ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -3, ùiù_Ö´e 2016
1
_âòd _ûVK,
ùfAiû A ò@û
aòùgh IWò@û iõÄeY
G[ôùe ùfAiû A ò@ûùe _ìaðeê _âKûgòZ AõeûRú bûhûe KòQò aQûaQû cìk ùfLûKê IWò@û bûhûùe iõKkòZ Keû~ûAQò û
Ieúiû ù_ûÁ aûKè - 51, Rò._ò.I,bìaù^gße 751001
www.orrissa.co.in, E-mail: orrissabbsr@gmail.com
G.Gcþ.A. `ûCù i^þ ^õ-204, 100 `òUþ eòw ùeûWþ, ù`Rþ 3, a^gueú 2d cjfû, 3d ùiû_û^, aûwûùfûe 560085 ù`û^ ^õ :+91-080-26699512, 26699522 `ûKè ^õ: +91-080-26699410 A ùcf : leisaindia@yahoo.co.in @¤l - gâú. Pòe^þRòbò iòõ, @ûA.G.Giþ.(@aie _âû¯) ùKûhû¤l - gâú aò.ùK. gòbþeûcþ ibý - Wÿü. bò[f eûR^, Wÿü. Gcþ . cjûù\aû®û Wÿü. G^þ. Rò. ùjMþùWÿ, Wÿü. Uò. Gcþ. ZýûMeûR^, _âù`ie. bò. aòebù\âdû Wÿü. G. eûR^Ü Wÿü. ùbuùUiþ ZûMZþ Wÿü. iàòZû ù_âcP¦e cêLý iõ_û\K - ùK. bò. Giþ. _âiû\ _eòPûk^û iõ_û\K - Uò. Gcþ. eû]û @^êaû\ I @^êaû\ ic^ßd @eêYòcû ÊûAñ IWÿò@û iµû\^û aògßùcûj^ cjû«ò, Ieúiû @^êaû\ iõù~ûR^û _ì òðcû, G.Gcþ.A `ûCù i^þ _âgûi^òK @]ôKûeú eêKàëYú Rò.Rò, G.Gcþ.A `ûCù i^þ @kueY I cê\âY fò_òÄû^þ, bìaù^gße _âz\ `ùUûPòZâ Ieúiû `ùUû fûAùaâeú ùfAiû _ZâòKû @^ýû^ý iõKk^ fûUò^þ @ûùceòKû, Aù ûù^iò@û, _½òc @û`âòKû, aâûRòfþ iõÄeY ùfAiû A ò@û _ZâòKû @^ýû^ý @û kòK iõÄeY jò¦ò, ùZfêMê, Zûcòfþ, _¬ûaú , K^ÜW Gaõ ceûVú (iõ_û\^û c kú Ze`eê _ZâòKûe Cù gýKê ~[ûiû¤ iVòKþ bûùa C_iÚû_^ KeòaûKê icÉ ~^ô ^ò@û~ûAQò û ùZùa G[ôùe _âKûgòZ ùfLûMêWòKe iZýûiZý _ûAñ iõ_éq ùfLK jó \ûdú ejòùa û )
còùReò@e
(MISEREOR)
RûZòixe Lû\ý I Kéhò @^êÂû^ (G`þ.G.I) cZùe cjòkûcû^uê _êeêhcû^u bkò C_ôû\^lc i´k MêWÿòK C_f² ùjùf Gcûù^ ^òR Rcòe C_ôû\^Kê 20-30 _âZògZ @]ôKû @ck lc Keò_ûeòùa û ~\òI cjòkûcû^uê _~ðýû¯ _eòcûYe C_ôû\^lc i´k còkò^[ûG Z[û_ò Gcûù^ ùcûU Lû\ý C_ôû\^e GK _âcêL @õg ^òùR C_ôû\^ Keò[û«ò û Gjò cjòkûcûù^ _ûeòaûeòK Kéhò ]ûeûe ùceê\ @U«ò ~ûjû _eòaûee Lû\ý, _éÁò I ùeûRMûe @û]ûeùe _eòPûkòZ ùjûA[ûG û @^ý _lùe @ûùc icùÉ Rk @bûa _eòiÚòZò @ûWÿKê \îZ MZòùe @ûùMA PûfòQê û R^iõLýû aé¡ò ijòZ _òAaû _ûYò, Pûh, ÊûiÚý, _eòck Gaõ NeZò@ûeò _ûAñ @]ôK _ûYòe @ûagýKZû @ûcKê Rk @bûa _eòiÚòZò \òMKê ù^A PûfòQò û Pûhúcûù^ cìLýZü cjòkû Pûhúcûù^ Rk iê_eòPûk^ûe \lZû eLô[û«ò û Gcûù^ _âûKéZòK Kéhò @û]ûeùe Rk ijòZ @^ýû^ý _âûKéZòK i´ke iVòKþ _eòPûk^û Ke«ò û @ûce Gjò iõÄeYUò Pûhùe cjòkû Pûhúue bìcòKû I Rk iõelYe iû]ûeY _¡ ò C_ùe ùfLû MêWÿòK _eòùaÁòZ û @ûgûKeê _ûVKcûù^ Gjûe C_ù~ûMòZû C_f²ò Keòùa û iõ_û\K
ùfAiû
ÊÌ aûjý ijûdZû I iÚûdú Kéhò C_ùe @û]ûeòZ ùfAiû _ûeòùagòK Kéhò _âYûkúùe ^òRe C_ôû\^ I C_ûRð^ aé¡ò KeòaûKê Pûjêñ[ôaû Pûhúcû^u _ûAñ GK ùa÷hdòK I iûcûRòK aòKÌ û ùfAiûùe iÚû^úd i´k I _âûKéZòK iõiû]^ MêWòKe iêaýajûe Gaõ @ûagýK iÚùk aûjý iû]^ MêWòKe iêelòZ I _âbûaò aýajûe iõ_KðòZ gòlû còùk û Gjû ^òRÊ mû^, \lZû, cìfýùaû], iõÄéZò I iõMV^ @û]ûeùe ^òRe baòhýZ MV^ KeòaûKê Pûjêñ[ôaû cjòkû, _êeêh I ùMûÂúMêWòK ^òcù« C òÁ û Kéhòùe C^ÜZú Gaõ _eòa ðòZ _eòiÚòZò I @ûagýKZû @^êiûùe Gjûe _âùdûM _ûAñ Pûhú I Kcðú cû^u iûc[ðý MV^ \òMùe ùfAiû ùjCQò GK ijbûMú bò òK _âKâòdû û ùfAiû ù\gú mû^ùKøgk I aòmû^ i¹Z mû^MêWòKê GKûVò Keò[ûG Gaõ Gjûe @û^êiwòK aòKûg _ûAñ ~[û~[ _\ùl_ ù^aûKê ^úZò ^ò¡ðûeK cû^uê _âbûaòZ Keò[ûG û ùfAiû ùjCQò GK iõmû, GK _^Úû I GK eûRù^÷ZòK @ûjßû^ û
còùReò@e - aòKûg ùlZâùe ijù~ûM _ûAñ 1958 ciòjûùe Rcðû^ Kû[fòK aòg_þ iõN \ßûeû còùReò@e iÚû_òZ ùjûA[ôfû û MZ 50 ahð]eò còùReò@e @û`âòKû, Giò@û Gaõ fûUò^þ @ûùceòKû @û\ò ù\g MêWòKùe \ûeò\âý aòeê¡ùe iõMâûc _ûAñ _âZògéZòa¡ ùjûA @ûiòQò û ]cð, RûZò I fòw ^òaðòùghùe _âZýK @bûaMâÉ cYòhe @ûagýKZû _ûAñ còùReò@ee ijûdZû C_f² û còùReò@ee \gð^ ùjCQò ^òù¿gòZ ùfûKcû^ue giqòKeY ^òù¿gòZ _âùPÁûKê ijù~ûM Keòaû û Gjû iÚû^úd @^êÂû^, Pyð @^êÂû^, ùaieKûeú @^êÂû^, iûcûRòK @ûù¦ûk^ I MùahYû @^êÂû^ MêWòK ij bûMú\ûeú jòiûaùe Kû~ðýKeò[ûG û ijù~ûMú @^êÂû^ cû¤cùe Gjû jòZû]ôKûeú cû^u ij cògò iÚû^úd aòKûg _âKâòdû I _âKÌ Kû~ðýKûeúZûùe RWòZ ùjûA[ûG û ijù~ûMú @^êÂû^ cû^u ij cò k ò Z bûaùe cò ù Reò @ e _eò a ð ò Z _eò i Ú ò Z ò K ê iûcÜ û Keò [ ûG û (MISEREOR)
(www.misereor.de, www.misereor.org)
Ieúiû GK ùÊzûùiaú @^êÂû^ û Gjû Pûhú ù^ZéZß _âKâòdûùe Kéhòe iÚûdú aòKûg ^òcù« @û\òaûiú ajêk K§cûk I cûfKû^Mòeò Ròfäûùe MZ \êA \g§ò ]eò Kû~ðýeZ û KéhK iõMV^ cû¤cùe _ûeõ_eòK Pûhmû^ ùKøgke C^ÜZú, _ûeµeòK aòj^e iêelû I _âiûe, _âûKéZòK iõ_\ _eòPûk^û cû¤cùe lê\â I ^ûccûZâ Pûhúcû^ue iûaðùbøcZß elû \òMùe Kû~ðýKeêQò û @û\òaûiú cjòkû icaûd cû¤cùe Kéhò I RwfRûZ \âaýe _âKâòdûKeY Keò Rwf C_ùe ^òbðegúk ùMûÂúMêWòKe RúaòKû iêelû \òMùe Kû~ðýKeêQò û @^êÂû^ iõ_KðòZ @]ôK aòaeYú eê còkò_ûeòa û G.Gcþ.A. `ûCù i^þ ÊÌ aûjý ijûdZû bò K ò _âûKéZK ò iõ_\ _eòPûk^û _ûAñ iÚû^úd _ûeµeòK mû^ùKøgk Gaõ ^ì@û iéR^gúk ùa÷hdòK mû^ \ßûeû RúaòKûe C^ÜZò \òMùe Kû~ðý Keò[ûG û G.Gcþ.A. `ûCù i^þ \ûlòYûZý cûkbìcú @ ke lê\â Z[û ^ûccûZâ Pûhúcû^u ijòZ aòKÌ Kéh,ò mû^ùKøgke @bòa¡ é ,ò Zûfòc,þ aòKûg @^êÂû^MêWK ò ij iõ_éqò KeûAaû Gaõ @^êbZ ì ò @û\û^ _â\û^ \òMùe Kû~ðýKeò[ûG û Gjûe ùIßai þ ûAUþ VòKYû ùjCQò (ORRISSA)
(www.orrissa.co.in)
(AME Foundation)
(www.amefound.org)
ijûdZûùe G.Gcþ. A. `ûCù i^þ ij còkZ ò bûaùe Ieúiû \ßûeû _âKûgòZ ùjCQò û ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -3, ùiù_Ö´e 2016
2
ÊÌZûeê _âûPê~ðýZû _~ðý«
4
iìPú_Zâ
aòùgh IWò@û iõÄeY - 3, ùiù_Ö´e 2016
Kâò¾ ù\jeò@û Mûñe _eòa ð^ e ô[û Kêcûe^þ Gaõ iê^òf gâúaûÉa
4
iêPûeêeìù_ Rk @ck Keò c¤_âù\ge Kâò¾ ù\jeò@û Mûñe ùfûKcûù^ Mûñe iûµâ òK Rke Pûjò\û ùc ûAaû ij baòhýZùe Rke Pûjò\ûKê _ìeY Keòaû _ûAñ _â É ê Z ùjûA_ûeò Q «ò û cRaê Z iÚû^úd iõMV^MêWÿòK Gjò MûñUòKê Rk _ûAñ Êdõ iµì ð Keòaû ij Rúa^ RòaK ò ûùe C^Ü ò @ûYòaûùe ilc ùjûA _ûeòQ«ò û
Rk @ck - _ûeµeòK cû¤c
7
Rò.Giþ. I^ÜòKâò¾^þ ^ûdûe ahð i ûeû RkC Mê W ÿ ò K e RkKê iõelY I Pò e «^ aýajûe _ûAñ ùIß^ûWÿe @û\òaûiú iµâ\ûd ùK^òiþ aû _aòZâ Kì@ Gaõ iêWÿw iaê Zò@ûeò Ke«ò ~ûjû ùicû^ue _ì e ûZ^ mû^ I ùKøgkKê \gðûA[ûG û Gjò ùfû_ _ûA~ûC[ôaû cìfýaû^þ _ûeµeòK mû^ ùKøgke iõelY ij GjûKê @ûMûcú _òXÿò _ûLùe iVòKþ bûaùe _j ûAaûe @ûagýKZû ejòQò û
aúebìcúe @û\òaûiú cjòkûcûù^ _âMZòe cûMð ù\LûAùf
10
ÊÌZûeê _âûPê~ðýZû _~ðý« Kâò¾ ù\jeò@û Mûñe _eòa ð^ e ô[û Kêcûe^þ Gaõ iê^òf gâúaûÉa
7
Rk @ck- _ûeµeòK cû¤c Rò.Giþ.I^ÜòKâò¾^þ ^ûdûe
10 aúebìcúe @û\òaûiú cjòkûcûù^ _âMZòe
cûMð ù\LûAùf iùeûR Kêcûe _ ^ûdK 13 cûUòe aý[ûbeû @ûcô KûjûYú....
