Katarungang Pambarangay (Tagalog)

PHILIPPINES-CANADA LOCAL GOVERNMENT SUPPORT PROGRAM

KATARUNGANG PAMBARANGAY I

S

A

N

G

H

A

N

D

B

O

O

K

Katarungang Pambarangay: Isang Handbook MGA MANUNULAT

Maricel Vigo Atty. Marlon Manuel, SALIGAN PANGKAT PANGTEKNIKAL AT PAMATNUGUTAN

Atty. Marlon Manuel, SALIGAN Divina Lopez, LGSP Myn Garcia, LGSP Vic Alfaro, LGSP Edgar Catalan, LGSP Raissa Jajurie, SALIGAN Mindanao Raymond Salas, SALIGAN Mindanao Pedrito Acosta, Region 12 Liza del Norte, IPHC Allan Carpio, RCED TAGAPAGSALIN

Raymond Oliveros PAGLALARAWAN AT DIBUHO NG PABALAT

Arnold Beroya TAGAPANGASIWA NG SINING AT PAGKAKAAYOS

Alecks P. Pabico/Disenyong Magilas

KATARUNGANG PAMBARANGAY I S A N G

H A N D B O O K

Katarungang Pambarangay: Isang Handbook Karapatang-sipi © 2004 Philippines-Canada Local Government Support Program (LGSP) Reserbado ang lahat ng karapatan Hinihikayat ng Philippines-Canada Local Government Support Program ang paggamit, pagsasalin sa ibang wika, pag-angkop at pagkopya ng handbook na ito basta hindi gagamitin sa pag-nenegosyo at ibibigay sa LGSP ang kaukulang pasasalamat o papuri.

Kahit na pinakaingatan ang paghahanda ng handbook na ito, sinuman sa naglathala, nag-ambag o nagsulat ay hindi maaaring managot sa anumang pinsala dulot ng paggamit nito o ng mga impormasyong nasusulat dito.

ISBN 971-92952-0-1 Inilimbag sa Manila, Philippines Inilathala ng: Sentro ng Alternatibong Lingap Panligal (SALIGAN) 1/F Hoffner Bldg., Social Development Complex Ateneo de Manila University, Loyola Heights, 1108 Quezon City, Philippines ✆ (632) 4266001 local 4858 or 4860 Philippines-Canada Local Government Support Program (LGSP) Unit 1507 Jollibee Plaza Emerald Avenue, 1600 Pasig City, Philippines ✆ (632) 637 3511-13 www.lgsp.org.ph Isinakatuparan ang proyektong ito sa tulong pampinansyal ng Pamahalaan ng Canada sa pamamagitan ng Canadian International Development Agency (CIDA).

PHILIPPINES-CANADA LOCAL GOVERNMENT SUPPORT PROGRAM Programme de soutien aux gouvernments locaux

ISANG PROYEKTONG PINAGTULUNGAN NG

Department of the Interior and Local Government (DILG)

National Economic and Development Authority (NEDA)

Canadian International Development Agency

IPINATUPAD NG

Agriteam Canada www.agriteam.ca

Federation of Canadian Municipalities (FCM) www.fcm.ca

MGA NILALAMAN Paunang Salita Pagpapasalamat Pambungad Kahulugan ng mga Termino Pagpapakilala

vii ix xi xiii 1

UNANG BAHAGI: AKTUWAL NA PROSESO

Kabanata 1 — Pagbubuo ng Lupon Kabanata 2 — Pamamagitanan (Mediation) ng Punong Barangay Kabanata 3 — Pagkakasunduan (Conciliation) sa Pamamagitan ng Pangkat Tagapagkasundo Kabanata 4 — Arbitrasyon Kabanata 5 — Mga Katutubong Pamamaraan ng Pag-aayos ng mga Alitan

9 20 33 52 58

IKALAWANG BAHAGI: MGA BENEPISYO, PABUYA AT GANTIMPALA

Kabanata 1 — Tulong sa Pag-aaral (Scholarship) Kabanata 2 — Mga Pabuya at Gantimpala Mga Dagdag — Mga Pormularyo ng Katarungang Pambarangay KP Form # 1 KP Form # 2 KP Form # 3 KP Form # 4 KP Form # 5 KP Form # 6 KP Form # 7 KP Form # 8

Patalastas para sa Pagbubuo ng Lupon Liham ng Paghirang Patalastas ng Paghirang Talaan ng Nahirang na mga Kasapi ng Lupon Pahayag ng Panunumpa ng Kasapi ng Lupon Pagbawi sa Paghirang Pormularyo ng Nagrereklamo Patalastas ng Pagdinig

69 73

KP Form # 9 KP Form # 10 KP Form # 11 KP Form # 12 KP KP KP KP KP KP

Form #13 Form #14 Form # 15 Form # 16 Form # 17 Form # 18

KP Form # 19 KP Form # 20 KP Form # 21 KP Form # 22 KP Form # 23 KP Form # 24 KP Form # 25 KP Form # 26 KP Form # 27 KP Form # 28

Pagpapatawag sa Inirereklamo Patalastas para sa Pagbubuo ng Pangkat Patalastas para sa mga Napiling Kasapi ng Pangkat Patalastas ng Pagdinig (Mga Hakbang sa Pagkakasunduan) Utos para Humarap sa Pagdinig Kasunduan para sa Arbitrasyon Paggawad ng Arbitrasyon Mahinahong Pag-aayos ng Alitan Pagtanggi Patalastas ng Pagdinig para sa Nagrereklamo Patalastas ng Pagdinig para sa Inirereklamo Katibayan para Magsampa ng Kaukulang Aksyon (mula sa Kalihim ng Lupon) Katibayan para Magsampa ng Kaukulang Aksyon (mula sa Kalihim ng Pangkat) Katibayan para Magsampa ng Kaukulang Aksyon Katibayan para sa Pagbabawal ng Pagsasampa ng Kaukulang Aksyon Katibayan para sa Pagbabawal ng Kontra-demanda Panukala para sa Pagpapatupad Patalastas ng Pagdinig (Panukala para sa Pagpapatupad) Patalastas ng Pagpapatupad Buwanang Pagpapadala ng mga Panghuling Ulat

PAUNANG SALITA PARA sa amin sa Department of the Interior and Local Government, isang pinagmumulan ng aming pagmamalaki ay ang mga katangi-tanging pagkukusa ng mga kasamahan natin sa lokal na pamamahala.

Sa pagkakataong ito ay ikinalulugod naming pasalamatan ang pagpapalathala ng Katarungang Pambarangay: Isang Handbook ng PhilippinesCanada Local Government Support Program.

Ang Republic Act 7160 na kilala rin bilang 1991 Local Government Code ay nagbibigay sa mga barangay ng kapangyarihan upang ipatupad ang katahimikan at kaayusan, at tumulong sa mabisang pagpapatupad ng karapatang-pantao at katarungan.

Pinadali ng desentralisasyon ang pagkilala sa Katarungang Pambarangay o Barangay Justice System bilang panibagong paraan ng pag-aayos ng mga alitan. Ang hamong kinakaharap ng mga lokal na pamahalaan ngayon ay ang pagbibigay-halaga at paggamit sa katarungang pambarangay bilang isa sa pinakaimportanteng mekanismo na maaaring gamitin sa pagbibigay ng hustisya, sa pagsusulong ng pangangalaga sa karapatang-pantao, at sa paggitna o pag-aayos ng mga alitan sa antas ng barangay sa mga mahinahong paraan.

Ang Katarungang Pambarangay: Isang Handbook ay nagbibigay sa mga lokal na pamahalaan ng isang kasangkapan na madaling gamitin upang tanggapin ang hamong ito. Pinupunuan nito ang pangangailangan upang itaas ang kamulatan at pagunawa sa katarungang pambarangay at sa kahalagahan nito bilang kasangkapang bago at nakapagbibigay-kapangyarihan para sa pag-aayos ng mga alitan sa mga komunidad at pamilya sa antas ng barangay. Sa mabilis na pabagu-bagong

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY

vii

pangangailangan sa pagkakaroon ng hustisya, kailangang gamitin ang mekanismong ito sa mahusay na pamamaraan at ng may kasigasigan bilang daan sa pagtataguyod ng kapayapaan sa pagitan ng mga mamamayan. Ang Punong Barangay (Barangay Heads), mga kasapi ng Lupong Tagapamayapa (Peace Council) at ang mga komunidad ay makikinabang nang husto mula sa handbook na ito. Dagdag pa dito, ang mga manggagawa para sa pagbabago, mga tagaakademya, mga non-governmental organizations at mga pampublikong samahan, ang handbook na ito ay magiging kapaki-pakinabang sa kanilang gawain sa pagpapatupad ng katarungang pambarangay.

Ang proyektong ito ay nakatutulong sa pagsisikap ng DILG na patampukin ang mga produkto ng kaalaman sa pampublikong pamamahala sa pamamagitan ng Local Government Academy at mga panrehiyong sentrong paaralan ng ahensya.

Ang handbook na ito ay nagbibigay ng mas maunlad na pamamaraan ng pag-aayos ng mga alitan at makatutulong nang husto sa pagpapalawak ng kaalaman sa at pagpapatatag ng pamamamahala ng barangay at katarungan. Binabati ng DILG ang Philippines-Canada Local Government Support Program sa kanyang kahandaan at makahulugang pag-aambag para sa pagtataguyod ng pagpapahusay sa pamamahala ng barangay bilang bahagi ng isang mabuti, laging dumaramay at may pananagutang pamamahalang lokal.

HON. JOSE D. LINA JR. Kalihim Kagawaran ng Panloob at Lokal na Pamamahala (DILG)

viii

ISANG HANDBOOK

PAGPAPASALAMAT ANG pagtataguyod, pakikipagtulungan at malikhaing ambag ng mga sumusunod na tao at institusyon ay hindi matatawaran at lubhang napakahalaga sa pagbubuo ng lathalaing ito: Ang Philippines-Canada Local Government Support Program na pinangungunahan nina Alix Yule at Marlon Maceda Villanueva sa pagbibigay ng kinakailangang direksyon at suporta.

Ang Sentro ng Alternatibong Lingap Panligal (SALIGAN), lalo na kay Atty. Marlon J. Manuel, para sa kanilang pakikipagtulungan and pakiki-ugnayan Maricel Vigo at Marlon Manuel para sa pangkalahatang pagsusulat at mahusay na ambag pangteknikal Mga LGSP Managers na sina Tess Gajo, Merlinda Hussein, Evelyn Jiz at mga LGSP Program Officers na sina Vic Alfaro, Edgar Catalan, Abduljim Hassan at Cris Tagupa para sa kanilang hindi matatawarang pakikipagtulungan Mga LGSP Local Resource Partners na sina Raissa Jajurie (SALIGAN Mindanao), Raymond Salas (SALIGAN Mindanao), Pedrito Acosta (Region 12), Liza del Norte (Institute of Primary Health Care o IPHC), Allan Carpio (Resource Center for Empowerment and Development o RCED) para sa kanilang tulong teknikal Divina Luz Lopez para sa kanyang pangkalahatang pamamahala ng proyektong ito at kasanayang teknikal sa pagtitiyak ng kahusayan ng lathalaing ito

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY

ix

Myn Garcia para sa pagbibigay ng teknikal at malikhaing direksyon, at pangkalahatang pangangasiwa ng dibuho, kaayusan at paglilimbag Arnold Beroya para sa mga paglalarawan, at Alecks Pabico para sa kaayusan at pangkalahatang pagaayos ng sining Raymond Olivares, Janilo Rubiato and Tess Tajanlangit para sa pagsasalin ng handbook sa wikang Tagalog, Cebuano at Ilonggo, ayon sa pagkakasunod Ria Adapon at Sef Carandang para sa pangkalahatang pakikipag-ugnaya at pamamatnugot Gigi Barazon at sa iba pang LGSP administrative staff para sa pagbibigay ng tulong.

x

ISANG HANDBOOK

PAMBUNGAD

ANG Katarungang Pambarangay: Isang Handbook ay inilathala ng Philippines-Canada Local Government Support Program (LGSP) bilang bahagi ng tungkulin nito sa pagpapalaganap ng mabisa at laging handang tumulong na pamahalaang pambarangay.

Pinalawak ng Republic Act 7160 o 1991 Local Government Code ang saklaw at kapangyarihan ng Katarungang Pambarangay o Barangay Justice System hindi lang para bawasan ang pagtambak ng mga kaso sa hukuman kung hindi para din matugunan ang suliranin sa hindi pantay na pagkakamit ng hustisya na kadalasang nararanasan ng mga mahihirap na komunidad. Ang mga barangay bilang batayang pampulitikang sangay sa bansa ay nasa pinakamahusay na posisyon para mapadali ang paggitna o pag-aayos ng mga alitan sa pamilya at komunidad kaalinsabay ng tungkulin nitong magbigay ng mga pangunahing tulong sa mga mamamayan.

Sa pagbibigay-kapangyarihan sa mga sangay ng lokal na pamahalaan sa Kanlurang Visayas at Mindanao, ang LGSP ay gumawa na ng mga hakbangin upang palakasin ang pamamahalang pambarangay kasama ang pagpapalawak at pagpapalaganap ng paggamit ng katarungang pambarangay. Ang Katarungang Pambarangay: Isang Handbook ay ginawa para magbigay ng isang simple, madaling basahin at unawaing kasangkapan upang paunlarin pa ang kaalamanng mga mamamayan sa katarungang pambarangay bilang isang mabisa at makabagong mekanismo sa pag-aayos ng mga alitan.

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY

xi

Nilalayon ng handbook na ito na palalimin pa ang pag-unawa ng mga Punong Barangay at mga kasapi ng Lupong Tagapamayapa sa mga pamamaraan at patakaran ng katarungang pambarangay upang magamit ito ng husto sa mga komunidad. Nilalayon din nito na bigyan ng praktikal na pananaw ang mga kasapi ng komunidad tulad ng mga paralegals, nongovernmental organizations at mga pampublikong samahan hinggil sa papel ng katarungang pambarangay sa kanilang mga buhay at mga benepisyong matatamo nila mula dito.

Sa paggawa nito, inaasahan ng LGSP na makagagawa ito ng mga pagbabago sa buhay ng mga mamamayan sa pagtulong sa mas malalim na pag-unawa at mahusay ng pagpapatupad ng katarungang pambarangay. Ang Katarungang Pambarangay: Isang Handbook ay isa lamang payak na ambag sa pagkakaroon ng mas malawak na pang-unawa sa isang alternatibo sa kinamulatang pangelitista at kumplikadong sistemang legal na kadalasang kinakatawan ng isang nakapapagod na prosesong legal. Ang lathalaing ito ay isang daan upang bigyan ng kapangyarihan ang mga mamamayan na ipaglaban ang kanilang mga batayang karapatan at bigyan sila ng mapayapang paraan para gawin ito.

Philippines-Canada Local Government Support Program

xii

ISANG HANDBOOK

KAHULUGAN

NG MGA

TERMINO

Adjudication o paghatol ay ang kapangyarihan ng mga korte o ng mga malahukumang ahensya na magpasya sa mga kasong nakasampa sa kanila at saklaw ng kanilang awtoridad.

Amicable Settlement o mapayapang pagkakasunduan ay isang kasunduang naabot sa proseso ng pamamagitanan (mediation) at pagkakasunduan (conciliation).

Arbitration o paghatol ng isang tagapamagitan ay isang proseso kung saan ang ikatlong panig na hindi kasapi ng mga hukuman ay pinipili ng nagaalitang panig upang dinggin at pagpasyan ang kanilang alitan.

Arbitration Award o paggawad ng arbitrasyon ay isang desisyong narating ng tagapangulo ng Lupon o Pangkat depende sa kaso bago pa man madesisyunan ng Lupon o Pangkat at magkaroon ng nakasulat na kasunduan ang mga nag-aalitang panig.

Attachment o pagsamsam ay isang pansamantalang solusyon sa anyo ng kautusang ipinalabas ng isang hukom kung saan dinidinig ang kaso. Kinukuha ang mga ari-arian bilang kasiguruhan na masusunod ang kahatulan na natamo ng nanalong panig, maaaring sa pagsisimula ng aksyon o anumang oras matapos maisampa ang kaso bago ang huling kahatulan.

Complainant — nagrereklamo Complaint o reklamo ay isang pahayag ng pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari na naging dahilan ng pagrereklamo.

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY

xiii

Conciliation o pagkakasunduan ay isang proseso kung saan ay tinutulungan ng Pangkat ang mga nagaalitang panig na isa-isahin ang mga problema at puwedeng mangyari upang magkaroon ng kasunduan na katanggap-tanggap sa magkabilang panig.

Delivery of Personal property (Replevin) o pagdadala ng pansariling ari-arian ay isang pansamantalang solusyon kung saan ang hukom na may saklaw ng kasong may kinalaman sa pagbawi ng pag-aari ay nagpapalabas ng kautusang dalhin ang mga ari-arian sa nagrereklamo upang masiguro na maibabalik ito o para saguting ang mga nasira.

Execution o pagpapatupad ay isang proseso na may pamimilit upang masiguro na makakatugon ang magkabilang panig. Kasama dito ang pagpapatupad sa nilalaman ng mapayapang pagkakasunduan o paggawad ng abitrasyon na maaaring pumipigil o nag-uutos sa bawat panig na gawin ang isang bagay, magbigay ng isang bagay o tumigil sa patuloy na paggawa ng isang bagay.

Habeas Corpus o ipakita ang katawan ay isang proseso sa hukuman na ang layunin ay palayain ang isang tao na di-makatuwirang ikinulong o pagbabalik sa isang tao ng kanyang karapatang magkupkop.

Incompetent o walang-kakayahan — isang tao na pinagbabawalan ng lipunan; o isang naospital na ketongin, bulagsak, bingi at pipi na hindi kayang makipag-usap; isang tao na hindi panatag ang pagiisip kahit na paminsan-minsan ay matino; at isang tao na may matinong pag-iisip ngunit dahil sa edad, sakit, mahinang pag-iisip, at iba pang katulad na dahilan, na kung walang ibang tutulong ay hindi niya magagawang pangalagaan ang kanyang sarili at pangasiwaan ang kanyang mga ari-arian at dahil dito ay madali siyang malilinlang at mapagsasamantalahan.

xiv

ISANG HANDBOOK

Jurisdiction o awtoridad ay isang kapangyarihan upang dinggin at pagpasyahan ang isang kaso at sang-ayon sa batas ay hindi maaaring pagkasunduan ng magkabilang panig.

Katarungang Barangay (KP) ay isang sistema ng pagpapatupad ng hustisya sa antas ng barangay na naglalayong ayusin ng mahinahon ang alitan sa tulong ng pamamagitanan (mediation), pagkakasunduan (conciliation) o arbitrasyon sa gitna ng mga pamilya at barangay nang hindi umaabot sa hukuman.

Lupong Tagapamayapa (Lupon) ay isang grupong itinatag sa bawat barangay na binubuo ng Punong Barangay bilang tagapangulo at mga kasaping pipiliin na hindi bababa sa sampu at hindi hihigit sa dalawampu.

Mediation o pamamagitanan ay isang proseso kung saan ang tagapangulo ng Lupon o Barangay ay tutulong sa nag-aalitang panig upang magkaroon ng kasunduan na katanggap-tanggap sa lahat.

Minor o menor de edad ay isang tao na wala pang labingwalong (18) taong gulang.

Next of Kin o malapit na kamag-anak ay isang taong kamag-anak o isang maaasahang kaibigan kung saan nakatira ang taong menor de edad o walang kakayanan.

Pangkat Tagapagkasundo (Pangkat) ay isang grupo para sa pagkakasunduan na binubuo ng tatlong tao at nagmula sa kasapian ng Lupon para sa bawat alitang inilalapit sa Lupon matapos mabigo ang Punong Barangay sa pamamagitanan.

Preliminary injunction isang pansamantalang solusyon sa anyo ng kautusan na inilalalbas ng hukom na may saklaw ng kaso bago ay huling

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY

xv

kahatulan na nag-uutos sa isang tao gawin ang isang bagay o tumigil sa paggawa ng isang bagay.

Repudiation o pagtanggi ay hindi pagtanggap sa katumpakan o mga tadhana at kundisyon ng kasunduan dahil sa impluwensya ng pandaraya, karahasan o pananakot.

Respondent — inirereklamo Statute of Limitations ay isang batas na nagbabawal sa pagsasampa ng kaso matapos ang itinakdang panahon para sa naturang kaso o paglabag.

Support Pendente Lite ay isang pansamantalang solusyon sa anyo ng kautusan na inilabas ng isang hukom kung saan nakabinbin ang kaso na nag-uutos sa pagbibigay ng panggastos, tirahan, damit, edukasyon at atensyong medical sa taong may karapatan ditto.

Venue ay isang lugar kung saan dinidinig ang kaso ay pinagpapasyahan. Sa mga kasong criminal, ito ay hindi ipinipirmi ng batas at maaari itong pagkasunduan ng magkabilang panig.

xvi

ISANG HANDBOOK

PAGPAPAKILALA

ANG Katarungang Pambarangay o Barangay Justice System ay isang makanismong nakabatay sa komunidad para sa pag-aayos ng mga alitan na tuwirang pinamamahalaan ng barangay na itinuturing na batayang pampulitikang sangay ng gobyerno. Sinasaklaw nito ang mga alitan sa pagitan ng mga kasapi ng parehong komunidad (sa pangkalahatan, parehong lungsod o bayan) at pinapakilos nito ang Punong Barangay at iba pang kasapi ng komunidad (ang mga kasapi ng Lupon) bilang tagapamagitan (mediators, conciliators, arbitrators).

Ang pagtatatag at operasyon ng Katarungang Pambarangay ay itinatadhana ng Republic Act No. 7160 o ng Local Government Code ng 1991. Bago pa man ipinasa ang batas na ito, ang pagtatatag ng Katarungang Pambarangay ay bahagi na ng Presidential Decree 1508 at Batas Pambansa Bilang 337 o ng 1983 Local Government Code.

