Philippe Vandenberg 1952 – 2009 EVIL – EXIL – VILE
“Er bestaat, denk ik, weinig of geen kunst over het geluk. De mens heeft dat niet nodig.” Zo liet Philippe Vandenberg optekenen in zijn laatste interview met dit blad (zie <H>ART #34 van 27 maart 2008). Kunst over het geluk is inderdaad overbodig; dat geluk zelf is dat natuurlijk niet. Philippe Vandenberg werd dood aangetroffen in zijn atelier op dinsdagochtend 30 juni. In de nacht van maandag op dinsdag heeft de kunstenaar zelfmoord gepleegd. Er is iets stuitend aan de manier waarop zijn dood in de media verscheen. Vandenberg kende zijn grootste successen en diepste nederlagen op een moment waarop de Belgische kunstwereld nog een dictatuur was. De telefoon van Jan Hoet, de belangrijkste speler in die tijdsspanne, moet roodgloeiend gestaan hebben die dinsdag, afgaande op de citaten in de kranten. Men kan zich afvragen wie er op dat moment een boodschap had aan zijn suggestie dat het misschien allemaal wel te verwachten was. Jan Hoet is de man die Vandenberg gemaakt en gekraakt heeft. Gemaakt, omdat het niet zo moeilijk was om Vandenberg van bij het begin te herkennen als een buitengewoon authentieke kunstenaar, een kunstenaarschap ‘serious as cancer’, een ‘natural born artist’, een kunstenaarschap dat misschien wel thuishoorde in een andere tijd maar ook in het nu voluit zijn relevantie bewees. Gekraakt, omdat Hoet op een bepaald moment letterlijk “te veel” werk van de kunstenaar zag. Te veel werk in de collecties van privéverzamelaars, te veel tentoonstellingen met werk van Vandenberg, zelfs te veel schilderijen in het atelier van de kunstenaar (wie anders dan de kunstenaar zelf had daar iets te zoeken dan?). Ten aanzien van Vandenberg, een kunstenaar met een existentiële drijfveer, was zoiets een schlemielige opmerking. Hoet zelf heeft dat ook ingezien en publiekelijk mea culpa geslagen (verontschuldigingen die door Vandenberg aanvaard zijn), maar eigenlijk was het toen al te laat. De perceptie en appreciatie van het oeuvre was lange tijd te gronde vergiftigd. Pas in de laatste jaren van zijn leven kon men opnieuw een tentoonstelling van Vandenberg zien zonder aan Jan Hoet te denken. En misschien is het zo dat, als Vandenberg de affaire achter zich kon laten, veel banalere stervelingen zoals ikzelf dat ook moeten kunnen, maar toch dit: heer Hoet, oude man, mijn generatie heeft op geen enkel moment te veel Vandenberg gezien. Ik ga u daar niet voor bedanken.