_âù`ie Gcþ. cjûù\aû®û 17 @ûi ùR÷aòK Kéhò Keòaû G^þ. @ûe. P¦âùgLe 18 @ûMKê @ûiò ù^ZéZß ù^aû @ûfê ^ûeûdYû¹ûu KûjûYú e ô[û Kêcûe^þ Gaõ gòa Kâò¾û aûaê
iùeûR Kêcûe _ ^ûdK _½òc awe ^ò_U @û\òaûiú Mûñe 30 RY cjòkû GKûVò ùjûA ùMûUòG icaûd MV^ Keò Kéhòùe ^òRe \lZû I mû^ aé¡ò Keòaû ij ù^ZéZßù^aûe \lZû c¤ jûif Kùf û ]úùe ]úùe Gjò cjòkûcûù^ ^òR _eòaûeùe ^ò¿ ò ù^aû _âKâòdûùe MêeêZß_ì ð bìcòKû ù^aû ij Mâûce ^ò¿ ò ù^aû _âKâòdûùe c¤ iûcòf ùjùf û
@ûMKê @ûiò ù^ZéZß ù^aû
18
@ûfê ^ûeûdYû¹ûu KûjûYú ù~ùZùaùk cjò k ûcûù^ @û[ò ð K Gaõ iûcûRò K \é Á ò ù KûYeê igqò jê @ «ò , ùiùZùaùk ùicûù^ GK iKûeûcôK _eòa ð^e gqògûkú \k bûaùe iûcÜûKê @ûiò[û«ò ûGVûùe @ûùc @ûfê ^ûeûdYû¹ûu KûjûYú _Xÿòaû ù~CñVò Pòe«^ Kéhò aýaiÚûKê ù^A Gjò cjòkûue @a\û^ @ûùc RûYò_ûeòaû û ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -3, ùiù_Ö´e 2016
3
cRaêZþ iÚû^úd @^êÂû^ PòeiÚûdú aòKûge PûaòKûVò
ÊÌZûeê _âûPê~ýð Zû _~ðý« Kâ¾ ò ù\jeò@û Mûñe _eòa ð^ e ô[û Kêcûe^þ Gaõ iê^òf gâúaûÉa iêPûeêeìù_ Rk @ck Keò c¤_âù\ge Kâò¾ ù\jeò@û Mûñe ùfûKcûù^ Mûñe iûµâ òK Rke Pûjò\û ùc ûAaû ij baòhýZùe Rke Pûjò\ûKê _ìeY Keòaû _ûAñ _âÉêZ ùjûA_ûeòQ«ò û cRaêZ iÚû^úd iõMV^MêWÿòK Gjò MûñUòKê Rk _ûAñ Êdõ iµì ð Keòaû ij Rúa^ RòaòKûùe C^Ü ò @ûYòaûùe ilc ùjûA _ûeòQ«ò û c¤_âù\ge @Me Ròfäûe Kâò¾ ù\jeò@û MûñKê KiûA ù\jeò@û ^ûcùe ùfûKcûù^ WÿûKê[ôùf KûeY Gjò Mûñe ùfûKcûù^ GK\û RùY Meúa Zéhû ðKê _ûYò _ò@ûAaûùe @ic[ð ùjûA[ôùf û Kâò¾ ù\jeò@û, ù~CñVò _âPêe _eòcûYe RkC ejòQò, 1942 ciòjûùe [ùe bdue ceêWÿòe i¹êLú^ ùjfû Gaõ Mûñùe _ûYò còkòaû @i¸a ùjûAMfû û 2010 ciòjû ùakKê Gjò Mûñe Rcòiaê ùagú _eòcûYùe ahðû]ûeòZ Rcòùe _eòYZ ùjûAiûeò[ôfû û Gjû ijòZ cé òKû ld Gaõ Rcòe CaðeZû
jâûi _ûAfû û Gjò @ kUò ZewûdòZ bìbûM ùjûA[ôaûeê Cbd _ò A aû I Pûh _ûAñ Rke @bûa ù\LûMfû û cjòkûcûù^ _òAaû _ûYò @ûYòaû _ûAñ 1 eê 2 KòùfûcòUe _~ðý« Pûfò Pûfò ~ûC[ôùf û KiûA ù\jeò@û Mûñe ùcûU _eòaûe iõLýû 127 Gaõ Gjò MûñUòe ùbøùMûkòK _eòie 532 ùjKÖe û cûZâ PûùeûUò ù_ûLeú \ßûeû Gjò Mûñe ùcûU 27ùjKÖe RcòKê RkùiP^ Keû~ûA[ûG û akKû @ kùe ahðû]ûeòZ Pûh ùjûA[ûG û `kùe Pûhúcûù^ aû¤ ùjûA Mjc I ùiûdûaò^þ @û\ò Pûh Keòaû a¦ Kùf ~ûjûKê ùagú _ûYò \eKûe ùjûA[ûG û @ù^K icdùe Mûñe ùfûKcûù^ @^ý eûRý Z[û RòfäûKê cìfò@ûbûaùe Kûc KeòaûKê Pûfò~û@û«ò û
GK @bò^a _\ùl_ 2011-12 ciòjûùe eòfûG^è `ûCù i^þ ^òR MâûcúY _eòa ð^ Kû~ðýKâc cû¤cùe iÚû^úd ùfûKcû^u ij cògò Mâûce aòKûg _ûAñ GK iµì ð, @ûcô ^òbðegúk Gaõ
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -3, ùiù_Ö´e 2016
4
Rcòùe ù_ûLeú, @bûa icdùe Rk ù~ûMûAaûe C
iÚûdú Xÿû ûùe Kûc KeòaûKê @ûùMA @ûiòfû û eòfûG^è `ûCù i^þe KiûA ù\jeò@û Mûñùe Kûc Keòaûe cêLý ùK¦â aò¦ê ejòfû GVûùe ùfûKcû^uê ù^A cRaêZ iõMV^ iaê Zò@ûeò Keòaû ~ûjû icÉ aòKûgcìkK Kû~ðýe cìk\ê@û ùja KûeY ùfûKcû^ue \lZû aé¡ò ùjùf ùicûù^ aWÿ aWÿ iciýû C_ùe Pò«û Keò Gjûe iÚûdú icû]û^ Keò_ûeòùa û PûhKê aù Aaû _ûAñ _ûYò e bì c ò K û @Zý« MêeêZß_ì ð û _ûYòKê ^ò½òZ Keòaû _ûAñ PûhúKìkcûù^ GKûVò ùjûA Mâûcý Pûhú iõx (bò.G`þ.G) iaê MV^ Kùf, Pûhúcû^ue @ûagýKZû Gaõ CyûKûOþlûKê @ûKk^ Kùf û KiûA ù\jeò@û Mûñùe Mâûcý PûhúiõN, eòfûG^è `ûCù i^ ijù~ûMùe Rk @ck Keòaû Gaõ @û\ðâZû iõelY \òMùe aòbò^Ü Kû~ðýKâc jûZKê ù^ùf û Mûñe iûµâ òK iÚòZòKê @^ê¤û^ Keò Kû~ðý ù~ûR^û _âÉêZ KeûMfû Mûñùe _ûYòe @bûa _ûAñ ùfûKcûù^ eûÉûùe ~ûC[ôaû RùY _[ôKuê _òAaû _ûYò ù\aû _ûAñ c^û Keòù\A[ôùf û ùiùaVûeê Kâò¾ ù\jeò@û MûñKê _ûLû_ûLô Mûñe ùfûKcûù^ KiûA ù\jeò@û ^ûñùe WÿûKòaû @ûe¸ Kùf û
Gaõ _eòaûe, Rcò I Mûñ Éeùe _ûYò iõelY \òMùe Kû~ðýKâc iaê Keû~òaûe ù~ûR^û KeûMfû û
iûaðR^ú^ Rk @ck Mûñe ùfûKcûù^ @^êba Kùf ù~ RkùiP^ RcòKê aXÿûAaû Gaõ Mûñùe _ûYòKê ijRùe _ûAaû _ûAñ KiûA ù\jeò@û _êÃeòYú (ùMûUòG _êeêYû ù_ûLeú)eê _u i`û Keò ùLûkòaûKê _Wÿòa û ù_ûLeúeê _u aûjûe Keû~ûA ùLûkûMfû û Gjò _u iaêùe ù_ûhK ZZß be_êe [ôaûeê GjûKê _ZòZ aû ^Á ùjûA~ûA[ôaû Rcòùe _ùKAùf û _ûLû_ûLò 57 ùjKÖe _ZòZ RcòKê _êYò[ùe Pûùhû_ù~ûMú Rcòùe _eòYZ Keû~ûA_ûeòfû ~ûjû\ßûeû Mûñe 77 RY Pûhú C_KéZ ùjùf û Rk iõelY Xÿû ûiaê Zò@ûeò Keû~òaû_ùe Mâûcý Pûhú iõw Mûñùe Rk aýajûeKûeú \k MV^ Kfû û Gjû GK @ù^ø_PûeòK aýaiÚû ~òG ^òRe ^úZò ^òdc _âYd^ Keò[ôfû Gaõ iûaðR^ú^ Rk @ck aýaiÚûKê ÊPûeêeìù_ _eòPûk^û Kfû ~ûjû Mâûcý Pûhú iõNe ibýcû^u \ßûeû ^òdªòZ ùjC[ôfû û Gjû\ßûeû ÊPûeê eìù_ Rk _eòPûk^û ùjûA_ûeòfû û
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -3, ùiù_Ö´e 2016
5
KiûA ù\jeò@û ù_ûLeúeê _ûLû_ûLò GK fl ùcUâòKþU^þ _u ^òÃûi^ KeûMfû ~ûjû\ßûeû Gjò ù_ûLeúe Rk ]ûeY lcZû aé¡ò _ûAfû Gaõ `ifKê @ûagýKúd Rk ù~ûMûA _ûeòfû û _ûYò ijRùe còkòaûeê Pûhúcûù^ Cbd Leò`þ I eaò EZêùe Pûh Kùf û RkùiPòZ Rcòe _eòcûY 27 ùjKÖeeê 242 ùjKÖeKê aé¡ò _ûA_ûeòfû û
Rcò Éeùe Rk iõelY 242 ùjKÖ e Rcò ù e ]eZú `ûcð ù~ûR^û Kû~ðýKûeú KeûMfû û cé òKû I @û\âðZû iõelY _ûAñ Rcòùe jòWÿ a§ûMfû û `ife iõKU icdùe _ûYò ù~ûMûAaû _ûAñ 37Uò ù_ûLeú Rcòùe ùLûkûMfû û @ kùe ùR÷ a aò a ò ] Zû aé ¡ ò Keò a û _ûAñ jò W ÿ ù e aé l ùeû_Y KeûMfû û MQe _Zâ Wÿûk AZýû\ò Rcòùe _Wÿò _Pÿò Rcòe CaðeZû aXÿòfû ~ûjû\ßûeû Rcòe C_ôû\KZû c¤ aé¡ò ùjfû û Pûhúcû^ue GK ùjKÖ e Rcò e ê ùeûRMûe aûhò ð K 5400Uuûeê aXÿò 39000Uuû ùjfû û
Nee @ûagýKZû _ûAñ Rk iõelY Mâúhà EZêùe Nee Èú I ùQûU _òfûcûù^ _ûYò iõMâj _ûAñ f´û eûÉû Pûfò Pûfò ~ûC[ôùf û KiûA ù\jeò@û Mûñeê 1.7 KòùfûcòUe \ìeùe [ôaû \ê]_êeû Mûñe Kêcûe _òKþfò@û Rkb ûeeê _ûYò còkò_ûeòaûe iêù~ûM @Qò ùaûfò RûYòaû _ùe Mûñ ùfûKcûù^ _ûA_þ fûA^þ cû¤cùe Gjò Rkb ûe RkKê iaðiû]ûeY aýajûe _ûAñ [ôaû Kì@ ij iõù~ûM Keòaû ù~ûR^û Kùf û Mâûcý PûhúiõN _ûA_þ KòYòaû _ûAñ @û[òðK ijù~ûM Kfû Gaõ Mûñ ùfûKcûù^ Gjò KûcUòKê Keòaû _ûAñ ^òRe gâc\û^ Kùf û Gjò KûcUò \ßûeû cjòkû I _òfûcû^ue KVò^ _eògâc Kcþ ùjfû I _òAaû _ûYò iêaò]ûùe Mûñùe còkò _ûeòfû û Gjò Kì@ùe _ûYò iaêùaùk C_f² ùjaûeê Mûñe cjòkûcûù^ eòfûG^è ù_ûhY aMòPû (eòfûG^è ^êýUòâi^þ MûùWÿð^þ - @ûe.G^þ.Rò) iaê ^òR NeaûWÿòùe Keò _eòaûe _ûAñ iùZRþ I ù_ûhYùe be_êe _eòaû _ûA_ûeòùf û
KeûAfû ~ûjû \ßûeû Mûñe _âZòUò NeKê Uýû_þ cû¤cùe _òAaû _ûYò _j ô_ûeòfû û
_eòa ð^e Xÿû û Mûñùe @ûagýK cìZûaK _ûYò C_f² KeûAaûùe Mâûcý Pûhú\k MêeêZß_ì ð bìcòKû ù^fû û iìPûeêeìù_ Rk @ck Keòaû \ßûeû Mûñe ùfûKcûù^ iûõ_âZòK icdùe Rke @ûagýKZû _ìeY Keòaû ij _eòùagKê lZò ^ _j ûA baòhýZùe _ûYòe Pûjò\û ùc ûAaû _ûAñ _âÉêZ ùjûA_ûeòùf û `ife C_ôû\KZû I ùeûRMûe aé¡ò ùjaû ij Gjò Mûñùe iûcûRòK \éÁòùKûYeê c¤ @ù^K iKûeûcôK _eòa ð^ ù\LòaûKê còkòfû û @ûMeê ù~Cñ Sò@cûù^ _ûYò @ûYòaû Kûcùe fò¯ [ôùf a ðcû^ Mûñùe _ûYòe iciýû icû]û^ ùjûA _ûeò[ôaûeê _êYò[ùe aò\ýûkdKê ù`eòùf, ~ûjû\ßûeû aò\ýûkdùe Sò@ cû^ue ^ûc ùfLû iõLýû aé¡ò _ûAfû û iaêVûeê aWÿ K[û ùjfû Mûñùe _ûYòe iciýû icû]û^ ùjûA~òaû KûeYeê ùfûKcûù^ @ù^ø_PûeòK bûaùe Mûñ e ^ûcKê Kâ ò ¾ ù\jeò @ û Kê _eò a ð ^ Keòù\ùf û Gjû ijò Z ùicûù^ Mûñ e ^ûcKê eûRÊ ^[úKeYùe _eòa ð^ Keòaû _ûAñ Ròfäû_ûkuê @^êùeû] KeòQ«ò Gaõ Gjû _ûAñ @ûagýKúd Kûc c¤ KeòQ«ò û e ô[û Kêcûe^þ Gaõ iê^òf gâúaûÉa eòfûG^è `ûCù i^þ @ûe.iò._ò, _âKÌ Kû~ðýûkd, _â[c cjfäû N^ùiûfò, ^bò cê´ûA - 400701
Email:ranchitha.kumaran@reliancefoundation.org sunil.shrivastava@reliancefoundation.org