Nang unang isabatas ng PD 1508 ang pagtatatag ng Katarungang Pambarangay noong 1978, ito ay mayroong sumusunod na mga layunin: X

X

X

X

Itaguyod ang mabilis na pagpapatupad ng hustisya Mabawasan ang magulong pagsasampa ng mga kaso sa hukuman Mabawasan ang pagsisikip ng mga talaan ng hukuman at sa ganoon ay mapataas ang kalidad ng hustisyang ibinibigay ng mga hukuman Mapanatili at kilalanin ang pinatibay na ng panahon na mga tradisyon ng mapayapang

pag-aayos ng mga alitan sa antas ng komunidad.

Ang mga ito rin ang layunin sa mga patakaran ng Katarungang Pambarangay na iprinoklama ng Department of Justice noong Hunyo 1, 1992, alinsunod sa itinatadhana ng 1991 Local Government Code. Ang mga patakarang ito ay nagsisilbing gabay sa pagpapatupad ng mga alituntunin at hakbangin sa pagtatatag, pamamahala at operasyon ng Katarungang Pambarangay.

Sa madaling salita, nagbibigay ang Katarungang Pambarangay ng isang mapanlikha, mura at mabilis na daan para sa pag-aayos ng mga alitan kung saan malayang makapaghahanap ang mga partido ng pamimilian para sa mapayapang pagpapasya ng kanilang mga alitan nang hindi lumalapit sa hukuman.

Sa ilalim ng Katarungang Pambarangay, ang pinakamahalagang paraan ng pag-aayos ng mga alitan ay ang pagbibigay-daan sa mga nag-aaway na partido na maghanap ng solusyon na katanggap-tanggap sa magkabilang panig.

Dahil dito, ang pangunahing papel ng sistemang ito ay hindi ang magdesisyon ng mga alitan at magpataw ng isang solusyon sa mga partido, at sa halip ay para tulungan ang mga sangkot na partido sa pag-uusap at paghahanap? ng posibleng mapayapang pag-aayos (amicable settlement) ng kanilang mga alitan. Ang Punong Barangay at ang mga tagapagkasundo o conciliators ng komunidad (mga kasapi ng Lupon) ay kumikilos, hindi bilang mga hukom o tagahatol sa mga alitan, kundi sa halip, pinadadali nila ang pagtalakay sa mga posibleng solusyon para sa mga nag-aalitang partido. Dahil dito, pinahahalagahan ang personal na pagharap at pakikilahok ng nag-aaway na mga 2

ISANG HANDBOOK

partido, at ang pagkakaroon ng karampatang parusa sa hindi pagharap ng mga partido. Dahil din sa pangangailangan na humarap nang personal ang magkaaway na partido sa proseso ng pagkakasunduan (conciliation), hindi saklaw ng proseso ng Katarungang Pambarangay ang mga alitan na hindi nagsasangkot ng mga indibidwal katulad ng mga korporasyon.

Nag-aalok ang Katarungang Pambarangay ng alternatibong na paraan sa pagpapasya ng mga alitan, di tulad sa magastos at mahabang proseso ng pag-aayos ng mga alitan sa karaniwang hukuman.

Sa halip na dumaan sa masyadong madetalyeng proseso ng pagsasampa ng pormal na reklamo at paghaharap ng ebidensya sa korte, binibigyan ang mga partido ng pagkakataong kausapin ang isa’t isa at ayusin nang mapayapa ang kanilang alitan. Hindi umaakma dito ang mga madetalyeng proseso at patakaran na kadalasang ginagamit sa korte. Ang pagsasampa ng kaso sa hukuman, o ang pagtatanggol laban sa isang kaso ay nangangailangan ng tulong ng mga abugado.

Gayunman, sa Katarungang Pambarangay, hindi na kailangan ng mga sangkot na partido ang tulong ng abugado. Sa katunayan, ipinagbabawal ng batas ang pakikilahok ng mga abugado sa pagsasagawa ng pagkakasunduan. Habang ang nililitis na mga kaso sa mga hukuman sa pangkalahatan ay tumatagal ng mga taon bago mapagpasyahan, Sa ibang mga lugar na ang ang mga kasong hukuman ay hindi maabot dumadaan sa dahil sa layo ng lugar at sa Katarungang hindi makayang halaga ng Pambarangay, sa paglilitis, ang Katarungang pangkalahatan, ay Pambarangay ang tanging aabot lamang ng malalapitan ng mga ilang linggo. Sa mahihirap para sa madaling salita, pagpapasya ng kanilang nagbibigay ang mga alitan sa kabila ng mga Katarungang limitasyon nito.

Pambarangay ng

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY

3

isang mapanlikha, mura at mabilis na daan para sa pag-aayos ng mga alitan kung saan malayang makapaghahanap ang mga partido ng pamimilian para sa mapayapang pagpapasya ng kanilang mga alitan nang hindi lumalapit sa hukuman.

Sa usapin ng pagtatamo ng hustisya, nagbibigay ang Katarungang Pambarangay ng isang mekanismong madaling lapitan para sa pagpapasya ng mga usaping panghustisya ng mga mahihirap. Sa ibang mga lugar na ang hukuman ay hindi maabot dahil sa layo ng lugar at sa hindi makayang halaga ng paglilitis, ang Katarungang Pambarangay ang tanging malalapitan ng mga mahihirap para sa pagpapasya ng kanilang mga alitan sa kabila ng mga limitasyon nito.

Nilikha din ang Katarungang Pambarangay para makatulong sa mga hukuman sa pagpapatupad ng hustisya. Sa mga kasong saklaw ng Katarungang Pambarangay, kailangang dumaan muna ang mga partido sa proseso ng Katarungang Pambarangay bago tumungo sa hukuman. Ang hindi pagsunod ay maaaring mangahulugan ng pagpapawalang-saysay ng demanda o kontra-demanda ng mga partido. Sa pagkakataon na mabigo ang Katarungang Pambarangay na pagpasyahan ang alitan ay saka lamang papayagan ang mga partido na isampa ang kanilang kaso sa hukuman. Inilabas ng Korte Suprema ang Administrative Circular No. 14-93 noong Hulyo 15, 1993 na nag-uutos sa mga hukuman na siguruhin ang pagsunod sa pangangailangan ng unang pagdulog sa Katarungang Pambarangay bilang kundisyon sa pagsasampa ng reklamo sa hukuman para sa mga kasong saklaw ng sistemang ito. Sa dami ng mga nag-aalitang partido na nag-aayos ng kanilang alitan sa antas ng komunidad, inaasahan na ang pagsasampa ng mga kaso (sa hukuman) sa pagitan ng mga kaanib ng parehong komunidad ay mababawasan. Sa kabilang banda, matutulungan nitong mabawasan ang pagsisikip ng listahan mga kasong nakasampa sa 4

ISANG HANDBOOK

mga hukuman at umaasa na mapaunlad ang kahusayan at kalidad ng pagbibigay ng mga hukuman ng hustisya. Ang Katarungang Pambarangay, kung ganoon, ay parehong alternatibo at tulong sa mga hukuman.

Inilabas ng Korte Suprema ang Administrative Circular No. 14-93 noong Hulyo 15, 1993 na naguutos sa mga hukuman na siguruhin ang pagsunod sa pangangailangan ng unang pagdulog sa Katarungang Pambarangay bilang kundisyon sa pagsasampa ng reklamo sa hukuman para sa mga kasong saklaw ng sistemang ito.

Pinahahalagahan ng Katarungang Pambarangay ang paggamit ng subok na ng panahon na mga tradisyon at kaugalian ng mga komunidad sa pagaayos ng mga alitan sa pagitan ng mga kaanib ng komunidad. Naging tradisyon na ng mga Pilipino na humingi ng tulong sa mga nakatatandang kasapi ng pamilya, nakatatanda sa komunidad, o mga pinuno ng tribu sa pagpapasya ng mga alitan sa pagitan ng mga kaanib ng parehong pamilya o komunidad. Ang mga kagawiang ito ang kinilala at ginawang opisyal ng Katarungang Pambarangay. Sa halip na mga kaanib ng pamilya, kinakatulong ng Katarungang Pambarangay ang Punong Barangay at ang mga kasapi ng Lupon na hinirang mula sa mga iginagalang na kaanib ng komunidad,tulad ng mga nakatatanda sa komunidad o mga pinuno ng tribu.

Sa pagkilala sa mga karaniwang tradisyunal na kaugalian ng mga katutubong komunidad, ang batas sa Katarungang Pambarangay ay nagsasaad na ang mga kaugalian at tradisyon ng mga katutubong komunidad ang dapat gamitin sa pag-aayos ng mga alitan.

Ang kapangyarihan ng Katarungang Pambarangay ay nakasandig sa katotohanang ito ay nagmula sa

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY

5

komunidad mismo, at ipinatutupad ng mga kaanib ng komunidad sa pamamagitan ng paggamit ng mga tradisyunal na kaugalian sa pagpapasya ng alitan. Sa ganitong kalagayan, ang nag-aalitang partido ay inaasahang maging mas panatag sa pagtalakay sa kanilang mga suliranin at sa paghahanap ng mga solusyon sa mga alitan. Inaasahan din na ang pangkomunidad na katayuan ng Katarungang Pambarangay ang magtitiyak na igagalang ng mga partido ang mapayapang pag-aayos o amicable settlement na pinagkasunduan. Sa pagtatapos, ang Katarungang Pambarangay ay tinitingnan na magsisilbi ayon sa pangalan nito. Inaasahan na titiyakin nito ang pagbibigay ng hustisya sa taumbayan.

Ang unang bahagi ng handbook ay tumatalakay sa aktuwal na mga proseso ng KP. Ang ikalawang bahagi naman ay patungkol sa mga pakinabang, pabuya at gantimpalang dulot ng sistema ng KP. Para magsilbing sanggunian, ang Panghuling Bahagi o mga Annexes ay naglalaman ng aktuwal na mga halimbawa ng lahat ng KP forms na ginagamit sa proseso ng KP. Ang handbook na ito ay isinalin na rin sa tatlo pang katutubong wikang Pilipino, ang Tagalog, Cebuano at Ilonggo, upang mapadali ang malawakang paggamit at pag-unawa sa KP, laluna sa antas ng komunidad. Gayundin, kasalukuyang pinagyayaman/pinauunlad ang isang handbook hinggil sa sistema ng KP sa ARMM, na nagbibigaypansin sa umiiral na katutubo at tradisyunal na mga mekanismo ng paggagawad ng katarungan sa kulturang Muslim o Moro.

6

ISANG HANDBOOK

U N A N G

B A H A G I

A KTUWAL NA PROSESO

K

A

B

A

N

PAGBUBUO

A

T

NG

A

I

LUPON

MAGANDANG UMAGA HO, KAPITAN PEDRING. ISANG UMAGA

MAGANDANG UMAGA RIN.

SA BARANGAY

BINABATI NGA PALA KITA

PAG-ASA…

BILANG BAGONG PUNONG BARANGAY NG BAGONG

DIWA. ANO BA ANG MAIPAGLI-

LINGKOD KO

SA IYO?

SALAMAT HO. PUMARITO HO AKO UPANG MAGTANONG TUNGKOL SA PAGPAPATUPAD NG KATARUNGANG PAMBARANGAY SA ATING

NASASAKUPAN.

TAMANG-TAMA. LUMAPIT KA SA TAONG DAPAT

PAGTANUNGAN. MAUPO KA AT MAGKAPE KA

MUNA.

ALAM MO, CELIA, ANG KATARUNGANG PAMBARANGAY AY ISANG MAHALAGANG PAMAMARAAN SA ATING BARANGAY PARA SA

PATAS AT MABILISANG PAG-AAYOS NG MGA ALITAN. ITO AY NAMUMUKOD-TANGING BAHAGI NG ATING TUNGKULING PAMBARANGAY UPANG ITAGUYOD ANG KAPAYAPAAN AT PAGKAKASUNDO NG MGA

MAMAMAYAN SA KOMUNIDAD. ITO AY

PAGKILALA RIN SA KAKAYANAN NG BARANGAY AT NG MGA PINUNO NITO NA PADALIIN ANG PAGSASAAYOS AT PAGPAPASIYA NG MGA ALITAN

SA KANILANG ANTAS.

GANOON HO PALA. PERO, ANG PUNONG BARANGAY LAMANG HO BA ANG MAY KAPANGYARIHAN NA BUMUO NG LUPON?

OO, ANG PUNONG BARANGAY LAMANG ANG MAAARING MAGTALAGA NG

KASAPI NG LUPON. SIYA LAMANG

ANG TANGING MAY KARAPATAN NITO. HINDI NA ITO NANGANGAILANGAN NG PAGSANG-AYON,

PATOTOO O PAGPAPATIBAY NG SANGGUNIANG BARANGAY.

PAANO HO KUNG MABIGO ANG PUNONG BARANGAY NA

BUUIN ANG LUPON?

MAAARI SIYANG AKUSAHAN

NG KAPABAYAAN SA TUNG-

KULIN AT MAAARING MAPATAWAN NG KAPARUSAHANG

ADMINISTRATIBO. TALAGA HO? KAILAN AT

SA LOOB NG LABINLIMANG

PAANO KO HO BA MAAARING

UUMPISA NG ATING PANU-

BUUIN ANG LUPON?

(15) ARAW MULA SA PAG-

NUNGKULAN BILANG PUNONG BARANGAY, KAILANGAN

NATING MAGLABAS NG PATALASTAS PARA SA PAGBUBUO NG LUPON AT MAGHANDA NG TALAAN NG MGA PANGALAN NG MGA IMINUMUNGKAHING KASAPI NG LUPON.

ILANG TAO HO BA

SAMPUNG TAO ANG PINAKA-

ANG DAPAT KONG

MABABA AT DALAWAMPUNG

ISAMA SA TALAAN?

10

KATAO ANG PINAKAMARAMI.

ISANG HANDBOOK

SINU-SINO HO BA ANG MGA KARAPAT-DAPAT NA MAGING KASAPI NG LUPON?

SINUMAN NA KASALUKUYANG NANINIRAHAN O

NAGTATRABAHO SA BARANGAY, NASA HUSTONG GULANG AT NAGTATAGLAY NG MGA SUMUSUNOD NA

KATANGIAN: INTEGRIDAD, WALANG PINAPANIGAN, MAY SARILING DESISYON, PATAS, KILALANG MATAPAT,

MAHINAHON, MAPARAAN, BUKAS ANG ISIP AT MADALING MAKAANGKOP, AY MAAARING MAGING KASAPI NG LUPON.

KARAPAT-DAPAT NA MAGING KASAPI NG LUPON KASALUKUYANG NANINIRAHAN

MGA HINDI KARAPATDAPAT NA MAGING KASAPI NG LUPON WALA PANG LABINGWALONG

O NAGTATRABAHO SA

(18) TAONG GULANG

BARANGAY

HINDI MAPAGKAKATIWALAAN

NASA HUSTONG GULANG

NAPATUNAYANG

MAY MGA SUMUSUNOD NA KATANGIAN:

NAGKASALA NA MAY PARUSANG HABAMBUHAY

INTEGRIDAD,

NA PAGKAKAKULONG O

WALANG PINAPANIGAN,

PANSAMANTALANG

MAY SARILING DESISYON,

PAGBABAWAL SA

PATAS,

PAGLILINGKOD SA

KILALANG MATAPAT,

PAMPUBLIKONG TANGGAPAN

MAHINAHON,

HALAL NA PINUNO NG

MAPARAAN,

PAMAHALAAN

BUKAS ANG ISIP, AT

KASAPAI NG SANDATAHANG

MADALING MAKAANGKOP

LAKAS NA NASA AKTIBONG SERBISYO

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY

11

MATAPOS KO HONG MATUKOY ANG SAMPU (10) HANGGANG DALAWAMPUNG (20) KASAPI NG

LUPON, ANO HO ANG AKING

MGA SUSUNOD NA HAKBANG?

ANG IYONG KALIHIM NA SIYA RING KASALUKUYANG

KALIHIM NG LUPON, AY MAGHAHANDA NG PATALASTAS PARA SA

PAGBUBUO NG LUPON GAMIT ANG KP FORM 1.

PAGKATAPOS, SAAN HO NATIN ILALAGAY ANG

PATALASTAS?

IPAPASKIL ANG PATALASTAS NA ITO SA TATLONG (3) MGA LANTAD O ISTRATEHIKONG LUGAR NA SAKOP NG BARANGAY. ANG

PATALASTAS AY MAGLALAMAN NG PAANYAYA PARA SA LAHAT NG KASAPI NG BARANGAY UPANG PAGTIBAYIN O TUTULAN ANG MUNGKAHING PAGTATALAGA NG SINUMANG TAO NA KASAMA SA

TALAAN. ANG PAGMUMUNGKAHI AY GAGAWIN SA PANAHON NG PAGKAKAPASKIL NA TATAGAL NG TATLONG LINGGO.

12

ISANG HANDBOOK

KP FORM # 1: PATALASTAS PARA SA PAGBUBUO NG LUPON Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE PUNONG BARANGAY ______ , 20__ NOTICE TO CONSTITUTE THE LUPON To All Barangay Members and All Other Persons Concerned: In compliance with Section 1(a), Chapter 7, Title One, Book III, Local Government Code of 1991 (Republic Act No. 7160), of the Katarungang Pambarangay Law, notice is hereby given to constitute the Lupong Tagapamayapa of this Barangay. The persons I am considering for appointment are the following: 1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

__________________ __________________ __________________ __________________ __________________ __________________ __________________ __________________ __________________ _________________ _________________ _________________

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

25.

_________________ _________________ _________________ _________________ _________________ _________________ _________________ _________________ _________________ _________________ _________________ _________________ _________________

They have been chosen on the basis of their suitability for the task of conciliation considering their integrity, impartiality, independence of mind, sense of fairness and reputation for probity in view of their age, social standing in the community, tact, patience, resourcefulness, flexibility, open mindedness and other relevant factors. The law provides that only those actually residing or working in the barangay who are not expressly disqualified by law are qualified to be appointed as Lupon members.

All persons are hereby enjoined to immediately inform me and of their opposition to or endorsement of any or all the proposed members or recommend to me other persons not included in the list but not later than the ________ day of _______, 20__ (the last day for posting this notice). _________________ Punong Barangay IMPORTANT: This notice is required to be posted in three (3) conspicuous places in the barangay for at least three (3) weeks WARNING: Tearing or defacing this notice shall be subject to punishment according to law.

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY

13

IBIG N’YO HONG SABIHIN, KAHIT NA SINONG KASAPI NG AKING BARANGAY AY MAAARING TUMUTOL O SUMUPORTA SA KAHIT NA SINO MULA SA BARANGAY?

OO, KAPITANA. AT SAMPUNG ARAW MATAPOS ANG HULING ARAW NG

PAGPAPASKIL, ISUSULAT NINYO ANG PAGKAKAHIRANG SA INYONG MGA KASAPI NG LUPON GAMIT ANG KP FORM 2, NA MAY LAGDA NG PUNONG BARANGAY

AT PINATOTOHANAN NG KALIHIM NG BARANGAY.

KP FORM # 2: LIHAM NG PAGHIRANG Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE PUNONG BARANGAY ______ , 20__ (Date) APPOINTMENT TO: ___________ Pursuant to Chapter 7, Title One, Book III, Local Government Code of 1991 (Republic Act No. 7160), you are hereby appointed MEMBER of the Lupong Tagapamayapa of this Barangay effective upon taking your oath of office and until a new Lupon is constituted on the third year following your appointment. _________________ Punong Barangay ATTESTED: ________________ Barangay Secretary

AGAD NA MANUNUMPA SA HARAP MO BILANG PUNONG BARANGAY ANG MGA BAGONG HIRANG NA KASAPI NG LUPON GAMIT ANG KP FORM 5.

14

A HANDBOOK

KP FORM # 5: PAHAYAG NG PANUNUMPA NG KASAPI NG LUPON Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE PUNONG BARANGAY OATH OF OFFICE Pursuant to Chapter 7, Title One, Book II, Local Government Code of 1991 (Republic Act No. 7160), I _______________, being duly qualified and having been duly appointed MEMBER of the Lupong Tagapamayapa of this Barangay, do hereby solemnly swear (or affirm) that I will faithfully and conscientiously discharge to the best of my ability, my duties and functions as such member and as member of the Pangkat ng Tagapagkasundo in which I may be chosen to serve; that I will bear true faith and allegiance to the Republic of the Philippines; that I will support and defend its Constitution and obey the laws, legal orders and decrees promulgated by its duly constituted authorities; and that I voluntarily impose upon myself this obligation without any mental reservation or purpose of evasion.

SO HELP ME GOD. (In case of affirmation the last sentence will be omitted.) _____________ Member SUBSCRIBED AND SWORN to (or AFFIRMED) before me this _____ day of __________, 20____. __________________ Punong Barangay

MATAPOS ANG PANUNUMPA NILA SA KANILANG

PANUNUNGKULAN, ANO HO ANG

SUSUNOD KONG GAGAWIN?

ANG TALAAN NG MGA HINIRANG NA KASAPI NG LUPON AY IPAPASKIL SA TATLONG ISTRATEHIKO AT MADALING MAKITANG MGA LUGAR SA NASASAKU-

ANIM NA HAKBANG SA PAGBUBUO NG LUPON

PAN NG BARANGAY.

STEP 1: Pagtutukoy ng aktuwal na bilang ng mga kasapi ng Lupon STEP 2: Paghahanda ng patalastas para sa pagbubuo ng Lupon STEP 3: Pagpapaskil ng patalastas para sa pagbubuo ng Lupon STEP 4: Paghirang ng mga kasapi ng Lupon STEP 5: Panunumpa ng mga kasapi ng Lupon STEP 6: Pagpapaskil

GAANO HO BA

MULA SA PAGKAKAHIRANG,

KATAGAL ANG

MAGLILINGKOD ANG BAWAT

PANUNUNGKULAN

KASAPI NG LUPON SA LOOB NG

NG MGA KASAPI

TATLONG TAON MALIBAN NA LANG

NG LUPON?

