ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -1, cûyð
2021
1
_âòd _ûVK,
ùfAiû A ò@û
aòùgh IWò@û iõÄeY
G[ôùe ùfAiû A ò@ûùe _ìaðeê _âKûgòZ AõeûRú bûhûe KòQò aQûaQû cìk ùfLûKê IWò@û bûhûùe iõKkòZ Keû~ûAQò û
Ieúiû ù_ûÁ aûKè - 51, Rò._ò.I,bìaù^gße 751001
www.orrissa.co.in, E-mail: orrissabbsr@gmail.com
G.Gcþ.A. `ûCù i^þ ^õ-204, 100 `òUþ eòw ùeûWþ, ù`Rþ 3, a^gueú 2d cjfû, 3d ùiû_û^, aûwûùfûe 560085 ù`û^ ^õ :+91-080-26699512, 26699522 `ûKè ^õ: +91-080-26699410 A ùcf : leisaindia@yahoo.co.in @¤l - gâú. Pòe^þRòbò iòõ, @ûA.G.Giþ.(@aie _âû¯) ùKûhû¤l - gâú aò.ùK. gòbþeûcþ ibý - Wÿü. bò[f eûR^, Wÿü. Gcþ . cjûù\aû®û Wÿü. G^þ. Rò. ùjMþùWÿ, Wÿü. Uò. Gcþ. ZýûMeûR^, _âù`ie. bò. aòebù\âdû Wÿü. G. eûR^Ü Wÿü. ùbuùUiþ ZûMZþ Wÿü. iàòZû ù_âcP¦e cêLý iõ_û\K - ùK. bò. Giþ. _âiû\ _eòPûk^û iõ_û\K - Uò. Gcþ. eû]û @^êaû\ @eêYòcû ÊûAñ IWÿò@û iµû\^û I @^êaû\ ic^ßd aògßùcûj^ cjû«ò, Ieúiû @^êaû\ iõù~ûR^û _ì òðcû, G.Gcþ.A `ûCù i^þ _âgûi^òK @]ôKûeú aúYû, G.Gcþ.A `ûCù i^þ @kueY I cê\âY fò_òÄû^þ, bìaù^gße _âz\ `ùUûPòZâ Ieúiû `ùUû fûAùaâeú ùfAiû _ZâòKû @^ýû^ý iõKk^ fûUò^þ @ûùceòKû, Aù ûù^iò@û, _½òc @û`âòKû, aâûRòfþ iõÄeY ùfAiû A ò@û _ZâòKû @^ýû^ý @û kòK iõÄeY jò¦ò, ùZfêMê, Zûcòfþ, _¬ûaú , K^ÜW Gaõ ceûVú (iõ_û\^û c kú Ze`eê _ZâòKûe Cù gýKê ~[ûiû¤ iVòKþ bûùa C_iÚû_^ KeòaûKê icÉ ~^ô ^ò@û~ûAQò û ùZùa G[ôùe _âKûgòZ ùfLûMêWòKe iZýûiZý _ûAñ iõ_éq ùfLK jó \ûdú ejòùa û )
còùReò@e
(MISEREOR)
lê\â Pûhúcû^u _ûAñ Pûh jó Rúa^ a ôaûe cû¤c û ùicû^u _ûAñ Pûh ùKak ùa÷mû^òK _¡ ò @af´^ Keò Lû\ý C_ôû\^ Keòaû ^ìùjñ aeõ ^òRe GKû]ôK @ûagýKZû ~[û Lû\ý, RûùkYú, ùeûRMûe, _gêLû\ý, ù_ûhY AZýû\ò _ìeY Keòaûe GKcûZâ cû¤c ùjCQò Pûh û @ûc _é[ôaúKê iêiÚ Gaõ ^òeû_\ eLòaû ùKak Pûhú cû^ue \ûdòZß ^ìùjñ û @ûùc Pûhúcû^uê eiûd^òK iûe Gaõ KúU^ûgK aýajûe Keò Pûh KeòaûKê C ûjòZ Keòaû \ßûeû @ûce _âûKéZòK i´kKê ]ßõi KeêùQ, ~ûjû\ßûeû a ðcû^ Gaõ baòhýZ _òXÿò _ûAñ aò_\Kê jûZVûeò WÿûKò @ûYêùQ û @ûcKê ù_âeYû ù~ûMûC[ôaû Pûh Xÿû ûe @bûa bûeZùe ^ûjó û Gjò Xÿû û MêWÿòK _âcûYòZ KeòQò ù~ ùR÷a _eòùag ijûdK Pûh _¡ ò @û_ùYA @ûùc Lû\ý iêelû, _ûYò_ûM _eòa ð^, ùeûRMûe iêelû, ùR÷a _eòùag iêelû Gaõ i«êk^, icÉ RúaRMZe C c ÊûiÚý \òMùe ù\Lû~ûC[ôaû iciýûe icû]û^ Keò_ûeòaû û @ûùc Gjò _ZâòKûùe ùijò_eò KòQò ùfLû iõMâj KeòQê ~ûjû @û_Ycû^uê C ûjòZ Keòa Gaõ ùR÷a _eòùag ijûdK Pûh_¡ ò @û_ùYAaûKê ù_âeYû ù\a û ù~Cñcûù^ G _ZâòKûUòKê _Xÿò GjûKê @ûjêeú @]ôK C_ù~ûMú Keòaû \òMùe @ûcKê cZûcZ _ùVAQ«ò @ûùc ùicû^u ^òKUùe KéZm û iõ_û\K
ùfAiû
ÊÌ aûjý ijûdZû I iÚûdú Kéhò C_ùe @û]ûeòZ ùfAiû _ûeòùagòK Kéhò _âYûkúùe ^òRe C_ôû\^ I C_ûRð^ aé¡ò KeòaûKê Pûjêñ[ôaû Pûhúcû^u _ûAñ GK ùa÷hdòK I iûcûRòK aòKÌ û ùfAiûùe iÚû^úd i´k I _âûKéZòK iõiû]^ MêWòKe iêaýajûe Gaõ @ûagýK iÚùk aûjý iû]^ MêWòKe iêelòZ I _âbûaò aýajûe iõ_KðòZ gòlû còùk û Gjû ^òRÊ mû^, \lZû, cìfýùaû], iõÄéZò I iõMV^ @û]ûeùe ^òRe baòhýZ MV^ KeòaûKê Pûjêñ[ôaû cjòkû, _êeêh I ùMûÂúMêWòK ^òcù« C òÁ û Kéhòùe C^ÜZú Gaõ _eòa ðòZ _eòiÚòZò I @ûagýKZû @^êiûùe Gjûe _âùdûM _ûAñ Pûhú I Kcðú cû^u iûc[ðý MV^ \òMùe ùfAiû ùjCQò GK ijbûMú bò òK _âKâòdû û ùfAiû ù\gú mû^ùKøgk I aòmû^ i¹Z mû^MêWòKê GKûVò Keò[ûG Gaõ Gjûe @û^êiwòK aòKûg _ûAñ ~[û~[ _\ùl_ ù^aûKê ^úZò ^ò¡ðûeK cû^uê _âbûaòZ Keò[ûG û ùfAiû ùjCQò GK iõmû, GK _^Úû I GK eûRù^÷ZòK @ûjßû^ û
còùReò@e - aòKûg ùlZâùe ijù~ûM _ûAñ 1958 ciòjûùe Rcðû^ Kû[fòK aòg_þ iõN \ßûeû còùReò@e iÚû_òZ ùjûA[ôfû û MZ 57 ahð]eò còùReò@e @û`âòKû, Giò@û Gaõ fûUò^þ @ûùceòKû @û\ò ù\g MêWòKùe \ûeò\âý aòeê¡ùe iõMâûc _ûAñ _âZògéZòa¡ ùjûA @ûiòQò û ]cð, RûZò I fòw ^òaðòùghùe _âZýK @bûaMâÉ cYòhe @ûagýKZû _ûAñ còùReò@ee ijûdZû C_f² û còùReò@ee \gð^ ùjCQò ^òù¿gòZ ùfûKcû^ue giqòKeY ^òù¿gòZ _âùPÁûKê ijù~ûM Keòaû û Gjû iÚû^úd @^êÂû^, Pyð @^êÂû^, ùaieKûeú @^êÂû^, iûcûRòK @ûù¦ûk^ I MùahYû @^êÂû^ MêWòK ij bûMú\ûeú jòiûaùe Kû~ðýKeò[ûG û ijù~ûMú @^êÂû^ cû¤cùe Gjû jòZû]ôKûeú cû^u ij cògò iÚû^úd aòKûg _âKâòdû I _âKÌ Kû~ðýKûeúZûùe RWòZ ùjûA[ûG û ijù~ûMú @^êÂû^ cû^u ij cò k ò Z bûaùe cò ù Reò @ e _eò a ð ò Z _eò i Ú ò Z ò K ê iûcÜ û Keò [ ûG û (MISEREOR)
(www.misereor.de, www.misereor.org)
Ieúiû GK ùÊzûùiaú @^êÂû^ û Gjû Pûhú ù^ZéZß _âKâòdûùe Kéhòe iÚûdú aòKûg ^òcù« @û\òaûiú ajêk K§cûk I cûfKû^Mòeò Ròfäûùe MZ \êA \g§ò ]eò Kû~ðýeZ û KéhK iõMV^ cû¤cùe _ûeõ_eòK Pûhmû^ ùKøgke C^ÜZú, _ûeµeòK aòj^e iêelû I _âiûe, _âûKéZòK iõ_\ _eòPûk^û cû¤cùe lê\â I ^ûccûZâ Pûhúcû^ue iûaðùbøcZß elû \òMùe Kû~ðýKeêQò û @û\òaûiú cjòkû icaûd cû¤cùe Kéhò I RwfRûZ \âaýe _âKâòdûKeY Keò Rwf C_ùe ^òbðegúk ùMûÂúMêWòKe RúaòKû iêelû \òMùe Kû~ðýKeêQò û @^êÂû^ iõ_KðòZ @]ôK aòaeYú eê còkò_ûeòa û G.Gcþ.A. `ûCù i^þ ÊÌ aûjý ijûdZû bò K ò _âûKéZK ò iõ_\ _eòPûk^û _ûAñ iÚû^úd _ûeµeòK mû^ùKøgk Gaõ ^ì@û iéR^gúk ùa÷hdòK mû^ \ßûeû RúaòKûe C^ÜZò \òMùe Kû~ðý Keò[ûG û G.Gcþ.A. `ûCù i^þ \ûlòYûZý cûkbìcú @ ke lê\â Z[û ^ûccûZâ Pûhúcû^u ijòZ aòKÌ Kéh,ò mû^ùKøgke @bòa¡ é ,ò Zûfòc,þ aòKûg @^êÂû^MêWK ò ij iõ_éqò KeûAaû Gaõ @^êbZ ì ò @û\û^ _â\û^ \òMùe Kû~ðýKeò[ûG û Gjûe ùIßai þ ûAUþ VòKYû ùjCQò (ORRISSA)
(www.orrissa.co.in)
(AME Foundation)
(www.amefound.org)
ijûdZûùe G.Gcþ. A. `ûCù i^þ ij còkZ ò bûaùe Ieúiû \ßûeû _âKûgòZ ùjCQò û ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -1, cûyð 2021 2021
2
ùR÷a _eòùag ijûdK Kéhò _¡ òe iµâiûeY
4
aòùgh IWò@û iõÄeY - 1, cûyð 2021
\lZû aé¡ò jó cêLý
4
gòa iê[ê_âKûg Gaõ ggûu ù\Ieû ùR÷a _eòùag ijûdK Kéhò @býûiKê ajêk bûaùe @û_ùYAaûùe @ù^K iciýû ejòQò ~ûjû cêLýZü @û kòK Gaõ ùMûÂú bò òK û IWÿògûe aòbò^Ü @û\òaûiú @ ke bò^Ü bò^Ü ùMûÂúcû^uê ù^A Keû~ûA[ôaû GK iùaðlYeê RYû~ûCQò ù~ cjòkû KéhKcû^uê _âû]û^ýZû ù\A ùicû^ue \lZû aé¡ò Kû~ðýKâc GK Cù gý iû]^ Keê [ ô a û ùKøgk ùjûA_ûeòa ~ûjû\ßûeû Pòe«^ Kéhò @býûi MêWÿòKê ùfûKcûù^ bf bûaùe @býûiKê @ûYò_ûeòùa Gaõ Gjûe _eòYûc Êeì_ Rúa^RòaòKûùe aòKûg ùja, _ûeòaûeòK ù_ûhY iêelû ùlZâùe C^Ü ò @ûiòa Gaõ @û\òaûiú _eòaûe MêWÿòK ggq ùjûA_ûeòùa û
Kéhò a^úKeY
07
\ú_ue \ûiMê¯û
ùR÷a _eòùag ijûdK Kéhò _¡ òe iµâiûeY \lZû aé¡ò jó cêLý gòa iê[ê_âKûg Gaõ ggûu ù\Ieû
07.Kéhò a^úKeY \ú_ue \ûiMê¯û 11 iÚû^úd iõÄéZòe iõelY Gaõ Rúa^ RòaòKûe aòKûg flàú C^Üò[û^ 16. KéhK - aiêcZòe Z ßûa]ûeK iò.G`þ.R^þ
KéhK-aiêcZòe Z ßûa]ûeK
Kéhò ùlZâùe \ò^Kê \ò^ aXÿê[ôaû iciýû iù ß c¤ @ûùc @ûRò aò GKû]ôK @ûMâjú Gaõ bûa_âaY aýqòuê ù\LòaûKê _ûCQê ù~Cñcûù^ Gjò Mâjùe @ûc cû^u Rúa^Kê @ûjê e ò bf Keò a ûKê \é X ÿ ùPÁû Keò PûfòQ«ò û Gjò_eò KòQò C ûjR^K aýqòu C\ûjeY GVûùe C_iÚû_^û Keû~ûAQò û
iÚû^úd iõÄéZòe iõelY Gaõ Rúa^ RòaòKûe aòKûg
iìPú_Zâ
16
iò.G`þ.R^þ
11
flàú C^òÜ[û^ baòhýZe Lû\ý @ûagýKZûKê _ìeY Keòaû ij _âûKéZòK i´ke iõelY, ù_ûhYe iê e lû Gaõ Ké h ò ù lZâ ù e Rúa^RòaòKûùe C^Ü ò @ûYòaû GKaòõg gZû±úe iaêVûeê aWÿ iciýû û iciýû icû]û^ _ûAñ ^ì Z ^ C_ûd, ^ì Z ^ Pò«û]ûeû Gaõ ^ì@û bûMú\ûeòZû iaêKê ùLûRò aûjûe Keò GjûKê aýajûe Keòaû \ß û eû Gjò iaê iciýûe icû]û^ Keû~ûAQò û
ù ~ C ñ icdùe @ û c Pò«û]ûeû Gaõ i`kZû _ûAñ Kò Q ò iúcû ]û~ð ý ùjûA ^ûjó û ùi_eò icdùe KéhK Gaõ aòj^ Cbd iúcûa¡ ùjûA c¤ Rúa^ùe iúcûjú^ bûaùe _âÆêUòZ ùjûA[û«ò I C^Ü ò Keò[û«ò iúcû _âûPê~ðýZû `êUò aûjûeò[ûG û @ûùc ~ûjû _Qùe ^òe«e @ù^ßhY Rûeò eLòùQ Zûjû Gjò MZò g úk geúe Gaõ _é [ ô a ú cûZûe geúe û KéhKcûù^ ^òRe icÉ icd, _eògâc, ¤û^ ù\A Gjò cé òðKûe fûk^_ûk^ Keò[û«ò Gaõ ^òR _òfû_eò Gjûe ~^ô ù^A[û«ò û ùicûù^ cé òKûe ij^gúkZû, GKZß Gaõ _aòZâZû a ûAaû ij _âKéZùe Gjûe Z ßûa]ûeK jòiûaùe ^òR _ûAñ _eòPd iéÁò KeòQ«ò û
