Kobielski. “Signing up for a course or revising a language on your own is usually driven by labour market pressure. And it’s a sign that you’re serious about your professional development and intellectual aspirations”.

Kacprzak agrees with Kobielski and makes a point of asking his students how they usually learn and what methods they find most useful. “I also try to find out why they are so put off by a given language”, he explains. “There may be different reasons for our reluctance, e.g. we cannot let go of national stereotypes and animosities, we’ve convinced ourselves that we don’t have any talent for learning languages, or we were discouraged by a teacher in primary school.

The world wants to open its doors to you – the key is learning foreign languages. ■

©CREDITS



91

PEOPLE AND THE WORLD

hologramy

AWATA R Y MICHAEL JACKSON, ELVIS PRESLEY CZY MARIA CALLAS NA SCENIE? DLACZEGO NIE. DZIĘKI HOLOGRAMOM POTRAFIMY DZIŚ WSKRZESZAĆ GWIAZDY. ❚ MICHAEL JACKSON, ELVIS PRESLEY AND MARIA CALLAS ON THE STAGE? WHY NOT. WITH THE AID OF HOLOGRAMS WE CAN NOW BRING DECEASED STARS BACK TO LIFE. LIVE VIA HOLOGRAM tekst | by wojciech przylipiak

MOONWALK PONOWNIE ZACHWYCA Ponad dekadę temu widzów popularnego telewizyjnego show American Idol zszokował widok Elvisa Presleya, który pojawił się na scenie w towarzystwie Céline Dion. W 2012 r. na popularnym festiwalu

92

In Back to the Future Part II (1989), we “go back” to 2015 with teenager Marty McFly and mad professor Emmett Brown. The director, Robert Zemeckis, presents his vision of the world of the future. We see a holographic Jaws 19 billboard. The makers got it right. Holograms are now gaining a foothold in many areas of life. They have become staples of culture and art, including music.

RELIVING THE MOONWALK More than a decade ago, viewers of the popular TV show American Idol were shocked to see Elvis Presley come on stage with Céline Dion. In 2012, the famous rapper Tupac Shakur took the stage at the Coachella festival. Two years later, during the Billboard Music Awards ceremony, the fans got to see Michael Jackson do his legendary moonwalk routine.



©CREDITS

W

drugiej części Powrotu do przyszłości z 1989 r. wraz z nastolatkiem Marty McFly’em i szalonym profesorem Emmettem Brownem przenosimy się w przyszłość, do roku 2015. W wizji reżysera kultowego filmu Roberta Zemeckisa widzimy, jak zmieni się świat. Oglądamy m.in. reklamę Szczęk 19 wykorzystującą hologram rekina. Twórcy filmu w zasadzie w ogóle się nie pomylili. W dzisiejszym świecie hologramy wykorzystuje się coraz śmielej w wielu dziedzinach.

Opanowały też kulturę i sztukę, m.in. muzyczną.

Hologramy w filmach: Avatar, Blade Runner 2049, Gwiezdne wojny część 3: Zemsta Sithów, Prometeusz. ❚ Holograms used in films: Avatar, Blade Runner 20149, Star Wars Star Wars: Episode III–- Revenge of the Sith, Prometheus.

NA SCENIE

©CREDITS

enter the avatar

93

hologramy

Coachella w Kalifornii pojawił się słynny raper Tupac Shakur. Dwa lata później, podczas wręczenia nagród magazynu Billboard, fani znowu zobaczyli legendarny taniec moonwalk Michaela Jacksona. Zaś w tym roku tournée w towarzystwie 60-osobowej orkiestry odbywa jedna z najsłynniejszych śpiewaczek operowych Maria Callas. Z kolei w przyszłym roku ruszy światowa trasa koncertowa twórców takich przebojów jak Dancing Queen, Money, Money, Money i Waterloo. Abba reaktywuje się po 35 latach! Szkopuł w tym, że ani Michaela Jacksona nie było na wspomnianych koncertach, ani tym bardziej Elvisa Presleya i Marii Callas. Wszyscy już dawno odeszli. Zresztą Agnetha, Anni-Frid, Björn i Benny z Abby też nie pojawią się na żywo na scenie. Nie muszą. Zastąpi ich technologia, której historia zaczęła się ponad 150 lat temu.

Od lat hologramy zastępujące ludzi z powodzeniem wykorzystywane są w kinie. W pierwszych Gwiezdnych wojnach George’a Lucasa z 1977 r. robot R2D2 wyświetla hologram księżniczki Lei granej przez nieżyjącą już Carrie Fisher. W najnowszej kinowej odsłonie uniwersum Gwiezdnych wojen, z przygodami Hana Solo w roli głównej, też znalazł się hologram, tym razem Dartha Maula. Z hologramowej technologii korzystali również twórcy filmów Blade Runner 2049, Iron Man i seriali, chociażby Star Trek czy Gwiezdne wrota.

Podobne projekcje wykorzystywano w sztuce czy modzie. W 2012 r. firma Burberry przygotowała pokazy z modelkami pod postacią hologramów. Ho-

This year, Maria Callas, one of the most celebrated operatic divas of all time, is going on the road with a live 60-piece orchestra. And next year, a band whose credits include “Dancing Queen” and “Waterloo” are embarking on a world tour. Abba is back after 35 years! There’s just one hitch: Michael Jackson, Elvis Presley and Maria Callas did not actually perform at these concerts. They’ve been dead for years. Nor will Agnetha, Anni-Frid, Björn and Benny be performing live on stage. They don’t have to. They are being replaced by a technology whose history began more than 150 years ago.

Holograms have been stand-ins for people in the cinema for years. In George Lucas’s first Star Wars (1977) movie, the R2D2 robot displays a message from Princess Leia, played by the late Carrie Fisher.

In the latest Star Wars franchise, which charts the adventures of Han Solo, we see another holographic image, this time of Darth Maul. Hologram technology was also used in Blade Runner 2049, Iron Man, and the Star Trek and Stargate SG-1 series.

Similar special effects are also deployed in art and fashion. In 2012, Burberry presented a runway show featuring holographic models. Holographic stars exhort us to shop at airports and appear in shopping malls. This technology was even employed by Salvador Dalí in the 1970s. Holograms are used with much success in medicine and politics. Four years ago, Indian prime ministerial candidate Narendra Modi addressed voters with a hologram of himself before the upcoming elections. This ingenious method helped secure a landslide victory. Holograms are now part and parcel of concert hall performances.

HOLOGRAMY WYKORZYSTUJE SIĘ DZIŚ CORAZ ŚMIELEJ W WIELU DZIEDZINACH. OPANOWAŁY TEŻ KULTURĘ I SZTUKĘ.

HOLOGRAMS ARE GAINING A FOOTHOLD IN MANY AREAS OF LIFE AND HAVE BECOME STAPLES OF CULTURE AND ART.

THE PIONEERS OF MAGIC The 1971 Nobel Prize in Physics was awarded to Dennis Gabor in recognition of his many years of holographic research. Another pioneer of hologram technology was Polish physicist Mieczysław Wolfke, one of the country’s most celebrated researchers in the interwar period. But projected illusion technology was a mid-19th century creation. A stage production of Charles Dickens’s The Haunted Man and the Ghost’s Bargain used special optical effects to created the titular ghost and became a sensation.

Stage ghosts hardly raise an eyebrow now. And they are the future. Marty Tudor from a company specialising in holographic projection technology (credits include Maria Callas), was quoted by CBS news as saying that it’s the future of the music industry. What the future may hold in store is not only celebrated dead performers belting out their greatest hits live, but also singing songs they never performed when alive. “So, someday, we could have Tupac singing opera, and Maria Callas singing hip-hop”, says Tudor.

Hologramowa Maria Callas podczas najnowszej trasy koncertowej. ❚ A hologram of Maria Callas during her most recent tour.

94



© M . P.

PEOPLE AND THE WORLD

MY KåNKEN ESSENTIALS #mykanken

”

„Kånken to coś znacznie więcej, niż tylko plecak. To Twój pierwszy dzień w szkole, weekendowa ucieczka za miasto, piknik z przyjaciółmi, festiwalowy towarzysz. Aby uczynić te wspomnienia jeszcze bardziej wyjątkowymi, stworzyliśmy kolekcję Kånken Essentials” – Fredrik Hyltén-Cavallius, Senior Hardware Designer we Fjällräven.

“Kånken is so much more than a backpack. It’s your first day at school, your weekend getaway, a picnic with your friends, your festival companion. To make all these different stories even richer we created Kånken Essentials - Fredrik Hyltén-Cavallius, Fjällräven’s Senior Hardware Designer.

Kultowy Kånken świętuje w tym roku swoje czterdziestolecie! Z tej okazji marka Fjällräven wypuściła serię Kånken Essentials.

Czterdzieści lat po pojawieniu się Kånkena na dziecięcych plecach, nadchodzi wyjątkowa kolekcja akcesoriów, stworzona z myślą o wszystkich miłośniczkach i miłośnikach tego oryginalnego prostokątnego plecaka.

Był rok 1978, kiedy w miejsce popularnych szkolnych toreb na jedno ramię, Fjällräven zaproponował prostokątny plecak z dwoma skrzyżowanymi paskami. Początkowo dostępny był w zaledwie kilku kolorach, gdyż najważniejszym celem przy jego projektowaniu było stworzenie torby nie przyczyniającej się do pogłębiania wad pleców w młodym wieku.

Dziś Kånken dostępny jest w 54 kolorach, sześciu rozmiarach i trzech wersjach materiału. Śmiało można stwierdzić, że stał się czymś więcej niż tylko kolorowym plecakiem.

Stwórz swoją własną historię - akcesoria Kånken kupisz na stronie: www.kanken.pl

Fjällräven’s Kånken backpack is celebrating its 40th anniversary this year and to mark the occasion Fjällräven is launching Kånken Essentials.

Forty years after the original Kånken first adorned Swedish school children’s backs, comes a collection of accessories created for all kinds of Kånken lovers.

It was 1978 when Fjällräven decided to offer a rectangular two-strap alternative to the common over-the-shoulder school bags of the time. Available in just a few colours initially, the goal was to prevent back problems developing at an early age.

Today Kånken comes in 54 colours, six sizes and three material versions. It’s no longer just for Swedish school kids either. In fact, Kånken has become more than just a colourful backpack.

Create your own Kånken story - buy your Kånken Essentials here: www.kanken.pl

www.fjallraven.pl

95

PEOPLE AND THE WORLD

hologramy

RESURRECTING THE STARS Dubbed “La Divina” or the “Prima Donna of the Century”, Callas died more than 40 years ago in Paris.

Her unforgettable performances of arias from Verdi and Bizet operas will once more be reverberating around the world’s concert halls. The “Callas in Concert” tour covers dozens of concerts in London, Paris, Amsterdam and other cities. The US Base Hologram company created the hologram of “La Divina” donning a while gown and a red stole. This is what will appear on stage with a live orchestra. The company has other holographic resurrections under its belt.

This spring, a lucky few got to see Roy Orbison in concert, despite the fact that the “Oh, Pretty Woman” performer has been dead for 30 years.

Living musicians, too, are keen to tap into this technology. Abba recently announced their 2019 tour.

They will be able to watch it themselves – and without having to leave home. The group has recorded

W 1971 R. NAGRODĘ NOBLA W DZIEDZINIE FIZYKI OTRZYMAŁ DENNIS GABOR (NA ZDJ.).

UHONOROWANO JEGO WIELOLETNIE BADANIA NAD HOLOGRAFIĄ.

THE 1971 NOBEL PRIZE IN PHYSICS WAS AWARDED TO DENNIS GABOR IN RECOGNITION OF HIS MANY YEARS OF HOLOGRAPHIC RESEARCH.

PIONIERZY MAGII W 1971 r. Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki otrzymał Dennis Gabor. Uhonorowano jego wieloletnie badania nad holografią. Jednym z pionierów tej dziedziny nauki był także polski fizyk, jeden z najsłynniejszych naszych naukowców okresu międzywojennego, Mieczysław Wolfke. Choć tak naprawdę iluzję projekcji postaci odkryto już w połowie XIX w. Sensację wzbudziły wtedy pokazy sceniczne Nawiedzonego według Charlesa Dickensa wykorzystujące optyczną iluzję, dzięki której widzowie mogli zobaczyć ducha. Dziś, takie duchy na scenie nie powinny nikogo dziwić.

96

two new songs to be released in November, but it is their avatars that will be going on tour. And it’s a fair bet that the tickets will be sold out instantly. Abba are not the only ones not making an actual appearance on stage. Virtual substitutes are often used by Gorillaz.

THE VIRTUAL FUTURE The future of music was determined in 2003 by Hatsune Miku, one of the biggest stars in Japan. This was the first computer-generated image that did not represent any actual past performer. Made to look like an female anime character, the eternally 16-year old Miku is the product of algorithms. This has not prevented her from becoming an international success or open for Lady Gaga. She has also sung in Polish as part of a project implemented by the National Ethnographic Museum in Warsaw. One of the most acclaimed avatars ever performed live at the 2012 Coachella Festival. Tupac Shakur was reunited on stage with such living hip hop icons as Snoop Dogg and Dr. Dre, and even greeted fans from the stage. Other eminent musicians performing different types of music – from Black Sabbath’s Ronnie James



©BEW

logramowe gwiazdy zachęcają nas do zakupów na lotniskach, lądują też w galeriach. Tą technologią posługiwał się już zresztą w latach 70. Salvador Dalí. Jest też z powodzeniem wykorzystywana w medycynie i polityce. Dość wspomnieć przykład sprzed czterech lat – w Indiach podczas występów wyborczych zamiast prawdziwego hinduskiego polityka Narendry Modiego pojawiał się jego hologram. Kampania wykorzystująca tę technologię przyniosła mu zwycięstwo. Tymczasem hologramy z powodzeniem zagościły też w koncertowych salach.

©CREDITS



97

PEOPLE AND THE WORLD Koncerty z wykorzystaniem hologramów Michaela Jacksona, Hatsune Miku i Tupaca Shakura. ❚ Concerts “starring” holograms of Michael Jackson, Hatsune Miku and Tupac Shakur.

hologramy

I są przyszłością. Przytaczany przez CBS News Marty Tudor z firmy specjalizującej się w kreowaniu hologramów (stworzyli m.in. Marię Callas) przekonuje, że to przyszłość muzycznego show-biznesu. Wkrótce będzie można oglądać na scenie nie tylko wielkie gwiazdy (które odeszły przed laty) śpiewające swoje największe przeboje, ale także wykonujące piosenki, których w rzeczywistości nigdy nie zaśpiewali. – Będzie mogli posłuchać na przykład Tupaca w wersji operowej albo Marii Callas śpiewającej hip-hop – przekonuje Tudor.

WSKRZESZENIA GWIAZD Nazywana „Boską” albo „Primadonną stulecia” grecka śpiewaczka zmarła ponad 40 lat temu w Paryżu.

Jednak jej niezapomniane wykonania z oper Verdiego czy Bizeta ponownie wypełnią najważniejsze

sale koncertowe na świecie. Podczas tournée Callas in Concert zaplanowano w tym roku kilkadziesiąt koncertów, w tym m.in. w Londynie, Paryżu i Amsterdamie. Dzięki odpowiadającej za stworzenie hologramu amerykańskiej firmie Base Hologram ubrana w białą suknię i otulona czerwonym szalikiem „Boska” pojawi się na scenie w towarzystwie kilkudziesięciu muzyków, prawdziwych. Firma odpowiada także za inne sceniczne wskrzeszenie. Tej wiosny szczęśliwcy mogli na kilku koncertach oglądać Roya Orbisona, choć wykonawca Oh, Pretty Woman nie żyje od 30 lat.

Z technologii postanowili skorzystać także żyjący muzycy. Członkowie Abby zapowiedzieli niedawno koncerty na 2019 r., które sami będą mogli oglądać, nie ruszając się ze swoich kanap. Co prawda w listopadzie będą miały premierę dwie nowe piosenki nagrane przez prawdziwych członków szwedzkiego kwartetu, ale już na trasę ruszą ich awatary. Mimo to i tak można się spodziewać, że bilety na trasę koncertową wyprzedadzą się w kilka chwil.

Członkowie Abby nie są pierwszymi, których w rzeczywistości nie obejrzymy na scenie. Z wirtualnych odpowiedników podczas koncertów często korzysta zespół Gorillaz założony przez Damona Albarna,

98



©©ECARSETD N I TESW S , G E T T Y I M A G E S ( 2 )

WKRÓTCE ZOBACZYMY NA SCENIE NIE TYLKO GWIAZDY – KTÓRE ODESZŁY – ŚPIEWAJĄCE NAJWIĘKSZE HITY, ALE TAKŻE WYKONUJĄCE PIOSENKI, KTÓRYCH W RZECZYWISTOŚCI NIGDY NIE ZAŚPIEWAŁY. WHAT THE FUTURE MAY HOLD IN STORE IS NOT ONLY CELEBRATED DEAD PERFORMERS BELTING OUT THEIR GREATEST HITS LIVE, BUT ALSO SINGING SONGS THEY NEVER PERFORMED WHEN ALIVE.

through Whitney Houston to Freddie Mercury – have also been turned into avatars since their deaths.

As scary as some might find the idea, we are getting to the point where the death of an artist will no longer interrupt his or her career, but simply mark a new phase. A virtual one. Not only that, but artists will have to compete with computer-generated characters who never actually existed. Will “real” fans be still needed? Or will virtual ones do? ■

NA SCENIE U BOKU ŻYJĄCYCH IKON HIP-HOPU SNOOP DOGGA I DR DRE WYSTĄPIŁ NIEDAWNO TUPAC SHAKUR. TUPAC SHAKUR WAS REUNITED ON STAGE WITH SUCH LIVING HIP HOP ICONS AS SNOOP DOGG AND DR. DRE.

©CREDITS

niegdyś lidera Blur. Każdy z członków ma swojego animowanego awatara. Kilka razy mogliśmy oglądać ich w Polsce, ostatnio podczas tegorocznego festiwalu Open’er w Gdyni.

WIRTUALNA PRZYSZŁOŚĆ Awatarową przyszłość w muzyce już w 2003 r. wytyczyła Hatsune Miku, jedna z największych gwiazd w Japonii. Wtedy fani po raz pierwszy zobaczyli całkowicie sztucznie wygenerowaną kobietę – niemającą odpowiednika w przeszłości – w postaci „prawdziwej” gwiazdy. Przypominająca bohaterki anime wiecznie 16-letnia Mike, stworzona całkowicie przez algorytmy, zdobyła światową karierę, grała nawet koncerty z Lady Gagą. Śpiewała też piosenkę po polsku – w projekcie przygotowanym przez warszawskie Państwowe Muzeum Etnograficzne. Świadkami jednego z najgłośniejszych przykładów wykorzystania awatara w muzyce byli uczestnicy festiwalu Coachella w 2012 r. Na scenie u boku żyjących innych ikon hip-hopu Snoop Dogga i Dr Dre wystąpił Tupac Shakur i nawet przywitał się z fanami ze sceny.

W awatara po śmierci zamieniani byli też inni wybitni muzycy różnych gatunków. Od Ronniego Jamesa Dio z Black Sabbath, przez Whitney Houston, po Freddiego Mercury’ego.

Czy to nas przeraża, czy nie, świat zmierza w kierunku, w którym śmierć artysty nie będzie dla niego końcem kariery. Dla fanów będzie innym etapem. Wirtualnym. Mało tego, artysta będzie musiał walczyć o popularność z elektroniczne wykreowaną postacią, która nigdy nie stąpała po ziemi. Czy wtedy „prawdziwi” fani nie będą potrzebni, wystarczą wirtualni? ■

99

PEOPLE AND THE WORLD

miles&more

W I Ę C E J L ATA S Z , W I Ę C E J D O S TA J E S Z the more you fly, the more you get PLANUJESZ WYJAZD SŁUŻBOWY ALBO WYBIERASZ SIĘ Z RODZINĄ NA WAKACJE? Z LOT-EM I Z PROGRAMEM MILES & MORE PODRÓŻOWANIE MOŻE BYĆ ŁATWIEJSZE I WYGODNIEJSZE. ❚ ARE YOU PLANNING A BUSINESS TRIP OR GOING ON VACATION WITH YOUR FAMILY? ALL THIS CAN BE MADE EASIER AND MORE CONVENIENT WITH LOT AND THE MILES & MORE PROGRAMME.

M

iles & More to program dla często podróżujących, w którym uczestniczy ponad 32 mln pasażerów na całym świecie. Jest największym tego typu przedsięwzięciem w Europie. W Polsce ma już ponad 800 tys. uczestników.

100

Miles & More is a programme for frequent flyers with over 32 million members worldwide. It is the largest such venture in Europe. There are 800,000 members in Poland.

The Miles & More programme rules are easy. You earn miles for LOT flights (and over 40 other partner

© M . P.

tekst | by aleksandra pieńkowska

Zasady Miles & More są proste. Za przeloty LOT-em (i ponad 40 liniami partnerskimi), wynajem samochodów, pobyty w hotelach, zakupy we wskazanych sklepach, usługi ubezpieczeniowe itd. możemy gromadzić mile. Wystarczy podać swój numer karty Miles & More podczas rezerwacji lub dokonywania zakupów, a mile automatycznie zostaną zapisane.

Zgromadzone mile można następnie w prosty sposób wymieniać na nagrody, np. bilety lotnicze, podwyższanie standardu podróży (upgrade do wyższej klasy) i inne atrakcyjne nagrody oferowane przez partnerów programu. Żeby zostać uczestnikiem programu, wystarczy wejść na stronę miles-and-more.pl lub skorzystać ze ściągniętej na telefon aplikacji. Po wypełnieniu formularza otrzymujesz numer karty Miles & More.

Warto wiedzieć, że już po dokonaniu rejestracji da się naliczyć wstecz mile za przeloty i usługi partnerów z ostatnich sześciu miesięcy.

Potem wszystko odbywa się już według reguły: im więcej latasz, tym więcej dostajesz. Każdy, kto gromadzi dużą liczbę mil statusowych, czyli lata dużo, może dzięki nabytym przywilejom podróżować wygodniej, szybciej oraz korzystać z dodatkowych przywilejów.

Zachęcamy, żebyś skorzystał z oferty LOT-u, wykorzystał mile i poleciał do Europy, Ameryki Północnej lub Azji. Dzięki naszym specjalnym ofertom takim jak Okazje milowe lub NajMILsze poniedziałki bilet może kosztować zaledwie 25 proc. regularnej stawki milowej. Żeby dowiedzieć się więcej o programie, jego przywilejach, możliwościach gromadzenia i wykorzystywania mil, odwiedź stronę miles-and-more.pl. Zapraszamy na gościnne pokłady LOT-u! ■

airlines), car rental, hotel stays, shopping in selected stores, insurance services, etc. All you have to do is enter your Miles & More card number when booking or shopping and the miles will be automatically credited to your account.

The miles can be redeemed in a simple way for flight awards, upgrade awards (to higher class) and other attractive awards offered by the programme partners.

All you have to do to join the programme is go to www.miles-and-more.pl or download a dedicated mobile app. Once you fill in the form, you are given a Miles & More card number. Please note that once you have registered, you can retroactively add miles for flights and partner services for the preceding six months.

From then on, you earn miles as per the rule: the more you fly, the more you get. If you clock up enough status miles, you can travel faster and more comfortably,

and benefit from additional offers. We recommend that you avail yourself of the LOT Polish Airlines offer, spend your miles and fly to Europe, North America, or Asia. Thanks to our special offers, such as Mileage bargains and monday sMILEs, your ticket can cost as little as 25 per cent of the regular mileage fare.

To find out more about the programme, and the benefits of earning and redeeming miles, visit the www.miles-and-more.pl website. You are most welcome on our hospitable LOT aircraft. ■

RODZAJE KART MILES & MORE

types of miles & more cards Podstawowa ❚ Basic Jest generowana po uzyskaniu pierwszej mili. Od niej zaczynamy gromadzenie i wykorzystywanie mil w programie Miles & More. ❚ This is generated once the first mile is earned. This is the first card for earning and redeeming miles in the Miles & More programme.

Frequent Traveller (Srebrna) ❚ Frequent Traveller (Silver) Można ją uzyskać po zgromadzeniu 35 tys. mil lub 30 odcinków podróży w jednym roku kalendarzowym. Umożliwia wstęp do wybranych saloników biznesowych na lotniskach, odprawę przy stanowiskach biznes i możliwość zabrania dodatkowej sztuki bagażu. ❚ This can be obtained once you earn 35,000 miles or 30 segments of your flights during one calendar year. It enables access to selected business lounges and business check-ins, and gives the option of taking an extra piece of luggage.