KUNG SIYA AY MAMAMATAY,

MAGBIBITIW, LILIPAT NG

TIRAHAN O LUGAR NG TRABAHO O BABAWIIN NG PUNONG BARANGAY ANG PAGKAKAHIRANG SA KANYA. KUNG MAGKAGAYUNMAN, DAPAT

SANG-AYUNAN NG NAKARARAMING KASAPI NG LUPON ANG PAGBAWI.

(TINGNAN

ANG KP FORM 6.)

MAY SAHOD HO

MAGLILINGKOD ANG MGA KASAPI

BANG DAPAT

NG LUPON NANG WALANG

TANGGAPIN ANG MGA KASAPI NG

SUWELDO. KUNG MAY SAPAT NA

PONDO ANG BARANGAY, MAAARI

LUPON? MAYROON

TAYONG MAGBIGAY NG PABUYA SA

HO BA SILANG

MGA KASAPI NG LUPON NA

MATATANGGAP NA

BENEPISYO?

LUMAHOK SA PAGPAPASIYA NG

ISANG PARTIKULAR NA KASO. SA

KABILANG BANDA, SA ILALIM NG

COMMISSION ON HIGHER

EDUCATION (CHED) ORDER 62

SERIES OF 1997, ANG DALAWANG ANAK NG KASAPI NG LUPON AY MAY KARAPATANG MAGING ISKOLAR NG GOBYERNO SA

ANUMANG PANG-ESTADONG

PAMANTASAN O KOLEHIYO.

16

ISANG HANDBOOK

KP FORM # 6: PAGBAWI SA PAGHIRANG Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ______ , 20__ (Date) WITHDRAWAL OF APPOINTMENT TO: _______________ After due hearing and with the concurrence of a majority of all the Lupong Tagapamayapa members of this Barangay, your appointment as member thereof is hereby withdrawn effective upon receipt hereof, on the following ground/s: [] incapacity to discharge the duties of your office as shown by _______________________________ []

unsuitability by reason of _______________________________ (Check whichever is applicable and detail or specify the act/s or omission/s constituting the ground/s for withdrawal.)

____________________________ Punong Barangay/Lupon Chairman CONFORME (Signatures): 1.

2.

3.

4.

5.

6.

__________________ __________________ __________________ __________________ __________________ __________________

7. _________________ 8. _________________ 9. _________________ 10. _________________ 11. _________________

Received this __________ day of _____________, 19____. __________________ Signature NOTE: The members of the Lupon conforming to the withdrawal must personally affix their signatures or thumb marks on the pertinent spaces above. The withdrawal must be conformed to by more than one-half of the total number of members of the Lupon including the Punong Barangay and the member concerned.

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY

17

ANG GANDANG PAKINGGAN. KAHIT HO PAANO ANG KANILANG PAGOD AT PAGLILINGKOD AY

NATUTUMBASAN. SAAN PA HO BA MAAARING MANGGALING ANG PONDO PARA SA MGA GAWAIN NG

MAAARI NATING KAUSAPIN ANG MUNISIPYO PARA MAGLAAN NG PONDO NA GAGAMITIN SA PAGKILOS NG LUPON AT ISAMA ITO SA KANILANG TAUNANG

PINAGLALAANAN NG GUGUGULIN.

LUPON MALIBAN SA PONDO

NG BARANGAY?

BALIK HO TAYO SA PAPEL KO

SA KATUNAYAN,

BILANG TAGAPANGULO NG

NAPAKAIMPORTANTE NG PAPEL

PARTIKULAR NA TUNGKULIN

LUPON. GAYUNPAMAN,

PAGDATING SA PAGPAPATUPAD

MATATALAKAY DIN NATIN ITO

LUPON, MERON HO BA AKONG

NG KATARUNGANG

PAMBARANGAY?

MO BILANG TAGAPANGULO NG

HABANG PINAG-UUSAPAN ANG IBA’T IBANG MGA PARAAN NG

PAGPAPASYA SA MGA SIGALOT O

ALITAN SA INYONG BARANGAY. PAANO HO MAGKAKAROON NG BAHAGI ANG SANGGUNIANG BARANGAY SA PAGPAPATUPAD NG

KATA-

RUNGANG PAMBA-

RANGAY?

BUWENO, MAY TUNGKULIN ANG SANGGUNIANG BARANGAY NA IBIGAY ANG MGA PANGANGAILANGAN NG LUPONG TAGAPAMAYAPA AT NG PANGKAT TAGPAGKASUNDO SA

USAPIN NG PANGANGASIWA SA PAMAMAGITAN NG PAGLALAAN NG PONDO MULA SA PANLOOB NA KITA NA NAKALAAN PARA SA KATARUNGANG

PAMBARANGAY.

18

ISANG HANDBOOK

SIGE HO, NGAYON PAKISABI HO

INUMIN MO MUNA ANG KAPE

NINYO SA AKIN KUNG ANO ANG

MO AT NAGHAHANDA ANG

UNANG HAKBANG SA

MANANG SOLING MO NG

PAGPAPASIYA NG

MATAMIS NA NILAGANG

SIGALOT O ALITAN SA AMING

BARANGAY?

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY

KAMOTE AT SABA PARA

SA ATIN.

19

TALAGA? SALAMAT

OHO, KAPITAN. ANO

ANG TANONG MO?

GAGAWIN

SA PAPURI. ANO ULI

ANG TAMIS HO

NG SABANG ITO.

HO ANG KO KAPAG MAY IDINULOG NA KASO SA AKIN SA BARANGAY?

PAANO HO AKO MAKATUTULONG SA

PAGPAPASYA NITO?

BILANG PUNONG BARANGAY, MAY KAPANGYARIHAN KA NA MAMAGITAN SA MGA KASO NG MGA RESIDENTE NG INYONG BARANGAY.

SA GANITONG KASO, ANG ALITAN

PAANO HO KUNG ISA

AY AAYUSIN SA BARANGAY KUNG

LANG SA MGA

SAAN NAKATIRA ANG MGA

SANGKOT NA PANIG

INIREREKLAMO O ANG ISA SA

ANG NANGGALING SA AKING BARANGAY?

MGA INIREREKLAMO DEPENDE SA

PAGPILI NG NAGREREKLAMO,

MALIWANAG BA SA IYO?

K

A

B

A

N

A

T

A

I

I

PAMAMAGITANAN PUNONG BARANGAY

ANG

NG

OHO. NGAYON PAANO NAMAN HO KUNG WALANG KARAPATAN O MENOR DE EDAD ANG SINUMAN SA MGA SANGKOT NA PANIG?

BUWENO, DAPAT SIYANG KATAWANIN NG

KANYANG LEHITIMONG TAGAPAG-ALAGA O

SUSUNOD NA PINAKAMA-LAPIT NA KAMAG-ANAK NA HINDI

ABUGADO. MAAARI HO BA

HINDI MAAARI. ANG

AKONG MAMAGITAN

TAO O KORPORASYONG

SA MGA KASONG

ITINALAGA NG BATAS

ANG SANGKOT AY

KATULAD NG KOOPER-

MGA KOOPERATIBA O

ATIBA AY HINDI MAAARING MAGHABLA

PAMPUBLIKONG

DAHIL HINDI ITO ISANG PARTIDO NA

SAMAHAN NA

MAAARING PUMASOK SA MAHINAHONG

KUMIKILOS SA

AKING BARANGAY?

PAG-AAYOS O AMICABLE SETTLEMENT.

SA ANUMANG KASO NA KASANGKOT ANG ISANG KOOPERATIBA O PAMPUBLIKONG

SAMAHAN, MAAARING DUMIRETSO SA

HUKUMAN NANG HINDI NA DUMADAAN SA PROSESO NG PAMAMAGITANAN

(MEDIATION) O PAGKAKASUNDUAN (CONCILIATION).

KUNG GAYON HO, ANU-ANO HO BA ANG MGA KASONG

NAPAPASAILALIM SA KATARUNGANG PAMBARANGAY?

LAHAT NG MGA ALITAN, SIBIL AT KRIMINAL MAN ANG KATANGIAN KUNG SAAN ANG MGA PANIG NA SANGKOT AY NAKATIRA SA PAREHONG LUNSOD O MUNISIPALIDAD AY MAAARING MAPASAILALIM NG

PROSESO NG MAHINAHONG PAG-

AAYOS O AMICABLE SETTLEMENT. MARAMING MGA KASO ANG SAKLAW NITO.

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY

21

MGA KASO SA ILALIM NG KATARUNGANG PAMBARANGAY

PAGLALATHALA AT PAMAMAHAYAG NANG LABAG SA BATAS

MGA PANANAKOT AT PANINIRANG-PURI (ART. 155);

PAGGAMIT NG HUWAD NA KATIBAYAN (ART. 175 );

PAGGAMIT NG HINDI TOTOONG PANGALAN AT PAGTATAGO NG

PAGGAMIT NG MGA UNIPORME AT SAGISAG NA LABAG SA

PINSALA SA KATAWAN DALA NG MARAHAS NA PAG-AAWAY

PAGTULONG SA NAGANAP NA PAGPAPATIWAKAL (ART. 253);

PANANAGUTAN NG MGA SANGKOT SA ISANG LABANAN KAPAG

(ART. 154);

TOTOONG PANGALAN (ART. 178); BATAS (ART. 179 );

(ART. 252);

NAGKAROON LANG NG MGA PINSALA SA KATAWAN O WALA MANG NANGYARING PINSALA (ART. 260 );

MGA HINDI GAANONG MALALANG PINSALA SA KATAWAN (ART. 265);

MGA BAHAGYANG PINSALA SA KATAWAN AT PAGMAMALUPIT

PAGDAKIP NANG LABAG SA BATAS (ART. 269 );

PAGHIMOK SA ISANG MENOR DE EDAD NA LUMAYAS SA

PAG-IWAN SA ISANG TAONG NASA PANGANIB AT PAG-IWAN

PAGPAPABAYA SA ISANG MENOR DE EDAD (ISANG BATA NA

PAG-IWAN NG MGA TAONG PINAGKATIWALAANG MAG-

(ART. 266); KANYANG TAHANAN (ART. 271 ); SA ISANG NAGING BIKTIMA (ART. 275); MABABA ANG EDAD SA PITONG (7) TAONG GULANG) (ART. 276); AALAGA SA ISANG MENOR DE EDAD; KAWALAN NG PAGMAMALASAKIT NG MGA MAGULANG (ART. 277);

PAGPASOK SA ISANG TIRAHAN NANG WALANG PAHINTULOT

MGA IBANG ANYO NANG PAGPASOK NA WALANG

MAGAAN NA MGA PAGBABANTA (ART. 283 );

(HINDI

GUMAMIT NG DAHAS AT PANANAKOT) (ART. 280 );

PAHINTULOT (ART. 281);

IBA PANG MAGAAN NA PAGBABANTA (ART. 285);

GRABENG PAMUMUWERSA (ART. 286);

HINDI GRABENG PAMUMUWERSA (ART. 287);

IBA PANG KATULAD NA PAMUMUWERSA (SAPILITANG PAGBILI NG MGA PANINDA AT PAGBABAYAD NG SUWELDO SA PAMAMAGITAN

NG PAGSINGIL NG UTANG NA LOOB) (ART. 288);

PAGBUBUO, PANANATILI AT PAGBABAWAL NG PAGSASANIB NG PUHUNAN AT LAKAS-PAGGAWA SA PAMAMAGITAN NG DAHAS AT PANANAKOT (ART. 289);

PAG-ALAM NG LIHIM NANG SAPILITAN AT SA PAMAMAGITAN

PAGSISIWALAT NG LIHIM NANG MGA PANG-AABUSO NG

NG KASUNDUAN (ART. 290 ); KAPANGYARIHAN (ART. 291);

PAGNANAKAW (KUNG ANG HALAGA NG NINAKAW NA ARI-

PAGNANAKAW (KUNG ANG HALAGA AY HINDI HIHIGIT SA

PAGSAKOP NG MGA TIGIL NA ARI-ARIAN O SAPILITANG

PAGLILIPAT NG MGA HANGGANAN O MUHON (ART. 313);

PANDARAYA O PANGGAGANTSO (KUNG ANG HALAGA AY

IBA PANG ANYO NG PANDARAYA (ART. 316);

ARIAN AY HINDI HIHIGIT SA P50.00). (ART. 309 ); P500 ). (ART. 310 ); PAGKUHA NG KARAPATAN SA ARI-ARIAN (ART 312);

HINDI HIHIGIT SA P200.00). (ART. 315);

PANDARAYA SA ISANG MENOR DE EDAD (ART. 317);

IBA PANG PANLOLOKO (ART. 318);

PAGTANGGAL, PAGBEBENTA O PAGPEPRENDA NG

MGA KAKAIBANG KASO NG PANLOLOKONG MAY MASAMANG

NAKASANLANG PAG-AARI (ART. 319); HANGARIN (KUNG ANG HALAGA NG NASIRANG ARI-ARIAN AY HINDI HIHIGIT SA P1,000.00). (ART 328 );

IBA PANG KALOKOHAN (KUNG ANG HALAGA NG NASIRANG

SIMPLENG PANUNULSOL (ART. 338);

PAGGAWA NG KAHALAYAN NA MAYROONG PAGSANG-AYON

PAGBANTA NA ISISIWALAT AT ALOK NA PAGPIGIL SA

PAGPIGIL SA PAGLALATHALA NG MGA GAWAING TINUTUKOY

PAGDADAWIT SA MGA INOSENTENG TAO (ART. 363);

ARI-ARIAN AY HINDI HIHIGIT SA P1,000.00). (ART. 329 );

NA NAAGRABYADONG PARTIDO (ART 339); PAGSISIWALAT NA MAY KABAYARAN (ART. 356); SA PANAHON NG OPISYAL NA PROSESO (ART. 357);

MGA PAKANA LABAN SA DANGAL (ART. 364);

PAGLALABAS NG TSEKE NANG WALANG SAPAT NA PONDO (BP 22);

PAGBILI NG NAKAW NA ARI-ARIAN KUNG ANG HALAGA NG ARI-ARIANG SANGKOT AY HINDI HIHIGIT SA P50.00 (PD 1612).

NAKU! NAPAKARAMI! ANO HO BA ANG IBANG MGA KASONG HINDI KASALI SA KATARUNGANG PAMBARANGAY MALIBAN SA MGA TAO O

KORPORASYONG ITINALAGA NG BATAS?

MGA PAGLABAG NA ANG SANGKOT AY TAUHAN NG GOBYERNO MGA PAGLABAG NA ANG PINAKAMATAAS NA PARUSA AY ISANG TAON AT MAHIGIT SA LIMANG LIBONG PISO

(P5,000.00)

ANG MULTA;

MGA PAGLABAG NA WALANG PRIBAONG PANIG; DI NATITINAG NA MGA ARI-ARIAN SA IBA’T IBANG

LUNSOG O MUNISIPALIDAD, ALITAN NA NANGANGAILANGAN NG MADALIANG AKSYONG LEGAL, MGA

ALITAN SA USAPIN NG PAGGAWA, MGA ALITAN SA

USAPIN NG LUPA AT AKSYON PARA SA PAGSASAWA-

LANG-BISA NG PAGHATOL MATAPOS MAGKASUNDO.

ANO HO BA ANG UNANG HAKBANG SA PAGSASAAYOS NG MGA KASO? OKAY. TUTULUNGAN NG IYONG KALIHIM ANG NAGREREKLAMO SA PAGSUSULAT SA KP FORM 7. MAGBABAYAD SIYA NG

MALIIT NA HALAGA SA INGAT-YAMAN NG BARANGAY PARA SA PAGSASAMPA NG KASO.

NAPAKAHALAGA DING TANDAAN NA WALANG SINUMAN ANG MAAARING DUMIRETSO SA HUKUMAN O ANUMANG TANGGAPAN NG GOBYERNO PARA SA PAGPAPASYA NG KANYANG KASO LABAN SA ISA PANG TAO LALO NA KUNG ANG USAPIN AY

SAKLAW MO.

24

ISANG HANDBOOK

KP FORM # 7: PORMULARYO NG NAGREREKLAMO Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ___________________ ___________________ Complainant/s

Barangay Case No. ________________ For: ____________________________ ________________________________ ________________________________

— against — __________________ __________________ Respondent/s COMPLAINT I/WE hereby complain against above named respondent/s for violating my/our rights and interests in the following manner: ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ __________________________________ THEREFORE, I/WE pray that the following relief/s be granted to me/us in accordance with law and/or equity: __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ __________________________________ Made this _______ day of ___________, 19____. ________________ Complainant/s Received and filed this ________ day of __________, 19____. ____________________________ Punong Barangay/Lupon Chairman

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY

25

IBIG NINYO HONG SABIHIN,

OO, MALIBAN NA LANG KUNG

KINAKAILANGANG DUMAAN SA

ANG MAGKABILANG PANIG AY

KATARUNGANG PAMBARANGAY

NAGPASYANG HARAPIN ANG

ANG MGA PARTIDONG

BAWAT ISA AT ISAAYOS ANG

SANGKOT?

KANILANG HIDWAAN. PERO

KUNG HINDI, KINAKAILANGAN NILANG DUMAAN SA PROSESO NG PAGKAKASUNDUAN

(CONCILIATION) KUNG

HINDI

AY IPAWAWALANG-SAYSAY ITO NG HUKUMAN SA KAKULANGAN NG DAHILAN PARA AKSYUNAN O MASYADONG MAAGA PARA

ISAMPA SA KORTE.

GANOON PALA. KUMIKILOS TAYONG PARANG ISANG

HINDI TAYO GANOON. ANG BATAYANG PAGKAKAIBA NG

HUKUMAN AT ANG MGA LUPON

ATING GAWAIN BILANG LUPON,

BA?

MANG PAMBARANGAY AT ANG

ANG MGA HUKOM, HINDI HO

ITO AY HINDI ISANG HUKU-

MGA KASAPI NG LUPON AY

HINDI MGA HUKOM. ITO AY ISANG GRUPO PARA SA PAGKAKASUNDO AT ANG MGA KASAPI AY MGA TAGAPAGKA-

SUNDO. SA BAHAGI MO, IKAW

ANG TAGAPAMAGITAN. OKAY, KAPAG NABAYARAN NA NG

SA LOOB NG TATLONG ARAW AY

NAGREREKLAMO ANG BAYAD SA

DAPAT KANG MAGLABAS NG

SUSUNOD NA HAKBANG?

NAGSASAKDAL AT PAGPAPATA-

PAGSASAKDAL, ANO HO ANG

PATALASTAS NG PAGDINIG SA

WAG SA ISINASAKDAL. SILANG DALAWA AY DAPAT HUMARAP SA

IYONG TANGGAPAN.

26

ISANG HANDBOOK

KP FORM # 8: PATALASTAS NG PAGDINIG Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA NOTICE OF HEARING (MEDIATION PROCEEDINGS) TO: _________________ ________________ Complainant/s You are hereby required to appear before me on the ______ day of _______, 19___ at ________ o’clock in the morning/afternoon for the hearing of your complaint.

This ________ day of ____________, 19____. ____________________________ Punong Barangay/Lupon Chairman Notified this ________ day of __________, 19____. complainant/s _______________ _______________ PAANO HO KUNG HINDI MAKAHARAP ANG SINUMAN SA MGA PARTIDO?

KUNG HINDI NAKAPAGHARAP ANG NANGSASAKDAL NA

MAKATUWIRANG DAHILAN, ANG KANYANG REKLAMO AY

IPAWAWALANG-SAYSAY AT HINDI NA SIYA

MAAARING MAGSAMPA NG KASO SA HUKUMAN.

MAAARI DIN SIYANG MAPARUSAHAN O

MAPANGARALAN PARA SA DI-TUWIRANG

PAGLAPASTANGAN SA HUKUMAN. SA KABILANG BANDA, KUNG

ANG ISINASAKDAL NAMAN ANG HINDI MAKAPAGHARAP NA

MAKATUWIRANG DAHILAN, ANG KANYA KONTRA-DEMANDA,

KUNG MAYROON MAN, AY MAPAWAWALANG-SAYSAY AT

MAWAWALAN NA SIYA NG KARAPATANG MAGSAMPA NG KASO SA HUKUMAN AT MAAARI DIN SIYANG MAPARUSAHAN PARA

SA DI-TUWIRANG PAGLAPASTANGAN SA HUKUMAN.

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY

27

KP FORM # 9: PAGPAPATAWAG PARA SA INIREREKLAMO Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ___________________ ___________________ Complainant/s

Barangay Case No. ________________ For: ____________________________ ________________________________ ________________________________

— against — __________________ __________________ Respondent/s SUMMONS TO:

____________________ ____________________ Respondents

_________________________ _________________________

You are hereby summoned to appear before me in person, together with your witnesses, on the _______ day of _________, 19___ at ____________ o’clock in the morning/afternoon, then and there to answer to a complaint made before me, copy of which is attached hereto, for mediation/conciliation of your dispute with complainant/s.

You are hereby warned that if you refuse or willfully fail to appear in obedience to this summons, you may be barred from filing any counterclaim arising from said complaint.

FAIL NOT or else face punishment as for contempt of court.

This _______ day of ____________, 19___. _____________________________ Punong Barangay/Pangkat Chairman PAANO HO KUNG PAREHO SILANG HUMARAP? PAANO KO

HO PAGPAPASYAHAN ANG KANILANG KASO?