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -1, cûyð
2021
3
@û\òaûiú cjòkûcûù^ giý @cke _ea ðú _âKâòdûùe aýÉ @Q«ò
ùR÷a _eòùag ijûdK Kéhò _¡ òe iµâiûeY \lZû aé¡ò jó cêLý gòa iê[ê_âKûg Gaõ ggûu ù\Ieû ùR÷a _eòùag ijûdK Kéhò @býûiKê ajêk bûaùe @û_ùYAaûùe @ù^K iciýû ejòQò ~ûjû cêLýZü @û kòK Gaõ ùMûÂú bò òK û IWÿògûe aòbò^Ü @û\òaûiú @ ke bò^Ü bò^Ü ùMûÂúcû^uê ù^A Keû~ûA[ôaû GK iùaðlYeê RYû~ûCQò ù~ cjòkû KéhKcû^uê _âû]û^ýZû ù\A ùicû^ue \lZû aé¡ò Kû~ðýKâc GK Cù gý iû]^ Keê[ôaû ùKøgk ùjûA_ûeòa ~ûjû\ßûeû Pòe«^ Kéhò @býûi MêWÿòKê ùfûKcûù^ bf bûaùe @býûiKê @ûYò_ûeòùa Gaõ Gjûe _eòYûc Êeì_ Rúa^RòaòKûùe aòKûg ùja, _ûeòaûeòK ù_ûhY iêelû ùlZâùe C^Ü ò @ûiòa Gaõ @û\òaûiú _eòaûe MêWÿòK ggq ùjûA_ûeòùa û @ûRòe \ò^ùe KéhKcûù^ PûhKê ù^A iûcÜû Keê[ôaû @ù^K iciýû jó ùR÷aòK KéhòKê ùicû^u c¤ùe ùfûK_âòd KeûA _ûeê^ûjó û ùR÷aòK Kéhò C_ùe ùicû^ue iúcòZ mû^ Gaõ iúcòZ _eòie cêLý iciýû û ùR÷aòK Kéhò _ûAñ @]ôK ùfûK Gaõ @]ôK _eògâc @ûagýK ùaûfò Pûhúcûù^ ]eò ù^AQ«ò I Gjò KûeYeê ùR÷aòK Kéhò MâjY ù~ûMý ^êùjñ ùaûfò Pûhúcûù^ cZ ù\A[û«ò û
aòhde _éÂbìcò K ð û UKe ùcû÷ i ê e Rò f ä û Gaõ Zûcò f ^ûWÿ ê e Zòeêbûfêe Ròfäûe KéhK \kcû^u ij @ûùfûP^û Keòaû
icdùe C_ùeûq iciýûMêWÿòK jó iûcÜûKê @ûiò[ôfû û Pûhúcûù^ C c cû^e ùMûaeLZ ùLûRòaû, gMWÿùe LZ b òð Keòaû Gaõ Rcòùe LZ Lûfò Keòaû _ûAñ gâcòK ù~ûMûWÿ Keòaû Gaõ ]û^ Rcòùe GjûKê ùLùkAaû _ûAñ _êYò Uuû Lyð Keòaû AZýû\ò Keòaû _eòaù ð ùicûù^ aRûeeê dêeò@û aÉûùU KòYò ZûKê Rcòùe _ùKA ù\aûKê ijR cù^ KeêQ«ò û @ù^K @ûMê@û Pûhú cZ ù\AQ«ò ùMûÂúbò K ò gâc-_eòPûk^û Keòaû \ßûeû Zkòùeû_û Gaõ ]ûWÿòùe Zkòùeû_û _eò ^ìZ^ Pûh @býûi iaê gòLò ZûKê Kû~ðýùe fùMAaûùe iêaò]û ùjûA[ûG û
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -1, cûyð
2021
4
@ûlò\éÁò@û fûb C ûjòZ Keò[ûG
K§cûk Ròfäû ZêcêWÿòa§ aäKùe cjòkû cûù^ Wÿûfò @ck KeêQ«ò
ù~ Pûhúcû^u c¤ùe ùR÷aòK Kéhò @û_ùYAaûKê C ûj ^[ôaû ùR÷aòK Kéhòe _âPûe I _âiûe \òMùe GK cêLý iciýû û Gjûe GK ÆÁ ùa÷ h cý jò i ûaùe IWÿ ò g ûe K§cûk Gaõ ùKûeû_ê U Rò f ä û e @ûVUò Mûñ ù e @ûùc Keò[ôaû iùaðlYùe Pûhúcûù^ gâc-_â]û^ iciýûKê ùR÷aòK Kéhòe iµâiûeYùe GK _âZòa§ jòiûaùe ù\Lô ^[ôùf û _û ahð _ìaðeê ]û^, cû ò@û I @^ýû^ý giýKê aêYû Keê[ôaû Gjò Pûhúcûù^ a ðcû^ Zkòùeû_û Keòaû @ûe¸ KeòQ«ò û Zkò ùeû_û _âKòâdûùe ~\òI @]ôK gâc Gaõ gâcòK @ûagýK _WÿêQò, Z[û_ò Gjò _âKâòdûùe ùicû^uê @]ôK @ck I ùeûRMûe còkê[ôaûeê ùicûù^ GjûKê Lêiòe ijKûùe @û_ùYAQ«ò û IWÿògûe RùY _êeêh Pûhúu cZùe Pûh ùjCQò @ûce ùaChû, @ûùc GjûKê Kò_eò KVò^ Kû~ðý ùaûfò bûaòaê ? Gjò icû^ c«aý @^ý Mâûce Pûhúcûù^ c¤ ù\A[ôùf û ~\òI ù\ge @^ý @ k MêWÿòK _eò @]ôKûõg KVò^ Gaõ _eògâc ajêk Kû~ðýKê cjòkûcûù^ jó Keê[ôùf û G_eòKò K§cûk Gaõ ùKûeû_êU Ròfäûùe @]ôKûõg cjòkû KéhKcû^ue ùMûÂúbò òK gâc _eòPûk^û C_ùe aêSûaYû ajêZ bf [ôaûe ù\LòaûKê còkò[ôfû Gaõ Zkò ùeû_û Gaõ @ck icdùe RùY cjòkû Zû e _ûL _ùWÿûgúu Rcòùe cûMYûùe Kûc Keê[ôùf û ~\òI Gjò _eòaûecû^u _ûLùe Rcòe _eòcûY Kcþ [ôfû, Z[û_ò ùicûù^ RùY @^ý RYu Rcòùe cûMYûùe Kûc KeòaûKê KêY×ûùaû] Keê^[ôùf û Gjò_eò ùMûÂú bò òK gâc _eò P ûk^û \ß û eû ]ûWÿ ò ù e Zkò ù eû_û, gâ ú _â Y ûkúùe Zkòùeû_û AZýû\ò ^ìZ^ Pûh @býûiKê gòLò ZûKê Kû~ðýùe fùMAaûùe iêaò]û ùjfû û
K§cûke Pûhúcû^u ij @ûùfûP^û icdùe ù\LôaûKê còkòfû ù~ Pûhúcûù^ _âûdZü aRûe C_ùe ^òbðe Keò ^ [û«ò Gaõ ^òR Rcòùe Rúa^ ^òaðûjK Pûh Keò[û«ò û Rcòeê @ck ùjC[ôaû icÉ Lû\ý giýKê ùicûù^ Nùe LûAaû _ûAñ jó aýajûe Keò[û«ò û Nee aXÿê[ôaû LyðKê ùc ûAaû _ûAñ Pûh ^ [ôaû icdùe Zò^ò ZéZúdûõg Pûhú _ûL ijeùe gâcòK jòiûaùe Kûc Keò [ û«ò Kò ´ û _ûL eûRýKê \û\^ Kûc Keò a ûKê Pûfò~ûA[û«ò û Zkòùeû_û @býûiKê @û_ùYAaûùe Gjò Pûhúcûù^ ^ì@û ùjûA[ôaûeê Gcû^u c¤eê 70% Pûhú Zkòùeû_ûKê Pûhe @^ý Kûc MêWÿòK @ù_lû KÁKe ùaûfò cZ ù\A[ôùf û cûZâ Gjò _âKâòdû \ßûeû Pûhùe @ck @]ôK ùjûA[ôaûeê Gaõ ùeûRMûe aé¡ò _ûA[ôaûeê G Kû~ðýKê ijù~ûM Keê[ôaû iõiÚû Ijòeò ~òaû _ùe c¤ ùfûKcûù^ 100 _âZògZ G _âKâòdûKê Pûhùe @û_ùYAùf û ùKûeû_êU Ròfäûùe c¤ @ù^K cjòkû KéhK\ke i\iýûcûù^ Kò Q ò Kò Q ò ùR÷ a ò K @býûi @û_ùYAùf ~ûjû\ßûeû Pûhùe @ck aé¡ò _ûAfû, ^òR ^òR Rcòùe `ife _âKûe aé¡ò _ûAaû \ßûeû _eòaûeùe Lû\ý iciýû c¤ \ìe ùjfû û _eòYûc Êeì_ _eòaûee i\iýcû^ue ù_ûhYe iêelû ùjaû ij @û[ðòK iÚòZòùe c¤ iê]ûe _eòflòZ ùjfû û ùijò_eò bûaùe Kkûjû ò Ròfäûe gZû]ôK Pûhú aòj^e _âak @bûa iù ß c¤ @Y-aò.Uò. K_û Pûh Keòaû Rûeò eLòùf û ùicûù^ _ûeµeòK K_û aòj^Kê @^ý Pûhúcû^u Vûeê iõMâj Keòùf Gaõ ùiMêWÿòKe iõelY
K§cûk Ròfäûe ùiûWÿKò@û Mûñùe Pûhúcû^u ij \kMZ @ûùfûP^û
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -1, cûyð
2021
5
Keòaû ij _ea ðú `if EZêùe aòj^ bûaùe aýajûe Kùf û
\lZû aé¡òe @ûagýKZû IWÿògûùe aòMZ \g§òe @ck Z[ýKê aòùgähY Kùf ù\Lû~ûG ù~ _âûd icÉ cêLý `if MêWÿòKe @cke jûe RûZúd jûe ij Zêk^û Kùf IWÿògûùe ajêZ Kcþ û ùijò_eò ùMûUòG aäKùe [ôaû Mâûccû^u c¤ùe @ûùc @ù^K _û[ðKý ù\LòaûKê _ûAfê û C\ûjeY Êeì_ K§cûke ZêcêWÿòa§ aäKùe MûùPe Mûñ Gaõ ùiûWÿKò@û ~ûjû cûZâ KòQò KòùfûcòUe aýa]û^ùe @aiÚòZ, ùiVûùe `ife @ck, Pûheê ùeûRMûe Gaõ Pûh @býûiùe c¤ ÆÁ _û[ðKý [ôaû @^êba Kfê û ~\òI Gjò \êAUò Mûñùe icû^ iµâ\ûde ùfûK aiaûi Ke«ò, Z[û_ò MûùPe Mûñe ùfûKcû^ue aòbò^Ü ùR÷aòK Pûh _âYûkú C_ùe bf mû^ [ô a ûe ù\Lò a ûKê cò k ò [ ô f û Gaõ ùicûù^ ^ò R @ck ùjûA[ôaû giýKê bf bûaùe aòKâò Keò_ûeê[ôùf û Gjò Pûhúcû^ue aòKûg _ûAñ aòbò^Ü Pûh _¡ ò C_ùe mû^e bìcòKû MêeêZß _ì ð û ùiûWÿKò@û Mûñ Mâûcùe @ûùc KòQò _êeêh Pûhúuê ùcøLòK bûaùe _Pûeû_Peò Keê [ ô ô a û icdùe 8eê 10RY cjò k û Pûhú @ûcKê ijù~ûM Keê[ôaû ùMûÂú i´k aýqòuê ùNeò ~ûA[ôùf Gaõ Zûuê QZê Pûh _ûAñ aýajûe ùjC[ôaû g~ýû _âÉêZ Keò ù\LûAaûKê @^êùeû] Keò[ôùf û _ùe _ùe @^ý KòQò cjòkû Pûhú ]û^ ^Wÿû ]eò @ûiò ùiVûùe _j ô[ôùf Gaõ @ûc ij [ôaû i´kaýqò cjòkû \kUòKê @]N ûùe GK g~ýû _âÉêZ Keò ù\LûA[ôùf û G[ôeê ÆÁ RYû_WÿêQò ù~ cjòkû Pûhúcûù^ ^ìZ^ Pûh _¡ ò Gaõ @býûi MêWÿòK gòLòaû _ûAñ ùKùZ @ûMâjú û GKû]ôK Mâûcùe Keû~ûA[ôaû iùaðlYe Z[ýeê ù\LòaûKê còkòQò ù~ aòbò^Ü aòKûgcìkK iõiÚcû^u \ßûeû _â\gð^ Keû~ûA[ôaû Pûh _¡ ò I ùKøgkMêWÿòKê _ûLû_ûLò 85% Pûhú ^òR Pûh aýaiÚûùe @û_ùYAQ«ò û cûZâ ùR÷aòK _eòPûk^û @býûiKê aòbò^Ü Zûfòc Kò´û _â\gð^òeê gòLò GjûKê @û_ùYA[ôaû jûe 40 _âZògZeê c¤ Kcþ û aòbò^Ü @býûiKê @û_ùYAaû Gaõ G[ôùe MêY~êq Keòaû ùlZâùe aòbò^Ü \lZû cìkK Kû~ðýKâce bìcòKû MêeêZß_ì ð ~ûjû Pûhúcû^ue Rúa^Rò a ò K ûKê C^Ü ò Keò a û ij @^ýû^ý eûRýcû^u Zêk^ûùe IWÿògûe \ìaðk iÚòZòKê iê]ûeòaûùe Gjû iûjû~ý Keòa û aò_\Kê Wÿeê^[ôaû
@û\òaûiú iµâ\ûdMêWÿòK aýaiÚûMZ \lZû aé¡ò Gaõ ùR÷aòK Kéhò @býûi @û_ùYAaûùe ùagú @ûMâjú [ôaûe ù\LòaûKê còkòQò û
