Jaarkrant Leger des Heils Midden Nederland

2 0 1 7/ 2 0 1 8

‘Vaak zijn situaties veel subtieler dan je op het eerste gezicht denkt’ Pagina 5

Ervaringsdeskundige Kim ontwikkelde

‘Wij geloven in jullie’

een activeringsplan voor jongeren

Doen wat we geloven Sportief bij het Leger des Heils Scoren met sport Pagina 4

Over de aanpak van het daklozenprobleem: ‘Voorkomen is beter dan genezen’ Pagina 5

Een ochtendje in de Blinkert ‘Ik geef niet op!’ Pagina 6

Leger des Heils Jaarkrant 2017 / 2018

2017 in het kort Samenwerken

3 januari Leger des Heils MN doet mee aan de pilot ‘Pleegzorg in beeld’. De methode Video Interactie Begeleiding (VIB) ondersteunt en verbetert de com­municatie tussen opvoeders en kinderen.

op basis van gelijkwaardigheid

Jan Jans, algemeen directeur Leger des Heils Midden Nederland

7 juni Eerste bewoners trekken in Place2BU, een woonproject in Utrecht-Leidsche Rijn voor mensen van verschillende culturen die allemaal op een schakelmoment in hun leven staan.

17 januari In het afgelopen jaar is het Leger des Heils er geweest voor iedereen die op ons pad kwam. Wij hebben onze bijdrage geleverd via jeugd­zorg, Bij Bosshardt in de wijk, de maatschappelijke opvang, verpleging & verzorging en de ondersteuning van mensen met een licht verstandelijke beperking.

Gecombineerde inloop Als Leger des Heils Midden-Nederland hebben we meegewerkt aan nieuw regio­naal beleid van 16 samenwerkende gemeenten in Utrecht met betrekking tot beschermd wonen en maatschappelijke opvang. Een onderdeel van dit beleid is de toekomst van de daklozenopvang. In navolging hiervan gaat het Leger des Heils de gecombineerde inloop (‘de voordeur’) in centrumgemeente Utrecht realiseren. De belangrijkste overweging voor die gunning is het cliëntperspectief dat wij hanteren: zeggenschap, veiligheid en rust bieden, maar ook vanaf de eerste dag werken aan herstel van het gewone leven door middel van activering. Vanaf januari 2018 zijn we samen met onze keten­partners gestart met het verder vorm­geven van de gecombineerde inloop op de Nieuwegracht.

Hoogtepunten Het aantal Pitstops, kleinschalige woon­ voorzieningen in de wijk, is gegroeid tot zeven. Ook daarmee geven we in­ vulling aan de regionale beleidsvisie van de gemeente Amersfoort en Utrecht. Mensen worden tijdelijk opgevangen in een kleinschalige woonvoorziening in de eigen buurt. Om vandaaruit met behulp van professionals en vrijwilligers toe te werken naar herstel van het gewone leven. Ook vanuit de andere gemeenten uit de regio is veel belangstelling voor dit concept. Wat jongeren in complexe opvoed­ situaties betreft, hebben we ingezet op

het bieden van extra begeleiding, het in­schakelen van gedragstherapeuten en waar nodig op psychiatrische hulp­ verlening. Op die manier lukt het ons meer jongeren in een gezinssetting te laten opgroeien, ondanks hun complexe problemen. Ten slotte hebben we in 2017 De Heem overgenomen, een woonvoorziening nabij Woerden en Utrecht waar mensen met een verstandelijke beperking, psychiatrie én/of verslaving in een prikkel­ arme omgeving zichzelf kunnen zijn en worden begeleid. Ook over deze mensen, die qua hulpverlening nergens meer terecht kunnen, willen we ons ont­fermen. Toen de vraag van De Heem naar ons toe kwam, hebben we dan ook niet getwijfeld.

Algemeen directeur Leger des Heils Midden Nederland Jan Jans Voorzitter stichtingsdirectie Envoy drs. C. Vader

In Amersfoort wordt Loods 13 geopend. Hier worden meubels en huishoudelijke spullen verstrekt aan mensen die dat niet kunnen betalen. En het is een activeringsplek voor mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt.

21 maart Leger des Heils Midden-Nederland en SchuldHulpMaatje slaan de handen ineen om mensen met financiële problemen in Utrecht te helpen.

In 2018 staan ons uitdagingen te wach­ ten, onder andere op het gebied van herstelgericht werken. Onze visie is dat cliënten zelf zeggenschap hebben en houden. Het vergt een lange adem om dat niet alleen te zeggen maar ook in praktijk te brengen. Dat is makkelijker gezegd dan in praktijk gebracht. Deel­ nemers worden niet op een werk­ ervaringsplek ‘geplaatst’ maar ‘kiezen voor een baan of een functie’. Woorden geven betekenis. De manier waarop je over de ander praat heeft tot gevolg dat je zo ook naar hem of haar gaat en ernaar gaat handelen. Professionals, vrij­willigers, ervarings­deskundigen en cliënten werken samen op basis van gelijk­waardig­heid. Zorg wordt ondersteuning. Dat is de visie waarvoor we staan en die we willen toepassen in het herstelgericht werken. Deze cultuuromslag willen we in de hele organisatie doorvoeren. Het komende jaar willen we daar stappen in zetten.

29 maart Via het project We All wordt in samen­werking met Stichting Al Amal contact gezocht met jongeren met een migratieachtergrond en een licht verstandelijke beperking, die hulp kunnen gebruiken.

Mei t/m december Uitbreiding van Pitstop in Zeist, Amersfoort en Nieuwegein. De Pitstop is bedoeld voor mensen die tijdelijk intensieve hulpverlening en ondersteuning nodig hebben om hun leven weer op de rit te krijgen. Het verblijf in Pitstop is tijdelijk.