C : ùfAiû A ò@û, ùiù_Ö´e 2015
_ea ðú icdùe Mâûcý Pûhú iõN ieKûeú aòbûM ij ù~ûMûù~ûM Keò Mûñùe ^ûk Rk ù~ûR^ûKê Kû~ðýKûeú ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -3, ùiù_Ö´e 2016
6
Rk @ck - _ûeµeòK cû¤c a ðcû^e \îZ _eòa ð^gúk Lae @û\û^ _â\û^ ~êMùe ù~ùZùaùk A eù^U ùcûaûAf ù`û^e ahð iûeû RkC MêWÿòKeZ[û RkKê iõelY I PòeeûRê «^Zò PûfòQò, Gjò _ûeµeò a ðZòZâ aýajûe _ûAñicdùe ùIß^ûWÿe @û\ò aûiúKiµâmû^ùKøgk \ûd ùK^òi_eò þ aû _aò ûùe icKl KìicûRe @ Gaõ iêiciýû Ww iaêMêZòW@ÿòKûeòê iûcÜ Ke«òû Keò ~ûjûaùicû^ue _ìeùjûA ûZ^ _ûeê^IûjóùKøgkKê û ùQûU Pûhú I lê\ûâ Gjò _gê_ùfû_ ûkKcûù^ Gjû\ßa ûeûû mû^ \gðûA[ûG _ûA~ûC[ô ûZâûùe _âbûaòKZ mû^ ùjCQ«ò û @ù^K iÚû^ùeij GjòGjûKê ù_hû cìajê fc ýaû^þ _ûeµeò ùKøgke iõelY MêWÿòK _eò ð^ iê@iVò ùeKaòþ bûaùe fê¯ c]ý ùjûA~ûCQ«ò û jêGZ @ûMûcú _òXaÿò _ûLùe _j ûAaûe @ûagýKZû GjòQNWÿ ejò ò û ò i §ò cì j ê ð ù e @ûce iûµâ Z ò K Ké h ò ijûdK Kû~ðý]ûeû MêWÿòKê a ðcû^e \éZ _eòa ð^gúk aûjý _ìað_^ìêeZêh^cûù^ ò^òÜ ùZûkò _âKûee _eòùag@ûce @û]ûeùe bûùaaòb MXÿ aûKê_ûeµeò _Wÿòa ûK Rk _eòPûk^û _¡ ò @û_ùYA ùKCñ @û\òcKûkeê RkKê @ck I iõelY Keò @ûiêQ«ò û bûeZùe bò^Ü bò^Ü ùR÷a_eòùag I iõÄéZò @û]ûeùe ^ò¡òðÁ _âKûee Rk @ck Xÿû û Gaõ Rk _âaûj aýaiÚû iaê Zò@ûeò ùjûAQò û jòcûkd @_e_ûgßð @ ke Ròwþ, _½òc jòcûkde Kêf, ^Cfû Gaõ LZâò, C e-_ìað _ûaðZúd @ kùe aûCñg-aê¦û RkùiP^ aýaiÚû, _ìað NûUe ùKûeû´ê, ùK¦âúd CyiÚû^e Zûfûa, _½òc icê\âKìk icZk @ ke bòe\û, _ìaðZU CyiÚû^e KUiþ, [ûe ceêbìcò @ ke Kê Gaõ ùWÿKû^þ cûkbìcòe ùPeêbê Gjò_eò _ìeûZ^ Rk @ck Xÿû ûe C\ûjeY û \lòY bûeZe ùKek eûRýe \êAUò Ròfäûùe Gjò_eò _ûeµeòK Rk @ck aýaiÚû ~[û ùIß^ûWÿ Ròfäûe _û^ûcùK^ò Gaõ KieûùMûWÿ Ròfäûe iêew aýaiÚû @^ýZc û
Kêec ê iµâ\ûde _aòZâ Kì@ ùKeke ùIß^ûWÿ Ròfäûùe cêLýZü _^ò@û, Kêeêc, @û\òdûe, KêeòPýû, Ieûfò, Kû ê^ûdòKû^þ AZýû\ò iÚû^úd @û\òaûiú iõ_â\ûde ùfûK aûi Ke«òö Kêeêc _âRûZòe ÊZª iõÄéZò Gaõ MQ_Zâùe aòùgh mû^ [ôaû ù~ûMêñ ùKekùe Gjò Kêeêc iµâ\ûde aòùgh MêeêZß ejòQò û Gjò Kêeêc iµâ\ûde GK ùMûÂú ~ûjûKê cêfäëKêeêc Kêj«ò ùicûù^ ùKeke ùIß^ûWÿ Ròfäûùe ùagú _eòcûYùe aûi Ke«ò û ùIß^ûWÿe @û\òc aûiò¦û bûaùe Gjò cêfäëKêec RûZúd ùfûK ^êf_êSû, KòWÿûw^ûWÿ, cê®ûA^ûWÿ, cê òf, _ûeKÑûWÿò, Zòeêù^fäò Gaõ c^^ÚaûWÿò @û\ò _ ûdZ Gaõ
`ùUû : ùfLK
Rò.Giþ.I^ÜòKâò¾^þ ^ûdûe
_û^ûcþ ùK^ò Kì@
Zûcòf^ûWÿê eûRýe ^úkMòeò Ròfäûe MêWÿûfêe ZûfêKe @ûL_ûL @ kùe aiaûi Ke«ò û Pûh Gaõ _gê gòKûe Keòaû cêfäëKêeêccû^ue cêLý RòaúKû û cêfäëKêeêccûù^ ejê[ôaû Mûñùe _û^ûc ùK^ò ^ûcK GK ^ò¡òðÁ _âKûee Kì@ ù\LòaûKê còùk ~ûjûKê cê f ä ë K ê e ê c cûù^ aýajûe Ke«ò û Gjò _â K ûe Kì @ Kê cêfäëKêeêccûù^ gj gj ahð]eò aýajûe Keò @ûiêQ«ò û Gjò ùK^ò ^ûcK Kì@ ]û^ Pûh Rcòe jòWÿ _ûLùe aû cSòùe Gaõ Rwf _ûLùe [ûG û Gjò ɸûKûe @ûKéZò Kì@e aýûi Gaõ Mbúe cûZâ Pûeò`êU û Gjò Kì@e Pûeò_U Kû^Ú GK _âKûe Zûk MQe ùjûA[ûG û iû]ûeYZü Gjò ZûkMQe cìk @õgKê \úNð \ò^]eò _ûYòùe _ùKA eLòaû \ßûeû Gjûe bòZe @õg _Pò~ûA[ûG I ]úùe ]úùe ^Á ùjûA~ûG Gaõ ùKak aûjûee ^ò\û @õg ejò~ûA[ûG û ù~Cñ iÚû^ùe _ûYòe C_f²ô ùagú [ûG aû ùQûU ùQûU SeYû [ôaû iÚû^ùe Gjò ɸûKûe KûVKê aêWÿûA \ò@û~ûG û _âak Leû icdùe c¤ _ûYò ijRùe I @ûagýK _eòcûYe còkòaûe Gjû ùjCQò GK ùMû_^ cû¤c û @ûùc RûYò^ê Gjò ùK^òMêWòK ùKùa Zò@ûeò ùjûA[ôfû û jêGZ 500 ahð Zùk ùjûA[ôfû û cêñ ùcû _òfû\ò^eê GjûKê ù\Lò @ûiêQò û @ûùc Gjò Kì@MêWÿòKê _aòZâ ùaûfò cû^ê û cjòkûcû^ue cûiòK EZê iâûa Gaõ _òfûR^à ùjaûe 3 cûi _~ðý« cjòkûcûù^ G[ôeê _ûYò KûXÿ«ò ^ûjó û Gjû aýZòZ Mûñe icÉ _eòaûe ^òRe ù\÷^¦ò^ aýajûe _ûAñ Gjò Kì@e _ûYòKê aýajûe Keò[û«ò Gaõ Gjûe _ûYòKê
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -3, ùiù_Ö´e 2016
7
ùKak Lû\ý _â É ê Z Keò a û I _ò A aû _ûAñ aýajûe Keû~ûA[ûG û @ûùc ùKùa aò ùK^òe _ûYòKê fêMû i`û Keòaû Kò´û Mûù]ûAaû _ûAñ aýajûe Keò ^ [ûC û ùZYê Gjûe _ûYò ùKùa _â\ìhòZ jêG ^ûjó û ùK^òe _ûLùe ù~ûZû _ò§ò PûfòaûKê c¤ @ûùc GK _û_ Kû~ðý ùaûfò RûYòQê ùKeke ùIß^ûWÿ c^ÚûaûWÿò _ûLùe [ôaû _ûKc @û\òaûiú Kùfû^òe iZêeú ahòð@û Kêeêc @û\òaûiú cjòkû ù\aKú Gjû Kj«ò û aò a ûj Z[û @^ýû^ý _að _ að û Yúùe ùK^ò e _ûYòùe PûCk ù]ûAaû Gaõ bûZ _âÉêZ Keòaû GVûe _eµeû û ùK^ò ùKøYiò RYue aýqòMZ iµ ò ^êùjñ, aeõ Gjû icMâ Mûñe iµ ò û ùK^ò GK @Mbúe Rk C ùjûA[ôaûeê ùMûUòG ùQûU cûVò@ûKê aêùWÿA Rk aûjûe Keû~ûA[ûG û ùK^òe Rk iaêùaùk _eòÃûe Gaõ Êz [ûG û ahðiûeû _âZò\ò^ Gjò ùK^òeê GK jRûe fòUeeê ùagú _ûYò KXÿû~ûA aýajûe Keû~ûA[ûG û @ûM Kûkùe ùKak @ûùc Kêeêccûù^ Gjò _û^ûc ùK^òeê _ûYò KûXÿò aýajûe Keê[ôfê û a ðcû^ @^ý iµâ\ûde ùfûKcûù^ c¤ Gjò ùK^òe RkKê aýajûe KeêQ«ò û @ûùc ù~còZò ùK^òe _ûYòKê _aòZâ cù^ Keò ZûKê i`û I _eòÃûe Keò eLê[ôfê, ùicûù^ ùi_eò Keê^ûjûñ«ò û a ðcû^ [ôaû _û^ûc ùK^òMêWÿòK ajêZ _êeêYû ùjûA MfûYò I Gjûe KûViaê _Pòaû @ûe¸ ùjfûYò û a ðcû^e icdùe Gjò _û^ûc ùK^ò Zò@ûeò Keòaû mû^ I ùKøgk Kûjû _ûLùe ^ûjó û ùi[ô_ûAñ @ù^K iÚû^ùe _û^ûc ùK^òe Pûeò_ùU iòùc ^¦ iaê aiûMfûYò _ûKce @^ý RùY aûiò¦û ùbfû^ Gjû Kjòò[û«ò û ~\ò ùKøYiò iÚû^ùe c¦]ì_ aû i¦ei MQ (ùbùUeò K û A ò K û), _ò f L^ aû Reò MQ (`ûAKiþ bûAùe^è) Gaõ cûKûewû A òKû @û\ò MQ [ôa , ùZùa ùi iÚû^ùe bìZk Rk [ôaûe iìP^û còkò[ûG û ~\ò ùMûUòG iÚû^ùe CA jêuû ]ûWÿòùe [ôa ùZùa ùi iÚû^ùe bìZk Rk ^òKUùe [ôaûe c¤ iìP^û còkò[ûG û
C¡ßð]ûe iêWÿw Kì@
ùIß^ûWÿùe a ðcû^ @Zò Kcþùe 200 _ûLû_ûLò ùK^ò @Qò û Gjò Kì@ cû¤cùe _ûYòKê ahðiûeû iõMâj I iõelY Keò eLòaû ij Gjûe Pòe«^ aýajûe _¡ ò ù\Lòùf ùIß^ûWÿþ @û\òaûiú iµâ\ûde _ìeûZ^ mû^ I \lZûe _eòPd còkò[ûG û @ûRòe ~êa _òXÿò @û]ê^òK Rúa^ ùg÷kúe PKûPû¦ùe Gjò cìfýaû^þ _ûeµeòK mû^Kê bêfò MfûYò aû bêfò ~òaûKê aiòfûYò, ù~Cñ mû^Kê iêelòZ eLò GjûKê @ûMûcú _òXÿòKê jÉû«e Keòaûe @ûagýKZû ejòQò û
iêWw ÿ e Rk fêjû_[e Gaõ @ûfêcò^òdc [ôaû _ûjûWÿMêWÿòK ahðûRkKê ùeûKòaûùe _ì ð ic[ð I Gjû Rkb ûe _eò Kû~ðý Keò[ûG û ùKeke KiûeùMûWÿ Ròfäûe Pûhúcûù^ ajêahð _ìaðeê G K[û aêSò_ûeòQ«ò û ùi[ô _ûAñ G @ kùe @ù^K MêWÿòG iêWÿw Kì@ ù\LòaûKê còùk û \lòY bûeZe _½òc NûUe _û\ ù\gùe \lòY K ðûUK Gaõ C e ùKekùe cêLýZü Gjò iêWÿw ù\LòaûKê còùk û aòùghmcûù^ G @ kùe _ûLû_ûLò 5000 iêWÿw ejòQò ùaûfò @ûKk^ KeòQ«ò û Gjò iêWÿw MêWÿòKê iêWÿwcþ, [êeûwcþ, ù[ûeû_ê Gaõ cûf @û\ò ^ûcùe c¤ ùfûKcûù^ WÿûK«ò û Gjò iêWÿw MêWÿòK bìicû«eûk ùjûA (bìicû«eûk iõKú ð cûMð ~ûjû LYòeê Rk ^òÃûi^ _ûAñ Keû~ûA[ûG) _ûjûP _ûjûP ùjûA [ûG I Gjû cû¤cùe bìZk Rk ^òÃûi^ Keû~ûA[ûG û _½òc NûUe Gjò @õge _âûKéZòK ùa÷gòÁý ùjCQò Gjû ZewûdòZ Cybìcò aû cûkbìcò û Gjò @ k ùQûU ùQûU cûZâ ZúlþY _ûjûWÿùe _eò_ì ð û Gjò @ kùe cé òKû cêLýZü Kku fMû fûf ewe Gaõ _[êeò@û û GVûùe [ôaû iêWÿw MêWÿòKe jûeûjûeò f´ 40-50 còUe Gaõ @ù^Ke f´e 250 còUe [ûG û Gjò iêWÿw MêWÿòKe Iiûe RùY
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -3, ùiù_Ö´e 2016
8