cjòkûcû^ue MêeêZß_ì ð bìcòKû @ûc eûRýùe ~ûjû Kò Q ò iúcò Z iµâ i ûeY Kû~ðýKâc PûfòQò, ùi iaê Kû~ðýKâc Gaõ Kû~ðýKûeú iõiÚû aòbò^Ü iûcûRòK - iûõÄéZòK _âZòa§ KûeYeê cêLýZü _êeêh Pûhúcû^u ij Kûc Keò[û«ò û cûZâ MZ 4ahð c¤ùe cjò k ûcû^ue @õgMâ j Y aé ¡ ò _ûAQò û GK \kMZ @ûùfûP^û icdùe RùY cjò k û ~ò G fûR aiZü @ûùfûP^û icdùe KòQò ^ Kjò Pê_þPû_ aiò[ôùf ùi jVûZþ CVò QòWÿûùjùf I @ûcKê Kjòùf ù~ MZ KòQò ahð _ìaðeê aûjûe ùfûK @ûiòùf ùicûù^ Ne aûjûeKê c¤ aûjûeê ^[ôùf û cûZâ @ûRò ùicûù^ Ròfäû Éeùe aòbò^Ü Zûfòc Kû~ðýKâcùe @õgMâjY KeòaûKê ~ûCQ«ò Gaõ Nùe Pûh _eòPûk^û \òMùe aòbò^Ü ^ò¿ ò ù^aû _âKâòdûùe c¤ Zûu K[ûKê _êeêhcûù^ gêYêQ«ò û ùi[ô_ûAñ Gjò Zûfòc Kû~ðýKâc MêWÿòK cjòkûcû^uê GKûVò Keò ùicû^ue \lZû aé¡ò Keòaû ij ùR÷aòK Kéhò @býûiMêWÿòKê @û_ùYAaû \òMùe iûjûi aXÿûCQò û _êeêhcû^u @ù_lû cjòkû KéhKcûù^ Nùe i\iýcû^ue ÊûiÚ ý Gaõ ù_ûhYe ùagú ¤û^ eLò[û«ò Gaõ ù_ûhYùe beû Lû\ý _âÉêZ Keò _eòaûee @^ý i\iýcû^uê LûAaûKê ù\A[û«ò û ùZYê K§cûk Gaõ ùKûeû_êU Ròfäûùe cjòkû KéhKcû^uê _âû]û^ýZû ù\A @]ôK iõLýK \lZû aòKûg Kû~ðýKâc KeûMùf Gjû ùiVûe ùfûKcû^ue Rúa^RòaòKûùe C^Ü ò @ûYòaû ij Pòe«^ Pûh @býûi @û_ùYAaû \òMùe Pûhúcû^u @õgMâ j Y aé ¡ ò ùja Gaõ cjò k û Ké h Kcûù^ ggq ùjûA_ûeòùa û gòa cê[ê _âKûg Gõ ggûu ù\Ieû aòKûg @ù^ßg `ûCù i^þ h cjfû, Mûùfûe ùUKþ _ûKð, Gfþ.Gcþ.Wòÿ.QK aûb]û^þ, _êùY -411021 www.vikasanvesh.in Email: sivam@vikasanvesh.in
C : ùfAiû A ò@û, ùiù_Ö´e 2019
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -1, cûyð
2021
6
ÊûiÚýjû^ò AZýû\ò iÚòe ù\A MZò KeêQò û KéhK ù~Cñcûù^ @ûcKê Lû\ý ù~ûMûCQ«ò - ùicûù^ @ûRò @iù«ûh
Kéhò a^úKeY _ûeòaûeòK Kéhe ò baòhýZ \ú_ue \ûiMê¯û Kéhò ùlZâùe \ò^Kê \ò^ aXÿê[ôaû iciýû iù ß c¤ @ûùc @ûRò aò GKû]ôK @ûMâjú Gaõ bûa_âaY aýqòuê ù\LòaûKê _ûCQê ù~Cñcûù^ Gjò Mâjùe @ûc cû^u Rúa^Kê @ûjêeò bf KeòaûKê \éXÿ ùPÁû Keò PûfòQ«ò û Gjò_eò KòQò C ûjR^K aýqò u C\ûjeY GVûùe C_iÚ û _^û Keû~ûAQò û
G.Wòÿ. ù^Múue C\ýc jòcûPk _âù\g Kò^Cee [ û ceêbìcòUò @iúc bûaùe ù~ùZ \ìe _~ðý« @ûlò ~òa, ùiùZ _~ðý« aýû_òQò û Gjò iÚû^UòKê [w Kcð Kêjû~ûG û iÚû^úd bûhûùe Gjûe @[ð ùjCQò ]kû C^àëq iÚû^ û Gjò iÚû^ùe ùMûUòG Nûie PòjÜa ð c¤ ù\LòaûKê còkê ^[ôfû û Gjò iÚû^Uò aûfò@û Caðe cé òKû Gaõ aWÿ aWÿ _[e L ùe beû [ôfû û ùfûKUòG Gjò ceêbìcòKê @ûgû_ì ð @ûlòùe Pûjó QòWÿû ùjûA[ôùf û ùi jòcûPk _âù\g ieKûeu @[ð aòbûMe RùY @]ôKûeú [ôùf û bûeZ ieKûeu \ßûeû Gjò @ kKê a^úKeY Keû~òaû _âKÌKê @[ð ù~ûMûAaû \ûdòZßùe ùi ^ò~êq [ôùf û Zûue ^ûc @û^¦ \ßR ù^Mú aû ÊÌùe G.Wÿò.ù^Mú [ôfû û 1977 ciòjûeê ieKûe Gjò ceêbìcòe iÚkûKéZò _eòa ð^ KeòaûKê ùPÁû KeòPûfòQ«ò cûZâ aòùghmcû^u cZùe Gjò _eò GK aòeûU _[êeò@û Gaõ aûfò@û Rcòùe KòQò aò MQ fùMA ZûKê aWÿ Keòaû _ûAñ ùKøYiò ùKøgk ^ûjó û 1999 ciòjûùe ù^Mú ^òR Kû~ðýeê QêUò ù^A Gjò iÚû^ùe ^òR @ûWÿê MQ fùMAaû @ûe¸ Kùf û _eòùghùe 2003 ciòjûùe ùi ^òR Kû~ðýeê ùÊzûKéZ @aie ù^A Gjò _âKÌUòùe ^òRe _êeû icd ù\ùf û ùi ^òRe icÉ i ôZ @[ðKê Gjò _âKÌUò Keòaûùe Lyð Keòù\ùf û Zûue Gjò @Kæ û « _eò g â c e `kÊeì _ Gjò ceê b ì c ò e 90 ùjKÖ e Rcò iaê R MQ _Zâ ù e beû ùjûA_ûeòfû û ae`ûaé ^\úeê ^ûk Zò@ûeò Keò ùi[ôùe
gûjû \µ òue _cðûKfPe `ûcð
Rcò _~ðý« _ûYò @ûYò RcòKê RkùiP^ Kùf Gaõ @^ýû^ý MQ fùMA ceêbìcòUòe Gjò @õgKê ceê\ýû^ùe _eòYZ Keò_ûeòùf û a ðcû^ ùi ceêbìcò C_gcKûeú aýqò bûaùe ùfûKcû^u c¤ùe ùag RYûgêYû ùjûA_ûeòQ«ò û iÚû^úd KéhKcûù^ - ù~Cñcûù^ bûaê[ôùf ù~ G_eò GK ceê@ kùe KòQò aò Pûh ùjûA_ûeòa ^ûjó, ùicûù^ a ðcû^ Gjò ceêbìcòùe Pûh Keû~òaû ùKøgk C_ùe gòLòaûKê ù^Múu _ûLKê @ûiêQ«ò û Kéhò aòùghmcûù^ eûiûd^òK iûe _âùdûM KjòaûKê _eûcgð ù\C[ôaû iÚû^ùe ù^Mú GjûKê aòùeû] Kùf Gaõ `ûcðeê aûjûeê[ôaû _gêcû^u ckcìZâe LZ cûUòKê ù_ûhY ù~ûMûAaûùe ~ù[Á ùaûfò ùi ^ò¿ ò ù^A[ôùf û GK\û ~ûjû @i¸a ùaûfò aòùghm Gaõ @^ý ùfûKcûù^ cZ ù\A[ôùf, ù^Mú ZûjûKê i¸a Keò ù\LûAù\ùf û a ðcû^e _úWÿòZ aiêcZòKê iêiÚ Keòaû \òMùe ùi baòhýZ _òXÿòu _ûAñ GK eûÉû ù\LûAQ«ò û @ûc Mâje aòeûU aòeûU @ k iaê ]ôùe ]ôùe ceêbìcòùe _eòYZ ùjaûùe fûMòQò û aòKûg ^ûcùe MQ iaê KUû~ûA RwfKê ]ßõi Keû~ûCQò û @ûce aògß a ðcû^ icdùe bdue @^òdcòZ _ûYò_ûM, ]ßõiKûeú _âûKéZòK aò_\, Lû\ýûbûa, Rkûbûa, \ûeò\âý Gaõ R^ iû]ûeYue
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -1, cûyð
2021
7
ÊûiÚýjû^ò AZýû\ò c¤ù\A ~ûCQò Gaõ @ù^K KéhK EY ùaûSùe @ûcôjZýû KeòaûKê aû¤ ùjCQ«ò û MâûcúY @[ð^úZò ]ßõi ùjaûùe fûMòQò Gaõ @ù^K Pûhú ije cêLû ùjaûùe fûMòQ«ò ~ûjû _ìaðeê ùfûK_ì ð ùjûAQò û @ûc MâûcMêWÿòKe ùfûKcûù^ ùbûKòfû ejêQ«ò Gaõ @ûc ieKûeu \ßûeû \û^ Keû~ûC[ôaû giý C_ùe ^òbðegúk ùjûAQ«ò û @ûùc K\ûPòZþ @^êba KeêQê ù~ Gjò icÉ iciýû ùMûUòG @^ý ij iõù~ûM ùjûA ejòQò û iaêVûeê MêeêZß_ì ð ùjfû @ûc cYòh icûR _eòùag Gaõ _âûKéZòK i´ke @_aýajûee iò]ûikL _eòYûc @ûRò @ûùc ùbûMêQê Gaõ @ûc @ûMûcú _òXÿò Gjò bdûaj _eòiÚòZòKê @ûc bìf _ûAñ iûcÜû KeòaûKê ~ûCQ«ò û
@jc\ûaû\e aé¦ûa^ aò ù aK gûjû Gaõ Zûue _^ô ú aé ¦ û iû^þ ` â û ^iò ù Ãûe GK Mâ û cúY eûÉûùe MûWÿ ò PùfA ~ûC[ôùf û Cbd _Zò _^ôú iòfK^þ býûfòe Cy _\É KcðPûeú û ùMûUòG Áâùaeú aMòPûe KWÿùe MûWÿò PùfA ~ûC[ôaû icdùe ùicûù^ flý Kùf ù~ aMòPûUò ùMûUòG `kMQ beû C\ýû^ a\kùe còfòUûeú ùi^û ^òaûi _eò ù\Lû~ûCQò û icÉ MQ iek ùeLûùe RYK _ùe RùY QòWÿû ùjûAQ«ò Gaõ ùi÷^òKcûù^ ~ê¡ icdùe ù~_eò geúe elûKûeú ù_ûhûK _ò§ò ~ê¡ùlZâKê ~ûA[û«ò, Gjò `ûcðùe gâcòKcûù^ ùijò_eò geúe elûKûeú ù_ûhûK _ò§ò Áâùaeú MQMêWÿòK C_ùe eûiûd^òK KúU^ûgK iò ^ KeêQ«ò û ~\ò Gjò eûiûd^òK KúU^ûgKMêWÿòK GùZ lZòKûeK ù~ RùY geúe elûKûeú ùag ù_ûhûK _ò§ò GjûKê iò ^ KeêQ«ò, ùZùa Gjò `kMêWK òÿ ê iaê\^ ò LûC[ôaû ùfûKcû^ue K Y ùja? Gjò Pò«û]ûeûUò aòùaK gûjû Gaõ Zûu _^ôúue Rúa^Kê _êeû_êeò _eòa ð^ Keòù\fû û ùicûù^ GjòVûeê ^òR Lû\ý aMòPû ^òùR Zò@ûeò Keòaû Kû~ðýe gêbûe¸ Kùf û 2016 ciòjûùe ùicûù^ ~êqâeûÁâ @ûùceòKûeê ^òR @ûeûc\ûdK PûKòeú QûWÿò bûeZKê _âZýûa ð^ Kùf Gaõ _cðûKfPe ^úZò @û_ùYA ^òR `ûcðUòKê Zò@ûeò Keòaû @ûe¸ Kùf û cûZâ 3 ahðe ÊÌ icd c¤ùe ùicûù^ aýaiûdòK bûaùe Pûh KùfYò Gaõ iÚû^úd ùfûKcû^ue @ûagýKZûKê _ìeY Keòaûùe ilc ùjûAQ«ò û KéhòKê iaê\ò^ _ûAñ Pòe«^ KeòaûKê ùjùf G[ôùe MQ fùMAaûKê iûcòf Keòaû GKû« @ûagýK û
iZK[û Kjò a ûKê Mùf @ûRò Ké h ò K ê Lû\ý C_ôû\^e _âûKéZòK _âKâòdû a\kùe GjûKê GK gòÌ ùaûfò aòùaP^û Keû~ûCQò Gaõ Gjûe icÉ ùgâd @iûa]û^ bûaùe _âÉêZ Keû~ûA[ôaû @§_êUêkò a§û ~ûZâû iaêR aò_æaKê ~ûCQò û aòmû^ Gaõ aòKûg ^ûcùe KéhòKê Zò^òRYò@û ùMûÂú ~[û eûiûd^òK iûe, jâûAaâòWÿþ aòj^ Gaõ eiûd^òK KúU^ûgK KakòZ Keòù^ùf û Gjò Zòù^ûUò _\û[ð KéhòKê gòÌ jòiûaùe MâjY KeòaûKê ùfûKcû^ue aògßûi cRaêZ Kfû û Gjû ijòZ Kéhòùe ~ûªòKúKeY, RkùiP^e aòKûg Gaõ Lû\ýgiýe _âKâòdûKeY, _ýûùKRòwþ Gaõ Lû\ý giýKê cRaê\þ Keò eLòaûùe aòbò^Ü ùKøgk Cnûa^ ùjaû \ßûeû Pûhú ^òRKê gòÌù\ýûMú ùaûfò cù^Kfû û Gjû ij CKôéÁ ù~ûMûù~ûM iêaò]û \ßûeû GK RUòk Gaõ _ì ðûw aRûe ù^UIßKð Pûh aýaiÚûKê @ûMKê ~òaûùe iûjû~ý Kfû û Kéhò ~ûjû MâûcúY iõÄéZòe GK @bò^Ü @õg [ôfû, Zûjû _ûeµeòK Kéhò bò òK Lû\ý iêelû aýaiÚûeê aûjûeò GK @û]ê^òK, ~ûªòK, C_ôû\^ bò òK ùJù\ýûMòK gòÌùe eì_û«eòZ ùjûAMfû û
ùcûe^ò _aðZe @iû]ûeY \éÁû« P òMWÿeê _âûd ùMûUòG N û MûWÿò PùfA ~òaû_ùe ùcûe^ò _aðZe _û\ù\gùe @û^¦û ^ûcK Lû\ý Rwf ejòQò û Gjû GK @^êaðe Gaõ a§ýû Rcò [ôfû ù~CñVò KòQò aò Pûh ùjC ^[ôfû û c^òhû Gaõ Zûue Êûcú @Mcþ GjûKê KòYò _cðû_fPe ^úZò @û_ùYA ^òRe `ûcð Zò@ûeò Keòaû Kûc @ûe¸ Keòaû _ùe Gjûe eì_ùeL iµì ð bûaùe a\kò ~ûA[ôfû û cûUòe CaðeZû Gaõ PûeòZâòK MêY aXÿûAaû _ûAñ ùicûù^ aýû_K Gaõ ^òe«e bûaùe cfPòwþ (cûUòKê MQe _Zâ Gaõ Nûi \ßûeû ùNûùWÿA eLòaûKê _âû]û^ý ù\A[ôùf û ]ôùe ]ôùe Gjò a§ýû @^êaðe RcòUò GK aòbò^ÜZûùe beû Lû\ý Rwfùe eì_û«eòZ ùjfû û ~\òI Gùa _~ðý« Gjò \µ ò aýaiûdòK bûaùe Pûh Keò a û @ûe¸ Keò ^ ûjûñ « ò Z[û_ò ùicûù^ ^ò R _eòaûeùe LûAaû _ûAñ ~ù[Á _eòcûYe Lû\ý @ck KeêQ«ò Gaõ akKû Lû\ý giý Gaõ _^ò_eòaûKê ^òR _ùWÿûgú Z[û iûw iû[úu ij aû êQ«ò û Gjò \µ òue Rúa^ùg÷kú _êeû_êeò bûaùe a\kòMfû ù~ùZùaùk ùicûù^ cê´ûAe PûKPKý beû ijeú Rúa^Kê QûWÿò _âKéZò ij N^òÁ bûaùe ejòaû _ûAñ ^ò¿ ò ù^ùf û
