de therapeut het prangende van het probleem niet zelf voelt. In deze karikaturale therapeutische reactie ontbreekt de aanmoediging en de ondersteuning. Hoe is het dan mogelijk om iemand die gecoached wordt te helpen het contact met eigen denkkracht en voelen terug te laten vinden? Allereerst door het wanhopige van niet kunnen kiezen na te voelen en te verwoorden. Vervolgens door uit te leggen hoe zoiets ontstaan is en de student daarbij te ‘ontschuldigen’. Uitgelegd kan worden dat kiezen ook ‘op gevoel’ gaat en dat deze student vroeger kennelijk niet genoeg ruimte gelaten werd voor eigen gevoel. Sterker nog: dat ouders uit overbezorgdheid, luiheid, onbegrip of wat dan ook, niet adequaat reageerden. Een kind heeft op die leeftijd geen ander referentiekader dan de ouders en gaat dan denken: “ o dan zeur ik zeker of vertel onzin” (zie voor dit mechanisme hfdst.3 en 6). Deze negatieve kwalificaties zijn geïntrojecteerd en zorgen ervoor dat opkomende gevoelsimpulsen al gecensureerd worden voordat ze duidelijk gevoeld kunnen worden. Dan is er geen innerlijk kompas meer waarop gevaren kan worden. Dan is een eigen keuze onmogelijk. Door middel van de therapeutische relatie kan nu een klimaat geschapen worden, waarin vertrouwen in eigen gedachten en gevoelens langzamerhand kan groeien. Op een vraag van mij aan iemand die hulp zoekt en diens antwoord: ‘dat weet ik niet’, reageer ik soms met de aanmoediging:’ nou probeer eens’. Vaak komt er dan toch wat. Verder probeer ik het contact met het lijf te herstellen, door focussingtechnieken (zie elders in dit boek). Pas als iemand een bevredigende relatie met zichzelf heeft leren maken, verdwijnt het basale keuzeprobleem. Dan verdwijnt uiteindelijk ook pas de kenmerkende helleangst: ”als ik ‘A’ kies, mis ik dan niet iets van ‘B’? “. Deze diepe angst wordt veroorzaakt door een gebrek aan houvast in het Zelf. Algemene keuzeproblemen moeten niet als zodanig aangepakt worden. Zij kunnen beter gezien worden als het bijverschijnsel van een dieper probleem. Wordt dat opgelost, dan verdwijnen keuzeproblemen vanzelf.
66