c¤c @ûKûee aýqò ijRùe Zû bòZùe ~ûA_ûeòaû _eò ùjûA[ûG û ùMûUòG Rcòùe @ù^K MêWÿòG iêWÿw Zò@ûeò Keòaû @býûi GVûùe ùfûKcû^ue @Qò û Gjò iêWÿwKê Zò@ûeò Keòaû _ûAñ ùKøgkú aýqòue @ûagýKZû _Wÿò[ûG û Gjò aýqò _ûLùe aòùgh Keò iêWÿw ùLûkòaû _ûAñ C_~êq cûUò [ôaû iÚû^ PòjÜU Gaõ bìZk Rk @Qò ùaûfò RûYòaû _ûAñ aél iaê [ôaûe iìP^û RûYò_ûeê[ôaû ùKøgk [ôaû GKû« @ûagýK û ~\ò ùKøYiò iÚû^ùe c¦]ì_ aû c¦ei MQ (ùbùUeòKû A òKû), _òfL^þ aû Reò MQ (`ûAKiþ bûAùe^è) Gaõ cûKûewû A òKû @û\ò MQ [ôa, ùZùa ùi iÚû^ùe bìZk Rk ^òKUùe [ôaûe iìP^û còùk û ùMûUòG iÚû^ùe ]ûWÿò ùjûA CAjêuû iaê [ôùf ùi iÚû^ùe bìZk Rk ^òKUùe [ôaûe c¤ iìP^û còkò[ûG û ùcûe \êAUò iêWÿw @Qò û iêWÿwMêWÿòK cêLýZü Leû\òù^ MWÿûYò@û _ûjûWÿò@û iÚû^ùe ùLûkû~ûG, KûeY Gjò icdùe cûUò ]ùiA _iòaûe i¸ûa^û ^[ûG û Zò^ò _Uê I Zk bûMeê _ûYò ùiâûZKê iêWÿw c¤Kê \ò@û~ûA[ûG û iêWÿwe _âùag _[e VòKþ _ìaðeê ùMûUòG ùQûU cûUòe a§ Keû~ûA _ûYòe MZòKê aòÉûe I ^òdªY Keû~ûA[ûG û Gjû_ùe _ûYòKê ieê _äûÁòKþ _ûA_þ iûjû~ýùe Rcòùe [ôaû ùQûU ù_ûLeú aû cûUòZùk [ôaû RkùiP^ Pýûù^fKê _Vû~ûA[ûG û ùMûUòG ù_ûLeúKê GKû]ôK iêWÿw \ßûeû Rk ù~ûMûY Keû~ûA[ûG û iêWÿw I ù_ûLeúeê RkKê jûZ aû aûfþ U ò , aê ¦ û RkùiP^, ùQûU ùQûU ^ûk aû iò ^ C_KeY cû¤cùe `ifùe \ò@û~ûA[ûG û G[ôùe _µùiUþ aýajûe Keû~ûA ^[ûG û ùKak cû¤ûKhðY gqò \ßûeû iaê Kû~ðý ùjûA[ûG - ùKeke KûiûeùMûWÿ Ròfäûe G^cûKûùR Mâûce RùY Pûhú iûfþbû Wòiùê R Gjû Kjò[û«ò û iûfþbû WÿòiêùRue 1.5 GKe Pûh Rcò @Qò ù~Cñ[ôùe ùi _û^, Mê@û, ùMûfceòP Gaõ ùKûùKû@û Pûh Keò[û«ò û ù~ùjZê Rcòùe _ûYòe @bûa ^[ûG Gaõ MûB ùMûae _âPêe _eòcûYùe Rcòùe ùi \ò@«ò ùZYê ^òRe Gjò `if MêWÿòKeê ùi bf @ck ij @[ð ùeûRMûe Keò[û«ò û Mâúhà EZêùe c¤ Gjò Kì@ MêWK òÿ eê bf _ûYò còk[ ò ûG ~ûjû ùeûùhA, Mûù]ûAaû Gaõ Pûh _ûAñ ~ù[Á ùjûA[ûGö Pûhúcû^u Pò«û]ûeûKê aòmû^ MùahYûMûee _eúlû c¤ ~[û[ð ùaûfò _âcûYòZ KeòQò ù~ iêWÿweê còkê[ôaû _ûYò ùaûeùIßfþeê còkê[ôaû _ûYò Vûeê còVû Gaõ Êz û cû¤ûKhðY gqò \ßûeû _ûYò ahðiûeû aûjûeê[ôaûeê Gjò
iêWÿwe Kì@ MêWÿòKeê cò^òUþ _òQû 600 fòUe _ûYò Seò[ûG ùaûfò ^[úKeY Keû~ûAQò û @a\êfþ iò\òKòue 15 GKe Rcò @Qò ù~CñVò ùi Zòù^ûUò aWÿ aWÿ ù_ûLeú KeòQ«ò I Gjò ù_ûLeúMêWÿòKê iêWÿweê _ûYò @ûiò[ûG û _âZò iêWÿw N û _âZò 500 fòUe _ûYò ù_ûLeúKê QûWÿò[û«ò ~ûjû Pûh Kû~ðý I Ne Kûcùe aýajéZ ùjûA[ûG û cêñ Gjò Rcòùe ^Wÿò@û, Mê@û, ùMûfceòP I K\kú Pûh Kùe û ùcû ùMûeê `ûcðùe 50Uò \ê]ô@ûkú MûB @Q«ò û G iaê _ûAñ iêWÿwe _ûYò ~ù[Á û ~\òI ùcû _ûLùe _âPêe _ûYòe C @Qò Z[û_ò cêñ _ûYòKê ù\Lò Pûjó Lyð Kùe û cêñ G_eò bûaùe _ûYòe aýajûe Kùe, ù~còZò ùcû Kûc aò VòKþ ùi ùja I _ûYò Kcþ Lyð ùja û cêñ i¯ûjùe [ùe cûZâ MQ MêWÿòKùe _ûYò ù\A[ûG I _ûYò ù\aû icdùe ^ò½òZ Kùe ù~ _ûYò ^Á ^ ùjûA ù~còZò MQe cìkùe _j ôa û @ûùc _ûYòKê ijù~ûM bò òùe aýajûe Keò[ûC û C\ûjeY Êeì _ ùMûUò G Pûhú iê W ÿ w e _ûYò K ê ^ò R `ifùe aýajûe Keò[ûG û ^òR @ûagýKZû _ìeY ùjaû _ùe ~\ò _ûYò akò~ûG, ùZùa ùi akKû _ûYòKê @^ý Pûhúcû^uê aýajûe KeòaûKê ù\A[ûG û cêñ ùcû `ifeê bf @ck _ûA[ûG Gaõ ù\÷^òK _ûLû_ûLò 500 fòUe lúe c¤ _ûA[ûG Maðe ij @a\êfþ iò\òKþ Gjû cZ ù\A[û«ò û iêWÿw Gaõ ùK^ò Kì@MêWÿòK Zêk^ûcôK bûaùe gÉû, `k_â\, _eòùag ijûdK Gaõ Pòe«^ RkùiP^ aýaiÚû ~ûjû Gjò @ kùe \úNð \ò^ ]eò aýajûe ùjûA @ûiêQò û Gjò iaê aýaiÚû Pûhúcû^ue @^êba, @býûieê aòKgòZ ùjûAQò ~ûjûe cìfý Pòe«^ ùR÷a _eòùag _ûAñ @Zêk^úd û Rò.Giþ. I^ÜòKâò¾^þ ^ûdûe ùa÷mû^òK @]ôKûeú (Kéhò C_-^òù ðgK) ùKek eûRý ùR÷a aòaò]Zû ùaûWÿð Rd ^Me Gfþ-14,ù_û - ùcWÿòKûf KùfRþ [ôeêb^[_êecþ - 695011 Email:vanchiyurunni@gmail.com; unni_krishnan1@hotmail.com
C : ùfAiû A ò@û, ùiù_Ö´e 2015
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -3, ùiù_Ö´e 2016
9
aúebìcúe @û\òaûiú cjòkûcûù^ _âMZòe cûMð ù\LûAùf iùeûR Kêcûe _ ^ûdK _½òc awe ^ò_U @û\òaûiú Mûñe 30 RY cjòkû GKûVò ùjûA ùMûUòG icaûd MV^ Keò Kéhòùe ^òRe \lZû I mû^ aé¡ò Keòaû ij ù^ZéZßù^aûe \lZû c¤ jûif Kùf û ]úùe ]úùe Gjò cjòkûcûù^ ^òR _eòaûeùe ^ò¿ ò ù^aû _âKâòdûùe MêeêZß_ì ð bìcòKû ù^aû ij Mâûce ^ò¿ ò ù^aû _âKâòdûùe c¤ iûcòf ùjùf û icd icdùe _[e LYòùe aòù¿ûU ùjaû g±Kê QûWÿòù\ùf _ûjûWÿò@û @ kUò iû]ûeYZü gû« [ûG û iì~ðý ]úùe ]úùe @É ùjCQ«ò, Z[û_ò Mec I gêà _a^ geúeKê @ÊÉòKe @^êba ù\CQò û cûZâ ùMûUòG cjòkû \k _ûAñ Gjò icdUò GK ^òdcòZ icd ù~Cñ icdùe cjòkûcûù^ GKûVò ùjûA Pûh Keò[ôaû _^ò_eòaû aMòPûe ~^ô ù^A[û«ò û @ûc @ kUò ajêZ gêà ùjûA[ôaûeê _^ò_eòaû MQMêWÿòKê _âZò\ò^ _ûYò ù\aûe @ûagýKZû ejòQò û Gjò RcòUò _âKéZùe ùMûUòG _ZòZ Rcò[ôfû ù~CñVò _ìaðeê ùKùa Pûh ùjC ^[ôfû û _½òcawe aúebìcò Ròfäû @û\òaûiú Mûñ ùZZêfaû§òe cjòkû icaûde 55 ahòðdû cKfê ùj´âcþ ^òRe cZ ù\A[û«ò û Gjò _^ò_eòaû aMòPûùe ùR÷aòK _¡ òùe Pûh ùjûA[ôaû aòfûZò aûAMY MQeê Nûi aûQêaûQê ùi _êYò Kêj«ò, Gjò MQ MêWÿòKê UòùK ùagú ~^ô @ûagýK û Gjò MQMêWÿòKê aûWÿò \ßûeû aû§ò iò]û eLòaûKê ùjûA[ûG û ^ùPZþ MQMêWÿòKe ZkKê ^Añ~ûA cûUòùe aûRòa û `kùe Gjûe `kMêWÿòK cûUòùe aûRò _ûPòaû _ìaðeê _Pò~òa û PêeûcYò ^ûcK @^ý RùY ibýû Kêj«ò, @ûùc 2013 ciòjûùe Gjò Rcòùe Pûh Keòaû @ûe¸ Kfê Gaõ @ûRò _~ðý« @ûùc Gjò Rcòùe @ù^K Kòice _^ò_eòaû Pûh Keò @ûiêQê û @ûùc Gùa ajêZ Lêiò KûeY @ûccû^ue mû^ I _eògâce `k @ûùc _ûAQê û ^òR ^òR _eòaûee
iûcêjòK `if ùlZùe cjòkûcûù^ MQMêWÿòKe ~^ô ù^CQ«ò
Lû\ý @ûagýKZû _ì e Y Keò a û _ùe @ûùc akKû _^ò_eòaûKê aRûeùe aòKâò KeêQê û @ûKè ^ þ GWÿ þ A ò @ û Kû~ð ý Kâ c e ùMûUò G @õg jòiûaùe Gjò 12 RYò@û icaûdUò MV^ ùjûA[ôfû, ù~Cñ[ôùe cêLýZü iû«ûk iµâ\ûde cjòkû ibýû [ôùf û Gjò _êeûZ^ iµâ\ûdUò iûcûRòK I @û[ðòK Éee iað^òcÜ Éeùe [ôùf û iû]ûeYZü Gjò iµâ\ûde ùfûKcûù^ Rcòjú^ Kéhò gâcòK û cûZâ Gjò @ kUò ceêWÿò _âaY ùjûA[ôaûeê Gaõ ùKak ahðûEZêùe Kéhò Kû~ðý ùjC[ôaûeê Gjò iû«ûkú ùfûKcûù^ ùagú cRêeú Kûc _ûA ^[û«ò û ù~Cñ KòQò ùfûKue Rcò @Qò, ùicûù^ c¤ Pûh Kûc Keò _ûe«ò ^ûjó KûeY RcòMêWÿòKe @ûKûe lê\â Gaõ Pûh _ûAñ @]ôK Uuû Lyð KeòaûKê _Wÿò[ûG û Gjò iaê iciýû _ûAñ @ù^K icdùe ùfûKcûù^ _[e LYòùe Gaõ Kâieùe aò_\R^K Kûc Keò[û«ò û
iûcûRòK Kéhe ò C_ô ò @ûKè^ GWÿþ A ò@û Gaõ iÚû^úd iõMV^ iêeûf ùi e `eþ ibòðùii A^þ eêef Geò@û (iò.Giþ.@ûe.G) ù~ùZùaùk Mûñ ùfûKcû^u ij @ûùfûP^û @ûe¸ Kùf,
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -3, ùiù_Ö´e 2016
10
iûcêjòK `if ùjC[ôaû Rcòùe _êeêhcûù^ cjòkûcû^uê _^ò_eòaû Pûhùe ijù~ûM KeêQ«ò
ùiùZùaùk ù\LôaûKê _ûAùf ù~ Rúa^RòaòKûe Gjò aêWÿò~ûC[ôaû WÿwûKê a ûAaûKê ùjùf iûcêjòK Kéhò _¡ ò KòQò _eòcûYùe iûjû~ý Keòa û iÚû^úd ùfûKcûù^ c¤ @^êba Kùf ù~ ùicû^ue Pûh ^ ùjC[ôaû ùQûU ùQûU aýqòMZ RcòKê ~\ò ùicûù^ cògûA Pûh Keòùa ùZùa @YaýajéZ RcòUò aýajûe ùjaû ij ùi[ôeê @[ð C_ûRð^ ùjûA_ûeòa û iò.Giþ.@ûe.G e _eòPûkK aâûUò^þ aògßûiu cZùe ùicû^ue @YaýajéZ Gaõ _ZòZ RcòKê aýajûe Keò iûcêjòK Kéhò Kû~ðý Kùf Gjò Rcòeê KòQò ùjùf còkòa, Gjû ùfûKcû^uê aêùSAaû _ûAñ ùagú KÁ KeòaûKê _Wÿòfû û @ûùc ùicû^uê ùR÷aòK _¡ òùe Pûh Keòaû I G Kû~ðýùe cjòkûcûù^ ù^ZéZß ù^ùa ùaûfò c¤ aêSûAfê û Mûñe 12 RY cjòkû G Kûc _ûAñ @ûMâj _âKûg Keò iûcÜûKê @ûiòùf I GK icaûd MV^ Kùf û ùZZêfaû§ò Mûñ _eò @^ý \êAUò Mûñùe ùfûKcû^u ij icû^ bûaùe @ûùfûP^û Keò @ûC \ê A Uò icaûd MV^ ùjfû û icaûdMêWÿòK MV^ ùjûAiûeòaû _ùe iò.Giþ.@ûeþ.G Gaõ