Senator (Złota) ❚ Senator (Gold) Jest przyznawana po zgromadzeniu 100 tys. mil w roku kalendarzowym. Jej posiadacze mogą korzystać m.in. z gwarancji rezerwacji w klasie biznes (do 48 godz. przed rozpoczęciem podróży), 50 proc. zniżki na bilet-nagrodę dla osoby towarzyszącej i elektronicznych voucherów na podwyższenie klasy podróży. ❚ This is issued once a member has earned 100,000 miles in a calendar year. Gold card holders can avail themselves of the business class booking guarantee (up to 48 hours before the flight), a 50 per cent discount on a companion award and electronic upgrade vouchers.

HON Circle (Czarna) ❚ HON CIRCLE (Black) Przysługuje pasażerom, którzy w ciągu dwóch kolejnych lat kalendarzowych zgromadzili 600 tys. mil. Wśród przywilejów dla posiadaczy tej karty znajdziemy m.in. gwarancję rezerwacji w klasie biznes do 24 godz. przed odlotem, najwyższy priorytet na liście oczekujących, kartę Senator dla małżonka lub partnera i wstęp do saloniku First Class Lounge we Frankfurcie. ❚ This is granted to passengers who have earned 600,000 miles within two consecutive years. Among the benefits that go with this card are guaranteed business class bookings up to 24 hours before departure, the highest waiting list priority, a Senator card for a spouse or partner, and access to the First Class Lounge in Frankfurt.

101

PEOPLE AND THE WORLD

nurkowanie

WIELKI BŁĘKIT the big blue DZIĘKI PROFESJONALNYM SZKOŁOM POZNAWANIE MORSKICH GŁĘBIN JESZCZE NIGDY NIE BYŁO TAKIE ŁATWE. W PODWODNYM ŚWIECIE MOŻNA ODPOCZĄĆ OD POŚPIECHU, HAŁASU I STRESU. NABRAĆ DYSTANSU DO ŻYCIA I SIEBIE. NO TO NURA! ❚ THANKS TO PROFESSIONAL DIVING SCHOOLS, UNDERWATER EXPLORATION HAS NEVER BEEN SO EASY. YOU CAN TAKE A BREAK FROM ALL THE HASTE, NOISE AND STRESS

BY SIMPLY GOING UNDERWATER. YOU CAN DISTANCE YOURSELF FROM LIFE AND THE WORLD AROUND YOU. SO DIVE IN!

©CREDITS

tekst | by andrzej makarski

102

SIMILANY, TAJLANDIA

similany, thailand

©CREDITS

TAJLANDIA

Kto się nie boi kąpieli z rekinami wielorybimi, lamparcimi i rafowymi, powinien odwiedzić Similany. Ten najbardziej zróżnicowany rejon nurkowy Tajlandii kusi przyjezdnych doskonałym zapleczem turystycznym, zaskakującą liczbą hoteli i gorączką nocnego życia. Ponadto oferuje duży wybór kursów i centrów nurkowych, a przede wszystkim ciepłą wodę – zamiast ogromnego suchego skafandra wystarczy pianka, a nawet strój kąpielowy. Choć czasem, szczególnie głębiej, można natrafić na zimne prądy. Na początkujących nurków czekają łatwe i płytkie nurkowiska rafowe, na mistrzów – głębokie, skaliste i z silnymi prądami. Ucieleśnieniem marzeń o rajskim wypoczynku jest archipelag Koh Phi Phi, na który składają się właściwie dwie wyspy: dziewicza Phi Phi Ley i naruszona przez cywilizację Phi Phi Don – w sezonie, który w Tajlandii trwa od grudnia do kwietnia, trudno znaleźć tu wolny pokój czy domek. Phi Phi zdumiewa surowym zarysem skał i krystalicznie czystą wodą, która doskonale komponuje się z białymi plażami. Nie brakuje tu pięknych zatoczek, które wabią tłumy – najwyżej ocenia się Maya Bay, w której kręcono film Niebiańska plaża z Leonardo DiCaprio. Atrakcją akwenu, ale zarezerwowaną tylko dla zaawansowanych, jest też zatopiona w 2013 r. kanonierka o długości 47 m, której dno znajduje się na głębokości 26 m, a górna część – na głębokości 14 m. ❚ If you are not afraid of swimming with whale sharks, leopard sharks and reef sharks Similany is the diving site for you. It is the most diverse diving region in Thailand and its attracts visitors with excellent infrastructure, a surprising number of hotels and a busy nightlife. Besides it has a rich offering of diving courses and centres, and above all – warm waters – you can easily dive in a regular diving suit or even a swimsuit. Beginner divers can start out in the shallow and easy reef diving sites and advanced divers have deep, rocky sites with strong currents to practice their skills in. The Koh Phi Phi archipelago with the pristing Phi Phi Ley and the more urbanised Phi Phi Don islands are a dream destination for some rest and relaxation. It might be hard to book a room or hut in the season which in Thailand lasts from December to April because of the region’s popularity. Ther area bounds in pretty bays including Maya Bay which was the filming location for The Beach starring Leonardo di Caprio. Another diving attraction of the region is a 47-m long gunboat located at 26 m (the bottom) and 14 m (top).



103

PEOPLE AND THE WORLD

nurkowanie

AUSTRALIA

WIELKA RAFA KORALOWA, AUSTRALIA

the great barrier reef, australia

KOREA

104

WYSPA JEJU, KOREA POŁUDNIOWA

jeju island, south korea

Na południe od wybrzeży Półwyspu Koreańskiego znajduje się wyspa Jeju (pol. Czedżu), która słynie z haenyeo – kobiet nurków zbierających uchowce i inne owoce morza po kilka godzin dziennie, w zimnym morzu. Bez aparatów tlenowych schodzą na głębokość 20 m, a na bezdechu pozostają do 2 min. Znana z pięknych plaż, bajkowych krajobrazów i doskonałej kuchni wyspa na Morzu Żółtym przyciąga amatorów nurkowania z całego świata. Z instruktorami można porozumieć się po angielsku lub niemiecku. Miłośnikom głębin touroperatorzy polecają zwłaszcza Little Munsom niedaleko miasta Seogwipo, w którym najczęściej uprawia się – z brzegu i łodzi – nurkowanie rekreacyjne. ❚ Jeju Island is situated in the Yellow Sea, west of the Korean coast, and is famous for its haenyeo – female divers who venture into the cold sea every day for abalones and other sea food. They go as deep as 20 metres without oxygen tanks and can hold their breath for up to 2 minutes. The island is known for its beautiful beaches, picturesque landscapes and excellent cuisine, and attracts divers from all over the world. Exploring the underwater world in their company is safe, as it is adjusted to the skills of the clients and preceded by detailed planning and preparation. Tour operators especially recommend Little Munson near the town of Seogwipo.

© A D O B E S T O C K , S H U T T E R S T O C K , G E T T Y I M A G E S ( 2 ) . P O P R Z E D N I E S T R O N Y/ P R E V I O U S P A G E S : G E T T Y I M A G E S ( 2 )

Wzdłuż północno-wschodnich wybrzeży Australii, na terenie stanu Queensland, ciągnie się największa na świecie rafa koralowa (ponad 2 tys. km). Składa się z ponad 300 indywidualnych systemów raf. Aby podziwiać ten cud natury, nie trzeba być certyfikowanym nurkiem – z instruktorem nawet nowicjusz może zejść na głębokość 5–10 m. Nagroda za odwagę to opływanie wśród żółwi i możliwość zobaczenia rekina.

Najczęściej oferowane są dwa rodzaje tras: trzy- lub czterodniowe, w czasie których nurkuje się na Ribbon Reefs i słynnej Cod Hole, i trwające od pięciu do siedmiu dni, pozwalające dotrzeć też do Morza Koralowego, gdzie znajduje się jedna z najbardziej znanych na ziemskim globie raf – Osprey Reef. Nurkowanie w Australii możliwe jest przez cały rok, ale najlepsze warunki są od późnego sierpnia do wczesnego grudnia. ❚ Along the north-east, coast of Australia, in the state of Queensland, lies the world’s largest coral reef (over 2,000 km). It has over 300 separate reef systems. You do not have to be a certified diver to explore the reef – you can descend to 5-10 metres, so long as you are accompanied by a diving instructor. The reward for being brave is being able to swim among turtles, and maybe spot a shark. The most popular itineraries are three- or four-day trips, during which divers dive in the Ribbon Reefs and the famous Cod Hole, and longer ones, lasting between five and seven days, which let you reach the Coral See, home to the Osprey Reef.

LARNAKA, CYPR BLUE LAGOON, CYPR

larnaca, cyprus blue lagoon, cyprus

Wyspa migdałowych drzew i słońca – jak w przewodnikach opisuje się Cypr – oferuje doskonałe warunki do nurkowania przez cały rok. Najdogodniejszy jest okres od maja do października, kiedy temperatura morza osiąga do 27 stopni. Widoczność pod wodą sięga 30 m, co jest rekordem w skali Morza Śródziemnego. Na południowo-wschodnim wybrzeżu Cypru leży Larnaka. Niedaleko miasta – ok. 1,4 km od brzegu – znajduje się główna podwodna atrakcja regionu: wrak Zenobia, szwedzkiej konstrukcji prom o wadze 10 tys. ton, który zatonął podczas wyprawy w czerwcu 1980 r. Od tego czasu jednostka służy jako miejsce morskich eksploracji.

Dostać się tu mogą tylko zaawansowani płetwonurkowie. W północno-zachodniej części Cypru położony jest półwysep Akamas ze wspaniałą zatoką Blue Lagoon – w jej krystalicznych wodach można się zanurzyć na maksymalną głębokość 20 m. ❚ The island of almond trees and sunshine offers excellent conditions for scuba diving all year round. The most convenient time is between May and October when the sea temperature reaches 27 degrees Celsius. Underwater visibility can be as far as 30 metres – the highest in the Mediterranean.

Larnaca is located on the south-east coast of Cyprus. The region’s main underwater attraction is the wreck of the Zenobia, a Swedish ferry weighing over 10,000 tonnes which sunk on its maiden voyage in June 1980. The wreck is situated in the vicinity of this town, just 1.4 km off the coast. Since its sinking, the vessel has been protected and serves as an underwater exploration site. Only advanced divers are permitted to explore it. The Akamas Peninsula, with the beautiful Blue Lagoon Bay, is located in the north-west of the island. You can dive to a maximum depth of 20 metres in the crystal clear waters of the bay.

105



PEOPLE AND THE WORLD

nurkowanie

JAPONIA

PÓŁWYSEP IZU, JAPONIA

izu peninsula, japan

Półwysep Izu słynie ze znakomitych warunków do nurkowania. Miłośnicy głębin oceanu z powodu imponujących raf koralowych zwykle odwiedzają okolice wysp Ishigaki-jima i Miyako-jima. Zaleca się tu: pływanie po powierzchni, swobodne i rekreacyjne. Korzystać z tych przyjemności można przez cały rok. ❚ The Izu Peninsula is also famous for its excellent conditions for water sports, including diving. Ocean lovers usually opt for the vicinities of the islands of Ishigaki-jima and Miyako-jima because of the spectacular reefs. This is a perfect venue for snorkelling, freediving, and scuba diving. Diving is possible all year round as the water is always warm.

TEL AWIW, IZRAEL

tel aviv, israel

Czy wiecie, gdzie mieszka największy na świecie odsetek osób z licencją nurka? Tym miejscem jest Tel Awiw. Nic dziwnego – w samym mieście jest 14 km szerokich plaż o miękkim w dotyku piasku, a widok lazurowo-błękitnego Morza Śródziemnego zachęca do sportów wodnych. Działające tu ośrodki oferują kursy i eskapady o różnym stopniu trudności – od rekreacyjnych zejść pod wodę dla osób bez doświadczenia, w tym dzieci, po wymagające większej wprawy badania wraków i rafy koralowej (jej częścią są pozostałości portu Cezarei, który zatonął wiele lat temu). Za to w morskim zoo Dolphin Reef w Ejlacie nurkowie mogą pływać w asyście przewodników obok delfinów butlonosych, które nie są trzymane w niewoli jak w innych wodnych ogrodach zoologicznych. ❚ Do you know where the largest percentage of people with a diving licence can be found? Tel Aviv. And no wonder.

The city boasts 14 km of wide beaches with soft sand, and the turquoise Mediterranean is all the motivation you need to take up water sports. There are numerous companies offering diving courses and gear. These centres offer courses and expeditions of varying length and for various levels of proficiency – beginners, including children, can give diving a go for the first time, while more advanced divers can take part in expeditions to ship wrecks and the coral reef.

106



©GET TY IMAGES (3)

IZRAEL

107

PEOPLE AND THE WORLD

nurkowanie

CENOTY W OKOLICACH CANCÚN, MEKSYK

cenotes near cancún, mexico

Manchones Reef, u brzegu wyspy Isla Mujeres w Cancún, to jedna z meksykańskich cenotów – naturalnych studni krasowych utworzonych w skale wapiennej. Płytkie nurkowisko (9–10 m) słynie z ponad 60 rzeźb tworzących sztuczną rafę. Największy zachwyt wzbudza replika volkswagena garbusa i rzeźba Człowieka w ogniu, na którym rośnie wyglądający jak płomienie koralowiec. ❚ The Manchones Reef near the coast of the Isla Mujeres in Cancún is one of the Mexican cenotes – natural karst wells formed in limestone rocks. The shallow (9–10 m) diving pad is famous for the 60 sculptures that make up the artificial reef. The most impressive are the replica of a Volkswagen Beetle and the sculpture of the Man on Fire overgrown with coral resembling fire.

MEKSYK

ZATOKA GDAŃSKA I OKOLICE, POLSKA

POLSKA

the bay of gdańsk and environs, poland

Nurkowanie na wrakach (np. uzbrojonego transportowca Franken i ciężkiego krążownika Prinz Eugen zatopionego pod koniec II wojny światowej) kusi miłośników podwodnych eksploracji w polskim Bałtyku. Za szczególnie atrakcyjną uważają Zatokę Gdańską i pas od Helu po Łebę, gdzie na dnie zalegają setki jednostek, świadcząc o burzliwych dziejach tego zakątka Europy. Znakomita większość zatopionych statków jest jeszcze nieodkryta lub słabo poznana. ❚ Diving among sunken shipwrecks (e.g. the armed tanker Franken and the heavy cruiser Prinz Eugen, which was sunk at the end of World War II) are just one of the attractions of the Polish Baltic Sea. The Bay of Gdańsk area and the stretch of water from Hel to Łeba, where hundreds of vessels can be found at the bottom of the sea are of particular interest to divers. The vast majority of the sunken ships are either not well known or have yet to be discovered.

SUNDHAUSER SEE, NIEMCY

sundhäuser see, germany

Ok. 300 km od Berlina, niedaleko miasta Nordhausen, znajduje się jezioro Sundhauser See o powierzchni 60 ha. Średnia głębokość w tym akwenie wynosi 8 m, maksymalna – 31 m.

W okolicy znajduje się kilka centrów nurkowych i platformy do nauki na głębokości: 3, 5, 10 i 30 m. Mała głębokość i łatwa dostępność z brzegu sprawiają, że nurkować tu mogą osoby o różnym poziomie zaawansowania, nie wyłączając dzieci. Przy bazie nurkowej Actionsport Tauchsportzentrum Nordhausen wybudowano 15 m pod wodą naturalnych rozmiarów osadę Unterwasserstadt Nordhusia. Składają się na nią domy, kościół z wielkim krzyżem na ołtarzu i cmentarz. Kto wpłynie do środka jakiegokolwiek budynku, zobaczy wykonane z drewna postaci. Na powierzchni wody są boje ułatwiające lokalizację. Osada dostępna jest dla nurków o każdym stopniu wyszkolenia. ❚ At approx. 300 km southwest of Berlin, close to the city of Nordhausen, Thuringia, lies the Sundhäuser See, a 60 ha lake.

The average depth is 8 m, and the maximum 31 m. There are a number of diving centres and training platforms at depths of 3, 5, 10 and 30 m in the area. The lake’s shallowness and easy access from the shore make it ideal for divers at various levels of advancement, including children. A life-size settlement called Unterwasserstadt Nordhusia was built 15 metres under water next to the Actionsport Tauchsportzentrum Nordhausen diving centre. The settlement consists of houses, a church with a huge cross on the altar, and a cemetery. The buildings have wooden sculptures of people inside them. The site is marked with buoys on the surface. The settlement is open to divers at all levels of training.

108

© G E T T Y I M A G E S , B E W, A G E N C J A G A Z E TA

NIEMCY

109

PEOPLE AND THE WORLD

maraton warszawski

BIEGNIEMY? shall we run?

JUŻ PO RAZ 40. WYBRZMI CHARAKTERYSTYCZNY STRZAŁ STARTERA, A UCZESTNICY PZU MARATONU WARSZAWSKIEGO POBIEGNĄ GŁÓWNYMI ARTERIAMI MIASTA. OFICJALNYM PRZEWOŹNIKIEM IMPREZY SĄ POLSKIE LINIE LOTNICZE LOT. ❚ COMPETITORS IN THE 40TH EDITION OF THE PZU WARSAW MARATHON WILL SOON HEAR THE DISTINCTIVE SOUND OF THE STARTING PISTOL AND START RUNNING THROUGH THE CITY. LOT POLISH AIRLINES IS THE OFFICIAL CARRIER OF THE EVENT.



110

©CREDITS

tekst | by agnieszka michalak

W

©ADOBE STOCK

ubiegłym roku po raz pierwszy przyjechałem na Maraton Warszawski i byłem pozytywnie zaskoczony, bo rzadko startuję w polskich maratonach – mówi Kamil Kołodziej z Krakowa i dodaje: – Oczywiście, że wybieram się i w tym roku: świetna organizacja, dopingujący kibice na ciekawej trasie i świetna zabawa, bo wszyscy są głodni rywalizacji.

Największy polski maraton odbywa się co roku w ostatnią niedzielę września. – Jesteśmy dumni, że organizujemy najbardziej prestiżową imprezę biegową w Polce, w której biorą udział zawodnicy z całego świata. Co roku dbamy, by trasa maratonu była wartością dodaną i biegła w sercu Warszawy.

Tegoroczny Wielki Bieg będzie wyjątkowy nie tylko ze względu na jubileusz, ale również ze względu na trasę, która pierwszy raz w historii będzie przebiegać przez Ogród Zoologiczny. Od kilku lat maratonowi towarzyszy też „Bieg na Piątkę!” – tłumaczy Magdalena Skrocka z Fundacji „Maraton Warszawski”, która od 2002 r. jest głównym organizatorem imprezy.

Bieg, podobnie jak tegoroczny półmaraton, wystartuje o godz. 9.00 na ulicy Konwiktorskiej, skąd trasa będzie dalej prowadzić w kierunku Placu Wilsona, a następnie wzdłuż Wisły, przez warszawski Ogród Zoologiczny, potem fragment Traktu Królewskiego, następnie Wybrzeżem Gdańskim w stronę mety zlokalizowanej przy Multimedialnym Parku Fontann.

– Przyznaję, że kiedy pierwszy raz przyszło nam głowy, że moglibyśmy umożliwić maratończykom przebieg przez Ogród Zoologiczny w Warszawie, mocniej zabiły nam serca. Dzięki olbrzymiej przychylności dyrekcji zoo pomysł stał się rzeczywistością. Cieszymy się również, że spośród aż pięciu propozycji trasy, jakie zaproponowaliśmy władzom Warszawy, została wybrana właśnie ta. Umożliwia ona bowiem kibicom ciągły kontakt z biegaczami i łatwe obserwowanie przebiegu rywalizacji. A i dla biegaczy to trasa szalenie atrakcyjna, wydobywająca z krajobrazu Warszawy to, co najpiękniejsze – mówi Marek Tronina, dyrektor 40. PZU Maratonu Warszawskiego.

DO BIEGU CIĄGLE GOTOWI Siłą PZU Maratonu Warszawskiego, który w tym roku świętuje 40-lecie istnienia – jak podkreślają organizatorzy i uczestnicy – jest nie tylko trasa, która rok rocznie prowadzi przez najpiękniejsze miejsca stolicy, ale właśnie jego bogata historia. Pierwszy Maraton Pokoju odbył się 30 września 1979 r. Podczas pierwszych tego rodzaju imprez w Berlinie i Nowym Jorku startowało około setki biegaczy – tymczasem w Warszawie trasę pokonało aż 1861 zawodników, w tym 59 kobiet.

Czas zwycięzcy też był zaskakująco dobry – Kazimierz Pawlik osiągnął linię mety po 2 godzinach, 11 minutach i 34 sekundach! Po biegu okazało się, że trasa była

“I entered Warsaw Marathon for the first time last year, but I was really suprised because I seldom compete in Polish marathons”, says Kamil Kołodziej of Kraków, who adds: “I will definitely be there this year: great organisation, an interesting course, fantastic fans lining the road, and a great time had by all, as everyone is keen to prove their mettle.”

The largest Polish marathon is held on the last Sunday in September. “We are proud to be the organisers of the most prestigious running event in Poland; one that draws contestants from all over the world. Every year, we make sure that course has the additional value of running through central Warsaw. This year’s Great Run is going to be special, not only because this is a major anniversary, but also because the course runs through the Warsaw Zoo for the first time ever.

Also, for several years, the marathon has been teamed up with the ‘High Five Race’”, explains Magdalena Skrocka of the “Warsaw Marathon” Foundation which has been the main organiser of the event since 2002.

As with this year’s half marathon, the run kicks off in Konwiktorska St. At 9:00. The course proceeds towards Wilson Square, follows the Vistula, cuts through the Zoo, and continues along the Royal Route. The run later continues along Gdańskie Embankment towards the finish line at the Multimedia Fountain Park. “I have to admit that our hearts started racing when the idea of having contestants running across the Zoo first came to mind. The idea was approved by the Zoo management and so became a reality. We are also very happy that the Warsaw city authorities selected this course from the five suggestions we presented. This will enable the spectators to keep an eye on the contestants and watch the marathon as it unfolds. It’s a very attractive course for the runners, too, as it embraces all the finest places in Warsaw”, says Marek Tronina, the Director of the 40th PZU Warsaw Marathon.

W przeddzień 40. PZU Maratonu Warszawskiego odbędzie się Mini Maraton Niepodległości dla dzieci (z okazji 100-tnej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości). ❚ One day before the 40th PZU Warsaw Marathon Warsaw will host the Mini Independence Marathon for children (in celebration of the centenary of Poland regaining its independence).

T-MOBILE BIEG NA PIĄTKĘ t-mobile high-five run 40. PZU Maraton Warszawski to także szansa na poczucie atmosfery Wielkiego Biegu, dla tych osób, które nie czują się jeszcze na siłach, aby zmierzyć się z ponad 42-kilometrowym dystansem. Obok maratonu wystartują biegi towarzyszące: T-Mobile Bieg na Piątkę oraz Sztafeta Maratońska. W przeddzień Wielkiego Biegu, zorganizowane zostaną zawody dla najmłodszych amatorów sportu. ❚ The 40th PZU Marathon is also an opportunity for all those who are not yet up to running the entire 42-km route to experience the energy of the Big Run. Two other runs are held on the same day i.e. the T-Mobile High-Five Run and the Marathon Relay Race. On the preceding day of the Big Run a tournament for the youngest runners will be held.



111

o ponad 1 km za długa. Nagrodami były obrazy polskich artystów (na czele ze Starowieyskim i Hasiorem).

Miało to nawiązywać do starożytnych idei łączących sport ze sztuką. W 1982 roku przez wiele miesięcy nie było wiadomo, czy IV Maraton w ogóle się odbędzie – wprowadzenie stanu wojennego spowodowało, że bieganie zeszło na dalszy plan. Jednak na linii startu ostatecznie odliczyło się aż 2000 zawodników.

W latach 80. przełomową była też edycja z 1984 r.

– bo trasa biegu po raz pierwszy została poprowadzona też w centrum, na terenie lewobrzeżnej Warszawy, by zachęcić mieszkańców do kibicowania. Jubileuszowa edycja biegu z 1988 r. doczekała się zaś pierwszego sponsora (japońska firma Seiko znana z tego, że mierzyła czas na maratonach w Nowym Jorku, Tokio i Londynie). Główne nagrody – Fiat 126p dla najlepszego mężczyzny i kolorowy telewizor dla najlepszej kobiety, spowodowały, że walka na trasie była zacięta. – Pamiętam tumult na starcie – odliczanie od dziesięciu do zera, hałas w tunelu i bieg. Wszystko było fantastyczne: tłumy ludzi, zegary na kolejnych piątkach, punkty odżywiania – wspomina jeden z zawodników Zenon Lewandowski. W 1992 r. maraton stał się Maratonem Warszawskim, a podczas jubileuszowej XXX edycji w 2008 r. padł ówczesny rekord frekwencji (bieg ukończyło 2640 osób, w tym 206 kobiet). W ubiegłorocznej edycji wystartowało blisko 6 tys. zawodników. I mimo że w poprzednich dziewię-

PZU MARATON WARSZAWSKI TO PRESTIŻOWA IMPREZA BIEGOWA W POLSCE. JEJ TRASA BIEGNIE W SERCU STOLICY. THE PZU WARSAW MARATHON IS A PRESTIGIOUS RUNNING EVENT. THE ROUTE RUNS THROUGH THE HEART OF WARSAW.