19 april Xportliever, voetbalvereniging CJVV, Stichting Life Goals Amersfoort, Kwintes, GGZ en Leger des Heils MN werken samen om kwetsbare mensen kansen te bieden door middel van sport en bewegen.

Ik dank onze collega-instellingen, op­dracht­gevers, subsidieverleners, zorg­kantoren en overheden voor het vertrouwen dat ze in ons hebben.

Uitgave Maart 2018 Aïdadreef 8 3561 GE Utrecht 030 – 274 91 21

Wethouder Fleur Imming opent een 50l50 workcenter aan de Neonweg in Amersfoort.

1 juni Theater Utrecht geeft tijdens Better Together deelnemers, cliënten en bezoekers van het Leger des Heils hun jaarlijkse podium om hun creatieve talenten te laten zien.

Jeanet van der Linden (voor bureau Successupport), Willemijn de Jong Beeld Wendy Bos, Lode Greven, Madame Forêt Vormgeving TinekeWerkt.nl

Vice-voorzitter stichtings­directie

Druk

H.M. van Teijlingen

Libertas Pascal, Utrecht

Feestelijke heropening van de 50l50 store aan de Tiberdreef in Utrecht Overvecht. Er wordt nu samengewerkt met Starters4Communities en Avance Business Innovations onder het motto: ‘Mooie mensen maken mooie producten’.

19 augustus Een team van Sport voor een Toekomst van het Leger des Heils organiseert met ondersteuning van Stichting Life Goals een straatvoetbaltoernooi op het Domplein in Utrecht. Mensen uit alle geledingen van de maatschappij voetballen mee.

23 september Op burendag verwelkomt het Leger des Heils op diverse locaties van MN zijn buren voor koffie, thee, gebak, poffertje en zelfs pannenkoeken.

10 oktober Leger des Heils breidt kindercoaching uit. Aangetoond is dat dit de levenskansen van kinderen uit probleemgezinnen met 75 procent verbetert.

1 november De Nederlandse Zorg Autoriteit bezoekt de Blinkert in Baarn. ‘Wat ons opvalt is de trots waarmee jullie je werk doen voor opmerkelijke mensen. We hebben het bezoek van de NZA en de betrokkenheid als zeer warm ervaren.’

2 november De laagdrempelige opvang verhuist naar Maliebaan 76-78. Dit is een tijdelijke locatie in verband met nieuwbouw op Oudwijkerveldstraat.

11 mei

Eindredactie en tekst Deze jaarkrant is een uitgave van Leger des Heils Midden Nederland.

30 juni

1 maart

Uitdaging

COLOFON Leger des Heils Midden Nederland is onderdeel van Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg.

Start van de wervingscampagne voor gezinshuisouders: professionele opvoeders die kinderen een veilige gezinsomgeving en een stabiele opvoeding bieden. RTV Utrecht maakte een reportage met gezinshuisouder Anneke Koffeman.

2

13 december 2017 Start van het project Thuis Best waarbij de uitstroom van deelnemers uit de maatschappelijke opvang en beschermd wonen versneld wordt door middel van ervaringscoaches en vrijwilligers die de uitstromers helpen een thuis te vinden in de wijk.

Activeringsplan voor jongeren van 17-23

‘Wij geloven in jullie’

Kun je met jongeren die de hele dag roken, drinken, blowen en op de bank hangen nog iets beginnen? Het Leger des Heils denkt van wel. Ervaringsdeskundige Kim (27) ontwikkelde een activeringsplan voor deze doelgroep.

E

en jaar geleden hoort ze op een vergadering iemand klagen over jongeren die niet vooruit te branden zijn, die alleen maar roken en blowen en het in geen enkele baan volhouden. Het raakt een gevoelige snaar bij Kim (27), die maar al te goed weet hoe deze jongeren zich kunnen voelen. De volgende dag spreekt ze er met haar toenmalige teammanager Frank Janse over. Hoe komt het dat deze jongeren zo moeilijk te activeren zijn? Kan het zijn dat ze iets anders nodig hebben dan wat wij ze altijd aanbieden? En weten ze zelf eigenlijk wel wat ze nodig hebben? Als je onveilig bent opgegroeid of een licht verstandelijke beperking hebt, kun je 22 zijn en – soms zonder dat je omgeving het in de gaten heeft - geen idee hebben hoe je zelf of hoe het leven in elkaar zit. Allesoverheersend gevoel van paniek Zelf groeide ze op in een onveilig gezin, met een verslaafde moeder en een agressieve vader, die haar op haar veertiende het ziekenhuis in sloeg. Terug naar huis kon en wilde ze daarna niet meer. Ze zwierf wat rond en kwam in een internaat terecht, tot haar achttiende. Haar inmiddels cleane moeder zag het echter niet zitten haar ‘onhandelbare’ dochter in huis te nemen. Kim woonde dan hier, dan daar en dan op straat. Haar leven bestond uit haar baantje in de horeca, sigaretten, drank, cocaïne en een allesoverheersend gevoel van paniek. Tot ze ‘out’ ging naast het fornuis in de horecakeuken en werd afgekeurd. Ze zag in dat het zo niet langer kon doorgaan. Negen maanden lang volgde ze psychotherapie, zag ze alles onder ogen wat fout was gegaan en vocht ze zich een weg naar een normaal leven. Toen ze zich aanmeldde als vrijwilliger bij het Leger des Heils, zei Frank Janse kort en bondig: ‘Vrijwilliger? Jij wordt ingezet als ervaringsdeskundige.’

‘Vrijwilliger? Jij wordt ingezet als ervarings­ deskundige.’