PAGWAWASTO, HINDI MO PAGPAPASYAHAN ANG KANILANG KASO NGUNIT TUTULUNGAN MO SILANG AYUSIN ANG KANILANG KASO. BILANG TAGAPAMA-

GITAN, MAKIKINIG KANG MABUTI SA KANILA AT

28

ISANG HANDBOOK

TUTULUNGAN MO SILANG HANAPIN ANG SOLUSYON SA LOOB NG

LABINLIMANG (15) ARAW. KUNG HINDI HUMARAP ANG ISINASAKDAL, ANG KASO AY IHAHARAP SA PANGKAT TAGAPAGKASUNDO.)

KP FORM # 9 (BACK PAGE)

OFFICER’S RETURN I served this summons upon respondent ____________________________ on the ______ day of ______________, 19____, and upon respondent ___________________________ on the day of ________________, 19____, by: (Write name/s of respondent/s before mode by which he/they was/were served.)

Respondent/s __________________________ 1. handing to him/them said summons in person, or __________________________ 2. handing to him/them said summons and he/they refused to receive it, or __________________________ 3. leaving said summons at his/their dwelling with __________ (name) a person of suitable age and discretion residing therein, or __________________________ 4. leaving said summons at his/their office/place of business with ________, ( name) a competent person in charge thereof. _____________ Officer Received by Respondent/s representative/s: ___________________ Signature ___________________ Signature

__________________ Date __________________ Date

NGAYON HO BAGO AKO MAGTANONG PA TUNGKOL SA

PANGKAT, BILANG PUNONG BARANGAY, ANO HO ANG DAPAT KONG GAWIN PARA MAAYOS KONG MAPANGHAWAKAN

ANG KANILANG KASO?

BAGO KA MAMAGITAN, KINAKAILANGAN MONG MAKILALA ANG MGA PARTIDONG SANGKOT AT MALAMAN ANG KANILANG

PINAG-AAWAYAN.

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY

29

PAGKATAPOS, ANO HONG GAGAWIN KO? MAYROON

HO BANG PATAKARAN NA DAPAT KONG SUNDIN?

NAPAKAHALAGANG IPALIWANAG MO SA BAWAT PANIG ANG MGA PROSESO AT LAYUNIN NG PAMAMAGITANAN O MEDIATION AT ANG MGA

PATAKARAN NA DAPAT NILANG ISAALANG-ALANG. MAS MAGANDA KUNG SISIMULAN NINYO SA ISANG PANA-

LANGIN ANG BUONG PROSESO. BIGYAN MO NG ORAS ANG

BAWAT PARTIDO NA IPALI-

WANAG ANG KANI-KANILANG PANIG NANG WALANG PAGSABAD MULA SA KABILANG

PARTIDO. MAGTANONG KA AT ISALI MO ANG MAGKABILANG PARTIDO SA PAGHAHANAP NG

SOLUSYON SA KANILANG ALITAN. MUKHA

NAPAKAHABANG PROSESO NITO

NAMANG

NA NANGANGAILANGAN NG

PAGGAGALANGAN AT PAKIKI-

MADALI ITO.

NIG. TANDAAN MO, HINDI KA HUKOM

KUNDI ISANG TAGAPAMAGITAN. HAYAAN MONG HANAPIN NG DALAWANG PANIG ANG

SOLUSYON SA KANILANG ALITAN.

KUNG SAKALI HONG PUMAYAG

NA SILANG MAGKAAYOS, DAPAT HO BA NATING ISULAT ANG MGA TAKDA AT KONDISYON NG KANILANG PAG-AAYOS?

30

OO, PERO ITO AY DAPAT NASA WIKA O SALITANG NAIINTINDIHAN NG MAGKABILANG

PANIG.

ISANG HANDBOOK

KP FORM # 16: MAPAYAPANG PAG-AAYOS NG ALITAN Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ___________________ ___________________ Complainant/s

Barangay Case No. ________________ For: ____________________________ ________________________________ ________________________________

— against — __________________ __________________ Respondent/s AMICABLE SETTLEMENT We, complainant/s and respondent/s in the above-captioned case, do hereby agree to settle our dispute as follows: __________________________________________ __________________________________________ __________________________________________ and bind ourselves to comply honestly and faithfully with the above terms of settlement.

Entered into this ______ day of __________, 19_______.

Complainant/s ___________________ ___________________

Respondent/s __________________ __________________ ATTESTATION

I hereby certify that the foregoing amicable settlement was entered into by the parties freely and voluntarily, after I had explained to them the nature and consequence of such settlement. ______________________________ Punong Barangay/Pangkat Chairman

PAANO HO TAYO MAKASISIGURO NA SUSUNDIN NILA ANG KASUNDUAN?

MATAPOS ANG SAMPUNG ARAW, GAGANA NA ANG KASUNDUAN AT MAYROON ITONG KAPANGYARIHAN AT BISA NG ISANG

DESISYON NG HUKUMAN.

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY

31

PAANO HO KUNG MAYROON

SA MGA NAG-AALITAN ANG

NAPILITANG SUMANG-AYON

SA PAG-AAYOS DAHIL SA PANDARAYA, PAGBABANTA O PANANAKOT?

SA GANYANG KASO, KAHIT NA SINONG PANIG AY MAAARING MAGPROTESTA LABAN SA KASUNDUAN SA LOOB NG SAMPUNG

ARAW. DAHIL MATAPOS ANG SAMPUNG ARAW AY MAGKAKABISA NA ANG KASUNDUAN.

PAANO HO MAKASUSUNOD SA KASUNDUAN ANG

INIREREKLAMO?

MAAARING KUSANGLOOB SIYANG SUMUNOD SA KASUNDUAN SA LOOB NG

LIMANG ARAW. NGUNIT KUNG SAKALING HINDI

NIYA MAGAWA, MAAARI NATING KUHANIN ANG

KANYANG ARI-ARIAN NANG

NAAAYON SA BATAS.

MAPAG-UUSAPAN NATIN

IYAN MAMAYA.

PAANO HO KUNG MABIGO ANG AKING PAMAMAGITANAN

(MEDIATION)

AT WALANG

KASUNDUANG MAABOT?

MERON PA HO BANG PARAAN PARA MAAYOS NG MAGKABILANG PARTIDO ANG

KANILANG ALITAN?

OO NAMAN. SA ATING KULTURA AY MAY MGA ILANG PARAAN NG PAGPAPASYA NG MGA

ALITAN. ISA SA MGA ITO

AY SA PAMAMAGITAN NG ISANG GRUPONG TAGAPAMAYAPA NA KILALA AT IGINAGALANG NG BAWAT PANIG. SA

ALITUNTUNIN, TINATAWAG NATIN ITONG PANGKAT TAGAPAGKASUNDO.

32

A HANDBOOK

K

A

B

A

N

A

T

A

I

I

I

PAGKAKASUNDUAN SA PAMAMAGITAN NG

PANGKAT TAGAPAGSUNDO KAP, PAANO KUNG NAGAWA KO NA ANG LAHAT NG MAKAKAYA KO SA PAMAMAGITANAN (MEDIATION) PERO HINDI PA RIN

NAGKAROON NG MAPAYAPANG PAG-AAYOS (AMICABLE

SETTLEMENT) ANG MAGKALABANG PARTIDO? MAAARI NA BA NILANG ISAMPA SA HUKUMAN ANG KASO?

HINDI! KINAKAILANGAN PA MUNANG DUMAAN NG MGA PARTIDO SA PROSESO NG PAGKAKASUNDUAN O

CONCILIATION.

ANO HO BA ANG

BILANG PUNONG BARANGAY, BUBUO KA NG

PROSESO NG

PANGKAT NG

PAGKAKASUNDUAN

TAGAPAGKASUNDO

O CONCILIATION?

SA LOOB NG LABINLIMANG (15) ARAW MULA SA HULING ARAW NG PROSESO NG PAMAMAGITANAN O MEDIATION.

BAGO IYAN, ANO BA ANG IPINAGKAIBA NG PAGKAKASUNDUAN

(CONCILIATION) SA PAMAMAGITANAN

(MEDIATION)?

PAREHO LAMANG ANG PAMAMARAAN NG

PAMAMAGITANAN AT PAGKAKASUNDUAN,

MALIBAN LANG SA ANG PAMAMAGITANAN AY GINAGAWA NG PUNONG BARANGAY SAMANTALANG ANG HULI AY GINAGAWA NG PANGKAT NA PINAMUMUNUAN NG

TAGAPANGULO. TULAD DIN

NG PAMAMAGITANAN, ANG PAGKAKASUNDUAN AY PAGGITNA SA DALAWA O HIGIT PANG MGA PANIG NA NAGLALAYONG HADLANGAN O PIGILAN ANG ALITAN NANG WALANG KASUNDUAN AT SUSUNDIN

ANG DESISYON NG TAGAPAGKASUNDO O CONCILIATOR. SINU-SINO ANG MAAARING MAGING KASAPI NG PANGKAT?

MANGGAGALING SA LUPON ANG TATLONG KASAPI NITO AT SILA’Y PIPILIIN NG

MAGKABILANG PANIG, ANG

NAGREREKLAMO AT ANG INIREREKLAMO.

KP FORM # 10: PATALASTAS PARA SA PAGBUBUO NG LUPON Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE PUNONG BARANGAY NOTICE FOR CONSTITUTION OF PANGKAT TO:

__________________ __________________ Complainant/s

____________________ ____________________ Respondent/s

You are hereby required to appear before me on the ______ day of _________, 19____, at ________ o’clock in the morning/afternoon for the constitution of the Pangkat ng Tagapagkasundo which shall conciliate your dispute. Should you fail to agree on the Pangkat membership or to appear on the aforesaid date for the constitution of the Pangkat, I shall determine the membership thereof by drawing lots.

This ________ day of ____________, 19_____. ____________________ Punong Barangay Notified this _________ day of _________, 19_____.

TO:

34

__________________ _________________ Complainant/s

____________________ ____________________ Respondent/s

ISANG HANDBOOK

KP FORM # 11: PATALASTAS PARA SA MGA NAPILING KASAPI NG PANGKAT Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ___________________ ___________________ Complainant/s

Barangay Case No. ________________ For: ____________________________ ________________________________ ________________________________

— against — __________________ __________________ Respondent/s NOTICE TO CHOSEN PANGKAT MEMBER (Date) TO: ________________ Notice is hereby given that you have been chosen member of the Pangkat ng Tagapagkasundo amicably conciliate the dispute between the par in the aboveentitled case. ____________________________ Punong Barangay/Lupon Secretary Received this ________ day of __________, 19_____. ________________ Pangkat Member PAANO KUNG HINDI SUMANG-AYON ANG MAGKABILANG

PANIG SA KASAPIAN NG PANGKAT?

IKAW ULI BILANG TAGAPANGULO NG LUPON ANG SIYANG HIHIRANG NG TATLONG (3) KASAPI SA PAMAMAGITAN NG PAGPAPALABUNUTAN NG LAHAT NG KASAPI NG

LUPON.

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY

35

MATAPOS HONG MAPILI ANG MGA KASAPI NG

PANGKAT, ANO HO ANG KANILANG GAGAWIN? MULA SA KANILA AY MAGHAHALAL SILA NG ISANG TAGAPANGULO AT ISANG KALIHIM. IBIBIGAY O IPAPASA

NG KALIHIM NG LUPON ANG LAHAT NG KATITIKAN NG KASO SA KALIHIM NG PANGKAT UPANG MAPAG-ARALAN NG PANGKAT.

TULAD SA KASAPIAN NG LUPON, MAAARI DIN HO BA NATING TANGGALIN ANG HINDI KARAPAT-

DAPAT NA KASAPI NG PANGKAT?

RELASYON, PAGKAMPI, INTERES AT IBA PANG KATULAD NA KADAHILANAN NA MATUTUKLASAN MATAPOS MABUO ANG PANGKAT AY MAAARING MAGING MGA DAHILAN UPANG

MATANGGALAN NG KARAPATAN ANG KASAPI NG PANGKAT.

PAGPAPASYAHAN NG PANGKAT ANG USAPIN SA

PAMAMAGITAN NG BOTO NG NAKARARAMI. ANG

KAPASYAHAN NITO SA USAPIN AY PANGHULI NA.

PAANO NATIN PUPUNAN ANG BAKANTE SA PANGKAT? KAPAG NAGPASYA ANG PANGKAT NA ALISIN ANG SINUMANG KASAPI NITO, DAPAT MAGKASUNDO ANG BAWAT PANIG SA

PIPILIING KAPALIT. KAPAG HINDI SILA NAGKASUNDO, PUPUNAN NG TAGAPANGULO NG LUPON ANG BAKANTE SA PAMAMAGITAN NG

PALABUNUTAN. SA PAGKAKAROON NG

BAKANTE SA IBANG KADAHILANAN, PUPUNAN NG PUNONG BARANGAY O TAGAPANGULO NG LUPON ANG BAKANTE SA KATULAD NA PAMAMARAAN KUNG SAKALING HINDI MAGKASUNDO ANG BAWAT PANIG SA MAGIGING

KAPALIT.

36

ISANG HANDBOOK

NAGIGING MALINAW NA ITO SA AKIN NGAYON. PERO

SA UNANG HONG PAGPUPULONG, ANO ANG

PANGUNAHING LAYUNIN NITO AT PAANO GAGAWIN NG PANGKAT ANG MGA TUNGKULIN NITO?

MAGPUPULONG ANG PANGKAT UPANG DINGGIN ANG BAWAT PANIG, MAGHANAP NG MGA POSIBILIDAD PARA SA

AMICABLE SETTLEMENT SA LOOB NG LABINLIMANG (15) ARAW NA MAAARING UMABOT PA SA PANIBAGONG LABINLIMANG

(15) ARAW SA ISANG MAHALAGA O KARAPAT-DAPAT NA KASO AT MAGLABAS NG KAUTUSAN UPANG HUMARAP ANG MGA TESTIGO KUNG KINAKAILANGAN.

KP FORM # 13: UTOS PARA HUMARAP SA PAGDINIG Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ___________________ ___________________ Complainant/s

Barangay Case No. ________________ For: ____________________________ ________________________________ ________________________________

— against — __________________ __________________ Respondent/s SUBPOENA TO:

____________________ ____________________ Witnesses

_________________________ _________________________

You are hereby commanded to appear before me on the ______ day of _________, 19___, at ___________ o’clock, then and there to testify in the hearing of the above-captioned case.

This ______ day of _________, 19____. _______________________________ Punong Barangay/Pangkat Chairman (Cross out whichever one is not applicable).

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY

37

PAANO KUNG HINDI

MAGTATAKDA NG PETSA ANG

NAKAHARAP ANG SINUMANG PANIG SA

PANGKAT?

TAGAPANGULO NG PANGKAT PARA SA LIBANG PARTIDO UPANG HUMARAP AT IPALIWANAG ANG MGA DAHILAN NANG HINDI NILA PAGHARAP SA

PAGDINIG.

PAANO KUNG MALAMANG HINDI NAMAN PALA KATANGGAP-TANGGAP ANG DAHILAN NANG HINDI PAGHARAP SA PANGKAT?

MAGANDANG TANONG. KAPAG NALAMAN NG TAGAPANGULO NG

PANGKAT, MATAPOS ANG PAGDINIG NA HINDI MAKATWIRAN ANG HINDI PAGHARAP NG NAGHABLA AY:

1. IPAWALANG-SAYSAY ANG DEMANDA 2. PAMAHALAAN ANG PAGLALABAS AT PATOTOHANAN ANG KATIBAYAN NG PAGHADLANG SA PAGSASAKDAL SA HUKUMAN O ALINMANG TANGGAPAN NG GOBYERNO

3. HILINGIN SA PAMBAYAN O PANLUNSOD NA HUKUMAN ANG PAGPAPARUSA SA DI-

TUWIRANG PAGLAPASTANGAN SA HUKUMAN

(INDIRECT

CONTEMPT OF COURT) NG

SUMUSUWAY NA PANIG.

AT PARA SA INIHABLA, SA KABILANG BANDA

ANG PANGKAT AY:

1. IPAWALANG-SAYSAY ANG KONTRA DEMANDA NG INIHABLA

2. PAMAHALAAN ANG PAGLALABAS AT PATOTOHANAN ANG KATIBAYAN NG PAGHADLANG SA PAGSASAMPA

38

ISANG HANDBOOK

KP FORM # 18: PATALASTAS NG PAGDINIG PARA SA NAGREREKLAMO Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ___________________ ___________________ Complainant/s

Barangay Case No. ________________ For: ____________________________ ________________________________ ________________________________

— against — __________________ __________________ Respondent/s NOTICE OF HEARING (RE: FAILURE TO APPEAR) TO:

________________ _______________ Complainant/s

You are hereby required to appear before me/the Pangkat on the ______ day of _________, 19____, at ________ o’clock in the morning/afternoon to explain why you failed to appear for mediation/conciliation scheduled on _____________, 19____ and why your complaint should not be dismissed, a certificate to bar the filing of your action on court/government office should not be issued, and contempt proceedings should not be initiated in court for willful failure or refusal to appear before the Punong Barangay/Pangkat ng Tagapagkasundo.

This ________ day of ___________, 19____. _____________________________ Punong Barangay/Pangkat Chairman (Cross out whichever is not applicable) Notified this _________ day of ________, 19_____.

Complainant/s __________________ __________________ Respondent/s __________________ __________________

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY

39

KP FORM # 19: PATALASTAS NG PAGDINIG PARA SA INIREREKLAMO Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ___________________ ___________________ Complainant/s

Barangay Case No. ________________ For: ____________________________ ________________________________ ________________________________

— against — __________________ __________________ Respondent/s NOTICE OF HEARING (RE: FAILURE TO APPEAR) TO:

_______________ _______________ Respondent/s

You are hereby required to appear me/the Pangkat on the _______ day of ____________, 19____, at __________ o’clock in the morning/afternoon to explain why you failed to appear for mediation/conciliation scheduled on ____________, 19___ and why your counterclaim (if any) arising from the complaint should not be dismissed, a certificate to bar the filing of said counterclaim in court/government office should not be issued, and contempt proceedings should not be initiated in court for willful failure or refusal to appear before the Punong Barangay/Pangkat ng Tagapagkasundo.

This ________ day of _________, 19_____. _____________________________ Punong Barangay/Pangkat Chairman (Cross out whichever is not applicable) Notified this ________ day of _____________, 19____.

Respondent/s: ____________________ ____________________

40

Complainant/s: ______________________ ______________________

ISANG HANDBOOK

NG INIHABLA NG KONTRA-DEMANDA SA HUKUMAN O SA ALINMANG TANGGAPAN NG GOBYERNO

3. HADLANGAN ANG PAGSASAMPA NG KONTRA-DEMANDA NG INIHABLA SA HUKUMAN O SA ALINMANG TANGGAPAN NG GOBYERNO

4. ISAMPA SA HUKUMAN O SA ALINMAN TANGGAPAN NG GOBYERNO ANG REKLAMO NG NAGSASAKDAL AT PUNUAN ANG KP FORM 20

KP FORM # 20: KATIBAYAN PARA MAGSAMPA NG KAUKULANG AKSYON (MULA SA KALIHIM NG LUPON) Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ___________________ ___________________ Complainant/s

Barangay Case No. ________________ For: ____________________________ ________________________________ ________________________________

— against — __________________ __________________ Respondent/s CERTIFICATION TO FILE ACTION This is to certify that: 1. There has been a personal confrontation between the parties before the Punong Barangay/Pangkat ng Tagapagkasundo; 2. A settlement was reached; 3. The settlement has been repudiated in a statement sworn to before the Punong Barangay by ______________ on ground of ______________; and 4. Therefore, the corresponding complaint for the dispute may now be filed in court/government office.

This _________ day of __________, 19____. ___________________ Lupon Secretary Attested: __________________ Lupon Chairman

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY

41

MAAARING HUMILING ANG TAGAPANGULO NG PANGKAT NG KATULAD NA PAMAMARAAN PARA SA

PAGPAPARUSA SA DI-TUWIRANG PAGLAPASTANGAN

SA HUKUMAN (INDIRECT CONTEMPT OF COURT) SA

ISANG TESTIGO NA SINADYANG HINDI HUMARAP O

TUMANGGING HUMARAP SA PAGDINIG.

KP FORM # 22: KATIBAYAN PARA MAGSAMPA NG KAUKULANG AKSYON Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ___________________ ___________________ Complainant/s

Barangay Case No. ________________ For: ____________________________ ________________________________ ________________________________

— against — __________________ __________________ Respondent/s CERTIFICATION TO FILE ACTION This is to certify that: 1. There was a personal confrontation between the parties before the Punong Barangay but mediation failed; 2. The Punong Barangay set the meeting of the parties for the constitution of the Pangkat; 3. The respondent willfully failed or refused to appear without justifiable reason at the conciliation proceedings before the Pangkat; and 4. Therefore, the corresponding complaint for the dispute may now be filed in court/government office. _________________ Pangkat Secretary Attested by: ___________________ Pangkat Chairman

42

ISANG HANDBOOK

ANO HO SUSUNOD NA MANGYAYARI KUNG

ANG AMICABLE SETTLEMENT AY ISUSULAT SA ISANG WIKA O SALITA

MAGTAGUMPAY ANG

NA NAUUNAWAAN NG BAWAT PANIG,

PANGKAT NA

AT PATOTOTOHANAN NG

PAGKASUNDUIN ANG

BAWAT PANIG?

TAGAPANGULO NG LUPON O PANGKAT.

ITO AY MAY KAPANGYARIHAN AT BISA TULAD NG ISANG PANGHULING HATOL NG HUKUMAN PAGKALIPAS NG

SAMPUNG (10) ARAW MULA SA PETSA

NG AMICABLE SETTLEMENT, MALIBAN

NA LANG KUNG MAY TUMUTOL.

IHAHANDA NG KALIHIM NG PANGKAT ANG PAGPAPADALA NG KASUNDUAN SA NAANGKOP NA HUKUMAN AT ANG

PAGSUSULAT SA TRANSMITTAL FORM.