112

maraton warszawski ciu edycjach imprezy zwyciężali na przemian biegacze Kenii i Etiopii, w ubiegłym roku triumfował Błażej Brzeziński, 30-letni zawodnik Śląska Wrocław, mieszkający w Bydgoszczy. Pobił rekord życiowy i uzyskał najlepszy w tym roku wynik w Polsce 02:11:27. ■

ALWAYS READY FOR THE RUN Organisers and contestants alike stress that the strength of the PZU Warsaw Marathon is not only its course, but also its rich history. The first Peace Marathon was held on 30 September 1979. The first such events in Berlin and New York attracted around a hundred contestants, while the Warsaw event had 1,861 runners, including 59 women. The winning time was astoundingly good – Kazimierz Pawlik crossed the finish line after 2 hours, 11 minutes and 34 seconds.

It turned out after the run that the route was 1 km too long! Prizes included paintings by Polish artists (including Starowieyski and Hasior). This was meant to allude to ancient ideals of combining sport with art. In 1982, the fate of the 4th Marathon remained uncertain for many months. The introduction of martial law had put it well and truly on the backburner.

Some 2,000 contestants eventually showed up at the starting line.

The year1984 was a watershed. This was the first time when the course went through the heart of left-bank Warsaw to encourage people to come out and cheer the contestants on. The 10th anniversary edition of the marathon attracted its first sponsor, viz. the Japanese company Seiko, which had already provided time measurement equipment for the New York, Tokyo and London marathons. The main prizes – a Fiat 126p for the best male runner and a colour TV for the best female runner - made the competition even fiercer.

“I remember the uproar on the starting line – the countdown from 10 to 0, the noise in the tunnel and the run. I found the whole thing awesome - the crowds, the clocks at 5 km intervals, and the refreshment points. I’ve never ran a race abroad, but the Peace Marathon was the largest and the best event in Poland”, reminisces contestant Zenon Lewandowski.

The event was renamed the Warsaw Marathon in 1992, and its 30th anniversary edition in 2008 saw a record number of contestants (2,640 runners, including 206 women, completed the race). Last year’s edition attracted nearly 6,000 runners. Kenyans and Ethiopians had won nine previous editions of the event, but last year’s marathon was won by a 30-year old Śląsk Wrocław competitor, Brzeziński, who lives in Bydgoszcz. He broke his personal record and clocked in the year’s best time in Poland at 02:11:27. The podium line-up was completed by the Kenyan contestants Justus Kiprotich and Silas Sang Kipngetich. ■

© M . P.

PEOPLE AND THE WORLD

113

PEOPLE AND THE WORLD

mś w piłce siatkowej

©CREDITS

Mistrzostwa świata rozgrywane w Polsce w 2014 r. były sukcesem zarówno organizacyjnym, jak i sportowym. Wspaniałą atmosferę stworzyli na trybunach polscy kibice. ❚ The Volleyball World Championship held in Poland in 2014 was an organisational and sporting success. Polish spectators made up a great crowd on the stands.

114

DROGA NA SZCZYT way to the top BUŁGARIA, IRAN, KUBA, FINLANDIA I PORTORYKO − TO RYWALE POLSKICH SIATKARZY W GRUPIE D MISTRZOSTW ŚWIATA, KTÓRE 9 WRZEŚNIA ROZPOCZNĄ SIĘ W BUŁGARII I WE WŁOSZECH. POLSKA BĘDZIE BRONIĆ ZŁOTEGO MEDALU WYWALCZONEGO CZTERY LATA TEMU. ❚ BULGARIA, IRAN, CUBA, FINLAND AND PUERTO RICO – THESE ARE POLAND’S GROUP D VOLLEYBALL RIVALS IN THE WORLD CHAMPIONSHIP THAT KICKS OFF IN BULGARIA AND ITALY ON 9 SEPTEMBER. POLAND WILL BE DEFENDING THE GOLD MEDAL IT WON FOUR YEARS AGO. tekst | by tomasz cholaś

©EAST NEWS, FORUM (2), GET TYIMAGES

P

o raz pierwszy dwa kraje zorganizują siatkarskie mistrzostwa świata. Po raz drugi wystąpimy na nich w roli obrońcy tytułu. Po raz trzeci… możemy być mistrzami świata. Polska zacznie turniej w bułgarskiej Warnie, a grać będzie w magicznym dla Bułgarów Pałacu Kultury i Sportu.

My mamy nadzieję, że będzie magiczny również dla nas. Tak jak przed czterema laty Stadion Narodowy, gdzie od zwycięstwa z Serbią 3-0 zaczął się nasz marsz po złoto. Historyczny mecz w Warszawie obejrzało 65 tys. kibiców, co jest rekordem frekwencji na mistrzostwach świata. Warna też ma być biało-czerwona. − To, że rozpoczynamy zawody w Bułgarii, może być dla nas dobrym znakiem, bo to przecież w Sofii wygraliśmy w 2012 r. Ligę Światową − mówi Janusz Uznański, rzecznik Polskiego Związku Piłki Siatkowej.

This is the first time these two countries are hosting the World Championship. Poland is defending the title for the second time, and this is the country’s third time chance to claim the world championship.

Poland debuts at the tournament in Varna, where it will be playing at the Palace of Culture and Sport. This is a magical place for Bulgarians. We can only hope that some of it’s magic rubs on us as it did four years ago at the National Stadium, where our march for gold began with a 3:0 victory against Serbia. This epic game in Warsaw attracted a record-breaking 65,000 fans. Varna will also be all white-and-red. “The fact that we are playing our first match in Bulgaria might be a good omen, as Sofia witnessed our World League victory in 2012”, says Janusz Uznański of the Polish Volleyball Federation.



115

Z drużyny trenera Stéphane’a Antigi, która w 2014 r. wygrała czempionat organizowany w Polsce, w kadrze pozostało tylko pięciu siatkarzy. Do drzwi repre­ zentacji zapukali młodzi gniewni: Jakub Kochanowski (Skra Bełchatów), Aleksander Śliwka (ZAKSA Kędzierzyn-Koźle) czy Bartosz Kwolek (Onico Warszawa). Są też zawodnicy, którzy mają coś do udowodnienia. Bartosz Kurek nie został mistrzem świata, bo tuż przed turniejem w Polsce Antiga skreślił go z reprezentacji (przegrał rywalizację z innymi przyjmującymi, a dodatkowo popadł w konflikt z trenerem).

Dawid Konarski, najlepszy atakujący PlusLigi w sezonie 2016/2017 r., przez lata mecze kadry oglądał z ławki rezerwowych. Dziś Bartosza Kurka w formie mogą nam zazdrościć wszystkie reprezentacje. To najmocniej zagrywający polski siatkarz, potrafiący nadać piłce

Meczem nr 1 w historii polskiej siatkówki jest finał igrzysk olimpijskich w Montrealu w 1976 r., gdy biało-czerwoni po zwycięstwie z ZSRR 3-2 sięgnęli po złoto. Z kolei dramatyczny mecz z Rosją na mundialu w 2006 r. otworzył nam drogę do srebrnego medalu. Przegrywaliśmy 0-2, ale potrafiliśmy odwrócić losy meczu i wygrać. Przed czterema laty Polacy w finale mundialu pokonali Brazylię w katowickim Spodku 3-1 (na zdj.). ❚ The no. 1 match in the history of Polish volleyball was the Final at the 1976 Montreal Olympics where the Polish team claimed gold after beating the USSR. A dramatic game against Russia at 2006 World Cup paved the way to out silver medal. We were losing 0:2, but managed to turn the tables and win. Four years ago in the World Cup finals team Poland claimed 3:1 victory over Brazil (image below).

mś w piłce siatkowej Five players have remained from Stéphane Antiga’s team that triumphed in the 2014 championship in Poland. Meanwhile, the Polish national team has been joined by a group of angry young men: Aleksander Śliwka (ZAKSA Kędzierzyn-Koźle), Jakub Kochanowski (Skra Bełchatów), and Bartosz Kwolek (Onico Warsaw). There are also players who have something to prove. Bartosz Kurek missed out last time because he had been excluded from the team by Antiga shortly before the tournament. Dawid Konarski, PlusLiga’s top spiker in the 2016/2017 season, had to watch from the bench. Our current star player is Bartosz Kurek, and he is in top form. He has the most powerful serve among the Polish players and can send the ball travelling at 122 kph. Konarski’s form determines the power of our attack and the success of the national team. Our setters – the recently decorated Polish champion Grzegorz Łomacz (Skra Bełchatów) and 2014 world champion Fabian Drzyzga – represent a mix of composure and experience.

Brazil (reigning Olympic champions), the US, Russia (winners of the recent World League) and Italy are the strongest contenders for the title. Following poor performances at the 2015 and 2017 European Volleyball Championship and the Olympic Games in Rio de Janeiro, Poland is also hungry for success. The new coach, Vital Heynen, is known for his unconventional training methods and sense of humour, and has brought a great atmosphere to the team. His credits include a bronze championship medal, which he won with the German team, and his coaching of the Belgian team, which was a sensation at the 2017 European championship. What eventually convinced him to



©GET TYIMAGES

MOST MEMORABLE GAMES

PAMIĘTNE MECZE

PEOPLE AND THE WORLD

116

117

PEOPLE AND THE WORLD

mś w piłce siatkowej

POLSKA LIGA the polish league

118

prędkość 122 km/h. O sile naszego ataku stanowi m.in. dyspozycja Konarskiego. Na pozycji rozgrywającego mieszanka spokoju i doświadczenia: świeżo upieczony mistrz Polski Grzegorz Łomacz (Skra Bełchatów) oraz mistrz świata z 2014 r. Fabian Drzyzga.

Najwięcej szans na zwycięstwo daje się jednak Brazylii (mistrzowie olimpijscy z Rio), USA, Rosji (triumfatorzy ostatniej Ligi Światowej) i Włochom. Polska, po nieudanych mistrzostwach Europy w 2015 i w 2017 r. oraz igrzyskach olimpijskich w Rio de Janeiro, też jest głodna sukcesu. Nowy trener Vital Heynen, wesołek znany z niekonwencjonalnych metod treningowych, stworzył w drużynie wspaniałą atmosferę. Belg ma w swoim trenerskim CV brązowy medal mundialu 2014 wywalczony z Niemcami, a prowadzona przez niego kadra Belgii była rewelacją mistrzostw Europy 2017.

become the coach of team Poland were the Polish fans. “One of my best World League memories over the last six or seven years is hearing the fans sing the Polish anthem sang a capella. It was awesome.”

Heynen is now learning Polish for an hour a day.

He began coaching the Polish team during this year’s World League. Despite his constantly changing the line-up to give as many players as possible an opportunity to demonstrate their skills, we managed to advance to the finals and ranked fifth. The national team had its first training camp in Zakopane. Heynen was the first to arrive in town, and he opened the camp with a climb of Rysy, the highest summit

MAKSIM MICHAJŁOW

CWETAN SOKOŁOW

OSMANY JUANTORENA

MATTHEW ANDERSON

(ROSJA) ❚ (RUSSIA)

(BUŁGARIA) ❚ (BULGARIA)

(WŁOCHY) ❚ (ITALY)

(USA) ❚ (USA)

Atakujący Zenita Kazań seryjnie zdobywa tytuły najlepszego siatkarza wielkich turniejów. Ma piorunującą zagrywkę i bliską ideału skuteczność w ataku. ❚ Zenit Kazan‘s spiker is raking in best volleyball player titles during consecutive prestigious tournaments.

His forte is powerful serve and nearly perfect hitting efficiency.

Najlepszy atakujący Ligi Mistrzów 2018; jeśli marzymy o pierwszym miejscu w grupie, polski blok będzie musiał go zatrzymać w meczu z Bułgarami 18 września. ❚ 2018 CEV Champions League’s top spiker; to become the 1st placed team in the group Poles will need to block him during the game with Bulgaria on 18 September.

Jeden z najlepiej zagrywających siatkarzy w historii, także w ataku maszynka do punktowania; choć urodził się na Kubie, po otrzymaniu włoskiego paszportu gra dla Azzurrich. ❚ One of the best-serving players in history and a genuine one-man scoring machine in attack. He was born in Cuba, but now holds an Italian passport and plays for the Azzurri.

Najlepiej punktujący siatkarz reprezentacji, nazwany przez prasę „bajecznym Andersonem”, po tym jak USA pokonały nas w drugiej fazie mundialu w Polsce. ❚ One of top scoring player on the national team, dubbed “dream Anderson” by the press after the USA beat our team in the second phase of the World Cup in Poland.



© E A ST N E W S , M . P. ( 4 )

BRIGHTEST STARS OF THE WORLD CUP

NAJWIĘKSZE GWIAZDY MUNDIALU

Trener Vital Heynen przebudował polską reprezentację. ❚ Coach Vital Heynen rearranged the Polish national team.

PlusLiga jest jedną z najsilniejszych lig w Europie, zaraz po rosyjskiej i włoskiej. Grają w niej gwiazdy światowego formatu takie jak Thibault Rossard, Sam Deroo, Benjamin Toniutti. Najsilniejsze drużyny: Skra Bełchatów (aktualny mistrz Polski), ZAKSA Kędzierzyn-Koźle i Resovia Rzeszów, w ostatnich latach kilka razy zagrały w turnieju finałowym Ligi Mistrzów. ❚ Ranking just behind Russian and Italian leagues, Plus Liga is one of the strongest leagues in Europe. It features such world-class players like Thibault Rossard, Sam Deroo, or Benjamin Toniutti. In recent years, top teams, including Skra Bełchatów (the current Poland champion), ZAKSA Kędzierzyn-Koźle and Resovia Rzeszów advanced several times to Champions League finals.

REKLAMA

PEOPLE AND THE WORLD Ostatecznie do objęcia posady trenera polskiej kadry przekonali go polscy kibice. − Moim najlepszym wspomnieniem związanym z Ligą Światową z ostatnich 6−7 lat jest hymn Polski śpiewany a capella przez kibiców, to coś niesamowitego − przyznał Heynen, który zaskoczył wszystkich swoim przywitaniem w siedzibie PZPS wygłoszonym po polsku (godzinę dziennie poświęca na naukę języka).

Przetarciem dla reprezentacji pod jego wodzą był start w tegorocznej edycji Ligi Światowej. Mimo że Belg często zmieniał skład, dając szansę wielu siatkarzom, awansowaliśmy do turnieju finałowego, gdzie zajęliśmy 5. miejsce. Reprezentacja swoje zgrupowanie zaczęła w Zakopanem, tak jak 44 lata temu złota kadra Huberta Wagnera. Heynen przyjechał do Zakopanego pierwszy i… wspiął się na Rysy, najwyższy szczyt polskich Tatr, dając impuls swoim siatkarzom. − Droga była różnorodna, pogoda się zmieniała, a chmury sprawiały, że nie zawsze widziałem, gdzie jestem. Tak samo będzie wyglądała nasza droga na mundial − napisał na Twitterze. − Jest troszeczkę szalony, ale tak pozytywnie − mówi o nim atakujący reprezentacji i Trefla Gdańsk Damian Schulz.

Oby w tym szaleństwie była metoda. Jeśli odpalą nasze armaty Kurek i Konarski, Zatorski zacznie bronić beznadziejne piłki, blok Nowakowskiego zacznie przypominać ścianę, a najlepsi na świecie kibice przeniosą na mundial atmosferę z PlusLigi, o polskiej siatkówce znów może być na świecie głośno. ■

mś w piłce siatkowej

MUNDIAL W BUŁGARII I WE WŁOSZECH the world championship in bulgaria and italy Turniej rozpoczną dwa mecze otwarcia: w Rzymie Włochy − Japonia i w Warnie Bułgaria − Iran.

Finał odbędzie się 30 września w Turynie.

Zwycięzcy otrzymają Puchar FIVB symbolizujący 12 rozgrywających mecz zawodników. Po tym jak skradziono go w 2014 r., trzeba było wykonać go na nowo. ❚ The event kicks off with two opening games – Italy-Japan in Rome and Bulgaria-Iran in Varna. The final match will be staged on 30 September in Turin.

Winners are presented with FIVB Cup, symbolising 12 players who play the game. The trophy was stolen in 2014 and a new one had to be made.

in the Polish Tatras, to give momentum to his volleyball players. “The path was winding, hilly and uneven, the weather was constantly changing, and there was a blanket of clouds, so I couldn’t always see where I was going. Our road to the world championship will be very similar”, he Tweeted. “He’s a bit mad, but in a positive way”, comments the Polish and Trefl Gdańsk’s spiker, Damian Schulz.

Let’s hope there is method in his madness. If our big guns Kurek and Konarski can fire up, if Zatorski manages to defend hopeless balls, if Nowakowski can do his stonewall thing, then Polish volleyball may well be on everyone’s lips once more. ■

1976 120

Montreal, Polska – Rosja 3-2. ❚ Montreal, Poland – Russia 3:2.

Powstanie Polskiego Związku Gier Sportowych w 1928 r. jest początkiem sformalizowanej formy piłki siatkowej w Polsce. Największe sukcesy męska reprezentacja odnosiła w latach 70. pod wodzą Huberta Wagnera (złoty medal olimpijski, mistrzostwo świata i pięciokrotne wicemistrzostwo Europy).

Ponownie w elicie zameldowaliśmy się w XXI w. (wicemistrzostwo świata w 2006 r., mistrzostwo Europy w 2009 r. i świata w 2014 r.). ❚ The establishment of the Polish Association of Sports Games in 1928 marked the beginning of formalised volleyball in Poland.

Poland men’s national team achieved some of its best results in the 1970s under coach Hubert Wagner (Olympic gold, World Cup and five silver medals in Europe). We returned to the spotlight in the 21st C (World Cup silver in 2006, 2009 European Champions and 2014 World Championship).

1983

Hubert Wagner (pośrodku). ❚ Hubert Wagner (in the middle).

2014

Polacy świętują zwycięstwo. ❚ Poles celebrating their victory.

©EAST NEWS (3)

90 LAT POLSKIEJ SIATKÓWKI ❚ 90 YEARS OF POLISH VOLLEYBALL

REKLAMA

LUKSUSOWE NIERUCHOMOÅšCI W HISZPANII I PORTUGALII

www.calacosta.com info@calacosta.com tel. +48 660 16 29 19

BARCELONA, COSTA DEL SOL, COSTA BLANCA, MAJORKA, LIZBONA, ALGARVE

L I F E STO RY

j.k. rowling

M AT K A C Z A R O D Z I E J Ó W HISTORIA J.K. ROWLING, AUTORKI SERII KSIĄŻEK O HARRYM POTTERZE TO GOTOWY SCENARIUSZ NA FILM. PEŁEN DRAMATYCZNYCH MOMENTÓW I ZWROTÓW AKCJI, ALE Z WIDOKIEM NA HAPPY END. ❚ THE STORY OF J. K. ROWLING, AUTHOR OF THE HARRY POTTER BOOKS, IS MADE FOR FILM. IT HAS AS MANY DRAMATIC MOMENTS AND PLOT TWISTS AS HER BESTSELLING NOVELS, BUT THE ENDING LOOKS LIKE BEING A HAPPY ONE. tekst | by diana rymuza

122



©CREDITS

the mother of all wizards

123

©CREDITS

W

L I F E STO RY

owym filmie melodramat mieszałby się z opowieścią o samotnej matce na skraju załamania nerwowego, której los odmienia się jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki. Ważną rolę odegrałby w nim także pociąg. Jak zresztą w całym życiu J.K. Rowling.

W 1964 r. na trasie z Kings Cross do Arbroath 18-letni Pete Rowling poznał równie młodziutką Anne Volant, a kilka miesięcy później oczekiwali już narodzin swojej pierwszej córki – Joanne. Ponad ćwierć wieku później, czekając na spóźniony o cztery godziny pociąg z Manchesteru, sekretarka bez grosza przy duszy wymyśliła bohatera, który odmienił oblicze całej popkultury. Gdy w końcu dotarła do swego londyńskiego mieszkania, miała już w głowie większość fabuły pierwszej części. Wiedziała, że będzie nazywał się Harry Potter i będzie sierotą o czarodziejskich mocach, które zawdzięcza utraconej matczynej miłości.

Zaczęła pisać, ale pracę nad przyszłym hitem ukończyła dopiero siedem lat później, bowiem los znów pokrzyżował jej plany. Co robił wielokrotnie.

j.k. rowling Were someone to make the film, it would be a melodrama about a single mother on the verge of a nervous breakdown whose fate miraculously changed. Trains would play an important part in the story too. They have always been a crucial part Rowling’s life. In 1964, 18-year-old Pete Rowling met the equally young Anne Volant on a train travelling from Kings Cross to Arbroath. A few months later, they were expecting their first child, Joanne. Over a quarter of a century later, while waiting for a delayed train from Manchester, a penniless secretary came up with a protagonist who would soon change the face of popular culture all over the world. When she eventually got back to her London flat, she had most of the story of the first novel in her head. She knew the boy would be called Harry Potter and that he would be an orphan equipped with magic powers which he owed to the lost love of his mother. Rowling started writing the book, but did not finish it until seven years later, as life had something else in store. And it has done so many times since.

KOPCIUSZEK Z DEPRESJĄ Harry Potter to dziś najsłynniejszy czarodziej na kuli ziemskiej. Popularnością zawstydzić może Davida Copperfielda i Merlina razem wziętych. Cudowny chłopiec, który zrewolucjonizował rynek wydawniczy. Przed Potterem książki dla dzieci były tanie, a ich twórcom nie płaciło się wysokich zaliczek i tantiem.

Dopiero sukces opowieści o czarodziejach i mugolach wywołał efekt tsunami – zaczęły się ukazywać kolejne sagi i cykle dla najmłodszych, a dzieciaki coraz chętniej po nie sięgały. Dla samej Rowling pisanie przygód Harry’ego stało się formą terapii. Wychowywała córkę, z którą uciekła do Edynburga od pierwszego męża – portugalskiego dziennikarza Jorge Arantesa, gdy ten okazał się damskim bokserem.

Bicia i poniżania zaznała wcześniej od swego ojca, z którym już jako dorosła osoba zerwała kontakt na długie lata. Samotna matka na zasiłku ciepłego kąta szukała w kawiarniach. A kiedy mała Jessica spała, siadała nad kolejnymi rozdziałami Harry’ego Pottera, bo trzy pierwsze miała gotowe w walizce. Na kartki przelała swą samotność, ale także ból spowodowany

124

DEPRESSED CINDERELLA WHarry Potter is the world’s most famous wizard. He is more popular than both David Copperfield and Merlin. A wonder boy who revolutionised the publishing market. Before “Potter”, books were cheap and writers were not paid high advances or royalties.

However, the immense success of the story about wizards and muggles triggered a tsunami – new sagas and book series for children and young adults kept cropping up like mushrooms and children started to read more. For Rowling, writing the Harry Potter series was a sort of therapy. She was raising her daughter, with whom she fled her first husband, Portuguese journalist Jorge Arantes, who turned out to be abusive. She had suffered violence from her father, with whom she became estranged for many years as an adult. A single mother on welfare, she would often go to cafes to find a warm place to write. While her daughter Jessica was napping, Rowling would work on the next chapters of the Potter novel, as the first three were ready in her suitcase. She infused the story with her sadness, as well as the grief she felt at



© G E T T Y I M A G E S ( 2 ) , F O R U M ( 2 ) , E A S T N E W S . P O P R Z E D N I E S T R O N Y/ P R E V I O U S P A G E S : F O R U M

RĘKOPIS DZIEŁA O CZARODZIEJU W OKULARACH ZAINTERESOWAŁ DOPIERO TRZYNASTEGO Z KOLEI WYDAWCĘ, SZEFA LONDYŃSKIEGO WYDAWNICTWA BLOOMSBURY, DZIĘKI JEGO OŚMIOLETNIEJ CÓRECZCE. THE STORY ABOUT A BESPECTACLED YOUNG WIZARD ONLY CAUGHT THE INTEREST OF THE THIRTEENTH PUBLISHER – BLOOMSBURY IN LONDON, THANKS TO THE EIGHT-YEAR-OLD DAUGHTER OF THE EDITOR,

2

3

1 4

5

1. Pub imienia J.K. Rowling w Edynburgu. 2. Londyn, 2011 r., Daniel Radcliffe, J.K. Rowling, Emma Watson i Rupert Grint podczas światowej premiery filmu Harry Potter i insygnia śmierci część 2. 3. Odcisk dłoni autorki na jednej z głównych ulic Edynburga, The Royal Mile. 4. Berlin, 2007 r., fani serii o Harrym Potterze podczas startu sprzedaży książki Harry Potter i insygnia śmierci. 5. Londyn, 2009 r., J.K. Rowling wspólnie z Neilem Murrayem. ❚ 1. The J.K. Rowling Pub in Edinburgh. 2. London, 2011.