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -1, cûyð
2021
8
@]ôKûõg icdùe ùMûUòG iciýûe icû]û^ ùijò iciýû bòZùe jó fêPò Keò[ûG û @ûRòe \ò^ùe Pûhúcûù^ iûcÜû Keê[ôaû Kéhò-ùR÷a _eòùag bò òK iciýûMêWÿòKe cêLý KûeY ~\ò @ûùc Rwf ]ßõi ùaûfò ù\LêùQ, ùZùa ^ìZ^ Rwf iéÁò Keòaû Gjûe ~êqò~êq icû]û^ ùjaû CPòZþ û _é[ôaúiûeû icÉ ù\gùe Gjò_eò Pòe«^ _ûeòaûeòK Kéhò bò òK Lû\ý Rwfe aòKûg Keû~ûA_ûeòùf a ðcû^e iciýûeê @ûùc aûjûeò _ûeòaû û Gjò _eòù_âlúùe Pk PòZâùe _QKê ~òaû _eò @ûùc ~\ò _ûù\ _ûù\ _QKê ~ûA _êeêYû icdKê ù\Lòaû ù~CñVò Rwf icÉ Rúa^PKâe GK @aòzò^Ü @õg [ôfû - icÉ Rúa^, c^êhý, _gê_lú Kò´û aél fZû icùÉ Rwf ij ^òaòWÿ bûaùe ù~ûWÿò ùjûA[ôùf û iõÄéZùe Rúa^ g±Uò Rú Gaõ a^ Kê ù^A iéÁò ùjûAQò û
\ßûeû cûUòe C_eÉeeê ù_ûhK Z ß ù]ûA~òaû ùeûKò[û«ò, cûUòùe @û\ðâZû aRûd Keò eL«ò Gaõ aòbò^Ü RûZúe _lú, _gê Gaõ KúU _Zw _ûAñ _âûKéZòK aûiiÚû^ ù~ûMûA[û«ò ù~Cñ c ûù^ lZúKûeK KúUcû^uê LûA `if jû^ò ùeûKò[û«ò û MQcû^ue _eòùag C_ùe c¤ Mbúe _âbûa [ûG û MQ MêWÿòK ùMûUòG iÚû^e Zû_cûZâûKê Kcþ Keò[û«ò, aûdê c kKê gê ¡ Keò a û _ûAñ @cæ R û^ ù~ûMûA[û«ò , aéÁò_ûZKê @ûKhòðZ Keò[û«ò Gaõ Gjò MQ MêWÿòK _âûKéZòK bûaùe bìZk Rk i´kKê aé¡ò Keòaûùe iûjû~ý Keò[û«ò û cûUò e ê RkKê @^ûagýK bûaùe aû¿d^ ùjaû ùeûKòaûùe c¤ aéle bìcòKû MêeêZß_ì ð û MQ MêWÿòK ùiøe RúaùKûh jòiûaùe Kû~ðý Keò MQe _Zâ C_ùe _Wÿê[ôaû iì~ðýKòeYKê aò^òù~ûM Keò Lû\ý C_ôû\^ Keò[û«ò û
ùZYê MQ fùMAaû Gaõ MQcû^u bò Z ùe a ôaû, ùMûUòG Rwf _eòùagùe ^òRKê aù A eLòaû, @ûce icÉ @ûagýKZûKê Rwfeê _ûAaû Gaõ RwfKê aXÿûAaû ij Zûjûe iêelû Keòaû @ûce eqùe ùKCñ ~êM ~êMeê ejò @ûiòQò û @ûRòe \ò^ùe Kû^Kê bf gêbòaû _eò ùKjò Zûjûe KòQò aò @ûKhðYúd ^ûc, ~[û Kéhòa^úKeY Kò´û _cðûKfPe Kò´û Lû\ý Rwf AZýû\ò ù\A_ûe«ò cûZâ Gjûe ùcøkòK ^úZò icû^ @ùU - Rwfe ùR÷a aýaiÚû ij cYòh ^òRKê iûcòf Keò Pkòaû GK _âûKéZòK _âaé ò û @ûùc RûYò eLòaû CPòZþ ù~ ùKøYiò _âKûee GKK `if ~ûjû aòaò]Zû gì^ý, _âûKéZòK ùR÷a aýaiÚû aòjú^ Gaõ ~ûjû Êdõ Pòe«^ ^ìùjñ, ùi_eò Pûh aýaiÚû iciýûe icû]û^ ^êùjñ û Pûh aýaiÚû ùKùa aò @ûce Lû\ý iciýûe icû]û^ ^êùjñ û Pûh aýaiÚûKê Pòe«^ KeòaûKê ùjùf ùi[ôùe aél ùeû_YKê iûcòf KeòaûKê _Wÿòa û @ûùc _âKéZòeê ùiZòKò MâjY Keòaû ù~ZòKò @ûc a ôaû _ûAñ ~ù[Á Gaõ ùR÷a aýaiÚûKê Pòe«^ Keòaû _ûAñ _~ðýû¯ û
2006 ciòjûùe @ûA.@ûA.Uò- @ûA.@ûA.Gcþ e RùY _êeûZ^ ~êa QûZâ i¦ú_þ iùKè^û ù~ ~êqeûÁ @ûùceòKûùe Kû~ðý Keê[ôùf, ùi bûeZúd Kéhò @[ð^úZò C_ùe GK iùaðlY Keòaû \ßûdòZß ù^ùf û ^òR Kû~ðýe GK @õg jòiûaùe ùi bûeZe aòbò^Ü MâûcúY @ k _eò\gð^ Kùf Gaõ @^êba Kùf ù~ aòKûg ^ûcùe aél/ Rwf Cùz\ Keû~òaû Gaõ \îZ bûaùe bìZk RkÉe jâûi _ûAaû ù~ûMêñ bûeZúd KéhK cû^ue Rúa^ùe QûeLûe ùjaûùe fûMòQò û ùi _â[c \êAahð _eòiÚòZòKê Mbúe bûaùe @^ê ¤ û^ Kùf Gaõ _eò ù ghùe Gjò ^ò ¿ ò ù e _j ô ù f ù~ a ð c û^e Pûh aýaiÚ û ùe ù\Lû~ûC[ôaû iciýû MêWÿòKe GK i¸ûaý icû]û^ ùjCQò aýû_K bûaùe Lû\ý Rwf iaê iéÁò Keòaû, c¤ _âù\ge ùiûjûM_êeùe ^òRe 100GKe Rcòùe ùi _eúlY bò òùe Kûc @ûe¸ Kùf û Rwfe ù\aúu ^ûcùe ùi ^òRe Gjò _âKÌe ^ûc @eYýû^ò eLòùf û _â[c _\ùl_ jòiûaùe KÁ ijò¾ê Gaõ cRaêZ MQ, jòiûaùe _ò_kò, ^ò´ Gaõ aeMQKê Rcò e cSò ù e fùMAùf Gaõ Gjûe Pûeò _ ùU ùaf Gaõ iR^û Qê A ñ MQ Gaõ Zû_ùe @céZb û, K\kú, ùf´ê Gaõ _eòùghùe Rcòe ùgh aé ùe QêAñ aû WÿûfòRûZúd, gò´RûZúd MQ fùMAùf û 4 ahðe icd c¤ùe Gjò Rcòùe Rúa« Lû\ý C\ýû^UòG iéÁò ùjûA_ûeòfû ù~CñVò _âak Mâúhà EZêùe c¤ [ û Gaõ @û^¦\ûdK fûMòfû û a ðcû^ Gjò Rwfe C_ôû\òZ Lû\ý giý A-_äûU`cð Reú@ûùe gj gj aògßÉ C_ùbûqûuê aò K â ò Keû~ûCQò û Gjò _â K â ò d û \ß û eû Pûhùe LêP ê e û
ùiûjûM_êee GK @û½~ðýR^K KûjûYú @ûce Pûh aýaiÚû I ùR÷a _eòùagKê i«êkòZ Keò eLòaûùe MQe bìcòKûKê @Yù\Lû Keò_ûeòaû ^ûjóñ û MQcûù^ Mbúe cûUòZùk [ôaû ù_ûhK Z ßKê cûUòe C_e ÉeKê @ûYòaûùe iûjû~ý Keòaû ij cûUòe C_e Éeùe ùR÷aòK _\û[ð ù\A Caðe Keò[û«ò û ùicûù^ cé òKû ld ùeûKòaû ij _a^e MZòKê c¤ jâûi Keò[û«ò û ahðû _ûYò
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -1, cûyð
2021
9
Rúa^e iÚûdúZß _ûAñ MQ Z[û Rwf ijòZ ^òaW ò ÿ iµKð @_eòjû~ðý
aýaiûdúu bìcòKûKê ùfû_ Keû~ûA_ûeòfû Gaõ Pûheê PûhúKê bf fûb còkòfû û ùiûjûM_êee Gjò Lû\ý RwfUòùe RùY RYKê ijù~ûM Keê[ôaû 175 _âKûee aòbò^Ü aél ejòQ«ò û ù~Cñ RcòUò KòQò ahð _ìae ð ê _ûjûWÿ@ ò û Gaõ a§ýû ùjûA _Wÿò ejò[f ô û, a ðcû^ ùi RcòUò MQ fZûùe beû ùjûA~ûAQò Gaõ cûUòKê _âPêe _eòcûYe aûùdûcûiþ còkêQò û icMâ ù\gùe Gjò_eò Pòe«^ Lû\ý Rwf Zò@ûeò Keòaû _ûAñ ù\giûeû ùi @^ý Pûhúcû^uê ^òR Xÿû û gòùLAaûùe iûjû~ý KeêQ«ò û @eYýû^òe icÉ C_ôû\òZ iûcMâúcû^u c¤eê _âKâòdûKeY Keû~ûA ^[ôaû jk\ú Gaõ MòùfûG iaêVûeê ùagú _âiò¡ Gaõ ùfûK_âòd û ijRùe _âKâòdûKeY Keû~ûA[ôaû ùR÷aòK ù\gú @û´ @ûPûe Gaõ jûZùe _âÉêZ Keû~ûC[ôaû ùgûeòh ùZfKê ùiûiò@ûf còWÿò@ûùe _âPûe Gaõ aòKâò Keû~ûCQò û _éÂbìcòùe KâcûMZ MùahYû Gaõ mû^e @û\û^ _â\û^ G Pûh aýaiÚûUòKê iKâòd Keò eLòQò û _ûeòaûeòK Kéhòe baòhýZ @ûRòe _eúù_âlúùe Pòe«^ Kéhò-a^úKeYe i¸ûaýZû Gaõ Gjûe _âûiwòKZû ajêZ ùagú û cûZâ Pûhúcû^uê Kéhò-a^úKeYe C_KûeúZû \òMùe jé\ùaû] KeûAaûùe cêLý _âZòa§K ùjCQò a ðcû^e Kéhò aýaiÚû û GK \lZû aòKûg Kû~ðýKâc ù~Cñ[ôùe cêñ @õgMâjY Keò[ôfò ùiVûùe bûM ù^A[ôaû RùY Pûhú ajêZ bf bûaùe G \òMùe Kjòùf ù~ @ûRòe icdùe @ûc ù\gùe _â û d icÉ Ké h ò ù e Kû~ð ý Keê [ ô a û iõiÚ û Pûhúcû^uê aêSûAaûùe fûMòQ«ò ù~ GK ^ò¡òðÁ Rcòùe Pûhùe bf @ck Kò fûb _ûAaûKê ùjùf eûiûd^òK iûe Gaõ KúU^ûgK aýajûe @^ò a û~ð ý @ùU û @ù^K ajêeûÁâúd Kµû^ú ùicû^u ^òR ^òRe C_ôûjòZ aâû e iûe, KúU^ûgK G_eòKò aòj^ c¤ Pûhúcû^uê aòKâò KeòaûKê
@^êcZò _ûAQ«ò û G MêWÿòKe aýajûe \ßûeû bf _eòYûc còkòa ùaûfò ùLûfûùLûfò bûaùe ùUfòbòR^, ùeWÿòI, LaeKûMR AZýû\ò ù e _â P ûe Keò P ûfò Q «ò û @ûc ieKûeu Kéhò aòbûM c¤ jûAaâòWÿþ aòj^ aýajûeKê ù_âû ûjòZ KeêQ«ò Gaõ MQ Z[û `ife iêelû _ûAñ eûiûd^òK KúU^ûgK aýajûe KeòaûKê iê_ûeòg KeêQ«ò û ùicûù^ Kò«ê Pûhúcû^uê Gjû iìPòZ Keê^ûjñû«ò ù~ eûiûd^òK KúU^ûgKe aýajûe \ßûeû cé òKûe CaðeZû ]ßõi ùjCQò Gaõ bìZk Rk aòhûq ùjCQò û ùicûù^ Pûhúcû^uê Gjû c¤ RYûC ^ûjûñ « ò ù~ Gjò aò h ûq eûiûd^òK \âaýe cûZâû]ôK aýajûe \ßûeû @ûce KéhK Gaõ C_ùbûqû cû^ue ÊûiÚýùe @Zògd lZò _j êQò û Gjò_eò _eòiÚòZòùe RùY KéhKKê GK aòKÌ Pûh aýaiÚû C_ùe aêùSA ZûKê eûRò Keòaû K[û Pò«û aò KeòùjC^ò û ~\ò ieKûeú ^úZò Gaõ Xÿû ûùe _eòa ð^ Keû~ûA Gaõ @ûc icÉu _âùPÁû \ßûeû Kéh-ò a^úKeYKê _âPûe I _âiûe Keû~ûA Gjû C_ùe aòbò^Ü \lZû aòKûg Kû~ðýKâc, ùa÷hdòK mû^e @û\û^ _â\û^ Gaõ _~ðýû¯ _eòcûYe iùPZ^Zû aé¡ò Kû~ðýKâc @û\ò Keû~ûA _ûeòa ùZùa G_eò GK ^ò½òZ aò_~ðýdeê @ûùc a ô~ûA_ûeòaû û @ûùc K Y Gùa ù`eòaûe eûÉûVûeê ajêZ \ìeùe @ûiò~ûAùQ Kò ? @ûùc cûù^ K Y Gjò aò_~ðýdeê cêqò _ûAaûe @^êeì_ Kû~ðý Keòaû \òMùe aòk´ KeêùQ Kò ? @ûùc ^òRKê iKûeûcôK _eòa ð^ Keòaû \òMùe ajêZ ùagú @^òzêK Kò ? Gjò KòQò _âgÜ cYòh icûRe baòhýZKê ^ò½d Keòa û ùMûUòG icdùe c^êhý ^ò½d @^êba Keòa ù~ ùcøkòKZûKê ù`eòaû Gaõ RwfKê ^òRe Rúa^ ijòZ ù~ûWÿòaû \ßûeû @ûce Rúa^ _êYò Gjûe _âKéZ eûÉûKê ù`eòa Gaõ Gjò aògß GK ^ò½òZ ]ßõieê elû _ûAa û eûiûd^òK Pûh _eò GK bâc_ì ð aýaiÚûe aò_\Kê ù~ùZ gúNâ @^êba Keò ùi eûÉûeê aûjûeòaûKê _âdûi Keòaû, @ûc cû^u a ôaûe iêù~ûM ùiùZ ùagú aXÿòa Gaõ @ûùc @ûc @ûMûcú _òXÿò I _òfûcû^uê a ôaû _ûAñ GK iêiÚ _eòùag ù\A _ûeòaû û \ú_ue \ûiMê¯û ^¦ûkd Käò^òKþ iùaðû\d ^Me _êeú -2, IWÿògû - 752002