PERO ALAM HO NINYO

KAP, MAAARI HONG

MAYROONG MGA KASO

SINUMAN SA MGA PARTIDO AY MAAARING ITANGGI ANG KASUNDUAN SA

NA KUNG SAAN ANG

LOOB NG SAMPUNG (10) ARAW MULA

SINASABING KASUNDUAN

SA ARAW NG KASUNDUAN SA

AY NABALIGTAD NG

PANDARAYA, KARAHASAN, PANANAKOT, AT IBA PA?

PAMAMAGITAN NG PAGSASAMPA SA TAGAPANGULO NG LUPON O PANGKAT NG SALAYSAY NA SINUMPAAN SA

HARAPAN NIYA. ANG PAGKABIGO NA

ITANGGI ANG KASUNDUAN SA LOOB NG SAMPUNG (10) ARAW AY

MANGANGAHULUGAN NG PAGTALIKOD SA KARAPATANG TUMUTOL SA

NASABING KASUNDUAN.

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY

43

KP FORM # 28: BUWANANG PAGPAPADALA NG MGA PANGHULING ULAT Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA OFFICE OF THE BARANGAY CAPTAIN ____________________, 20____ Date MONTHLY TRANSMITTAL OF FINAL REPORTS To: City/Municipal Judge ______________________ (City/Municipality) Enclosed herewith are the final reports of settlement of disputes and arbitration awards made by the Barangay Captain/Pangkat Tagapagkasundo in the following cases: Barangay Case No.

TITLE (Complainant, et al vs. Respondent, et al)

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10. ___________________________ Lupon/Pangkat Secretary Received this __________ day of _____________________, 20_____. ______________________________ (Clerk of Court) IMPORTANT: Lupon/Pangkat Secretary shall transmit not later than the first five days of each month the final reports for preceding month.

44

ISANG HANDBOOK

PAANO IPATUTUPAD NG PANGKAT ANG AMICABLE SETTLEMENT?

ANG AMICABLE SETTLEMENT AY MAY BISA AT KAPANGYARIHAN TULAD NG ISANG PANGHULING HATOL NG HUKUMAN MATAPOS ANG SAMPUNG (10) ARAW NA PALUGIT PARA SA PAGTUTOL AT MAAARI ITONG MAGKABISA SA PAMAMAGITAN NG PAGPAPATUPAD NG LUPON SA LOOB NG ANIM (6) NA BUWAN MULA

SA ARAW NG KASUNDUAN.

MAKALIPAS ANG NASABING

PANAHON, ANG KASUNDUAN AY MAAARING MAGKABISA SA

PAMAMAGITAN NG PAGSASAMPA NG PANUKALA SA MUNICIPAL TRIAL COURT NG MUNISIPALIDAD KUNG SAAN ISINAGAWA ANG KASUNDUAN.

PAANO KUNG WALANG NAGING KASUNDUAN ANG BAWAT PANIG SA KABILA NG LAHAT NG

PAGSUSUMIKAP NA PAGKASUNDUIN SILA?

SUSULATAN ANG FORM 21 O ANG KATIBAYAN PARA SA PAGSASAKDAL BILANG PATOTOO NA WALANG NAGANAP NA KASUNDUAN O

SETTLEMENT. PAGTITIBAYIN ITO NG KALIHIM NG PANGKAT AT LALAGDAAN NG TAGAPANGULO

NG PANGKAT. IHAHARAP ANG KATIBAYAN NG PAGSASAKDAL SA KAUKULANG HUKUMAN O TANGGAPAN NG GOBYERNO PARA SA PAGSASAMPA NG NAANGKOP NA KASO.

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY

45

KP FORM # 21: KATIBAYAN PARA MAGSAMPA NG KAUKULANG AKSYON (MULA SA KALIHIM) Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ___________________ ___________________ Complainant/s

Barangay Case No. ________________ For: ____________________________ ________________________________ ________________________________

— against — __________________ __________________ Respondent/s CERTIFICATION TO FILE ACTION This is to certify that: 1. There has been a personal confrontation between the parties before the Punong Barangay but mediation failed; 2. The Pangkat ng Tagapagkasundo was constituted but the personal confrontation before the Pangkat likewise did not result into a settlement; and 3. Therefore, the corresponding complaint for the dispute may now be filed in court/government office.

This _________ day of _________, 19_____. _________________ Pangkat Secretary Attested by: ____________________ Pangkat Chairman

NAG-IISIP PA RIN AKO KUNG PAANO BA TALAGA IPATUTUPAD ANG KASUNDUAN?

KAILANGAN MUNANG MAGHAIN NG MOSYON SA

PUNONG BARANGAY PARA SA PAGPAPATUPAD NITO. MAGSASAGAWA NG PAGDINIG ANG PUNONG

BARANGAY SA PETSA NA ITINAKDA NG NAGMUNGKAHI. ANG PETSA

AY HINDI MAAARING LUMAMPAS SA LIMANG (5) ARAW MULA SA

PAGKAKASAMPA NG MOSYON.

46

ISANG HANDBOOK

KP FORM # 25: PANUKALA PARA SA PAGPAPATUPAD Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ___________________ ___________________ Complainant/s

Barangay Case No. ________________ For: ____________________________ ________________________________ ________________________________

— against — __________________ __________________ Respondent/s MOTION FOR EXECUTION Complainant/s/Respondent/s state as follows: 1. On _____________ (Date) the parties in this case signed an amicable settlement/received the arbitration award rendered by the Lupon/Chairman/ Pangkat ng Tagapagkasundo; 2. The period of ten (10) days from the above-stated date has expired without any of the parties filing a sworn statement of repudiation of the settlement before the Lupon Chairman a petition for nullification of the arbitration award in court; and 3. The amicable settlement/arbitration award is now final and executory.

WHEREFORE, Complainant/s/Respondent/s request that the corresponding writ of execution be issued by the Lupon Chairman in this case. _______________ (Date) _______________________ Complainant/s/Respondent/s

SA PAGDINIG, TITIYAKIN NG PUNONG BARANGAY ANG MGA PANGYAYARI PARA SA HINDI PAGSUNOD NG NAPAGKASUNDUAN AT HIHIMUKING PILIT ANG OBLIGADONG PANIG NA SUMUNOD SA NAPAGKASUNDUAN.

SA PAGLIPAS NG LIMANG (5) ARAW NA WALANG NAGANAP NA

KUSANG-LOOB NA PAGSUNOD, MAGLALABAS NG PATALASTAS ANG

PUNONG BARANGAY PARA SA PAGPAPATUPAD.

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY

47

KP FORM # 27: PATALASTAS NG PAGPAPATUPAD Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ___________________ ___________________ Complainant/s

Barangay Case No. ________________ For: ____________________________ ________________________________ ________________________________

— against — __________________ __________________ Respondent/s NOTICE OF EXECUTION WHEREAS, on ______________(date), an amicable settlement was signed by the parties in the above-entitled case [or an arbitration award was rendered by the Punong Barangay/Pangkat ng Tagapagkasundo]; WHEREAS, the terms and conditions of the settlement, the dispositive portion of the award. read: ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ The said settlement/award is now final and executory; WHEREAS, the party obliged ________________ (name) has not complied voluntarily with the aforestated amicable settlement/arbitration award, within the period of five (5) days from the date of hearing on the motion for execution; NOW, THEREFORE, in behalf of the Lupong Tagapamayapa and by virtue of the powers vested in me and the Lupon by the Katarungang Pambarangay Law and Rules, I shall cause to be realized from the goods and personal property of __________________ (name of party obliged) the sum of _________________ (state amount of settlement or award) upon in the said amicable settlement [or adjudged in the said arbitration award], unless voluntary compliance of said settlement or award shall have been made upon receipt hereof.

Signed this _________ day of ___________, 19____. ___________________ Punong Barangay Copy furnished: ____________________ ____________________ Complainant/s

48

___________________ ___________________ Respondent/s

ISANG HANDBOOK

SA LOOB NG ANIM (6) NA BUWAN MULA SA PETSA NG KASUNDUAN, IPATUTUPAD NG

LUPON

ANG KASUNDUAN SA PAMAMAGITAN NG

PUNONG BARANGAY.

SIYANGA PALA, MAAARING SA ANYO NG PERA ANG AKTWAL NA PAGPAPATUPAD NG

KASUNDUAN. NGUNIT SA PAGKABIGONG MAKASUNOD NG KUSANG-LOOB SA

KASUNDUAN, KUKUHA ANG PUNONG

BARANGAY NG SAPAT NA PERSONAL NA ARI-ARIAN NG PARTI-DONG

MAY PANANAGUTAN. MAAARING IPAGBILI ANG MGA ARI-ARIAN AT ANG NAPAGBILHAN AY MAGSISILBING PAMBAYAD.

PAANO BA IBIBIGAY O ISASAULI ANG ARI-ARIAN?

KUNG NASASAKUPAN NG BARANGAY ANG PAG-AARI, KUKUNIN ITO NG PUNONG BARANGAY MULA SA TAONG MAY OBLIGASYONG MAGBAYAD BATAY SA KASUNDUAN AT IBIBIGAY O IBABALIK SA PANIG NA MAY KARAPATANG MAG-ARI NITO.

KUNG ANG ARI-ARIAN AY WALA SA

NASASAKUPAN NG BARANGAY, NGUNIT SAKOP NG PAREHONG LUNSOD O

MUNISIPALIDAD, ANG PUNONG BAYAN AY

MAGBIBIGAY NG KAPANGYARIHAN SA PUNONG BARANGAY NA NAKASASAKOP SA

KINA-ROROONAN NG ARI-ARIAN NA KUNIN ITO AT KUMILOS NANG NAAAYON SA NAUNANG TALATA. PAGBIBIGAY NG

LUPA, PAGHAHATID NG MGA TITULO O

IBA PANG MGA DOKUMENTO, O PAGSASAGAWA NG ANUMANG PARTIKULAR NA PAGKILOS. MAAARING

ATASAN NG PUNONG BARANGAY ANG KALIHIM UPANG SIYANG KUMILOS, SA GASTOS NG PARTIDONG HINDI SUMUSUNOD. PABABAYARAN ANG GASTOS SA PANIG

NA HINDI SUMUSUNOD.

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY

49

PAANO MANGYAYARI ANG PAGBEBENTA NG PERSONAL NA MGA PAGAARI?

IPAPASKIL ANG ISANG PATALASTAS NG PAGBE-BENTA SA TATLONG (3) PAMPUBLIKONG LUGAR. PARA SA MGA NABUBULOK NA ARI-ARIAN, PAGKAKUHA PA

LANG NG MGA ITO AY DAPAT NA ITONG IPAGBILI AGAD SA LOOB NG DALAWAM-PU’T APAT (24) NA

ORAS. PARA SA MGA IBANG ARI-ARIAN, PAGKAKUHA

SA MGA ITO AY DAPAT NA ITONG MAIPAGBILI SA LOOB NG LIMA (5) HANGGANG SAMPUNG (10) ARAW.

PAGKATAPOS AY ISASAGAWA ANG ISANG SUBASTA MULA 8:00 NG

UMAGA HANGGANG 5:00 NG HAPON AT ANG MAY-ARI NG MGA ARI-

ARIAN ANG MAMAMAHALA SA PAGBEBENTA. HINDI MAAARING

SUMALI SA BENTAHAN ANG PUNONG BARANGAY, KALIHIM, O SINUMANG KASAPI NG LUPON.

BABAYARAN ANG HALAGA NG OBLIGASYON SA NANGIBABAW NA

PANIG. ANG NATIRA SA PINAGBENTAHAN AY IBABALIK SA PANIG NA

NAATASANG MAGBAYAD. KAPAG ANG NANGIBABAW NA PANIG ANG

BUMIBILI, ANG BABAYARAN NIYA LAMANG AY ANG LABIS NA HALAGA SA KABAYARANG DAPAT NIYANG TANGGAPIN MULA SA PANIG NG NAATASANG MAGBAYAD.

SAKLAW DIN HO BA NG PAGPAPATUPAD NG KASUNDUAN ANG

MGA ARI-

HINDI. MAY MGA ARIARIAN NA HINDI SAKLAW

NG PAGPAPA-TUPAD NG KASUNDUAN.

ARIAN?

50

ISANG HANDBOOK

MGA ARI-ARIAN NA HINDI SAKLAW NG PAGPAPATUPAD NG KASUNDUAN HINDI LAHAT NG MGA ARI-ARIAN AY MAAARING IPAGBILI SA SUBASTA. ANG MGA SUMUSUNOD AY HINDI SAKLAW:

1. ANG TAHANAN NG PAMILYA NG MAY UTANG. 2. MGA KAGAMITAN AT KASANGKAPAN NA IMPORTANTENG GAMIT SA KANYANG HANAPBUHAY O TRABAHO.

3. DALAWANG KABAYO O DALAWANG BAKA, O DALAWANG KALABAW, O IBA PANG MGA PANGTRABAHONG HAYOP NA MAAARING PILIIN NG MAY-UTANG AT MAY MALAKING PAKINABANG SA KANYANG PANG-ARAW-ARAW NA GAWAIN.

4. MGA KINAKAILANGANG PANANAMIT NG MAY-UTANG AT NG KANYANG PAMILYA.

5. MGA MUWEBLES AT KASANGKAPAN NA MAHALAGA SA PANGANGALAGA NG TAHANAN.

6. PANUSTOS PARA SA TAO O PAMILYA NA SAPAT PARA SA APAT NA BUWAN.

7. PANGPROPESYONG AKLATAN NG MGA ABUGADO, HUKOM, MANGGAGAMOT, BOTIKARYO, DENTISTA, INHINYERO, AGRIMENSOR, PARI O PASTOR, GURO AT IBA PANG MGA PROPESYUNAL.

8. ISANG BANGKANG PANGISDA, LAMBAT AT IBA PANG GAMIT PANGISDA NG ISANG MANGINGISDA NA SANGKOT SA USAPIN AT NAGHAHANAPBUHAY NANG NAAAYON SA BATAS.

9. MALAKING KINITA NG PANIG NA MAY-UTANG MULA SA KANYANG PERSONAL NA PAGLILINGKOD SA LOOB NG ISANG BUWAN BAGO ANG PAGBUBUWIS, NA MAHALAGA RIN SA PAGTATAGUYOD NG KANYANG PAMILYA.

10. LAHAT NG MGA PERA, PAKINABANG, PRIBILEHIYO NA NADADAGDAN SA ANUMANG PARAAN O LUMALAKI MULA SA ANUMANG SEGURO NA HINDI HIHIGIT SA P100,000.00.

11. ANG KARAPATANG TUMANGGAP NG LEGAL NA TULONG O PERA O ARI-ARIANG NATAMO BILANG TULONG O ANUMANG SUSTENTO O PABUYA MULA SA GOBYERNO, AT

12. MGA KARAPATANG MAGLATHALA AT IBA PANG MGA ARI-ARIAN NA SINADYANG HINDI SINAKLAW NG BATAS.

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY

51

NGAYON, NAIPALIWANAG KO NA SA IYO ANG DALAWANG PARAAN NG

PAGPAPASYA SA MGA HIDWAAN SA IYONG BARANGAY. UNA, ANG PAMAMAGITANAN O MEDIATION NG IYONG TANGGAPAN AT

PANGALAWA, ANG PAGKAKASUNDUAN O CONCILIATION NG

PANGKAT. SA KAHIT NA ANONG ANTAS SA DALAWANG PROSESO AY MAAARING PUMASOK ANG PAGPAPASYA NG MGA KASO SA ILALIM NG IYONG

KAPANGYARIHAN, ANG PROSESO NG ARBITRASYON O ANG PAGHATOL

NG ISANG TAGAPAMAGITAN.

ANO HO BA ITONG ARBITRASYON O PAGHATOL NG

ISANG TAGAPAMAGITAN? MARAMI HO AKONG

NATUTUTUNANG NAKAKATUWANG MGA BAGAY.

ANG PAGLILINGKOD SA TAO AY NAKAKAPAGOD KUNG MINSAN PERO

MAAARI RIN ITONG MAGING KAPAKIPAKINABANG. GUSTO MO PA BA NG ISANG TASANG KAPE?

NAGHANDA NG MERYENDA ANG ASAWA KO PARA SA ATIN, MATAMIS NA KAMOTE AT SABA.

SALAMAT HO. ANO HO BA ULI ANG IBIG SABIHIN NG

ANG ARBITRASYON O PAGHATOL

ARBITRASYON O PAGHATOL

NG ISANG TAGAPAMAGITAN AY

PAMAGITAN?

AAYOS NG ALITAN KUNG SAAN

NG ISANG TAGA-

ISA RING PARAAN NG PAGANG MGA PARTIDO AY

PUMAPAYAG NA SUMUNOD SA DESISYON NG IKATLONG TAO O GRUPO KAPALIT NG ISANG REGULAR NA BINUONG HUKUMAN.

K

A

B

A

N

A

T

A

I

ARBITRASYON

V

KAILAN HO NANGYAYARI ANG ARBITRASYON?

MAAARING MAGANAP ANG ARBITRASYON SA ANUMANG YUGTO NG PROSESO BASTAT PUMAYAG ANG MAGKABILANG PARTIDO NANG NAKASULAT

NA SUSUNOD SA IGAGAWAD NA HATOL NG LUPON O PANGKAT.

SA MADALING SALITA, MAAARING MAGING TAGAHATOL O

ARBITRATOR ANG TAGAPANGULO NG LUPON, PUNONG BARANGAY O TAGAPANGULO NG PANGKAT.

SA PAMAMAGITANAN O PAGKAKASUNDUAN, TINUTULUNGAN LANG NG TAGAPANGULO NG LUPON O PANGKAT ANG MGA PARTIDO NA LIWANAGIN ANG MGA PROBLEMA AT HANAPIN

ANG MGA SOLUSYON PARA MAKABUO KATANGGAP-TANGGAP

NA KASUNDUAN PARA SA MAGKABILANG PANIG. SA

ARBITRATION, BINIBIGYAN NG KAPANGYARIHAN ANG TAGAPANGULO NG LUPON O PANGKAT UPANG MAGBIGAY NG DESISYON SA ISANG ALITAN MATAPOS PUMAYAG ANG MAGKABILANG

PARTIDO NA SUMUNOD DITO. MAGHAHARAP NG EBIDENSYA SA TAGAHATOL ANG MGA PARTIDO KAUGNAY NG MGA PANGYAYARI AT KATOTOHANAN NG KASO.

BATAY SA MGA PANGYAYARI, MAGPA-

PASYA ANG TAGAHATOL SA PINANI-

NIWALAAN NIYANG PATAS AT MAKATA-

RUNGAN. SA GANITONG KASO, DAPAT AY PAREHAS AT WALANG PINAPANIGAN ANG

TAGAHATOL SA PAGPAPASYA NA NABABA-

GAY DIN SA NAG-AAWAY NA MGA PARTIDO.

ANU-ANO HO BA ANG MGA HAKBANG NA GINAGAWA SA ARBITRASYON?

UNA AY ANG PAGSASAMPA NG NAGSASAKDAL NG REKLAMO SA TANGGAPAN NG PUNONG BARANGAY AT ANG

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY

53

PAGBIBIGAY NG BAYAD SA PAGSASAMPA. PERO KUNG PAPAYAG ANG MAGKABILANG PANIG NA IPASAILALIM ANG KANILANG KASO SA ARBITRASYON SA ANUMANG YUGTO NG PAMAMAGITANAN AT PAGKAKASUNDUAN,

ISASAGAWA NA AGAD ANG PAGDINIG PARA SA

ARBITRASYON.

MATAPOS SULATAN ANG KP FORM 14 O KASUNDUAN

PARA SA ARBITRASYON, BINIBIGYAN NG LIMANG ARAW ANG MGA PARTIDO NA UMATRAS SA KASUNDUAN SA PAMAMAGITAN NG ISANG SINUMPAANG SALAYSAY NA NAGSASAAD NG KANYANG DAHILAN NA NANGYARI ANG

KASUNDUAN NANG MAY PANDARAYA, DAHAS AT

PANANAKOT (KUNG ITO NGA ANG KASO).

KUNG GANOON HO, ANO HO ANG MAGIGING

PAHIWATIG NG KASONG ITO SA MGA PARTIDO, IBIG HO BANG SABIHIN AY BALEWALA NANG ITULOY ANG

KASO SA LUPON?

TUMPAK, AT KAILANGAN MO NANG IDIRETSO ANG KASO SA HUKUMAN

PAANO HO KUNG

SA PAMAMAGITN NG PAGLALABAS NG

WALA NAMANG

KATIBAYAN PARA MAGSAMPA NG

PAGTANGGI?

AKSYON AT HAYAAN MONG DALHIN NG NAGREREKLAMO ANG KANYANG KASO SA HUKUMAN.

KUNG GANOON MAAARI KANG MAGPATULOY SA

PAGDINIG SA KASO. UNA, KAILANGAN MONG ITAKDA ANG PAGDINIG AT DAPAT AY OPISYAL MONG MAPASABIHAN ANG MGA PARTIDO TUNGKOL SA PAGDINIG SA PAMAMAGITAN NG ISANG

PATALASTAS NG PAGDINIG AT PAGPAPATAWAG.

54

ISANG HANDBOOK

KP FORM # 14: KASUNDUAN PARA SA ARBITRASYON Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ___________________ ___________________ Complainant/s

Barangay Case No. ________________ For: ____________________________ ________________________________ ________________________________

— against — __________________ __________________ Respondent/s AGREEMENT FOR ARBITRATION We hereby agree to submit our dispute for arbitration to the Punong Barangay/ Pangkat ng Tagapagkasundo (Please cross out whichever is not applicable) and bind ourselves to comply with the award that may be rendered thereon.

We have made this agreement freely with a full understanding of its nature and consequences.

Entered into this _____ day of _________, 19____.

Complainant/s ___________________ ___________________

Respondent/s __________________ __________________

ATTESTATION I hereby certify that the foregoing Agreement for Arbitration was entered into by the parties freely and voluntarily, after I had explained to them the nature and the consequences of such agreement. ______________________________ Punong Barangay/Pangkat Chairman (Cross out whichever one is not applicable.)