Daniel Radcliffe, J.K. Rowling, Emma Watson and Rupert Grint during the world premiere of Harry Potter and the Deathly Hallows Part 2.

3. An imprint of the writer’s hands on an Edinburgh street. 4. Berlin, 2007.

Harry Potter fans during the launch of sales of the Harry Potter and the Deathly Hallows. 5. London, 2009. J.K. Rowling and Neil Murray.



125

L I F E STO RY śmiercią ukochanej, przez lata chorującej na stwardnienie rozsiane matki. Uważałam się za kompletną porażkę – mówiła pisarka w wywiadzie dla BBC. Zdiagnozowano u mnie kliniczną depresję. Jej manifestacja w książce to dementorzy – bezcielesne potwory wysysające ludzką duszę – wspominała. Byłam tak biedna, jak tylko można, nie będąc bezdomną. Tylko pisanie dawało mi jakiś cel, więc postanowiłam skończyć tę historię o małym czarodzieju.

WSZYSCY JESTEŚMY CZARODZIEJAMI Napisać powieść to jedno, znaleźć wydawcę to dopiero wyzwanie. Tym bardziej że Rowling miała już za sobą dwie próby pisarskie, które wylądowały w szufladzie. Rękopis dzieła o czarodzieju w okularach zainteresował dopiero trzynastego z kolei, szefa londyńskiego wydawnictwa Bloomsbury. Ponoć w dużej mierze dzięki jego ośmioletniej córeczce, która przeczytawszy pierwszy rozdział przygód uczniów Hogwartu, natychmiast zażądała następnego. Dyrektor postawił jednak warunek – Joanne musi wymyślić sobie pseudonim, na dodatek „męski”, bo chłopcy ponoć nie przeczytaliby książki napisanej przez

j.k. rowling the death of her beloved mother, who had suffered from multiple sclerosis for many years. “I considered myself to be a complete failure”, the writer once said in a BBC interview. “I was diagnosed with clinical depression. The manifestation of the illness in my book are the dementors – the bodiless creatures consuming the human soul”, she said. “I was as poor as a you could be without being homeless. Writing was the only thing that gave me a purpose in life, so I decided to finish the novel about a young wizard”.

WE ARE ALL WIZARDS Writing a novel is one thing, but finding a publisher is quite another. This was especially difficult for Rowling, as she had already written two unpublished books. This story, about a bespectacled young wizard, only caught the interest of the thirteenth publisher Rowling went to see – Bloomsbury in London. Rowling can allegedly thank the eight-year-old daughter of the editor, who read the first chapter, and demanded to know what happened next. However, Bloomsbury had one condition – they insisted that she use a male pen name, as supposedly, boys would never

DLA J.K. ROWLING PISANIE PRZYGÓD HARRY’EGO STAŁO SIĘ FORMĄ TERAPII. WYCHOWYWAŁA CÓRKĘ, Z KTÓRĄ UCIEKŁA DO EDYNBURGA OD PIERWSZEGO MĘŻA. WRITING THE HARRY POTTER BOOKS TURNED OUT TO HAVE A THERAPEUTIC EFFECT ON J.K. ROWLING. SHE RAISED HER DAUGHTER WITH WHOM SHE FLED FROM EDINBURGH AND FROM HER FIRST HUSBAND.

126

kobietę. Z braku drugiego imienia do inicjału tego pierwszego dodała Kathleen. Po babci, bo formalnie nigdy tego imienia nie nosiła (co ciekawe, za swoim również nie przepada, woli krótkie „Jo”). Tak narodziła się J.K. Rowling, zaś pierwszy tom trafił do księgarni dokładnie 26 czerwca 1997 r. Wydano ledwie tysiąc egzemplarzy, z których połowa została rozesłana do bibliotek. Dziś to białe kruki, z których każdy wart jest co najmniej kilkanaście tysięcy funtów. Kolejne publikacje entuzjastycznie przyjętego przez krytyków i młodych czytelników Kamienia filozoficznego znalazły w sumie ponad 500 mln odbiorców, a debiut Rowling przetłumaczono na 80 języków. W Polsce jednym z pierwszych fanów Harry’ego Pottera okazał się noblista Czesław Miłosz, zaś nasze dzieciaki przyznały jego autorce Order Uśmiechu.

read a book written by a woman. Not having a middle name, she added K for Kathleen to her initial and was left with J. K. Rowling. Kathleen was her grandmother’s name. Rowling is not overly fond of her first name and prefers “Jo” for short. The first book came out on 26 June 1997. Only 1,000 copies were printed, half of which were sent to libraries. These first editions are now a collectible and they are worth dozens of pounds. Subsequent print runs of the first book, Harry Potter and The Philosopher’s Stone, which was well received by both critics and young readers, have so far exceeded over 500 million copies and the novel has been translated into 80 languages. In Poland, one of the first Harry Potter fans, was the poet and Nobel Prize laureate, Czesław Miłosz, and Polish children awarded Rowling the Order of the Smile.

Z NOTATEK NA SERWETKACH Legendy krążą o tym, że Rowling napisała Pottera na serwetkach, bowiem nie było jej stać na papier.

Niewiele w nich jednak prawdy. Choć czasem musia-

A TALE WRITTEN ON A DRESS Rumour has it that Rowling wrote the Harry Potter books on serviettes, as she could not afford writing paper. However, this is not entirely true. Although she



OPENING HOURS:

www.amberwarsaw.pl REKLAMA

Silverline_Kaleidoscope_0918.indd 1

14/08/2018 15:33

Wyjątkowy magazyn o urokach życia za miastem Czytaj taniej w prenumeracie infolinia: 22 360 37 77 kiosk.burdamedia.pl

JUŻ W SPRZEDAŻY facebook.com/SielskieZycieMagazyn

ła wybierać, czy kupić taśmę do maszyny do pisania, czy jedzenie, to notatki na serwetkach przydarzały jej się zwykle, gdy pomysł przychodził nagle. Zdaje się zresztą, że J.K. lubi takie nietypowe notesy.

W 2017 r. głośna była sprawa kradzieży rękopisu z opowieścią o szkolnych przygodach ojca Harry’ego – Jamesa Pottera. Historia została spisana na pocztówkach formatu A5 i sprzedana na aukcji charytatywnej za 26 tys. funtów. Z kolei baśń napisana przy okazji 50. urodzin Brytyjki powstała na… sukience, w której świętowała okrągły jubileusz. Na razie wisi w szafie, lecz może kiedyś zostanie opublikowana

UNIWERSYTET W ABERDEEN POSTANOWIŁ UHONOROWAĆ ROWLING DOKTORATEM HONOROWYM Z PRAWA. THE UNIVERSITY OF ABERDEEN AWARDED ROWLING WITH AN HONORARY LAW PHD DEGREE.

j.k. rowling pod jakimś pisarskim pseudonimem? Bo to kolejna specjalność Joanne Murray (takie nazwisko Rowling przyjęła po swoim drugim mężu). Jako Robert Galbraith wydała na świat trzy książki z kryminalnej serii Cormoran Strike, a BBC przeniosło je na mały ekran.

Pod pseudonimami opublikowała też dziełka dodatkowe do serii o czarodzieju Potterze. Autorem Baśni barda Beedle’a miał być oczywiście bard Beedle, zaś ze starożytnych runów przetłumaczyła je Hermiona Granger. Wymieniony w siedmioksięgu o Harrym Potterze Quidditch przez wieki miał napisać Kennilworthy Whisp, a podręcznik do magizoologii Fantastyczne zwierzęta i jak je znaleźć – Newt Scamander.

Nieważne zresztą, jakie nazwisko pojawia się na okładce, bo wszystko, co Brytyjka stworzy, sprzedaje się świetnie. Czy to przeznaczony dla dorosłych czytelników Trafny wybór, czy też obsypana prestiżowymi nagrodami sztuka teatralna o losach dorosłego już magika – Harry Potter i przeklęte dziecko.

Tyle że pieniądze nie zawsze trafiają do kieszeni pani Murray. ■

did have to choose between typewriter tape and food, she only took notes on serviettes when an idea struck her unexpectedly. Rowling actually seems to like these sorts of unconventional notebooks. In 2017, the story that a manuscript about the school adventures of Harry’s father, James Potter, had been stolen made headlines. The story was written on A5 postcards and was sold at a charity auction for GBP 26,000. Another story, written to celebrate the writer’s 50th birthday, was written on the dress Rowling wore to the party.

The dress was put away in the wardrobe, but who knows? The story might one day be published under another pen name. “Ghost writing” is another specialty of Joanne Murray (the name Rowling took from her second husband). She published three Cormoran Strike crime novels under the pen name Robert Galbraith, and the BBC filmed the series for television. She has also published additional booklets accompanying the Potter series. The writer of The Tale of Beedle the Bard was, needless to say, Beedle the Bard and it was translated from ancient runes by Hermione Granger.

The book Quidditch Through the Ages, mentioned in the Potter series, is said to have been written by Kennilworthy Whisp, and the manual to zoological magic, Fantastic Beasts and Where To Find Them, by Newt Scamander. The name on the cover is of no importance; anything Rowling writes becomes a bestseller – whether it is a novel for adults (The Casual Vacancy) or an award-showered play telling the story of the adult Harry Potter (Harry Potter and the Cursed Child).

The only thing is that not all the money is paid out to Rowling. ■

128

©FORUM

L I F E STO RY

PO LE CA

Prostrolane Inner – B Peptydowa Terapia Ciała iała

Nadaj swojemu ciału wymarzony kształt na wakacje: ● Pozbądź się cellulitu ● Ujędrnij ramiona ● Wymodeluj brzuch i uda ● Napnij podbródek ● Popraw elastyczność i kondycję skóry

Prostrolane Inner B

to najnowocześniejszy preparat peptydowy, zarejestrowany jako wyrób medyczny, opracowany przez biotechnologicznego lidera rynku, firmę Caregen.

Kwas hialuronowy w połączeniu z czterema unikalnymi peptydami biomimetycznymi w wyjątkowy sposób wygładza nierówności skóry i pomaga w walce z cellulitem. Opatentowana technologia powolnego uwalniania substancji sprawia, że preparat podany w tkankę tłuszczową skutecznie działa jeszcze w dwa tygodnie po zabiegu.

Spektakularne efekty można uzyskać już po 2–4 zabiegach w zależności od obszaru zastosowania.

Już po pierwszym zabiegu skóra jest jędrniejsza, bardziej napięta i wygładzona.

Zapytaj swojego lekarza o peptydową terapię ciała!

dr Aleksandra Znajewska-Pander EpiCentrum

Olsztyn

Tel. +48 608 504 514 www.epi-olsztyn.pl

©CREDITS

dr Marta Saj Krefft Clinic

Wrocław

Tel.+48 608 051 961 www.krefft-laser.pl

dr Michał Kaniowski DERMA-PULS Centrum Dermatologii Estetycznej i Laserowej

Wrocław

Tel. +48 71 322 69 09 www.dermapuls.com.pl

dr Anna Supińska

dr Anna Bułat Dermestetica

Tarnów

Tel. +48 606 290 519 www.dermestetica-tarnow.pl

dr n. med. Michał Rogowski-Tylman

dr Katarzyna Dąbrowska

Łódź

Tel. +48 600 337 333 www.skingen.pl

AESTHETIC” Gabinet Medycyny Estetycznej Tel. +48 515 692 660 www.aesthetic.com.pl

Skingen Clinic

Warszawa

ASMED Medycyna Estetyczna, Stomatologia

dr Marta Piaścik

dr n. med. Aaron Basir

Białystok

Gdynia

RENEW Klinika Medycyny Estetycznej

Gdynia

Tel. +48 606 200 193 www.renewclinic.pl

dr Anna Płatkowska-Szczerek

dr Marta Rybarkiewicz

Tel.+48 58 665 1306 www.asmed-clinic.pl

ProMediOn Klinika Chirurgii Plastycznej i Medycyny Estetycznej

Warszawa

Tel. +48 22 835 16 12 www.klinikapromedion.pl

Medycyna Estetyczna

Wrocław

Tel.+48 603 240 424 Facebook/Marta Rybarkiewicz

www.AntiAging.com.pl

dr Ewa Saniewska

MedicoDent

Centrum Medyczne Sanmedica

Tel. +48 517 919 715 www.medicodent.pl

Tel.+48 606 106 063 www.ewasaniewska.pl

Warszawa

dr Jarosław Biłas

dr Barbara Parda-Głomska

Chirurgia, Laseroterapia, Medycyna Estetyczna

Szczecin

Klinika Medycyna Estetyczna Dr Parda

Piaseczno



Tel. +48 662 858 626 Facebook/chirurgiabilas

Tel. +48 517 535 878 www.drparda.com.pl

129

nasze rekomendacje

FILM

C U LT U R E

PIESKIE ŻYCIE

a dog’s life

Nagrodzona na festiwalu w Cannes (za najlepszą rolę męską) opowieść o lubianym przez całe miasteczko psim fryzjerze, który nieoczekiwanie – przede wszystkim dla samego siebie – wikła się w brutalną walkę. Niektórzy czytelnicy mogą skojarzyć nazwisko Garrone z Gomorrą – to był pierwszy głośny film tego reżysera i dobra zapowiedź nowego. ❚ A story about a dog barber who unexpectedly (not least to himself ) becomes embroiled in a brutal feud.

Some readers may associate the name Garrone with Gomorrah, his first celebrated film. The expectations it raised are definitely met here.

The film won the Best Actor award at Cannes.

Dogman | dir. Matteo Garrone, premieres on 14.09

TANIEC ŻAŁOBNY

mourning dance

Pamiętacie poprzedni film Samuela Maoza Liban? Większość akcji rozgrywała się w czołgu.

Tutaj jest mniej klaustrofobicznie, choć nie mniej emocjonalnie. Rodzina Feldmanów otrzymuje wiadomość, że ich syn, żołnierz, zginął na służbie. Zaczyna się fascynująca podróż po rodzinnych – i nie tylko – relacjach. ❚ Do you remember Samuel Maoz’s previous film, Lebanon? Most of the action took place inside a tank. This time, the set is less claustrophobic, but just as tense. The Feldman family is informed that their son, a soldier, has died in battle. A fascinating journey into family and other human bonds.

Fokstrot | Foxtrot, dir. Samuel Maoz, premieres on 7.09

MUSIC PODRÓŻE MAŁE I DUŻE short and long journeys

ZABAWNIE, ALE POWAŻNIE

funny but serious

Triumfalny powrót Spike’a Lee. Tym razem opowiada o czarnoskórym policjancie, który infiltruje środowisko jednej z najbardziej rasistowskich organizacji świata – Ku-Klux-Klanu. Jak? Z pomocą świetnej nawijki i białego partnera. Jest zabawnie, ale i poważnie. W rolach głównych John David Washington (tak, syn Denzela) oraz Adam Driver (Paterson). ❚ The triumphant comeback of Spike Lee. This time, he tells the story of a black police officer who infiltrates one of the most racist organisations in the world, viz. the Ku Klux Klan. How? With the help of his white partner and his gift of the gab. The film is both funny and serious. The lead is played by John David Washington (Denzel’ son).

Czarne bractwo. BlacKkKlansman | BlacKkKlansman, Spike Lee, premieres on 14.09

Egypt Station, Paul McCartney

130

© M . P.

Sir Paul McCartney jest wciąż w muzycznym ruchu.

To już 17. solowy album muzyka, a jednocześnie dowód na to, że przeszłość to niejedyny kierunek interesujący tego artystę. Na płycie znalazło się 16 utworów, a każdy z nich – jak twierdzi McCartney – to postój w innym miejscu. ❚ Sir Paul McCartney is still a player (sic). This is his 17th solo album and proves that he is interested in more than just the past. Each of the 16 tracks is a stopover in a different place.

PROMOCJA

Słoneczne Podole Sunny Podolia Słońce, winogrona i turystyka – taki obraz Podola lat 30. XX w. znany był naszym dziadkom i pradziadkom.

Dla mieszkańców Warszawy czy Poznania Jary Dniestru były uosobieniem południowej egzotyki, a Zaleszczyki nazywano – trochę na wyrost – jedyną w ówczesnej Polsce miejscowością o czarnomorskim klimacie. Położenie regionu na granicy ze słoneczną Rumunią i mrocznym ZSRR dodatkowo wzmacniało jego atrakcyjność.

To our grandparents and grandparents, Podolia was a land of sunshine, grapes and tourism in the 20th century. The Dniester river valleys were to the people of Warsaw and Poznań the embodiment of Southern exotica, and Zalishchyky was dubbed – albeit with a tad of exaggeration – the only town in Poland with a Black Sea climate. Straddling the border with sunny Romania and the sombre USSR only added to the region’s appeal.

Przewodniki turystyczne wydawanie w latach 30. ubiegłego stulecia wieszczyły Podolu wielką przyszłość. Niestety stanęła ona pod znakiem zapytania wraz z wybuchem II wojny światowej, która pogrzebała widoki na rozwój tego regionu. Meandry historii sprawiły, że z czasem Podole straciło swą wyjątkowość – po słońce można było jeździć nad Morze Czarne, a winogrona i arbuzy spod Odessy czy z Krymu lepiej smakowały od tych naddniestrzańskich. Dwory, pałace, kościoły i synagogi zostały zrujnowane, a malownicze podolskie wsie i miasteczka podupadły.

Nie oznacza to jednak, że Podole definitywnie straciło swój urok! Po prostu zmienił się profil turystyki w tym regionie – kiedyś na wypoczynek nad Dniestrem przyjeżdżali m.in. artyści i politycy z Marszałkiem Piłsudskim na czele, dzisiaj Podole jest doskonałym miejscem przede wszystkim dla osób lubiących piesze wędrówki czy spływy kajakowe dzikimi rzekami.

Niepowtarzalnym elementem podolskiego krajobrazu są głębokie, wijące się jary Dniestru i jego dopływów, nad którymi często górują ruiny zamków – pozostałości po burzliwej historii tych pogranicznych ziem dawnej Rzeczpospolitej. Malownicze jary porastają bujne lasy liściaste lub pokrywają ciepłolubne zarośla i charakterystyczne dla strefy stepowej gatunki traw i kwiatów.

Podole było jednym z najzamożniejszych regionów w Rzeczpospolitej dzięki wyjątkowo urodzajnym glebom. Najwybitniejsze rody arystokratyczne miały tu swoje siedziby, dlatego też Podole jest wyjątkowo bogate w zabytki architektury z XVI-XVIII w. Niektóre z nich, jak renesansowa kaplica Sieniawskich w Brzeżanach czy rokokowy ratusz w Buczaczu, stanowią jedne z najznakomitszych w skali całej Rzeczpospolitej przykładów architektury swoich czasów. Mimo że nadgryzione zębem czasu, nadal fascynują, a gdy uda im się przywrócić dawną świetność, będą obowiązkowym punktem na mapie każdej wyprawy na Podole. Będąc w Buczaczu, Brzeżanach czy w Trembowli warto zwrócić uwagę na zachowaną, pomimo zniszczeń z okresu obu wojen światowych i z czasów sowieckich, historyczną zabudowę.

Można tutaj zobaczyć typowy krajobraz podolskiego miasteczka – rynek z ratuszem, obok kościoły i cerkwie, wijące się wśród wzgórz uliczki, nad którymi górują ruiny zamku na wzgórzu lub nad rzeką.

Wniosek? Mimo że Podole straciło wiele ze swojej świetności, to wciąż potrafi zachwycić. Urzekają zwłaszcza malownicze krajobrazy, zabytki architektoniczne i jego niezwykła historia. A lekcji historii nigdy za wiele!

Tourist guidebooks published in the 1930s describe Podolia as having a bright future. Unfortunately, World War II buried whatever development prospects the region might have had. The twists and turns of history caused Podolia lost its uniqueness over the years – tourists went to the Black Sea for the sun, and to Odesa or Crimea for the grapes and watermelons, as these tasted better than those grown on the Dniester. Manors, palaces, churches and synagogues were all destroyed and the picturesque Podolia villages and towns became derelict. This does not mean, however, that the region has lost all its charm! Its tourist profile has simply changed – yesteryear the Dniester region was a very popular vacation destination for artists and politicians including Marshal Piłsudski. Today, Podolia is ideal for walking and kayaking down pristine rivers.

The meandering valleys of the Dniester and its tributaries, over which tower the ruins of castles (a reminder of the tumultuous past of the Polish borderlands), are an inimitable feature of the landscape. These picturesque valleys are covered in lush deciduous forests or thermophilic bushes and grasses and flowers typical of the steppes.

Podolia was once one of the richest parts of Poland owing to the fertility of its soil. The most renowned aristocratic families built their principle residences there. Even today, the region is exceptionally rich in 16th to 18th century architecture. Some of them, like the Renaissance Sieniawski family chapel in Berezhany, and the Rococo town hall in Buchach, are among the finest examples of the architecture of their day in Poland. Although they may fallen into despair, these sites continue to fascinate and once restored to their original splendour they will become must-sees for everyone visiting Podolia. When in Buchach, Berezhany or Terebovlia, be sure to have a look at historical architecture which is relatively well-preserved, despite the devastation of the two world wars and the Soviet period.

What you can see there is a typical Podolia townscape – the main square with the town hall, surrounded by Catholic and Orthodox churches, the pretty streets winding up towards the ruins of castles standing atop mountains or on the banks of a river.

The conclusions? Although Podolia has lost a lot of its old-world splendour, it can still leave you in awe. Its picturesque landscapes, architectural sites, and the incredible history of the region are simply fascinating. You can never learn too much history!

THEATRE

C U LT U R E

nasze rekomendacje

ŚPIEWAJĄCE OSTRZEŻENIE

a singing warning

Oto opera zaangażowana, jak mówi kompozytor Laurent Petitgirard (napisał Guru do libretta Xaviera Maurela). W wyreżyserowanym przez Brytyjczyka Damiana Crudena, dyrektora artystycznego York Theatre Royal, spektaklu równie ważną rolę co muzyka i wokal będzie odgrywać temat – czyli mechanizm działania sekty i psychologicznej manipulacji. ❚ An opera with a cause, as Laurent Petitgard, the composer, calls it ( libretto by Xavier Maurel). The performance is conducted by Britain’s Damian Cruden, and the music is just as important as theme of the opera, as it discloses the mechanisms of how a sect operates.

Guru, Opera na Zamku w Szczecinie, premieres on 28.09

STRASZNIE ŚMIESZNIE

the funny bunch

Rodzinka spod ciemnej gwiazdy – tylko tak można krótko scharakteryzować rodzinę Addamsów, która od dekad czaruje naszą wyobraźnię. Był o nich komiks, serial, filmy, a teraz będzie musical wystawiany na deskach Syreny. Będzie strasznie, śmiesznie i muzycznie! ❚ Everyone has hear of the hellish Addams family. Here comes the stage play. The Addams Family musical will be performed at Warsaw’s Teatr Syrena (in collaboration with Teatr Muzyczny in Poznań). It promises to be very scary, but also very funny.

ART

Rodzina Addamsów, Teatr Syrena, Warszawa, premieres on 8.09

BOOK JAK W ZWIERCIADLE through the looking glass Psychiatra jest specjalistą od analizowania życia swoich pacjentów – to jasne. Co jednak się dzieje, jeśli bierze na warsztat własne wspomnienia i emocje? Jeśli ma taki talent jak Irvin D. Yalom, to powstaje kapitalna książka. ❚ A psychiatrist is an expert in analysing the lives of his patients.

But what happens when he delves into his own memories, experiences and emotions?

If he is as talented as Irivin D. Yalom, then you end up with a fascinating book.

Stając się sobą. Pamiętnik psychiatry | Becoming Myself: A Psychiatrist’s Memoir Irvin D. Yalom

HABIT I DEKOLT

the habit and the neckline

Heavenly Bodies – Fashion and the Catholic Imagination, Metropolitan Museum of Art, New York, until 8.10

132

MIŁOŚĆ NA WYŁĄCZNOŚĆ exclusive love Zaczyna się w latach 60. ub. w. i trwa przez kilka dekad. Barnes, laureat The Man Booker Prize, przekonuje, że to najważniejsza historia, jaką ma do opowiedzenia. ❚ The story begins in the 1960s and runs through a few decades. Barnes claims it is not yet the most important story he has to tell.

Jedyna Historia | The Only Story, Julian Barnes

© M . P.

Dla niektórych moda jest religią, ale nie tylko dla nich powstała ta wyjątkowa wystawa w nowojorskiej The Met. Jej kuratorzy badają związki między katolickimi strojami liturgicznymi a współczesną modą, łącząc w nieoczywisty sposób temat duszy i ciała. ❚ To some, fashion is like a religion, but they are not the only ones to whom a unique exhibition at The Met in NYC is addressed.

The curators have investigated relationships between Catholic liturgical attire and contemporary fashion that link body and soul in surprising ways.

