10 ROUW EN VERLIESVERWERKING
De doden schuiven in ons aan. (Ida Gerlach).
Het verliezen van een geliefd iemand zal ieder mens op zijn tijd overkomen. Maar jonge volwassenen kunnen bij een dergelijk verlies met zware schuldgevoelens te maken krijgen over eigen levenslust. “Mag ik wel ‘op het graf dansen’ als hij of zij er niet meer is?”, Is vaak een sluimerende vraag in deze leeftijdsfase die bij uitstek dynamisch op de toekomst is gericht. Het is een veel voorkomende prettige bezigheid voor jongvolwassenen om zich met toekomstvisioenen bezig te houden. Maar iemand in een rouwproces kan - op het moment dat het plezier bewust wordt - plotseling dit plezier onderbreken en het afkappen. Opkomende schuldgevoelens blokkeren initiatieven en stappen naar de toekomst. Een plezierige beleving kan plotseling afbreken als deze op het punt staat gerealiseerd te worden. Het verlies van een vriend of vriendin kan minstens zo schokkend zijn als het verlies van een ouder. De intensiteit van het trauma hangt af van de intensiteit van een relatie, niet van de duur. Ook als jonge mensen pas sinds kort een relatie met een ander hebben, moet de hevigheid van de schok daarom niet te snel gerelativeerd worden. Het perspectief op de werkelijkheid kan gruwelijk verstoord raken en haar aanvankelijke veiligheid verliezen. De manier waarop je tegen het leven aankijkt, kan totaal veranderen. Dit laatste gebeurt ook wanneer een student zelf een lichamelijk letsel krijgt of een ongeneeslijke ziekte. Dan moet het verlies van gezondheid verwerkt worden. Zelfbeeld en toekomstvisie en de wereld zijn dan totaal van aanzien veranderd.
Een versluierde klacht De klacht bij verliesverwerking wordt bijna nooit als zodanig benoemd. Hij wordt meestal niet als rouwproblematiek verwoord, maar anders, bijvoorbeeld als fobie. Er is soms angst, omdat er van binnen een tijdbom lijkt te tikken. Huilen als verwerking van verdriet is in feite een plezierige sensatie en leidt ook rechtstreeks tot lichamelijke ontspanning. Toch wordt dit huilen fobisch vermeden omdat er tegelijkertijd stimuli mee opgeroepen worden die het schuldbeladen trauma zouden kunnen activeren en verlevendigen. Stephanie ging met haar familie op skivakantie. Zij was de jongste. De hele week had zij geprobeerd haar oudere broer zo ver te krijgen, dat hij met haar alleen een skitocht zou gaan maken. Tenslotte was het zover en gingen zij op een ochtend samen op pad. Zon, verse sneeuw, zij samen met haar broer. Maar plotseling zakte hij weg en verdween in een diepe verborgen gletscherspleet. . Het meisje meldde zich voor een behandeling bij ons omdat ze zich niet meer kon concentreren. Het ongeluk was meer dan een jaar geleden. Ze had nog steeds nergens zin.
84