NuNN een zo groot mogelijke autonomie, maar is in laatste instantie bestuurlijk verantwoordelijk.
Dit is de toekomst Custers vertelt over een nieuwe grote woongroep in een voormalig klooster in Nijmegen: zeventig zelfstandige appartementen voor kwetsbare en minder kwetsbare mensen die in een gebouw bij elkaar gaan wonen, in zelfbeheer. Ook een project van de RIBW. Dit is de toekomst, stelt Custers. Bezuinigingen dwingen tot sociale innovatie. Deze woonvorm heeft zich nu bewezen. Zelfbeheer voor daklozen is ook uitgeprobeerd in onder andere Amsterdam en Deventer. In Deventer is het ook alweer gestopt. ‘De zorginstelling greep in toen het een keer misging. Maar daar moet je juist van leren.’ De eerste voorwaarde voor succes is dan ook de bereidheid het een kans te geven. En niet een-op-een het model van de NuNN overnemen, zegt Custers, maar lokaal vormgeven, passend bij de groep, aansluiten bij iemands idee. ‘Zoiets moet eigenlijk van onderop ontstaan, het vraagt namelijk om grote inzet van de betrokkenen en heeft de meeste kans van slagen als het een eigen droom is.’ Trekkers, zoals in Nijmegen Chris van den Hatert, zijn onmisbaar. ‘Zeker. Maar vervolgens zijn er altijd opvolgers, zo blijkt in de praktijk. Dan zijn kader en cultuur afgetekend. Maar in het begin heb je trekkers nodig.’
John heeft dagdienst We stommelen de krappe en verveloze trap op naar een donkere en even kale gang op de eerste verdieping. Aan de voorkant is de keuken, de enige gezamenlijke ruimte met ramen naar buiten en daarom een geliefde plek voor de bewoners. Veel plek is er overigens niet; met een fornuis, aanrecht, koelkast, servieskast en een tafel is het vol. John − rossig, zwarte trui en broek, midden dertig − is aan het opruimen. Hij heeft dagdienst, dan maak je toiletten en sanitair schoon, doe je boodschappen, neem je de telefoon aan en doe je de voordeur open als er aangebeld wordt. Hij zit hier nu acht maanden. Dat is niet voor de eerste keer, tien en negen jaar geleden was hij hier ook al eens een periode. Op de vraag of er in die tijd iets veranderd is, komt geen echt antwoord. Hij heeft talenten, zegt hij, en die kan hij hier benutten met de taken die hij krijgt. Soms is het wonen moeilijk, voegt hij eraan toe. Hij ziet veel dingen. ‘Bijvoorbeeld dat iemand een dealtje loopt te sluiten’ − dat brengt hij ter sprake in de vergadering en dan steunt niemand hem. ‘Dan loop ik ’s middags en de dagen daarna door het huis en kom je elkaar tegen, dat is wel moeilijk.’ Hij zegt dat hij probeert onafhankelijk te zijn. ‘Groepsvorming heb je altijd, ik probeer daarbuiten te blijven.’
De ondernemende burger 75