133

©CREDITS

GOOD FOOD

śliwka

PA N I Ś L I W K A plum jobs SMAK ŻADNEGO INNEGO OWOCU NIE JEST W STANIE WYWOŁAĆ TAK NIEOKIEŁZNANEJ RADOŚCI. BO… ZE ŚLIWKAMI MOŻNA ZROBIĆ DOSŁOWNIE WSZYSTKO: JEŚĆ NA SUROWO, PIEC, DUSIĆ, GOTOWAĆ, A NAWET SMAŻYĆ. A ONE ODWDZIĘCZAJĄ SIĘ WYRAZISTYM AROMATEM I PODKREŚLAJĄ SMAK POTRAW. ❚ NO OTHER FRUIT BRINGS AS MUCH UNALLOYED JOY. YOU CAN DO ANYTHING YOU WISH WITH PLUMS – EAT THEM RAW, BAKE THEM, STEW THEM, COOK THEM AND EVEN FRY THEM. NOT ONLY DO THEY NOT MIND, THEY PAY YOU BACK WITH A DISTINCT AROMA AND ADD A DEEP FLAVOUR TO ALL SORTS OF DISHES. tekst | by artur ciechanowicz

134



©CREDITS

1

SUSZONE ŚLIWKI W BOCZKU ❚ DRIED PLUMS IN BACON Przekąska pełna kontrastów. Chrupiący, pachnący dymem, wyrazisty boczek i miękka, topniejąca w ustach, słodka śliwka. Suszone owoce (1 lub 2) zawija się w plastry wędzonego boczku i przebija się wykałaczką. Po 20–30-minutowym pobycie w piekarniku wychodzi z niego przystawka, której przegryzanie po pierwszym kęsie staje się tak naturalne jak oddychanie. ❚ A snack full of contradictory flavours. Crispy, smoky and distinct bacon vs. the soft, sweet plum which melts in your mouth. The dried fruit (1 or 2) are wrapped in slices of smoked bacon and pierced with a toothpick. After 20-30 minutes in the oven, you will get a starter that you will fall in love with after the first bite.

2

ŚLIWKA W CZEKOLADZIE ❚ PLUM IN CHOCOLATE Suszone śliwki oblane czekoladą to typowy polski przysmak. Spotykają się w nim wielowiekowe tradycje sadownicze i kunszt cukierników. Mało kto wie, że praliny te można łatwo też zrobić samemu. ❚ TioChocolate-covered dried plums are a typical Polish speciality. They combine centuries-old fruit-growing traditions and the craft of domestic confectioners. Not many know that these sweet treats can be made at home.

3

NALEWKA Z RENKLOD ❚ GREENGAGE LIQUOR Renkloda w odróżnieniu od węgierki jest bardziej soczysta i słodka. Zaklęta w alkoholu potrafi umilić i rozświetlić długie zimowe wieczory. ❚ The greengage is juicier and sweeter than the common plum. With a little help of alcohol, it will help lighten up those long winter nights.

4

CHUTNEY ZE ŚLIWEK ❚ PLUM CHUTNEY Gęsty słodko-ostry sos, którego uniwersalne składniki to cukier, ocet i cebula. Do nich dodaje się najróżniejsze owoce, warzywa i przyprawy, tak że nierzadko ma lekko piernikowy posmak.

Kojarzy się głównie z Indiami i Wielką Brytanią, ale tak naprawdę nasi przodkowie znali go już za czasów świetności Rzeczpospolitej. Sarmaci mówili na niego gąszcz. Chutney ze śliwek doskonale sprawdza się z wędlinami i pieczonymi mięsami na zimno. ❚ Thick sweet and hot sauce made from sugar, vinegar and onion, along with other ingredients, such as various fruits, vegetables and spices, to which it owes its slightly gingery flavour. It is mostly associated with India and the UK. Plum chutney goes well with cold cuts and roasted meat served cold.

5

KNEDLE ZE ŚLIWKAMI ❚ PLUM DUMPLINGS Potrawa, do której przyznają się Niemcy, Austriacy, Czesi i Węgrzy. Ma niezliczone warianty. Ciasto, w które zawijane są śliwki, może być drożdżowe, parzone, twarogowe, a nawet ziemniaczane. Gotowe knedle posypuje się cukrem pudrem, cynamonem, bułką tartą albo wszystkim naraz. Oprócz tego tuż przed podaniem polewa się je roztopionym masłem albo śmietaną. W każdej wersji są znakomite. ❚ The Germans, Austrians, Czechs and Hungarians all claim this dish as their own. It comes in several variants. The dough in which plums are wrapped can be yeast dough, choux pastry, quark-based dough or potatobased dough. Cooked dumplings are sprinkled with caster sugar, cinnamon, breadcrumbs, or all of the above, and sprinkled with melted butter or cream just before serving. Delicious.

6

SAŁATKA ŚLIWKOWA ❚ PLUM SALAD Śliwki z powodzeniem mogą zastąpić pomidory w sałatce. Pod względem struktury – twarda skórka i miękki miąższ – są nawet do siebie podobne. Śliwki znakomicie komponują się ze szpinakiem, sałatą, rukolą, kozim serem, ziarnami słonecznika i… całym mnóstwem innych składników. Ograniczeniem przy tworzeniu własnej kompozycji będzie tylko wasza fantazja. ❚ Plums can easily replace tomatoes in a salad. They are actually quite similar in terms of structure and texture – a thick skin and soft flesh. Plums pair well with spinach, lettuce, rocket, goat cheese, sunflower seeds and lots of other ingredients. Your imagination is the only limit.



135



GOOD FOOD

śliwka

7

8

CIASTO ZE ŚLIWKAMI ❚ PLUM CAKE

PUDDING

Co prawda „plum pudding” , angielskie danie bożonarodzeniowe, nie ma nic wspólnego ze śliwkami, ale w wyspiarskiej kuchni jest pudding, którego głównym składnikiem są śliwki. Zalewa się je kremem angielskim (na bazie żółtek, mleka i mąki), dodaje kilka kropel anyżówki i piecze. ❚ Although the plum pudding served in England at Christmas has nothing to do with plums, there is a pudding recipe that does include them.

You place the plums in a casserole dish, pour custard cream (egg yolks, milk and flour) over them and bake.

Majstersztyk prostoty. Wystarczy przygotować ciasto i powtykać w nie śliwki. Najlepiej węgierki. Ta odmiana jest mniej soczysta np. od renklod i odda ciastu aromat, nie przekształcając go jednak w breję. ❚ A masterpiece of simplicity. All you need to do is whip up a cake and stick halved plums in it, preferably the common plum variety which is less juicy than greengage and will add flavour to the cake without making it too moist.

9

GOFRY ZE ŚLIWKAMI ❚ PLUM WAFFLES Jednym z zaskoczeń, jakie Europejczyk przeżywa w amerykańskim dinerze, jest smażony bekon podany na… gofrach i przykryty śliwkami. W dodatku polany syropem klonowym. I co ważne, takie danie wcale nie powoduje skrętu wnętrzności, tylko jest smaczne. Dla mniej odważnych pozostaje mniej awangardowa propozycja, za którą trzeba dodatkowo zapłacić krzywym spojrzeniem kelnerki: gofry ze śliwkami i bitą śmietaną. ❚ Waffles with fried bacon covered in plums come as something of a surprise to many Europeans at a US diner. Topped with maple syrup. But, despite appearances, they’re actually very tasty. The less adventurous might want to opt for a less avant-garde version with waffles, plums and whipped cream, at the risk of a wry look from the waitress.

10

ŚLIWOWICA ❚ SLIVOVITZ Do jej produkcji używa się przede wszystkim węgierek. Przygotowując zacier, nieraz celowo pozostawia się część owoców z pestkami, dzięki czemu destylat ma głębszy, drzewny posmak. ❚ The common plum variety is used to make this beverage. When making the mash, sometimes part of the plums are left with the kernels inside to which the alcohol owes a more profound flavour.

11

SCHAB ZE ŚLIWKĄ ❚ PORK WITH PLUM Stały bywalec na świątecznych stołach.

Wieprzowe mięso nadziane suszonymi śliwkami moczonymi w brandy jest kruche i przeniknięte niepowtarzalnym aromatem. ❚ A staple meat dish on Polish Christmas and Easter tables. Pork stuffed with dried plums soaked in brandy is tender and permeated with a mouth-watering aroma.



12

Gasi pragnienie jak spritzer, ale ma bogatszy smak. A przy tym jest lżejsza od tradycyjnej sangrii. Wystarczy wstawić na parę godzin do lodówki dzbanek, do którego wlaliśmy białe wino, wrzuciliśmy kilkanaście naciętych śliwek, laskę cynamonu i wymieszaliśmy łyżkę miodu. Żeby zwiększyć przyjemne mrowienie na podniebieniu – podawać z dodatkiem gazowanej wody. ❚ The perfect summer drink. It quenches your thirst like spritzer but has a richer flavour. White sangria is also lighter than the traditional red version. Refrigerate a jug filled with white wine, a dozen plums with a cut in the flesh, a cinnamon stick, and a tablespoon of honey for a few hours. For a pleasant tingling sensation, serve it with sparkling water.

136



©CREDITS

BIAŁA SANGRIA ❚ WHITE SANGRIA

15

BRIGADEIROS

since 1989

Brazylijskie kulki ze słodzonego skondensowanego mleka, kakao i masła.

Obtaczane w orzechach, kakao i cukrze pudrze. Ich nazwa upamiętnia generała (port. brigadeiro) sił powietrznych Eduarda Gomesa, który je rozpowszechnił. ❚ Brazilian fudge balls made with sweetened condensed milk, cocoa and butter. They are coated in nuts, cocoa and icing sugar. Their name is a tribute to Air Marshal (brigadeiro in Portuguese) Eduardo Gomes.



GOOD FOOD

śliwka

14

KOMPOT ❚ FRUIT COMPOTE Prosty sposób, by cieszyć się smakiem śliwek przez cały rok. Wystarczy wsypać do słoików kilka łyżek cukru, kilka śliwek, zalać wrzątkiem i pasteryzować. Otwieranie słoika zimą to jak znalezienie skarbu. ❚ A simple recipe to enjoy plums all year round. In the plum season put a few plums in a jar, add a few tablespoons of sugar, fill with boiling water, and pasteurize.

15

ŚLIWKA SUSZONA ❚ DRIED PLUMS Trudno w to uwierzyć, ale śliwka suszona pod wieloma względami przewyższa owoce świeże. Jest źródłem witaminy A (niezbędnej do utrzymania prawidłowego stanu skóry, włosów i paznokci, wzrostu kości i zachowania wzroku) i błonnika.

A oprócz tego – żelaza, fosforu, potasu i wapnia. Najważniejsze, że ta bomba z mikroelementami nie smakuje jak lekarstwo. ❚ Hard as it is to believe, dried plums are actually more beneficial than fresh ones. They are a great source of vitamin A (necessary to maintain the right condition of the skin, bones and eyesight) and fibre. They are also rich in iron, phosphorus, potassium and calcium. The best thing about this vitamin bomb, is that it does not taste like medicine.

13 SEMIFREDDO

Deser lodowy, który dużo łatwiej zrobić niż lody.

Jego podstawą są białka jajek, bita śmietana i cukier. Do masy dodaje się śliwkowy mus, ale tak by nie uzyskać spójnej konsystencji, tylko strukturę, która przypomina marmur. Żeby docenić delikatność i smak semifreddo, należy je podawać półzmrożone. Odrobina polewy z wody różanej i cukru oraz kilka płatków pistacji może wzbogacić smak. ❚ An ice cream dessert much easier to make than actual ice cream. The core ingredients are egg whites, whipped cream and sugar. Add plum mousse to the mixture, but do not blend it too much, so that it retains a marble-like look. To fully appreciate the delicate taste, serve it half-frozen. To highlight the sweetness, top it with rose water mixed with caster sugar and pistachio flakes.

CLAFOUTIS Rodzaj tarty pochodzący z regionu Limousin we Francji. Owoce układa się w naczyniu do pieczenia i następnie przykrywa kremem cukierniczym na bazie mleka, jajek i cukru. Lekki deser najlepiej podawać letni. Można go przyprószyć cukrem pudrem i udekorować bitą śmietaną. ❚ This pie comes from the Limousin region in France. Plums are placed in a pie baking dish, covered with custard cream and baked. The light dessert is best served cool. You can sprinkle it with caster sugar and decorate with a blob of whipped cream

16

17

138

© A D O B E S T O C K ( 1 1 ) , S H U TT E R STO C K ( 5 ) , M . P.

KACZKA ZE ŚLIWKAMI ❚ DUCK WITH PLUMS Słodycz i charakterystyczny aromat śliwek dobrze pasuje do ognistych smaków, np. do ostrej papryczki chili. Podpieczone owoce z krążkami papryki, anyżem, skórką otartą z pomarańczy z kilkoma kroplami sosu sojowego są świetnym dodatkiem do pieczonej lub smażonej kaczki.

Aromatyczne mięso doskonale komponuje się z pikantną mieszanką. ❚ The sweetness and distinct aroma of plums go well with fiery and sharp flavours. Plums taste great with chilli peppers. Baked fruit with pepper rings, anise, orange peel and a few drops of soy sauce make the perfect side dish for roasted or fried duck.

The aromatic meat pairs excellently with the spicy mix.

PROMOCJA

R

estauracja Der Elefant powstała w 1990 roku przy placu Bankowym 1, w samym sercu Warszawy. W zmodernizowanych zabytkowych wnętrzach mieści się przestronna, wielopoziomowa restauracja, która swoją atmosferą przypomina Nowy Jork. Jej dziedziniec zaprojektował nie kto inny jak sam Allan Starski – scenograf nagrodzony Oscarem.

Kuchnia restauracji oparta jest na świeżych, lokalnych składnikach, inspiracjach z kulinarnych podróży jej twórców oraz na najwyższej jakości mięsie.

Der Elefant kryje w sobie nie tylko bogaty Skład Win czy pierwsze w Polsce dziecięce studio kulinarne (Warsaw Cooking University), ale także Fishmarket – jedyną dzisiaj na mapie Warszawy w pełni rybną restaurację. Obok słynnych krabów z Alaski podaje się tu świeże ryby i owoce morza z całego świata.

Wieczorami natomiast rozbrzmiewa żywy jazz (m.in. na sprowadzonym na specjalne zamówienie fortepianie Steinwaya) ku uciesze ceniących światową atmosferę Gości.

Ogród letni na dziedzińcu placu Bankowego 1 to idealne rozwiązanie na słoneczne dni – czas spędzony w gronie przyjaciół w wysublimowanej scenerii przy pysznym jedzeniu i miłej atmosferze to prawdziwa uczta dla najbardziej wymagających Gości.

Niepowtarzalny klimat, piękne wnętrza, wyselekcjonowana muzyka i pyszna kuchnia to najważniejsze składowe tego magicznego miejsca.

D

er Elefant was founded in 1990 in the heart of Warsaw at a historical, beautifully renovated Saski Hotel. Located inside ia a spacious, multi leveled restaurant which atmosphere resembles lively New York vibe. The courtyard was designed by no other than Allan Starski – Oscar winning stage designer.

Restaurant’s dishes are based on fresh, local ingredients and finest quality meats. Der Elefant’s cuisine is an mix of travel inspirations of its creators.

Der Elefant also hides a spacious Wine Repertory and Poland’s first kids culinary studio named Warsaw Cooking University. It is also home to Fishmarket- unique fish and seafood restaurant, serving the best Alaskan crabs, fresh fish and seafood from all over the world.

In the evenings, guests can enjoy live jazz recitals performed on a specially imported Steinway piano.

Summers are especially pretty at the courtyard of Plac Bankowy 1. It is an ideal venue to spend a sunny afternoon in the city - time spent with friends, beautiful surroundings, delicious food and amazing atmos phere is a true feast for the most demanding guests.

POSTAW NA BIEL – nic tak nie uwodzi szlachetnością, nie prezentuje się tak dostojnie i z klasą jak stylizacje utrzymane wyłącznie w bieli. Chociaż akurat ten kolor lubi eksperymenty – czasem warto zestawić go z zimnymi szarościami lub z kontrastową czernią. ❚ OPT FOR WHITE – nothing is as a noble, sophisticated and classy as an all-white outfit.

Although the colour lends itself well for experiments, sometimes the best idea is to pair it with grey or black.

140

jesień

©CREDITS

TA K E A L O O K

S U BT E L N A KO B I EC O Ś Ć subtle femininity

©CREDITS

OŁÓWKOWA SUKIENKA DLA PODKREŚLENIA TALII, BIAŁA ZWIEWNA BLUZKA, BY ZAZNACZYĆ NIEZALEŻNOŚĆ I PEWNOŚĆ SIEBIE. WRESZCIE FINEZYJNE FALBANY DLA ZAAKCENTOWANIA KSZTAŁTÓW. W NADCHODZĄCYM SEZONIE RZĄDZI KOBIECOŚĆ. ❚ WEAR A PENCIL DRESS TO HIGHLIGHT YOUR WAISTLINE, A WHITE AIRY TOP TO EMPHASISE YOUR INDEPENDENCE AND SELF-CONFIDENCE. FRILLS AND RUFFLES TO FLATTER YOUR CURVES. THE KEY TERM FOR THE UPCOMING FASHION SEASON IS FEMININITY.

141

TA K E A L O O K

jesień

zima projektanci proponują sukienki w długości do kolan oraz maksi.

Takie kroje świetnie wpasowują się w eleganckie stylizacje i swobodny look. Do nich idealne będą buty na platformach, czyli hit sezonu. ❚ The ULTIMATE AUTUMN DRESS – according to designers are maxi or knee-length. Such dresses are a perfect match for both smart and casual looks. Pair them with platform shoes which are an absolute hit this season.

142

©CREDITS

W ROLI GŁÓWNEJ na sezon jesień/

143

©CREDITS

jesień

©CREDITS

TA K E A L O O K

144

SZACHOWNICA – zgodnie z chińską filozofią yin-yang biel idealnie uzupełnia się z... czernią.

Dlatego bez pardonu miksujcie te kolory, a osiągniecie efekt elegancji i klasyki. ❚ CHECKER BOARD – in line with the Chinese philosophy of the yin-yang white complements black.

This is why you can never go wrong with mixing the two hues and the results will never be short of chicness and classic elegance.

B E AU T Y

dr turowski

T E R A Z B E Z KO M P L E K S ÓW no more complexes ŁYSIENIE U WIĘKSZOŚCI LUDZI NIE JEST OBJAWEM CHOROBY, A EFEKTEM „GENETYCZNEGO ROZDANIA” – MÓWI DOKTOR GREGORY TUROWSKI Z DR TUROWSKI HAIR RESTORATION CLINIC. ❚ “FOR MOST PEOPLE, HAIR LOSS IS NOT A SYMPTOM OF AN ILLNESS BUT THE RESULT OF ‘GENETIC ENDOWMENT’”, SAYS DR GREGORY TUROWSKI OF DR TUROWSKI HAIR RESTORATION CLINIC.

Od ponad 7 lat zajmuje się pan przeszczepami włosów zarówno w USA, jak i w Polsce. Kto powinien się do pana zgłosić, a komu nie może pan pomóc?

Jeżeli ktoś traci włosy i jest z tego powodu niezadowolony, powinien umówić się na konsultacje. Możemy pomoc w większości przypadków, nawet zaawansowanego łysienia. A wiąże się ono z akceptacją samego siebie. Nie jest ono u większości ludzi objawem choroby, a efektem „genetycznego rozdania”, na które niestety nie mamy wpływu. Łysienie należy rozpatrywać przede wszystkim w aspekcie psychologicznym i estetycznym. Osoby łysiejące źle się z tym czują i cierpią z powodu utraty włosów.

Dzięki przeszczepowi odzyskują pewność siebie, czują się bardziej atrakcyjnie i komfortowo w relacjach społecznych.

Często też zaczynają młodziej wyglądać, czasem nawet o 20–30 lat.

Specjalizuje się w pan w terapiach leczenia łysienia oraz przeszczepach włosów metodą FUE. Na czym ona polega?

Polega na pobieraniu pojedynczych mieszków włosowych, które następnie wszczepia się w miejsce biorcze. To re-

146

wolucja w chirurgii transplantacyjnej włosów. W moich klinikach zabiegi przeprowadzamy metodą FUE – manualną oraz za pomocą robota ARTAS. Atutem tej metody w przeciwieństwie do tradycyjnej metody (STRIP) są mikroskopijne punkty pobrania. Metoda STRIP pozostawia widoczną i często długo bolesną bliznę z tyłu głowy. Doszliśmy do takiego etapu w transplantacji włosów, w którym jesteśmy w stanie przeszczepić włosy i odrestaurować pokrycie głowy prawie bezboleśnie, z minimalnym ryzykiem powikłań i widocznych skutków ubocznych. Nie używamy skalpela, więc nie ma szwów ani metalowych klipsów. Zabieg jest praktycznie bezbolesny, rekonwalescencja szybka, a efekt estetyczny lepszy od tradycyjnej metody. ■

You have been performing hair transplants in both the US and Poland for over 7 years now. Who should visit you and who can you not help?

Anyone who is experiencing hair loss and is unhappy about it should make an appointment. We can help in most cases, even when hair loss is advanced.

This is linked to self-acceptance. Hair loss is not a symptom of an illness but the result of ‘genetic endowment’, and unfortunately, we have no control over this. Hair loss needs to be analysed psychologically and aesthetically. People

losing their hair feel bad about it and suffer when this happens. Thanks to hair transplants, they can regain their selfconfidence, look more attractive, and feel comfortable socially. They often start looking younger, sometimes by even as much as 20-30 years.

Your speciality is hair loss treatment and hair transplant using the FUE method. What does this procedure entail?

The method involves harvesting single hair follicles and transplanting them to a different area. It is a revolution in hair transplantation surgery. In my clinics, we perform FUE procedures – both manually and using the ARTAS robot. The merits of the method, unlike the traditional (STRIP) method are microscopic harvesting points. The STRIP method leaves scars at the back of the head which often remain painful for a long time. We have reached a point in hair transplantation where we can transplant hair and restore the surface of the scalp almost painlessly, with a minimum of complications and visible side effects. We do not use a scalpel, so there are no sutures or metal clips involved. The procedure is almost painless, there is little downtime, and the aesthetic effect is better than in the traditional method. Of course, the results are better in some patients than in others.

One thing is certain – everyone will see a difference in the condition of their hair. ■

© M . P.

tekst | by stanisław rajewski

ZANZIBAR

Już w sprzedaży wyjątkowe oferty wypoczynku na sezon ZIMA 2018/2019.

Luksusowe, starannie wyselekcjonowane hotele, miejsca, które pokochały gwiazdy. Najlepsze oferty tylko z Itaka&Gala!

WEJDŹ

na www.itaka.pl/gala/ i pobierz katalog z naszymi ofertami

ZADZWOŃ: NUMER INFOLINII 801 055 111

Ilość miejsc w ofercie ograniczona

NOWOŚĆ!

ZIMA 18/19 147

B E AU T E

pielęgnacja włosów

3

DR.CYJ Hair Filler – Peptydowa terapia włosów – to innowacyjny zabieg w gabinetach medycyny estetycznej.

DR. CYJ Hair Filler is an innovative peptide hair treatment offered at aestthetic medicine clinics.

1

2

O DZ YS K A J BLASK

Urządzenie SmartGraft™ (dystrybutor ITP S.A.) to szansa, by skorzystać z zabiegu transplantacji włosów metodą FUE, która nie wymaga użycia skalpela.

The SmartGraft™ device (distributed by ITP S.A.) is an opportunity to undergo the scalpel-free hair transplant using the FUE method.

get your glow back 4

7

6 9

8

5

1. DSD DE LUXE peeling do włosów i skóry głowy, 145 zł 2. 1922 BY. J.M. KEUNE szampon wzbogacony w keratynę, konopie oraz ekstrakt z bambusa, 57 zł 3. RENE FURTERER kuracja przeciw wypadaniu włosów RF 80 ATP ENERGIE, 196,80 zł/12 x 5 ml 4. RENE FURTERER serum TriphasicVHT ATP Intensif przeciw wypadaniu włosów, 276 zł/8 x 5,5 ml 5. NUXE suchy olejek HUILE PRODIGIEUSE poprawia kondycję włosów, 75 zł 6. KLORANE szampon suchy na bazie mleczka z owsa, travel size/50 ml, 20 zł 7. TOŁPA Dermo men hair, wzmacniający szampon przeciw wypadaniu włosów, 24,99 zł 8. 1922 BY. J.M. KEUNE pasta modelująca o ekstra mocnym utrwaleniu, 70 zł 9. BARWA NATURALNA szampon octowy oczyszcza włosy i skórę głowy z kosmetyków do stylizacji włosów, 6,99 zł ❚ 1. DSD DE LUXE hair and scalp exfoliator, PLN 145 2. 1922 BY. J.M. KEUNE keratin-enhanced shampoo with bamboo extract, PLN 57 3. RENE FURTERER RF 80 ATP ENERGIE hair loss treatment, PLN 196.80/12 x 5 ml 4. RENE FURTERER TriphasicVHT ATP Intensif anti-hair loss serum, PLN 276/8 x 5,5 ml 5. NUXE dry HUILE PRODIGIEUSE oil improves the condition of hair, PLN 75 6. KLORANE dry shampoo with oat milk, travel size/50 ml, PLN 20 7. TOŁPA Dermo men hair, strengthening anti-har loss shampoo, PLN 24.99 8. 1922 BY. J.M. KEUNE extra strong hair paste, PLN 70 9. BARWA NATURALNA vinegar shampoo cleans the hair and scalp of hair styling products, PLN 6.99

148

© A D O B E STO C K , M . P.

