Programmaboekje Share! Symposium Virtualiseren in Avans

Sharing our E-experience!

Kennisdeling over gevorderde projecten waarin docenten ICT-middelen toepassen in lesgeven en begeleiden project Virtualiseren in Avans van de zes Techniek- en ICT-academies

Projectgroep Virtualiseren in Avans Avans Hogeschool Februari 2013, Breda Dit boekje is een initiatief in het kader van het symposium Share! over virtualiseren in het onderwijs op 28 februari 2013

2

Virtualiseren in Avans 1

Inleiding

Voor u ligt een boekje met een verzameling van projectinitiatieven en ervaringen van docenten binnen de techniek- en ICT- opleidingen van Avans Hogeschool. De zogeheten gevorderde projecten zijn binnen het project Virtualiseren in Avans (ViA) van de zes techniekacademies uitgevoerd om docenten met het gebruik van ICT-middelen in het lesgeven aan en begeleiden van studenten te laten experimenteren. Het primaire doel van ViA is de kwaliteit van de leeromgeving te verbeteren met gebruikmaking van ICT-middelen, waarbij de student er in positieve zin iets van merkt zoals een hogere betrokkenheid, betere leerprestaties of een efficiĂŤnter leerproces.

In het kader van kennisdeling willen wij u inzicht geven in de verschillende gevorderde projecten die vanaf 2010 tot nu zijn uitgevoerd of nog lopen.

Virtualiseren in Avans Dit project is opgezet om aantrekkelijker, effectiever en efficiĂŤnter onderwijs voor studenten te realiseren door middel van (didactisch) gebruik van ICT middelen in het lesgeven aan en begeleiden van studenten.

ViA is een project van deze academies: AI&I: Academie voor Industrie & Informatica AB&I: Academie voor Bouw & Infra AIB: Academie voor ICT & Business AMUX: Academie voor Media & User Experience ATM: Academie voor Technologie & Management ATGM: Academie voor de Technologie van Gezondheid en Milieu

3

Binnen het project wordt er op drie niveaus aandacht besteed aan het professionaliseren van docenten.

Professionalisering op drie niveaus: Virtualiseren in Avans richt zich op drie verschillende niveaus van de professionaliseringspiramide: basis, gevorderd en expert.

Op het basisniveau kunnen de docenten verschillende trainingen volgen waarin ze instrumenteel en didactisch vaardiger worden en waarmee zij direct oefenen met het gebruik van digitale tools in hun onderwijs. De trainingen zijn: Blackboard, Sociale Media, Multimedia, Digitaal toetsen, Smartboard, Office en ePortfolio. Vanaf studiejaar 20102011 is hiermee gestart.

Op het gevorderde niveau krijgen docenten, zoals gezegd, de tijd en ruimte om met een eigen idee aan de slag te gaan.

In de vorm van een eigen gevorderd project zullen zij een vorm van ICT gaan toepassen in hun eigen lespraktijk.

Daarnaast zijn er nog de expertinitiatieven. De insteek is academieoverstijgend waardoor er meer samenwerking tussen de verschillende academies wordt gerealiseerd. Een voorbeeld hiervan is het project OER (Open Educational Resources). Hierin wordt gekeken naar de mogelijkheden om het onderwijs te verbeteren door onder andere bestaande open beschikbaar onderwijsmodules of -materiaal te gebruiken binnen de eigen les of het eigen curriculum.

In dit boekje zijn de gevorderde projecten onderverdeeld in verschillende thema’s:

4

Virtualiseren in Avans -

Digitale ondersteuning bij het studeren Virtuele onderwijsmodules Virtuele fysieke onderwijsopstelling Digitale toepassing in het klaslokaal Screencasts en video’s Onderwijs en begeleiding op afstand Serious gaming De Virtual Reality Cave Mee met de innovaties in het vakgebied

Van elk project kunt u de doelstelling, de aanpak en eventueel behaalde resultaten lezen. De beschrijvingen zijn gebaseerd op projectvoorstellen, overleg met betrokken docenten en beschikbare end reviews.

Meer informatie Ieder project wordt afgerond met een end review. Van afgeronde projecten zijn de end reviews beschikbaar en kunnen worden opgevraagd bij de communicatiemedewerker binnen het ViA-project: Anne Gordijn. Contactgegevens van betrokken docenten of medewerkers van ieder project zijn achter in dit boekje te vinden.

Ben je werkzaam binnen een van de techniek- of ICTacademies en wil je ook een gevorderd project starten?

Neem dan contact op met de projectexpert van jouw academie (zie hoofdstuk 4 voor contactgegevens).

Met dank aan alle betrokken medewerkers.

Veel inspiratie toegewenst!

Anne Gordijn en Milou Hekhuizen (PR & communicatie) Mirjam Winkelmolen (onderwijskundige, e-learning) Ook namens Ralph Simons (projectleider) & projectgroep ViA

5

2

Inhoudsopgave

1

Inleiding .................................................................. 3

2

Inhoudsopgave ......................................................... 6

3

Gevorderde projecten ................................................ 9 3.1

Digitale ondersteuning bij het studeren ............... 9

Meer op maat met online wiskundetraining Aleks .......... 9 Drillster geeft student meer vertrouwen .................... 11 Virtuele helpdesk Celbiologie via Big Blue Button ........ 12 Toepasbaarheid Khan Academy voor wiskunde ........... 14 Verbanden leggen met digitale tijdslijnen geschiedenis 16 Peer feedback via blog bij schriftelijk rapporteren ....... 17 Training Online Engels ............................................. 19 Instaptoets Engels: keuze voor programma ............... 20 Hogeschooltaal en blog binnen Helpdesk Spelling........ 21 Digitale toetsbanken wiskundige vraagstukken ........... 23 3.2

Virtuele onderwijsmodules ............................... 24

MOOC informatica deeltijd ...................................... 24 Virtuele Minor GIS: de eerste MOOC? ........................ 25 Meer gemotiveerd starten door virtueel proefstuderen . 26 Multimediale statistiek modules open source .............. 27

6

Virtualiseren in Avans 3.3

Virtuele fysieke onderwijsopstelling ................... 29

Edulab en Edulab online: fabriek in de klas ................ 29 Virtuele trainingsmodule voor beoordelen kweken ....... 31 DeskTopXorter: oefenen met virtuele sorteerinstallatie 33 3.4

Digitale toepassing in het klaslokaal .................. 34

Digitaal vergrootglas in de klas ................................. 34 3.5

Screencasts en video’s .................................... 36

Screencast Werkwoordspelling ................................. 36 Screencasts over programmeren in Javascript ............ 38 Screencasts in plaats van handleidingen MySQL ......... 40 Studenten aan de slag door interactieve screencasts ... 41 Screencasts over complexe onderwerpen Milieukunde . 42 Samenhang in beeld met video over storytelling ......... 44 Wiskunde screencasts ............................................. 45 Screencasts differentiĂŤren........................................ 47 Videobeoordeling van vaardigheden training Celkweek 48 Beter voorbereid op staal-en betonpractica ................ 49 Tekentechnieken .................................................... 51 Belang communicatie binnen de bouw in beeld ........... 52 3.6

Onderwijs en begeleiding op afstand ................. 54

Afstandsonderwijs binnen minor Medische Diagnostiek 54 Social media voor stagebegeleiding op afstand ........... 56

7

3.7

Serious gaming .............................................. 58

Onderzoeksvaardigheden oefenen: serious game FLO . 58 Managementgame Sharkworld.................................. 60 3.8

De Virtual Reality Cave .................................... 62

Bioinformatica in 3D in de Cave ................................ 62 Plaats delict in de Cave ............................................ 64 Haptic feedback in de Cave ...................................... 65 3.9

Mee met de innovaties in je vakgebied .............. 67

Bouw Informatie Model (BIM) en iBook en OpenBIMlab 67 Fablab: leren werken met de 3D-printer .................... 70 4

Contactgegevens .................................................... 72

8

Virtualiseren in Avans 3

Gevorderde projecten

3.1

Digitale ondersteuning bij het studeren

Meer op maat met online wiskundetraining Aleks Niet alle studenten zijn even sterk in wiskunde. Erg prettig dat er dan een programma is als Aleks om studenten maatgericht te kunnen begeleiden bij het vergroten van hun kennis en inzicht, of hen geheel zelfstandig aan het werk te zetten (bijvoorbeeld tijdens de zomer). Aleks1 is een online wiskundeprogramma en biedt (herhaald) opgaven aan, geeft verdiepende uitleg waar studenten fouten maken en geeft de student inzicht in zijn voortgang. De docent kan alles monitoren. In voorgaand studiejaar is het programma getest bij een groep deeltijdstudenten binnen de academie voor Technologie van Gezondheid en Milieu (ATGM). In 2012-2013 wordt Aleks ingezet binnen het reguliere onderwijsprogramma in de Helpdesk Rekenvaardigheden in jaar 1 en in de Helpdesk Wiskunde in jaar 2. Het programma is bepalend voor de invulling van contactmomenten (totaal 4 uur) in de helpdesk. Tijdens de helpdesk gaat de docent in op vragen en werken studenten door in Aleks.

1

www.aleks.com of via QR-code

9

Voorlopig resultaat: in de eerste pilot bij deeltijd is gebleken dat het slagingspercentage op een eindtoets 8% hoger lag dan dat in voorgaand jaar. Maaike van den Ham: “Op deze manier vergt het lesgeven minder tijd en is de kwaliteit van de wiskundeles minder afhankelijk van een individuele docent” én “sommige studenten vonden het heerlijk en hebben meer geoefend dan gewoonlijk”. Aandachtspunt is, bij deze groep, dat Aleks Engelstalig is. Google translate biedt veelal een uitkomst. Het gebruik van Aleks in de Helpdesk Rekenvaardigheden valt qua zelfsturing en tijdsbesteding door studenten tegen. Dit is wellicht meer te wijten aan de helpdesk-vorm (te vrijblijvend), dan aan het gebruik van het programma Aleks zelf. Een enkeling steekt er veel uren in. De meerderheid heeft de urennorm niet gehaald. Echter, zij krijgen wel inzicht in hun rekenvaardigheidsniveau en hun eigen mate van zelfsturing (laag). Maaike geeft aan dat ze Aleks daarom volgend jaar als onderdeel van de reguliere cursussen Rekenvaardigheden en Wiskunde wilt opnemen en dat daartoe Aleks op de boekenlijst moet komen. De studentevaluatie en effectmeting van het gebruik van Aleks binnen de helpdesks volgt nog. Voor volgend studiejaar er binnen de academie plannen om sowieso alle MBO-instromers en alle aanmelders met alleen wiskunde A in het pakket het programma verplicht te laten volgen.

Daarnaast is er voor Aleks een “verbredingsproject” opgezet om ook andere academies te ondersteunen bij het opstarten.

De Academie voor Technologie en Management (ATM) zet nu de eerste stappen.

Digitale tool(s): Aleks en Blackboardcourse Status: afgerond (end review beschikbaar) en lopend project Contact: Maaike van der Ham, Hans van Amelsvoort en Mirjam Winkelmolen, ATGM

10

Virtualiseren in Avans Drillster geeft student meer vertrouwen Avans is de eerste hogeschool die met het programma Drillster werkt.

Drillster2 is een webbased memoriseringstool die studenten ondersteunt bij het leren van theorie en is niet gebonden aan een bepaald vakgebied.

Studenten kunnen oefenen met drills waarin random vragen worden aangeboden. Het bijzondere aan Drillster is dat het rekening houdt met de ‘vergeetcurve’: antwoorden die je niet weet, maar óók de antwoorden op vragen die je wel weet worden regelmatig herhaald. Drillster spoort studenten aan om te oefenen door meldingen te sturen over het beheerspercentage van de stof. De docent kan de studenten monitoren. In het project binnen de Academie voor ICT & Business (AIB) is Drillster ingezet in het vak Informatieontsluiting (2011-2012) waarin het beheersen van vakjargon een voorwaarde is om een ‘classificatie’ te kunnen bouwen. Studenten oefenen met drills (1 per hoofdstuk; door docent gemaakt). Dit is niet verplicht gesteld en deelname heeft geen invloed op beoordeling. Met de drills wil men in dit geval inhaken op ‘onthouden en begrijpen’ (van taxonomie van Bloom).

Tip: bekijk het demofilmpje op de site van Drillster.

