Kraamzorg in het moeder en kindcentrum van het olvg oost kraamsupport okt 2016

10 KraamSupport 4 / 2016

In het Anna Paviljoen, het gloednieuwe moeder- en kindcentrum van ziekenhuis OLVG in Amsterdam, hoort kraamzorg er helemaal bij. Dag en nacht zijn er kraamverzorgenden aan het werk die allemaal ook bij gezinnen thuis werken. Verslaggever Laura Jansma nam er een kijkje. tekst: laura jansma

| foto’s: caro bonink

‘Ook dit is de kracht van de kraamverzor­gende’

O

p de gehele tweede verdieping van het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis in Amsterdam, onderdeel van het ziekenhuis OLVG, huist sinds zo’n anderhalf jaar het Anna Paviljoen – genoemd naar Anna, de beschermheilige van moeders. Hier zijn verloskunde, kraamzorg en neonatologie in één centrum samengevoegd. ‘Het unieke van deze formule is dat moeder en kind hier altijd bij elkaar zijn’, legt verloskundige Tiba Spaapen uit. ‘Zowel de gezonde moeders en baby’s als de moeders en baby’s die hoog-complexe zorg nodig hebben verblijven samen op één kamer.’

Samen met twee collega’s geeft ze leiding aan dit moderne moeder- en kindcentrum.

Spaapen geeft een kleine rondleiding door het Anna Paviljoen, dat bestaat uit drie brede gangen met drie soorten kamers. ‘Jaarlijks doen we hier drieduizend bevallingen.

Deze vinden plaats in de 22 grote zorgsuites.

Na de bevalling kunnen moeder en baby hier samen verblijven, liefst tot aan het ontslag.

De suites zijn volledig toegerust om er zowel zieke moeders als zieke kinderen te kunnen verplegen. We hebben achttien kamers voor gezonde baby’s van “zieke” moeders. Deze kamers zijn wat kleiner omdat ze geen ruimte hoeven te bieden aan een bevalling.

Wel staat in deze kamers een bedbank zodat de partner eventueel kan blijven slapen. En dan zijn er nog de couveusekamers waar een ouder 24 uur kan verblijven. Wij vangen hier baby’s op vanaf 32 weken en de baby’s die eerst op een neonatale intensive care lagen, bijvoorbeeld omdat ze extreem vroeg geboren zijn.’

Dag en nacht Terwijl we door het gebouw lopen vertelt ze dat binnen de vroegere afdeling Verloskunde ook met kraamverzorgenden werd samengewerkt. ‘Sinds we het Anna Paviljoen openden is de samenwerking met de kraamzorg structureel, en dat bevalt heel goed. We hebben een pool van 36 kraamzorgmedewerkers die we detacheren van drie Amsterdamse organisaties. Er zijn hier dag en nacht kraamverzorgenden aan het werk; we plannen er in elke dienst twee in. Ze werken allemaal ook bij kraamgezinnen thuis.

Hun ervaring en expertise sluit mooi aan bij onze visie: moeder en kind altijd samen.

Waar het kan betrekken we ouders bij de zorg voor hun kind. Ook dit is de kracht van de kraamverzorgende.’ Een van de kraamzorgmedewerkers is Elfriede Halley: ‘Sinds een jaartje draai ik naast mijn diensten bij

2016 / 4 KraamSupport 11

hier jaarlijks plaatsvinden zijn er vijfhonderd poliklinisch. Deze bevallingen worden door de eigen verloskundige begeleid, en geassisteerd door de kraamverzorgende. Met de overige 2500 bevallingen is dus iets aan de hand. Het begeleiden van de borstvoeding is dan niet de prioriteit van de gespecialiseerd verpleegkundigen. Wij benutten daarom graag de expertise van de kraamzorg op dit terrein. Gaat de borstvoeding moeilijk? Dan vragen we de kraamverzorgende of zij meekijkt tijdens de voeding en de kraamvrouw begeleidt.’

Over de muur Elfriede Halley van De Baker Kraamverzorging aan het werk in moeder- en kindcentrum het Anna Paviljoen in het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis in Amsterdam

‘In de kraamzorg blijf je ­altijd leren, maar hier leer ik des te meer’

De Baker ook diensten in het Anna Paviljoen. Die afwisseling vind ik enorm leuk. Waar ik normaal de zorg heb voor één moeder en kind, heb ik hier met heel veel verschillende situaties tegelijk te maken. Daar steek ik veel van op. Je vliegt heen en weer en blijft steeds lekker bezig. Ik verleen partusassistentie aan de verloskundige bij een poliklinische bevalling. Bij de medische bevallingen assisteer ik en doe ik de nazorg, controles en de begeleiding van de borstvoeding. Ook mag ik katheters verwijderen en bloeddruk meten.

Verder ondersteun ik de roomservice, wat ik ook leuk vind. In de kraamzorg blijf je altijd leren, maar hier leer ik des te meer.’

Het team Elfriede vindt het fijn om collega’s om zich heen te hebben en in een team te werken. ‘Je leert veel van elkaar. Ik werk hier samen met collega’s van andere kraamzorgorganisaties.

We gaan onderling goed met elkaar om.’ Hoe zijn de ttaken op het gebied van verzorging en verpleging onderling verdeeld? Spaapen tekent vier bolletjes die elkaar gedeeltelijk overlappen.

‘Het team bestaat uit roomservicemedewerkers, kraamverzorgenden, moeder- en pasgeborene-verpleegkundigen, en verpleegkundigen met neonatologie- of obstetriespecialisatie.