Normale ‘gezinsdingen’ meegeven In die hoedanigheid start ze begin 2017 met het ontwikkelen van het activeringsprogramma, met hulp van een door Frank in het leven geroepen innovatiedenktank. Kim: ‘Ik bleef bij de ontwikkeling van het programma heel dicht bij mezelf. Op welke terreinen moet ik aangesproken worden om me te gaan ontwikkelen? Dat moeten we bij deze jongeren dan ook doen. Zo kwamen we op vier onderdelen uit: Sport, om in contact te komen met je lichaam,

mindfulness hoort daar ook bij. Educatie: Wij focussen op Nederlands, Engels, wiskunde en maatschappijleer. Bij dat laatste vak leren we de jongeren ook heel praktische dingen zoals het aanvragen van een zorgverzekering. Werkbezoeken: om ze te laten ontdekken welk werk bij ze past, dat vergroot het gevoel van waarde. En tenslotte zelfreflectie/zingeving: hoe zat de jongere in elkaar voordat dit allemaal speelde. En dan terug naar de dromen van vroeger. Het gaat erom dat de jongeren

de dingen meekrijgen die ze in een normaal gezin zouden hebben meegekregen. Onder de pannen Het activeringsproject is van start gegaan. Jongeren binnen Enkeltje Zelfstandig, die geen dagbesteding hebben, zijn verplicht het te volgen. Daar zijn ze twaalf weken lang, drie dagen per week van 9 tot 2 mee onder de pannen. Daarna kunnen ze doorstromen naar een baan bij 50|50, naar roll over educa-

3

tion van het Leger des Heils of vrijwilligerswerk. Teammanager Frank Janse is blij met het eindresultaat en de inzet van Kim, die ondertussen een betaalde baan van 20 uur per week bij het Leger des Heils heeft. ‘Ze spreekt de taal van de jongeren, is ‘een van hen maar dan anders’. Zij heeft zelf ervaren hoe belangrijk het is dat mensen in je geloven. Dat willen we ook naar deze jongeren toe uitstralen: wij geloven in jullie. Zodat ook zij, net als Kim, hun ballast kunnen omzetten in bagage.’

Leger des Heils Jaarkrant 2017 / 2018

Bewegen is belangrijk om gezond en fit te blijven. Maar voor de doelgroep van het Leger des Heils heeft het nog een extra dimensie. Want door sport ga je anders tegen het leven en tegen jezelf aan kijken. Met verrassende gevolgen.

H

et Leger des Heils vindt sport een belangrijk instrument bij het werken aan herstel van het gewone leven. Daarom wordt er veel energie gestoken in sporten, ook in competitieverband. Het straatvoetbaltoernooi op het Domplein in augustus was in dit verband de klapper van het jaar, zegt buurtsportcoach Kees Grovenstein. ‘Ons team, dat ook meedoet

Scoren met sport

aan de landelijke straatvoetbalcompetitie, kreeg de kans de wedstrijd dit jaar in Utrecht te organiseren. Dat laat je natuurlijk niet aan je neus voorbijgaan, voetballen in je eigen stad. Ze hebben het zelf georganiseerd en er een waanzinnig succes van gemaakt. We waren super trots met z’n allen.’

maar iemand die een goeie voorzet geeft tijdens een voetbalwedstrijd of van wie je iets kunt leren tijdens de hardlooptraining. Dat doet veel met je zelfrespect en het helpt je een andere draai aan je leven te geven.”

in voor asielzoekers en is hij bezig een structurele voetbalactiviteit in Hoog­raven te organiseren om in contact te komen met mensen die hulp nodig hebben.’ Iedereen is welkom

Kwaliteit Dat lukte Jasper, die jarenlang ernstig verslaafd was. ‘Hij kwam bij ons voetballen, ging keepen bij de Dutch Street Cup, deed mee aan de Homeless World Cup, werkt nu bij het Leger des Heils en volgt een niveau4-opleiding als ervaringsdeskundige in de maatschappelijke zorg aan het ROC! Of Henk, een enthousiaste en op anderen betrokken jongen. ‘We dachten dat hij dit talent verder zou kunnen ontwikkelen via de opleiding Leider Sportieve Recreatie. Onze verwachtingen kwamen uit. Nu woont hij begeleid zelfstandig, zet hij zich onder andere

Zelfrespect En dat slaat de spijker op z’n kop. ‘Sport is een heel laagdrempelige manier om met anderen in contact te komen. Je hoort ergens bij en het is iets positiefs’, zegt Grovenstein. ‘En doordat je in de sport altijd een taak hebt, krijg je ook verantwoordelijkheid: er moet een wandeling uitgezet worden, het veld klaargemaakt, de warming-up begeleid, een team gecoacht. Dat helpt om anders naar jezelf te gaan kijken, te zien dat je van waarde bent. Ineens ben jij niet meer alleen een probleemgeval,

Kees Grovenstein doet dit werk sinds 2001 en ziet met eigen ogen dat het effect heeft. ‘We leiden bijvoorbeeld ook mensen uit de deelnemersgroep op tot recreatiesportleider; ervaringsdeskundigen binnen de sport. Het mooie is dat zij op hun beurt weer contacten leggen met potentiële deelnemers. Iedereen is bij ons welkom. We proberen de instroom zo laagdrempelig mogelijk te maken en het aanbod gevarieerd. Van kickboksen, hardlopen, wandelen en zwemmen tot schaken en meer.’ Nu dat eigen sport­ centrum nog!

Wilma (55)

‘De cirkel van misbruik kon ik niet doorbreken’ ‘Bij mij thuis was vroeger al sprake van misbruik en hoe hard ik het ook geprobeerd heb; ik heb de cirkel niet kunnen doorbreken. Ook mijn eigen vijf kinderen zijn het slachtoffer geworden. Zelf heb ik moeten vluchten voor het grove geweld van mijn partner. Mijn twee jongste kinderen zijn daarna uit huis geplaatst en mijn oudste dochter heb ik ten einde raad uit huis gezet. Daarna kon niets me meer schelen. Ik hoefde niet meer te vechten voor mijn kinderen, betaalde geen huur meer en kwam op straat terecht. Daar gebruikte ik cocaïne en deed ik alles om aan geld te komen. Na vijf jaar ben ik opgevangen door het Leger des Heils. Ik ben van zigeuner­ afkomst en zou het liefst met paard en wagen door Europa trekken. In een huis heb ik nooit rust kunnen vinden. Ik zie ernaar uit om eindelijk aan mezelf te kunnen werken en dichtbij de natuur te zijn. In de tussentijd geef ik gastlessen op een mbo-school en heb ik in het afgelopen jaar samen met Hugo Verkley een boek over mijn rotleven geschreven: Wilma, een leven geleden. Mijn hoofd is nu leeg. Mijn kinderen zijn ondertussen volwassen. Ik hoop dat het boek de oudsten, met wie ik geen contact meer heb, antwoord geeft op vragen die ze misschien hebben.’