Resultaat: het lijkt erop dat studenten die Drillster hebben gebruikt hoger scoren op hun tentamen Informatieontsluiting (2011-2012). Sebastiaan Mooij: “Studenten geven aan dat ze met meer vertrouwen hun tentamen ingaan. Ze vinden het prettig om een instrument te hebben waarmee ze hun 2

www.drillster.com of via de QR-code

11

leerproces kunnen sturen. Dit geeft hen houvast. En studenten stellen gemakkelijker vragen tijdens de les over definities”. De tool is eenvoudig en intuïtief in gebruik. Als docent kan je beter inspringen op (blijkbaar) moeilijke onderwerpen tijdens de les.

Tip aan docenten: “Laat studenten de drills vullen met vragen (onder redactie van docent). Dit scheelt tijd voor de docent.

En: bij vrijwillig gebruik hoef je niet perse te monitoren, wel bij verplicht gebruik” (Sebastiaan Mooij).

In het huidige studiejaar gaat de docent het binnen AIB weer gebruiken. Daarnaast is er voor Drillster een verbredingsproject opgezet om ook andere academies te ondersteunen bij het opstarten.

De Academie voor Industrie & Informatica (AI&I) zet nu ook de eerste stappen. Ook de technische integratie binnen het Avans netwerk is een van de activiteiten van het verbredingsproject.

Digitale tool(s): Drillster Status: afgerond project (end review beschikbaar) Contact: Sebastiaan Mooij, AIB Bron afbeelding: drillster.com

Virtuele helpdesk Celbiologie via Big Blue Button Tijdens de Helpdesk Celbiologie (ATGM) krijgen studenten gedurende een beperkt aantal uren extra begeleiding op dit vakgebied.

Maatwerk is daarbij noodzakelijk (inhoud en tempo), maar docenturen zijn schaars binnen de

12

Virtualiseren in Avans helpdesk. De wens is om meer contacttijd en specifieke feedback te genereren door via een ‘vragenuurtje’ het webconferencing software Big Blue Button in te zetten. Big Blue Button (BBB) heeft onder andere audio-, video- en chatfunctionaliteiten en is beschikbaar binnen het netwerk van Avans via Surfconext: http://bbb.avans.nl (pilot status).

De docent heeft voor studenten een powerpoint inclusief audio-uitleg opgenomen in een screencast en studenten kunnen deze voorafgaand aan het vragenuurtje doornemen.

In het vragenuurtje stellen ze er op afstand live vragen over via de chat. Ze hebben dan al in de 1e bijeenkomst een korte instructie gehad in het werken met BBB. De docent geeft antwoord via de chat (tip: gebruik bij grotere groepen voornamelijk de chatfunctie en bij 1-op-1 contact de audiofunctie). De docent doorloopt de powerpoint tijdens de live sessies op afstand en gebruikt de highlight functie om de aandacht van studenten te richten. De docent heeft er deze keer bewust voor gekozen om niet met webcams te werken (geen meerwaarde).

Deze aanpak is gecombineerd met offline zelfstandig werken aan opdrachten, zoals gebruikelijk. Verder is er gewerkt met online modules Mastering Biology behorend bij het boek, die doorgaans goed worden gebruikt door studenten.

De aanname is dat studenten gemotiveerder zijn om aan de slag te gaan. Zij hebben ook aangegeven dat de digitale aanpak hun studiegedrag positief beïnvloed. Wenselijk is dat het studieresultaat gelijk blijft of verbetert.

13

Voorlopig resultaat: studenten kunnen vlot overweg met Big Blue Button. Walter van Gils geeft aan dat “door deze aanpak hij meer op maat kon werken omdat het meer ruimte geeft aan studenten om (individueel) vragen te stellen en zij die ruimte nu ook meer nemen”. Het digitaal lesmateriaal is nu ontwikkeld en kan worden hergebruikt, wat tijdsbesparing oplevert. Een volgende keer zal hij tussentijds nog een extra live contact inbouwen om meer commitment naar elkaar te kweken. Verder wil hij van het helpdeskuur een nog meer actieve werkvorm te maken door gelijktijdig aan opdrachten te werken en elkaar online peer feedback te geven (bijvoorbeeld via het Blackboardforum).

Tip aan docenten: regel een back-up-platform c.q. -plan voor het geval de tool of het netwerk niet werkt.

Big Blue Button is ook gebruikt in het ViA-project “Afstandsonderwijs binnen de minor Medische Diagnostiek”.

Digitale tool(s): Big Blue Button, powerpoint incl. audio, Blackboard.

Status: lopend project Contact: Walter van Gils, ATGM

Toepasbaarheid Khan Academy voor wiskunde Tijdens de lessen wiskunde wordt theorie uitgelegd waarmee de studenten buiten de lessen om moeten oefenen.

De uitleg van de docent is dan niet meer beschikbaar. Als studenten vastzitten, kunnen ze niet direct een docent raadplegen. Zou je daarvoor de instructievideo’s van Kahn

14

Virtualiseren in Avans Academy voor kunnen gebruiken? Binnen de Academie voor Bouw & Infra (AB&I) is onderzoek gedaan.

De Khan Academy is een open resource website3 met videomodules voor wiskundeopgaven.

Tijdens het project is onderzocht hoe instructiemodules ingezet kunnen worden om het wiskundeonderwijs te ondersteunen en of het mogelijk is om zelf modules samen te stellen.

Door deze modules te gaan gebruiken wil de docent ervoor zorgen dat de uitleg altijd voorhanden is. Studenten kunnen dan zoveel opgaves maken als nodig is om zich de theorie eigen te maken.

Resultaat: de docent heeft na vooronderzoek de Kahn Academy modules níet in zijn lessenserie geïmplementeerd, omdat de modules niet voldoende overeenkomen met de eigen lesstof (voor wiskunde 1 grotendeels toepasbaar, echter voor wiskunde 2 en 3 nauwelijks). Wél heeft hij een overzicht van links naar interessante modules per onderwerp gemaakt voor collega wiskundedocenten. De conclusie is dat de videomodules vooral handig zijn om de studenten vrijwíllig te laten oefenen. Op die wijze biedt de docent het dan nu ook aan studenten aan. De docent heeft ontdekt dat je zelf geen modules kan samenstellen.

Desondanks tipt Jos van Weert andere docenten: “Als je denkt dat de Khan Academy interessant kan zijn voor jouw onderwijs, begin dan gewoon op de eerste pagina van de website en werk er doorheen. Er staan veel mooie dingen op die wellicht bruikbaar zijn en/of tot inspiratie leiden”.

3

www.khanacademy.org of via QR-code

15

Digitale tool(s): Kahn Academy modules Status: afgerond project (end review beschikbaar) Contact: Jos van Weert, AI&I

Verbanden leggen met digitale tijdslijnen geschiedenis Studenten vinden het lastig om verbanden te leggen tussen de drie stromen van geschiedenislessen binnen de Academie voor Media & User Experience (AMUX): muziek, beeldende kunst en designgeschiedenis. Deze drie stromen worden door drie docenten in drie (op zichzelf staande) geschiedenislessen belicht. Om het leerproces te verbeteren is er een manier gezocht om de verschillende tijdslijnen op een aantrekkelijke en overzichtelijke manier aan de studenten (digitaal) te presenteren. In het project zijn verschillende softwareprogramma’s onderzocht, waaronder TimeRime.

Resultaat: het bestaande tijdslijnprogramma TimeRime4 is als meest geschikt uit de bus gekomen. Het is een instapklaar programma dat gemakkelijk gevuld kan worden met informatie. Alex Segers tipt andere opleidingen omdat “TimeRime ook goed kan worden in gezet bij bijvoorbeeld het opzetten van een portfolio (eigen studiehistorie) of bij projectmanagementopdrachten (project uitzetten in de tijd)”.

Let wel op bij het online zetten van educatief materiaal, in het kader van auteursrechten. Vermeld bronnen op correcte wijze.

4

http://www.timerime.com

16

Virtualiseren in Avans Digitale tool(s): TimeRime Status: afgerond (end review beschikbaar) Contact: Alex Segers, AMUX

Peer feedback via blog bij schriftelijk rapporteren Schriftelijk rapporteren blijft moeilijk voor de studenten. Met name het formuleren van gedachten en onderzoeksresultaten is lastig. Daarnaast is gebleken dat studenten moeite hebben met het kritisch lezen van teksten van medestudenten en hier opbouwende feedback op te geven. Dat is jammer, want het geven van feedback (tops en tips) helpt een student jĂşist de eigen schrijfvaardigheid te verbeteren. Bijkomstig voordeel voor de docent kan zijn dat het meer tijd oplevert wanneer studenten elkaar feedback geven.

Daarom wil de docent van de Academie voor Technologie van Gezondheid en Milieu (ATGM) in een Blackboardcourse een blog gebruiken waarin peer feedback kan plaatsvinden. De betrokken docenten bekijken de feedback en kunnen reageren met tips. In de les worden aan de hand van de blog de teksten en feedback besproken.

17

Resultaat: deze werkwijze verhoogt de betrokkenheid van de studenten en zij geven aan dat het geven van feedback hen helpt in hun schrijfproces. Ze worden kritischer op elkaars en eigen werk. Edwin Melis: “Voor de docenten werkt het tijdsbesparend want de docenten kijken alleen nog een selectie na en worden meer de coach van de bloggers.”

In de toekomst wil de docent bekijken hoe studenten nóg beter op elkaar kunnen reageren (leren feedback geven en ontvangen, en werken in duo’s) en is er nog veel meer te halen uit het werken met de blog en het invullen van de rol van ‘coach’.

Tip voor docenten: “Gebruik meteen de blogfunctie. Dat is voor dit doel een betere keuze gebleken dan de discussiefunctie binnen Blackboard. En werk met de blog per projectgroep in plaats van per klas, voor overzichtelijkheid” (Edwin Melis).

Een korte presentatie (ruwe versie) over het resultaat kan je bekijken in: Blackboardcourse Expertgroep Virtualisering > videos gevorderde projecten > mapje feedback geven via blog bij schriftelijk rapporteren. Ook is een Prezi5 beschikbaar Video met uitleg.

Zie ook QR-codes voor: videopresentatie over resultaat door docent of Prezi van docent.

Digitale tool(s): blog in Blackboard Status: afgerond (end review beschikbaar) Contact: Edwin Melis, ATGM Prezi

5

http://prezi.com/uoptu_up_gau/feedback-centraaleditin-detraining-schriftelijk-rapporteren/?auth_key=2b528549479cb 5d3f9dec6d85311452a12922669

18

Virtualiseren in Avans Training Online Engels Hogeschoolbreed is het gewenste eindniveau van de Engelse taalvaardigheid voor studenten niveau B2. Zodoende ook voor de Academie voor Technologie van Gezondheid en Milieu. De lessen Engels blijken momenteel niet voldoende om dit niveau bij het afstuderen te behalen. Om dit te bereiken is onder andere dit project gestart waarin het instapniveau van alle eerstejaars studenten via een online test6 (Oxford Placement Test) wordt bepaald. Vervolgens kan de online Campus Language Training aan hen worden aangeboden.

Voorlopig resultaat: 126 studenten hebben de instaptoets gemaakt, waarvan bijna 60% studenten B2-niveau7 of hoger scoren. De andere studenten krijgen (sterk) het advies om de online Campus Language Training te gaan volgen in de volgende onderwijsperiode, waarbij de docent de student op afstand gaat bijsturen. De docent gaat de ervaringen van studenten nog evalueren en een effectmeting doen. Kees Rodenburg: “De academie beseft nu dat zij met de resultaten het onderwijs effectiever en selectiever kan inrichten: ‘goede studenten’ kunnen we extensiever onderwijs aanbieden én daarnaast kunnen deze studenten worden ingezet bij ondersteuning in een mogelijk volledige online cursus”.

Digitale tool(s): Oxford Placement Test, Campus Lanquage Training Status: lopend project Contact: Kees Rodenburg, ATGM

6 7

Oxford Placement test, website www.oxfordenglishtesting.com Op basis van aanpak van Academie van Management en Business.

19

Instaptoets Engels: keuze voor programma Binnen de Academie voor Technologie & Management (ATM) zal aan dezelfde hogeschoolbrede doelstelling moeten worden voldaan als de ATGM (zie vorig project).