E-mail: drdipankar123@gmail.com
C : ùfAiû A ò@û, ùiù_Ö´e 2019
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -1, cûyð
2021
10
iÚû^úd iõÄéZe ò iõelY Gaõ Rúa^RòaK ò ûe aòKûg flàú C^Üò[û^ baòhýZe Lû\ý @ûagýKZûKê _ìeY Keòaû ij _âûKéZòK i´ke iõelY, ù_ûhYe iêelû Gaõ KéhòùlZâùe Rúa^RòaòKûùe C^Ü ò @ûYòaû GKaòõg gZû±úe iaêVûeê aWÿ iciýû û iciýû icû]û^ _ûAñ ^ìZ^ C_ûd, ^ìZ^ Pò«û]ûeû Gaõ ^ì@û bûMú\ûeòZû iaêKê ùLûRò aûjûe Keò GjûKê aýajûe Keòaû \ßûeû Gjò iaê iciýûe icû]û^ Keû~ûAQò û Lû\ý giýe Pûh, _âKâòdûKeY, _eòaj^, MzòZ Keòaû, a ^ Gaõ aýajûeùe _âûKéZòK _eòa ð^ iaêKê _âiûe Keòaû GKû« @ûagýK û Lû\ý iêelû, ^c^údZû, Rúa^RòaòKûe cû^ aé¡ò Keòaû Gaõ iÚû^úd @[ð^úZòKê cRaêZ Keòaû, Lû\ý C_ôû\^ Gaõ Lû\ý ùg÷kúùe aòaò]Zû aé¡ò Keòaû, ÊûiÚý Gaõ ù_ûhY ^ò½òZ Keòaû _âûKéZòK i´k, ùR÷a aòaò]Zûe iêelû Keòaû Gaõ ùR÷a aýaiÚû iVòKþ bûaùe Kû~ðý Keòaû _ûAñ _eòùag ijYòK Pòe«^ Kéhò aýaiÚû GKcûZâ aòKÌ û Gjò aòKÌ Kéhò aýaiÚûe _âPûe I _âiûe _ûAñ _ûeòaûeòK KéhK aòùghKeò lê\â Éeùe Lû\ý C_ôû\^ Keê[ôaû Pûhú, cjòkû I ~êa ùMûÂúuê iûcòf Keòaû, ùicû^u ij @ûùfûP^û Keòaû I ùicû^ue ijù~ûM ù^aû GKû« Reêeú û
Gjò _eòù_âlúùe @ûùc KòQò aòùgh aýqòu aòhdùe @aMZ ùjaûKê _Wÿòa ù~Cñcûù^ ^òRe ^ìZ^ Pò«û]ûeû Gaõ iciýû icû]û^e ^ìZ^ C_ûd MêWÿòK \ßûeû Rúa^ RòaòKû, @[ð^úZò, Lû\ýùg÷kúùe C^Ü ò @ûYòaû ij ù_ûhYe iêelû Gaõ Lû\ý C_ôû\^ùe aòaò]Zû @ûYòaûùe i`k ùjûAQ«ò û Gjò_eò GK i`k aýqò aòùgh - iaòZû C\du Rúa^ ~ûZâûKê @ûùc ¤û^e ijKûùe ù\Lòaû, ~òG @ûc icÉu _ûAñ GK ù_âeYûe C û ùi RùY gòldòZâú, ùfûKMòZúKûe Gaõ aê\û ùfûKK[û cêýRòdcþ, GK iûõÄéZòK HZòj ùK¦âe _âZòÂûZâú û ùi GK ajêcêLú _âZòbûe @]ôKûeòYú cjòkû ~òG ^òRe Rúa^ ~ûZâûùe @ù^K ùfûKuê C ûjòZ Gaõ ggq KeòQ«ò û iÚû^úd Rúa^ RòaòKû Gaõ @[ð^úZòKê cRaêZþ Keòaû, Lû\ý C_ôû\^ Gaõ
ijee iûwcûù^ Kéhò Kû~ðýùe @õgMâjY KeêQ«ò ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -1, cûyð
2021
11
Lû\ýùg÷kúùe aòaò]Zû @ûYòaû, ÊûiÚý Gaõ ù_ûhY ^ò½òZ Keòaû, _âûKéZòK i´k, ùR÷a aòaò]Zû Gaõ ùR÷a aýaiÚûe iêelû Keòaû AZýû\ò \òMùe Zûue \lZû Gaõ C ûj @ûùc Zûu Rúa^ KûjûYúeê ù\LòaûKê _ûAaû û
_òfûcû^uê ùfûKK[û, ùfûKMúZ Gaõ _âKéZò C_ùe @ù^K RûYòaû K[û gòùLA[û«ò û
^òRe _ò.GPþ.Wÿò iûeòaû _ùe iaòZû C\d KòQò aò\ýûkdùe gòlKZû Keò[ôùf û cûZâ KòQò ahð Kûc Keòaû _ùe ùi @^êba Kùf ù~ Gjò iaê aò\ýûkdùe Kûc Keòaûùe KòQò iúcûa¡Zû ejòQò û ùZYê _ea ðú icdùe ùi Kò Q ò ^ì @ û Keò a û _ûAñ @jc\ûaû\eê @ûe¸ Keò aûwûfêeê eê ciþKUþ _~ðý« aòbò^Ü MZû^êMZòK aò\ýûkd aûwûfê e Gaõ býûfò aò \ ýûkd aûwûfê e _eò aò K Ì aò\ýûkdùe _ûV _ùXÿAùf û aò\ýûkdùe iaòZû bìùMûk _XÿûC[ôùf Gaõ ùi ^òR gòlKZû icdùe ù\LòaûKê _ûAùf ù~ @ù^K QûZâ QûZâúue ^òRe _âûKéZòK _eòùag Gaõ _âûKéZòK i´k ~[û Rcò, Rwf, ^\ú^ûk AZýû\ò C_ùe iû]ûeY mû^ c¤ ^ûjó û ùi @^êba Kùf ù~ ùgâYúMéjùe _òfûcû^uê KûMR Kfcùe _ûV _Xÿòaû ij _âKéZò ij cògò c¤ gòlû ù^aûe @ûagýKZû ejòQò û ùi ^òR PûKúeòeê AÉ`û ù\A _òfûcû^u _ûAñ GK Kû~ðýKâc _âÉêZ Kùf ù~CñVò _òfûcûù^ _âûKéZòK _eòùagùe gò l ûfûb Keò _ ûeò ù a KûeY Zûue aò g ß û i [ô f û ù~ PûeòKû^Ú \ßûeû a¦ ùgâYúMéjVûeê _òfûcûù^ _âûKéZòK _eòùagùe bf gòLò[û«ò û
Kû^ÜûWÿû bûhûùe aê\ûe @[ð ùjCQò @ûe¸ cìk\ê@û û iaêKòQò Gjò Vûeê jó @ûe¸ ùjûA[ûG û Gjò aê\û ùfûKK[û a ðcû^ \êêAUò iÚû^eê Kû~ðýKûeú ùjCQò ùjû^ûbe Gaõ @wWÿòaûfò (@ûùuûfû) û _âûe¸òK icdùe iaò Z û ^ò R e Gjò Kû~ð ý Kâ c Uò K ê ^ò R _ò Z ûu iÚ û ^ ùjû^ûbeeê @ûe¸ Keò[ôùf û Zûue cûZû_òZû Wÿ.gû«ò ^ûdK Gaõ Wÿ.G^þ.@ûe ^ûdK Cbd Kû^ÜûWÿû bûhû _âù`ie - 40 ahð ]eò C e K^ÜWÿ @ kùe ùiVûe ùfûK_â[ûKê ieõlY \òMùe @Kæû« _eògâc Keò[ôùf û ùicûù^ 80eê ùagú _êÉK ùfLò[ôùf Gaõ iÚû^úd ùfûKK[ûKê aòbò^Ü cû¤c ~[û iûjòZý, Kkû, jÉgòÌ, ^éZý, Lû\ý, _û^úd, MúZ, KâúWÿû, Jh]úd aél Gaõ ù_ûhûK AZýû\òùe iõelY Keò eLò[ôùf û aê\û Kû~ðýKâcUò Gjò \ê A Uò iÚ û ^ c¤eê ùMûUò G ùe Keû~ûA[ûG Gaõ @õgMâjYKûeú QûZâQûZâúcûù^ GVûùe iÚû^úd iõÄéZò Gaõ @û\òaûiú Rúa^ ùg÷kúKê ù\Lò aêSò[û«ò Gaõ Cbd iÚû^ùe ùfûKcû^u ij _âKéZòe @MûXÿ iµKðKê bfbûaùe @^êba Keò[û«ò û
iaòZû C\du \ßûeû _âÉêZ Keû~ûA[ôaû Gjò ÊZª aê\û @¤d^-_eòbâcY Kû~ðýKâcùe aò\ýûkd, cjûaò\ýûkd Gaõ aògßaò\ýûkde QûZâQûZâúcûù^ ^òRe @¤d^ ~ûZâûKê @ûe¸ Keòaû _ûAñ ùMûUòG ^ò¡òðÁ @ kùe [ô a û ^\ú, iûMe Kò ´ û Rwf c¤eê ùMûUò G Kê ^ò R Azû^êiûùe Pd^ Keò[û«ò û Gjò @¤d^ ~ûZâû icdùe QûZâ Q ûZâ ú cûù^ _â û Ké Z ò K ùa÷ g ò Á ý _eò _ ì ð bì b ûMe ùR÷a_eòùag Gaõ Gjûe aòaò]ZûKê @^êba Keòaû ij ùi @ kùe aiaûi Keê [ ô a û @û\ò a ûiú iµâ \ ûde ùfûKcû^u ij aòbò^Ü aòhd C_ùe @ûùfûP^û Keò[û«ò û Gjò QûZâ QûZâúcûù^ ùMûUòG i¯ûjeê GK cûi _~ðý« ^\ú, iûMe Gaõ N Rwfùe ejò[û«ò Gaõ aòùghm- @û\òaûiú iµâ\ûd (jûfäûKò Gaõ gò¡ò) ùfûKcû^uVûeê @ù^K Mê e ê Z ß _ ì ð aò h d gò l û fûb Keò [ û«ò (aKè - 1)û Gjò Kû~ðýKâcùe iaòZû @û\òaûiú ùfûKcû^uê QûZâQûZâúcû^uê gòlû ù\aû _ûAñ iûcòf KeòQ«ò û Gjò @û\òaûiúcûù^
^\ú_[
aKè-1 aê\û Kû~ðýKâc
@¤d^-~ûZâû Kû~ðýKâc ùicûù^ ieûb[ú ^\úe C_ô ò i Ú k eê @ûeaiûMeùe cògòaû _~ðý« eûÉûKê @ZòKâc Keò[û«ò û Gjò ~ûZâûKê ùicûù^ _aðZûùeûjY Gaõ eûÉûùe Pûfò Pûfò icû¯ Keò[û«ò û Gjò ~ûZâû icdùe QûZâQûZâúcûù^ iê¦e cù^ûec HZòjûiòK \ßú_, ^\úe MZò_[, ^\ú\ßûeû iéÁò ùjûA[ôaû bìbûM, GVûe Kkû, iÚû_Zý, jÉgòÌ, Lû\ý, ùfûKK[û, ùfûK Agße, GVûe aiaûi Keê[ôaû R^RûZò Gaõ ùicû^ue a ôaûe ùg÷kú C_ùe @¤d^ Keò[û«ò û
iûMe _[ Gjò iûcê \ â ò K eûÉû _[Uò ù e ùjû^ûbeeê ùMûKeYû _~ðý« icê\â Kìkùe GK _aðZ C_e ù\A ~ûZâû Keòaû Gaõ icê\â Kìkùe gòaòe Keò ejòaûKê _Wÿò[ûG û Gjû GK ÊZª Gaõ KÁKe _\~ûZâû ~ûjû
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -1, cûyð
2021
12
ùKak Gjò iûcê\âòK eûÉûùe jó Keòaû i¸a û Gjò cûMðùe aòùghZü c ýRúaò Gaõ jûfûKò R^RûZòe ùfûKu ij QûZâQûZâúcûù^ @ûùfûP^û Keòaûe iêù~ûM _ûA[û«ò û
Rwf _[ QûZâQûZâúcûù^ C e K^ÜWÿ Ròfäûe _aðZ, SeYû, Rwf ùNeû @ k, @ûwûWÿòaûfòe KéhòùlZâ Gaõ Zû ij ifMÜ Méj, ]û^ Rcò cSòùe ejò[û«ò û QûZâQûZâúcûù^ Gjò Kû~ðýKâc icdùe G @ ke _âûPê~ðýùe beû _âKéZò, iõÄéZò Gaõ GVûùe aiaûi Keê[ôaû jûfûKò, Mûùcû Kûfê, ùMû û, iò ò Gaõ Kûùe IKÑûfê R^RûZòe ùfûKcû^u aòhdùe gòLòaûKê _ûA[û«ò û QûZâúQûZâúcûù^ GVûùe Lû\ý, Kkû, jÉgòÌ, iõMúZ, ^éZý, iÚû_Zý Gaõ ùfûKcû^u Rúa^ ùg÷kúe aòbò^Ü \òM C_ùe mû^ @ûjeY Keò[û«ò û Gjò ~ûZâû icdùe QûZâQûZâúcûù^ _½òc NûUe i\û iaêR Gaõ iûcû^ý @û\â _ZâSWÿû ù\A[ôaû Rwf c¤ ù\A ~ûZâû Keò[û«ò Gaõ Gjò eûÉû ù\A ~òaû icdùe ù~Cñ Mâûc _ùWÿ ùiVûùe gòaòe Keò eûZâú~û_^ Keò[û«ò û Gjû ~ûZâû icdùe _òfûcûù^ G @ ke iùaðûy _aðZgéw dû^û ùcûUòMêWÿû C_e ù\A ~ûA[û«ò û Gjò Kû~ðýKâcùe QûZâQûZâúcûù^ G @ ke _eòùag bìbûM Kò_eò GVûùe aiaûi Keê[ôaû iµâ\ûde Rúa^Kê _âbûaòZ Keê Q ò Kò ´ û GVûe _eò ù ag ij Lû_ Lê @ ûA G iµâ\ûdMêWÿòK Kò_eò a ôaû gòLòQ«ò, ùi \òMùe @¤d^ Keò[û«ò û
Pûh Rcòùe gòLa ò û iaòZû ùKak _ûV _ùXÿAaû bòZùe ^òRKê iúcòZ Keò eLò_ûeòùf ^ûjó û Zûue @«eûcôû ùgâYúMéjùe _ûV_Xÿû Vûeê @]ôK KòQò Pûjêñ [ôfû û Zûue @«eûcôûe WÿûK gêYò ùi ^òR Rcò I NeKê ù`eòaûKê ^ò¿ ò ù^ùf û bûfò aò\ýûkdùe ùÊzûùiaú jòiûaùe Rcò Rcûe ~^ô ù^aû Kûc Keò a û icdùe Gjû @ûe¸ ùjfû I _ea ð ú icdùe ùi ^òR Rcòùe Pûh Keòaû @ûe¸ Kùf û iaòZû ajêZ KòQò KeòaûKê Pûjêñ[ôùf û ùi gòlû aýaiÚûKê _ê^eêRúaòZ Keò G_eò GK gòlû Gaõ mû^e _âiûe Keòaû cû¤c Zò@ûeò KeòaûKê Pûjêñ[ôùf ~ûjû\ßûeû @ûMûcú _òXÿò Gjû\ßûeû fûbaû^ ùjûA_ûeòa û ùi ^òR ^ò¿ òùe