Clifton (45)

‘Als ik me ga vervelen ben ik de pineut’ Het belang van dagbesteding ‘Rond mijn dertigste ging het fout, eigenlijk eerder al. Ik werkte in de horeca, ging in het weekend uit en nam het er dan flink van. Alcohol en drugs. Dat ik toen al verslaafd was, had ik niet door. Mijn oudere broer zette me het huis uit, waarna er een periode volgde van dakloosheid, verblijf in opvangtehuizen en uiteindelijk een opname in een verslavingskliniek. Via via kwam ik terecht bij 50|50 food en, na een terugval die een paar jaar duurde, werk ik daar nu weer. Daar ben ik heel

blij mee. Ik moet wel oppassen dat ik niet te veel hooi op mijn vork neem, dat is mijn valkuil. Maar ik heb weer een leven, geld op mijn rekening en een agenda waarin ik mijn afspraken bijhoud. Als ik thuiskom van mijn werk ben ik moe. Heerlijk! Ik pas nu heel erg op met wat ik doe en met wie ik omga. Ik kan nog zo clean zijn, maar als ik me ga vervelen, heb ik die krokodil in no time weer zo dichtbij dat hij me hapt. En dan ben ik gewoon de pineut, dat weet ik maar al te goed. Daarom heb ik invulling in mijn leven nodig, al is het maar een paar uurtjes!’

4

Hulp verlenen aan mensen met complex gedrag

Naar een duurzame oplossing voor de maatschappelijke opvang

Voortdurende zoektocht naar het waarom

Nienke Boesveldt kijkt als universitair onderzoeker naar de aanpak van het daklozenprobleem in verschillende Europese steden. Finland slaagt erin daadwerkelijk mensen van de straat te houden. Nu Nederland nog.

Het is best een opgave voor hulpverleners om vooruitgang te boeken met mensen die complex gedrag vertonen, zegt Bauke Koekkoek, lector sociale en methodische aspecten van psychiatrisch zorg aan de HAN. ‘Professionals moeten uit bepaald hout gesneden zijn. Zeker die van het Leger des Heils.’

Want mensen die problemen hebben op verschillende levens­gebieden, verslaafd zijn en/of psychische problemen hebben, zijn de makkelijkste niet. Ze hebben een heel eigen manier van hulp vragen en met hulp omgaan. Ze doen dat vaak op een ingewikkelde manier, of ze doen het niet. En accepteren ze wel hulp, dan gaan ze er vervolgens niet goed mee aan de slag. Ga er maar aanstaan als professional. Bauke Koekkoek heeft dan ook veel bewondering voor de hulpverleners van het Leger des Heils, die dag in dag uit hun best doen deze mensen stapjes verder te helpen. Is het niet linksom, dan wel rechtsom.’

Denken in eigen hokjes Wat vraagt het omgaan met deze doelgroep aan specifieke vaardigheden? Koekkoek noemt allereerst het hebben van een brede blik en het kunnen hanteren van een breed verklaringsmodel. ‘Het is met deze doelgroep vaak lastig te onderschei-

Dr. Nienke Boesveldt is docent aan de Universiteit van Utrecht en onderzoeker bij de Leerstoel Algemene Sociale Wetenschappen: Public Health.

Voorkomen is beter dan genezen

‘Vaak zijn situaties veel subtieler dan je op het eerste gezicht denkt’

Wat is het geheim van Finland? Boesveldt: ‘Dat ze focussen op huisvesting. Jaar na jaar blijkt dat mensen er met een

den welke problematiek er precies speelt en waar het vandaan komt. Waarom heeft iemand geen woning? Dat kan heel veel redenen hebben, waarvan de financiële misschien nog wel het makkelijkst op te lossen is. Maar vaak zijn situaties veel subtieler dan je op het eerste gezicht denkt. De oplossing voor iemand die net uit z’n huis is gezet, hoeft helemaal niet altijd een ander huis te zijn. Maar wat dan wel, wat moet er eerst gebeuren? Belangrijk is dat hulpverleners niet in hun eigen hokjes blijven denken.’

goede begeleiding in slagen hun huisvesting vast te houden, zelfs als ze heel ernstige problemen hebben. Gemeentes zouden dus niet allereerst een aparte woonvoorziening moeten bouwen voor hun dakloze burgers, maar in gesprek gaan met hun woningcorporaties, die in het bezit zijn van gewone zelfstandige woningen.’

Zelfreflectie

Housing First

Een valkuil die Koekkoek signaleert, is dat de stoornis van de hulpvrager wordt gezien als reden voor het niet goed verlopen van een hulpverlening. ‘Op die manier maak je elkaar machteloos. Want het gedrag kan ook te maken hebben met de sociale situatie waarin iemand zit. Of zelfs met de hulpverlener zelf, omdat de manier waarop hij of zij praat niet overkomt. In dat geval is zelfreflectie nodig.’ Het blijft dus voortdurend zoeken naar ingangen om iemand te helpen. En onderhandelen over oplossingsmogelijkheden. Daarbij moet de cliënt zelf niet vergeten worden, vindt Koekkoek, want die kan vaak meer meedenken en meeveren dan hij zelf weet. ‘Dat geldt zelfs in crisissituaties, waarbij iemand soms in eerste instantie aangeeft er totaal geen gat meer in te zien.’