Binnen de ATM is het niveauverschil tussen de studenten groot. Dit maakt het voor de docent lastig de lessen op een effectieve manier vorm te geven: voor de ene student is het niveau te hoog, de andere student is al toe aan complexere leerstof. Om de studenten het juiste onderwijs aan te kunnen bieden, wil men een instaptoets introduceren.

Echter, de ATM gaat minder pragmatisch aan de slag en wil eerst de verschillende testen die er op de markt zijn onderzoeken: Oxford, Cambridge, Mondiale en Hogeschooltaal.

Tijdens dit project wil de docent Engels bekijken welke toets het niveau van de student het beste bepaalt, waarbij wel dient te worden opgemerkt dat: “The digital test is using only reading (and listening). The presumption is that reading is linked to writing and speaking is linked to listening. Therefore, the digital test will only test reading hoping to give information also about writing. Similarly, the digital test will check listening hoping to give information about speaking� (Veronica Pruim-Stavila).

Door in de toekomst deze test vervolgens aan het begin van de opleiding af te nemen zijn de studenten vanaf het begin bewust van hun niveau en is er genoeg tijd om samen met de docent hun Engels naar het gewenste niveau te brengen.

20

Virtualiseren in Avans Resultaat: de docent heeft de verschillende producten met elkaar vergeleken op basis van verschillende criteria zoals accuraatheid, duur, kosten, gebruikersvriendelijkheid software en beschikbaarheid helpdesk door leverancier. Voor de accuraatheid van de test heeft de docent de scores op de test vergeleken met een face-to-face en schrijftoets uit het eigen onderwijs. Na alle criteria in beschouwing te hebben genomen, kwam de Oxford Placement test als beste uit de bus.

Dit gedegen vooronderzoek krijgt een vervolg: de ATM gaat in 2012-2013 de test gebruiken binnen twee opleidingen, technische bedrijfskunde en technische informatica (pilot).

Er is een uitgebreid evaluatierapport beschikbaar en een videopresentatie inclusief powerpoint over de resultaten van het onderzoek.

Digitale tool(s): geteste instaptoetsen Engels (zie boven) Status: afgerond (end review volgt nog) Contact: Veronica Pruim-Stavila, ATM

Hogeschooltaal en blog binnen Helpdesk Spelling Hogeschooltaal, een online taalvaardigheidstraining, wordt al op meerdere plekken binnen Avans aangeboden om studenten sneller en beter op het gewenste taalniveau voor Hoger Onderwijs te brengen. Uit vooronderzoek door de Academie voor Technologie van Gezondheid en Milieu komt het advies dat het zelfstandig volgen van Hogeschooltaal veel discipline vergt en dat studenten

21

daarom begeleiding moeten krijgen. Die begeleiding kan gaan over welke modules de student gaat volgen, afspraken over deadlines en terugkoppeling over de theorie. Hoe moet die begeleiding er nu off- en online, oftewel blended learning, uitzien? Binnen de Helpdesk Spelling wordt ervaring opgedaan met het inzetten van Hogeschooltaal in combinatie met het bijhouden van een blog in Blackboard.

Voorlopig resultaat: 30 studenten hebben Hogeschooltaal gebruikt en leveren een logboek over activiteiten, tijdsduur en resultaat in via Blackboard. Docenten hebben zicht op vorderingen (scoringspercentages).

In klassikale bijeenkomsten (4x1 uur) wordt het softwareprogramma ge誰ntroduceerd, wordt er dieper ingegaan op moeilijke stof en maken studenten een diagnostische toets.

Studenten formuleren daarna hun eigen vervolgtraject wat ook wordt opgenomen in het logboek. De eerste resultaten uit een periode-evaluatie tonen aan dat studenten tevreden zijn met de aanpak en dat er op een aantal kinderziektes na (begin 2013 is een nieuwe, mooiere versie gelanceerd) goed mee te werken is. In de volgende onderwijsperioden wordt de helpdesk wederom op deze manier aangeboden, waarna een volledige evaluatie volgt. Een student wordt ingezet op een vragenuur om studenten te begeleiden.

Tip aan docenten: gebruik de blog om studenten te dwingen om na te denken over wat ze hebben gedaan en wat ze hebben bereikt.

De handleiding van de Helpdesk Spelling en ondersteunende powerpoint voor studenten over het gebruik blogfunctie en Hogeschooltaal is beschikbaar, mede als het adviesrapport van het vooronderzoek.

22

Virtualiseren in Avans Digitale tool(s): Online training Hogeschooltaal (via link binnen bb.avans.nl) en blog in Blackboardcourse.

Status: lopend project Contact: Marian Kat-de Jong, ATGM (vooronderzoek: Nathalie Marquez Luzardo, ATGM)

Digitale toetsbanken wiskundige vraagstukken Om studenten te helpen minder vast te lopen bij het maken van wiskunde huiswerkopgaven is het plan binnen de Academie voor Bouw & Infra om zelf een databank op te zetten met wiskundige toetsvragen (meerkeuze- en open vragen) op verschillende niveaus (onthouden/begrijpen, toepassen en analyseren).

De studenten kunnen dan uit deze databank at random een toets samenstellen. Met deze toets kunnen zij oefenen met verschillende onderwerpen zoals differentiaalrekening en algoritmische opgaven. Op deze manier kan de student in zijn eigen tijd en tempo zijn kennis toetsen en zich verder verdiepen in de theorie. Het doel is om het slagingspercentage van de cursussen algoritmische vaardigheden en differentiaalrekenen te verhogen.

Voorlopig resultaat: bij uitgave boekje onbekend Digitale tool(s): Blackboard toetsfunctionaliteit Status: lopend project Contact: Theo van Pelt, AB&I

23

3.2

Virtuele onderwijsmodules

MOOC informatica deeltijd Massive Open Online Courses (MOOC’s) zijn (meestal) gratis online cursussen die ter beschikking worden gesteld via platforms als Udacity, Coursera of Canvas8.

Voor en door deeltijdstudenten Informatica wordt gekeken wat de mogelijkheden zijn van het gebruik van een MOOC binnen de opleiding (Academie voor ICT & Business).

Studenten testen een module ‘Software Testing’ via Udacity.

Het doel is om het onderwijs efficiënter en aantrekkelijker vorm te geven door studenten de kans te geven plaats- en tijdsonafhankelijk te werken. Door docenten wordt ervaring opgedaan met het inbedden van MOOC’s in het reguliere onderwijs.

Voorlopig resultaat: voorbereidingen worden getroffen voor de uitvoering in het vierde kwartaal waarbij nu twee voltijdstudenten worden ingezet om een MOOC over softwaretesting, ‘how to make software fail’ van Udacity te volgen.

Digitale tool(s): MOOC via Udacity Status: lopend project Contact: Marice Bastiaensen, Maurice van Haperen en Ralph Simons, AIB 8

www.udacity.com (via QR-code), www.coursera.org of www.canvas.net

24

Virtualiseren in Avans Virtuele Minor GIS: de eerste MOOC? Drie academies werken samen aan een (internationale) virtuele minor over Geografische Informatie Systemen (GIS).

Binnen deze minor leren studenten met de software ArcGIS te werken en toe te passen binnen casussen.

Onderwijs geven door middel van online video-instructies, presentaties en toetsen laat studenten herhaaldelijk studeren in hun eigen tempo en op een zelfgekozen moment. Tevens wordt de druk verminderd op PC-lokalen c.q. apparatuur. Dรกt is het idee achter deze virtuele minor.

Op deze manier kunnen (meer) studenten vanuit verschillende opleidingen (bouwwereld, milieukunde, ICT) individueel en met elkaar in de minor werken, terwijl het niet meer belasting geeft voor de betrokken docenten. Alle cursusonderdelen (materiaal, instructie, opdrachten, quizen, interactieprocessen) zijn gevirtualiseerd en via een digitaal didactisch concept binnen de minor aangeboden. In het bestaande onderwijs worden deze onderdelen momenteel uitgetest.

Doelgroepen: voltijdstudenten, deeltijders, internationale studenten, langstudeerders. Misschien wordt dit wel de eerste MOOC (Massive Online Open Course) van Avans Hogeschool?

25

Voorlopig resultaat: bij het testen van de eerste training (Intro to GIS) zijn er, volgens de docent, betere resultaten behaalt door het gebruik van de virtuele video-instructie (screencast) in de GIS- training.

De digitaal didactische aanpak is ontwikkeld en meer dan twee derde van de virtuele onderdelen is klaar. Dit is door docenten ontwikkeld of er is handig gebruik gemaakt van Open Educational Resources (OER).

Digitale tool(s): Camtasia, Google+ (docs, sites, hangout), Blackboard, Prezi Status: lopend project Contact: Nathan Bowden, ATGM, Maurice van Haperen, AIB, Henk van de Wetering AB&I

Meer gemotiveerd starten door virtueel proefstuderen Vanwege het ruime aanbod van opleidingen hebben middelbare scholieren vaak moeite met het maken van de juiste keuze voor hun vervolgstudie. Daarnaast is er niet altijd genoeg zicht op de inhoud van de verschillende opleidingen.

Een verkeerde keuze zit in een klein hoekje. Het zou mooi zijn als leerlingen (4, 5 en 6 VWO), voordat zij hun keuze maken, meer inzicht kunnen krijgen in het vakgebied van hun potentiĂŤle opleiding.

Om deze reden wil de Academie voor Technologie en Management (ATM) een virtueel proefstudeertraject van de opleiding Gezondheidszorgtechnologie ontwikkelen. Het doel is dat dit traject leerlingen een beter beeld geeft van deze opleiding. Hierdoor kunnen zij een beter afgewogen beslissing nemen over wel of niet kiezen voor deze studierichting en zijn ze gemotiveerder wanneer ze starten. Ook is de verwachting

26

Virtualiseren in Avans dat dit hun studietraject efficiënter en effectiever zal maken.

Het traject zal bestaan uit een vijftal opdrachten welke de leerlingen op afstand maken en waar een student en/of docent feedback op geeft, mogelijk via een video spreekuur. In het vierde kwartaal wil de coördinator van de opleiding, Bart Kapteijns, een start maken.

Digitale tool(s): onbekend Status: start Contact: Bart Kapteijns, ATM

Multimediale statistiek modules open source Binnen de opleiding Technische Bedrijfskunde van de Academie voor Industrie & Informatica was het plan om voor de cursus Statistiek zelf interactieve screencasts met Adobe Captivate te gaan ontwikkelen en daarbij Google sites te gaan gebruiken om met een Wiki-tool een FAQ in te richten.

Het oefenen van vraagstukken is een belangrijk onderdeel om de stof te begrijpen en toe te kunnen passen. De student kan dan in zijn eigen tijd en tempo de lesstof eigen maken en hierdoor beter voorbereid een les of een tentamen in gaan. Ook bij afwezigheid kan de theorie op een makkelijke manier worden ingehaald.

Het is echter anders gelopen…een goed voorbeeld van hergebruik van Open Educational Resources (OER)!

Voorlopig resultaat: de docent, Johan Wouters, heeft een erg goede en bruikbare site ontdekt met een grote

27

verzameling interactieve multimediale modules over de basisbeginselen van de statistiek9.

De modules bevatten tekst, instructievideo’s (met slimme tags), simulaties, diagnostische vraag- en antwoordtestjes en feedbackopties. Voor de universiteit in kwestie is het een inleidend vak, maar zeker relevant voor bachelor onderwijs en het sluit aan bij het boek van de docent. De ontwikkelende universiteit heeft alles belangeloos open source aangeboden aan de docent (content, html) en deze is nu bezig om het geheel op een Avans server interactief beschikbaar te stellen10. Aan de laatste details wordt momenteel gewerkt. Op deze wijze kan de opleiding de site volledig naar eigen inzicht aanpassen en vragen toevoegen.

De docent gaat met 10 studenten de modules testen (Engelstalig). Op basis van dit onderzoek wordt er besloten of verder gebruikt volgt en of het Nederlandse boek mogelijk zelfs geheel wordt vervangen door de content van de site.