7

PROMOCJA

MŁODOÂå MASZ WE KRWI SPERSONALIZOWANA TERAPIA KOMÓRKOWA ANGEL SYSTEM Spersonalizowana Terapia Komórkowa Angel System to innowacyjna metoda całkowicie naturalnej regeneracji skóry. Wykorzystuje substancje autologiczne pobrane od pacjenta (osocze bogatopłytkowe PRP) w celu wspomagania procesów wzrostowych i wywołania syntezy np. kwasu hialuronowego i kolagenu.

Rezultatem zabiegu jest harmonijny proces regeneracji tkanek, który sprawia, że wyglądasz młodziej i bardziej świeżo. Zabieg nie daje sztucznego efektu, a proces odnowy następuje stopniowo i sprawia wrażenie samoistnego.

KONCENTRAT BOGATOPŁYTKOWY ANGEL SYSTEM Angel System różni się od innych systemów osocza bogatopłytkowego PRP większym stężeniem płytek krwi i czynników wzrostu. Dzięki zastosowaniu najnowocześniejszego komputerowego separatora komórkowego możliwe jest odzyskiwanie ponad 90% trombocytów z próbki krwi, jak również czternastokrotna koncentracja płytek krwi. Dowody kliniczne wskazują, że stosowanie w terapii koncentratu PRP, który zawiera wyższe stężenie płytek krwi, zapewnia najlepsze rezultaty.

MŁODA TWARZ I OCZY Zabiegi Angel System na okolice twarzy i oczu poprawiają elastyczność, strukturę, napięcie i gęstość skóry, wygładzają zmarszczki i ujednolicają koloryt skóry.

Wzrasta ilość kolagenu i elastyny, skóra staje się lepiej ukrwiona, a procesy odnowy komórkowej w tkankach przebiegają znacznie szybciej. W efekcie skóra staje się gładsza i wyraźnie młodsza. Wygładzają się drobne zmarszczki, a okolica oczu nabiera blasku.

ZDROWE, G¢STE WŁOSY Mezoterapia igłowa z wykorzystaniem koncentratu bogatopłytkowego daje doskonałe rezultaty w przypadku problemu łysienia i osłabienia włosów. Już po jednym zabiegu widoczne jest znaczne zagęszczenie włosów i poprawa ich kondycji.

Terapię można łączyć z zabiegami mezoterapii na wzmocnienie włosów z wykorzystaniem preparatów pobudzających ich wzrost.

JAK WYGLÑDA ZABIEG? ●

Twój lekarz pobiera od Ciebie niewielką ilość krwi celem wyizolowania płytek krwi przy pomocy komputerowego separatora komórkowego Angel System.

● Po uzyskaniu odpowiedniej objętości koncentratu bogatopłytkowego podaje się

go w znieczuleniu miejscowym w miejsce poddawane terapii (np. skórę twarzy, szyi, głowy czy okolice oczu) w celu stymulacji naturalnych procesów regeneracyjnych organizmu.

©CREDITS

● Płytki

krwi zawierają czynniki wzrostu, które wspierają produkcję substancji regenerujących komórki w taki sam sposób, w jaki zamykają blizny i wspomagają proces gojenia ran.

AMBASADA URODY MEDICAL SPA ul. Hlonda 2, Miasteczko Wilanów tel: 604 502 501 AMBASADA URODY DAY SPA ul. Wilcza 9a, Warszawa-Śródmieście tel: 606 909 009

www.ambasadaurody.pl

149

M U S T H AV E

dodatki

1

Czerwień oznacza odwagę. Granatowy to kolor zasad i porządku.

A czerń to symbol elegancji, wyrafinowania i luksusu. Wszystkie trzy kolory możesz dowolnie łączyć w niemal każdej stylizacji.

5

3 2

4

6

P OTĘGA KO N T R A ST U the power of contrasts

15

7

4

7 8 14

13

Red is linked with courage. Navy blue is the colour of seriousness, principles and order. Black is a symbol of elegance, sophistication and luxury. All three can be easily mixed and matched with great results.

9

12 10

1. ISABEL MARANT wełniano-kaszmirowa czapka z daszkiem, €140 2. GUCCI obudowa do iPhone, €295 3. CARPISA torba na zakupy, 27,95 zł 4. SAMSONITE plecak na komputer z linii Openroad Lady, 599 zł 5. DAFI butelka filtrująca, ok. 35 zł 6. MERCEDES SALAZAR pozłacane kolczyki, €165 7. SOLAR płaszcz, 899 zł 8. AM:PM CLUB/APART zegarek damski, 320 zł 9. TOTÊME jedwabna chusta, €200 10. CARPISA torebka damska 11. SIMONE ROCHA sukienka, €1,120 12. KAZAR czółenka, 549 zł 13. APART pierścionek 14. STELLA MCCARTNEY okulary przeciwsłoneczne, €277 15. LEVI'S bluza ❚ 1. ISABEL MARANT wool and cashmere hat, €140 2. GUCCI iPhone case, €295 3. CARPISA shopper, PLN 27.95 4. SAMSONITE laptop backpack from the Openroad Lady line, PLN 599 5. DAFI filter bottle, approx. PLN 35 6. MERCEDES SALAZAR gold-plated earrings, €165 7. SOLAR coat, PLN 899 8. AM:PM CLUB/APART women's watch, PLN 320 9. TOTÊME silk scarf, €200 10. CARPISA bag 11. SIMONE ROCHA dress, €1,120 12. KAZAR pumps, PLN 549 13. APART ring 14. STELLA MCCARTNEY sunglasses, €277 15. LEVI'S sweatshirt

150

© M . P.

11

151

©CREDITS

M U S T H AV E

wnętrze

Srebrne dodatki są szczególnie popularne w aranżacjach glamour i nowoczesnych.

Dodają klasy i szyku, dodatkowo rozświetlając wnętrze.

5 4

2

3 1

S Z L AC H E T N E SREBRO precious silver 4

11

8 6 9

7

1. BELLDECO fotel Classic, dostępny na: tendom.pl, 2 235 zł 2. KROSNO minimalistyczna karafka „OPAL” z eleganckim korkiem z białego opalowego szkła, 84,99 zł 3. GALERIA R&R srebrna, 160-letnia skrzynkowa cukiernica zamykana na kluczyk, dostępna na: galeriarr.pl, 7 900 zł 4. MODERN CLASSIC HOME kołatka mosiężna, 229 zł 5. VIDRIO lampa wisząca, 159 zł 6. HOME&YOU bawełniany dywan Rounda, 199 zł 7. HOME&YOU figurka Diamonds Jumbo, 49 zł 8. BELLEDECO osłonki na doniczki „Azzuro” dostępne na: tendom.pl, 55 zł/szt. 9. HOME&YOU świecznik Innamorato, 79 zł 10. EURO HOME kryształowe lustro, 735 zł 11. HOME&YOU poszewka na poduszkę Lasteria, 39 zł ❚ 1. BELLDECO Classic armshair, available at: tendom.pl, PLN 2,235 2. KROSNO minimalist OPAL carafe with an elegant opalised glass stopper, PLN 84.99 3. GALERIA R&R 160-year-old sugar bowl, available at: galeriarr.pl, PLN 7,900 4. MODERN CLASSIC HOME brass door-knocker, PLN 229 5. VIDRIO ceiling lamp, PLN 159 6.

HOME&YOU cotton Rotunda rug, PLN 199 7. HOME&YOU Diamonds Jumbo figurine, PLN 49 8. BELLEDECO Azzuro plant pots, available at: tendom.pl, PLN 55/pcs. 9. HOME&YOU Innamorato candle holder, PLN 79 10. EURO HOME crystal mirror, PLN 735 11. HOME&YOU Lasteria cushion cover, PLN 39

152

© M . P.

10

Silver accessories are particularly popular in glamour and modern interiors. They add class and chic to any room and brighten it up with its shine.

Lubisz podróżować, a jednocześnie chcesz wiedzieć, co dzieje się w domu pod Twoją nieobecność?

Cenisz poczucie spokoju, a bezpieczeństwo bliskich jest dla Ciebie priorytetem?

Steruj urządzeniem przez intuicyjną aplikację Somfy Protect z dowolnego miejsca na świecie. Nowy wymiar bezpieczeństwa masz w swojej dłoni.

©CREDITS

Jesteś na czasie z nowymi technologiami?

Somfy One+ to kamera, czujnik ruchu i syrena alarmowa w jednym – do inteligentnego zabezpieczenia Twojego domu.

153

GOOD JOB

made concept

W MEDIOLAŃSKIM STYLU milanese style

MICHAŁ BOROWSKI

BUJNIE POROŚNIĘTY DZIEDZINIEC PRZY HOŻEJ 42 BĘDZIE PŁUCAMI KAMIENICY, PODKREŚLI JEJ PRESTIŻ I PRZYWOŁA DAWNĄ ŚWIETNOŚĆ – MÓWI MICHAŁ BOROWSKI, PREZES MADE CONCEPT. ❚ “THE LUXURIANT COURTYARD GARDEN AT HOŻA 42 WILL BE ITS LUNGS, HIGHLIGHT ITS PRESTIGE AND REVIVE ITS PAST GLORY”, SAYS MICHAŁ BOROWSKI, THE CEO OF MADE IN CONCEPT.

Najpiękniejszy ogród, jaki pan widział, znajduje się w…

Trudne pytanie, bo widziałem wiele ogrodów, każdy był inny i na swój sposób zjawiskowy. Piękne i efektowne są ogrody angielskie, w których od pokoleń rosną te same gatunki roślin, dość wspomnieć przeszło 300-letni ogród Levens, czyli

154

geometryczny labirynt z idealnie przystrzyżonymi żywopłotami, czy Hidcote Manor z przystrzyżonymi zielonymi rzeźbami i mnóstwem różnorodnych kwiatów. Kolejnym takim miejscem jest Holandia – chociażby ze słynnym ogrodem botanicznym Keukenhof z 7 milionami roślin od tulipanów przez lilie. W Irlandii

The most beautiful you’ve seen is in...

That’s a difficult question, because I’ve seen a lot of gardens. They’re all different and spectacular in their own way. English gardens, where the same plants have been growing for generations, are beautiful and impressive. This is best showcased by the Levens Hall Garden, which is

© M . P.

tekst | by marianna kucharska

widziałem też fantastyczne aleje drzew i krzewów posadzone jeszcze w XV/XVI w., a które do dziś ocalały. Przyjemne dla oka są też ogrody we Florencji z Boboli (Giardino di Boboli) na czele i ogrodem przylegającym do hotelu Four Seasons z bujnymi rododendronami, oleandrami i sundawillami. Wreszcie Mediolan – nigdzie nie widziałem tylu gatunków bluszczu czy ostrokrzewów jak w ogrodzie Brera. Nie bez powodu w Mediolanie właśnie powstał też Bosco Verticale (Pionowy Las), który nazwę zawdzięcza blisko 9 tys. m² tarasów, na których posadzono specjalnie wyselekcjonowane drzewa i mnóstwo innych roślin redukujących smog.

Rozumiem, że klimat mediolańskich ogrodów był dla pana inspirujący, kiedy projektował ogród przy Hożej 42?

Bez wątpienia. Wprawdzie w Mediolanie nie ma ani śniegu, ani przymrozków, chociaż obserwujemy w Polsce zmianę klimatu, dlatego może i nasz ogród porośnięty m.in. różnymi gatunkami kwiatów, bluszczem i kilkumetrowymi drzewami też nabierze jeszcze bardziej rasowego charakteru. Pamiętajmy, że mówimy o dziedzińcu w kamienicy z 1895 r., na który niegdyś wjeżdżały wozy z lodem lub węglem, wywoziły nieczystości, bo nie było przecież wtedy kanalizacji, a służba wchodziła tędy do klatek kuchennych.

Podwórko miało funkcję stricte służebną, państwo w ogóle tu nie zaglądało. Po wojnie podwórko stało się bezdusznym klepiskiem, na którego środku stał trzepak. Dziś nieco zmieniło funkcję – zieleń dodatkowo podkreślona przez odpowiednie oświetlenie będzie płucami tej kamienicy, przywoła jej prestiż i dawną świetność. Zresztą tarasy na dachu, które przylegają do penthouse’u, są tak przygotowane i opatrzone permanentnymi donicami, by przyszły właściciel mógł urządzić na nich piękne ogrody. Słowem Hoża 42 znów dumnie będzie zdobić ulicę, ale nie zostanie pozbawiona całkiem nowych elementów. …z dziedzińcem właśnie, basenem, sauną i strefą fitness na czele.

Ale także z podziemnym garażem, nowoczesnymi windami, odrestaurowaną bramą kutą, z klatkami schodowymi ze schodami z piaskowca, na których niedawno położyliśmy francuskie dywany, recepcją

z całym system monitoringu i zdalnie sterowaną klimatyzacją w budynku i komórkami gospodarczymi dla mieszkańców.

Które elementy w kamienicy są nowe, ale jednak stare lub stylizowane na stare – przez co nie zgubiliście wspólnie z konserwatorem jej charakteru i klasy?

Oprócz schodów z piaskowca są tu nowoczesne okna skrzynkowe, które wyglądają jakby je żywcem ktoś wyjął z XIX w., odrestaurowane, wysokie rzeźbione dębowe drzwi wejściowe do każdego mieszkania, różnobarwne witraże w oknach wychodzących na dziedziniec, zabytkowe drewniane podłogi, piece kaflowe, zjawiskowa bogato zdobiona sztukateria i wreszcie kuta brama, o której już wspomnieliśmy.

Wspomniał pan też o 360-metrowym penthousie. Czeka na właściciela?

Myślę, że już niedługo, chociaż to poważna inwestycja. Takich obiektów sprzedaje się w Warszawie zaledwie kilka rocznie.

Nasz penthouse jest dwupoziomowy, dzięki czemu dzienna część pomieszczeń ma wysokość od 3,5 do 8 m. Przylegają do niego wspomniane tarasy, z których rozciąga się widok na centrum Warszawy, która notabene jest bardzo zielonym przecież miejscem. Miasto przecina Wisła, której brzegi są bujnie porośnięte ro-

den next to the Four Seasons Hotel with its impressive rhododendrons, oleanders and sundavilles. And finally, Milan. This is the only place where I’ve seen ivy and holly varieties. It’s no coincidence that the Bosco Verticale (the Vertical Forest) was built in Milan. The name was inspired by its nearly 9,000 sq. m. of terraces with hand-picked tree species and countless “smog-eating” plants.

I understand that you were inspired by the look and feel of the Milanese gardens when you were designing the Hoża 42 garden?

Definitely. Milan doesn’t get snow or even light frosts, but we are witnessing climate change in Poland. Perhaps our garden, abundant with different flower species, ivy and several-metre tall trees will also become equally stylish. We need to keep in mind that we are talking about a courtyard of a house built in 1895 that used to be a driveway for carts delivering ice or coal, or carting away human sewage as there were no sewage systems in the old days and servants would enter kitchen staircase from the courtyard.

It was a utility area never visited by the genteel residents. After the war, it was reduced to a small dirt patch with a carpet hanger in the middle. Its function has now changed. The greenery, which will

TO INWESTYCJA UNIKATOWA NA POLSKIM RYNKU. NIE MA POWODU,

BY NARAŻAĆ PRZYSZŁYCH MIESZKAŃCÓW NA HOTELOWE PORZĄDKI. THIS IS A PREMIUM INVESTMENT. THERE IS NO REASON TO EXPOSE RESIDENTS TO THE INCONVENIENCE OF HAVING A HOTEL NEXT DOOR.

a geometric maze with manicured hedges that goes back more than 300 years, and Hidcote Manor, with its topiary gardens and abundance of flower varieties.

Another example is Holland with the famous Keukenhof botanic gardens and its 7 million plants ranging from tulips to lilies. I’ve seen fantastic avenues lined with trees and shrubs planted back in the 15th or 16th century in Ireland. Florence is just as gentle on the eye with the Boboli Gardens (Giardino di Boboli) and the gar-

be highlighted by adequate lighting, will become the lungs of the house, reviving its former prestige and grandeur. The terraces adjoining the penthouse have permanent pots and have been especially designed to help future owners arrange a beautiful garden. In other words, Hoża 42 will once more be gracing the street, but will feature some new elements. ...such as the courtyard, swimming pool, sauna and fitness area.

Plus an underground garage, modern 

155

GOOD JOB ślinnością. W naszym penthousie jest też wydzielone miejsce na oranżerię z drzewkami pomarańczowymi, a nawet domek dla gości z oddzielnym wejściem. Penthouse mieści się w nadbudowanej części kamienicy, która przywodzi na myśl styl loftowy. Na razie zbieramy oferty od klientów.

Na koniec nie możemy pominąć tematu podejmowanego dziś przez media na całym świecie – mieszkań na wynajem. Wciąż odprawia pan inwestorów, którzy chcą kupić tu apartament w celach czysto inwestycyjnych?

Owszem, odprawiam i jestem z tego na swój sposób dumny. Gdybym zrezygnował z tej zasady, już dawno wszystkie mieszkania w kamienicy byłyby sprzedane. Ale nie odpuszczę – to jest inwestycja premium, z najwyższej póki. Unikatowa na polskim rynku. Nie ma żadnego powodu, żeby narażać przyszłych mieszkańców, którzy niemało zapłacili za swoje apartamenty, na hotelowe porządki za ścianą. Na całym świecie inwestorzy kupują luksusowe mieszkania, by za chwilę je wynająć, traktując apartament jak hotel.

Czytam potem na forach – niestety także warszawskich – że turyści zakłócali spokój mieszkańcom jakiegoś apartamentowca.

Tu tak nie będzie. Naprawdę jest w Warszawie parę adresów, gdzie tacy inwestorzy kupią mieszkania na wynajem. ■ Tekst powstał we współpracy z Made Concept.

MICHAŁ BOROWSKI

made concept

lifts, a restored wrought-iron gateway, staircases with sandstone steps that were recently covered with French carpets, a reception area with a complete monitoring system, remote controlled airconditioning in the entire building, and storage units for residents.

Which details in the house are old, new, and new made to look old, so as to retain its period prestige and character – and keep in with the conservator?

Apart from the sandstone staircase, we’ve installed modern box sash windows made to recreate a 19th century look, restored the tall carved oak entrance doors to all the apartments, put multicoloured stained glass in the windows overlooking the courtyard, laid down period wooden floors, fitted tile stoves, built a lavishly decorated cafeteria, and finally, there’s the wrought-iron gate we’ve already mentioned.

You also mentioned the 360-metre penthouse. Is it waiting for its new owner?

I don’t think it’ll be waiting long, although it’s a serious investment. Very few apartments like this are sold annually in Warsaw. It’s a duplex penthouse with ceilings ranging from 3.5 to 8 metres in the daytime area. It is adjacent to rooftop terraces offering a sweeping view of downtown Warsaw, which by the way is very green.

The Vistula, whose banks are covered in lush greenery, cuts through the city. The penthouse has room for a winter garden with orange trees and a guest house with a separate entrance. The penthouse is located in the superstructure on top of the building. This is a nod to the loft style. We are currently taking bids from prospective purchasers.

And finally, we have to address a topic that has been heavily publicised

by the global media – apartments for rent. Are you still sending investors keen to buy an apartment away empty-handed?

Yes I am, and I’m proud to say so. If I’d waivered from this principle, all the apartments in the building would have been sold long ago. But I’m not going to back down. This is a premium investment. It’s the top of its class. There’s nothing else like it in Poland. There is no reason to expose future residents, who will have paid a lot of money for their apartments, to all the inconvenience of having a hotel next door. Investors all over the world are buying up luxury apartments, so they can rent them out – like a hotel. And I’ve read on message boards, unfortunately ones about Warsaw too, that tourists have been disturbing the residents of apartment buildings. This will not be the case here. There are many addresses in Warsaw where these sorts of investors can buy apartments for rent. ■ Written in conjunction with Made Concept

(ur. 1950). W 1974 r. ukończył studia na Wydziale Architektury Królewskiej Politechniki w Sztokholmie. Pracował jako architekt w Szwecji, Portugalii, Niemczech i Polsce.

Od ponad 40 lat zajmuje się m.in. przebudową kamienic, głównie w Sztokholmie i w Warszawie. W latach 2003–2006 był naczelnym architektem Warszawy. ❚ (born in 1950).

He graduated from the Department of Architecture at the Royal Institute of Technology in Stockholm in 1974. He worked as an architect in Sweden, Portugal, Germany and Poland. For 40 years he has been renovating and adapting old tenements, primarily in Stockholm and Warsaw. He was the Chief Architect of Warsaw from 2003 to 2006.

156

© M . P.

MICHAŁ BOROWSKI

157

©CREDITS

GOOD JOB

kazar

Ż YC I E BY WA P I Ę K N I E J S Z E life can be more beautiful ĆWIEKI, KOLOROWE PIÓRA, NADRUKI PRZYPOMINAJĄCE PUZZLE – TO TYLKO NIEKTÓRE CHARAKTERYSTYCZNE ELEMENTY KOLEKCJI NA SEZON JESIEŃ/ZIMA 2018 MARKI KAZAR. I M.IN. O NICH ROZMAWIAMY Z PREZESEM FIRMY, ARTUREM KAZIENKO. ❚ STUDS, COLOURFUL FEATHERS, AND PUZZLE-LIKE PRINTS ARE JUST SOME OF THE DISTINCT ELEMENTS OF KAZAR’S AUTUMN/WINTER 2018 COLLECTION. WE SPOKE TO KAZAR CEO ARTUR KAZIENKO ABOUT THIS AND OTHER THINGS.

Buty i torebki Kazar to połączenie klasyki i awangardy. Wyznaczacie dziś trendy na rynku. Skąd projektanci Kazar czerpią inspiracje?

Głównie z otaczającego świata – klimatu miast, kultury, sztuki, designu i ludzi wokół. Szukają pomysłów, chodząc na wystawy czy biorąc udział w targach w Polsce i na świecie. Projektowanie wymaga

158

Kazar shoes and bags are a combination of classic and avant-garde styles. You are now setting trends on the market. Where do your designers draw their inspiration from?

Our designers are inspired by the world around them – the mood of cities, culture, art, and people. They are constantly on the lookout for new ideas at exhibitions, and trade fairs in Poland and around the world. Designing requires an open mind, a talent for observation, and an eye for

novelty – it is an art form of sorts, a creative way of looking at the familiar. However, we never lose sight of who we’re designing for. Customer feedback is very important to us and is often the key motivator behind creating a certain design.

Kazar has been present on the Polish market for nearly 30 years now. What do customers most like about you?

We’ve always wanted to be part of our customers’ lives. This is why our assortment of products is so diverse – they

© M . P.

tekst | by stanisław rajewski

otwartego umysłu i – to rodzaj sztuki, kreatywnego spojrzenia na coś, co już znamy. Nigdy nie zapominamy jednak o tym, dla kogo projektujemy. Bardzo ważny jest głos naszych klientów i często to właśnie on staje się głównym motywem stworzenia konkretnego wzoru.

Marka Kazar jest obecna na polskim rynku od blisko 30 lat. Za co klienci was pokochali?

Od zawsze chcieliśmy być częścią ich życia, towarzyszyć w codziennych sytuacjach. Dlatego nasza oferta jest tak różnorodna, dzięki naszym produktom mogą wyrażać swoją osobowość i podkreślać indywidualny styl. W ten sposób chcemy sprawić, by ich życie było piękniejsze. Stąd hasło kampanii Kazar na sezon jesień/zima: „Zasługujesz na to, co najlepsze… Zawsze”. Myślę, że takie podejście do klientów sprawiło, że zyskaliśmy ich lojalność.

Kim są klienci Kazar? Łączy ich przywiązanie do wysokich standardów, nie tylko w kontekście jakości. To zarówno kobiety, jak i mężczyźni, którzy bez względu na wiek, miejsce zamieszkania czy styl oczekują światowych standardów obsługi oraz marki, której ufają. Są wśród nich zwolennicy klasycznych fasonów i tacy, którzy bawią się modą. Niezależnie, czy sięgają po czółenka, mokasyny, torbę typu shopper lub kopertówkę, a nawet portfel czy brelok – szukają produktu, który ich nie zawiedzie. Są wymagający.