@ûKè^GWÿþ Gjò \ke ibýûcû^u _ûAñ @õgMâjY bò òK ù~ûR^û _âÉêZò, ^ò¿ ò ù^aû _âKâòdû, `if PòjÜU Gaõ aòbò^Ü _âKûe ùR÷aòK iûe I KúU ^òdªK _âÉêZ C_ùe Zûfòc gòaòe cû^ @ûùdûR^ Kùf û Gjò Kû~ðýKâce _âûe¸ùe \kMêWÿòK aòj^ KòYòaû, _ûYò _µ KòYòaû AZýû\ò _ûAñ 16000Uuû Lyð Kùf û ^òRe _ûeµeòK Kéhò C_KeY I ùR÷aòK LZ aýajûe Keò _â[c [e _ûAñ ùicûù^ Gjò Rcòùe Pûh @ûe¸ Kùf û _eòaûee _êeêh ibýcûù^ RcòUòKê aûe´ûe jk Keòaûùe ijù~ûM Kùf û Gjû_ùe Rcòòùe aòbò^Ü _^ò_eòaû c¬ò fMûMfû û còkòZ RûZòiõNe Lû\ý I Kéhò iõMV^ (G`.G.I) jòiûaùe ~\ò cjòkûcûù^ _êeêhcû^u _eò icû^ i´k aýajûee iêù~ûM _ûAùa, ùZùa ùicûù^ KéhòRûZ \âaý @ckKê 20 eê 30 _âZògZ _~ðý« aXÿûA _ûeòùa ~ûjû aògße 150 còfòd^ ùfûKuê ùbûKeê elû Keò ~ù[Á _eò c ûYe Lû\ý ù~ûMûAaûùe ilc ùja û
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -3, ùiù_Ö´e 2016
11
ùicûù^ Gjò Rcòùe EZêKûkú^ _eòaû I aòbò^Ü _âKûee gûM Pûh Kùf û _â[c ahðe ùghùakKê cKfê \ßûeû ù^ZéZß ^ò@û~ûC[ôaû \kUò ibýûcû^u _eòaûee _^ò_eòaû @ûagýKZûKê _ìeY Keòaû _ùe akKû _eòaû I gûM aRûeùe aòKâò Keò _ûLû_ûLò 25000 Uuû ùeûRMûe Keò[ôfû, ~ûjû icaûde cêLý flý [ôfû û _eahð ùicûù^ ]û^ ij @^ýû^ý _eòaû c¤ Pûh Kùfö Gjûe `kû`k c¤ _ìaðahð @ù_lû bf [ôfû û ùicû^ue ùeûRMûe 50000 UuûKê aé¡ò _ûAfû ~ûjûKê ùicûù^ \ke ibýûcû^u c¤ùe icû^ bûMùe aû òùf û Gjò _eò `kû`k @^ý icaûd MêWÿòKùe c¤ ù\LòaûKê còkòfû û Pkò Z ahð icaûde ibýûcûù^ @ûgû Keê Q «ò ù~ ùicû^ue @ck I ùeûRMûe aòMZ ahð Zêk^ûùe \ßòMêY ùja û cKfê bûaòbûaò Kêj«ò, @ûccû^u _ûAñ Gjû GK ^ì@û ~êMe @ûe¸ [ôfû û @ûùc ùKùa aò Ê_Üùe iê]û bûaò ^ [ôfê ù~ @ûc ^òRe Pûh Rcò ùja Gaõ @ûùc ^òR _ûAñ Gjò Rcòùe Kûc Keòaê û ù~Cñ\ò^ @ûùc cûù^ _â[c [e _ûAñ `k ]eò]ôaû MQ Gjò Rcòùe ù\Lòfê @ûùc ^òRe cû^iòK iÚòZòKê ^òdªY Keò_ûeò^[ôfê û Gjû _âKéZùe @ûc icÉu _ûAñ GK @bêfû \ò^ I iáZò [ôfû û PêeûcYò Kêj«ò _â[c [e _ûAñ cêñ ^òRKê ù^A MaðúZ cù^ Kfò ù~ùZùaùk cêñ G_eò GK Kû~ðý Keê[ôfò ~ûjû ùcû ^òdªYùe [ôfû û @ûùc icùÉ KVò^ _eògâc KeòQê Gaõ còkòcògò `ife ~^ô ù^AQê û a ðcû^ Nùe aò b ò ^ Ü eKce _^ò _ eò a û ùeûùhA ùjC[ô a ûeê @ûc _òfûcûù^ c¤ ù_ûhY~êq Lû\ý LûAaûKê _ûCQ«ò û Gjò Kû~ðýKâce GK MêeêZß_ì ð `kû`k ùjfû ù~ @ kùe @ûùc 30RY cjòkû Pûhúuê GKûVò Keò_ûeòQê û _âKÌ Kcðúcû^u ^òe«e ijù~ûM I cûMð\gð^e _eòYûc Êeì_ Gjò icaûde cjòkû ibýûcûù^ Kéhòbò òK @ûagýK ùKøgk gò L ò a û ij ù^ZýZß ù ^aû \lZû c¤ aé ¡ ò Keò_ûeòQ«ò û ]úùe ]úùe Gjò cjòkûcûù^ _eòaûeùe ^ò¿ ò ù^aû ij Mâûce ^ò¿ ò ù^aû _âKâòdûùe c¤ iûcÜûKê @ûiòQ«ò û
baòhýZ Kû~ðý_^Úû Gjò _eúlY bò ò K Kû~ð ý e i`kZû ù\Lò iõMV^Uò Gjò _\ùl_Kê ^òRe Kû~ðýKâc Pûfò[ôaû @^ý @ kMêWÿòKùe iµâiûeY KeòaûKê flý eLòQò û ^òKUùe ^ò@û~ûA[ôaû @^ý _\ùl_MêWÿòK c¤ùe aòj^ aýûu _âZòÂû Keòaû, ahðû RkKê @ck Keòaû _ûAñ Rcòe aòbò^Ü @õgùe ieê I Mbúe Lûfiaê ùLûkòaû, `ifKê Rwf _gêu Vûeê elû Keòaû @û\ò @^ýZc û ^òKUùe Keû~ûA[ôaû GK iùaðlYeê RYû~ûG ù~ aúebìcúùe 14854 ùjKÖee aòbò^Ü _âKûee _ZòZ Rcò ejòQò û Gjò Rcò MêWÿòK cêLýZü aýajûe ^ ùjûA _Wÿò@û _WÿòQò û Gjò _Wÿò@û RcòMêWÿòKê iûcêjòK I Pòe«^ Kéhò cû¤cùe aýajûe ù~ûMý KeòaûKê iò.Giþ.@ûeþ. G PûjêñQò û aâûUò^þ Kêj«ò, Gjò Pûh _¡ òKê @ûùc _eòaûe bò òK _¡ ò aù^AaûKê Pò«û KeêQê ~ûjû\ßûeû Gjò @ kùe \û\^ Kûc KeòaûKê ~ûC[ôaû ùfûKcû^uê ùeûKû~ûA G iciýûe icû]û^ Keû~ûA _ûeòa û @ûKè^ GWÿþ A ò@ûe Rcò I Rúa^ RòaúKû mû^ ùK¦âe ù^ZéZß ù^C[ôaû _ò.eNêu cZùe, @ûc ù\gùe Kéhò Kû~ðý I @ck aXÿûAaûùe cjòkûcûù^ cêLý bìcòKû ù^A[û«ò û cûZâ ùicû^uê KéhK bûaùe _eòPd còkò ^[ûG û @ûùc Gjò \éÁòùKûYKê _eòa ð^ KeòaûKê PûjêñQê û còkòZ RûZòiõNe Lû\ý I Kéhò iõiÚû jòiûaùe ~\ò cjòkûcûù^ _êeêhcû^u _eò icû^ i´k aýajûe iêù~ûM _ûAùa, ùZùa ùicûù^ Kéhò RûZ \âaý @ckKê 20 eê 30 _âZògZ _~ðý« aXÿûA_ûeòùa, ~ûjû aògße 150 còfòd^þ ùfûKuê ùbûKeê elû Keò ~ù[Á _eòcûYe Lû\ý ù~ûMûAaûùe ilc ùjùa û iùeûR Kêcûe _ ^ûdK ù~ûMûù~ûM _eòPûkK @ûKè^ GWÿþ A ò@û @ûeþ-7, jCRþ Lûiþ G^þùKæbþ, ^ì@û\òfäú - 110016 E-mail: sarojskp1@gmail.com saroj.pattnaik@actionaid.org
C : ùfAiû A ò@û, Wÿòùi´e 2015
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -3, ùiù_Ö´e 2016
12
cûUòe aý[û beû @ûcô KûjûYú.... _âù`ie Gcþ. cjûù\aû®û cêñ icÉuê bfùe RûYòQò I icùÉ ùcûùZ RûY«ò û R^à Vûeê céZêý _~ðý« ùfûKcûù^ _âZò\ò^ ùcûùZ ùbUò[û«ò û cûZâ ajêZ Kcþ ùfûK @Q«ò ù~Cñcûù^ ùcû aòhdùe _êvû^ê_êv bûaùe RûYòQ«ò û @ù^K ùfûK ùcûùZ céZ ùaûfò bûaò[û«ò û ùcûe Rúa^ ^ûjó ùaûfò ùicûù^ bìf aêSòaû ij ù~Cñcûù^ ùcûùZ RúaòZ ùaûfò Kêj«ò, ùicû^uê @_cû^òZ c¤ Ke«ò û C\ûjeY Êeì_ ùicûù^ Kêj«ò Zêùc cé òKû aòhdùe K Y RûYòQ? ùicûù^ ùcû C_ùe ùRûeùe _\ûNûZ Ke«ò, ùRûeþùe @ûNûZ Ke«ò, ùLûkû ùLûkò Ke«ò, KêeûXÿò AZýû\òùe jûY«ò, cê^ò@û _\û[ðùe ùLûkò MûZ Ke«ò, _òUò _òUò Mê Ke«ò, ^ò@ûñùe Rkû«ò, _ûYòùe aêùWÿA eL«ò, ùcûùZ aýajûe Keò AUû _âÉêZ Ke«ò Gaõ ùMûUòG ùMûUòG iÚû^ùe gj gj ahð ]eò @ûa¡ Keò eL«ò û Giaê Kûc Keòaû icdùe ùicûù^ Pò«û Ke«ò ù~ ùcûe Rúa^ ^ûjó û cûZâ ùicûù^ ~ûjû aò Kùf ùcûe céZêý ùjûA ^[ûG û cêñ iað\û RúaòZ [ûG I Rúa^ùe be_êe [ûG û @û_Ycûù^ @û½~ðý ùjCQ«ò Kò ùcûe Gjò a§ê Gaõ iµKðúd cûù^ KòG, ù~Cñcûù^ gj gj ahð ]eò ùcûùZ ceòaûKê ^ ù\A RúaòZ eLòQ«ò? ùicû^uê @û_Ycû^u ij _eòPòZ KeûAaû _ûAñ Gjû GK _âKôéÁ icd û ùcûe iaêVûeê ^òKUZe a§ê ù~Cñcûù^ ùcûùZ ajêZ bf bûaùe RûYòQ«ò ùicûù^ ùjùf iì~ðý Gaõ P¦â, aûdê, Rk, ùR÷a iûe û ^ò¡òðÁ @ ke Cnò\ icûRKê ù\Lòùf RYû~ûG ù~ cYòhKê QûWÿòù\ùf @^ý icùÉ ^òÊû[ð_e û ùcûVûeê KòQò Uuû _ûAaûKê @ûgû ^ eLò ùicûù^ ^òÊû[ð_e bûaùe ùcûe ~ûjû @ûagýK, Zûjû ùicûù^ Kûk Kûk ]eò ùcûùZ ù\A @ûiòQ«ò û ÊÌùe Gaõ iZ K[û KjòaûKê Mùf cYòhcûù^ ùcû C_ùe ù~ùZ aò @ZýûPûe Kùf c¤ Gjò a§êcûù^ (cYòh aýZòZ @^ýcûù^) ùcûe icÉ KÁe _âZòKûe
aûU aûjûe Keò[û«ò û ù~ùZùaùk cYòhcûù^ RûYZùe aû @RûYZùe ùcûe gêbPò«K, ùcûe a ôaûe cû¤c, ùcûe aòKûg, ùcûe a§êcû^ue iõLýû jâûi I aòKûg AZýû\òùe ijûdK ùjC[ôaû ùR÷a iûeKê ZeZeùe aýajûe Keò cûeò \ò @ «ò , ùiùZùaùk cê ñ _â b ûaò Z ùjûA[ûG I ^òKéÁ ùjûA~ûG û ùicûù^ c¤ ^òùÉR ùjûA~û«ò û _gê_lúcûù^ Æì òðjú^ Gaõ \êüÉ ùjûA~û@û«ò û _é[ôaú _êÂùe RúaRMZe iéÁò Kûkeê G[ôùe aiaûi Keê[ôaû aòbò^Ü _âûYú cû^u c¤ùe _ûeÆeòK ùiÜj, RùY RYKê iûjû~ý Keòaû, RùY @^ý RYue @ûagýKZûKê Lêiòùe _ìeY Keòaû AZýû\ò ùjCQò GK _êeêYû _eµeû, ~ûjû\ßûeû @ûRò _~ðý« RúaRMZ ZòÂò @Q«ò û icÉ _âûYú RMZ c¤ùe cYò h ùjCQò GKcûZâ _â û Yú ~ò G Gjò _eµeûeê aûjûùe û cêñ a ðcû^ _ûAñ cYòhKê aûjûùe eLô ùcûe @^ý a§êcû^u ij @û_Yuê _eòPd Keòaû _ûAñ ajêZ @ûMâjú û
iì~ýð ùcûe iéÁò, Rúa^]ûeY, aòKûg, Rúa I Cnò\ RMZe iûcêjòK aòKûg I iõLýû aé¡òùe @ûagýK ùjC[ôaû Zû_cûZâû AZýû\ò icÉ _ûAñ ~òG K ðû, ùi ùjCQ«ò Ê~ðý û bò^Ü bò^Ü _âûYúu _ûAñ @ûagýK ùjC[ôaû Zû_cûZâû ù\aû ij ùcûùZ KòeY I @ûùfûK AZýû\ò iì~ðý jó ù~ûMûA[û«ò û ùcû Vûeê @ûjêeò adÄ iì~ýð iûeû aòge ß @§KûeKê \ìùeA @ûùfûK _â\û^ Keò[û«ò Gaõ ùi i¹û^ I _ìRû _ûAñ iaêVûeê ùgâ û ùi RûYòQ«ò ù~ ]eû_éÂùe ùKak \ò^ aû ùKak eûZâúùjùf Gjû @Zý« aò_\{^K û ùZYê ùi \ò^e @]û @ûùfûKòZ Keò @^ý @]ûùe @É ùjûA~û@û«ò Gaõ _e \ò^ _êYò @ûC[ùe C\d ùjûA ]eû_éÁKê @ûùfûKòZ Keò[û«ò û ùi aòbò^Ü _âKûe _âgÜKê GWÿûAaûe aûU c¤ RûYòQ«ò ~[û - Zûue _âZò\ò^ C\d I @É ùjaû Kû~ðý GK ^úei Gaõ aòbò^ÜZûaòjú^ Kû~ðý ^ìùjñ Kò ? ùi
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -3, ùiù_Ö´e 2016
13