Het klinkt simpel, maar deze aanpak binnen een bestaande context implementeren is verre van dat. In Nederland krijgen dakloze mensen van oudsher eerder een plaats in een voorziening dan een eigen huis. Boesveldt: ‘Allereerst komt dat doordat er te weinig passende woningen voor kwetsbare mensen zijn. Maar ook als die woningen er wel zijn, ben je er nog niet. Hulpverleningsorganisaties moeten de ambulante medewerkers hebben om deze mensen soms voor de rest van hun leven te begeleiden. Waarbij de flexibiliteit bestaat om op- en af te schalen al naar gelang de situatie. Gemeenten moeten hun financieringsmodellen daarop aanpassen en dat is best lastig. Terwijl we al een aantal jaar uit onderzoek weten dat het model van Housing First het best werkt en nog goedkoper is ook.’

Hoger op agenda Nu de verantwoordelijkheid voor deze problematiek bij de gemeentes is komen te liggen, gebeuren er wel mooie dingen, ziet Boesveldt. ‘Het is mooi hoe gemeentes op zoek gaan naar het opdoen van expertise, hoe ze nadenken over financiering. De tijdelijke opvang van kwetsbare

Bauke Koekkoek is lector sociale en methodische aspecten van psychiatrische zorg aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN). Ook werkt hij als sociaal-psychiatrisch verpleegkundige in de Arnhemse crisisdienst. Recent schreef hij het boek Verward in Nederland (uitg. LannooCampus). In 2017 participeerde hij in de jaarlijkse NEMO-studiemiddag van Leger des Heils MN, samen met enkele andere instellingen.

5

mensen zie ik steeds hoger op de agenda komen, ook bij kleinere gemeentes. Vanuit de Universiteit van Utrecht willen we dan ook een opleidingsprogramma starten voor de beleidsmakers op dit gebied.’ Maar financiering blijft een knelpunt voor gemeenten. ‘Alleen al de verschillen die er zijn tussen de peildatum – waarop de financiering wordt gebaseerd - en het werkelijke aantal hulpvragers. Bovendien wordt op aanpalende voorzieningen, zoals huishoudelijke hulp, bezuinigd. Terwijl dat ook een belangrijke voorwaarde is om zelfstandig wonen tot een succes te maken. Er is nog een lange weg te gaan, voordat dakloosheid duurzaam uit de Nederlandse samenleving is gebannen.’

Nieuwe voorziening Recent kreeg Leger des Heils Midden-Nederland de gecombineerde inloopvoorziening van de gemeente Utrecht voor een nieuwe voorziening voor daklozen, waar een inloop, hulpverlening, medische zorg, activering en een aantal noodslaapplaatsen worden ondergebracht. Boesveldt: ‘Fantastisch! Ik ben gevraagd te onderzoeken waar de mensen die zich hier aanmelden vandaan komen en wat we daarin aan patronen kunnen ontdekken. Doel is erger te voorkomen, bij zowel mensen die ernstig in de war zijn als bij mensen die dat dreigen te raken.’ Het is hier dan wel geen Finland, maar het laatste woord is over dit onderwerp duidelijk nog niet gezegd.

‘In Nederland krijgen dakloze mensen van oudsher eerder een plaats in een voorziening dan een eigen huis’

Leger des Heils Jaarkrant 2017 / 2018

Een ochtendje in De Blinkert In de wijk

De ronde van Ralf ‘Ik geef Ralf is OGGZ-verpleegkundige (openbare geestelijke gezondheidszorg) bij het Leger des Heils. Hij bezoekt mensen in Utrecht die door verwaarlozing, verslaving of psychische problemen medische hulp nodig hebben. Maar soms komt hij ook gewoon even kijken hoe het gaat en een praatje maken.

Bij Bertus staan tuinkabouters voor het raam, de gordijnen zijn dicht. Binnen vind je een walhalla aan knuffels, dvd’s, porseleinen poppen en speelgoed. Ergens in een hoek scharrelt een cavia. Hij is blij met Ralf. Die kijkt niet op van hoe vol het huis staat, maar complimenteert Bertus omdat hij wat aan het opruimen is geslagen. ‘M’n vrouw doet het niet, dus doe ik het ook niet.’ De vrouw van Bertus is vorig jaar overleden en hij is duidelijk diep in rouw. Overal staan lijstjes met haar foto. Bertus moet zijn benen ’s avonds afspoelen, maar hij houdt niet erg van douchen. Ralf respecteert de grenzen van Bertus. Maar hij zegt wel nogmaals: ‘Je benen worden er echt beter van als je vanavond weer even spoelt.’ ‘Ja, ja’, zegt Bertus.

komen. Wij zijn de enige mensen waar hij contact mee heeft. Hij is zo eenzaam, iedereen heeft hem verstoten. Hij heeft er baat bij dat wij komen, en dus zegt hij: ik vind m’n whisky nog steeds lekker. Ziektewinst noemen we dat. Dat is een ethisch dilemma dat bij dit werk komt.’ Bij Ralf passen deze mensen wel. Hij wil er voor ze zijn, ongeacht hun achtergrond en keuzes. ‘Mijn streven is om zoveel mogelijk waardigheid en vrijheid bij de cliënt te laten. Ik heb niet de illusie dat ik mensen kan genezen in dit stadium. Maar ze kunnen zich wel weer mens gaan voelen.’

vaarden is een langzaam proces. Met humor, en vooral zonder oordeel, bereikt Ralf veel.