Co zatem dziś w strategii biznesowej firmy jest najważniejsze?

Przez rozwój e-commerce naszą konkurencją są nie tylko giganci z siecią salonów stacjonarnych. Coraz częściej mierzymy się z rywalami w postaci brandów stricte internetowych. Jesteśmy marką premium i staramy się być na czele tego wyścigu, stawiając klienta na pierwszym miejscu. Dajemy mu przede wszystkim produkt z wysokiej jakości materiałów, w zgodzie ze światowymi trendami.

Poza samym produktem duży nacisk kładziemy na kompleksową obsługę klienta w oparciu o wysokie standardy.

To wszystko łączymy z nowoczesną komunikacją na bazie ciekawego kontentu – żeby każde zetknięcie się z marką było przyjemnym doznaniem. Dzięki strategii omnichannel umożliwiamy elastyczny

proces zakupu, który łączymy z szybką, darmową dostawą, przejrzystym procesem reklamacji czy zwrotu towaru.

W obecnych czasach tak rozbudowany zestaw nie jest często spotykany, a dla nas stał się oczywistym podejściem.

Dalekie podróże i egzotyczna dżungla były motywami przewodnimi kolekcji wiosna-lato 2018. Jakich motywów możemy się spodziewać w kolekcji jesień-zima 2018?

W kolekcji damskiej wciąż widać elementy czerpane z natury – w postaci skóry tłoczonej w na wzór skóry pytona czy motyw kolorowych piór. Podobnie jak nadruk przypominający puzzle. Przygotowaliśmy też gamę produktów z ćwiekami, dzięki którym zyskują modny, rockowy charakter. Wszystko w aktualnej palecie barw – bordo, żółtym, niebieskim. Kolekcja męska jest bardziej stonowana, widać w niej silny wpływ miasta. Szarości, brązy, granat i kontrastowe połączenie bieli i czerni występuje obok trójwymiarowych form nawiązujących do architektury. ■ Tekst powstał we współpracy z Kazar.

let or keyring, they are all after a product that will not let them down. Our customers are very discerning.

What is of key importance for the company’s business strategy these days?

The growth of e-commerce means that our competition is no longer limited to other brick-and-mortar stores. We are having to take on strictly online brands. We are a premium brand and we try to stay ahead of the pack by putting our customers first.

What we are offer is first and foremost a great product made of top quality materials in line with international trends. Apart from the product itself, we pay special attention to customer service standards.

All this is combined with state-of-the-art communication using engaging content, by which we want to make any touchpoint with the brand a pleasant experience.

Our omnichannel strategy lets us offer flexible buying conditions combined with quick free delivery and a transparent complaints and returns process. Such an extensive set of services is hard to come by these days, but to us it was natural.

DZIĘKI PRODUKTOM MARKI KAZAR KLIENCI MOGĄ WYRAŻAĆ SWOJĄ OSOBOWOŚĆ I PODKREŚLAĆ INDYWIDUALNY STYL. OUR PRODUCTS HELP KAZAR CUSTOMERS EXPRESS THEIR PERSONALITY AND THEIR INDIVIDUAL STYLE.

can help them express their personality and their individual style. We want to make their lives more pleasant and beautiful. This is why the slogan of the Kazar Autumn/Winter collection is “You deserve the very best… Always”.

I think that this sort of customer-oriented approach has earned us their loyalty.

Who are Kazar’s customers?

People accustomed to high standards, in terms of quality and other things. These are men and women who, irrespective of their age, place of residence or style, expect world-class customer service standards and a brand they can trust. Some prefer classic cuts while others like to play with fashion. Whether they’re looking for pumps, loafers, boots, bags or even a wal-

Faraway journeys and the exotic jungle were the themes of the SS 2018 collection. What are the key elements of the AW 2018 collection?

The women’s collection is still strongly inspired by nature – this time we’ve used leather with python skin embossing and colourful feather prints. There is also a jigsaw puzzle print. We’ve also made an assortment of studded products with a trendy and rock-and-roll vibe. The colour scheme of season is burgundy, yellow and blue. The men’s line is more subdued and is strongly inspired by urban trends.

Greys, browns, navy blue, a striking combination of white and black, and 3D forms drawing on architecture. ■ Written in conjunction with Kazar.

159

GOOD JOB

warsaw home

TERAZ DESIGN time for great design WARSAW HOME TO NAJWIĘKSZA ORAZ NAJBARDZIEJ DYNAMICZNIE ROZWIJAJĄCA SIĘ IMPREZA WYSTAWIENNICZA W BRANŻY WYPOSAŻENIA WNĘTRZ W EUROPIE ŚRODKOWO-WSCHODNIEJ – MÓWI KASIA PTAK, DYREKTOR I TWÓRCA TARGÓW. ❚ ”WARSAW HOME IS THE LARGEST AND FASTEST GROWING INTERIOR DESIGN EXPO IN CENTRAL AND EASTERN EUROPE”, SAYS KASIA PTAK, DIRECTOR AND FOUNDER OF WARSAW HOME FAIR.

Dlaczego warto się wybrać na tegoroczne targi Warsaw Home?

Warsaw Home to przede wszystkim największa oraz najbardziej dynamicznie rozwijająca się impreza wystawiennicza w branży wyposażenia wnętrz w Europie Środkowo-Wschodniej. Ponad 600 polskich oraz zagranicznych firm pokaże swoje produkty. To miejsce idealne do zawarcia nowych kontaktów biznesowych, kontraktacji oraz zapoznania się z premierami produktów.

Warsaw Home to największe wydarzenie w Europie Środkowo-Wschodniej dla producentów i importerów z branży meblowo-dekoracyjnej. Proszę opo-

160

Why is this year’s edition of Warsaw Home is the place to be?

Mainly because Warsaw Home is the largest and fastest growing interior design expo in Central and Eastern Europe. Over 600 Polish and foreign companies will be showcasing their products. It’s a perfect place to network, make deals and see product launches.

Warsaw Home is the largest trade fair in the furniture and interior design industry in CEE. Can you tell us how it came about? What was your goal when you created this event?

I created Warsaw Home Expo because there was nothing similar in Poland.

Initially, the expo was created for Polish furniture producers, but it soon became clear that Poland is an attractive market for foreign companies and more than 150 of them will be presenting their product ranges this year.

Have you manage achieved this?

Yes, I have. I would even go so far as to say that Warsaw Home has exceeded my expectations. I never thought we’d be the fourth largest interior design event in Europe for three years running.

Warsaw Home brings together businesses and people who appreciate good design. It also presents numerous examples of world-class design.

© M . P.

tekst | by marianna kucharska

wiedzieć o początkach imprezy. Jaki cel przyświecał pani, kiedy je tworzyła?

Targi powstały dlatego, że brakowało tego typu imprezy wystawienniczej w Polsce.

Ekspozycja powstała z myślą o polskich producentach meblowych, szybko jednak okazało się, że polski rynek jest bardzo ciekawy również dla zagranicznych firm, których w tym roku pokaże się ponad 150.

Czyli cel udało się osiągnąć?

Tak, a nawet Warsaw Home przekroczyło moje oczekiwania. Nie spodziewałam się, że już w 3. roku będziemy na czwartym miejscu w Europie pod względem wielkości w rankingu imprez związanych z branżą wyposażenia wnętrz.

Warsaw Home to miejsce spotkań biznesowych i pasjonatów dobrego designu z dużą dawką designu na światowym poziomie. Czy zainteresowanie leży po obu stronach: polskich projektantów i zagranicznych?

Tegoroczna edycja targów skupi w jednym miejscu szerokie spektrum produktów oraz światowe firmy. To wydarzenie jest znane nie tylko w Polsce, ale i na świecie. W branży głośno było o decyzji Toma Dixona, który po raz pierwszy od 15 lat odmówił udziału w Milan Design Week, równocześnie wyróżniając nasze targi potwierdzeniem swojej obecności. Czuję się zainspirowana do dalszego działania, gdy widzę, jak rozpoznanie portfolio produktów i wymiana doświadczeń budują długofalowe relacje biznesowe z jednej strony, a z drugiej są wstępną platformą zakupową dla klientów indywidualnych.

Pamiętacie państwo również o młodych twórcach i młodych polskich markach, m.in. z myślą o nich odbywa się Poland Design Festival i Archiday.

Wyczuwam, że to również pani pomysł na niekonwencjonalną formułę i jej dynamiczny rozwój, na przenikanie się świeżych pomysłów i entuzjazmu młodych z uznaniem oraz doświadczeniem mistrzów i gwiazd designu?

Jak najbardziej stawiamy na młode osoby, bo to one często wychodzą z ciekawymi i świeżymi pomysłami. Moim celem jest dać im szansę do pokazania się na takim wydarzeniu, skonfrontowania z potrzebami producentów i nawiązania kontaktów.

To droga prowadząca do rozwoju. Dzięki temu ta branża żyje.

Obecności jakich polskich i światowych marek i znanych projektantów możemy spodziewać się podczas tegorocznej jesiennej edycji? Kto zawita do Warszawy z Mediolanu i Paryża?

W tym roku będą to takie firmy jak Vitra, Kartell, Magis, Cappellini czy wspomniany wcześniej Tom Dixon, B&B Italia oraz MOROSO. Są to firmy z najwyższej półki z bardzo długim doświadczeniem w branży oraz ikonami designu w ofercie.

Czegoś takiego w Polsce jeszcze nie było.

To już III edycja targów, które w ubiegłym roku cieszyły się rekordową frekwencją. Czym tym razem zaskoczycie zwiedzających?

Warsaw Home na pewno zaskoczy dynamiką rozwoju w tak krótkim czasie, skalą i jakością wydarzenia, licznymi wydarzeniami dodatkowymi oraz wybitnymi prelegentami takimi jak wspomniany wcześniej Tom Dixon czy Nika Zupanc. ■ Tekst powstał we współpracy z targami Warsaw Home.

I gather both Polish and foreign designers are keen to mark their presence at your event. Why do they want to attend and what do they contribute to Warsaw Home?

This year’s edition of Warsaw Home presents a wide range of products and world-class brands under a single roof.

It’s a prestigious event in Poland and beyond. Everyone in the industry has been discussing a recent decision taken

by Tom Dixon, who for the first time in 15 years, refused to take part in Milan Design Week, but has confirmed his appearance at our event. I feel inspired to carry on as I realise that on the one hand, getting an insight into product portfolios and exchanging experience build long-

term business relations, and on the other, the event serves as a pre-sale platform for individual customers.

You also invite young designers and young Polish brands. Poland Design Festival and Archiday is staged with this group in mind. I gather that the innovative formula and its dynamic growth is your idea, as is the combination of fresh ideas and enthusiasm of young designers with the prestige and experience of design icons and stars?

We’re giving centre stage to young designers, who often come up with exciting and fresh concepts. My goal is to help them mark their presence at the event, explore the needs of producers, and network. This road leads to growth, and makes the industry relevant and eventful.

Which Polish and international brands, and which celebrated designers, are expected to make an appearance during this year’s edition in autumn?

Which brands from Milan and Paris will be visiting Warsaw this year?

This year’s exhibitors include such brands as Vitra, Kartell, Magis, B&B Italia and the previously mentioned Tom Dixon. These are high-end brands with longstanding industry experience and a lot of design icons in their portfolios. We’ve never seen an event like this in Poland.

This is the 3rd edition of an expo that broke footfall records last year. What surprises do you have in store this year?

Warsaw Home has taken everyone by surprise with its rapid growth, its scale and quality, its numerous fringe events, and its many outstanding speakers, including Stefano Giovannoni, Nika Zupanc, and the previously mentioned Tom Dixon – all achieved in so short a time. ■ Written in conjunction with the Warsaw Home Fair.

KASIA PTAK Pomysłodawczyni i dyrektor targów Warsaw Home oraz festiwalu Poland Design Festival. Od 2014 r. związana z projektem Ptak Warsaw Expo. Wcześniej pracowała w obiektach Ptak Outlet i Ptak Fashion City. ❚ Founder and Director of the Warsaw Home Fair and the Poland Design Festival. Since 2014, she has been working on the Ptak Warsaw Expo project and earlier for Ptak Outlet and Ptak Fashion City.

161

GOOD ADDRESS

nasze rekomendacje

PRESTIGE ZONE

1

Strzelnica U27 organizuje również szkolenia strzeleckie na różnych poziomach zaawansowania.

2 3

W sezonie „Egzotyka 2018/19” Rainbow oferuje aż siedem kierunków z wylotem z Warszawy bezpośrednio komfortowym Dreamlinerem LOT-u. Brazylia, Meksyk, Kuba,Dominikana, Tajlandia, Wietnam i Mauritius – czekają.

Tylko teraz kierunki marzeń w znakomitych cenach! ❚ In the Egzotyka 2018/19 season Rainbow will be offering as many as seven destinations directly from Warsaw operated by the comfortable LOT Dreamliners. Brazil, Mexico, Cuba, the Dominican Republic, Thailand, Vietnam and Mauritius await you. These dream destinations are now available at bargain prices.

R.pl

2. DLA KONESERÓW for true connoisseurs

3. KOMFORT, JAKOŚĆ I BEZPIECZEŃSTWO comfort, quality and safety

Salon optyczny Andy&Mag Mokotowska to wyjątkowe miejsce na mapie Warszawy.

Można tu znaleźć niepowtarzalne marki, często dostępne wyłącznie w Andy&Mag, takie jak: Linda Farrow oraz Sama Eyewear czy Rolf Spectacles. Koneserom nieszablonowych kształtów, kolorów, kochających okulary, które mają „duszę”, proponujemy belgijską markę Theo Eyewear oraz LA Eyeworks. ❚ The Andy&Mag Mokotowska eyewear store is a very special place in Warsaw. You can find unique brands, often available exclusively from Andy&Mag, e.g.

Linda Farrow, Sama Eyewear, and Rolf Spectacles. If you have a penchant for unusual shapes, colours, or love eyewear with a “soul”, then the Belgian brand Theo Eyewear, and LA Eyeworks are simply must-haves

W Ożarowie Mazowieckim, zaledwie 20 km od centrum Warszawy, blisko zjazdu z autostrady A2, otwarto nowoczesną, krytą strzelnicę sportową. Zastosowane rozwiązania technologiczne i materiałowe w połączeniu z niebanalną architekturą stworzyły wyjątkowe miejsce: nowatorska i wydajna wentylacja, nowoczesne oświetlenie, prototypowa konstrukcja przegród między stanowiskami strzeleckimi, starannie dobrany arsenał – by strzelanie było przyjemnością.

Relaks gościom zapewnia klimatyczna sala klubowa, gdzie podawana jest aromatyczna kawa, w sąsiedniej, przestronnej i wygodnej sali konferencyjnej można organizować szkolenia, spotkania firmowe lub imprezy prywatne. ❚ In Ożarów

andyandmag.pl

162

Mazowiecki, just 20 km away from the centre of Warsaw, close to the A2 highway exit, an indoor sports firing range was just opened. The technological solutions and materials used in conjunction with great architecture all make this a unique place: innovative and efficient ventillation, modern lighting, a prototype structure of the partitions between the booths for shooters, and an excellent selection of guns are what makes shooting here a pleasure.

Guests can relax in the club room where aromatic coffee is served and the adjacent conference room can be rented as a training venue, for business meetings and private parties. u27.pl

© M . P.

1. EGZOTYKA. CZAS START! exotic destinations await

contents

SPIS TREŚCI LOT SKY BAR

164

LOT Sky Bar

SIATKA P OŁĄCZEŃ

168

Route map

FLOTA

172

Fleet

WYDARZENIA

173

LOT news

ROZRYWKA P OKŁADOWA

176

In-flight entertainment

163

ŚNIADANIE BREAKFAST

LUNCH

Dostępne w rejsach startujących przed 11:00

Dostępne w rejsach Available on flights

Available on flights departing before 11:00

2

3

4

1

7

5

6

6 1

4

2

5

3

1. DayUp BLACK

6

PLN

Mus jogurtowo-owocowy z dodatkiem węgla aktywnego Mix of fruit mousse and yoghurt with Activated Charcoal

2. DayUp RED

6

mieszanka ananasa, kiwi, jabłka i truskawek

6

z crunchy i sosem truskawkowym

8

PLN

PLN

6. Owsianka

Quaker Golden Syrup

Porridge

PLN

7. Croissant maślany z serem gouda i szynką dojrzewającą

10

PLN

Butter croissant PLN

with gouda cheese and prosciutto style ham

Chickpea Curry

8

PLN

PLN

5. Panierowany kurczak**

z purée ziemniaczanym i warzywami na parze

15

PLN

Breaded chicken breast

served with mashed potatoes and steamed vegetables

PLN

6. Świeże owoce

mieszanka ananasa, kiwi, jabłka i truskawek

8

PLN

Fresh fruit

mix of pineapple, kiwi, apple and strawberries

with carrots, onion, pepper and tomatoes

with crunchy and strawberry sauce

Rejsy krótkodystansowe

3. Ciecierzotto Curry

z kozim serem i burakami z dodatkiem czarnych oliwek, suszonych pomidorów oraz ogórka, z sosem musztardowo-miodowym

with beetroot and goat’s cheese, black olives, sun-dried tomatoes and fresh cucumber served with honey-mustard dressing

with radamer and mozarella cheese accompanied by black olives, red pepper and rocket served on whole wheat bread

z dodatkiem marchewki, cebuli, papryki i pomidorów

Natural yoghurt

Short-haul flights 164

12

z serami radamer i mozzarellą z dodatkiem czarnych oliwek, papryki i rukoli w pełnoziarnistej bułce

12

4. Sałatka*

Salad

Sandwich

Quaker Golden Syrup

PLN

PLN

Sandwich

2. Kanapka*

8

12

z domowym schabem, ogórkiem konserwowym oraz sosem musztardowo-miodowym w pełnoziarnistej bułce

with homemade ham, pickled cucumber and honeymustard dressing served on whole wheat bread

mix of pineapple, kiwi, apple and strawberries

Mus jogurtowo-owocowy z mango, kokosem i tapioką Mix of fruit mousse and yoghurt with mango, coconut and tapioca

4. Jogurt naturalny

8

Fresh fruit

Mus jogurtowo-owocowy z truskawkami i czereśniami Mix of fruit mousse and yoghurt with cherries and strawberries

3. DayUp PEARLS

5. Świeże owoce

1. Kanapka*

* Niedostępna w rejsach poniżej 1,5 h / not available on flights under 1,5 h ** Niedostępny w rejsach poniżej 2 h / not available on flights under 2 h Rejsy długodystansowe Long-haul flights

W wybranych rejsach oferta Sky Bar może być ograniczona lub niedostępna.

Rejsy czarterowe Charter flights

Wege Vege

Sky Bar offer is limited or not available on selected fights.

Bez glutenu Gluten free

Bez dodatku cukru No sugar added

ALKOHOLE SPIRITS

NAPOJE BEZALKOHOLOWE SOFT DRINKS

Dostępne w rejsach

Dostępne w rejsach

Available on flights

Available on flights

1

2

3

5

1. Sok jabłkowy Apple Juice

4

300 ml

1

5

2. Sok pomarańczowy Orange Juice

2 5

6

7

8

5

11

12

z trawą

Żubrówka

Bison Grass Vodka 50 ml

2. Wódka Żubrówka biała

Żubrówka

White Vodka 50 ml

3. Lemon Tree cytrynówka

Lemon Tree Flavoured Vodka 50 ml

4. Whisky Famous Grouse 50 ml

5. London’s Gin No 1 50 ml

6. Rum Kraken 50 ml

Rejsy krótkodystansowe Short-haul flights

10 10

PLN

7. Rum Bacardi 50 ml

PLN

8. Whisky Bushmills Black Bush

13

6

187 ml

12

PLN

10. Wino białe White wine 187 ml

12 12 12

PLN

11. Wino czerwone Red wine 187 ml

PLN

12. Cydr Lubelski Lubelski Cider 500 ml

PLN

13. Piwo Heineken Heineken Beer 330 ml

Rejsy długodystansowe Long-haul flights

W wybranych rejsach oferta Sky Bar może być ograniczona lub niedostępna.

PLN

12 12 15 10 10 10 8

6. Sok marchewkowo-bananowy Banana and carrot juice

330 ml

9. 7 Up

PLN

9

330 ml

10. Mirinda

10

330 ml

11. Tonic Schweppes

11

PLN

330 ml

12

PLN

12. Black Energy 250 ml

13. Lipton Ice Tea Peach 330 ml

13 14

PLN

Rejsy czarterowe Charter flights

PLN

PLN

14. Lipton Ice Tea Green 330 ml

15. 4move

15

250 ml

Wege Vege

Sky Bar offer is limited or not available on selected fights.

5

PLN

330 ml

8. Pepsi MAX

8

PLN

5

5. Sok tłoczony jabłko z bananem i marakują Pressed Apple Juice with Banana and Passion Fruit

330 ml

PLN

PLN

5

300 ml

7. Pepsi

50 ml

9. Prosecco Ponte

5

3. Sok pomidorowy Tomato Juice

300 ml

7 1. Wódka Żubrówka

300 ml

4. Sok tłoczony jabłkowy Pressed Apple Juice

4

10

PLN

300 ml

3

9

PLN

Bez glutenu Gluten free

5 5 5 5 5 5 5 5 5

PLN

PLN

PLN

PLN

PLN

PLN

PLN

PLN

PLN

Bez dodatku cukru No sugar added

165

PRZEKĄSKI SNACKS

NORDICA

Estońskie przekąski i napoje. Dostępne w rejsach obsługiwanych przez Nordica.

Estonian snacks and drinks.

Available on flights operated by Nordica.

Dostępne w rejsach Available on flights

2 3 1 1 4

2

1. Piwo

5

Saku Originaal

Beer

12

PLN

Saku Originaal 300 ml

2. Czekolada mleczna EV100, 20 g

7

Milk Chocolate

6

PLN

EV100, 20 g

6

10 9 8

1. M&M’s 90 g

2. Twix 75 g

3. Mars 70 g

4. Snickers 75 g

5. Bounty 57 g

6. Mieszanka studencka Nut Mix with raisins

10 5 5 5 5 8

PLN PLN

PLN PLN

8. Haribo Złote Misie Haribo Golden Bears

Rejsy krótkodystansowe

8

PLN

100 g

9. Pringles Original 10. Pringles Paprika 40 g

PLN

10 10

PLN

PLN

Uprzejmie prosimy o przygotowanie odliczonej kwoty za zakup. Załoga może odmówić sprzedaży produktu w sytuacji braku możliwości wydania reszty.

We kindly ask you to prepare the exact amount of money needed for your purchase. Crew can decline the purchase if change is not available. Thank you for your cooperation!

Dokładamy wszelkich starań, aby zapewnić pełen asortyment produktów. Przepraszamy za ewentualne ograniczenia w wyborze pozycji z menu.

We do our best to provide full selection, however please accept our sincere apologies if some items are not available during this flight.

Alkohol jest sprzedawany pasażerom powyżej 18. roku życia. Spożywanie własnego alkoholu jest zabronione.

We offer alcoholic beverages for passengers above 18 years old only. Consumption of your own alcohol on board is not permitted.

PLL LOT S.A. zastrzegają sobie możliwość zmiany cen bez wcześniejszego uprzedzenia. Z góry przepraszamy za utrudnienia.

All information is valid at the time of the publication. However, we reserve the right to make price alterations without prior notice. In case such situation please accept our sincere apologies.

Jeżeli chcą Państwo otrzymać fakturę za zakupy dokonane na pokładach naszych samolotów (Upgrade, Duty Free, SkyBar), prosimy o przesłanie danych do faktury wraz ze skanem potwierdzenia zakupu z terminala na adres mailowy: callcenter.faktury@lot.pl.

All information is valid at the time of the publication. However, we reserve the right to make price alterations without prior notice. In case such situation please accept our sincere apologies. If you wish to receive an invoice for your purchase made on board (Upgrade, Duty Free, SkyBar) please send your invoicing details along with a scan of proof of purchase to the following email: callcenter. faktury@lot.pl

100 g

Short-haul flights 166

PLN

100 g

40 g

PLN

5

7. Orzeszki ziemne Peanuts

Ceny towarów są podane w polskich złotych (PLN). Płatność może być realizowana gotówką w złotych polskich (PLN) oraz w euro (EUR) – również w bilonie, w dolarach amerykańskich (USD), w dolarach kanadyjskich (CAD) i w forintach węgierskich (HUF) – z wyłączeniem bilonu, lub za pomocą kart płatniczych. Maksymalna wartość jednorazowych zakupów dla kart VISA, MasterCard, Diners Club, JCB, American Express jest limitowana do 4000 PLN. W przypadku płatności kartą załoga może poprosić o okazanie paszportu lub innego dokumentu.