Impressie van de Avans statistieksite:

Digitale tool(s): www.onlinestatbook.com (open source) Status: lopend Contact: Johan Wouters, AI&I 9

www.onlinestatbook.com

10

http://statistiek.aii.avans.nl/ of via QR-code

28

Virtualiseren in Avans 3.3

Virtuele fysieke onderwijsopstelling

Edulab en Edulab online: fabriek in de klas Tot voor kort moest je als docent of student fysiek in het practicumlokaal aanwezig zijn om van de faciliteiten gebruik te kunnen maken. Peter van den Berg van de Academie voor Industrie & Informatica (AI&I) heeft samen met Actemium in Veghel een technische toepassing ontwikkeld waarbij studenten vanuit het Edulab binnen de hogeschool de hightech faciliteiten kunnen bedienen die in het Edulab in Veghel staan. Het betreft een opstelling van een transport- en een procesinstallatie. Daarop is voortgeborduurd met Edulab Online. Doel was om reistijd te beperken of op te heffen en om vaardigheden te kunnen oefenen die in de beroepspraktijk ook steeds vaker nodig zijn (op afstand besturen en beheren van installaties). Door gebruik te maken van een snelle internetverbinding is het technisch mogelijk om dat op afstand te doen: dat is Edulab Online. In het voorjaar 2012 is vooral ervaring opgedaan met het opzetten van een online verbinding met een besturing (installatie) op afstand (Edulab Online).

Om zo in de toekomst dit in de lessen van IndustriĂŤle automatisering te kunnen gebruiken. Die ervaring moet nog worden opgedaan. Er is daartoe al lesmateriaal ontwikkeld, inclusief een Edulab wiki. Het huidige project richt zich op het digitaliseren en online beschikbaar stellen van lesmateriaal in een digitale leeromgeving, zodat de videolessen kunnen worden gebruikt in de lessen en op termijn ook live lessen (streaming) kunnen worden gevolgd van een instructie in het Edulab in Veghel.

29

De betrokken docent is in het huidige studiejaar niet meer voor die lessen beschikbaar. Kennisdeling is dus noodzakelijk, zeker als je weet dat wanneer je Edulab Online in de les wilt toepassen een half uur voorbereidingstijd een vereiste is.

Voorlopig resultaat: een docent begeleidt een afstudeerstudent om volledig digitaal onderwijs te ontwikkelen over het gebruik van de procesinstallaties, en specifiek over het gebruik van ontwerptools (ISA88).

Dit alles wordt in de vorm van een MOOC, Massive Open Online Courseware, gegoten. Peter van den Berg denkt bij een MOOC-format aan: “E-learning materiaal voor een bepaalde onderwerp gefaseerd vrijgeven met de bedoeling om die synchroon en online door een groep studenten te laten volgen vaak in combinatie met opdrachten die in een vast tijdsframe gemaakt kunnen worden. Studenten worden aangemoedigd om elkaar te helpen via een online forum, of iets dergelijks.

Het meest interessante is om mensen met gelijke interesses als het ware te ‘sychroniseren’ in de tijd”. Binnen dit project wordt daardoor dus door docenten en studenten ervaring opgedaan met het ontwikkelen van screencasts en het aanbieden van live colleges op afstand ter ondersteuning van deze ‘virtuele fysieke opstelling’.

Het voorlopig resultaat is een digitale leeromgeving “ISA88 Ontwerpen De Limonadefabriek”11, ontwikkeld binnen AI&I.

11

http://s88course.appspot.com/ of via QR-code

30

Virtualiseren in Avans Impressie van de digitale leeromgeving over ISA88:

En wordt onderzocht of de Edulab wiki op een Avans-server kan worden aangeboden, aangezien de huidige wiki-software niet meer wordt doorontwikkeld.

Het uitgebreide projectvoorstel met meer info is opvraagbaar.

Digitale tool(s): simulatiesoftware, Camtasia, Google courseware, Python Status: lopend Contact: Peter van den Berg, William van Lith (student), AI&I

Virtuele trainingsmodule voor beoordelen kweken Diagnostiek van de microbiologie is een vak waarin studenten kweken beoordelen. Tot nu toe is dit binnen de Academie voor Technologie van Gezondheid en Milieu (ATGM) alleen mogelijk door fysiek kweken te maken in een laboratorium.

Het doel binnen dit project is om dit

31

studenten zelfstandig te laten oefenen met beoordelen van kweken door authentiek digitaal beeldmateriaal beschikbaar te maken. Op deze manier zijn ze beter voorbereid op de fysieke practica en voor het werk in de praktijk. Er is er geen kans op besmettingsgevaar, er zijn er geen materiaalkosten, geen sprake van afval en de laboratoria worden minder belast. Het project heeft tot doel met de twee externe partijen (in kader van: digitaliseren kweken en authentiek beeldmateriaal) een trainingsmodule te ontwikkelen en te implementeren in het onderwijs. De wens is dat in deze trainingsmodule een geautomatiseerd feedbacken monitoringssysteem te gebruiken is, zodat fysieke begeleiding en feedback vanuit opleiding niet nodig is.

Voorlopig resultaat: in voorgaand studiejaar is een goede samenwerking ontstaan met een bedrijf dat apparatuur ontwikkelt om kweken te digitaliseren (Kiestra) en met het St. Elisabeth Ziekenhuis in Tilburg die authentiek digitaal beeldmateriaal van patiĂŤntkweken beheert. Momenteel wordt uitgezocht hoe het beeldmateriaal en mogelijk ook bestaande instructiemodules binnen het Avans netwerk c.q. Blackboard gebruikt kan worden. Daarna kan men beoordelen welke interactieve onderdelen mogelijk zelf ontwikkeld kunnen worden via Blackboard of een andere digitale toepassing en kan men deze vervolgens door studenten laten testen.

Digitale tools: gedigitaliseerd beeldmateriaal, digitale instructiemodules, Blackboard Huidige status: lopend Contact: Carla Remesal, Nicole van den Braak en Liesbeth Nuyens, ATGM.

32

Virtualiseren in Avans DeskTopXorter: oefenen met virtuele sorteerinstallatie DeskTopXorter (DTX) is een tafelmodel sorteerinstallatie. Avans heeft vier van deze installaties in huis. Dat is te weinig om alle studenten te laten oefenen. Een oplossing is om een digitale versie maken.

Studenten Industriële Automatisering in jaar 1 worden ingezet om het virtuele model te ontwikkelen.

Resultaat: een digitale versie van de sorteerinstallatie. Een impressie van het model is al beschikbaar via onderstaande link12 of via de QR-code. Er kan nu gebruik gemaakt worden van screencasts en er kan digitaal geoefend worden met het bedienen van de DTX (in periode 3 2012-2013). Er is ervaring opgedaan met het ontwikkelen van dit digitale model door studenten en bedrijven. Daarnaast is er lesmateriaal ontwikkeld over simulatie.

Peter van den Berg “Het is voor studenten een unieke en leerzame ervaring: het werkveld is nog niet zo ver met het ontwikkelen van simulatieprogramma’s. De studenten weten nu hoe ze met relatief goedkope middelen simulaties mogelijk kunnen maken.” Voor meer technische details: zie End Review.

Digitale tool(s): simulatiesoftware Status: afgerond (end review beschikbaar) Contact: Peter van den Berg en Joan Schrasser, AI&I

12

http://youtu.be/u9RxH5Nubbo of via QR-code

33

3.4

Digitale toepassing in het klaslokaal

Digitaal vergrootglas in de klas Tijdens instructielessen over de microchip demonstreert de docent de opbouw van de elektronische schakelingen op de microchip.

Omdat de microchip erg klein is (ongeveer 10 x 8 cm), moet de docent voor die demonstratie de klas door en per groepje studenten uitleg geven. Dit creëert veel onrust in de les en is erg tijdrovend. Om dit op te lossen wil docent Thijs Eerens van de Academie voor Media & User Experience een opstelling ontwikkelen om live handelingen te kunnen weergeven op het Smartboard: een digitaal vergrootglas.

Resultaat: een fysieke opstelling plus software programma (digitaal vergrootglas) ontwikkeld door docent, waarmee hij de opbouw van de elektronische schakelingen op de microchip aan zijn bureau kan uitvoeren terwijl de studenten allemaal mee kunnen kijken via het grote scherm. Dit zorgt voor rust in de klas en een meer effectieve onderwijsvorm, waardoor de studenten een hoger niveau kunnen bereiken. Thijs: “Alle studenten zijn op hetzelfde moment op dezelfde vragen van anderen en op uitleg van de docent gericht. De docent kan voorin de klas blijven, met zijn gezicht naar de studenten toe”.

De opstelling bestaat uit een statief met webcam en de software MAXMSP. Thijs werkt momenteel aan een gebruikersvriendelijke interface voor de softwaretoepassing.

Inmiddels wordt deze opstelling ook gebruikt bij het vak Tekentechnieken door Paul ‘t Hullenaar.

34

Virtualiseren in Avans

Een impressie van het gebruik van deze toepassing in de klas door beide docenten ĂŠn de opstelling is te zien in dit filmpje13, of scan de QR-code.

Digitale tool(s): Digitaal vergrootglas-software: MAXMSP en vergrootglas-opstelling (statief incl. webcam) Status project: afgerond (end review beschikbaar) Contact: Thijs Eerens, AMUX

Naast dit project zijn er meerdere initiatieven bekend van docenten die digitale tools c.q. social media tools in de klas toepassen om studenten te activeren, zoals: Socrative, Today’s Meet, Padlet, etc.

13

http://youtu. be/qazJA7uq7wk of via QR-code

35

3.5

Screencasts en video’s

Screencast Werkwoordspelling Jantien Donkers: “De reden dat we dit project gestart zijn is tamelijk egoistisch….

Studenten moeten de taaltoets halen in jaar 1. Veel studenten hebben daar moeite mee en komen niet door de instaptoets heen en hebben behoefte aan uitleg. Dat vergt veel lestijd over theorie. Het betreft onderwijs aan honderden studenten”. Zij geeft samen met Anke Strang les aan zes voltijd- en drie deeltijdopleidingen binnen de Academie voor Technologie en Management (ATM).

Doordat er tijdens de cursus Werkwoordspelling veel tijd wordt besteed aan het uitleggen van de theoretische kennis blijft er minder tijd over om te oefenen en voor het behandelen van knelpunten. Om dit te verbeteren willen de docenten per onderwerp (tegenwoordige tijd, verleden tijd, voltooide tijd, onvoltooid deelwoord, vervoegen van werkwoorden uit het Engels, werkwoord als bijvoeglijk naamwoord) screencasts maken waarin de theorie wordt behandeld (de zes onderdelen van de taaltoets). Op deze manier kunnen studenten naar behoefte voor en na de lessen de theorie in hun eigen tijd en eigen tempo doornemen. Reeds vaardige studenten hoeven dan de uitleg niet verplicht ‘uit te zitten’ omdat die lessen komen te vervallen. Contacturen kunnen effectiever worden gebruikt voor het stellen van vragen.

36

Virtualiseren in Avans Resultaat: de theorie over werkwoordspelling is in een serie van zes screencasts nu permanent beschikbaar in een aparte Blackboardcourse van ATM: “ATM Screencasts Werkwoordspelling”. Ze zijn óók als iPad-versie te bekijken!

“Vooral deeltijdstudenten zijn complimenteus in hun feedback over het gebruik ervan” (Jantien). De docenten houden meer tijd over voor het lesgeven over andere belangrijke zaken. Het project krijgt een vervolg: docenten gaan screencasts maken over “veelgemaakte grammaticafouten”. Via de survey-functie in Blackboard wordt iedere screencast geëvalueerd. De evaluatieresultaten zijn binnenkort beschikbaar.

Tip aan andere docenten: “Zorg in de voorbereiding voor een goed lopend verhaal voor de video's. Dit is het meeste werk”.

Een presentatie (ruwe versie) van Jantien Donkers over dit project is te bekijken via: Blackboardcourse Expertgroep Virtualisering > videos gevorderde projecten > mapje Screencasts Werkwoordspelling: Wanneer docenten de screencasts in hun eigen onderwijs of Blackboardcourse willen gebruiken, dan kan dat. Ook de surveys met evaluatievragen per screencast zijn te hergebruiken. Neem dan contact op met Jantien Donkers of Mirjam Winkelmolen.

