Owoce lipy
szerokolistnej mają charakterystyczne ożebrowanie.
to
Kwiaty lipy szerokolistnej.
fot. Wojciech Gil
Co żyźniejsze grunty, a na takich głównie rośnie ten gatunek, były po prostu sukcesywnie wylesiane i przeznaczane pod uprawy roślin użytkowych. Lipy były też wycinane ze względu na popularność drewna i łyka, które służyły do wyrobu wielu przedmiotów codziennego użytku. Drewno lipy łatwo poddaje się obróbce i wykorzystywane było chętnie (i jest do dziś) przez stolarzy, snycerzy i rzeźbiarzy. Najsłynniejszym chyba przykładem z tej ostatniej dziedziny jest ołtarz w krakowskim kościele Mariackim, wyrzeźbiony w XV wieku przez Wita Stwosza. Wchodzące w jego skład figury wykonane z pni lipowych osiągają prawie 3 m wysokości. Na deskach lipowych, które ozdabiają do dziś wiele polskich kościołów, często malowano też wizerunki świętych. Inne zastosowanie drewna lip to wyrób instrumentów muzycznych oraz wypalanie węgla drzewnego. Łyko zdzierane z młodych drzew służyło z kolei do wyrobu łapci, czyli obuwia używanego przez biedną ludność wiejską oraz do plecenia powrozów i koszyków. Liście zbierano kiedyś na pokarm dla bydła. Z nasion lipy uzyskiwano słodki olej, używany w celach leczniczych i – jako dodatek – w produkcji czekolady. Parzono z nich nawet napój przypominający kawę. Lipy to drzewa miododajne, uwielbiane przez pszczelarzy i – oczywiście – przez pszczoły. Duże drzewo lipowe może dostarczyć nektaru nawet na 10 kg miodu. Łatwo obliczyć, że 1 hektar lasu lipowego, w którym rośnie 100 dorodnych lip, może „wyprodukować” 1000 kg tego surowca! ¶
fot. Wojciech Gil
— w zielonej szacie — ka cie
we
…
W naszym kraju występują dwa gatunki lip: drobnolistna i szerokolistna. Pierwsza rośnie na terenie całej Polski, druga – bardziej ciepłolubna – spotykana jest głównie na południu, w regionach górskich i podgórskich. Jak wskazuje nazwa, liście lipy szerokolistnej są większe niż drobnolistnej, delikatnie, jasno owłosione od spodu wzdłuż nerwów. Liście jej kuzynki mają na spodzie jedynie kępki brązowawych włosków. Kwiatostany lipy drobnolistnej rozwijają się zwykle pod koniec czerwca lub na początku lipca, mniej więcej 10 dni później niż u lipy szerokolistnej. Owoce są kuliste, u lipy drobnolistnej mają najczęściej gładką powierzchnię, u szerokolistnej – żeberkowaną. Są delikatnie omszone, zawierają dwa lub trzy nasiona. Dojrzewają we wrześniu i są rozsiewane przez żywiące się nimi ptaki lub roznoszone przez wiatr. Ułatwia to działająca jak żagielek tzw. podsadka. Oba gatunki lip mogą się ze sobą krzyżować, tworząc liczne mieszańce i formy. Jeden z częściej spotykanych nosi w ogrodnictwie nazwę lipy holenderskiej i, ze względu na gęstą i wyniosłą koronę, sadzony jest w parkach, ogrodach i alejach.
Owoce lipy drobnolistnej.
Liście lipy
fot. Wojciech Gil
fot. Krzysztof Fronczak
szerokolistnej.
30—echa leśne jesień 2012