@ù^K icdùe aû\f _Qùe fêPò~û«ò Gaõ P¦âKê ùcûe Gaõ Zûu ^òR bòZùe @ûiòaûKê @ûcªòZ Ke«ò - Gjò CùfäLù~ûMý NUYûKê iì~ðý_eûM Kêj«ò û Gjû GK iê¦e \égý Gaõ aòek \égý û iì~ðý_eûMKê aògße aòbò^Ü iÚû^ùe bò^Ü bò^Ü _âKûeùe ù\Lû~ûA[ûG û Gjû c^ Gaõ cÉòÄe aòh ðZûKê \ìùeA @iúc Lêiò _â\û^ Keò[ûG û Gjû aýZòZ ùa÷mû^òK MùahYûKê c¤ Gjû Zßeû^ßòZ Keò[ûG û ^òRe gqò akùe iûMe I cjûiûMee _ûYòKê aýajûe Keò ùi ùcN iéÁò Keò[û«ò I ]eû_éÂùe [ôaû RúaRMZ _ûAñ QûA _â\û^ KeûA[û«ò, ahðû @ûYò[û«ò, ]eûùe aéÁò_ûZ KeûA[û«ò, cé òKûe CaðeZû aé¡ò Keò[û«ò Gaõ icÉ RúaRMZe aòKûg Gaõ Rúa^]ûeYùe iûjû~ý Keò[û«ò û Zûue @^ýGK aòùghZßùjfû ùi ^òRe a§ê P¦âu ij GK Pêqò Keò ^òR KòeYe C{ßkZû I _âLeZûKê Kcþ KeûA P¦âu KòeYùe ]eûKê @ûùfûKòZ KeûA[û«ò û Gjû\ßûeû ~ûZâú Z[û GK aòaûjòZ Êûcú Èú _ûAñ GK iê¦e _eòùag iéÁò ùjûA[ûG û Gjû \ßûeû ùi eûZâòe @aòeZ @§KûeKê c¤ \ìùeA[û«ò û P¦âuê ^òRe @ûùfûK _â\û^ Keò P¦â cû¤cùe ùi gúZk @ûùfûK ]eû_éÁKê ù~ûMûA[û«ò û ~\ò P¦âKòeY iað\û ]eû_éÂùe eêj«û, ùZùa Zûjû ^òRe ùiø¦~ðý I MêeêZß jeûA\ò@«û ùZYê ùi aû\f cû¤cùe P¦âuê fêPûA eLò P¦âue MêeêZß aRûd eLò[û«ò û
P¦â Gaõ Zûeû ùcûe @^ý RùY còZâ P¦âu aòhdùe cêñ @ûMeê KòQò cûZâûùe Kjò eLòQò û iì~ðý Gaõ P¦â Gjû _âcûY Keòù\AQ«ò ù~ @õgú\ûe iìZâùe \êARY cògò GK KûcKê ijRùe Keò_ûeòùa û Gjò \ú¯òcû^ Gaõ UKþcK Keê[ôaû Zûeûcû^uê ù\Lò c^Kê aWÿ gû«ò Gaõ @û^¦ còkò[ûG ù~Cñcûù^ @ûc ij cògò @Q«ò û ùaùk ùaùk ùicûù^ aû\fe _Qùe fêPò~û«ò Gaõ G_eò cù^ jêG ù~còZò @ûKûgùe Zûeûcûù^ jó ^ûjñû«ò û ~\òI ùicû^ue iõLýû ajêZ ùagú Z[û_ò ùicûù^ ^ò R ^ò R c¤ùe Kkj Ke«ò ^ûjó Kò ´ û eûRù^Zûcû^u _eò ^òRe iÚû^ _eòa ð^ Ke«ò ^ûjó û ]îaZûeû ij cògò ùicûù^ ejò ejò c^êhý RMZKê \òMþ\gð^ ù\A[û«ò û
aûdê icÉ RúaRMZ _ûAñ a òaûe Rúa^gqò ùjCQò aûdê û @^ý[û ù~ùZ @ûagýKúd Z[û @^ûagýKúd iûcMâú ~[û @kò@û @ûaRð^û AZýû\ò ~ûjû iaê iÚû^ùe ù\LòaûKê còùk ùicòZò ùMûUòG iÚû^ùe _Wÿò ejò _eòùagKê @ÊûiÚýKe Ke«û û _a^ Zû_cûZâûKê GK ^ò¡òðÁ i«êkòZ Éeùe eùL, ~ûjû\ßûeû icÉ RMZ _ûAñ Gjû MZògúk ~ªe aû aûjKe Kûc Keò[ûG û icÉ _âûYúu bòZùe [ô a û Rúa^e i û ùjCQò Gjò aûdê û aûdê e @ûjê e ò @ù^KMêWÿòG MêeêZß_ì ð Kû~ðý ejòQò ~[û _eûM iõMc, aòj^Kê iaêiÚû^ùe icû^bûaùe _ùKAaû, aûdêc kùe Zû_cûZâû I @û\ðâZûKê i«êkòZ Keò eLòaû, _eòùagKê _eòÃûe Keò eLòaû AZýû\ò û iað\û PkP k [ôaû Gjò _a^ cYòh iûcûRKê gòlû ù\CQò ù~ c^êhýRûZò iað\û MZògúk ùjaû CyòZþ û
Rk ~\ò ùcûe a§ê Rk ^[û«û ùZùa ùKjò aò a ô_ûeù« ^ûjó û ~\ò cêñ aò Rk ^ _ûAaò ùZùa ^ò¿kû ceêbìcòùe _eòYZ ùjûA~òaò û Mwû ùcûe @Zò ^òRe I ^òKUZe û Mwû\ßûeû cêñ @ù^K MêWÿòK ^\ú, iûMe I cjûiûMe iéÁò Keò_ûeòQò û cêñ @ù^K MêWÿòG ùQûU ùQûU ù_ûLeú, jâ\, Kì@ AZýû\ò c¤ iéÁò KeòQò û Mwûe iûjû~ýùe cêñ ù~ ùKøYiò _âKûee geúe ]ûeY Keò_ûùe I icÉ _â K ûee ù\aú ù\aZûue @ûKûe c¤ ù^A_ûùe û _ûYòKê aýajûe Keò cYòhcûù^ ùKùZ eKce `if Pûh Keò [ û«ò û _ûYò K ê Mec Keò cYòhcûù^ aòbò^Ü Kûcùe aýajûe Keò[û«ò û cYòh, _gê_lú, aélfZû, ùQûU ùQûU @YêRúa, G icùÉ ùcûe _òfû û cYòhcûù^ ùjCQ«ò iaêVûeê Êû[ð_e _òfû û Z[û_ò _ò f û Z _ò f û, ^ê ù jñ Kò ? cê ñ lYcûZâ ùjkû ^ Keò ùicû^ue icÉ @ûagýKZû _ìeY Keò[ûG û cûZâ Gcû^u c¤eê G_eò KòQò @Q«ò ù~Cñcûù^ ^òR aýqòMZ Êû[ð _ûAñ ùcû \ßûeû _â\ icÉ iêaò]ûKê ^òùR Mòkò \ò@«ò û GjûKê ùMû_^úd Keò eL«ò Gaõ ùcûe @^ý ^òeúj _òfûcû^u _ûAñ iciýû iéÁò Keò[û«ò û c^êhýKê QûWÿò @^ý
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -3, ùiù_Ö´e 2016
14
icùÉ ùcûe iêelû Keò[û«ò Gaõ _ûeµeòK ijù~ûMùe Pk«ò û ~\ò ùi bìZk Rk bûaùe ^[û«û, ùZùa G iéÁòùe KòQò aò ^[û«û û ùKøYiò RúaRMZ a ô ^[ûù« û \êbðûMýe aòhd ù~ Gjûe MêeêZß ^ aêSò Gjò bìZk RkKê Gjûe iað^òcÜ Éeùe _j ûA iûeòùfYò û ~\ò ùa÷mû^òK _¡ ò I @û]ê ^ ò K aê ¡ ò K ê aýajûe Keò GjûKê _ê Y ò C_eKê @Yû~ûA_ûeòa ùZùa _é[ôaú_éÁùe a ôaû @ûjêeò ijRiû¤ Gaõ iê¦e ùjûA_ûeòa û
\êa Nûi @iõLý _âKûee MQ I Mêkà _é[ôaú _éÂùe @Q«ò ù~Cñcûù^ ùcûe iêelûKûeú Ée bûaùe Kûc Keò[û«ò û ùicû^u c¤eê ùMûUòG ùjfû \êa Nûi û Gjò iêelû Ée ^ [ôùf cêñ ahðûùe ù]ûA ùjûA ~û@û«ò û cé òKû ldKê ùeûKòaûùe Nûie bìcòKû @Zý« MêeêZß_ì ð û Kcþ ùfûK @Q«ò ù~Cñcûù^ _eòùag iêelû I cé òKûe CaðeZûKê iõelY Keòaûùe Nûie bìcòKû aòhdùe RûYòQ«ò û ijeû kùe eûÉû _ûgßðùe [ôaû NûiKê _eòùag i`û Keòaû ^ûñùe ùfûKcûù^ C_ûWÿò @kò@û @ûaRð^û _Wÿê[ôaû iÚû^ùe `òwò ù\A[û«ò û G_eò Keòaû \ßûeû cêñ ahðû Rkùe ù]ûA ùjûA~ûA[ûG Gaõ _a^ \ßûeû c¤ CWÿò~ûG ~ûjû`kùe ùcûe CaðeZû ^Á ùjûA~ûA[ûG û G_eò Keòaû GK @ùa÷ m û^ò K Kû~ð ý û ùfûKcû^u c¤ùe iùPZ^Zû @bûaeê ùicûù^ G_eò Keò[û«ò û ~\ò @ûagýKZû _ùWÿ ùZùa @^ý MQcû^uê iò^û C_ûWÿò ùja cûZâ NûiKê ùKùa ùjùf C_ûWÿòaû CPòZþ ^êùjñ û @ZòKcþùe Gùa Nûie C_KûeòZû RûYòaû _ùe ~\ò ùKjò @^ýcû^u c¤ùe ùcûùZ ^C_ûWÿòaû _ûAñ iùPZ^Zû iéÁò Kùe ùZùa aò ùiAUû ajêZ aWÿ K[û û ùcû C_ùe iaêR ewe N^ Nûie @ûaeY KûjûKê aû bf ^fûùM ? ùKak ùiZòKò ^êùjñ, Gjò \êaNûie @ù^K Jh]úd MêY ejòQò Gaõ GjûKê VûKêeu _ìRûùe c¤ aýajûe Keû~ûA[ûG û Giaê RûYòaû _ùe RùY RYu ij HKýa¡ bûaùe ejòaûe iõÄéZò aé¡ò ùjûA_ûeòùf ùcûe Gaõ Nûi ij @^ýcûù^ c¤ Lêiòùe ejò_ûeòùa û
ùR÷a iûe ùcûe @^ý RùY @«ew a§ê ùjùf ùR÷aiûe û Kcþ ùfûK Gjûe MêeêZß RûYò[û«ò û ù~Cñ ùfûKcûù^ Zûuê bfùe RûYò^ûjñû«ò ùicûù^ Zûuê VòKþ bûaùe \éÁò ù\A_ûe«ò ^ûjó Gaõ ^òRe lZò NUûA[û«ò û Zûuê iêelû Keò aòKûg Keòaû ajêZ ijR û Zûu ijòZ cògò jRûe jRûe _âKûee ùQûU ùQûU @YêRúa aXÿò[û«ò Gaõ ùcûùZ Caðe Keò[û«ò û @^ý @[ðùe Kjòùf Gcûù^ ùcûùZ icé¡gûkú Keò[û«ò û
ùcûe i«û^ i«Zò cêñ ùcûe i«û^cû^uê ajêZ bf_ûG û Gcûù^ ùKak @MY^úd ^ìjñ«ò aeõ aòaò]Zûùe be_êe û lê\â @YêRúa (ù~Cñcûù^ Lûfò @ûLòKê ù\Lû~û@û«ò ^ûjòñ)u Vûeê @ûe¸ Keò jûZú_eò aògûk _âûYúcûù^ ùcûe i«û^ û ùcûe i«û^cû^u c¤ùe lZò K ûeK _â û Yú c¤ @«bê ð q ù~Cñcû^u c¤eê cYòh RûZò iað_â[c û c^êhý _ùe @^ý KòQò lZòKûeú aél c¤ @Q«ò ù~Cñcûù^ gj gj ahð ]eò ]eû_éÂùe @Q«ò û _û gZû±ú _ìaðeê _ûù[ð^òdcþ ^ûcK GK aò_\_ì ð Gaõ CMâeì_ú Nûi fûUò^þ @ûùceòKûeê @ûc ù\gKê @ûiò[ôfû û Gjò NûiKê ùfûKcûù^ @^òÁKûeú KõùMâiþ Nûi ^ûcùe c¤ RûY«ò û Gjò Nûie ùMûUòG MQ 15,0000_~ðý« c¬ò C_ôû\^ Keòaûe lcZû eLò[ûG û cûUòùe ^òRe eiKê cògûA Gjò Nûi @^ý aélfZû cû^ue aòKûg ùeûKòaû ij ^òRe aõgaé¡ò I @û]ô_Zý aòÉûe Keò[ûG û Gjû cYòh I _gê_lúcû^u c¤ùe @ûfRòð iéÁò Keòaû ij aòbò^Ü _âKûe ùeûM c¤ iéÁò Keò[ûG û cûZâ Lêiòe K[û ù~ Gjò aò_\_ì ð ]ßõgKûeú NûiKê ùcûe KòQò i«û^ue ^Á Keòaûe lcZû @Qò û cûZâ \ìaðûMýagZü cêLð cYòh G aòhdùe RûYòaûKê ^ Pûjó Gjò C_Kûeú MQMêWÿòKê @^ûdûiùe C_ûWÿò `òwò\òG Gaõ G_eò _eòùag ié Á ò Kùe ù~Cñ V ò _ûù[ð ^ ò d c _eò aò ^ ûgKûeú MQ @ûeûcùe aé¡ò _ûA_ûeòa û @^ý cû@û cû^u _eò cêñ ùcûe i«û^cû^ue Rúa^ I icé¡ò ù\LòaûKê iað\û Pûjó[ûG û
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -3, ùiù_Ö´e 2016
15
ùcûe ÊûiÚý ù~ùZùaùk ùcûe Rúa^ @Qò, Gjû _âûKéZòK ^ìùjñ Kò @^ýcû^u _eò cêñ c¤ @iêiÚZûe gòKûe ùjaò ? cYòhe ùfûbeê iéÁò ùjûA[ôaû aòbò^Ü _âKûee ùa÷mû^òK _¡ ò, ~ª_ûZò Gaõ ajê k _eò c ûYe eûiûd^ò K _\û[ð aýajûeùe ùcûe a ðcû^ @ûZêe @aiÚû iéÁò ùjûAQò û ù_ûhYe @bûaeê cêñ a ðcû^ Leû_ iÚòZòùe @Qò û ùcû C_ùe aòbò^Ü _âKûe MùahYû Keòaû I ùcûe iÚòZò RûYòaû a ðcû^ GK iû]ûeY @býûi ùjûA~ûAQò û ùcûùZ a ðcû^ _eúlûMûeùe eLô _eúlû Keò ùcû c¤ùe ùKCñ ù_ûhYe @bûa @Qò Zûjû RûYòaû _ùe Gjò @bûaKê _ìeY Keòaû _ûAñ KòQò _\ùl_ ^ò@û~ûCQò û Gjû ùcûùZ UòùK @ûgßÉ _â\û^ KeêQò û a ðcû^ Gjò Kû~ðý Keê[ôaû ùfûKu iõLýû ^MYý û ùcûe ÊûiÚýKê VòKþ eLòaûùe 16 _âKûee ù_ûhY @ûagýK ùjûA[ûG û ùcûe i«û^i«Zòu c¤ùe _âùZýK i«û^ bò^Ü bò^Ü _âKûee I _eòcûYe ù_ûhY @ûagýK Keò[û«ò û cêñ _ìaðeê ùcûe @«ew a§ê ùR÷aiûee bì c ò K û Kjò i ûeò Q ò û ùcûe ewKê ù\Lò Gaõ ùcû i«û^cû^ue aé ¡ ò K ê flý Kùf ùcû c¤ùe ùKCñ ù_ûhYe @bûa ejòQò Zûjû ijRùe RûYò ùja û cêñ ùicû^uê iûjû~ý Kùe ù~Cñcûù^ ùcû ÊûiÚýe ~^ô ^ò@«ò û cêñ ùicû^uê `ifùe bf @ck ù\A fûbaû^ KeûG û ùcûe Rúa^ ùiùZùaùk @[ð_ì ð cù^ ùja ù~ùZùaùk ùfûKcûù^ Ké h ò a ò m û^ ùK¦â , Ké h ò