Digitale tool(s): Camtasia, Blackboard Status: afgerond (end review volgt nog) Contact: Jantien Donkers en Anke Strang, ATM

37

Screencasts over programmeren in Javascript Programmeren met Javascript is altijd een moeilijk vak geweest voor studenten in jaar 1 van de opleiding Communicatie & Multimedia Design van de Academie voor Industrie & Informatica. Elke student leert in zijn eigen tempo en soms is één les niet genoeg om de boodschap goed te begrijpen. Als studenten toegang hebben tot de theorie over programmeren in de vorm van screencasts, dan kunnen ze de les van tevoren voorbereiden. Tijdens de les kunnen ze deze kennis verdiepen en gerichter vragen stellen. Door screencasts te maken en aan te bieden, kunnen studenten op hun eigen tempo studeren, tijdens werkcolleges efficiënter werken omdat zij de theorie beter beheersen en ze kunnen de screencasts als naslagwerken gebruiken.

Resultaat: er zijn 11 screencasts ontwikkeld en deze zijn in het onderwijs ingezet. De lengte varieert van 4 tot 14 min.

Studenten hebben verbeterpunten genoemd per screencast en daarnaast moesten zij per screencast één vraag inleveren op basis waarvan een FAQ is ontwikkeld.

Iedere screencast is geëvalueerd door studenten (n>60), op: doel duidelijk in screencast (meerderheid: eens), technische kwaliteit voldoende (meerderheid: eens), mening over lengte (meerderheid: oké), begrijpelijkheid (meerderheid: eens), aansluiting niveau screencast bij voorkennis (meerderheid: eens) en of de screencast geholpen heeft bij het maken huiswerk/praktijkopdrachten (meerderheid: eens). Het betrof meestal een ruime meerderheid (>80%). Gemiddeld had een

38

Virtualiseren in Avans meerderheid van de studenten de screencasts één keer bekeken, ongeveer een kwart twee keer of meer.

Ook hebben 90 studenten een evaluatie over de gebruikte onderwijsmethode als geheel ingevuld. Daaruit komt bijvoorbeeld naar voren dat 63% van de studenten er tevreden over is.

Studenten vonden ook (76%) dat ze op deze wijze gemakkelijker hebben geleerd dan zonder screencasts; 20% is het daarmee oneens. Ruim 80% vindt dat het zelfstudie beter mogelijk maakt (bijv. bij ziekte docent of bij herkansingen).

Figuur: deel van evaluatieresultaten van één screencast (bron: eindrapportage).

Een student geeft deze tip aan de docent: “Koppel de screencasts kort terug aan het begin van de les: waar zijn we mee bezig? Waar ging het over? Korte samenvatting. Ga dan pas verder met de les.”

Een eindrapportage met alle evaluatieresultaten (door docent) is beschikbaar. Ook de set van evaluatievragen over de screencasts en onderwijsmethode kan worden hergebruikt bij

39

andere screencastprojecten (met bronvermelding). Het project “Screencasts Werkwoordspelling” heeft deze inmiddels hergebruikt en via de survey-functie van Blackboard aangeboden. Deze zijn overdraagbaar naar andere screencast initiatieven.

Digitale tool(s): Camtasia Status project: afgerond (end review komt nog) Contact: Adriana Quintero Ramirez, AI&I

Screencasts in plaats van handleidingen MySQL Een soortgelijk project, maar dan binnen de Academie ICT & Business (AIB). Studenten leren werken met verschillende softwarepakketten. Handleidingen worden op dit moment op papier uitgereikt, maar uit ervaring is gebleken dat deze niet voldoende informatie geven. De papieren handleidingen dekken de lading niet goed. Dit merken docenten door het aantal vragen dat ze van studenten krijgen. Om een verbeterslag te maken in het overdragen van de kennis en mogelijkheden van de software willen de docenten screencasts ontwikkelen en inzetten. In de screencasts worden de verschillende stappen uitgelegd welke genomen moeten worden om een database te creëren in MySQL. Op deze manier kunnen de studenten zelfstandig leren werken met de software en zullen zij het programma beter begrijpen.

Dit maakt het onderwijs voor studenten naar verwachting efficiënter en effectiever. En de docent is minder tijd kwijt aan begeleiding. Voor de onderwijsorganisatie betekent het dat er minder lokalen nodig zijn.

Resultaat: in 2011 zijn van een aantal handleidingen screencasts gemaakt door twee docenten. In het huidige studiejaar wil de docent de screencasts op deze wijze in het

40

Virtualiseren in Avans onderwijs gaan gebruiken: in plaats van een ingeroosterd practicum, krijgen de studenten straks de screencast, een deadline en de instructie om zelfstandig te oefenen zodat ze tijdens het vragenuur vragen kunnen stellen. Geëvalueerd moet worden of studenten beter begrip hebben van het programma en minder behoefte hebben aan een vragenuur.

Wanneer het succesvol is betekent dit een andere manier van onderwijsontwerpen en ontwikkeling van onderwijsmateriaal.

Tips aan andere docenten van Gerard Wagenaar: “1. Maak korte filmpjes per onderdeel in plaats van één langere film: studenten kunnen per onderdeel een filmpje starten. Dit is overzichtelijker. 2. Plan tijd in om filmpjes te maken. Dit kost meer tijd dan van te voren gedacht (vooral het monteren). 3.

Koppel beeld en geluid los, zodat deze media onafhankelijk van elkaar bewerkt en/of gemonteerd kunnen worden. 4. Wat je gaat filmen moet je zelf goed beheersen zodat dit goed op de film komt. 5. Volg een korte training Camtasia/training Multimedia om het programma een beetje onder de knie te krijgen”.

Digitale tool(s): Camtasia Status: afgerond (end review beschikbaar) Contact: Gerard Wagenaar, AIB

Studenten aan de slag door interactieve screencasts Screencasts zijn ideaal om bijvoorbeeld software te demonstreren in een korte video. Vaak hebben studenten een tweede uitleg nodig, maar op de manier kun je de studenten wijzen op de screencast waardoor de student in ‘eigen tijd’ de lesstof tot zich neemt. Als die video ook nog interactief is kan de student sneller en met oefeningen de uitleg nog beter opnemen. Binnen de Academie voor Industrie & Informatica

41

(AI&I) wil de docent samen met studenten voor het vak PLC workshops interactieve screencasts over de theorie maken. In deze screencasts wordt uitleg gegeven over de nieuwe TIAportal software van Siemens. Studenten kunnen door middel van opdrachten interactief met de lesstof aan de slag door te oefenen met de software. En zo in hun eigen tijd en tempo de lesstof beter opnemen. De efficiĂŤntie wordt verhoogd omdat docenten minder tijd nodig hebben voor het geven van uitleg.

Voorlopig resultaat: dit project staat tijdelijk on hold. Wordt zeer binnenkort weer opgepakt door de docent.

Digitale tool(s): Adobe Captivate Status: lopend (on hold) Contact: Peter van den Berg, AI&I

Screencasts over complexe onderwerpen Milieukunde Docent Stijn Mattheij van de Academie voor Technologie van Gezondheid en Milieu (ATGM) heeft positieve ervaringen met het inzetten van twee screencasts binnen de Engelstalige Milieukunde opleiding en wil een serie van zes maken. Uit een periode-evaluatie blijkt dat studenten hoger scoren in vergelijking met onderwijs zonder screencasts. De screencast die via Blackboard waren aan-geboden zijn gemiddeld 6x per student aangeklikt (indicatie gebruikersnut). Stijn: “studenten geven aan dat ze het prettig vinden om via deze weg te leren en het duidelijker vinden dan in het klassikale onderwijs. Door screencast kan je relaties tussen concepten beter visualiseren.

De docent wil de student helpen de stof over complexe onderwerpen (modelleren van luchtverontreiniging en modelleren van transportprocessen) beter te laten beklijven.

Doel is om studenten meer gemotiveerd te laten leren en met een beter studieresultaat. Het doel is om de screencasts in te

42

Virtualiseren in Avans zetten in studiejaar 2012-2013 binnen een ‘proftaak’ in jaar 2 waarbij studenten de opdracht krijgen om een CO2-voetdruk te maken voor studenten op de hogeschoollocatie en voor internationale studenten.

Resultaat: in onderwijsperiode 1 zijn vier screencasts (1 tot 4 minuten, animatie en audio) in de proftaak aangeboden. De docent heeft eerst via klassikaal onderwijs een les gegeven aan de hand van een powerpoint en daarna de screencasts (powerpoint, animatie en gesproken uitleg) van de les ook nog eens beschikbaar gesteld via Blackboard. Deze heeft hij voorafgaand aan het onderwijs al ontwikkeld. Via statistics tracking in Blackboard kan de docent het gebruik volgen: gemiddeld aantal hits is zes per student per screencast. Studenten reageren wederom vrij positief: uit een studentevaluatie blijkt dat zo’n 65% aangeeft dat de screencasts de lessen kunnen vervangen en dat ze zouden willen dat er in meer cursussen screencasts worden ingezet.

Maar ook: “I prefer normal lectures. Always handy to look at.

It’s best to have it as background, not as a main thing to study” en “Not a substitute but I love the idea”.

Stijn: “Studenten hebben overigens niet de neiging om uit de lessen weg te blijven, ook nu ze weten dat een screencast beschikbaar komt”. Ervaren voordeel bij het maken van screencasts door de docent: “Je bent gedwongen compact je les te maken/geven.

43

Een presentatie van Stijn Mattheij is op verzoek beschikbaar.

De gemaakte screencasts staan in Blackboard “Project Footprints CO2 2012-2013” (toegang via docent). De evaluatieresultaten zijn opvraagbaar.

Digitale tool(s): Camtasia, Blackboard Status: afgerond (end review volgt nog) Contact: Stijn Mattheij, ATGM

Samenhang in beeld met video over storytelling Voor het vak Storytelling, een tweedejaars vak van de opleiding Communicatie & Multimedia Design (van AMUX) is een film gemaakt om een deel van de theorie van storytelling toe te lichten: de reis van de held.

Deze theorie van storytelling is gebaseerd op Joseph Campbell’s monomythe. Campbell verteld aan de hand van analyses van bekende verhalen door de eeuwen en culturen heen dat er eigenlijk maar één verhaal is dat telkens op verschillende wijzen verteld wordt.

De theorie over de stappen van de held werd tot nu toe in het inleidende hoorcollege verteld, voornamelijk aan de hand van powerpoint sheets waarbij de verschillende stappen werden uitgelegd én aan de hand van een filmvoorbeeld. Dit nam vaak een groot deel van het hoorcollege in beslag en bleef vrij abstract. Docente Nina Kramer besloot dit anders aan te pakken en zij heeft van de theorie van de held een schema gemaakt, waarin de stappen inzichtelijk zijn in hun samenhang. Als voorbeeld voor de verschillende stappen is de

44

Virtualiseren in Avans humoristische film “Rango” gebruikt. Scènes van deze film zijn verweven met de schema’s van de theorie van de reis van de held waardoor de theorie inzichtelijker wordt.

Resultaat: er zijn vier filmdelen ontwikkeld: de vier kwadranten van het schema die achter elkaar of los te bekijken zijn. Ze worden nu voor de tweede keer gebruikt. De theorie wordt nu kort in het hoorcollege aangestipt, het schema wordt uitgelegd en vervolgens wordt het bekijken van de filmpjes als huiswerk opgegeven. In de daaropvolgende werkcolleges wordt regelmatig naar de theorie terugverwezen.

Vorig studiejaar werden de filmpjes positief gewaardeerd door de studenten, echter niet door allen bekeken. Dit jaar is er nog geen evaluatie geweest.

De filmpjes zijn nu geplaatst in een besloten omgeving op Blackboard (eerder op Youtube, maar geblokkeerd in verband met auteursrechten).

Digitale tool(s): Première Status: afgerond (end review volgt nog) Contact: Nina Kramer, AMUX

Wiskunde screencasts Het vak Wiskunde wordt door veel studenten als lastig ervaren. Vaak helpt het de studenten om uitleg te horen en het daadwerkelijk te zien. Om dit te realiseren wil Nathalie van der Wal binnen de Academie voor Bouw & Infra (AB&I) screencasts maken waarin wiskundige vraagstukken opgelost en uitgelegd worden. Hiermee kan de student in zijn eigen tijd en tempo duidelijke uitleg verkrijgen en benodigde herhaling toepassen.

45

Resultaat: tijdens dit project zijn meerdere korte screencasts gemaakt. Eén daarvan, over de Som Productie Methode, is te zien via onderstaande link14 of via de QR-code. Nathalie van der Wal is daarna verder gegaan met het maken van screencasts. Ze biedt er nu zes aan via een Youtube kanaal ‘Nathalie van der Wal’15.