In de auto Onderweg belt Ralf ook even naar Peter. Of ‘ie zijn medicijnen heeft genomen. ‘Jammer dat je niet komt, want ik heb een schone broek aangedaan,’ zegt Peter. Ralf houdt hem in de gaten. Dat moet ook wel, want Peter valt vaak. ‘Soms moet ik hem opvangen als hij de deur opendoet. Peter is een zware alcoholist. Hij heeft de beslissing gemaakt om nooit te stoppen met drinken. Ook omdat dat een reden is voor ons om langs te blijven

H

Uitdaging Onderweg vertelt Ralf wat de uitdaging is van zijn werk. Het gaat vooral om een relatie opbouwen, legt hij uit. ‘Dit zijn veelal lastige mensen die al vaak zijn teleurgesteld in de maatschappij. Bertus houdt ook niet van bemoeienis, maar met die benen moet hij wel. En dat is ook echt een goeie vent hoor. Het contact met deze mensen is alleen al heel belangrijk omdat ze niet veel andere contacten hebben.’ Volgens Ralf is de truc dat je dingen niet te snel moet willen. Hulpverlening aan-

Moeilijk maar mooi: Roma Het Leger des Heils begeleidt ongeveer tien Romagezinnen in Utrecht. Dat is pittig, zeggen hun ambulante begeleiders, maar ook heel erg interessant. ‘Onder alle verbale bombarie zien we hun kwetsbaarheid.’

D

e Roma hebben een eigen cultuur, maar geen land of staat. Als nomadisch volk zouden ze het liefst in woonwagens het land doortrekken en met niemand iets te maken hebben. Ze zijn temperamentvol in alles en gedragen zich in Nederlandse ogen onaangepast. Door het bijvoorbeeld niet zo nauw te nemen met de leerplicht. Of door zich langs de lijn en in de kantine zo te gedragen, dat hun kinderen geen schijn van kans maken ooit bij een voetbalclub binnen te komen. Waardoor de Roma zich weer achtergesteld voelen bij andere Nederlanders. En zo gaat het van generatie op generatie. Ook zorginstanties zijn er niet happig op zich over Romagezinnen te ontfermen. Vertrouwen opbouwen Daar denkt het Leger des Heils – dat ‘alle mensen helpt die geen helper hebben’

Je hebt psychische problemen, grijpt naar middelen om rust in je hoofd te krijgen, krijgt een lichamelijke klacht, hebt geen vangnet en voilà: je verdere ‘carrière’ staat gepland. Met veel bewoners van verpleeghuis De Blinkert in Baarn is het zo ongeveer gelopen. We lopen mee met verzorgende Dacill.

Perspectief bieden

- anders over. In Utrecht worden ongeveer tien Romagezinnen begeleid. Vaak komt de opdracht daartoe vanuit jeugdzorg of de reclassering. Qua omgaan met complexe doelgroepen is het Leger des Heils wel wat gewend, maar Roma zijn een vak apart. Hulpverleners gaan er daarom nooit in hun eentje op af. ‘Binnengelaten worden duurt gemiddeld een halfjaar’, zegt begeleider Pieter, ‘en voordat ze je tot op zekere hoogte vertrouwen, ben je anderhalf jaar en vele scheldpartijen en bedreigingen verder.’ Toch willen Pieter en zijn drie collega’s de Roma niet kwijt. ‘Het zijn de moeilijkste, maar ook de leukste en meest interessante cliënten’, vinden ze. ‘Ze zijn heel erg gastvrij. Het is jaloersmakend hoe ze met familie omgaan, niemand zit daar ooit zonder eten. Ook wij kunnen altijd aanschuiven, zelfs toen ze ons nog niet echt vertrouwden. Je kunt heel erg met ze lachen. En in elk huis ligt een opengeslagen Bijbel.’

Het Leger des Heils neemt wat de Roma betreft geen genoegen met ‘pappen en nathouden’ maar wil de mensen perspectief bieden, hoop op een betere situatie. Pieter: ‘Onder alle verbale bombarie, zien we hun kwetsbaarheid. Ze willen echt wel verder. Financiën zijn belangrijk voor Roma, ze worden heel onrustig als daar onzekerheid over bestaat. Het geeft ons veel voldoening ze zover te krijgen dat ze hun papieren aan ons toevertrouwen en meewerken aan schuldsanering. Of dat we een huis hebben kunnen regelen waar ze niet na twee jaar weer uit moeten. Dan verandert er echt iets ten goede en kun je, hoe langzaam het ook gaat, gaan bouwen aan de toekomst en aan perspectief voor jongere generaties.’

6

et is negen uur in de ochtend als er mensen aan komen schuifelen bij de teampost. Er worden medicijnen uitgedeeld en wie dat nog kan, loopt of rijdt er zelf naartoe. Terwijl een collega de pillen uitdeelt - van alles en nog wat: antidepressiva, ontwenningsmiddelen, methadon en vooral rustgevende medicatie - begint Dacill (25) aan haar ronde. Ze wordt meteen aangehouden door Kees, die wegens acute spierzwakte vandaag niet zelf in zijn scootmobiel kan komen. De ergotherapeut moet eraan te pas komen; Dacill grijpt haar telefoon en loopt ondertussen naar de ontbijtkamer. Daar zit Vladimir aan een tafel. Met zijn zwierige hoed en lange grijze baard lijkt hij een kunstenaar. Hij komt uit Amsterdam, maar woont al anderhalf jaar in De Blinkert. Door neuropathie heeft hij geen gevoel meer in zijn ledematen, alles valt hem zwaar. ‘Maar ik geef niet op’, zegt hij strijdlustig. Ooit wil hij weer terug naar Amsterdam. Dat wil Marijke ook, die aan een andere tafel zit. Af en toe komt er een grommend geluid uit haar keel. ‘Zij moet met alles geholpen worden’, zegt Dacill, terwijl ze een lege beker redt die uit de trillende handen van Marijke dreigt te vallen.   Ze ziet eruit als een docent ‘Veel mensen hebben hoop ooit weer zelfstandig te wonen, maar voor velen is De Blinkert de uiteindelijke woonplek’, zegt manager Marianne later. ‘Jaarlijks overlijden er ongeveer 25 van de 93 cliënten. De gemiddelde verblijfsduur is tweeënhalf jaar, maar het komt ook voor dat mensen drie dagen na aankomst overlijden.’ De Blinkert is een unieke voorziening in Nederland. Er verblijven mensen met de meest complexe problemen,

niet op!’