Zijn moeder- en kind allebei gezond? Dan is de kraamverzorgende de aangewezen persoon om hen te verzorgen. Is de moeder laag complex en het kind gezond? Dan richt de kraamzorg zich op de baby, terwijl de verpleegkundige de moeder onder haar hoede neemt. Is de situatie precies andersom, dan kan de kraamverzorgende zich met de moeder bezighouden terwijl de verpleegkundige al haar aandacht op de baby richt. Van de drieduizend bevallingen die

12 KraamSupport 4 / 2016

‘Om de rust te bewaren willen we zo weinig mogelijk mensen aan het bed hebben’, vertelt Spaapen. ‘Dat doen we door steeds weer op- en af te schalen. Als een poliklinische bevalling medisch wordt, komt er een verpleegkundige bij. Is de fluxus gestelpt? Dan kan de kraamverzorgende de moeder helpen met douchen.

Dat schuiven met rollen is hartstikke leuk, vooral omdat het ook andersom gebeurt: als we handen tekortkomen, kunnen we een aantal complexere taken aan de kraamzorg overlaten.

Alle kraamverzorgenden die hier werken zijn daarvoor speciaal geschoold. We bieden ze een scholing aan van twee dagen waarbij ze leren over bloeddruk meten en katheterverzorging, en omgaan met ons softwaresysteem. Overigens hebben we onze gespecialiseerd verpleegkundigen ook bijgeschoold op het vlak van moeder- en kindzorg. De droom van ons VSV (verloskundig samenwerkingsverband, red.) is dat we in de toekomst echt transmurale zorg leveren. Dat wil zeggen dat onze zorg letterlijk tot over de muur van het ziekenhuis reikt. Dat we onze kraamverzorgenden dus ook met een gezin mee naar huis kunnen laten gaan.’

Op één nacht Volgens Spaapen heeft de samenwerking met de kraamzorg binnen het Anna Paviljoen een positieve invloed op de ketenzorg in de gehele regio. ‘De kraamverzorgenden die hier werken komen met alle beroepsgroepen in de keten en met vele situaties in aanraking. Door met elkaar samen te werken, leer je elkaar beter verstaan.

Door de afname van het aantal thuisbevallingen maken kraamverzorgenden nog maar weinig bevallingen mee. Dit gaat ten koste van de routine en ervaring in het verlenen van partusassistentie. Hier maken ze op één nacht wel twee of drie bevallingen mee. Ook doen ze ervaring op met kritieke verloskundige situaties zoals een schouderdystocie of fluxus. Maar het mes snijdt aan twee kanten: wij steken ook veel op

Elfriede begeleidt Eva van Taanom-de Rijke die haar zoon Tristan de borst geeft.

van de kraamzorg. Bijvoorbeeld van hun expertise op het gebied van borstvoeding en gezinszorg.’ Elfriede: ‘Het is fijn om hier regelmatig bevallingen mee te maken. Die ervaring komt me bij thuisbevallingen goed van pas. En ja, de verpleegkundigen vragen ons inderdaad ook om advies.’ Spaapen: ‘De samenwerking loopt lekker. In het begin was het nog wat wennen voor iedereen, maar de kraamverzorgenden horen er nu helemaal bij.’

Eerstelijnsvisie Elfriede vraagt zich wel eens af of door alle mogelijkheden en comfort die in het Anna Paviljoen worden geboden nog meer vrouwen besluiten om in het ziekenhuis te bevallen. ‘Dat zou ik vanuit mijn beroep natuurlijk jammer vinden.

Thuis bevallen blijft voor mij het mooiste wat er is. Thuis kom je het beste tot rust en herstel je ook beter.’ Ook Eelko Bouma, directeur van De Baker Kraamverzorging, zou het jammer vinden als ‘dit artikel op lezers zou overkomen als een promotie voor bevallen en aansluitend verblijven in het ziekenhuis’. ‘Wij vinden het juist belangrijk om binnen het ziekenhuis onze eerstelijnsvisie uit te dragen. Daarom worden onze medewerkers niet enkel gedetacheerd in het ziekenhuis, maar blijven zij ook altijd in de kraamzorg thuis werken. Wij zijn van mening dat door de inzet van kraamverzorgenden de borstvoeding eerder slaagt, dat er meer persoon-

lijke aandacht voor de cliënt is en dat de cliënt met de juiste zorg eerder ontslagen kan worden uit het ziekenhuis.’

Patiënt versus cliënt Iedere zwangere verdient de beste zorg, ongeacht waar ze bevalt, vindt Bouma. ‘Steeds meer zwangere vrouwen kiezen ervoor om in het ziekenhuis te bevallen. Dat is natuurlijk prima, maar de enthousiaste en vakkundige mede­ werkers uit het ziekenhuis zijn gewend om hun “patiënten” medisch te benaderen. Dat is in veel gevallen noodzakelijk, maar natuurlijk lang niet altijd en na verloop van tijd niet meer. In die gevallen is de kraamverzorgende de meest aangewezen persoon om de “cliënt” zorg te bieden. Bovendien kan zij de kraamvrouw uitstekend begeleiden bij de borstvoeding en wat meer tijd uittrekken voor hoe iemand de bevalling heeft ervaren. De verpleegkundigen in het ziekenhuis kunnen zich dankzij deze samenwerking meer op hun eigen specialisatie richten. We horen vaak van cliënten dat zij de kraamzorg in het Anna Paviljoen heel prettig vonden. Men doelt dan vooral op de begeleiding van de borstvoeding, de overdracht van het ziekenhuis naar de thuissituatie en de persoonlijke aandacht.’  Lees meer over het Anna Paviljoen op www.olvg. nl/afdelingen/anna_paviljoen.

2016 / 4 KraamSupport 13