GùZ @Uk [ôùf ù~ ùi @ ke ùMûK ðûVûeê _ûLû_ûLò 30Kò.cò. \ìeùe [ôaû _½òc NûUe Pòe iaêR Rwf c¤ùe [ôaû @wWÿòaûfò Mûñùe 25GKe Rcò Kâd Kùf û ùi Gjû aûe´ûe Kjê[ôùf ù~ ùi Pûh aòhdùe KòQò aò RûYò ^[ôùf Gaõ ùKùaùjùf Rcòùe Kûc Keò ^[ôùf û Zûu Kjòaû jòiûaùe @ûe¸e \êAahð ajêZ KÁKe Gaõ iciýû ajêk [ôfû Gaõ ùi ùKùa ùKùa ^òRKê ^òùR bûaê[ôùf ù~ Gjò Pûh Keòaû ^ò¿ ò Zûu Rúa^e iaêVûeê aWÿ bìf [ôfû û Zûu ù~ûR^û jòiûaùe KûcMêWÿû ù~ùZ ijRùe ùjûA~òa ùaûfò ùi bûaò[ôùf ùi_eò ùjC ^[ôfû û ù~ùjZê Zûue Êûcú iê\ìe Zû¬û^ò@ûùe Kû~ðý Keê[ôùf, ùZYê G_eò GK Rwf ùNeû iÚû^ùe _âûe¸òK icdùe Zûuê GKû GKû Gaõ ^òüijûd fûMê[ôfû ùaûfò ùi Kêj«ò û Gjò 25GKe Rcòeê ù~Cñ 4 GKe Pûh Rcò [ôfû ùi[ôùe eûiûd^òK _¡ òùe Pûh ùjC[ôfû û Gjò Rcòùe cêLýZü jûAaòâWÿ ]û^ Pûh ùjC[ôfû ~ûjû _ûAñ _Pêe _eòcûYe eûiûd^òK iûe Gaõ KúU^ûgK @ûagýK ùjC[ôfû û cûZâ ]úùe ]úùe aòMZ 5ahðùe iaòZû _âPêe _eòcûYe ùR÷aòK LZ Gjò Rcòùe ù\aû \ßûeû cûUòe CaðeZû aé¡ò _ûAfû Gaõ ùi eûiûd^òK Pûh a\kùe _âûKéZòK PûhKê _eòa ð^ Kùf û a ðcû^ ùi ^òR Rcòùe aòbò^Ü ù\gú _âRûZòe ]û^ ~[û e^ôPêWÿû, jfMû, eûMú @û\ò Pûh KeêQ«ò û ùi ^òR Rcòeê ù~ZòKò @ck _ûA[û«ò û Zûjû ^òR _eòaûee aûhòðK Lû\ý @ûagýKZû _ìeY ùjaû ij akKû KòQò iaòZû ^òR iûw iû[úu ij c¤ aû ò[û«ò û MZ KòQò ahð ùjfû ijeùe ejê[ôaû Zûue iûwcûù^ ]û^ùeû_û icdùe iaòZûu `ûcðùe ejò Pûh Kûcùe iûjû~ý Keò[û«ò Gaõ ùicûù^ ^òRe ejòaû Gaõ LûAaû LyðKê aj^ Keò[û«ò û Gjû\ßûeû iaòZûuê KòQò _eòcûYùe Pûh Kûcùe iûjû~ý còkò[ûG û Gjò aýaiÚûe i`kZû ù\Lò @MÁ cûiùe \êA\ò^ò@û cêwûeê _að @ûùdûR^ KeòaûKê iaòZûuê C ûj còkòfû û ahðiûeû iaòZûu `ûcðùe KòQò ^û KòQò Pûh Kûc ejò[ûG, ~ûjû\ßûeû Zûu Rcòùe Kûc Keê[ôaû iÚ û ^úd iµâ \ ûde ùfûKcû^uê ^ò d cò Z ùeûRMûe còkò[ûG û
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -1, cûyð
2021
13
ùKûKêc _að ùKûKêc (Mûiòð^ò@û A òKû) MQ bûeZe GK ù\gú ùgûbû a¡ðK `k MQ û Gjûe ùQûU ùQûU ^ûfò `k _ûPòfû _ùe aûAMYú ewe ùjûA[ûG ~ûjû LûAaûKê LUû fûMò[ûG Gaõ G[ôeê jûfKû còVû aûiÜû aûjûeò[ûG û ùKûKêce @ù^K Jh]úd MêY ejòQò û Gjò ùKûKêc _aðUò ùKûKêcþe MQeê `k aûjûeò Rûe bòZeKê ~òaûe GK ~ûZâû û Gjò _að icdùe `kMêWÿòKê ùZûkû~ûA Gjûe _âKâòdûKeY Keû~ûG Gaõ GjûKê iêelòZ Keò eLû~ûG û Gjò _aðUò ùKûKêcþ ùZûkûeê @ûe¸ jêG û @õgMâjYKûeúcûù^ \ka¡ bûaùe _ûL RwfKê ~ûA ùKûKêc MQeê `kiaê aWÿ aWÿ aûCñg ùUûùKAùe ùZûkò NeKê ù^A @ûi«ò û _ea ðú _~ðýûdùe ùKûKêc `ke aûjûe _Ue ^ec eiûkò@û @õgKê aûjûe Keò G[ôeê c¬òKê @fMû Ke«ò û Gjò c¬òKê _ùe fjêYú _eò Keû~ûG, ~ûjû ù\LòaûKê ùKûùKû@û aUe Kò´û iò@û aUe _eò ùjûA[ûG û Gjò ùKûKêc fjêYúKê aýajûe Keû~ûA aòbò^Ü ùiø¦~ðý a¡K iûcMâú ~[û fò_þÁòKþ, geúeùe fMûAaû Kâòcþ, K òi^þe Gaõ iûaê^ AZýû\ò _âÉêZ Keû~ûG û KòQò ^ec cûõiûkò@û @õgùe MêWÿ cògûA G[ôeê Rûcþ, Êûiþ AZýû\ò Zò@ûeò Keû~ûG û Gjò `ke gêLòfû ùPû_ûKê ùeûùhA Gaõ Jh] jòiûaùe aýajûe Keû~ûA[ûG û Gjûe _ûPòfû `keê Rûcþ, c\, ieaZ, ùKûKêKþ eicþ AZýû\ò _âÉêZ Keû~ûA[ûG û
ùKûKêc c¬òeê _âÉêZ ùKûKêc aUeùe _âiû]^ iûcMâú Zò@ûeò ùjûA[ûG û
@ûùc ùKûKêcþ c¬òeê ùKûKêcþ fjêYú aûjûe Keòaû c¤ @ûe¸ Keò Q ê û ùKûKê c e c¬ò K ê gò S û~ûA _[e MâûA eùe GjûKê _ûYòù\A Mê Keû~ûG Gaõ Zû_ùe _é[Kþ bûaùe gòSû~ûA G[ôeê fjêYú aûjûe Keû~ûG, ~ûjûKê fò_þÁòKþ, c½eûARe, K òi^e, iûaê^þ AZýû\ò Zò@ûeò Keòaûùe aýajûe Keû~ûG û icÉ _âRûZòe ù\gú ]û^e f´û Gaõ iê@û\ò@û _Zâ `ûcðùe [ôaû 2Uò h , 4Uò MûB Gaõ 3Uò aûQêeúuê @ûagýK _eòcûYe Lû\ý ù~ûMûA[ûG û iÚû^úd @ kùe Gjò `ûcðeê C_ôû\òZ _gê Lû\ýe Pûjò\û iÚû^úd @ kùe c¤ ùXÿe ùagú û ahðiûeû `ûcðùe KòQò ^û KòQò Pûh Kûc ejò [ ûG ~ûjû\ß û eû `ûcð ù e Kûc Keê [ ô a û iÚ û ^úd ùfûKcû^uê ^òdcòZ Gaõ iÚûdú ùeûRMûe còkò[ûG û ùZYê Gjû \ßûeû iÚû^úd @ ke Rúa^RòaòKû Gaõ @[ð^úZòùe c¤ C^Ü ò @ûiòQò û
aòbò^Ü bûhûùe ùfAiû A ò@û _ZâòKû
K^ÜW, ùZfêMê, Zûcòfþ, IWÿò@û, jò¦ú, ceûVú Gaõ _¬ûaú ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -1, cûyð
2021
14
ùKûKêce ajêaò] aýajûe aòhdùe Zêùccûù^ @ûMeê RûYò[f ô Kò ? MâúhàEZê (ùc-cûi)ùe ùKûKêc _að, gúZEZê (ù`aédûeú) ùe MêW_ ÿ að Gaõ ùcøiêcú EZê (@MÁ cûi)ùe cwûeê (]û^ùeû_û) _aðKê aê\ûùe ajê ùRûeùiûeùe _ûk^ Keû~ûG û
ùKûKêc _að icdùe _ûL _ùWÿûgú Rwfeê ùKûKêc iõMâj Keû~ûA[ûG
iaòZû @wWÿûaûfòùe _ûeµeòK Xÿû ûùe `ûcð jûCiþUòG Zò@ûeò KeòQ«ò ù~CñVò aûjûe @ ke ùfûKcûù^ ejò aòbò^Ü Kû~ðýKâcùe @õgMâjY Keò[û«ò Gaõ Rcòùe ùÊzûùiaú bûaùe Kû~ðý Keò[û«ò û ^òR _òZûcûZûu aûiiÚû^ ùjû^ûbeùe [ôaû @¤d^ ùK¦â aýZòZ aê\û c¤ MZ KòQò ahð icd c¤ùe @^ý GK @¤d^ ùK¦âùe _eòYZ ùjûAQò û Gjò iê¦e Gaõ @^êbìZò @û]ûeòZ gòlû Gaõ Rcòùe ejòaû Kû~ðýKâcUò ùMûUòG [eùe 15RY @õgMâjYKûeúuê ù^A @ûùdûR^ Keû~ûA[ûG ù~CñVò QûZâQûZâúcûù^ c^eê _ûùgûeò ùjûA ~ûA[ôaû _ûeµeòK Lû\ý, Kkû, iõÄéZò AZýû\ò C_ùe gòLò[û«ò û jûfúKò Gaõ gò¡ò @û\òaûiú iµâ\ûde ùfûKcû^uê Gjò ùK¦âKê ^òcªY Keû~ûA[ûG ù~Cñcûù^ GVûùe @ûiò aòbò^Ü ùfûKMÌ Kjò[û«ò, ^ûP, MúZ \ßûeû cù^ûe¬^ Keò[û«ò Gaõ aòbò^Ü Kû~ðýùe ijù~ûM Keò[û«ò ~ûjû\ßûeû ùicûù^ iÚûdú bûaùe ùeûRMûe c¤ _ûA[û«ò û
bìfò ùjûA~ûA[ôaû Lû\ýKê Lû\ý[ûkúKê ù`eûA @ûYòaû ùicûù^ ahðe aòb^ ò Ü EZêùe bò^Ü bò^Ü _að_aðûYú _ûkò[û«ò û Gjò _aðMW ê K òÿ ùe ùicûù^ ^òR @ ke _âûPê~ýð beû Lû\ý aòa] ò Zû, ]úe @û ùe _âÉZ ê ùjC[ôaû Lû\ýe MêeZ ê ,ß _ûùgûeò ùjûA~ûA[ôaû Lû\ý, @Y KéhR ò ûZ Lû\ý Gaõ @ûjêeò ajêZ KòQK ò ê _ûk^ Keò[û«ò û Lû\ý iêelû ^ò½Z ò KeòaûKê ùjùf aòa] ò Zûe bìcK ò û MêeZ ê _ ß ì ð ùaûfò Gjò _að_aðûYúMêWK òÿ \gðûA[û«ò û Gjò R^_aðMW ê K òÿ Lû\ý aýaiÚûKê aòa] ò Zû_ì ð Keòaû ij @ûc Lû\ý [ûkúùe aòa] ò Zû_ì ð Lû\ý \ßûeû @ûc ÊûiÚý Gaõ ù_ûhYe iêelû ùjûA[ûG ùaûfò _âcûYòZ Keò[û«ò û ùicûù^ @ûc ijeú ibýZûKê gòLûA[û«ò ù~ RùY ^òRe _âd ò Lû\ýKê aòb^ ò Ü _âKûeùe ùeûùhA Keò LûA_ûeòa û
\úNð ahð ]eò iaòZû ^òRe C_ôû\òZ iûcMâúKê aòKâò Keò ^ [ôùf û ùi ^òR C_ôû\MêWÿòKe KòQò ^ò¡òðÁ aâû ^ûc ù\aû i_lùe c¤ ^ [ôùf û cûZâ [ùe Zûu C_ôû\òZ iûcMâúMêWÿòKe aògê¡Zû aòhdùe ùfûKcûù^ RûYòaû _ùe Zûu iûcMâúMêWÿòKe Pûjò\û aXÿòfû û aûwûfêeêùe ùjC[ôaû eûMò KòYûùe ùi ^òR iûcMâú aòKâò Keò[û«ò û ~\òI Zûu iûcMâúMêWÿòK ijeùe aòKâò ùjûA[ûG, Z[û_ò ùi aòbò^Ü iõiÚû ij @õgú\ûe ùjûA @ûMKê Kûc KeòaûKê PûjêñQ«ò, ù~Cñ iõiÚûcûù^ Zûu _âZòUò iûcMâú MQùe [ôaû KûjûYú ij ùijò iûcMâúKê C_ùbûqû cû^uê aòKâò Keòùa û iaòZ ò ûu _eò RùY bûa_âaY aýqò G_eò bûaùe ^òR Ê_ÜKê iûKûe Keòaû ij QûZâQûZâúcû^ue mû^aé¡ò GK iÚû^úd iµâ\ûde ùeûRMûe aé¡ò Keòaû Kû~ðýùe ^òRKê C MðúKéZ Keòaû iZùe GK _âgõi^úd Kû~ðý ^ìùjñ Kò ? ùi ^òR jé\deê Kûc Keò[û«ò ~òG ^òR Lû\ýe GK aâû ^ûc ù\aû i_lùe ^ìj« ñ ,ò @]ôK Gaõ @]ôK ùfûK Zûu ùK¦âKê @ûiò gòlû Ke«ê ùaûfò ùi Pûjñû«ò û Gjò gòLôaû _âKd âò ûùe @õgMâjYKûeúcûù^ iÚû^úd _að_aðûYú, _âûKéZK ò cù^ûec _eòùagKê C_ùbûM Keòaû ij aýÉ ajêk Rúa^eê aûjûeò Kò_eò ]úe bûaùe a ôùja, @ZúZe iáZK ò ê cù^ _ùKAaû, bìfò ùjûA~ûA[ôaû Lû\ýKê _êYò [ùe ùeûùhA NeKê ù`eûA @ûYòùja, ùi iaê aòhdùe gòLò[û«ò @û\ò gòùLA[û«ò û ~\ò ùKùa @ûùc Zûu ùK¦â MêWÿòK aêfò ~òaûe iêù~ûM _ûAaû ùZùa ùijò `ûcðe Pûhaûi, _^ò_eòaû aMòPû AZýû\ò ù\Lò @ûùc Zûue @Mû] _eògâc, ZýûM Gaõ C MðúKéZ cù^ûbûaKê iûKûe eì_ còk[ ò a ô û ù\LòaûKê _ûAaû û flàú C^òÜ[^þ iµû\K GMâòKfPe IßûfðWÿ þWÿ^þ ùaûùÄû aò\ýûkd ^òKU, @fK^¦û ^ì@û\ßòfäú -110019 E-mail: dr.lakshmi@live.in