aò g ß a ò \ ýûkd Gaõ ieKûeú Ké h ò aò b ûMùe [ô a û _eúlûMûeùe ùcûe _eúlûe `kû`keê ùcûe @iêiÚZûe iìP^û _ûA iZKð ùjûA_ûeòùa û cêñ ùicû^uê ]^ýaû\ ù\CQò ù~Cñcûù^ ùcûe C c ÊûiÚý_ûAñ Pò«ûgúk I Kû~ðýeZ û
GK @^êùeû] RùY ùcûe @^êùeû]Kê jêGZ KÌ^û Keò_ûeòa ^ûjó û ùcûùZ bfbûaùe RûYòaû _ûAñ @ûRòe \ò^ùe bf _êÉK KòQò ^ûjó û LaeKûMR, ùeWÿòI, ùUfòbòR^ ùcûùZ iað\û @aùjkû Keò @ûiòQ«ò û _òfû jê@«ê aû adÄ aýqòicùÉ PkPòZâe ^ûdK, ^ûdòKû Gaõ KâòùKU ùLkûkò cû^u aòhdùe RûYòaûKê ùagú @ûMâjú I ùicû^ue ùagú Lae eLò[û«ò û cûZâ ùcû aòhdùe KòQò RûY«ò ^ûjó û aò\ýûkd I aògßaò\ýûkde _ûVý _êÉKùe ùcûe iÚû^ @Zò ^MYý û _âû[còK I cû¤còK aò\ýûkde _ûVýKâcùe ùcûe a§ê I i«û^cû^u aòhdùe KòQò aòhd aÉê ^ûjó û Gjò iaê \òM C_ùe ieKûeue C\þiú^Zû Gaõ iKûeûcôK \éÁòùKûY ù\Lò cêñ @i«êÁ Gaõ \êüLòZ û _âù`ie Gcþ. cjûù\aû®û ^òù ðgK (MâûcúY aòKûg) ùR.Giþ.Giþ cjûaò\ýûkd ùc÷iêe -570004 C : ùfAiû A ò@û, K^ÜW,ÿ Wÿùò i´e 2015, iõLýû-4
aòbò^Ü bûhûùe ùfAiû A ò@û _ZâòKû
K^ÜW, ùZfêMê, Zûcòfþ, IWÿò@û, jò¦ú, ceûVú Gaõ _¬ûaú ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -3, ùiù_Ö´e 2016
16
Pûhú ù\÷^K ò Kû~ðý aòaeYú
@ûi ùR÷aK ò Kéhò Keòaû G^þ. @ûe. P¦âùgLe ù^^êcû^jfú Mâûce Pûhú, ~òG Kò RYûgêYû ùKûfûe Ròfäûùe iaêR aò_äa @ûYò _ûeòQ«ò û @û§â_âù\g I K ðûUK eûRýKê fûMò[ôaû Gjò RòfäûUò @ûMeê Gjûe jRûe jâ\ _ûAñ RYûgêYû [ôfû û a ðcû^ Kò«ê Gjò Ròfäûe icÉ _êeêYû jâ\ gêLô~ûAQò I ^kKì _ Mê W ÿ ò K c]ý gê L ô ~ ûAQò û bì Z k RkÉe Gùa 1200 `êU Zùk ejòQò û Gjò Ròfäûùe ùKøYiò ^\ú _âaûjòZ jêG^ûjó û Gjò _eòiÚòZòùe _ûYò aò^û `if Pûh Keòaû GK _âKûe @i¸a ùjûA _WÿòQò û Gjòbkò GK _âZòKìk _eòiÚòZòùe, P¦âùgLe aûaê Pòe«^ Kéhò _¡ òe GK \òM @^ýcû^uê ù\LûA _ûeòQ«ò , ù~Cñ cû]ýcùe ùi @ûc Rkaûdêùe [ôaû _âûKéZòK _ûYò aýajûe Keò ùR÷aòK C_ûdùe `if Keò[û«ò û Zûue cûZâ 30Mê Y × Rcò ù e (_ûLû_ûLô 0.75GKe) P¦â ù gLe 500 @cé Z b û MQ, 300@û´MQ, 1500 ùcfaêeú MQ, 1500 cgêe Wÿûfò MQ fMûAQ«ò û Gjû ijòZ ùi aò^þ I ùiûdûaò^þ bkò @«üPûh c]ý Gjò Rcòùe Keò[û@û«ò û ùKûfûe Ròfäûùe _ûYò iê^û \ûcþVûeê c]ý @]ôKû û iòG Zûu Rcòùe 3`êUþ f´, 3`êUþ Iiûe I 3`êUþ Mbúee 45-50 Uò MûWÿ cûUò bòRòaû _ûAñ KeòQ«ò û Gjò bkòbûaùe ùi 2 x2`êUþ cùWÿfùe cû ò@û Pûh c]ý KeòQ«ò û Gjò MûZ MêWÿòKùe ahðû_ûYò iõMâj ùjûA bìZkKê ~ûA[ûG û Rcòe cûUò @û\âZû eLô a û _ûAñ ùi _â Z ò 4[ð MûZ _ùe ùjaûf aò ^ þ fMûA[û«ò û iòG Zûue Gjò Rcòùe GK 30`êU Iiûe, 50`êUþ f´ I 12`êUþ Mbúee ù_ûLeúUòG KeòQ«ò û @ûagýK iÚùk ùi MQcû^uê GVûeê _ûYò ù^A ù\A[û«ò û P¦âùgLeu cZùe _âùZýK ùjKÖe cûUò @ûc _ûAñ MêeêZß_ì ð û ùi ùKûk[, ùSûU I ]^òPû Pûh c]ý Keò[û«ò û Gjò `if MêWÿòK \ßûeû cûUòe C_e @õge @û\ðâZû aXÿò[ûG I @^ý MQ cûù^ Gjû\ßûeû C_KéZ ùjûA[û«ò û ùKûk[ _Zâ MêWÿòK Rcòùe _KûAaû \ßûeû Rcòùe _âûKéZòK ùR÷aòK iûe iéÁòùjûA[ûG û P¦âùgLe c]ý ^òR Rcòe aûWÿùe PûKê û, fò^þiòWÿþ, MäûeòiòWÿò@û MQ fMûAQ«ò I GMêWÿòKe _Zâ @ûYò ^òR Rcòùe LZiûe Zò@ûeò Keòaû Kûcùe fMûA[û«ò, ~ûjû\ßûeû Zûue `if Kcþ _ûYòùe c]ý C_ôû\^ \òG û
ajêZ ~^ôe ijòZ P¦âùgLe `ifùe _ûYò aýajûe Keò[û«ò û ùi _âùZýK MQKê ùaûZf iûjû~ýùe _ûYò ù\A[û«ò û ùaûZfMêWÿòKùe KYû Keò MQe 6A \ìeùe ùi cûUòbòZùe ù_ûZò \ò@«ò û Gjû\ßûeû MQe ùPeKê _ûYò còkò[ûG û Mec \ò^ùe Gjû\ßûeû _ûYò aû¿ùjûA ^Á jêG ^ûjó aeõ MQe ùPeKê _ûYò còkò[ûG û C\ûjeY Êeê_, _âùZýK @û´ MQKê _ûYò ù\aûKê ùjùf 300Meûe _ûYò \eKûe ùjûA[û«û û Kò«ê Zûue ùaûZf RkùiP^ _ûAñ ùMûUòG cûVò@û _ûYòùe 26Uò @û´ MQKê _ûYò ù~ûMûA ùjCQò û ùcûUûùcûUò bûùa Zûue @û´ MQ MêWÿòKê 12 cûVò@û _ûYòùe [ùe RkùiP^ Keû~ûA _ûeêQò I ùMûUòG [eùe 288 cûVò@û _ûYòe iõ d ùjûA_ûeêQò û Gjû\ßûeû ù~ ùKak _ûYò iõ d ùjCQò Zû ^êùjñ aeõ icd I cRêeúe c]ý iõ d ùjûA_ûeêQò û Gjò _â K ûeùe ùi Kcþ Lyð ù e @]ô ô K C_ô û \^ Keê Q «ò û 2010 ciòjûùe ùi ùcûUùe 20U^þe giý I `k Zûu aMòPûUòeê C_ôû\^ Keò[ôùf û ùi @céZb û `if @ck _ùe @û´ @ck Keò[û«ò û Gjò ùQûU RûMûUòùe c]ý ùi cjêPûh Keò[û«ò û Zûue Gjò @^^ý C\ýc _ûAñ P¦âùgLeuê RùY C\ýcú Pûhú bûùa G @ kùe icùÉ RûY«ò I ZûuVûeê gòLôaû _ûAñ @ûiò[û«ò û Zûue C\ýc akùe Pûh_ûAñ @Y@ûagýK LyðVê \ìeùe ^òRKê eLôaû ijòZ ^òR _eòaûe _ûAñ @ûagýK Lû\ý ùR÷aòK _¡ òùe @ck Keò[û«ò û ùi eûiûd^òK iûe aýajûe Ke«ò ^ûjó û ùi Kj«ò, PûhúUòG ~\ò ùR÷aòK _¡ ò @û_ùYA _ûeòa ùZùa ùKøYiò _âZòKìk _eòiÚòZòùe c]ý @ûagýK C_ôû\^ Keò_ûeòa û ~\ò @ûùc _âûKéZòK ]ûeûùe Gjòbkò ùR÷aòK Pûh Keòaû, ùZùa @ûc baòhýZ aõg]e cûù^ ùR÷a aòbò]Zûe ùKøYiò lZò Keòùa ^ûjó I @ûùc icùÉ bfùe ejò_ûeòaû û G^þ.@ûe. P¦âùgLe ùR÷aòK I C\ýcú Pûhú, ù^^êcû^jfò, ùKûfûe ZûfêK ùKûfûe Ròfäû, K ðûUK, ù`û^þ : 08152238971, 9448342803 C : ùfAiû A ò@û, ùiù_Ö´e 2015
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -3, ùiù_Ö´e 2016
17
@ûMKê @ûiò ù^ZéZß ù^aû @ûfê ^ûeûdYû¹ûu KûjûYú e ô[û Kêcûe^þ Gaõ gòa Kâò¾û aûaê ù~ùZùaùk cjò k ûcûù^ @û[ò ð K Gaõ iûcûRò K \éÁòùKûYeê igq jê@«ò, ùiùZùaùk ùicûù^ GK iKûeûcôK _eòa ð^e gqògûkú \k bûaùe iûcÜûKê @ûiò[û«ò û GVûùe @ûùc @ûfê ^ûeûdYû¹ûu KûjûYú _Xÿòaû ù~CñVò Pòe«^ Kéhò aýaiÚûKê ù^A Gjò cjòkûue @a\û^ @ûùc RûYò_ûeòaû û @ûfê ^ûeûdYû¹ûu ^òRe iµ ò Kjòùf cûZâ 3 GKe gêà Rcò û Gjò 3 GKe gêà Rcòeê @]û Rcòùe ùi ahðû]ûeòZ ]û^ Pûh Keò[û«ò û akKû Rcòùe ùMûUòG @û´ aMòPû @Qò ù~CñVê Kcþ C_ôû\^ ùjûA[ûG û Kéhò Z[û @û´ aMòPûeê Kcþ @ûd ùjC[ôaûeê cjûcôûMû§ú RûZúd MâûcúY ^ò½òZ Kcð^ò~êqò ù~ûR^ûùe Kêfò Kûc Keòaû ùjCQò _eòaûee cêLý ùeûRMûe C û Zûue Êûcú Mâûce @^ý ùfûKcû^u ij cògò MêRêeûUùe \û\^ gâcòK bûaùe Kûc Ke«ò û _eòaûee icÉ _âKûe \ûdòZß @ûfê ^òùR i¸ûkò[û«ò û @û§â_âù\ge gâúKûKêfcþ Ròfäû eûRcþ c ke a ð_cfäû^e \îZ@ûfê _eò^ûeûdY¹ûu a ð^gúk Lae Riò ú Mûñe iÚòZ@û\û^ ò G_eò_â[ô\fû^û û ~êMùe ù~ùZùaùk A eù^U Z[û ùcûaûAf ù`û^e eûRêZò MâPûfò ûcýQò,Pûhú iõN ijûdZûe aXÿûAfû_eòa ðòZ Gjò icdùe _ûeµeòKjûZ mû^ùKøgk icûRe iciýû MêWÿòKê iûcÜû Keòaûùe icKl ùjûA ûG^è `ûCù i^þ e_bûeZ ~êùWÿGjû\ß û ^ûcK _ûeê^ûjóeòûfùQûU Pûhú I lê\^òâ R _gê ûkKcûù^ ûeû Mâajê ûcúY _eò a ð ^ Kû~ð ý Kâ c cû¤cùe Gjò Riò _ fä ú Mûñ ù e cûZâûùe _âbûaòZ ùjCQ«ò û @ù^K iÚû^ùe Gjò ù_hû @ûcô ðegúk «^aòXÿfû ûùe Kò_ùjûA~ûCQ«ò eò Mûñe _eòa ð MêWÿòK^òb_eò a ð^I iêPò@eùe ê¯ c]ý û jê^GIZ iµì I aòò iK§òûg cì ùjûA_ûeò Zû C_ùe û @ûe¸ Gjò ðNWÿ j ê ð ù e a@ûce iûµâ ZKûc ò K KéKeò h ò aijûdK Kfû fûG^èMêW `ûCù i^þ \ßûeû\é2010 jûùe Kû~ðûýeò ]ûeû ÿòKê a ðcû^e Z _eòaciò ð^ gúk@ûe¸ aûjý ùjûA[ô a û Gjò Kû~ð ý Kâ c e cê L ý flý Pûhú _eò a ûeMê _eòùag @û]ûeùe ^ìZ^ bûùa MXÿò ùZûkòaûKê _WÿòaWûÿòKê \ûeò\âý iúcûùeLûeê aûjûe Keòaû ij PûhKê GK fûb\ûdú aé ò jòiûaùe QòWÿû Keòaû [ôfû û 2009-10 ciòjûùe Riò_fäú Mûñe Pûhúcûù^ ~êM§e Mâûcý Pûhú iõN ^ûcK iõMV^UòG MV^ Kùf û Gjò iõNùe _âZò _eòaûee RùY _êeêh I RùY cjòkû (cêLýZü Êûcú Gaõ Èú) _âZò^ò]ô ejòùf û Cbd _êeêh I cjòkû _âZò^ò]ô ejòaû \ßûeû fòwKê ù^A [ôaû ùb\bûa \ìe