Deze screencasts hebben per stuk gemiddeld al meer dan 250 views gehad, waarvan één bijna 600 views. Het betreft de volgende onderwerpen: - Tweedegraadsvergelijkingen met c is 0 - Som Product Methode - Tweedegraadsvergelijkingen met b is 0 - Tweedegraads-vergelijkingen - Eerstegraads vergelijkingen voorbeelden - Eerstegraads vergelijkingen.

Som productiemethode

14 15

Youtube kanaal ‘Nathalie van der Wal’

http://youtu.be/htrNnvtFMvI of via QR-code http://www.youtube.com/user/njvanderwal of via QR-code

46

Virtualiseren in Avans Nathalie: “We gebruiken ze in het onderwijs als ondersteunend materiaal, dus naar keuze van de student. De link staat, sinds vorig jaar, op Blackboard bij de bijbehorende cursussen. De reacties van de studenten zijn nog steeds positief”.

NB Daarnaast is de AB&I aan het onderzoeken of de wiskunde-oefenmodules van de Digitale Wiskunde Omgeving16 van het Freudenthal Instituut (Universiteit Utrecht) bruikbaar zijn om aan studenten als zelfstudie aan te bieden. Een instituutsaccount is op proef aangeschaft.

Digitale tool(s): Camtasia, Blackboard Status: afgerond (end review volgt nog) Contact: Nathalie van der Wal, AB&I

Screencasts differentiëren Een ander soortgelijk initiatief binnen de Academie voor Bouw & Infra (AB&I) is van Theo van Pelt. Studenten hebben moeite met het onderwerp differentiëren bij het vak Wiskunde. Om hen te helpen bij het studeren wil de docent een 10-tal screencasts maken waarmee studenten voorafgaande aan de les de theorie kunnen bestuderen en achteraf in hun eigen tempo en eigen tijd de stof herhalen. Op deze manier hoopt de docent de klassikale lessen efficiënter in te vullen en het leereffect te verhogen.

Voorlopig resultaat: momenteel worden er screencasts ontwikkeld waarin uitleg gegeven zal worden over verschillende onderwerpen binnen het differentiëren.

Onderwerpen zijn onder andere: differentieen 16

http://www.fi.uu.nl/dwo/

47

differentiaalquotiënt, relatie differentie- en differentiaalquotiënt met RC van respectievelijk koorde en raaklijn, uitleg over het bepalen van de afgeleide van diverse functies, uitleg over het bepalen van de afgeleide van combinaties van functies met rekenregels.

Digitale tool(s): Camtasia Status: lopend project Contact: Theo van Pelt, AB&I

Videobeoordeling van vaardigheden training Celkweek Tijdens de training Celkweek tijdens een minor van de Academie voor Technologie van Gezondheid en Milieu leren derdejaars studenten verschillende vaardigheden.

Die vaardigheden worden op dit moment alleen getoetst middels een schriftelijk verslag van de uitgevoerde experimenten. Om hierin een kwaliteitsslag te maken en daadwerkelijk het uitvoeren van de vaardigheden te kunnen beoordelen, wordt tijdens dit project geëxperimenteerd met een andere manier van toetsen. De handelingen van een student zal door een andere student met een Flipcamera gefilmd worden. Studenten reflecteren erop aan de hand van een checklist. De docent kan op basis van de video’s en checklists beoordelen of de student de handeling beheerst.

Voorlopig resultaat: tijdens de training Celkweek hebben studenten filmpjes gemaakt van belangrijke handelingen op het gebied van celkweek. Deze filmpjes werden door de studenten zelf becommentarieerd: ze gaven aan welke handelingen goed waren verlopen, en welke minder.

48

Virtualiseren in Avans Studenten zijn na afloop van de training bevraagd hierover. Ze waren positief over deze beoordelingswijze. Brigitte: “Ook wij als docenten zijn positief. De studenten leren hier duidelijk van, en het kost ons als docenten niet méér tijd dan de oorspronkelijke opdracht (het schrijven van een verslag over de uitgevoerde experimenten)”.

Digitale tool(s): Flipcamera video’s Status: lopend project Contact: Nicolle Nabben en Brigitte Groothuis, ATGM

Beter voorbereid op staal-en betonpractica Studenten van de Academie voor Bouw & Infra (AB&I) voeren in de eerste drie studiejaren practica uit voor de constructieve vakken (hout, staal en beton), de studenten Civiele Techniek ook op het gebied van grond, water en asfalt. Het betreft zowel studenten uit ’s-Hertogenbosch en Tilburg. De theoretische achtergronden van de proeven komen in cursussen aan de orde. Om de studenten alvast de sfeer te laten proeven en beter voor te bereiden op de practica, practica is de Academie begonnen instructievideo’s te maken waarin de uit te voeren proeven worden gedemonstreerd en uitgelegd. Door deze visualisatie van de proef kan de instructie ter plaatsen effectiever zijn. Voorwaarde is dat de video’s zeer vertraagd afgespeeld kunnen worden om het effect van de proef goed te kunnen onderscheiden.

49

Resultaat: de eerste screencasts17 zijn gemaakt van hout, staal en betonproeven: ‘Drukproef beton’ (), ‘Buigproef staal’ (2min), en Warmtebehandeling staal (11 min). Het gaat om een combinatie van video, powerpoint en ingesproken toelichting. Henk van de Wetering: “Het maken van de video’s, zowel opnemen als monteren, is voor de makers ervan een leerervaring op zich. Zowel het opnemen als monteren van de video’s kosten veel tijd”. De video’s worden in de lessen getoond en toegelicht. De filmpjes, geplaatst op Blackboard, worden door de studenten veel bekeken. De reacties van de docenten op de video’s zijn positief en kritisch. Daarnaast zijn de handleidingen voor de practica verbeterd en van goede illustraties voorzien. In de blokevaluaties wordt nog niet specifiek naar de ervaringen met de video’s gevraagd. In de toekomst wil men voor álle practica, ook de practica die buiten plaatsvinden (bouwmeten, landmeten, bouwstellen) over toepasselijke video’s beschikken.

Impressie van screencast ‘Buigproefstaal’:

Impressie van screencast ‘Warmtebehandeling staal’:

17

De screencasts zijn beschikbaar in een afgesloten Blackboardcourse. Neem contact op met de docent om ze te bekijken.

50

Virtualiseren in Avans

Digitale tool(s): Camtasia, Blackboard Status: afgerond (end review volgt nog) Contact: Henk van de Wetering en Bart Dankers, AB&I

Tekentechnieken Studenten van de opleiding Communicatie & Multimedia Design (CMD) in Breda (Amux) krijgen les in tekenen en schetsen. In de praktijklessen veel tijd besteed aan de theoretische achtergrond. Deze tekeninstructies zouden echter efficiënter ingezet kunnen worden door middel van instructievideo’s. De studenten kunnen dan ter voorbereiding de video’s bekijken en achteraf deze informatie nog raadplegen. De docent wil over verschillende onderwerpen, zoals perspectief- en modeltekenen, video’s opnemen.

Voorlopig resultaat: naar aanleiding van positieve resultaten in het project Digitaal vergrootglas van Thijs Eerens is docent Paul van ’t Hullenaar aan de slag gegaan om met behulp van de Digitale vergrootglas-opstelling en –software video’s op te nemen. De docent kan ‘live’ instructie geven op het

51

Smartboard en tóch achter zijn bureau blijven zitten.

Daarnaast neemt hij de video’s voor permanent gebruik op.

Een impressie van het gebruik van deze toepassing in de klas door beide docenten én de opstelling is te zien in dit filmpje18, of scan de QR-code.

Digitale tool(s): Camtasia en Digitaal vergrootglas-opstelling Status: lopend Contact: Paul van ‘t Hullenaar en Thijs Eerens, Amux

Belang communicatie binnen de bouw in beeld Bouwen en ontwerpen doe je niet alleen. Goed kunnen communiceren met verschillende partijen is van groot belang om misverstanden te voorkomen. Om studenten en docenten van de Bouw en Infra (AB&I) het belang van de communicatietrainingen in jaar 1 te laten inzien, is een aantal filmpjes gemaakt.

Hierin wordt duidelijk waarom communicatieve competenties belangrijk zijn wanneer studenten als bouwkundige aan de slag gaan.

18

http://youtu. be/qazJA7uq7wk of via QR-code

52

Virtualiseren in Avans Resultaat: docenten hebben ervaring opgedaan met script ontwikkelen voor videogebruik in het onderwijs. Momenteel zijn er twee filmpjes beschikbaar: het verhaal van een projectleider19 (Rik Cornelissen) en een omgevingsmanager20 (Onno Smeets). De opleiding gebruikt de filmpjes in de introductielessen onder andere als casussen voor workshops.

De filmpjes zijn volgens duurzaam concept gemaakt zodat ze nog lang te gebruiken zijn.

Digitale tool(s): video’s op Youtube 19,20 Status: afgerond (end review volgt nog) Contact: Hilde van der Heijden, Theo van Deursen (expert), AB&I

Projectleider19

19 20

Omgevingsmanager20

http://youtu.be/-a2rYvDw7CE of via de QR-code http://youtu.be/H7ep70-Nbgc of via de QR-code

53

3.6

Onderwijs en begeleiding op afstand

Afstandsonderwijs binnen minor Medische Diagnostiek De lesstof van het lectoraat Analysetechniek in de Life Sciences (ALS) die wordt aangeboden aan betalende cursisten is ook interessant voor de minorstudenten van de opleiding Biologie en Medisch Onderzoek (BMO) van de Academie voor Technologie van Gezondheid en Milieu (ATGM).

Het is echter niet wenselijk dat minorstudenten aanwezig zijn in de lesruimte waar het ALS-onderwijs wordt gegeven. De ervaring leert dat zij dit onderwijs teveel verstoren. Om deze studenten t贸ch dezelfde les te laten volgen is het doel om de BMO-studenten interactief en live, op afstand, te laten deelnemen aan het onderwijs voor cursisten. De docent heeft al ge毛xperimenteerd met deze toepassing via Adobe Connect (nu niet meer beschikbaar) en wilt een verbeterde aanpak uitproberen en daarbij de webconferencing software Big Blue Button (BBB) (video, audio, chat, document sharing) gaan gebruiken. BBB is beschikbaar binnen het netwerk van Avans via Surfconext: http://bbb.avans.nl (pilot status).

Voorlopig resultaat: na een niet-succesvol verlopen sessie binnen de onderwijsweek voor cursisten (instabiele wifiverbinding) is de opstelling in het reguliere onderwijs getest. Een echte les van de docent (in regulier onderwijs) is gegeven en gefilmd in leslokaal X (zonder studenten) en live te volgen door studenten in PC-lokaal Y via de webconferencing software Big Blue Button. Deze sessie verliep technisch vrij succesvol en studenten reageren positief. In kwartaal 3 wil de docent het weer gaan toepassen in het cursistenonderwijs.

54

Virtualiseren in Avans Aanpak: via de laptop wordt met een camera de les gefilmd.

Via de vaste docent-PC wordt de presentatie op het Smartboard in BBB getoond. Een studentmoderator heeft in het leslokaal via een laptop via BBB contact met studenten via chat. Vragen die binnenkomen van studenten worden door de studentmoderator op een handig moment aan de docent gesteld, die de vraag live beantwoord. Via de live opname krijgen studenten het antwoord terug. De groep studenten is vooraf door de docent via de SurfConext-koppeling als ‘team’ toegevoegd aan de live-sessie in BBB. De software- en hardwareopstelling kost een half uur voorbereidingstijd voorafgaand aan de les.

Impressie van opstelling:

Toelichting: docent geeft les in Lokaal X, waar camera, laptop (waarop BBB wordt gebruikt door studentmoderator) en de vaste docent-pc worden gebruikt. In Lokaal Y volgen de minorstudenten live de les.

55

Een docenteninstructie met uitleg over technische en organisatorisch te nemen stappen over deze opstelling is beschikbaar voor andere docenten.

Digitale tool(s): Big Blue Button, camera- en laptopopstelling, Smartboard, powerpoint Status: lopend Contact: Martie Verschuren en Ted Mes, ATGM

Social media voor stagebegeleiding op afstand Met behulp van digitale tools en social media in de stagebegeleiding willen de milieukundedocenten van de Engelstalige opleiding ESSET (milieukunde) van de ATGM de voortgang en het welbevinden van hun studenten tijdens stage en afstuderen beter kunnen monitoren.