altijd een combinatie van psychiatrische en somatischeproblemen, een verslaving en gedragsproblemen. Soms alles tegelijk. Ze kunnen nergens anders terecht. Op de gang loopt Elise voor de tiende keer in vijf minuten voorbij. Ze ziet eruit als een docent, maar heeft ernstige cognitieve problemen als gevolg van een verslaving. Fan van FC Utrecht Op afdeling De 7 Linden heeft Dacill ergotherapeut Linda gevonden. Ze overleggen hoe ze Kees in zijn scootmobiel kunnen krijgen. Als de optie ‘plank’ valt, kijkt hij bezorgd. Dat ging de vorige keer niet zo goed. Terwijl Linda op zoek gaat naar de tillift, ruimt Dacill zijn kamer een beetje op. Kees is achttien jaar verslaafd geweest, afgekickt en weer teruggevallen. ‘Ik voelde me schuldig, verwaarloosde mezelf.’ Hij wordt er een beetje somber van als hij erover praat. Als de tillift er is, klaart zijn gezicht weer op. Twee minuten later zweeft Kees tussen hemel en aarde. Geen onaangename ervaring zo te zien. Met engelengeduld helpt Dacill hem als hij weer zit in z’n jas en met weerbarstige knopjes, schakelaars en stekkertjes van de scootmobiel. Even later tuft de fan van FC Utrecht tevreden weg.   Uitdagend

Leger des heils midden-nederland in cijfers Aantal deelnemers aan de slag via 50/50 workcenter:

382

Aantal vrijwilligers:

Aantal deelnemers doorgestroomd naar regulier werk / opleiding:

25

325

Ik kijk altijd hoe ik net iets extra’s voor ze kan doen

Dacill is via een stage en vakantiewerk bij De Blinkert binnengekomen. Nu werkt ze er fulltime en volgt ze de opleiding voor verpleegkundige. Ze heeft bewust voor deze complexe maar uitdagende doelgroep gekozen omdat geen dag hetzelfde is en het gedrag van de cliënten al even kleurrijk is. Ze vindt het fijn iets te kunnen betekenen voor mensen die vaak een heel zwaar leven achter de rug hebben. ‘Het is soms wel moeilijk om te zien hoe ze vechten tegen een verslaving en het dan toch niet redden. Maar ik neem hun verdriet niet mee naar huis, daar is geen beginnen aan. Ik kijk altijd hoe ik net iets extra’s voor ze kan doen. Kees vindt bijvoorbeeld samen in de Bijbel lezen fijn.’ Allemaal familie Ondertussen heeft ze een beschermende jas aangetrokken en een mondkapje voorgedaan. Ze gaat de zeer besmettelijke wond van Leo verzorgen, die naast allerlei problemen ook diabetes heeft, wat hem onder andere zijn grote teen heeft gekost. Zijn kamer hangt vol met foto’s van mooie, jonge mensen. ‘Allemaal familie’, zegt hij trots. Hij heeft al twee jaar open wonden aan zijn voet, die twee keer per dag verzorgd moeten worden. Hij controleert de verrichtingen van Dacill nauwlettend, die er onverstoorbaar onder blijft. Als ze alles weer netjes verbonden heeft, is het eindelijk tijd voor een kop koffie. Op het bureau in de teampost vindt ze een cadeautje van haar manager: Bedankt voor je inzet in het afgelopen jaar. Op de gang zoeft Kees voorbij. ‘Ben je alweer terug?’ roept ze hem na. Nee, hij was z’n sigaartje vergeten. Voor de tiende keer die week. In verband met de privacy zijn de namen van de in dit artikel genoemde cliënten niet hun echte namen.

Aantal medewerkers:

Aantal hulpvragers:

669

2731

+ 43 stagiaires

CIJFERS

2017

2016 2015 2014 2013 2012 2011 2010

AWBZ/WLZ Provincie Gemeenten Forensische zorg Overige opbrengsten Eigen bijdragen Bedrijfsopbrengsten

16.446 16.208 14.806 24.571 23.669 24.650 22.267 21.698 0 0 180 7.895 7.057 6.497 7.195 7.097 21.303 18.410 18.242 1.690 1.681 1.915 1.950 2.160 1.328 1.359 708 616 474 382 322 266 909 2.427 1.403 341 379 375 385 179 852 632 731 768 731 654 673 627 40.839 39.036 36.070 35.881 33.991 34.473 32.792 32.027

Personeelskosten Afschrijvingen Overige bedrijfskosten Bedrijfslasten

28.759 27.090 25.607 24.689 24.075 24.450 23.649 23.682 1.481 1.831 1.852 2.063 1.900 2.053 2.055 1.905 10.829 9.410 8.515 8.082 7.837 7.836 7.058 7.272 41.070 38.331 35.974 34.834 33.812 34.339 32.762 32.859

Financiële baten en lasten Resultaat Bijdrage LdH-middelen Netto resultaat

-452 -683 446 -237

-642 -652 63 -556 533 565 596 9

-686 361 320 681

-721 -821 -988 -1.003 -542 -687 -958 -1.835 756 536 1.008 1.689 214 -151 50 -146

Palliatieve zorg

Transformatie zorg: meer duidelijkheid en structuur

‘De palliatieve zorg voor onze doelgroep vereist specifieke kennis op het gebied van pijnstilling en een eigen benadering bij het op een goede manier afronden van het leven. Verslaafden zijn survivors, ze vechten tot het einde, zijn niet gewend na te denken over existentiële vragen. De Blinkert doet in samenwerking met de Radboud Universiteit onderzoek naar palliatieve zorg voor deze doelgroep. Zodat we op termijn onze kennis en ervaring landelijk kunnen delen.’ - Marianne Stal, manager De Blinkert.