C : ùfAiû A ò@û, ùiù_Ö´e 2019
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -1, cûyð
2021
15
KéhK-aiêcZòe Z ßûa]ûeK iò.G`þ.R^þ ù~Cñ icdùe @ûc Pò«û]ûeû Gaõ i`kZû _ûAñ KòQò iúcû ]û~ðý ùjûA ^ûjó , ùi_eò icdùe KéhK Gaõ aòj^ Cbd iúcûa¡ ùjûA c¤ Rúa^ùe iúcûjú^ bûaùe _âÆêUòZ ùjûA[û«ò I C^Ü ò Keò[û«ò - iúcû c¤eê _âûPê~ðýZû `êUò aûjûeò[ûG û @ûùc ~ûjû _Qùe ^òe«e @ù^ßhY Rûeò eLòùQ Zûjû Gjò MZògúk geúe c¤ùe GK cìfýaû^ iµ\ jòiûaùe iê¯ @aiÚûùe ejòQò û Gjû @ûce geúe Gaõ _é[ôaú cûZûe geúe û KéhKcûù^ ^òRe icÉ icd, _eògâc, ¤û^ ù\A Gjò cé òKûe fûk^_ûk^ Keò[û«ò Gaõ ^òR _òfû_eò Gjûe ~^ô ù^A[û«ò û ùicûù^ cé òKûe ij^gúkZû, GKZß Gaõ _aòZâZû a ûAaû ij _âKéZùe Gjûe Z ßûa]ûeK jòiûaùe ^òR _ûAñ _eòPd iéÁò KeòQ«ò û cYòhcûù^ ^òRe aòbò^Ü Kû~ðý Gaõ @býûi \ßûeû _eòùag I icûRe ~ûjû lZò KeòPûfòQ«ò Zûjûe icû]û^ jòiûaùe a ðcû^ Kéhò Gaõ cûUòe ~^ô ù^aû_eò @^ýû^ý @býûi ij iµKðKê _ê^üiÚû_^ Keòaûe @ûagýKZû ejòQ û aòmû^ bò òK aòbò^Ü ~ûªòK Kû~ðýKkû_ \ßûeû Lû\ý C_ôû\ùe GK cû¤c Kéhò ùKùa ùjùf ^ìùjñ aeõ KéhKcû^u _ûAñ Gjû GK iûcûRò K iûõÄé Z ò K @býûi û Ké h ò ù e
ùicû^ue Rúa^e cìfýùaû] Gaõ _âKéZò _ûAñ bf_ûAaû @Zò N^ò [ôaûe ù\LôaûKê còùk û Kéhò ùjCQò Pûh Keòaû Gaõ Pûhe \ûdòZß ùjCQò ^òR _ûLùe iûAZò eLòaû, iéÁò Keòaû fûk^ _ûk^ Keòaû û Gjû ùjCQò cé K ò û, aòj^, ChàZû, aûdê Gaõ Zû ij @^òÁKûeú KúU, Nûi, Mêkà Gaõ _~ðýKâcY c¤ û Kéhò ùjCQò c^ù~ûM ijKûùe iZKð ^Re eLòaû û gòÌ bò òK Kéhò Gjûe GK aò_eúZû[ðùaû]K g± û
Pûhúcû^u c¤ùe @\k a\k ùjaû \ßûeû iÚû^úd aòj^e iõelY ùjûA[ûG ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -1, cûyð
2021
16
Gjò _eòù_âlúùe @ûùc iéR^gqò iµ^Ü Gaõ KûÌ^òK cù^ûbûa eLò[ôaû ùQûU \kUòG G`þ.Uò.G.ùK ^ûcK KéhK icìj ij ^òRe icd @ZòaûjòZ KeòaûKê ^ò¿ ò ù^fê Gaõ Kéhò ij RWÿòZ iõÄéZò, ùR÷a _eòùag C_ùe @û]ûeòZ GK ajêaò] Kkû _âKÌùe Kû~ðý Keòaû @ûe¸ Kfê û aòMZ Zò^ò ahð ]eò @ûùc ùicû^u ij cògò Kû~ðý Keòaû icdùe @ù^K [e Sê òQê, _WÿòQê, _êYò @ûC [ùe iò]û ùjûA QòWÿû ùjaûKê _âdûi KeòQê û Gjò ùfLûUòùe @ûce ùijò ~ûZâûe KòQò L aòL òZ @õgKê g±ùe _eò_âKûg KeòQê û Gjò ~ûZâûùe ùcû ij @ù^K gêb Pò«K Gaõ a§êu aýZòZ PkPòZâ aû bòWÿòI KkûKûe @Ròiþ Uò.Gcþ, Kaò bò.Uò Rdù\b^þ, [ôGUe KkûKe gòb\ûi ù_ûAKûbê Gaõ @^ý RùY Kaò Gcþ._ò. _â[ôgû RWÿòZ @Q«ò û
cìfýùaû]e _eòa ð^ @ûc ù\gùe Gjò KòQò ahð _ìaðeê @]ôKûõg ùfûK Pûh Keê[ôùf Kò´û ùKøYiò ^û ùKøYiò C_ûdùe Pûhú ij iµKðùe [ôùf û a ðcû^ Gjò iµKð ^Á ùjûA ~ûAQò Gaõ @ûce iõÄéZò, ùR÷a _eòùag, Lû\ýûbýûi, Lû\ý C_ùe ^òRe aêSûcYû AZýû\ò C_ùe Gjûe ^KûeûcôK _âbûa ÆÁ bûaùe _eòflòZ ùjCQò û ùZYê Kéhò Gaõ R^iû]ûeYu c¤ùe Gjò iµKð _ê^üiÚû_^ ùjaû GKû« Reêeú û ù~ùZùaùk ùfûKcûù^ Kéhò ij iõ~êq [ôùf, ùiùZùaùk ùfûKcû^ue PeòZâ ij^gqò Gaõ iõûÄéZòK aPZ^û gqò C_ùe Gjûe iê_âbûa ejò[ôfû û C\ûjeY Êeì_ Lû\ý _ûAñ ùfûKcû^uê iù´\^gúk KeûAaûùe Gjû iûjû~ý Keê[ôfû Gaõ Lû\ý ij ùfûKcû^ue Mbúe iµKð ejò[ôfû û KòQò ahð @ûMeê @ûc Ne cû^uùe _òfûcû^uê @ûc Rcò C_ôû\^ Keê[ôaû _âZòUò giý \û^ûKê i¹û^ ù\aû gòLû~ûC[ôfû û ù~ùZùaùk ]û^ aû PûCkUòG Zùk _Wÿò~ûC[ôfû, ùiùZùaùk @ûùc GjûKê jûZùe CùVA cê ùe fùMA aò¾ê ùjC[ôfê û GjûKê SûWÿêùe IùkA i`û KeòaûKê ùfûKcûù^ Cbd aiêcZò Gaõ Lû\ý _ûAñ @acû^^û aû @i¹û^ ùaûfò bûaê[ôùf û GcòZò ^ìùjñ ù~ ùKak Lû\ý giý Kcþ[ôaû ùaùk @ûùc Gjû Keê[ôfê û ù~ùZùaùk @ûc _ûLùe giý _âPêe cûZâûùe [ôfû ùiùZùaùk c¤ @ûùc Gjò @býûiùe @^ê_âûYòZ [ôfê û Lû\ý ~ûjûKê @ûùc ^òR jûZùe ]eê[ôfê ZûKê ùKak @ûùc
@ûc Mâjùe Rúa^ Gaõ iêiZ Ú û _ûAñ Ròa« cûUòe bìcK ò û MêeZ ê _ ß ì ð
ùKùZ Uuû Lyð Keò C_ôû\^ KeòQê ùi \éÁòeê ù\Lê ^[ôfê aeõ @ûùc GjûKê _é[ôaú cûZûue @ûc _ûAñ GK C_jûe ùaûfò c^eê MâjY Keê[ôfê û _âZòUò giý ùjCQò GK c¬ò Gaõ G[ôeê C_ôû\òZ giý @ûc Rúa^Kê a ûCQò ùaûfò aWÿVûeê ùQûU _òfû icùÉ GjûKê ù^A ^ò½òZ [ôùf û cûZâ @ûRòe \ò^ùe @ûùc ù~ùZ _eòcûYe Lû\ý ^Á KeêùQ Zûjû @ûcKê _ûMkûcòe @ûjêeò C_e ÉeKê ù^A~ûAQò û ù\ge Ê_Üe aòKûg _âKÌ ù~ùZùaùk @ù^K Pûhúue Ê_Ü Rúa^ Gaõ Rcò iaêKê Rûkòù_ûWÿò ]ßõi Keòù\AQò, ùiùZùaùk ùicû^u c¤eê KòQò Pûhú @û\ò c¤ \éXÿ @aòPkòZ bûaùe @ûRò aò KcðeZ @Q«ò û ùMûUòG aWÿMQKê KûUò ù\aû_ùe cûUòùe [ôaû Zûe @aùghûõgeê ù~_eò _êYò[ùe ^ì@ûbûaùe gûLû _âgûLû aûjûeò aXÿòaûKê ùPÁûKùe, ùijò_eò KòQò iõLýK Pûhú ^Á ùjûA~ûA[ôaû Kò´û akKû i´kKê ]eò _êYò [ùe ùceê\ iò]û Keò CVò QòWÿûùjaûKê ùPÁû KeêQ«ò û ùicûù^ Rcò Gaõ Pûh aýaiÚ û Kê Rúa^« Keò eLò a ûKê ^ò R e C\ýc Rûeò eLòQ«ò û ùicûù^ aòj^ Gaõ ^òR c¤ùe GK @\égý Pêqò _Zâ Keò ^ò R ò e _aò Z â K ð a ý iµû\^ Keê Q «ò û ù~ùZùaùk @ûc ù\ge ^òdc Kû^ê^þ aRûe, aýaiûd _âZòÂû^ Gaõ Kù_ðûùeUþ @[ñ^úZòKê iêelû ù\aû ij Gjûe aò K ûgKê _â g d ù\CQò I ù_â û ûjò Z Keê Q ò , ùiùZùaùk ù\ge KéhKcûù^ Rúa^ Gaõ ÊûiÚý ij RWÿòZ @ûA^þKê i¹û^ ù\CQ«ò û KéhKcû^ue @ûA^þ Kû^ê ^ þ Gaõ Rúa^ _eÃe ij RWÿ ò Z Gaõ _e¿e ^òbðegúk û ùi[ô_ûAñ @ZúZùe @ûùc ù\gùe @ù^K
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -1, cûyð
2021
17
R^ @ûù¦ûk^ ù\LòQê û ùicûù^ KéhK jê@«ê aû R^RûZò @û\òaûiú aû c ýPûhú-Rúa^ MêWÿòKe iêelû _ûAñ @ù^K Z[û K[ôZ aòKûgcìkK _âKÌ I aRûe aòeê¡ùe iõMâûc KeòQ«ò û ùKeke Kéhò iciýû ù~ùZùaùk gòLeùe [ôfû ùiùZùaùk 2005 ciòjûùe ùKeke ùKûSòùKûWÿe iaêVûeê _êeêYû ùR÷aòK ù\ûKû^e cûfòK ùUûcò cû[ôCu \ßûeû G_þ.Uò.G.ùK _âZòÂû ùjûA[ôfû û ùIß^ûWÿe 300 Pûhú _eòaûe ù~Cñcûù^ Gjûe _âûe¸òK i\iý [ôùf ùicûù^ ^òR C_ôû\òZ iûcMâúe bf \eùe aòKâòaUû _ûAñ aRûe i§û^ùe [ôùf Gaõ Pûhúcû^ue i¹û^K Gjò icìje ùK¦âaò¦ê eLò ùicûù^ Kûc @ûe¸ Kùf û a ðcû^ 5000 _eòaûe i\iý aògòÁ Gjò icìj ùKeke _aðZ ùgâYúùe C_ôû\òZ ùjC[ôaû giýe C_~êq aRûe iéÁò Keòaû ùlZâùe ^òRe C\ýc _ûAñ GK ÊZª _eòPd iéÁò Keò_ûeòQò û Gjò icìjUò @ûe¸ icdùe fûb\ûdK cìfý Gaõ ^ýûdiwZ aRûe aýaiÚûe @]ôKûe iéÁò Keòaû \òMùe ^òR Kû~ðýKê ùK¦âúbìZ Keò[ôfû û @ûRò iõiÚûUò GKK `if Pûh _âZýûLû^ Keò ùR÷a aòaò]Zûe C^Ü ò _ûAñ Pòe«^ Gaõ ùR÷aòK Pûh @býûie _âiûe \òMùe iõMVòZ \k jòiûaùe ^òRe gqò _âcûYòZ Keò_ûeòQò û ùicûù^ Pûhùe ~ûªòK ùKøgk aýajûe C_ùe GK gq @ûNûZ KeòQ«ò Gaõ Gjûe ùgh KeòQ«ò û @^ý GK Éeùe Gjû Lû\ý iûaðùbøcZß C_ùe ^òRe Kû~ðýKâcKê cRaêZþ KeòQò û iù´\^gúk Pûh @býûiMêWÿòKê iûcêjòK bûaùe @û_ùYA G`þ.Uò.G.ùKe 4500 Pûhú i\iý _½òc NûUe Gjûe 15000GKe Pûh RcòKê _eòùag ^c^úd RcòaûWÿòùe eì_û«eòZ Keò_ûeòQ«ò û Gjûe cêLý flý [ôfû û _âZòUò i\iýu RcòKê _½òc NûU @ ke PûeòZâòK ùa÷gòÁZû jòiûaùe MQ, Cnò\, R«ê AZýû\òùe beû ahðûeYýe ùQûU _â Z ò e ì _ Uò G Zò @ ûeò Keò a û ~ûjû Gùa iê e lò Z Rúac k jòiûaùe ùNûhòZ ùjûAQò û @ûùc @ûRò ù\gùe ù~ùZ _âKûee fûb\ûdK Kû~ðý KeêêùQ Zûjû cûQ ]eòaû _ûAñ ù_ûLeúKê aòhûq Keòaû i\ég @ùU û Gjûe ùR÷a _eòùag Gaõ icûR C_ùe K Y Kê_âbûa _Wÿòa Zûjû Pò«û ^ Keò ùKak ÊÌ cò@û\ú fûb _ûAaûKê ùfûKcûù^ G_eò Kû~ðý KeêQ«ò û