PAANO HO KUNG HINDI MAKAHARAP ANG SINUMAN SA MGA PARTIDO? MAAARI BA NATING GAMITIN ANG

MGA PATAKARAN SA PAMAMAGITANAN AT PAGKAKASUNDUAN PARA SA HINDI MAKATWIRANG PAGLIBAN

NG NAGREREKLAMO AT INIREREKLAMO SA PAGDINIG? OO, KAPITANA. KUNG MAPATUNAYAN NA SINADYA AT DI-

MAKATWIRAN ANG PAGLIBAN NG NAGHAHABLA, AGAD NANG

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY

55

PAWAWALANG-SAYSAY ANG REKLAMO AT HINDI NA MAAARING

ISAMPA SA HUKUMAN. SA KABILANG BANDA, KUNG MAPATUNAYAN

NA SINADYA AT DI-MAKATWIRAN ANG PAGLIBAN NG INIHAHABLA, MAAARI KA NG MAGLABAS NG KATIBAYAN PARA MAGSAMPA NG AKSYON AT KATIBAYAN NA NAGBABAWAL SA INIHAHABLA NA

MAGSAMPA NG KONTRA-DEMANDA SA HUKUMAN.

PROSESO NG ARBITRASYON STEP 1. AATASAN NG TAGAHATOL ANG KANYANG KALIHIM NA TAWAGIN ANG KASO; STEP 2. KIKILALANIN AT ITATALA NG KALIHIM ANG MGA HUMARAP MULA SA MAGKABILANG PARTIDO; STEP 3. TATAWAGIN NG TAGAHATOL ANG NAGHAHABLA PARA IHARAP ANG KANYANG KASO KASAMA ANG KANYANG EBIDENSYA; TANDAAN: ANG SINUMAN NA MAGBIBIGAY NG SALAYSAY SAPROSESO NG ARBITRASYON AY PASUSUMPAING MAGSASABI NG TOTOO AT PAWANG KATOTOHANAN LAMANG. STEP 4. KUNG KAILANGAN NG TESTIGO, IPAPATAWAG SIYA PARA TUMESTIGO SA GINAGAWANG PAGDINIG (GAMIT ANG KP FORM 13) STEP 5. TATAWAGIN NG TAGAHATOL ANG INIHAHABLA UPANG MAGHARAP NG KANYANG DEPENSA O PAGTATANGGOL; MAGHARAP NG MGA EBIDENSYA AT MGA TESTIGO; SA PARAANG IBINIGAY DIN SA NAGHAHABLA. STEP 6. MATAPOS ANG PAGHAHARAP NG PANIG NG BAWAT PARTIDO, ISASARA NA ANG KASO PARA SA PAGPAPASYA O DESISYON (SA YUGTONG ITO, ANG PAGLILITIS AY KUMPLETO NA)

56

ISANG HANDBOOK

PAANO HO KUNG HUMARAP ANG MGA PARTIDO, PAANO

KO HO ISASAGAWA ANG ARBITRASYON?

MAGMUMUKHA YATA AKONG HUKOM NGAYON… SA KABILANG BANDA, OO.

BILANG TAGAHATOL, MAGSASAGAWA KA NGAYON NG PAGDINIG TULAD SA ISANG HUKUMAN O PAGLILITIS.

SA PAGDINIG NG ARBITRASYON, INIHAHARAP NG NAGHAHABLA AT INIHAHABLA ANG KANILANG MGA KASO AT IBINIBIGAY ANG LAHAT NG

KINAKAILANGANG EBIDENSYA.

MAGLALABAS NG KAPASYAHAN ANG TAGAPANGULO NG LUPON O PANGKAT BATAY SA KATOTOHANAN

NG KASO, SALAYSAY NG MGA TESTIGO AT EBIDENSYANG

INIHARAP.

OO, ANG ARBITRASYON AY KATULAD DIN NG MAPAYAPANG

ITO HO BA ANG

PAG-AAYOS NA KINA-

TINATAWAG NILANG

KAILANGANG ISULAT SA

ARBITRASYON O

ISANG WIKA O SALITANG

PAGHATOL NG ISANG

NAIINTINDIHAN NG PAREHONG

TAGAPAMAGITAN?

PARTIDO AT PINATOTOHANAN NG TAGAPANGULO NG LUPON O

PANGKAT.

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY

57

KP FORM # 15: PAGGAWAD NG ARBITRASYON Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ___________________ ___________________ Complainant/s

Barangay Case No. ________________ For: ____________________________ ________________________________ ________________________________

— against — __________________ __________________ Respondent/s ARBITRATION AWARD After hearing the testimonies given and careful examination of the evidence presented in this case, award is hereby made as follows: __________________________________________ __________________________________________ __________________________________________ Made this _____ day of _____________, 19____ at _______________. ______________________________ Punong Barangay/Pangkat Chairman * __________________ Member _________________ Member ATTESTED: ___________________________ Punong Barangay/Lupon Secretary ** * To be signed by either, whoever made the arbitration award. ** To be signed by the Punong Barangay if the award is made by the Pangkat Chairman, and by the Lupon Secretary if the award is made by the Punong Barangay.

58

ISANG HANDBOOK

GAANO HO BA KAHABA ANG PANAHON NA IBINIBIGAY SA AKIN PARA MAGDESISYON?

BIBIGYAN KA NG LABINLIMANG (15) ARAW PERO HINDI BABABA SA ANIM (6) MULA SA PETSA NG

HULING ARAW NG PAGDINIG UPANG PAG-ARALAN ANG KASO AT MAGGAWAD NG HATOL AT MATAPOS IYON SA LOOB NG

LIMANG (5) ARAW, MAGBIBIGAY ANG IYONG KALIHIM NG KOPYA NG DESISYON NG ARBITRASYON SA MGA PARTIDO; MAGTABI NG KOPYA

SA TANGGAPAN NG LUPON; MAGPADALA NG KOPYA SA PANLUNSOD O PANGMUNISIPALIDAD NA HUKUMAN. MAGKAKABISA HO BA AGAD ANG AKING

DESISYON?

ISINASAAD SA ATING BATAS NA MAYROONG SAMPUNG (10) ARAW ANG MGA

PARTIDO PARA TUTULAN ANG DESISYON.

MATAPOS ANG SAMPUNG ARAW, MAGI-

GING PANGHULI AT DAPAT NANG IPATUPAD ANG IYONG DESISYON.

PAANO HO IPATUTUPAD ANG DESISYON? SA PAREHONG PARAAN KUNG PAANO IPINATUTUPAD ANG KASUNDUAN SA PAMAMAGITANAN O PAGKAKASUNDUAN. MALINAW BA ANG

AKING MGA PALIWANAG? HUWAG KA SANANG MANGIMING MAG-

TANONG O MAGLINAW NG MGA BAGAY NA MALABO PA. PAGPASEN-

SYAHAN MO NA ANG MGA KAKULANGAN NG PALIWANAG KO SA IYO. NGAYON HO AY NAPAGTANTO KO NA KUNG GAANO KALAKING HAMON PERO KAPANAPANABIK ANG MAGING PUNONG BARANGAY. MARAMI HONG SALAMAT SA INYO, KAPITAN. NALIWANAGAN KO NA

NGAYON ANG PAPEL KO SA LUPONG TAGAPAMAYAPA. PERO PAANO NAMAN HO SA MGA LUGAR NA KUNG SAAN NAKATIRA ANG MGA MUSLIM AT KATUTUBO?

AAKMA RIN HO BA SA KANILA ITO KATARUNGANG PAMBARANGAY?

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY

59

K

A

B

A

N

A

T

A

V

KATUTUBONG PAMAMARAAN NG PAGPAPASYA NG ALITAN

MGA

KAP, KARAMIHAN HO SA MGA NAKATIRA SA AMING BARANGAY AY MGA MUSLIM

SA MGA BARANGAY KUNG SAAN NAKARARAMI ANG MGA

KATUTUBO, ANG PAMPOOK NA

MGA KATUTUBO. GAGAMITIN

O MORO AT ANG IBA HO AY

PAMAMARAAN NG PAG-AAYOS

NG MGA ALITAN AY TUTUGMA

DIN HO BA NATIN ANG

SA KANILA SA PAMAMAGITAN

PAREHONG BATAS SA KANILA?

NG KANILANG SANGGUNIAN NG KALIPUNAN NG MGA NAKATATANDA O SA PAMAMAGITAN NG IBANG ANYO NG TRADISYUNAL NA

PAMAMARAAN. SUBALIT SA MGA

BARANGAY NA ANG KARAMIHAN ANU-ANO ANG MGA KINAKAILANGAN NILA?

AY MUSLIM, ANG GINAGAMIT NILA AY ANG BATAS NG

SHARIAH. KINIKILALA ITO NG LOCAL GOVERNMENT CODE.

KAILANGAN PAGTIBAYIN NG PANLA-

LAWIGANG TANGGAPAN NG NATIONAL

STATISTICS OFFICE (NSO) NA KARAMIHAN NG NAKATIRA SA

BARANGAY AY MGA KATUTUBO. SIYEMPRE, KAILANGAN AY HINDI NILA MAKALIMUTANG IPAREHISTRO ANG PANGALAN NG KANILANG KINIKILALANG DATU O NAKATATANDA SA TANGGAPAN NG ALKALDE SA KANILANG LUNSOD O MUNISIPALIDAD. PANGHULI, KAILANGANG

PAGTIBAYIN NG MGA NAKATATANDA O DATU ANG KATUTUBONG PAMAMARAAN NG PAG-AAYOS NG

MGA ALITAN NG KANILANG SANGGUNIAN NG MGA DATU, PINUNO NG TRIBO O NAKATATANDA.

PAANO HO KUNG ANG ISA

KUNG GANOON, KAILANGANG

KASAPI SA ISANG KATUTU-

PANIG SA KATUTUBONG

HO NATIN ITO AAYUSIN?

TIN NILA PARA SA MAPAYA-

LANG SA NAG-AAWAY ANG

BONG PAMAYANAN, PAANO

SUMANG-AYON ANG BAWAT PAMAMARAAN NA GAGAMI-

PANG PAGPAPASYA.

PAANO HO KUNG HINDI SILA

ITO NA NGAYON ANG

PAREHONG PUMAYAG NA

PANAHON PARA GAMITIN ANG

IPAUBAYA ANG PAGPAPASYA SA KATUTUBONG

PAMAMARAAN NG PAG-AAYOS

NG GULO?

PROSESO NG PAG-AAYOS NA ITINATADHANA NG

KATARUNGANG PAMBARANGAY.

PAANO HO KUNG MATAGUMPAY NAMANG NAISAAYOS SA

KATUTUBONG PAMAMARAAN ANG SIGALOT, KAILANGAN PA HO

BA AKONG SABIHAN NG KANILANG SANGGUNIAN

TRIBAL COUNCIL?

NG TRIBU O

DAPAT LANG. KAILANGANG IPADALA NG SANGGUNIAN NG TRIBU ANG KOPYA NG KASUNDUAN NA PINATOTOHANAN NG MGA PINUNO NG SANGGUNIAN SA PUNONG BARANGAY NG LUGAR KUNG SAAN INAYOS

ANG ALITAN.

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY

61

MAY KAPANGYARIHAN AT BISA RIN HO BA ANG KASUNDUANG

ITO TULAD MAPAYAPANG PAG-AAYOS O AMICABLE SETTLEMENT NA ISINASAAD SA KATARUNGANG PAMBARANGAY? OO, TAMA YAN. ANG PINATOTOHANANG KASUNDUAN SA ILALIM NG KATUTUBONG PAMAMARAAN AY MAGKAKAROON NG PAREHONG KAPANGYARIHAN AT BISA TULAD NG KASUNDUANG NAGAGANAP ALINSUNOD SA MGA PATAKARAN NG BATAS SA KATARUNGANG

PAMBARANGAY.

PAANO HO KUNG ANG ISA SA MGA PARTIDO AY HINDI NASISIYAHAN SA NANGYARING KASUNDUAN?

KATULAD NG IGINAWAD NA

KAPASYAHAN, MAAARING

ITANGGI ANG KASUNDUAN SA LOOB NG TAKDANG PANAHON AT AYON SA MGA KADAHILANANG ITINATADHANA SA BATAS NG

KATARUNGANG PAMBARANGAY.

PAANO HO KUNG HINDI MAGKASUNDO ANG MGA PARTIDO SA ILALIM NG

KATUTUBONG PAMAMARAAN?

KUNG GANOON HO, ANU-ANO

MAGLALABAS PA RIN NG KATIBAYAN ANG SANGGUNIAN

NA NABIGO ANG PAG-AAYOS NG

ALITAN AT IPADADALA ITO SA

PUNONG BARANGAY.

MAGTATABI ANG KALIHIM NG

ANG MGA TUNGKULIN NG

LUPON NG KOPYA NG

KALIHIM NG LUPON KAUGNAY

PINATOTOHANANG KASUNDUAN

NG PINATOTOHANANG

AT KATIBAYAN NG HINDI

KASUNDUAN AT KATIBAYAN NG

PAGKAKASUNDO NA IPINASA SA

HINDI PAGKAKASUNDO SA

PUNONG BARANGAY AT

ILALIM NG KATUTUBONG

IPADADALA ANG BAWAT ISA SA

PAMAMARAAN?

62

TAMANG HUKUMAN.

ISANG HANDBOOK

SIYANGA HO PALA, NABAGO HO

HINDI, LALONG KINILALA NG

BA ANG PATAKARANG ITO NANG

IPRA ANG KARAPATAN NG MGA

ISABATAS ANG INDIGENOUS

KATUTUBO NA GAMITIN ANG

PEOPLE’S RIGHTS ACT (IPRA) OF

KANILANG MGA KARANIWANG

PAMAMARAAN NG HUSTISYA,

1998?

MGA NAKAUGALIANG PAGPAPASYA NG MGA ALITAN, MGA PROSESO O PAMAMARAAN NG PAGPAPANATILI NG KAPAYAPAAN AT IBA PANG NAKAUGALIANG MGA BATAS AT GAWI SA LOOB NG KANILANG PAMAYANAN.

PERO MERON PA HO BANG IBANG

MALIBAN SA MGA KARANIWAN

PAMAMARAAN O BALANGKAS NA

O NAKAMULATANG BATAS AT

ITINATADHANA ANG IPRA PARA

TRADISYON, ANG NATIONAL

SA PAGPAPASYA NG MGA

COMMISSION ON INDIGENOUS

ALITAN?

PEOPLE (NCIP) AY MAYROON

DING KAPANGYARIHAN SA MGA ALITANG MAY KINALAMAN SA MGA KARAPATAN NG MGA

KATUTUBO. KUNG GANOON HO, MAAARI HO BANG

HINDI. ITINATADHANA NG BATAS

NA LAHAT NG SOLUSYONG ITINA-

MAGSAKDAL NANG

TAKDA NG KANILANG NAKAUGALI-

DIRETSO SA NCIP ANG

ANG BATAS AY DAPAT MUNANG

ISANG KATUTUBO?

SUBUKIN O GAMITIN BAGO MAISAMPA ANG KASO SA NCIP.

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY

63

PAANO HO MALALAMAN NG NCIP NA ANG ISINAMPANG KASO SA KANILA AY DUMAAN NA SA LAHAT NG POSIBLENG SOLUSYONG ITINATADHANA NG MGA

NAKAUGALIANG BATAS NG MGA KATUTUBO?

KAILANGANG MAGPAKITA NG ISANG KATIBAYANG INILABAS NG

SANGGUNIAN NG MGA NAKATATANDA, DATU, PINUNO NG TRIBO O IBA PANG MGA PINUNO NA NAKILAHOK SA PAGSUSUMIKAP NA MAAYOS ANG ALITAN NA NAGSASAAD NA NABIGONG

PAGKASUNDUIN ANG MGA PARTIDONG SANGKOT SA GULO. ANG KATIBAYANG ITO AY MAGSISILBING KUNDISYON

BAGO MAKAPAGHAIN NG PETISYON SA NCIP.

ANO HO ANG MAGIGING EPEKTO NG ISANG ALITAN NA INAAAYOS SA GANITONG ANTAS?

ANG KATULAD NIYAN AY ITINATADHANA NG LGC.

MAGKAKAROON NG KAPANGAYARIHAN ANG PAG-AAYOS NG MGA ALITAN TULAD NG KASUNDUANG NAABOT O DESISYONG

IPINAHAYAG ALINSUNOD SA MGA PATAKARAN NG NCIP.

ANO HO ANG

KAPAG HINDI NAAYOS NG MGA PARTIDO

MANGYAYARI KAPAG

ANG KANILANG ALITAN, ANG MGA KASAPI

PAY ANG PAG-

ALITAN O ANG SANGGUNIAN NG MGA

HINDI NAGTAGUM-

AAYOS NG ALITAN?

NG KATUTUBONG GRUPONG NAG-AAYOS NG

NAKATATANDA, DATU, PINUNO NG TRIBU O ANG MGA KATULAD NA PINUNO AY MAGLALABAS NG ISANG KATIBAYAN NA NAGSASAAD NA LAHAT NG KANILANG MATIYAGANG PAGSISIKAP NA AYUSIN ANG SIGALOT SA PAMAMAGITAN NG MGA NAKAUGALIANG PAMAMARAAN AY NABIGO.

64

ISANG HANDBOOK

MERON HO BANG KAILANGANG PORMULARYO O FORM PARA SA

NABANGGIT NA KATIBAYAN?

WALA. ANG KATIBAYAN AY MAAARING NASA KAHIT ANONG PORMA

BASTA’T ISINASAAD NITO ANG BUOD NG NABIGONG PAG-AAYOS SA

KABILA NG PAGSISIKAP NA GINAWA ALINSUNOD SA MGA NAKAUGA-

LIANG BATAS O TRADISYUNAL NA PAMAMARAAN. PINAPAYAGAN ITO UPANG ISAALANG-ALANG ANG MGA NAKAUGALIANG BATAS.

PAANO HO KUNG

WALANG IPINADA-

LANG KATIBAYAN SA NCIP MULA SA KATUTUBONG

GRUPONG NAG-

AAYOS NG ALITAN?

ANG KABIGUAN NG ALINMANG

PARTIDO NA MAGPASA NG KATI-

BAYAN MULA SA SANGGUNIAN NG MGA DATU, NAKATATANDA,

PINUNO NG TRIBU O KATULAD NA MGA PINUNO AY MAGIGING

DAHILAN NG PAGPAPAWALANG-

SAYSAY NG AKSYON, NANG

WALANG PAGPANIG SA MULING PAGSASAMPA NG KASO.

MERON HO BANG MGA PAGKAKATAON NA HINDI KAILANGAN NG

KATIBAYAN?

OO. HINDI NA KAILANGAN ANG KATIBAYAN SA MGA SUSUMUSUNOD:

1. KAPAG ANG ISA SA MGA PARTIDO AY PAMBAYAN O

PRIBADONG KORPORASYON, SOSYOHAN, ASOSASYON O

TAONG ITINALAGA NG BATAS O ISANG PINUNONG BAYAN O

KAWANI, AT ANG ALITAN AY MAY RELASYON SA

PAGGAMPAN NIYA NG KANYANG MGA OPISYAL NA

TUNGKULIN;

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY

65

2. KAPAG ANG ISA SA MGA PARTIDO AY HINDI KASAPI NG KATUTUBONG PAMAYANAN O KAANIB SIYA NG PAREHONG KATUTUBONG PAMAYANAN MALIBAN NA LANG KUNG

KUSANG-LOOB NIYANG IPINASAILALIM ANG SARILI SA

SANGGUNIAN NG MGA NAKATATANDA O PINUNO;

3. KAPAG ANG TULONG NA HINIHINGI SA REKLAMO O PETISYON AY NAGLALAYONG PIGILAN ANG ANUMANG

MALUBHA, NAPIPINTO AT WALANG LUNAS NA PAGKASIRA O PAGKAPINSALA NA MAAARING MANGYARI KAPAG HINDI NAAKSYUNAN KAAGAD; AT

4. KAPAG TUMANGGI ANG SANGGUNIAN NG MGA NAKATATANDA O PINUNO NA MAGLABAS NG KATIBAYAN NANG WALANG MAKATWIRANG DAHILAN.

ANG LAHAT HO BA NG ISINASAAD SA LOCAL

GOVERNMENT CODE NG 1991 AT SA INDIGENOUS PEOPLE’S RIGHTS ACT NG 1998 TUNGKOL SA

KATUTUBONG PAMAMARAAN NG PAG-AAYOS NG

ALITAN AY MAAARI DIN HO BANG GAMITIN SA

AUTONOMOUS REGION IN MUSLIM MINDANAO?

SA PAKIWARI KO, ANG LOCAL GOVERNMENT CODE NG ARMM AY MAY KATULAD NA KUNDISYON SA LGC TUNGKOL SA PAGKAKASUNDUAN O CONCILIATION SA PAGITAN NG MGA KASAPI NG MGA KATUTUBONG PAMAYANAN NA NAGTATADHANANG ANG MGA KAUGALIAN AT TRADISYON NG MGA KATUTUBONG PAMAYANAN AY GAGAMITIN SA PAG-AAYOS NG MGA ALITAN SA PAGITAN NG MGA KASAPI NG

KATUTUBONG PAMAYANAN. ISINABATAS DIN NG ARMM REGIONAL LEGISLATIVE ASSEMBLY ANG ISANG PANUKALA NA NAGPAPATIBAY SA IPRA BILANG BALANGKAS PARA SA PAGKILALA SA MGA

KARAPATAN NG MGA KATUTUBO SA REHIYON.

66

ISANG HANDBOOK

ANO HO ANG NAGING ANYO NG KATUTUBONG PAMAMARAAN

NG PAG-AAYOS NG ALITAN SA ARMM?