Ook willen ze deze middelen gebruiken voor het uitwisselen van ervaringen en het geven van feedback.

Voorlopig resultaat: voor stage en afstuderen wordt nu per half jaar een Facebook-groep opengezet waar alleen stagiaires, afstudeerders en begeleiders toegang toe hebben.

Deze community wordt gebruikt voor: het uitwisselen van ervaringen, vragen en informatie. In de Facebook-groep maakt de docent events aan in de agenda voor de deadlines van opdrachten, het plan van aanpak en het verslag. De opdrachten en het plan van aanpak worden door studenten op Facebook geplaatst zodat iedereen ze kan zien en er reacties op kan geven. Studenten moeten het plan van aanpak door minimaal 2 medestudenten laten reviewen, maar vaak kijken

56

Virtualiseren in Avans ze ook naar de andere plannen. Een aantal opdrachten zijn visueler gemaakt (foto's, video, elevator pitch) zodat het leuker is om er op Facebook naar te kijken.

Jappe de Best: “Ik heb na het eerste half jaar een enquête gehouden onder de studenten over de ervaringen. Ze zijn over het algemeen positief. Er komen alleen negatieve reacties van studenten die normaal geen Facebook gebruiken”. De docent is zelf erg te spreken over het gebruik ervan, omdat hij heel goed kan zien wie waar op reageert, er veel activiteit is en vragen of mededelingen direct door iedereen worden gezien.

“Vaak worden berichten binnen een halve dag door iedereen gelezen…kom daar met Blackboard maar eens tot” (Jappe).

Impressie van Facebook groep:

Digitale tool(s): Facebook, Big Blue Button (BBB), video, foto Status: lopend Contact: Jappe de Best en Reineke Klein Entink, ATGM

57

3.7

Serious gaming

Onderzoeksvaardigheden oefenen: serious game FLO Studenten Forensisch Laboratorium Onderzoek (FLO) besteden binnen de proftaak “Inbraak” van jaar 1 vaak weinig aandacht aan de kwaliteit, betrouwbaarheid en reproduceerbaarheid van de resultaten. Docent Edwin Melis wil proberen hen te motiveren hun onderzoeksvaardigheden te verbeteren door een serious game te ontwikkelen en in te zetten. De serious game moet de studenten aansporen beter te letten op de betrouwbaarheid van hun gegevens, om zo tot een beter onderzoeksresultaat te komen. Hij wil studenten van de opleiding Communicatie & Multimedia Design (CMD) in Breda (Amux) in samenwerking met FLO-studenten een prototype laten ontwikkelen. Dit levert meer aantrekkelijk onderwijs op doordat er afwisseling wordt gebracht in alleen ‘papieren proftaken’. Spelenderwijs worden aangespoord moet de student meer motiveren: alleen door de beste resultaten te kiezen kunnen ze verder komen in het spel. Het leereffect wordt verwacht hoger te zijn doordat studenten zelf nadenken over betrouwbaarheid, in plaats van doordat de docent hen daartoe “dwingt”.

Resultaat: in de afgelopen twee studiejaren hebben studenten samen een aantal prototypes ontwikkeld en gespeeld waaruit één beste game is gekozen. De aanname is dat deze het gestelde leerdoel bij studenten kan bereiken. Het is haalbaar om deze game in de toekomst verder te ontwikkelen tot serious game die binnen het FLO-onderwijs is

58

Virtualiseren in Avans te gebruiken: “FLO-game” 21 (prototype via link te spelen). De game zal dan in de toetsing van de proftaak moeten worden ingebed. Evaluatierapportage van docent is opvraagbaar.

Bijkomstige resultaten: er is een spin-off naar andere docenten die enthousiast zijn geworden over de inzet van serious games in het onderwijs, zowel binnen het proftaakteam als daarbuiten.

Er is een blijvende samenwerking tussen ATGM en CMD ontstaan. En, een prototype dat niet geschikt bleek voor het gestelde doel, is wel geschikt om te worden doorontwikkeld in het kader van het leren oefen met samenwerken: “Shitty Fly”.

Screenshots van gekozen serious game:

Digitale tool(s): serious games Status: afgerond Contact: Edwin Melis, ATGM

21

Beste concept FLO-game: http://www.rubenhagenaar.nl/storage/flogame/deel1.swf

59

Managementgame Sharkworld Studenten krijgen vaak pas tijdens stage en afstuderen te maken met het managen van een project met externen en budgetten.

De Academie voor ICT en Business (AIB) wil daarom een bestaande serious game, Sharkworld22, inzetten om studenten al eerder te laten oefenen met projectmanagement-vaardigheden (verwachtingsmanagement, plannen, risico-beheersing, budgettering, etc.) en hun bewustzijn te verhogen.

Sharkworld is een game in een virtuele omgeving waarin realtime interactie plaatsvindt, maar warbij ook interactie face-toface noodzakelijk is. Een vorm van ‘blended learning’ dus. De game zorgt voor een verscheidenheid aan interactie: door middel van websites (zowel fictief als echt), video's, e-mail, krantenartikels, chatsessies, sms en geschreven brieven.

Vierdejaars voltijdstudenten aan de opleiding Business IT en Management gaan de game spelen in het kwartaal voorafgaand aan hun meesterproef. Vooral risico-management en budgettering zijn lastig te simuleren. Men verwacht dat de student zijn vaardigheden verdiept en dat het een hoger leerrendement oplevert. Docenten doen ervaring op met het aanbieden van blended learning en kunnen dit ook gebruiken bij het (her-) ontwerpen van ander onderwijs.

22

http://www.sharkworld.nl of via QR-code op volgende pagina

60

Virtualiseren in Avans Voorlopig resultaat: vijf docenten hebben de train-detrainer training gevolgd en het spel gespeeld. In kwartaal vier krijgt Sharkworld binnen de nieuwe onderwijsmodule ‘onderzoek en advies’ van de deeltijdopleiding die nu wordt ontwikkeld.

Ook wordt gekeken of Sharkworld in de propedeuse op te nemen als kennismaking met projectmanagement.

Inspirerende uitleg over de game: in demo op YouTube23 (RanjSeriousGames). Meer info is te vinden op de site van Sharkworld24.

Digitale tool(s): Sharkworld Status project: lopend Contact: Adrie Rovers, AIB Demo film

23 24

Sharkworld

http://www.youtube.com/watch?v=qYu2DNkJFXQ of via QR-code http://www.sharkworld.nl of via QR-code

61

3.8

De Virtual Reality Cave

Dankzij de “Cave�, op locatie Lovensdijkstraat 61 van Avans Hogeschool (Academie voor Technologie & Management), kan een gebruiker zich in een virtuele 3D-wereld verplaatsen door middel van meerdere beamerprojecties en een speciale bril.

Vanuit het project ViA is op expertniveau bijgedragen aan de installatie, ontwikkeling en het beheer van de Cave. Onder regie van dit doorlopend Expert-project worden gevorderde projecten uitgevoerd door docenten. In gevorderde projecten wordt veel met studenten gewerkt onder begeleiding van docenten. Deze projecten richten zich vooralsnog veel op het ontwikkelen binnen het onderwijs, waarbij vervolgens het inzetten van de 3D-toepassingen en de Cave in het reguliere onderwijs een volgende stap is.

Bioinformatica in 3D in de Cave De opleidingen Biologie en Medisch Onderzoek (BMO, ATGM) en Technische Informatica (TI, ATM) zijn in studiejaar 2011-2012 een gezamenlijk minorproject gestart waarbij studenten van beide opleidingen samenwerken om 3D-modellen van biomedische structuren te bouwen. De BMO-ers leveren de biomedische informatie en een 2D-eiwitstructuur, de TI-ers bouwen op basis van die gegevens een 3D-model van de biomedische structuur.

3D-modellen kunnen in de Virtual Reality ruimte, de Cave, die staat in het gebouw van de ATM worden gevisualiseerd.

Studenten kunnen door middel van de 3D-mogelijkheid van virtual reality de complexiteit van de eiwitstructuur beter gaan begrijpen.

62

Virtualiseren in Avans Resultaat: dit project is succesvol afgesloten waarbij studenten van ATGM en TI onder begeleiding van docenten in de Cave 3D-beelden in de ruimte kunnen laten ‘zweven’. Op deze manier kan men er omheen en doorheen lopen en kijken en zo de eiwitstructuur in reality te kunnen ervaren.

Bijkomend voordeel is dat studenten disciplinair hebben leren samenwerken en communiceren (om een beter begrip te verkrijgen van de werking van eiwitmoleculen en interactieprocessen om 3D-modellen te ontwikkelen).

Het product kan gebruikt worden om beter en uitdagender onderwijs te geven. Het leereffect kan worden verhoogd door beter begrip vanwege de visualisatie.

Het project krijgt in het huidige studiejaar een vervolg waarbij de ontwikkelde modellen in het reguliere onderwijs door docenten worden ingezet én studenten ook verder ontwikkelen: het onderdeel Eiwit 3D-molecuul wordt uitgebreid naar eiwitinteracties.

Impressie van virtual reality Cave:

Digitale tool(s): virtual reality Cave van Avans Hogeschool Status: afgerond (end review beschikbaar) Contact: Annemiek Wilmink, ATGM en Jan Oostindie, ATM

63

Plaats delict in de Cave Tijdens de verbredende minor Ketenanalyse van de opleiding Forensisch Laboratorium Onderzoek (FLO) van de ATGM hoeven de studenten niet het laboratorium in. Om het onderwijs tijdens deze minor meer uitdagend te maken en studenten kennis te laten maken met de praktijk is ervoor gekozen om een 3D-model van een plaats delict te creëren in de Cave, en in het bijzonder in het kader van Bloedspat Patroon Analyse. Na de ontwikkeling hiervan zal het voor de studenten mogelijk zijn om het door hun bedachte plaats delict scenario te testen op haalbaarheid. Het doel is dat hun analytisch denkvermogen worden vergroot doordat ze 3Dmodellen van een plaats delict in de virtual reality Cave kunnen ervaren en bestuderen.

Voorlopig resultaat: FLO-studenten van de ATGM hebben allereerst en digital story van een brand-scenario gemaakt.

Van een student: “Tijdens de opleiding Forensisch laboratorium onderzoek jaar 3 heb ik de minor ketenanalyse gevolgd. Hiervoor moest ik met mijn groepje een scenario bedenken met een brand. Dit is de digital story25 die hoort bij het verzonnen scenario.” Onder begeleiding van de docente is de 3D-content van bloedspatanalyse ontwikkeld met Google Sketchup. Deze worden op korte termijn in de Cave ingeladen en onderzocht op bruikbaarheid in onderwijs.

Impressie van digital storytelling:

25

http://www.youtube.com/watch?v=JnIGHU-yIfE

64

Virtualiseren in Avans Impressie van 3D-content voor de Cave (concept):

Digitale tool(s): Google Sketchup, virtual reality Status: lopend Contact: Kay Michiels, ATGM

Haptic feedback in de Cave Binnen de Cave wil men een extra sensatie toevoegen aan de 3D-beleving: Haptic feedback. Dit gaat om het kunnen voelen van krachten in de virtuele wereld wanneer je bijvoorbeeld met een virtueel gereedschap een virtuele patiĂŤnt moet opereren. Of het voelen van interactiekrachten bij de analyse van biologisch weefsel met een naald door een bioloog student. De Cave is dan een simulator, net als de vliegtuigsimulator.

Docenten van de opleidingen Mechatronica en Technische Informatica (ATM) willen samen met minorstudenten Ontwerpen en Construeren (Mechatronica) en derdejaarsstudenten van TI (differentiatie Mixed Reality) de toepassing voor haptic feedback ontwikkelen. Zo kan de Cave in de toekomst worden ingezet als simulator in trainingen van chirurgen, biologen of in opleidingen waarin haptische terugkoppeling een rol speelt.

65

Voorlopig resultaat: dit project is nog maar net gestart.

Docent Hans Langen: “Studenten van de beide minors hebben de opdracht gekregen om apparaat/toepassingen te ontwikkelen. In het derde kwartaal wordt een conceptkeuze gemaakt voor dit apparaat met een bijpassend “virtueel theater”. In het vierde kwartaal volgt dan de uitwerking, realisatie en het testen.