^ûeûdYû¹ûu ]ûWÿò ]û^Pûh ùlZ
ùjfû Gaõ cjòkûcûù^ aòKûgcìkK Kû~ðýKâc I ù^ZéZß ù^aûùe iKâòd @õgMâjY Keò_ûeòùf û Mâûce @^ý Pûhúcûù^ Gjò iõNùe cò g ò Q «ò ùaûfò RûYò a û_ùe ^ûeûdYû¹û ÊZü_âaé bûaùe Mâûcý Pûhú iõNùe ibýûbûaùe ^òRKê iûcòf Kùf û _â[c ahðe Kû~ðýKâc MêWÿòK GùZ C ûjòZ Keê ^[ôùf c¤ ^ûeûdYû¹û Mâûcý Pûhú iõNe ùa÷VK MêWÿòKùe ^òdcòZ @õgMâjY Keê[ôùf û cjòkûcû^ue iKâòd @õgMâjYKê Zßeû^ßòZ Keòaû _ûAñ ~êM§e Mâûcý Pûhú iõN cjòkû igqòKeY Zûfòc gòaòe @ûùdûR^ Kfû û Gjò Zûfòcþ Kû~ðýKâc cjòkûcû^u c¤ùe iKûeûcôK Gaõ aýajûeûcôK _eòa ð^ @ûYòfû û cjòkû ibýûcûù^ ^òdcòZ bûaùe iõNe cûiòK ùa÷VKùe ù~ûM\û^ Keò ^òRe @^êbìZò a ð^û Keê[ôùf I Mâûcý Pûhú iõN \ß û eû @ûùdûR^ Keû~ûC[ô a û aò b ò ^ Ü Kû~ðýKâcùe cêLý bìcòKû MâjY Keê[ôùf û
_eòùag ijûdK Kéhò - ùMûUòG @û\gð KÌ^ûeê Kû~ðýKûeúZû _~ðý« aòbò^Ü Kû~ðýKâc cû¤cùe ù_âeYû _ûA[ôaû I Azûgqò aXÿò[ôaû ^ûedYû¹û ^òRe _âKéZ RcòKê _êYò[ùe Pûh C_ù~ûMú Keò KéhòKê Pòe«^ ùaChû eìù_ _âZòÁòZ Keòaû _ûAñ Mâûcý Pûhú iõN\ßûeû Pòe«^ Kéhò @býûi C_ùe @ûùdûRòZ ùjûA[ôaû Zûfòcþ gòaòeùe iKâòd @õgMâjY Kùf û cûUòe CaðeZû ejòùf jó Pûh fûb\ûdK ùja Gaõ Gjûe iÚûdúZß ejòa ùaûfò ùi Gjò Zûfòcþ gòaòeeê gòLòùf û
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -3, ùiù_Ö´e 2016
18
^ûeûdYû¹û Pòe«^ Kéhò aýaiÚûe aòbò^Ü \òM C_ùe Zûfòc ù^ùf û ùi cûUòe ^cê^û iõMâj Keòaû, cûUò _eúlY eòù_ûUðKê aòùgähY Keòaû, c¬òe @uêeY _eúlû, aòj^ PòKò û, _ Maý, ^òc_Zâ ^ò~ðýûi, RúaûcéZcþ AZýû\ò _eò ùR÷aòK _\û[ð @û\ò _âÉêZ Keòaû C_ùe Zûfòc _ûAùf û iµì ð c^ù~ûM ù\A ^ò b ì ð f bûaùe _â É ê Z Keò[ôaû Gjò ùR÷aòK _\û[ð iaê ^òR ]û^ Rcòùe ù\aû \ßûeû bf `kcòkòfû û Leû \ò^ùe c¤ Zûu `if a ôejòfû û ùi ^òR Rcòùe eûiûd^òK iûe I KúU^ûgKe aýajûeKê jâûi Kùf ~ûjû\ßûeû ùi ^òR Kéhò aýaiÚûKê Pòe«^ I _eòùag ijûdK Kéhò _¡ ò @ûWÿKê _eòa òðZ Keò_ûeòùf û ^ûeûdYû¹ûu Kûc \ßûeû _âbûaòZ ùjûA Mûñe @^ý cjòkû Pûhúcûù^ GKûVò ùjûA Gjò ùR÷aòK Kéhò _\û[ð MêWÿòK Zò@ûeò Kùf Gaõ ^òR `ifùe @ûagýKZû @^ê~ûdú aýajûe Kùf û cjòkûcû^ue Gjò _\ùl_ Mâûcý Pûhú iõNùe bf iµKðe aòKûg Keòaû ij iõNKê GK cRaêZ I iÚûdú iõMV^ùe _eòYZ Keòaûùe c¤ iûjû~ý Kfû û @]ô K û gò L ò a ûe Azûgqò Gaõ @ûMâ j ù~ûMê ñ ^ûeûdYû¹û Pòe«^ Kéhò @býûi C_ùe ù~ùZ Zûfòc gòaòe ùjC[ôfû, iaêMêWÿòKùe @õgMâjY Keê[ùf û Gjò iaê Zûfòc gòaòeùe ù~ûM\û^ Keò ùi ]û^ Pûh C_ùe Pòe«^ @býûi Gaõ aòbò^Ü _âKûe _ZâKê ù^A ùR÷aòK iûe _âÉêZ Keòaû gòLòùf û ùi C^ÜZcû^e aòj^ ij ]ûWÿò _âYûkúùe ]û^ Pûh Kùf ~ûjû\ßûeû Zûue @ck aé¡ò _ûAfû û eûiûd^òK iûe I KúU^ûgK gì^ý _eòùag ijûdK Pûh _¡ òKê @û_ùYAaû _ûAñ ^ûeûdYû¹û ^òR Z[û _ûLû_ûLô Pûhú iõMV^e ibý/ibýûcû^uê ù_âû ûjòZ Keòùf I ùicû^u _ûAñ GK @û\gð bûaùe ^òRKê _eòPòZ KeûAùf û ùi \éXÿZûe ij aògßûi Ke«ò ù~ _eòùag ij cògò Kûc Kùf Gjû ^òR _eòaûe I MûñKê C_Kûe ù\aû ij _eòùag _â\ìhYKê c¤ ùeûKò _ûeòa û Zûue @Mû] _eògâc I C\ýc `k ù\aû @ûe¸ Kfû û ùjKÖe _òQû ù~Cñ Rcòeê ùi 16-18 Kßò ûf ]û^ @ck Keê[ôùf, Pòe«^ Pûh _âYûkú @û_ùYA ùi Cq Rcòeê 24 Kßò ûf @ck _ûAùf û Zûue fûb 850 Uuûeê aé¡ò _ûAñ 16450Uuûùe _j ôfû ~ûjû Zûu _eòaûee @^ý i\iýcû^uê Gjò Kûcùe cògòaû _ûAñ C ûjòZ Kfû û Zûue
_Zò Z Rcò U ò c¤ Pûùhû_ù~ûMú Rcò ù e _eò a ò ð Z ùjûA_ûeòfû ù~CñVò ùi _eòaûee aýajûe _ûAñ aòbò^Ü _âKûe Wÿûfò I @^ýû^ý `if Pûh Kùf û
`if @ckeê C¡ßùð e aòj^ _ûAñ aRûe C_ùe ^òbðe ^ Keò Kò_eò ^òùR Pûhúcûù^ aòj^ _ûAñ Êdõiµì ð ùjûA_ûeòùa Zûjû C_ùe Mâûcý PûhúiõNe Kûc Keòaû @^ý GK cêLý \ûdòZß [ô f û û aò j ^ C_ô û \^ Keò a ûùe ^ûeûdYû¹û @^ý Pûhúcû^u c¤ùe RùY [ôùf ~òG aòj^e _âR^^ C_ùe ùa÷hdòK Zûfòc _ûA[ôùf û ùi GK GKe Rcòùe aòj^ C_ôû\^ Keòaû _ûAñ Pûh Kùf ù~CñVê 27 Kßò ûf aòj^ @ck Kùf û Mâûcý Pûhú iõNe 68 RY ibý Pûhúuê ùi Gjò aòj^ aòKâò Kùf ~ûjû 90 GKe Rcò Pûh _ûAñ (Gcþ Uòdê-1001 _âRûZò) _~ðýû¯ [ôfû û Gjò _eòcûY Mûñùe @ûagýK ùjC[ôaû aòj^e 50 _âZògZ [ôfû û KûcKê ù^A ^òRe @ûMâj I C\ýc ù~ûMêñ Mâûcý Pûhú iõNe \ß ò Z úd ahð ù e ^ûeûdYû¹û iõNe Kû~ðýKûeòYú KcòUòKê ibýû jòiûaùe ^òaðûPòZ ùjùf û aòbò^Ü _âKûe ùR÷aòK iûe _âÉêZ Keòaû ùlZâùe Pûhúcû^uê aêSûA _âbûaòZ Keòaûùe ùi cêLý bìcòKû ù^ùf û @^ý Pûhúcû^u ij ^òRe @bòmZû a ð^û Keò ùicû^uê Zûfòc ù\aû @ûe¸ Kùf û Zûue @ûMâjKê ù\Lò _eòùag ijûdK Pûhe aòbò^Ü \òM C_ùe RòfäûÉeùe @ûùdûR^ ùjC[ôaû aòbò^Ü ùa÷VK Gaõ Kéhò aòmû^ ùK¦â, @ûcôû Gaõ @^ýû^ý Pûhú Zûfòc ùK¦âùe Zûuê ^òRe @bòmZû @^ýcû^u @ûMùe eLòaû _ûAñ iêù~ûM \ò@ûMfû û Mâûcý Pûhú iõNe RùY iKâòd ibýû bûaùe @^ý ibý ibýûcû^u _ûAñ ùi aòbò^Ü aòhd bò òK ùa÷VK ~[û Lû\ý ^òeû_ û, ù_ûhY ^òeû_ û @û\ò @ûùdûR^ Keòaûùe cêLý \ûdòZß aj^ Kùf û _ìaðeê @ûc Mâûcùe ùKak aûAMY I aò^è còkê[ôfû ~ûjûKê @ûùc LûC[ôfê û cûZâ a ðcû^ @ûùc 10 _âKûeeê ùagú _âRûZòe _^ò_eòaû @ûc Ne QûZùe Pûh KeêQê I Nùe LûCQê û Gjû\ßûeû _eòaû KòYòaû _ûAñ ùjC[ôaû Lyð c¤ KcòMfû - Gjû ^ûeûdY¹û Kêj«ò û
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -3, ùiù_Ö´e 2016
19
www.leisaindia.org
^ûeûdY¹ûu aòj^ C_ôû\^ùe _ûe\gðúZû
^ûeûdYû¹ûu aòj^ C_ôû\^ùe _ûe\gðúZû
_eò a ûee Lû\ý @ûagýKZûKê iê P ûeê eì ù _ ùc ûAaû _ûAñ ùi QûZ C_ùe aMòPû Keò Pûh Keòaû C_ùe ^òRe \lZû aé¡ò Kùf û ^òR aûWÿò aMòPûùe aòbò^Ü _âKûee _^ò_eòaû Pûh Keò _eòaûee i\iýcû^ue ù_ûhYe @ûagýKZû _ìeY Keòaûùe ùi cêLý bìcòKû ù^ùf û ixe ibýcû^ue aûWÿòaMòPûùe @ZòKcþùe 7eê 12 _âKûee _^ò_eòaû Pûh ùjfû I ù\÷^òK Nùe aýajûe ùjfû û ^òRe mû^ I @Kæû« _eògâce `kÊeì_ ùi Mâûcý Pûhú iõNe ibýûeê C_-ibû_Zò bûaùe _ù\û^Ü ò _ûAùf û Mâûcý PûhúiõNe Kû~ðýKâc MêWÿòKe @MâMZò RûYòaû, Gjûe aòbò^Ü iciýû C_ùe @ûùfûP^û Keòaû I baò h ýZe Kû~ð ý _^Ú û iÚ ò e Keò a û AZýû\ò _ûAñ ùi Kû~ð ý Kûeò Y ú Kcò U ò e ùa÷ V KKê ^ò d cò Z Keò a û _ûAñ Kû~ðý^òNð Kùf û ^òR Mâûcý Pûhú iõNe @^ý ibý ibýûcû^u ij cògò iaêVûeê aWÿ iûcûRòK _eòa ð^ bûaùe ùi Riò_fäú Mûñùe c\ _òAaûKê a¦ Keò_ûeòùf û
@ûgûe aZúNe
Kû~ðýKê Mûñe icÉ Mâûcaûiú I cjòkû _âgõiû Ke«ò û ùi ^òR Mûñ Z[û _ùWÿûgú Mûñcû^u _ûAñ GK i´k aýqòZß û Zûue Êûcú c¤ \û\^ ~òaû a¦ Keò a ðcû^ ^òR Rcòùe Pûh Kûc KeêQ«ò û @ûfê ^ûeûdYû¹û ^òR Mâûcý iõMV^e GK i´k Gaõ @^ý cjòkûcû^u _ûAñ ù_âeYûe C û a ðcû^ Mâûcý PûhúiõNe 160RY ibý 10Uò C_\kùe bûM ùjûAQ«ò Gaõ _âZò C_\kùe 15RY ibýibýû @Q«ò û Gjò C_\kMêWÿòK Mûñe iµì ð aòKûg \òMùe Kûc Keòaû @ûe¸ KeòQ«ò I ^òRe Rúa^RúaòKûe C^Ü ò _ûAñ ieKûeú aòbûMe aòbò^Ü Kû~ðýKâcKê Mûñùe Kû~ðýKûeú Keòaû @ûe¸ KeòQ«ò û e ô[û Kêcûe^þ Gaõ gòa Kâò¾ aûaê eòfûG^è `ûCù i^þ @ûe.iò._ò, _âKÌ Kû~ðýûkd, _â[c cjfäû N^ùiûfò, ^bò cê´ûA - 400701
Email: ranchitha.kumaran@reliancefoundation.org
@ûfê ^ûeûdYû¹û a ð c û^ Gjò @ kùe GK RYûYêYû I _âbûagûkú aýqò û Zûue KVò^ _eògâc I
Siva.Dhul@reliancefoundation.org
C : ùfAiû A ò@û, ùiù_Ö´e 2015
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -3, ùiù_Ö´e 2016 Follow us on:
www.facebook.com/Leisaindiamag
@LeisaIndia
20