NAGKAROON ITO NG IBA’T IBANG ANYO DEPENDE SA PAGPAPATUPAD NG KOMUNIDAD SA KATUTUBONG BALANGKAS NG HUSTISYA. SA MUNISIPALIDAD NG UPI, KINILALA NG

LOKAL NA SANGAY NG GOBYERNO ANG PAGKAKAROON NG

TATLONG (3) IBA’T IBANG LAHI NG MGA MUSLIM, TEDURAYS AT KRISTIYANO. MULA SA KONSEPTONG ITO NG TATLONG

LAHI AY SUMULPOT ANG ISANG KAKAIBANG KATUTUBONG

GRUPONG NAG-AAYOS NG

ALITAN SA ANTAS NG MUNISIPALIDAD NA TINAWAG NA SANGGUNIAN NG ALKALDE O MAYOR’S

COUNCIL. NAGMULA ANG KASAPIAN NITO SA ISANG GRUPONG KINAKATAWAN NG

MGA PINUNO NG BAWAT TRIBU NA KILALANG MATAPAT,

MAHUSAY MAMUNO AT MARANGAL. BINUO ITO UPANG

TULUNGAN ANG PROSESO NG KATARUNGANG PAMBARANGAY SA

PAG-AAYOS NG ALITAN.

ANO NAMAN HO ANG NAGING ANYO NG KATUTUBONG

BALANGKAS NG PAG-AAYOS NG ALITAN SA IBANG MGA LUGAR NG ARMM KUNG SAAN AY PINAKAMARAMI ANG MGA MUSLIM NA NAKATIRA?

ANG ANYO NG MAS KARANIWANG BALANGKAS AY

NAGMULA SA TRADISYUNAL NA KOMPOSISYON NG MGA SULTAN,

DATU AT IBA PANG INSTITUSYON NG ISLAM, AT MAGING NANG

BAGO PA MAN ANG PANAHON NG ISLAM. GAYUNPAMAN, ANG MGA

KASALUKUYANG GRUPO SA PAG-AAYOS NG MGA ALITAN AY

NABIGYANG-BUHAY MULA SA PAGPASOK NG MGA TRADISYUNAL NA BALANGKAS NG HUSTISYA SA MGA KINATAWAN NA INATASAN NG

LGU TULAD NG PEACE AND ORDER COUNCIL, KATARUNGANG

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY

67

PAMBARANGAY AT KAHIT NA ANG BINUO NG LALAWIGAN NA TASK FORCE KALILINTAD.

ITINATADHANA HO BA NG ATING PAMBANSANG BALANGKAS NG BATAS ITONG MGA LOKAL NA PAMAMARAAN O ANYO NG PAG-AAYOS NG MGA ALITAN?

OO. KINIKILALA AT ITINATAGUYOD NG SALIGANGBATAS NG 1987 ANG MGA KARAPATAN NG MGA KATUTUBONG KOMUNIDAD SA ILALIM NG BALANGKAS NG PAMBANSANG PAGKAKAISA AT

PAG-UNLAD. ITINADHANA DIN NITO ANG PAGSASABATAS NG

ORGANIC ACT PARA SA ARMM. KINILALA, PINANGALAGAAN AT PINANAGUTAN ANG KALAYAAN SA RELIHIYON, PANINIWALA,

KAUGALIAN AT TRADISYON NG KAHIT NA SINUMAN.

INIUTOS DIN NITO SA ARMM REGIONAL LEGISLATIVE

ASSEMBLY NA ITADHANA ANG PAGBUBUKOD-BUKOD NG MGA KATUTUBONG BATAS AT ANG PAGTATALA NG MGA NAKAUGALIANG BATAS NG MGA MUSLIM AT MGA KATUTUBONG KOMUNIDAD SA ARMM.

ITO HO AY ISANG MALALIM NA TALAKAYAN AT MARAMI HO AKONG NATUTUNAN TUNGKOL SA PAGPAPATUPAD NG KATARUNGANG PAMBARANGAY SA AKING

NASASAKUPAN. MARAMING SALAMAT HO.

68

BALEWALA IYON, CELIA. ANG NAMAYAPA MONG AMA NA KASABAYAN KO AY MALAMANG NA

IPAGMAMALAKI KA.

ISANG HANDBOOK

IKALAWANG

BAHAGI

MGA BENEPISYO, PABUYA AT GANTIMPALA

K

A

B

TULONG MAGANDANG UMAGA HO, KAPITAN

PEDRING.

A

SA

N

A

T

A

I

PAG-AARAL

MAGANDANG UMAGA DIN, KAPITANA CELIA. ANO ANG MAIPAGLILINGKOD KO SA IYO?

SIYA HO SI MARIA. ANAK HO SIYA NG ISANG MASIPAG NA KASAPI NG LUPON

SA AMING BARANGAY. PAPASOK NA HO SIYA SA KOLEHIYO SA SUSUNOD NA TAON AT LAGI HO SIYANG MAY

PARANGAL. SINABI HO NINYO SA AKIN

NOONG NAKARAAN NA MAYROONG PROGRAMA PARA TULONG-PAGAARAL O SCHOLARSHIP PARA SA MGA LEHITIMONG SINUSUSTENTUHAN O DEPEND-

ENTS NG MGA

KASAPI NG LUPON.

MAY PAGKAKATAON HO KAYA SI MARIA NA MAKASAMA SA PROGRAMANG

IYON?

OO, SAKOP SIYA NG KAUTUSAN BILANG 62 NG

CHED (COMMISSION ON HIGHER EDUCATION) NA

NAGLALAMAN NG MGA PATAKARAN SA PAGPAPA-

TUPAD NG PROGRAMA SA TULONG PAG-AARAL PARA SA MGA PINUNO NG BARANGAY AT KANILANG MGA LEHITIMONG SUSTENTADO. ITO RIN ANG

KAUTUSANG SUMASAKLAW SA ATING MGA ANAK.

GANOON HO PALA. SINU-SINO HO BA ANG MAAARING MAGING ISKOLAR SA ILALIM NG

PROGRAMANG ITO. ANU-ANO HO BA ANG MGA KUNDISYON PARA MAPASAMA DITO?

UNANG-UNA, SIYA AY DAPAT ANAK NG KASAPI NG LUPONG TAGAPAMAYAPA.

X HINDI SIYA DAPAT

LUMAMPAS SA EDAD NA

DALAWAMPU’T ISA,

X TAPOS NG PAARALANG

SEKUNDARYA NA MAY

MARKANG HUMIGIT-KUMULANG SA WALUMPUNG BAHAGDAN,

X PASADO SA PAGSUSULIT PARA SA PAGPASOK SA

PAMPUBLIKONG KOLEHIYO O PAMANTASAN, AT

X ANG KINIKITA NG KANILANG MAGULANG AY HINDI

HIHIGIT SA P72,000.00 KADA TAON KUNG GANOON HO, ANU-ANO HO BA ANG MGA

KAILANGANG PAPELES?

X ISANG KATIBAYAN MULA SA TANGGAPAN NG PUNONG

BAYAN NA ANG APLIKANTE AY ISANG ANAK NG

PINUNO NG BARANGAY,

X KATIBAYAN NG KAPANGANAKAN, X FORM

138-E (HIGH SCHOOL REPORT CARD),

X RESULTA NG PAGPASUSULIT PARA SA

PAGPASOK SA KOLEHIYO,

X ULAT NG BUWIS SA KITA, AT

X KATIBAYAN NG KAGANDAHANG-ASAL

MULA SA PUNONG-GURO O TAGAPAMATNUBAY (GUIDANCE

COUNCILOR).

72

ISANG HANDBOOK

MAY MGA KUNDISYON HO BA PARA SA

PAGTULONG?

ANG TINUTULUNGAN O ANG ANAK NG KASAPI NG LUPON AY KUKUHA NG KUMPLETONG YUNIT KADA SEMESTRE, TAPUSIN ANG KANYANG KURSO SA

TAKDANG PANAHON AT KAILANGANG MANATILING

PASADO ANG MARKA NIYA SA LAHAT NG ASIGNATURA. MAYROON PANG IBANG MGA KUNDISYON.

ANG APLIKANTE AY HINDI DAPAT TUMATANGGAP NG IBA

PANG TULONG PAG-AARAL SA PANAHON NG KANYANG APLIKASYON.

DALAWANG ANAK LANG NG KASAPI NG LUPON ANG SA PANAHON NG PANUNUNGKULAN

NITO.

MAAARI RIN HO BA SIYANG LUMIPAT NG KURSO?

PAPAYAGAN LAMANG ANG PAGLIPAT NG KURSO KAPAG SUMANG-AYON ANG

TAGAPAGREHISTRO O REGISTRAR NG PAARALAN.

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY

73

MAAARI RIN HO BANG ITIGIL ANG TULONG PAGAARAL O SCHOLARSHIP?

OO, MAAARING ITIGIL ANG SCHOLARSHIP KUNG ANG

ISKOLAR AY BUMAGSAK SA MGA ASIGNATURA, PINEKE NIYA ANG KANYANG MGA TALAAN,

LUMIPAT NG IBANG PAARALAN NANG WALANG PAHINTULOT NG TAGAPAGREHISTRO NG KANYANG

PAARALAN, SUMALI SA SUBERSIBONG

ORGANISASYON, O WALA NANG SAPAT NA PANTUSTOS

PARA SA SCHOLARSHIP.

PERO BAKIT NAMAN HO MAWAWALAN NG

PONDO? SAAN HO BA NANGGAGALING ANG PONDO PARA SA SCHOLARSHIP?

BUWENO, KINAKAILANGANG

GANOON PALA. KAILANGAN

MO NANG MAGMADALI,

MARIA AT ALAMIN MO KUNG ANG PINAKAMALAPIT NA KOLEHIYO DITO SA LUGAR AY MAY PROGRAMA PARA

SCHOLARSHIP ALINSUNOD SA ISINASAAD NG CHED

ISAMA NG MGA PAMPUBLI-

KONG KOLEHIYO AT PAMANTASAN SA SAKLAW NG

KANILANG MGA PROGRAMA ANG LAANG-GUGULIN NA

KINAKAILANGANG PONDO PARA TUSTUSAN ANG MGA

GASTUSIN NG MGA PINAG-

KAUTUSAN BILANG 62, AT

KALOOBAN NG SCHOLARSHIP

DALHIN MO NA RIN ANG

KAUTUSAN BILANG 62.

ITONG LISTAHAN NG MGA

BATAY SA ISINASAAD NG CHED

KINAKAILANGAN.

74

ISANG HANDBOOK

NARINIG MO NA BA ANG TUNGKOL SA TAUNANG PAGPILI PARA SA

OHO, PERO PAANO HO ANG PAGSALI

NAMUMUKOD-TANGING LUPONG

SA PROSESO NG

TAGAPAMAYAPA?

PAGPILI?

UNA, KAILANGAN NATING SUMALI SA PROSESO NG PAGPILI SA ANTAS NG MUNISIPALIDAD.

PERO ANU-ANO HO BA ANG KANILANG MGA PAMANTAYAN SA

PAGPILI NG MGA LUPON?

MAY TATLONG PAMANTAYAN ANG

ISINASAALANG-ALANG. UNA, ANG KASANAYAN SA PAGGAMPAN NG GAWAIN NA MAAARING MAKITA SA DAMI NG MGA KASONG NAAYOS

KUMPARA SA DAMI NG MGA KASONG NAISAMPA.

K

A

PABUYA

B

A

AT

N

A

T

A

I

I

GANTIMPALA

PAGTUPAD SA MGA PATAKARAN NG PAG-AAYOS NG MGA

ALITAN NA TUMUTUKOY SA PAG-AAYOS NG MGA KASONG

NASA LUPON ALINSUNOD SA MGA NAKATALAGANG

PATAKARAN, AT KASAMA DITO ANG TAMANG PAGTATALA NG MGA REKLAMO, PAGBIBIGAY NG MGA ABISO O SUMMONS,

PAGPAPATUPAD SA TANING NG PAG-AAYOS NG MGA ALITAN

AT IBA PANG KAUGNAY NA MGA PATAKARAN.

SA ILALIM NG KASANAYAN SA PAGGAMPAN NG GAWAIN AY ANG PAGPAPATUPAD SA TAKDANG PANAHON NG MGA PAG-

AAYOS NA TUMUTUKOY SA PAG-AAYOS NG MGA KASONG NASA LUPON SA LOOB NG ITINAKDANG PANAHON AT SA PAGKAKAROON NG KASUNDUAN O PAGPAPASYA NG MGA

ALITAN SA LOOB NG LABINLIMANG (15) ARAW NA PALUGIT. TITINGNAN DIN NG MGA HURADO ANG PAMAMARAAN NG LUPON SA PAGSISINOP NG MGA TALAAN KASAMA DITO ANG TALAAN NG MGA REKLAMONG

INIHAIN AT ISINAMPA,

NAPAGPASYAHAN NA NG LUPON, AT ANG

TAMA AT MAPARAANG PAGSASALANSAN AT PAGTATAGO NG MGA DOKUMENTONG IPINASA NG LUPON SA IBANG AHENSIYA PARA SA PAGPAPATUPAD O

PARA SA KARAMPATANG AKSYON.

ANG PINAKAHULI, SA ILALIM NG PAGGAMPAN NG GAWAIN, AY ANG PAGHAHARAP NG MGA ULAT NG PAGPAPASA NG MGA PAG-

AAYOS AT PAGPAPASYA SA HUKUMAN AT IBA PANG KARAPATDAPAT NA MGA AHENSIYA; AT ANG BILANG NG

ISINAGAWANG REGULAR NA PAGPUPULONG NG LUPON UPANG

MAGBIGAY-DAAN SA PALITAN NG MGA KURU-KURO SA PAGITAN NG MGA KASAPI NITO AT NG MADLA.

76

ISANG HANDBOOK

ANO HO ANG PANGALAWA NA PAMANTAYAN? ANG PAGIGING MAPARAAN O MALIKHAIN NG MGA TAGAPAGKASUNDO O

TAGAPAMAGITAN, ANG KASUNOD.

GANOON HO PALA. INIISIP KO LANG HO AY KUNG PAANO NILA ITO

HUHUSGAHAN? ANG IBIG KO HONG

SABIHIN, ANO NAMAN HO ANG

KANILANG MAGIGING BATAYAN PARA GAMITIN NILA ANG MGA PANUKAT

NA NABANGGIT NINYO?

SA PAMAMAGITAN NG GINAWANG MGA KATITIKAN AT TALAAN NG

KALIHIM NG LUPON. MULA DOON, MALALAMAN NG HURADO ANG MGA

KAKAIBANG PAMAMARAAN AT KASANAYAN NG MGA TAGAPAMAGITAN AT TAGAPAGKASUNDO, AT SA PAKIKIPAGTULUNGAN SA MGA

AHENSIYANG DAPAT LAPITAN TULAD NG PHILIPPINE NATIONAL

POLICE O HUKUMAN.

ANO HO ANG PANGATLO AT HULING BATAYAN? ANG HULING BATAYAN AY NAKASENTRO SA KAHUSAYAN NG LUPON SA PAGKAKAMIT NG MGA LAYUNIN NG KP.

MASUSUKAT ITO SA PAMAMAGITAN NG DAMI NG MGA KASONG TINANGGIHAN KAUGNAY NG BILANG NG MGA KASONG NAAYOS

AT SA HINDI PAG-ULIT NG MGA KASONG NAPAGPASYAHAN NA.

SINO HO ANG MAGHUHUSGA SA ATIN?

PAANO NILA

PAHAHALAGAHAN ANG PAGGAMPAN NG GAWAIN NG ATING LUPON? NAKATALAGA ANG DEPARTMENT OF THE INTERIOR AND LOCAL

GOVERNMENT (DILG) SA PAGBUBUO NG KOMITE PARA SA PAGBIBIGAY

NG MGA GANTIMPALA SA LUPON TAGAPAMAYAPA SA MUNISIPALIDAD, PANLALAWIGAN, PANGREHIYON HANGGANG SA PAMBANSANG ANTAS.

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY

77

UNA AY MAGSISILBING PANGKAT NG TAGAHUKOM ANG KOMITE NA KAKALKULA SA KAKAYAHAN NG LUPON BATAY SA NAUNANG NABANGGIT NA MGA BATAYAN ALINSUNOD SA ISANG ITINAKDANG SUKATAN.

AT PIPILI SILA NG APAT (4) NA PINAKAMAHUHUSAY NA

LUPON

UPANG TUMANGGAP NG MGA PAMBANSANG

GANTIMPALA KASAMA ANG:

X LUPON TAGAPAMAYAPA SA MGA

PANGUNAHING LUNSOD O HIGHLY

URBANIZED CITIES;

X LUPON TAGAPAMAYAPA SA MGA LUNSOD

NA BAHAGI NG LALAWIGAN O COMPONENT CITIES;

X LUPONG TAGAPAMAYAPA SA

MUNISIPALIDAD NA NABIBILANG SA UNA HANGGANG IKATLONG ANTAS NG KITA; AT

X LUPONG TAGAPAMAYAPA SA

MUNISIPALIDAD NA NABIBILANG SA IKAAPAT HANGGANG IKAANIM NA ANTAS

NG KITA.

ANU-ANO HO BA ANG MGA PREMYO? MALIBAN SA KARANGALAN AT PAPURI NG PANGULO, MAYROON DING PERA. SA PAMBANSANG ANTAS, AABOT SA

P300,000.00 ANG IBIBIGAY BILANG

KALOOB SA BARANGAY.

78

ISANG HANDBOOK

SASABIHAN KO HO ANG KALIHIM KO SA LUPON NA ITAGO NANG MAHUSAY ANG LAHAT NG MGA TALAAN NG LUPON AT SASALI KAMI SA PAGPILI

SA SUSUNOD NA TAON.

MARAMI HONG SALAMAT, KAPITAN PEDRING.

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY

BALEWALA IYON,

KAPITANA CELIA. HUWAG

PO KAYONG MAG-

ATUBILING LUMAPIT SA AKIN SAKALING MERON PA KAYONG MGA

KATANUNGAN.

NAWA'Y

MAGTAGUMPAY KAYO,

KAPITANA!

79

MGA DAGDAG

KP FORMS

KP FORM

#

1: PATALASTAS PARA SA PAGBUBUO NG LUPON

Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE PUNONG BARANGAY _________, 20__ NOTICE TO CONSTITUTE THE LUPON To All Barangay Members and All Other Persons Concerned: In compliance with Section 1(a), Chapter 7, Title One, Book III, Local Government Code of 1991 (Republic Act No. 7160), of the Katarungang Pambarangay Law, notice is hereby given to constitute the Lupong Tagapamayapa of this Barangay. The persons I am considering for appointment are the following: 1. _________________ 2. _________________ 3. _________________ 4. _________________ 5. _________________ 6. _________________ 7. _________________ 8. _________________ 9. _________________ 10. _________________ 11. _________________ 12. _________________ 25. _________________

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

_________________ _________________ _________________ _________________ _________________ _________________ _________________ _________________ _________________ _________________ _________________ _________________

They have been chosen on the basis of their suitability for the task of conciliation considering their integrity, impartiality, independence of mind, sense of fairness and reputation for probity in view of their age, social standing in the community, tact, patience, resourcefulness, flexibility, open mindedness and other relevant factors. The law provides that only those actually residing or working in the barangay who are not expressly disqualified by law are qualified to be appointed as Lupon members.

All persons are hereby enjoined to immediately inform me and of their opposition to or endorsement of any or all the proposed members or

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY

83

recommend to me other persons not included in the list but not later than the ________ day of _______, 20__ (the last day for posting this notice). _________________ Punong Barangay IMPORTANT: This notice is required to be posted in three (3) conspicuous places in the barangay for at least three (3) weeks WARNING: Tearing or defacing this notice shall be subject to punishment according to law.

KP FORM

#

2: LIHAM NG PAGHIRANG

Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE PUNONG BARANGAY _________, 20 ____ (Date) APPOINTMENT TO: ___________ Pursuant to Chapter 7, Title One, Book III, Local Government Code of 1991 (Republic Act No. 7160), you are hereby appointed MEMBER of the Lupong Tagapamayapa of this Barangay effective upon taking your oath of office and until a new Lupon is constituted on the third year following your appointment. __________________ Punong Barangay ATTESTED: __________________ Barangay Secretary

84

ISANG HANDBOOK

KP FORM

#

3: PATALASTAS NG PAGHIRANG

Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE PUNONG BARANGAY _________, 20 ____ (Date) NOTICE OF APPOINTMENT _________________ _________________ _________________ Sir/Madam: Please be informed that you have been appointed by the Punong Barangay as a MEMBER OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA, effective upon taking your oath of office, and until a new Lupon is constituted on the third year following your appointment. You may take your oath of office before the Punong Barangay on ________.

Very truly yours, ________________ Barangay Secretary

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY

85

KP FORM

#

4: TALAAN NG NAHIRANG NA MGA KASAPI NG LUPON

Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE PUNONG BARANGAY _________, 20 ____ (Date) LIST OF APPOINTED LUPON MEMBERS Listed hereunder are the duly appointed members of the Lupong Tagapamayapa in this Barangay who shall serve as such upon taking their oath of office and until a new Lupon is constituted on the third year following their appointment.

1. _________________ 11. _________________ 2. _________________ 12. _________________ 3. _________________ 13. _________________ 4. _________________ 14. _________________ 5. _________________ 15. _________________ 6. _________________ 16. _________________ 7. _________________ 17. _________________ 8. _________________ 18. _________________ 9. _________________ 19. _________________ 10. _________________ 20. _________________ _______________ Punong Barangay ATTESTED: ______________________ Barangay/Lupon Secretary IMPORTANT: The list shall be posted in three (3) conspicuous places in the barangay for the duration of the terms of office of those named above.

WARNING: Tearing or defacing this notice shall be subject to punishment according to law.