Digitale tool(s): virtual reality Cave van Avans Hogeschool Status: lopend Contact: Jan Oostindie en Hans Langen, ATM

Wil je de Virtual Reality Cave bezoeken? Neem contact op met Andries van Dongen (ATM). Johan Talboom (ATM) ondersteunt de technische ontwikkeling van de Cave.

66

Virtualiseren in Avans 3.9

Mee met de innovaties in je vakgebied

Bouw Informatie Model (BIM) en iBook en OpenBIMlab BIM staat voor Bouw Informatie Model. Dit model is binnen de bouwsector sterkt in opkomst en door te ‘BIM-men’ kan je virtueel ervaren wat de effecten zijn van bepaalde beslissingen in het bouwproces: als de ene expert iets wijzigt in het model (bijvoorbeeld de architect wijzigt de positie van een deur), dan is dat voor de andere expert zichtbaar (installateur weet dat de elektrapunten verplaatst moeten worden) zonder dat hierover nog gecommuniceerd hoeft te worden. Communiceren over wijzigingen is in de praktijk niet vanzelfsprekend en kan soms miljarden aan faalkosten opleveren.

Binnen dit project wil docent Theo van Deursen van de Academie voor Bouw & Infra (AB&I) een virtueel gebouwmodel ontwikkelen waarmee het principe van BIM uitgelegd kan worden en waarmee studenten kunnen experimenteren en zij deze vaardigheid beheersen wanneer ze de arbeidsmarkt betreden. Een BIM kan met Revit-software worden ontwikkeld.

Resultaat: Theo van Deursen heeft met twee collega’s de cursussen Revit architecture en Smartrevittools gevolgd. Met de kennis uit deze cursussen hebben ze, samen met een student, een 3D-model, instructievideo’s en ander onderwijsmateriaal ontwikkelt. Een digitale ‘handleiding’ Basis Tutorial Revit in 12 stappen is beschikbaar.

67

De handleiding betreft 15 instructievideo’s over het werken in Revit incl. gesproken toelichting door docent. Via YouTube26 wordt de volledige tutorial aangeboden.

In een Blackboardcourse is het verzamelde materiaal beschikbaar: course ABI-Minor-Bestaande Bouw-1213 > Leerlijn BIM. Deze bevat onder andere de screencasts, een blog (blogspot) over BIM, etc.

Ook is van deze tutorial een iBook gemaakt en is nu verkrijgbaar in de iBookstore (zie QR-code).

Tweedejaars studenten kunnen nu een basis meekrijgen over BIM: welke informatie zit er in een BIM en hoe kun je die informatie effectief inzetten tijdens een ontwerpproces? Het bouwen van een BIM (modelleren) is opgenomen in een minor van de opleiding.

Afgestudeerden die nu kunnen ‘BIM-men’ hebben een pré bij hun sollicitatie. Studenten en docenten groeien nu mee met de innovaties in het vakgebied.

Toekomst: het bouwen van een BIM is een complexe vaardigheid en interne docenten hebben dit (nog) niet genoeg in de vingers om de lessen zelf te verzorgen. Van deze trainingen zijn en worden screencasts en weblectures gemaakt die ingezet kunnen worden in het onderwijs. Daarnaast verkent Theo van Deursen de mogelijkheid om een serveromgeving, een ‘Open BIMlab’ te creëren waarin een groep studenten (maar ook docenten en bedrijven) tegelijkertijd in een BIM kan werken zodat de kracht van het model volop benut kan worden. Het huidige platform Open 26

http://www.youtube.com/watch?v=nsspxEyywOQ&feature=share&li st=PL26186878F8BD8635 of via de QR-code

68

Virtualiseren in Avans BIMlab is hiervoor nog niet geschikt omdat daarin niet multidisciplinair gewerkt kan worden.

Ook zijn de communicatiemogelijkheden te beperkt aangezien er geen online feedback door docenten en/of bedrijven gegeven kan worden. Het huidige plan is om verder te onderzoeken op welke manier Open BIM geschikt gemaakt kan worden voor studenten en docenten.

Impressie van BIM-model, iBook en 12 stappen screencasts van de Basis Tutorial Revit:

Digitale tool(s): Revit software, Camtasia, Blackboard, Youtube, Blogspot Status: afgerond (end review beschikbaar) Contact: Theo van Deursen, Theo van Eerd en Johan Vreede, AB&I

69

Fablab: leren werken met de 3D-printer Het creëren van een tastbaar 3Dprototype naar aanleiding van een getekend ontwerp was tot op heden handwerk. Met het beschikbaar komen van verschillende soorten apparatuur op het “Fablab” (een productinnovatie-lab) zoals de Lasercutter27 en de 3D-frees, is het nu mogelijk om het getekende ontwerp direct om te zetten in een 2D- of 3D- prototype. Voor het onderwijs over het gebruik van deze apparatuur is behoefte aan studentvriendelijke handleidingen, waarin een diversiteit aan toepassingsmogelijkheden wordt omschreven. Zo kan de student zelfstandig met de apparatuur leren werken en naarmate zij vertrouwder raken met de techniek steeds professioneler ogende producten maken.

Impressie instructievideo28 over Lasercutter (concept):

27

De Lasercutter maakt vormen uit vlak plaatmateriaal. Deze vlakke platen kunnen dan aan elkaar "geplakt" worden zodat ze een ruimtelijk (3D) object vormen.

28 http://www.youtube.com/watch?v=bb7DxRC6SI4&feature=share &list=FLZhUoQGJ1Xg96Q_qdjLpnPQ of via QR code (pg 70.)

70

Virtualiseren in Avans Resultaat: de studentvriendelijke handleidingen zijn ontwikkeld. Nu kunnen alle eerstejaarsstudenten na een instructie in blok 1 of 2 in het werken met de Lasercutter zelfstandig aan de slag met de apparatuur. Ze gaan zelfstandig een aantal onderdelen maken voor een zoรถtroop en leren zo de lasercutter te gebruiken voor toepassing op materialen acryl, mdf en papier. Ze maken daarbij nuttig gebruik van de handleidingen en contacturen blijven daardoor beperkt.

Digitale tool(s): lasercutter: Adobe Illustrator of CorelDraw, 3D-frees: Autodesk 3ds Max, Autocad en Google Sketchup.

Status: afgerond (end review beschikbaar) Contact: Pieter-Jan Floris, Amux

71

4

Contactgegevens

ViA-projectexpert van de techniekacademies: AI&I: Peter van den Berg tel: 073-6295270 email: pgm.vandenberg@avans.nl en Vincent Swart tel: 073-6295173 email: vd.swart@avans.nl AB&I: Theo van Deursen tel: 013-5958185 email: t.vandeursen@avans.nl AIB: Sebastiaan Mooij tel: 076-5238855 email: s.mooij@avans.nl AMUX: Alex Segers tel: 076-5238006 email: aam.segers@avans.nl ATM: Andries van Dongen tel: 0765250571 email: ah.vandongen@avans.nl ATGM: Edwin Melis tel: 076-5238090 email: e.melis@avans.nl Extra expert: Krijn Nagtzaam (AIB) tel: 0765256882 email: k.nagtzaam@avans.nl

72

Virtualiseren in Avans Docenten en medewerkers van de projecten: Hans van Amelsvoort, ATGM tel: 076-5250590 email: jaga.vanamelsvoort@avans.nl Marice Bastiaensen, AIB tel: 076-5256812 email: mmcm.bastiaensen@avans.nl Jappe de Best, ATGM tel: 076-5238097 email: jh.debest@avans.nl Nathan Bowden, ATGM tel: 076-5250544 email: na.bowden@avans.nl Nicole van den Braak, ATGM tel: 076-5238007 email: npwcj.vandenbraak@avans.nl Bart Dankers, AB&I tel: 0736295191 email: bf.dankers@avans.nl Jantien Donkers, ATM tel: 076-5250199 email: jl.donkers@avans.nl Theo van Eerd, AB&I tel: 013-5958122 email: tgm.vaneerd@avans.nl

73

Thijs Eerens, AMUX tel: 076-5238951 email: jm.eerens@avans.nl Pieter-Jan Floris, AMUX tel: 076-5238753 email: pj.floris@avans.nl Walter van Gils, ATGM tel:076-5250418 email: w.vangils@avans.nl Brigitte Groothuis, ATGM tel: 076-5238025 email: bem.groothuis@avans.nl Maaike van den Ham, ATGM tel:076-5250972 email: mfe.vandenham@avans.nl Maurice van Haperen, AIB tel: 076-5250806 email:mgc.vanhaperen@avans.nl Hilde van der Heijden, AB&I Niet in dienst Paul van ’t Hullenaar, Amux tel: 076-5250410 email: pcf.vanthullenaar@avans.nl Bart Kapteijns, ATM tel: 013-5958303 email: afm.kapteijns@avans.nl

74

Virtualiseren in Avans Marian Kat-de Jong, ATGM tel:076-5238783 email: mp.kat-dejong@avans.nl Reineke Klein Entink, ATGM tel: 076-5250131 email: rg.kleinentink@avans.nl Nina Kramer, AMUX tel: 076-5238847 email: nm.kramer@avans.nl Hans Langen, ATM tel: 076-5238949 email: hh.langen@avans.nl Nathalie Marquez Luzardo, ATGM tel: 076-5238623 email: nm.marquezluzardo@avans.nl Stijn Mattheij, ATGM tel: 076-5250186 email: apm.mattheij@avans.nl Edwin Melis, ATGM tel: 076-5238090 email: e.melis@avans.nl Ted Mes, ATGM tel: 076-5250702 email: thm.mes@avans.nl

75

Kay Michiels, ATGM tel: 076-5250581 email: kla.michiels@avans.nl Nicolle Nabben, ATGM tel: 076-5250268 email: nmjm.nabben@avans.nl Liesbeth Nuyens tel: 076-5238053 email: ehecm.nuyens-vanderwee@avans.nl Jan Oostindie, ATM tel: 076-5250538 email: jac.oostindie@avans.nl Veronica Pruim Stavila, ATM tel: 076-5250611 email: iv.stavila-pruim@avans.nl Theo van Pelt, AB&I tel: 013-5958284 email: tm.vanpelt@avans.nl Adriana Quintero Ramirez, AI&I tel: 073-6805027 email: a.quinteroramirez@avans.nl Carla Remesal van Merode, ATGM tel: 076-5238004 email: cm.remesalvanmerode@avans.nl

76

Virtualiseren in Avans Kees Rodenburg, ATGM tel: 076-5250251 email: cw.rodenburg@avans.nl Adrie Rovers, AIB tel: 076-5250393 e-mal: achpm.rovers@avans.nl Joan Schrasser, AI&I tel: 073-6295551 email: jhpm.schrasser@avans.nl Ralph Simons, AIB tel: 076-5250609 email: rab.simons@avans.nl Anke Strang, ATM tel: 076-5250827 email: a.strang@avans.nl Johan Talboom, ATM tel: 076-5238644 email: jgc.talboom@avans.nl Martie Verschuren, ATGM tel: 076-5238080 email: mcm.verschuren@avans.nl Johan Vreede, AB&I Niet in dienst Gerard Wagenaar, AIB tel: 076-5250206 email: g.wagenaar@avans.nl

77

Nathalie van der Wal, AB&I tel: 073-6295689 email: nj.vanderwal@avans.nl Jos van Weert, AI&I tel: 073-6295579 email: jhaw.vanweert@avans.nl Henk van de Wetering, AB&I tel: 073-6295111 email: htj.vandewetering@avans.nl Annemiek Wilmink, ATGM tel: 076-5238069 email: jmj.wilmink@avans.nl Mirjam Winkelmolen, ATGM tel: 076-5238718 email:mp.winkelmolen@avans.nl Johan Wouters, AI&I tel: 073-6295844 email: jgl.wouters@avans.nl

78

Virtualiseren in Avans

79

Colofon Dit boekje is gepubliceerd door Avans Hogeschool Virtualiseren in Avans Mirjam Winkelmolen, Milou Hekhuizen en Anne Gordijn

Avans Hogeschool Telefoon: +31 (0)76 525 05 50 Website: www.virtualisereninavans.nl Twitter: @ViaAvans of op #ViAShare Facebook: Virtualiseren in Avans

80