Prices are quoted in Polish Zloty (PLN). We gladly accept credit and debit cards, or cash in Polish Zloty (PLN), Euro (EUR) – including coins, and US Dollars (USD), Canadian Dollars (CAD) or Hungarian Forint (HUF) – except for coins. The maximum value of one-off purchases for VISA, MasterCard, Diners Club, JCB and American Express is limited to 4000 PLN. For payments made by credit/debit card you may be asked to present your passport or similar form of ID.

Rejsy długodystansowe Long-haul flights

W wybranych rejsach oferta Sky Bar może być ograniczona lub niedostępna.

Rejsy czarterowe Charter flights

Wege Vege

Sky Bar offer is limited or not available on selected fights.

Bez glutenu Gluten free

Bez dodatku cukru No sugar added

167

LOT NA ŚWIECIE

LOT in the world

Fort McMurray Edmonton

route map

Vancouver

Seattle

Saskatoon

Calgary

Portland

San Francisco

Winnipeg

Phoenix

San Diego

Québec Montreal Halifax

Toronto New York (Newark)

Chicago

Las Vegas

Los Angeles

Ottawa

Minneapolis

Cleveland Denver Pittsburgh New York (JFK) Atlanta Charlotte Dallas

SIATKA P OŁĄCZEŃ

Houston

Tampa

Orlando

Varadero Cancun

POŁĄCZENIA REGIONALNE regional routes

Puerto Plata

Punta Cana

Trondheim

Oslo

St Petersburg Stockholm

TALLINN

Rio de Janeiro

Gothenburg Copenhagen

Groningen

London (City)

Gdansk

Hamburg

Amsterdam Brussels

Olsztyn

Szczecin

Bydgoszcz Poznan Zielona Gora

Berlin

Vilnius

WARSAW Lublin

Wroclaw

Kiev (Boryspil) Kiev (Zhuliany)

Katowice

Krakow Rzeszow Lviv

Munich

Turin

Vienna

Budapest

Rijeka

Nice

Constanca Split

lot.com

London nowe kierunki/ City new destinations Split

Ohrid

168

połączenia Antalya LOT-u/LOT flights połączenia LOT-u realizowane we współpracy z linią Nordica/ LOT connections in cooperation with Nordica

Odesa

Antalya

Tel Aviv

połączenia sezonowe/ seasonal flights połączenia czarterowe/ charter flights

Katowice-Turyn od grudnia, BudapesztLondon City i Kraków- Tel Awiw od lutego przyszłego roku /Katowice-Turin from December, Budapest-London City and Kraków-Tel Aviv from February next year.

168

Yekaterinburg Kazan Samara

WARSAW

Astana

Krasnodar

Sapporo

Tbilisi

Antalya

Kefalonia

Larnaca Cairo

SIAT KA P OŁĄCZEŃ

Rzeszow Budapest

Yerevan

Beijjng

Tel Aviv

Seoul Fukuoka

Amman

Sendai

Tokyo

Taipei Hanoi

route map

Bangkok Ho Chi Minh

Phuket

Singapore

Mombasa

Denpasar

Mauritius Brisbane Perth

Sydney Adelaide Canberra

Melbourne

LOT NA ŚWIECIE połączenia LOT-u/LOT flights

Sydney połączenia code-share/code-share flights połączenia czarterowe/charter flights

lot.com

Krakow

Połączenia czarterowe do Varadero i Phuket od października, na Mauritius, do Mombasy, Cancun, Sajgonu, Bangkoku, Puerto Plata i Rio de Janeiro od listopada, a do Punta Cana od grudnia / Charter flights to Varadero and Phuket from October, to Mauritius, Mombasa, Cancun, Saigon, Bangkok, Puerto Plata and Rio de Janeiro from November, and to Punta Cana from December.

169

169

LOT W EUROPIE. POŁĄCZENIA Z I DO WARSZAWY LOT in europe. flights to and from warsaw Oslo

Helsinki

Tallinn

Stockholm Edinburgh

Gothenburg Billund

Copenhagen

Riga Palanga

St Petersburg

Moscow (Sheremetyevo)

Moscow (Domodedovo) Kaunas Vilnius Minsk

SIATKA P OŁĄCZEŃ

route map

Kaliningrad Hamburg Amsterdam London (Heathrow) Hannover Berlin WARSAW London (City) Düsseldorf

Kiev (Boryspil) Kharkiv Brussels Frankfurt Kiev (Zhuliany) Luxembourg Nuremberg Prague Lviv Stuttgart Munich Linz Vienna Zaporizhia Zurich Košice Salzburg Chisinau Graz Innsbruck Geneva Budapest Klagenfurt Odesa Cluj-Napoca Lyon Milan Ljubljana Zagreb Venice Turin Pula Bucharest Belgrade Nice Zadar Split Dubrovnik Barcelona Sofia Podgorica Skopje Istanbul Paris

Porto

Madrid

Lisbon

Ankara

połączenia bezpośrednie LOT-u/direct LOT flights

Lyon

połączenia code-share/code-share flights

London City nowe kierunki/new destinations Pula

połączenia sezonowe/seasonal flights

Turyn od grudnia br., London City od stycznia przyszłego roku/ Turin from this December, London City from January 2019.

BEZPIECZEŃSTWO

safety

Split BEZPIECZEŃSTWO NA POKŁADZIE SAMOLOTÓW LOT ❚ SAFETY ON BOARD LOT AIRCRAFT

Zakaz palenia (również papierosów elektronicznych) ❚ No smoking (including e-cigarettes)

Nie pijemy alkoholu wniesionego na pokład lub kupionego w Duty Free ❚ Do not drink alcohol brought on board or purchased in Duty Free

Podczas startu i lądowania laptop musi być wyłączony i umieszczony w kieszeni fotela lub na półce, a z telefonów komórkowych pasażerowie mogą korzystać wyłącznie w trybie off mode Wizerunek członków załóg podlega ochronie prawnej. Uprzejmie prosimy o uszanowanie prywatności i niefotografowanie/niefilmowanie naszych pracowników, a także o nierozpowszechnianie wizerunku bez ich zgody. ❚ During take-off and landing, laptops must be switched off and placed in the back seat pocket in front of you or on the shelf, and mobile phones can only be used in aeroplane mode.

The image rights of cabin crew members are protected by law. Please respect their privacy and do not photograph/film our staff and do not disseminate their image without their permission.

lot.com

TRANSAKCJE BEZGOTÓWKOWE NA POKŁADZIE ❚ NON-CASH TRANSACTIONS ON BOARD

170

Uprzejmie informujemy, że w celu zapewnienia bezpieczeństwa bezgotówkowych transakcji płatniczych na pokładach swoich samolotów LOT zbiera i przechowuje niektóre z Państwa danych, np. imię i nazwisko, numer dokumentu tożsamości, adres zamieszkania i numer miejsca zajmowanego na pokładzie. Podawanie tych danych osobowych podczas transakcji jest dobrowolne. W przypadku odmowy możliwe jest dokonanie standardowej płatności gotówkowej – bez użycia karty. Zapewniamy, że zbieranie, przetwarzanie, przechowywanie i udostępnianie danych odbywa się w sposób całkowicie bezpieczny i zgodny z ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych.

W każdym momencie mogą Państwo zwrócić się do nas z prośbą o informację o danych na swój temat przechowywanych przez LOT*, jak też skorygować ich treść. ❚ Please be advised that in order to ensure the security of payment transactions on board our aircraft, LOT is collecting and storing some of your personal data, e.g. your forename and surname, identity card number, residential address, and seat number. Providing this information is purely voluntary. You can still effect a cash transaction should you decline.

Please be assured that the collection, processing, storing and disclosing of personal data is carried out in a secure manner and in compliance with the Personal Data Protection Act of 29 August 1997. You have the right to request information regarding any personal data stored by LOT and correct it at any time. * Polskie Linie Lotnicze „LOT” S.A., ul. Komitetu Obrony Robotników 43, 02-146 Warszawa ❚ Polskie Linie Lotnicze “LOT” S.A., ul. Komitetu Obrony Robotników 43, 02-146 Warszawa

Specjalne oferty milowe Special mileage offers Wykorzystaj mile na połączenia LOT

Polskie Linie Lotnicze LOT wraz z programem Miles & More otwierają nowe możliwości. Teraz możesz zrealizować swoje marzenia o podróżach i wykorzystać mile na bilety lotnicze w atrakcyjnych stawkach milowych.

LOT oferuje ponad 100 bezpośrednich rejsów do miast Europy, Azji czy Ameryki Północnej. W 2017 roku do mapy połączeń LOT przybyło 27 nowych kierunków - w tym: Los Angeles, Berlin i Astana. Od początku bieżącego roku LOT otworzył już 12 nowych destynacji, m.in. z Warszawy do Singapuru, z Budapesztu do Nowego Jorku lub Chicago czy z Rzeszowa do Newark.

Wejdź na miles-and-more.pl i sprawdź nasze propozycje gromadzenia i wykorzystywania mil!

Spend your miles on LOT flights

LOT Polish Airlines along with Miles & More open up new horizons.

You can now live your dreams about travelling and spend your miles on award tickets in very attractive mileage amounts. LOT offers over 100 direct flights to many cities in Europe, Asia and North America. In 2017, LOT has added 27 new destinations to its route map - Los Angeles, Berlin and Astana. From the beginning of this year, LOT has opened 12 new destinations, for example: Warsaw - Singapore, from Budapest to New York and Chicago or from Rzeszow to Newark.

Visit miles-and-more.pl and check our earn and spend miles offers!

Okazje milowe

Miesięczne okazje milowe Polskich Linii Lotniczych LOT pozwolą Ci odkryć nowe, fascynujące kierunki podróży w atrakcyjnych cenach. Niezależnie od tego, czy planujesz wypad do dużego miasta, czy wypoczynek nad morzem, możesz wykorzystać mile i polecieć w jednej z trzech komfortowych klas: ekonomicznej (od 15 000 mil), premium (od 20 000 mil) lub business (od 25 000 mil).

Sprawdź nasze oferty na miles-and-more.pl i zarezerwuj bilet już teraz!

Mileage bargains

With LOT Polish Airlines monthly mileage bargains, experience exciting destinations at bargain prices. Whether you are planning a city break or a seaside holidays now you can reach your dream destination.

Spend your miles and fly in one of the LOT comfortable classes: economy (starting from 15,000 miles), premium (starting from 20,000 miles) and business (starting from 25,000 miles).

Take a look at the current offers on miles-and-more.pl and book your ticket now!

NajMILszy poniedziałek

Rozpocznij tydzień od atrakcyjnej promocji milowej na połączenia LOT-u.

Co dwa tygodnie wejdź na stronę lot.com i sprawdź co nowego przygotowaliśmy. Bilety nagrody na wybrane połączenia w klasie ekonomicznej możesz zarezerwować już od 7 000 mil w obie strony za pośrednictwem Centrum Obsługi Programu Miles & More pod numerem +48 22 5 777 222.

Monday sMILEs

Start the week with attractive mileage offers on LOT flights. Every two weeks visit lot.com and check our newest promotions. Award tickets on selected destinations are available in economy class for 7 000 award miles round trip. Please contact our Miles & More Team via phone +48 22 5 777 222 to book your ticket.

SAMOLOTY DALEKODYSTANSOWE

long-haul aircraft

Boeing 787-9 Dreamliner

Boeing 787-8 Dreamliner

NEW 2018

3/7 * 62,82 m 60,17 m 875 km/h 13 350 km 24/21/249

F LOTA fleet

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc BC/PEC/EC Capacity

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc BC/PEC/EC Capacity

8 56,72 m 60,17 m 875 km/h 12 650 km 18/21/213

LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

LOT ECONOMY CLASS

Dla Twojego komfortu fotele rozkładają się do pełnej pozycji leżącej. The seats fully recline to a flat position for ultimate comfort.

Specjalnie dla Ciebie klasa ekonomiczna o podwyższonym standardzie.

A premium economy class designed especially with you in mind.

System rozrywki pokładowej z indywidualnymi monitorami.

An in-flight entertainment system with individual screens

SAMOLOTY ŚREDNIO- I KRÓTKODYSTANSOWE

Boeing 737 MAX 8

medium and short-haul aircraft

Boeing 737-800

Boeing 737-400

NEW 2018

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

4/12 ** 39,52 m 35,92 m 839 km/h 5750 km 186

Embraer 195

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

12 38,65 m 28,72 m 870 km/h 3990 km 112

lot.com

Bombardier DHC-8Q400

172

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

12 32,83 m 28,42 m 666 km/h 2500 km 78

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

4 39,47 m 35,78 m 834 km/h 5435 km 186

Embraer 175

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

12 *** 31,68 m 26,00 m 870 km/h 3300 km 82

Bombardier CRJ900ER

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

9 36,34 m 24,85 m 790 km/h 2500 km 90

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

3 36,40 m 28,90 m 795 km/h 3500 km 162

Embraer 170

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

6 29,90 m 26,00 m 870 km/h 3700 km 70

Bombardier CRJ700ER

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

2 32,33 m 23,25 m 790 km/h 2650 km 70

* dostawy kolejnych zamówionych samolotów tego typu w przyszłym roku / * deliveries of more of the ordered aircraft of this type expected next year ** dostawy kolejnych w ramach dwóch kontraktów w latach 2018-2019 / ** deliveries of more aircraft under two contracts scheduled for 2018-2019 *** w tym dwa do dyspozycji rządu / *** including two aircraft at the government’s disposal

172

ZŁÓŻ WNIOSEK O WIZĘ submit your visa application

WY DARZE NIA

x MAZUREK: NOWY SALONIK BIZNESOWY mazurek: a new business lounge LOT uruchomił na Lotnisku Chopina w Warszawie salonik biznesowy Mazurek. Business Lounge jest położony w strefie non-Schengen, na parterze (obok salonu Bolero).

Korzystać można z niego codziennie od godz. 6:30 do 23. Pasażerowie mają w Mazurku dostęp m.in. do wyśmienitych posiłków i napojów (także alkoholowych), codziennej prasy i magazynów, gniazdek USB, toalet i pryszniców. Wnętrze Mazurka zostało zaprojektowane w nurcie polskiego designu, a meble, sprzęty i oświetlenie zostały zamówione od polskich producentów. Niewątpliwym atutem tego miejsca jest też efektowny widok na płytę lotniska.

Salonik jest przeznaczony dla pasażerów LOT-u i Star Alliance. Mogą z niego korzystać m.in. pasażerowie klasy biznes i posiadacze kart lojalnościowych Miles & More: srebrnej Frequent Traveller, złotej Senator i czarnej HON Circle. Klienci LOT-u mogą korzystać już z dwóch saloników biznesowych na Lotnisku Chopina. Przypominamy, że w strefie Schengen działa lubiany przez pasażerów Business Lounge Polonez. ❚ LOT has recently opened the Mazurek business lounge at Warsaw Chopin Airport. The Business Lounge is located in the non-Schengen area on the ground floor (next to the Bolero Lounge). It is open daily from 6:30 until 23:00. Mazurek offers gourmet meals and beverages (including alcoholic drinks), daily press and magazines, USB sockets, toilets and showers. Its interiors are a showcase of Polish design – the furniture, fittings and lamps are all the work of Polish manufacturers. Its biggest draw is the spectacular view of the airport’s apron.

The Lounge is open to LOT and Star Alliance passengers. Business class passengers and Miles & More loyalty cardholders – Silver Frequent Traveller, Gold Senator and Black HON Circle – can all avail themselves of its products and services. Warsaw Chopin Airport has two business lounges for LOT passengers. The Polonez Business Lounge is the favourite and is located in the Schengen area.

Nowy salonik biznesowy Mazurek ❚ The new Mazurek business lounge.

lot.com

© ISTOCK , PIOTR KALBA

LOT news

Od wniosków składanych w tym miesiącu zależy, czy Polska wejdzie do amerykańskiego programu bezwizowego. 30 września kończy się obecny amerykański rok budżetowy, który trwa od 1 października 2017 r. Jeśli chcemy wejść do Visa Waiver Program, w tym okresie odrzuconych wniosków o wizy B1/B2 (biznesowe i turystyczne) powinno być mniej niż 3 proc. Rok wcześniej było ich 5,9 proc., tym razem wynik może być jednak znacznie korzystniejszy, ponieważ jakość wniosków się poprawia. LOT jest uczestnikiem programu „Bez wiz do USA”, o którym można usłyszeć m.in. z zapowiedzi pokładowych. Przez cały wrzesień trwa też wizowy konkurs LOT-u i Mastercard, w którym wygrać można m.in. 50 dwuosobowych biletów do USA. W tym roku polski paszport został sklasyfikowany na 12. miejscu w światowym rankingu Henley & Partners (o dwa miejsca lepiej niż rok wcześniej). Bez wizy można z nim wjechać do 175 krajów, wśród których wciąż brakuje jednak USA. Polska jest dziś jedynym krajem strefy Schengen, od obywateli którego Amerykanie wciąż wymagają wiz, dlatego czas to zmienić. ❚ Applications submitted this month will determine whether Poland will be included in the US Visa Waiver Program. The current fiscal year started on 1 October 2017 and ends on 30 September 2018. If we want to be included in the Visa Waiver Program, the number of rejected B1/B2 visa applications (business and tourist) needs to fall below 3 per cent. The rejection rate stood at 5.9 per cent last year, but the results might be better this year, as the quality of applications has been improving. LOT has joined the “Travel visa-free to the US” programme, which is promoted via inflight announcements. The LOT and Mastercard visa competition, which offers prizes such as 50 double tickets to the US, continues until the end of September. This year, the Polish passport moved up two places over the previous year to rank 12th in the global Henley & Partner Index. Polish passport holders can travel visa-free to 175 countries, but the list does not include the US. Today, Poland is the only Schengen Area country whose citizens require a visa to enter the US. It’s time that changed.

173

SYSTEM ROZRYWKI POKŁADOWEJ / in-flight entertainment

SYSTEM ROZRYWKI P OKŁADOWEJ in-flight entertainment system

FILMY ❚ MOVIES

TV ❚ TV

GRY ❚ GAMES

O NAS ❚ ABOUT US

lot.com

E-READER

We wrześniu w ramach naszej oferty rozrywki pokładowej w rejsach dalekiego zasięgu oferujemy Państwu ponad 100 filmów i seriali (w tym produkcje: chińskie, rosyjskie, japońskie, koreańskie, węgierskie, niemieckie) oraz koncerty, programy rozrywkowe i gry. Ponadto, w systemie rozrywki pokładowej znajdą Państwo zakładkę „O nas”, która zawiera historię naszych linii lotniczych. Miło nam poinformować, iż specjalnie dla naszych pasażerów w ostatnim czasie znacząco poszerzyliśmy ofertę filmową oraz listę albumów muzycznych dostępnych na pokładzie. Od niedawna mamy również przyjemność zaprezentowania Państwu repertuaru węgierskiego oraz niemieckiego. Z kolei naszym najmłodszym pasażerom polecamy w tym miesiącu filmy takie jak: „Paddington 2” czy „Wyszczekani”. ❚ In September, on our long-haul flights, we would like to offer you over 100 movies and TV series (including: Chinese, Russian, Japanese, Korean, Hungarian, and German productions) as well as concerts, and a selection of entertaining shows and games. We encourage you to check them out yourself aboard our long-haul flights. Please take a look at the “About us” section which contains the history of LOT Polish Airlines. We’re more than happy to inform you that in the recent time we enriched our offer with additional movies and music albums. Also, we encourage you to discover Hungarian and German cinema, which have recently joined our movie lineup. Our youngest passengers may like animated movies such as: Paddington 2 or Show Dogs.

DLA DZIECI

176

AUDIO ❚ AUDIO

DLA DZIECI ❚ KIDS

WYSZCZEKANI (2018) ❚ SHOW DOGS

for kids

PADDINGTON 2 (2017)

INIEMAMOCNI (2004) ❚ T HE INCREDIBLES

WYBRANE NOWOŚCI WE WRZEŚNIU /selected new movies in september

DEADPOOL 2 (2018)

KOCHAJĄC PABLA, NIENAWIDZĄC ESCOBARA (2017) ❚ LOVING PABLO

HAN SOLO: GWIEZDNE WOJNY – HISTORIE (2018) ❚ SOLO: A STAR WARS STORY

FOUR HANDS (GERMANY) (2017)

TOMBSTONE FOR FIREFLIES (JAPAN) (2008)

FORGOTTEN (KOREA) (2017)

THE ROLE (RUSSIA) (2013)

1945 (HUNGARY) (2017)

WISHED (CHINA) (2017)

SYST E M ROZRYWKI P OKŁADOWEJ in-flight entertainment system

KINO MIĘDZYNARODOWE / international cinema

LEJDIS (2008)

PSY (1992)

PRZESŁUCHANIE (1990)

lot.com

KLASYKA KINA POLSKIEGO /polish classics

177

Chorwacja to kraj o niezwykle bogatym dziedzictwie kulturowym, nienaruszonej przyrodzie i wspaniałej kuchni.

Croatia is a land of rich cultural heritage, unspoilt nature and great cuisine.

Odkryj chorwacki półwysep Istria!

Exploring Croatia’s Istrian peninsula!

N T ajwiększy półwysep na Morzu Adriatyckim, na swojej 450 km linii brzegowej, oferuje znacznie więcej niż słońce i plaże. Dzięki swoim naturalnym i kulturowym atrakcjom jest to jedna z najlepiej skrywanych tajemnic Europy i miejsce zdecydowanie warte odwiedzenia.

Na Istrii znajduje się wiele bezcennych zabytków jak amfiteatr z I wieku w Puli czy bazylika Eufrazjana w Poreču wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Na Istrii od kwietnia do października jest wiele możliwości spędzania czasu na świeżym powietrzu. Spróbuj jazdy na rowerze, trekkingu, jazdy konnej, paralotniarstwa, gry w tenisa, gry w golfa, żeglarstwa. Odkrywanie podwodnego piękna z jego rafami, jaskiniami i wrakami ....

Słynne grzyby trufle, pyszna suszona szynka pršut, ryby i owoce morza prosto z Adriatyku oraz domowe makarony intrygują kubki smakowe gości. Doskonałym atutem są również doskonałe wina, zarówno czerwone, jak i białe, Malvasia, Merlot czy Teran. Istria w 2018 została uznana, po raz trzeci z rzędu, za najlepszy region do produkcji oliwy z oliwek na świecie.

he largest peninsula in the Adriatic Sea offers much more than sun and beaches set along 450 km of coastline.

With its natural and cultural attractions, it is one of the best-hidden secret of Europe and a destination definitely worth visiting.

Istria is home to notable cultural attractions such as a first-century amphitheatre in Pula and the Euphrasian Basilica in Porec, a UNESCO World Heritage site.

There are lots of things to do when it comes to outdoor activities, especially from April to October - cycling, trekking, riding, paragliding, play tennis or golf, sailing, explore the underwater beauty with reefs, caves and shipwrecks,....

The famous underground mushroom called the truffle, famous air dried prsut (ham), the freshest of Adriatic fish and seafood and homemade pasta are what attract visitors in addition to the superb red and white wines, such as Malvasia, Merlot and Teran.

Istria has been declared best olive oil region in the world also in 2018, for the third time in a row.

Odkryj szeroką ofertę miejsc noclegowych: Discover a wide offer of places to stay:

Hotele i ośrodki turystyczne, małe hotele butikowe, kempingi i glamping na wybrzeżu, prywatne wille z basenami i apartamentami.

Discover a wide offer of places to stay: hotels and tourist resorts, small boutique hotels, camping sites and glamping on the coast, private villas with pools and apartments.

Zafunduj sobie usługi światowej klasy w hotelach Adults Only lub pozostań jak w raju na małej, pozbawionej ruchu kołowego wyspie. Podróżujesz z dziećmi? Nie ma problemu, spędź idealne wakacje w jednym z nowych ośrodków dla rodzin.

Get the celebrity treatment with world-class service at Adults Only hotels or stay like in paradise on a tiny traffic-free island. Travelling with children? No problem, spend a perfect holiday in one of the new resorts for families.

n o i t a c a V

Istria

www.istra.com

HAPPY FEET CARRY HAPPY PEOPLE

SheFoot products will make your daily care a real pleasure, and will make your feet carry you lightly through the world.

Hypoallergenic SheFoot products do not contain artificial colours, parabens, pegs or silicones.

Hypoalergiczne kosmetyki SheFoot uczynią codzienną pielęgnację przyjemnością i sprawią, że Twoje stopy lekko poniosą Cię w świat. Zrób prezent swoim stopom, a odwzajemnią się na każdym kroku.

www.shefoot.com

Zamów wyjątkowe produkty na Airkiosk.lot.com

Odbierz je na pokładzie lub w domu.

Order unique products on Airkiosk.lot.com Receive them on board your plane or at home. www.airkiosk.lot.com

Airports_in_poland_Kaleidoscope_205x265_5mm.pdf

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

1

10/07/2018

09:21

Tiffi_Kaleidoscope_0918.indd 1

06/08/2018 11:08