cûZâ RùY C c Pûhúe iµKð bò^Ü ùjûA[ûG û ùicûù^ ù~Cñ cûUòùe aiaûi I Kéhò Keò[û«ò, Zûjûe Z ßûa]ûeK c¤ ùjûA[û«ò û ùicûù^ RûYò[û«ò ù~ Gjò cé K ò ûe ÊûiÚýe ~^ô bfbûaùe ù^A_ûeòùf ~ûA Zûue _òfûcûù^ Gjò Rcòùe baòhýZùe Pûh aûi Keò ^òRee Rúa^ ]ûeY Keò_ûeòùa û Gjò Pûhúcûù^ ^òRe ^ýûdiwZ bûa^û, \ûdòZßùaû] Gaõ cìfýùaû]Kê ^òR _eòaûe, @ûMûcú _òXÿò Gaõ ùMûÂúe Êû[ðVûeê C¡ðùß e eLò[û«ò û ^ò R _eò a ûee ùcøkò K @ûagýKZû Gaõ _òfûcû^ue _ûV_Xÿû @ûagýKZû _ìeY Keòaû _ûAñ @]ôK ùeûRMûe KeòaûKê @ûRòe Pûhúcû^uê Rae\Éò ùVfò \ò@û~ûCQò û ^òR _òfûcû^uê Cygòlû ù\aû _ûAñ ùicûù^ bûeúcûZâûùe EY Keò[û«ò Gaõ Gjò gòlòZ _òfûcûù^ G_eò GK \ê^ò@ûùe ^òRKê \l bûaùe iûcòf KeòaûKê ùPÁû Ke«ò, ù~Cñ \ê^ò@û KéhòKê Zòùk cûZ i¹û^ \òG ^ûjó û ù~Cñ PûhúUò Rúa^]ûeY _ûAñ Lû\ý ù~ûMûAaû ij iõelY ^úZòKê ]eò a ôaû gòLûCQò, ùicòZò ù~Cñ ù\g Phúcû^uê iê e lû ù\aûKê @ic[ð , @ûùc ùi ù\g aòhdùe @ûC ùagú K Y aû Kjòaû ù~Cñ Kû~ðý Keòaû @^êPòZþ ùi_eò Kû~ðý KeòaûKê @ûùc ùicû^uê C ûjòZ KeêQê Gaõ G_eò GK iÚòZò iéÁò KeêQê ù~CñVò ùicû^u _ûLùe @^ý KòQò aòKÌ c¤ ^[ôa û @ûc icde Gjû GK aWÿ _ûMkûcò û aRûee Pûjò\û c¤ Pûhú I Pûh aýaiÚûKê MêeêZe bûaùe _âbûaòZ KeòQò û RùY Pûhúu cZùe, a ðcû^ @ûùc ^òR _i¦ C_eê ^òdªY jeûAaûùe fûMòQê û @ûRòe aRûe aýaiÚû @ûc _ûLeê ^òRe _i¦Kê QWÿûA ù^AQò û _ìaðeê @ûce _i¦ jòiûaùe @ûùc ^òR Rcòùe `if Pûh Keò[ôfê û cûZâ Gùa aRûe @ûc C_ôû\MêWÿòKê KòYò Keò ù^A ùicû^u _i¦e iûcMâú @ûcKê ù`eûCQ«ò û C\ûjeY Êeì_ _Yiùe _âÉêZ aMðe, ùeûf AZýû\ò û @ûce ùeûùhANe ùKak Lû\ý ùeûùhA Keòaûe GK iÚû^ ^ìùjñ aeõ Gjû Cbd Lû\ý I aòj^e iõelY _ûAñ GK _âKéÁ iÚû^ û cûZâ @ûRò @ûùc ^òR Rcòùe Keê[ôaû @]ôKûõg `ife @ûc Nùe Gaõ ùeûùhANùe iÚû^ ^ûjó Kò´û ^òcò cûZâ iÚû^ @Qò Kjòùf @Zêýqò ùja ^ûjó û @ûùc ~ûjû KòQò ^òR Rcòùe Pûh KeêQê Zûjû aRûee Pûjò\û jòiûaùe @ûùc aûQêQê Gaõ @ûc Ne Gaõ @ûc Rúa^ ùijò aûjûe \ê^ò@û \ßûeû _eòPûkòZ ùjCQò û Pûh Gaõ Pûhúe Rúa^ c¤ùe [ôaû _âZúKûcôK _âKéZòe iõù~ûMUò jRò ~ûAQò û
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -1, cûyð
2021
18
_eòa òðZ C_fa]ô @ûRò ~ûjû fòLòZ bûaùe ejòQò ZûjûKê mû^ ùaûfò aòùaP^û Keû~ûCQò û cûZâ Pûhúcû^u _ûLùe [ôaû @Mû] mû^ ^ûñZ ùKøYiò _êÉKùe fò_òa¡ ùjûA ejòQò ^û fûAùaâeúe @ûa¡ ùKûVeúùe ejòQò û Gjû Rúa^ ij RWÿòZ Gaõ ùMûUòG _òXÿòeê @ûC ùMûUòG _òXÿòKê Kûc Keòaû _âKâòdû c¤ùe @^êbìZò jòiûaùe ~ûA[ûG û Pûhúcûù^ mû^ Gaõ @bòmZûe _aòZâ M«ûNeUòG û @ûRòe \ò^ùe Pûhú Gaõ @^ýû^ý Z[ûK[ôZ gòlòZ ù_iû\ûe ùMûÂúe icûR _ûAñ ù~ûM\û^, C_ûRð ^ Gaõ G[ô R ^ò Z ld lZò _eòcûYe GK ic^ßòZ icúlû Keû~òaû CPòZþ û Gjò icúlû icdùe ù~ûM\û^e aòbò^Ü iê\ìe_âiûeú \òM ~ûjû @ûc Rúa^Kê _êÁòKe KeòQò Gaõ ùR÷a _eòùage iêelû Gaõ iõelY, gqòe C_~êq aýajûe AZýû\ò \òMKê iûcòf Keû~òaû @ûagýK û ~\ò RùY Gjò iaê aòhd c¤ùe [ôaû N^ò iµKðKê RûYò ^ [ôa ùZùa ùi Gjûe _âZò_ûk^ Gaõ ~^ô VòKþ bûaùe Keò_ûeòa ^ûjó û Pûhúcûù^ ù~Cñ _eòiÚòZòùe Pûh Kûc Keò[û«ò, ùi _âKâòdûùe ijûaiÚû^e _âZòù_ûhY Gaõ ~^ô ù^aû ij _êÁòKûeK Lû\ý C_ôû\^ I Rúa^]ûeYe _^Úûùe C^Ü ò @ûYòaû ùicû^ue mû^ I @^êbìZòe @«^òðjòZ @õg û @ûRòe mû^ ùcûU C_ùe bûa^û_âiìZ ]ûeYû Gaõ Gjûe iûeûõg ùaûfò Kjòùf @Zêýqò ùja ^ûjó û mû^ ùiùZùaùk Gjûe Cù gý Gaõ flý jûif Keòa ù~ùZùaùk Gjû Rúa^ Gaõ icûRe ùiaû Keò_ûeòa û @ûRò @ûùc ajêZ _ûV _Xÿò ajêZ mû^ @Rð^ KeòùQ û cûZâ Rúa^e ^úZò Gaõ iò¡û«Kê PòjÜòaûùe Gjû @ûcKê aò`k Keòù\AQò û i`kZû Gaõ @]ôK @[ð C_ûRð^ Keòaûe Azû @ûc bòZùe GK aòhûq Mêkà _eò aé¡ò _ûAQò ~ûjû @ûce @]ôKûõg Pò«û]ûeû, Kû~ðýKê \éXÿbûaùe ùNûùWÿA RûaêWÿò ]eò eLòQò û aRûeùe ùMûUòG iûcMâú C_ùe KUKYû Rûeò ùjùf Gjû @^ý GK ^ìZ^ eì_ùe aRûeKê @ûiêQò û ùijò_eò ùMûUòG iciýûeê aûjûeòaû _ûAñ @ûùc ù~Cñ icû]û^ aûU aûjûe KeêùQ, Zûjû @ûC GK iciýû iéÁò KeêQò Gaõ _êYò @ûùc Zûe icû]û^ aûU ùLûRòaûùe fûMêùQ û Rúa^ a ôaûe Gjò _âKâòdû @ù^K iciýû iéÁò KeòQò û Gjò Rúa^ùg÷kú KûeYeê @ûc ù\gùe a ðcû^ aò _ {^K bûaùe gûeúeò K , @ûùaMò K Gaõ cû^iò K iciýû iaê aXÿòaûùe fûMòQò û
50ahð _ìaðeê @ûc _ûLùe G_eò KòQò aò ^[ôfû ~ûjûKê @ûùc @ûaRð^û ùaûfò Kjê[ôfê û Gjû GK @ÊûbûaòK Pò«û]ûeû [ôfû û iaê _\û[ðe KòQò ^û KòQò aýajûeòK cìfý [ôfû Gaõ ùMûUòG Rò^òh @^ý GK Rò^òhKê C^Ü Keòaû _ûAñ aýajûe ùjC[ôfû û @ûRò @ûc Pûeò_ùU @ûaRð^û aýû_K bûaùe _WÿòejòQò û @ûùc @ûaRð^ûe M\û bòZùe a ôejòùQ û bûeZùe _âùZýK \ò^ 25940 U^þe _äûÁòK ùKak @ûaRð^û jòiûaùe aûjûeêQò û @ûùc @ûRò aògßûi KeêùQ ù~ _âùZýK iciýû GK aýaiÚûe aûU ùLûfòa û @ûùc @ûRò aògßûi KeêùQ ù~ _âùZýK iciýû GK aýaiûde aûU ùLûfòa û @ûùc @ûjêeò c¤ aògßûi KeêùQ ù~ @ûùc iûcÜû Keê[ôaû _âùZýK iciýûe icû]û^ aûU aûjûe Keòaû _ûAñ GK aýaiÚòZ Xÿû û ejòQò û @ûùc iaê KòQò jùeA iûeòaû _ùe c¤ @ûce Ê_Ü @ûcKê @ûMKê ùVfê Q ò û Gjò ùLk ùLkò @ûùc ùKùZ \ì e @ûMKê ~ûA_ûeòaû ?
Rúa^ ij _êYò [ùe ù~ûWÿòùjaû gòLòaû @ûùc @ûRò aRûe _ûAñ GK ùciò^þe @õg _ûfUò ~ûAùQ Gaõ flý jûif Keòaû _ûAñ ù\øWÿêùQ Gaõ Gjò _âKâòdûùe @ûùc ^òRKê jRûA PûfòùQ û cûZâ PûhúUòG @ûcKê a ôaûe @^ý GK bò^Ü eûÉû ù\LûCQò û ùicûù^ bò^Ü GK icd Gaõ ùaMùe a êQ«ò û ùicûù^ cûUò, aòj^, MRû Gaõ @ck bòZùe a ôQ«ò û Gjû bò^Ü _âKûee iZKðZû, @ù_lû, ]úeZû Gaõ jûZeê QûWÿòaû û @ûùc c^Úe @[ð Gaõ c^Úe Lû\ý Kjòùf K Y aêSêùQ ? @ûc _ûAñ @ûc icdùe ]úe aû c^Úee @[ð K Y ? Pûhúcûù^ ~êM ~êM ]eò ~^ô ù^A @ûiê[ôaû cé òKû Gaõ aòj^ Rúa^e iZýKê ]eò eLòQ«ò û Pûh ùjCQò iZKðZû Gaõ _~ðýùalY û Pûhùe K Y ùjCQò Zêùc Zûjû ù\Lò_ûeòa û GVûùe ù~Cñ jûZ I _û\ Kûc KeêQò Zûjû RûYZùe Kò´û @RûYZùe ijûaiÚû^e iZýZûKê iõelY Keê Q ò û ù~Cñ ùfûKcûù^ @ûc bò Z ùe ùiø¦~ðý_ì ð `ùUû ù\Lòaûe Êû\ aòKûg KeòQ«ò, aWÿ aWÿ Kù_ðûùeUþ cû^uVûeê Uuû ù^A _â\gð^ aû @^ýû^ý Pûhúcûù^ ù~Cñ _eòiÚòZòùe Gaõ ù~Cñ _eò bûaùe Pûhùe ^ò ù dûRò Z ùjûA[û«ò , ùi _eòiÚòZòùe ijaiÚû^e _âZò_ûk^ Gaõ _êÁòKûeK C_û\û^ ^ò½òZ Keòaû ùicû^u mû^ I @^êbìZòe GK cêLý Gaõ @«^òðjòZ @õg û
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -1, cûyð
2021
19
www.leisaindia.org
Pûhúcû^u aRûe
@ûùcû\ \ûdK Kû~ðýKâc @ûùdûR^ Keò aòj^ Gaõ cûUòKê @ûc icÜ û ùe _â \ gð ^ Keê Q «ò Zûjû GK Zú[ð ~ ûZâ û ùjûA_ûùe û cûZâ Kéhò Gaõ iû]ûeY R^Zûu c¤ùe iµKð Gaõ iõù~ûMe _ê^üiÚû_^ Keòaû _ûAñ cêñ bûaêQò _âZòUò ^ûMeòK 30ahð adie ùjaû _ìaðeê GK ic^ßòZ Kéhò ùlZâùe @ZòKcþùe \êAahð ejò ùiVûùe icd ù\aû CPòZþ û Pûhùe cûUò Gaõ aòj^ Cbde @ù^K Hgßeúd Zû_ô~ðý c¤ ejòQò û cûUò c¤ù\A [ùe Pûfò Pûfò Mùf RùY bò ^ Ü GK @ûùfûK Gaõ gûeúeò K iµKð c¤Kê ~ûA[ûG û Hgßeúd Kû~ðý jòiûaùe aòj^Kê _é[K Keòaû, ZûKê ~^ô e ijKûùe eLò a û, ùeû_Y Keò a û Gaõ @\ka\k Keòaû \ßûeû PûhúUòe jûZ, _û\, @ûLò Gaõ jé\d @§Kûe aòeê¡ùe i`kZûe ij Rdfûb Keò[ûG û aòj^UòKê cûUòùe ù_ûZòaû _eò ùMûUòG _aòZâ Kû~ðý Keòaû \ßûeû Pûh RcòUò ^òea _âû[ð^û ùe _eòYZ ùjûA[ûG û @ûùc ^òRe Z[ûK[ôZ _ûVê@û aé ò ij RWÿòZ aýqòu ÊZª ùa÷gòÁý Gaõ aýqòZßcû^ue _âgõiûMû^ Keòaû ij ùicû^uê @ûMe Mað ùaûfò aòùaP^û Keê[ôaû icdùe @ûcKê Gjû c¤ ÊúKûe KeòaûKê ùja ù~ @ûccû^u MjYùe G_eò c¤ ùfûK @Q«ò ù~Cñcûù^
cûUò ij cògò cûUòe cYòh jòiûaùe ^ûcjú^, VòKYûjú^ Gaõ iû¹û^ jú^ bûaùe \ò^eûZò KVò^ Keògc â Keò ùKak ù~ @ûùc LûC[ôaû _âZU ò ò Lû\ý giý C_ôû\^ KeêQ«ò Zûjû ^ìùjñ aeõ @ûce _é[a ô ú_éÁe c¤ iêelû Keòaûùe MêeZ ê _ ß ì ð \ûdòZß I ù~ûM\û^ ù\CQ«ò û Z[û_ò ùicûù^ @ûce iùPZ^ bûa^ I @^êbZ ì e ò ê aûjûùe ejò @ûiêQ«ò û ~\ò @ûcKê ^ò R e geúee @ûNûZ aû lZKê @ûùeûMý Keòaûe @Qò ùZùa @ûcKê Gjò ùfûKcû^u @ûNûZKê @^êba KeòaûKê _Wÿòa û _âKéZò ij _e¿e ^òbðegúk bûaùe a ê[ôaû Gjò ùfûKcû^u Rúa^ùg÷kú c¤ùe @ûùc ^òR lZKê VòKþ Keò _ûeòaû û Pûf, Gùa @ûùc ^òRe lZ, \êüL, @û^¦, N^òÂZû Gaõ C^Ü ò Keòaû AZýû\òKê Rúaùe iZýZû ij \éh bûaùe iÚû_^ Keòaû û iò.G`þ.R^þ 25,_â[c Kâi, _â[c cêLý ùa÷eùbgße ùf@ûCUþ, j^êe aûù ù_ûÁ-KfýûY^Me, aûwûùfûe - 560043, bûeZ E-mail: cfjohn23@gmail.com www.cfhohn.com
C : ùfAiû A ò@û, ùiù_Ö´e 2019
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -1, cûyð Follow us on:
www.facebook.com/Leisaindiamag
2021
@LeisaIndia
20