86

ISANG HANDBOOK

KP FORM

#

5: PAHAYAG NG PANUNUMPA NG KASAPI NG LUPON

Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE PUNONG BARANGAY OATH OF OFFICE Pursuant to Chapter 7, Title One, Book II, Local Government Code of 1991 (Republic Act No. 7160), I _______________, being duly qualified and having been duly appointed MEMBER of the Lupong Tagapamayapa of this Barangay, do hereby solemnly swear (or affirm) that I will faithfully and conscientiously discharge to the best of my ability, my duties and functions as such member and as member of the Pangkat ng Tagapagkasundo in which I may be chosen to serve; that I will bear true faith and allegiance to the Republic of the Philippines; that I will support and defend its Constitution and obey the laws, legal orders and decrees promulgated by its duly constituted authorities; and that I voluntarily impose upon myself this obligation without any mental reservation or purpose of evasion.

SO HELP ME GOD. (In case of affirmation the last sentence will be omitted.) _____________ Member SUBSCRIBED AND SWORN to (or AFFIRMED) before me this _____ day of __________, 20____. __________________ Punong Barangay

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY

87

KP FORM

#

6: PAGBAWI NG PAGHIRANG

Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA _________, 20 ____ (Date) WITHDRAWAL OF APPOINTMENT TO: _______________ After due hearing and with the concurrence of a majority of all the Lupong Tagapamayapa members of this Barangay, your appointment as member thereof is hereby withdrawn effective upon receipt hereof, on the following ground/s: [ ] incapacity to discharge the duties of your office as shown by _______________________________ [ ] unsuitability by reason of _______________________________ (Check whichever is applicable and detail or specify the act/s or omission/s constituting the ground/s for withdrawal.) ____________________________ Punong Barangay/Lupon Chairman CONFORME (Signatures): 1.

2.

3.

4.

5.

6.

_________________ _________________ _________________ _________________ _________________ _________________

7. _________________ 8. _________________ 9. _________________ 10. ________________ 11. ________________

Received this __________ day of _____________, 19____. __________________ Signature

88

ISANG HANDBOOK

NOTE: The members of the Lupon conforming to the withdrawal must personally affix their signatures or thumb marks on the pertinent spaces above. The withdrawal must be conformed to by more than one-half of the total number of members of the Lupon including the Punong Barangay and the member concerned.

KP FORM

#

7: PORMULARYO NG NAGREREKLAMO

Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA

___________________ ___________________ Complainant/s

Barangay Case No. __________ For: ______________________ ________________________ __________________________

— against — __________________ __________________ Respondent/s COMPLAINT I/WE hereby complain against above named respondent/s for violating my/our rights and interests in the following manner: ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________ THEREFORE, I/WE pray that the following relief/s be granted to me/ us in accordance with law and/or equity: __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________ K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY

89

Made this _______ day of ___________, 19____. ________________ Complainant/s Received and filed this ________ day of __________, 19____. ___________________________ Punong Barangay/Lupon Chairman KP FORM

#

8: PATALASTAS NG PAGDINIG

Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA NOTICE OF HEARING (MEDIATION PROCEEDINGS) TO: ________________ ________________ Complainant/s You are hereby required to appear before me on the ______ day of _______, 19___ at ________ o’clock in the morning/afternoon for the hearing of your complaint.

This ________ day of ____________, 19____. ____________________________ Punong Barangay/Lupon Chairman Notified this ________ day of __________, 19____.

Complainant/s _______________ _______________

90

ISANG HANDBOOK

KP FORM

#

9: PAGPAPATAWAG SA INIREREKLAMO

Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ___________________ ___________________ Complainant/s

Barangay Case No. __________ For: ______________________ _________________________ __________________________

— against — __________________ __________________ Respondent/s SUMMONS TO: ____________________ _________________________ ____________________ _________________________ Respondents You are hereby summoned to appear before me in person, together with your witnesses, on the _______ day of _________, 19___ at ____________ o’clock in the morning/afternoon, then and there to answer to a complaint made before me, copy of which is attached hereto, for mediation/conciliation of your dispute with complainant/s.

You are hereby warned that if you refuse or willfully fail to appear in obedience to this summons, you may be barred from filing any counterclaim arising from said complaint.

FAIL NOT or else face punishment as for contempt of court.

This _______ day of ____________, 19___. _____________________________ Punong Barangay/Pangkat Chairman

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY

91

Back page OFFICER’S RETURN I served this summons upon respondent _________________________ on the ______ day of ______________, 19____, and upon respondent ___________________________ on the day of ________________, 19____, by: (Write name/s of respondent/s before mode by which he/they was/were served.)

Respondent/s __________________________ 1. handing to him/them said summons in person, or __________________________ 2. handing to him/them said summons and he/they refused to receive it, or __________________________ 3. leaving said summons at his/ their dwelling with __________ (name) a person of suitable age and discretion residing therein, or __________________________ 4. leaving said summons at his/ their office/place of business with ________, ( name) a competent person in charge thereof. _____________ Officer Received by Respondent/s representative/s: ___________________ Signature ___________________ Signature

92

__________________ Date __________________ Date

ISANG HANDBOOK

KP FORM

#

10: PATALASTAS PARA SA PAGBUBUO NG PANGKAT

Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE PUNONG BARANGAY NOTICE FOR CONSTITUTION OF PANGKAT TO:

__________________ __________________ Complainant/s

____________________ ____________________ Respondent/s

You are hereby required to appear before me on the ______ day of _________, 19____, at ________ o’clock in the morning/afternoon for the constitution of the Pangkat ng Tagapagkasundo which shall conciliate your dispute. Should you fail to agree on the Pangkat membership or to appear on the aforesaid date for the constitution of the Pangkat, I shall determine the membership thereof by drawing lots.

This ________ day of ____________, 19_____. ____________________ Punong Barangay Notified this _________ day of _________, 19_____.

TO:

__________________ _________________ Complainant/s

____________________ ____________________ Respondent/s

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY

93

KP FORM

#

11: PATALASTAS PARA SA MGA NAPILING KASAPI NG

PANGKAT

Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ___________________ ___________________ Complainant/s

Barangay Case No. __________ For: ______________________ _________________________ __________________________

— against — __________________ __________________ Respondent/s NOTICE TO CHOSEN PANGKAT MEMBER (Date) TO: ________________ Notice is hereby given that you have been chosen member of the Pangkat ng Tagapagkasundo amicably conciliate the dispute between the par in the above-entitled case. ____________________________ Punong Barangay/Lupon Secretary Received this ________ day of __________, 19_____. ______________ Pangkat Member

94

ISANG HANDBOOK

KP FORM

#

12: PATALASTAS NG PAGDINIG (MGA HAKBANG SA

PAGKAKASUNDUAN)

Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE PUNONG BARANGAY TO:

__________________ _________________ Complainant/s

____________________ ____________________ Respondent/s

NOTICE OF HEARING (CONCILIATION PROCEEDINGS) You are hereby required to appear before the Pangkat on the ________ day of _____________, 20____, at _________ o’clock for a hearing of the above-entitled case.

This ________ day of ___________, 20____. ___________________ Pangkat Chairman Notified this _____ day of __________, 19____.

Complainant/s ___________________ ___________________

Respondent/s __________________ __________________

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY

95

KP FORM

#

13: UTOS PARA HUMARAP SA PAGDINIG

Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ___________________ ___________________ Complainant/s

Barangay Case No. __________ For: ______________________ _________________________ __________________________

— against — __________________ __________________ Respondent/s SUBPOENA TO:

____________________ _________________________ ____________________ _________________________ Witnesses

You are hereby commanded to appear before me on the ______ day of _________, 19___, at ___________ o’clock, then and there to testify in the hearing of the above-captioned case.

This ______ day of _________, 19____. _______________________________ Punong Barangay/Pangkat Chairman (Cross out whichever one is not applicable.)

96

ISANG HANDBOOK

KP FORM

#

14: KASUNDUAN PARA SA ARBITRASYON

Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ___________________ ___________________ Complainant/s

Barangay Case No. __________ For: ______________________ _________________________ __________________________

— against — __________________ __________________ Respondent/s AGREEMENT FOR ARBITRATION We hereby agree to submit our dispute for arbitration to the Punong Barangay/Pangkat ng Tagapagkasundo (Please cross out whichever is not applicable) and bind ourselves to comply with the award that may be rendered thereon. We have made this agreement freely with a full understanding of its nature and consequences.

Entered into this _____ day of _________, 19____.

Complainant/s ___________________ ___________________

Respondent/s __________________ __________________

ATTESTATION I hereby certify that the foregoing Agreement for Arbitration was entered into by the parties freely and voluntarily, after I had explained to them the nature and the consequences of such agreement. _______________________________ Punong Barangay/Pangkat Chairman (Cross out whichever one is not applicable.)

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY

97

KP FORM

#

15: PAGGAWAD NG ARBITRASYON

Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ___________________ ___________________ Complainant/s

Barangay Case No. __________ For: ______________________ _________________________ __________________________

— against — __________________ __________________ Respondent/s ARBITRATION AWARD After hearing the testimonies given and careful examination of the evidence presented in this case, award is hereby made as follows: __________________________________________ __________________________________________ __________________________________________ Made this _____ day of _____________, 19____ at ______________. ______________________________ Punong Barangay/Pangkat Chairman * __________________ Member __________________ Member ATTESTED: ___________________________ Punong Barangay/Lupon Secretary ** * To be signed by either, whoever made the arbitration award. ** To be signed by the Punong Barangay if the award is made by the Pangkat Chairman, and by the Lupon Secretary if the award is made by the Punong Barangay.

98

ISANG HANDBOOK

KP FORM

#

16: MAHINAHONG PAG-AAYOS NG ALITAN

Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ___________________ ___________________ Complainant/s

Barangay Case No. __________ For: ______________________ _________________________ __________________________

— against — __________________ __________________ Respondent/s AMICABLE SETTLEMENT We, complainant/s and respondent/s in the above-captioned case, do hereby agree to settle our dispute as follows: __________________________________________ __________________________________________ __________________________________________ and bind ourselves to comply honestly and faithfully with the above terms of settlement.

Entered into this ______ day of __________, 19_______.

Complainant/s ___________________ ___________________

Respondent/s __________________ __________________

ATTESTATION I hereby certify that the foregoing amicable settlement was entered into by the parties freely and voluntarily, after I had explained to them the nature and consequence of such settlement. ______________________________ Punong Barangay/Pangkat Chairman

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY

99

KP FORM

#

17: PAGTANGGI

Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ___________________ ___________________ Complainant/s

Barangay Case No. __________ For: ______________________ _________________________ __________________________

— against — __________________ __________________ Respondent/s REPUDIATION I/WE hereby repudiate the settlement/agreement for arbitration on the ground that my/our consent was vitiated by: (Check out whichever is applicable) [ ] Fraud. (State details) _______________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ [ ]

Violence. (State details)______________________________ ________________________________________________ ________________________________________________

[ ]

Intimidation. (State details) ___________________________ ________________________________________________ ________________________________________________

This ________ day of _____________, 19____.

Complainant/s ___________________ ___________________

Respondent/s __________________ __________________

SUBSCRIBED AND SWORN TO before me this ________ day of __________, 19____ at _____________.

100

ISANG HANDBOOK

_____________________________________ Punong Barangay/Pangkat Chairman/Member Received and filed * this ______ day of ______________, 19_____. ____________________ Punong Barangay * Failure to repudiate the settlement or the arbitration agreement within the time limits respectively set (ten [10] days from the date of settlement and five[5] days from the date of arbitration agreement) shall be deemed a waiver of the right to challenge on said grounds.

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY

101

KP FORM

#

18: PATALASTAS NG PAGDINIG PARA SA NAGREREKLAMO

Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ___________________ ___________________ Complainant/s

Barangay Case No. __________ For: ______________________ _________________________ __________________________

— against — __________________ __________________ Respondent/s NOTICE OF HEARING (RE: FAILURE TO APPEAR) TO:

_______________ _______________ Complainant/s

You are hereby required to appear before me/the Pangkat on the ______ day of _________, 19____, at ________ o’clock in the morning/afternoon to explain why you failed to appear for mediation/ conciliation scheduled on _____________, 19____ and why your complaint should not be dismissed, a certificate to bar the filing of your action on court/government office should not be issued, and contempt proceedings should not be initiated in court for willful failure or refusal to appear before the Punong Barangay/Pangkat ng Tagapagkasundo.

This ________ day of ___________, 19____. _____________________________ Punong Barangay/Pangkat Chairman (Cross out whichever is not applicable.)

Notified this _________ day of ________, 19_____.

102

ISANG HANDBOOK

Complainant/s __________________ __________________ Respondent/s __________________ __________________

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY

103

KP FORM

#

19: PATALASTAS NG PAGDINIG PARA SA INIREREKLAMO

Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ___________________ ___________________ Complainant/s

Barangay Case No. __________ For: ______________________ _________________________ __________________________

— against — __________________ __________________ Respondent/s NOTICE OF HEARING (RE: FAILURE TO APPEAR) TO:

_______________ _______________ Respondent/s

You are hereby required to appear me/the Pangkat on the _______ day of ____________, 19____, at __________ o’clock in the morning/ afternoon to explain why you failed to appear for mediation/ conciliation scheduled on ____________, 19___ and why your counterclaim (if any) arising from the complaint should not be dismissed, a certificate to bar the filing of said counterclaim in court/ government office should not be issued, and contempt proceedings should not be initiated in court for willful failure or refusal to appear before the Punong Barangay/Pangkat ng Tagapagkasundo.

This ________ day of _________, 19_____. _____________________________ Punong Barangay/Pangkat Chairman (Cross out whichever is not applicable.)

Notified this ________ day of _____________, 19____.

104

ISANG HANDBOOK

Respondent/s: Complainant/s: ____________________ ______________________ ____________________ ______________________

KP FORM

#

20: KATIBAYAN PARA MAGSAMPA NG KAUKULANG AKSYON

(MULA SA KALIHIM NG LUPON)

Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ___________________ ___________________ Complainant/s

Barangay Case No. __________ For: ______________________ _________________________ __________________________

— against — __________________ __________________ Respondent/s CERTIFICATION TO FILE ACTION This is to certify that: 1. There has been a personal confrontation between the parties before the Punong Barangay/Pangkat ng Tagapagkasundo; 2. A settlement was reached; 3. The settlement has been repudiated in a statement sworn to before the Punong Barangay by ______________ on ground of ______________; and 4. Therefore, the corresponding complaint for the dispute may now be filed in court/government office.

This _________ day of __________, 19____. ___________________ Lupon Secretary Attested: __________________ Lupon Chairman

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY

105

KP FORM

#

21: KATIBAYAN PARA MAGSAMPA NG KAUKULANG AKSYON

(MULA SA KALIHIM NG PANGKAT)

Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ___________________ ___________________ Complainant/s

Barangay Case No. __________ For: ______________________ _________________________ __________________________

— against — __________________ __________________ Respondent/s CERTIFICATION TO FILE ACTION This is to certify that: 1. There has been a personal confrontation between the parties before the Punong Barangay but mediation failed; 2. The Pangkat ng Tagapagkasundo was constituted but the personal confrontation before the Pangkat likewise did not result into a settlement; and 3. Therefore, the corresponding complaint for the dispute may now be filed in court/government office.

This _________ day of _________, 19_____. _________________ Pangkat Secretary Attested by: _________________ Pangkat Chairman

106

ISANG HANDBOOK

KP FORM

#

22: KATIBAYAN PARA MAGSAMPA NG KAUKULANG AKSYON

Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ___________________ ___________________ Complainant/s

Barangay Case No. __________ For: ______________________ _________________________ __________________________

— against — __________________ __________________ Respondent/s CERTIFICATION TO FILE ACTION This is to certify that: 1. There was a personal confrontation between the parties before the Punong Barangay but mediation failed; 2. The Punong Barangay set the meeting of the parties for the constitution of the Pangkat; 3. The respondent willfully failed or refused to appear without justifiable reason at the conciliation proceedings before the Pangkat; and 4. Therefore, the corresponding complaint for the dispute may now be filed in court/government office. _________________ Pangkat Secretary Attested by: _________________ Pangkat Chairman

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY

107

KP FORM

#

23: KATIBAYAN PARA SA PAGBABAWAL NG PAGSASAMPA NG

KAUKULANG AKSYON

Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ___________________ ___________________ Complainant/s

Barangay Case No. __________ For: ______________________ _________________________ __________________________

— against — __________________ __________________ Respondent/s CERTIFICATION TO BAR ACTION This is to certify that the above-captioned case was dismissed pursuant to the Order dated ______________, for complainant/s _______________ (name) and ______________ (name) willful failure or refusal to appear for hearing before the Punong Barangay/Pangkat ng Tagapagkasundo and therefore complainant/s is/are barred from filing an action in court/government office.

This ________ day of ______________, 19____. _____________________________ Lupon Secretary/Pangkat Secretary Attested: ________________________________ Lupon Chairman/Pangkat Chairman IMPORTANT: If Lupon Secretary makes the certification, the Lupon Chairman attests. If the Pangkat Secretary makes the certification, the Pangkat Chairman attests.

108

ISANG HANDBOOK

#

KP FORM

24: KATIBAYAN PARA SA PAGBABAWAL NG KONTRA-

DEMANDA

Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ___________________ ___________________ Complainant/s

Barangay Case No. __________ For: ______________________ _________________________ __________________________

— against — __________________ __________________ Respondent/s CERTIFICATION TO BAR COUNTERCLAIM This is to certify that after prior notice and hearing, the respondent/s __________________ (name) and _________________ (name) have been found to have willfully failed or refused to appear without justifiable reason before the Punong Barangay/Pangkat ng Tagapagkasundo and therefore respondent/s is/are barred from filing his/their counterclaim (if any) arising from the complaint in court/ government office.

This ____________ day of _________, 19___. ______________________________ Lupon Secretary/Pangkat Secretary Attested: ____________________________ Lupon Chairman/Pangkat Chairman IMPORTANT: If Lupon Secretary makes the certification, the Lupon Chairman attests. If the Pangkat Secretary makes the certification, the Pangkat Chairman attests.

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY

109

KP FORM

#

25: PANUKALA PARA SA PAGPAPATUPAD

Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ___________________ ___________________ Complainant/s

Barangay Case No. __________ For: ______________________ _________________________ __________________________

— against — __________________ __________________ Respondent/s MOTION FOR EXECUTION Complainant/s/Respondent/s state as follows: 1. On _____________ (Date) the parties in this case signed an amicable settlement/received the arbitration award rendered by the Lupon/Chairman/Pangkat ng Tagapagkasundo; 2. The period of ten (10) days from the above-stated date has expired without any of the parties filing a sworn statement of repudiation of the settlement before the Lupon Chairman a petition for nullification of the arbitration award in court; and 3. The amicable settlement/arbitration award is now final and executory.

WHEREFORE, Complainant/s/Respondent/s request that the corresponding writ of execution be issued by the Lupon Chairman in this case. _______________ (Date) _______________________ Complainant/s/Respondent/s

110

ISANG HANDBOOK

KP FORM

#

26: PATALASTAS NG PAGDINIG (PANUKALA PARA SA

PAGPAPATUPAD)

Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ___________________ ___________________ Complainant/s

Barangay Case No. __________ For: ______________________ _________________________ __________________________

— against — __________________ __________________ Respondent/s NOTICE OF HEARING (RE: MOTION FOR EXECUTION) TO:

_____________________ ________________________ _____________________ ________________________ Complainant/s Respondent/s

You are hereby required to appear before me on _________ day of _________ 19____ at _________ o’clock in the morning/afternoon/ evening for the hearing of the motion for execution, copy of which is attached hereto, filed by ____________ (Name of complainant/s/ respondent/s) ________________ (Date) ___________________________ Punong Barangay/Lupon Chairman Notified this ________ day of ___________, 19____. _____________________ (Signature) Complainant/s

____________________ (Signature) Respondent/s

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY

111

KP FORM

#

27: PATALASTAS NG PAGPAPATUPAD

Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ___________________ ___________________ Complainant/s

Barangay Case No. __________ For: ______________________ _________________________ __________________________

— against — __________________ __________________ Respondent/s NOTICE OF EXECUTION WHEREAS, on ______________(date), an amicable settlement was signed by the parties in the above-entitled case [or an arbitration award was rendered by the Punong Barangay/Pangkat ng Tagapagkasundo]; WHEREAS, the terms and conditions of the settlement, the dispositive portion of the award. read: ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ The said settlement/award is now final and executory; WHEREAS, the party obliged ________________ (name) has not complied voluntarily with the aforestated amicable settlement/ arbitration award, within the period of five (5) days from the date of hearing on the motion for execution; NOW, THEREFORE, in behalf of the Lupong Tagapamayapa and by virtue of the powers vested in me and the Lupon by the Katarungang Pambarangay Law and Rules, I shall cause to be realized from the goods and personal property of __________________ (name of party obliged) the sum of _________________ (state amount of settlement or award) upon in the said amicable settlement [or adjudged in the said arbitration award], unless voluntary compliance of said settlement or award shall have been made upon receipt hereof.

112

ISANG HANDBOOK

Signed this _________ day of ___________, 19____. ___________________ Punong Barangay Copy furnished: ____________________ ___________________ ____________________ ___________________ Complainant/s Respondent/s

K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY

113

KP FORM

#

28: BUWANANG PAGPAPADALA NG MGA PANGHULING ULAT

Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA OFFICE OF THE BARANGAY CAPTAIN ____________________, 20____ Date MONTHLY TRANSMITTAL OF FINAL REPORTS To: City/Municipal Judge ______________________ (City/Municipality) Enclosed herewith are the final reports of settlement of disputes and arbitration awards made by the Barangay Captain/ Pangkat Tagapagkasundo in the following cases: Barangay Case No.

TITLE (Complainant, et al vs. Respondent, et al)

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

____________________________ (Clerk of Court) IMPORTANT: Lupon/Pangkat Secretary shall transmit not later than the first five days of each month the final reports for preceding month.

114

A HANDBOOK