In 2017 zijn de interne processen verder op orde gebracht. Rapportages om goede sturing mogelijk te maken zijn ontworpen en uitgevoerd. Denk hierbij aan de uitnutting van contracten. De toename van de opbrengsten is deels te danken aan deze ver­ beterde bedrijfsvoering en aan betere (additionele) afspraken met gemeentes. De personeelskosten zijn toegenomen als gevolg van uitbreiding werkzaam­

7

heden en als gevolg van toename van de gemiddelde loonsom. Het resultaat van de werkeenheid Midden Nederland is (licht) negatief. Met de bijdrage van de eigen middelen vanuit de landelijke organisaties is er nog een verlies van € 237.162. Dat resultaat laat een duidelijke verbetering van het resultaat zien als we de (eenmalige) opbrengsten als gevolg van boek­winsten buiten beschouwing laten.

Leger des Heils Jaarkrant 2017 / 2018

Leger des heils midden-nederland In de wijk

Volwassenen

Ambulante begeleiding (specialistisch, alle leeftijden) Regio West: 06-22921314 Regio Oost: 06-22921280

Laagdrempelige 24-uursopvang Maliebaan 76 3581 CV Utrecht 030 – 251 36 04

Pitstops Woerden, Amersfoort, Zeist, Nieuwegein, Veenendaal, Stichtse Vecht Buurtsteunpunten Bij Bosshardt Zuilen Pr. Margrietstraat 22 3554 GE Utrecht 030 – 244 06 76

Nieuwegracht 92 3512 LX Utrecht 030 – 230 60 36

Domus De Hoek (Domus Plus) Kögllaan 25 3571 PZ Utrecht 030 – 272 12 18

Adelante II Harpstraat 5 – 13 3513 XA Utrecht 030 – 234 21 26

Leidsche maan W.F. Hermansstraat 200 3544 KP Utrecht 030 – 214 46 91

Verpleegafdeling De Blinkert Zandvoortweg 211 3741 BE Baarn 035 – 541 23 30

Hirundo De Sneeuwuil 1 3815 XS Amersfoort 033 – 470 21 29 088 – 090 10 00

Eemnes

Woonvoorziening De Heem Veldwijk 8 3446 HB Woerden Heijcopperkade 3, 3545 NL Utrecht 06 - 41143922

Bunschoten

De Ronde Venen Baarn Amersfoort Soest

Stichtse Vecht De Bilt

Leusden Woerden

Zeist Utrecht Woudenberg

IJsselstein

Oudewater

Renswoude

Bunnik

Montfoort

Bij Bosshardt Soesterkwartier Noordewierweg 131 3812 DD Amersfoort 06 – 4661 2994

Sociaal Pension Adelante I Royaards v/d Hamkade 4 3552 CM Utrecht 030 – 242 28 09

Abcoude

Bij Bosshardt Ondiep Acaciastraat 42 3551 BH Utrecht 030 – 243 07 45 Bij Bosshardt Kanaleneiland Marco Pololaan 115 3526 GB Utrecht 06-25765504 06-51421664

Adressenoverzicht 2017 / 2018

Utrechtse Heuvelrug

Nieuwegein

Veenendaal Houten Lopik

Wijk bij Duurstede Rheden

Vianen

Bij Bosshardt Kruiskamp Neptunusplein 66 K 3814 BR Amersfoort 06-1529 7496 Inloophuis Woerden Hogewoerd 3 A 1 3441 BE Woerden 0348 – 43 45 03 Inloop voor iedereen Laan van Vollenhove 1835 A 3706 GK Zeist Wijkverpleging OGGZ Wijkverpleging Zandvoortweg 211 3741 BE Baarn 035 – 541 23 30 Verkeerd verbonden / Soepfiets Nieuwegracht 92 3512 LX Utrecht 06 – 3038 7776

Jeugd Behandelgroep Springplank Mathias Withoosstraat 63 3812 SR Amersfoort 033 – 467 13 00 Behandelgroep De Wissel Tholen 25 3524 ZN Utrecht 030 – 287 40 56 Woonproject Place2BU Kanaalzichthof 3541 Utrecht 06 28 44 88 80 Zelfstandigheidstraining De Cromwijk Mathias Withoosstraat 63 3812 SR Amersfoort 033 480 14 83

Werk Enkeltje Zelfstandig 18- / 18+ Kanaalweg 96 3533 HH Utrecht 030 – 284 05 60 De Sterren Utrecht 18- / 18+ Pythagoraslaan 121 3584 BB Utrecht 06 – 1030 1640

50|50 workcenter Regio West Zeehaenkade 30 3526 LC Utrecht 088 – 090 11 22 Regio Oost Neonweg 9 3812 RG Amersfoort 033 – 463 32 08

De Sterren Amersfoort 18- / 18+ Utrechtseweg 236 3818 EW Amersfoort 033 – 467 13 00

Loods 13 Natriumweg 3 3812 PV Amersfoort

Gezinshuizen, gezinsgroepen en kortverblijfgezinnen Diverse locaties 030 – 274 91 21

Ouderen

Bureau Trajectmanagement Aïdadreef 8 3561 GE Utrecht 030 – 274 91 21

Woonzorgcentrum Merenhoef Merenhoef 1 3601 AC Maarssen 0346 – 587 400

Leger des Heils Midden Nederland • Aïdadreef 8, 3561 GE Utrecht • Postbus 9743, 3506 GS Utrecht • 030 – 274 91 21 middennederland@legerdesheils.nl www.legerdesheils.nl/midden-nederland @LegerdesheilsMN Leger des Heils Midden Nederland