— w zielonej szacie —
MAWOrEK falisty.
ZAPLETKA CZOŁGACZEK
przypomina... lukier na cieście.
N
astępnego dnia zagadkowe kuleczki już tak nie wyglądają. Zmieniły barwę na popielatobrązową i, dotykane, nie rozpływają się. Wypełnia je żółtawa masa zarodników. To rulik groniasty, jeden z najbardziej charakterystycznych przedstawicieli śluzowców. • Drapieżne Śluzowce (Myxomycetes) to niewielka, licząca – według najnowszych badań – około 900 gatunków klasa cudzożywnych organizmów eukariotycznych, czyli zbudowanych z komórek posiadających jądro. Dawniej łączono je z grzybami, dzisiaj zalicza się je do pierwotniaków. W cyklu rozwojowym wyróżniają się dwa stadia: jednojądrowe pełzaki oraz wielojądrowe śluźnie, ruchliwe komórczaki. Pełzaki rozmnażają się przez podział. Zlanie się dwóch oddzielnych zapoczątkowuje stadium śluźni, która może osiągać spore rozmiary. Większe śluźnie
24—echa leśne zima 2013
mogą także powstawać przez zlewanie się kilku mniejszych. Tak naprawdę, ich wielkość jest rozmaita. Może być mikroskopijna, tworząca jedno owocowanie (zarodnię), przyjmować postać mlecznobiałej, wodnistej siateczki lub mierzącego wiele centymetrów jaskrawo zabarwionego tworu. Ten ostatni bywa intensywnie żółty, malinowy, czerwony, zielony, fioletowy lub niemal czarny. Dzięki temu łatwo go dostrzec, ale rozpoznanie gatunku śluzowca w tym stadium jest praktycznie niemożliwe. Śluźnie przelewają się po podłożu ruchem pełzakowatym, tworząc formy najczęściej przypominające siatkę. Zamieszkują ściółkę, wnętrza butwiejących kłód i pniaków, w których gromadzi się dużo materii organicznej i utrzymuje wilgoć. Śmiało można stwierdzić, że stanowią w lesie ogromną rzeszę jednokomórkowych drapieżników. Odżywiają się głównie bakteriami, drożdżami, zarodnikami oraz strzępkami grzybów wyższych, glonami i drobnymi
resztkami materii organicznej. Niektóre mogą być łagodnymi pasożytami roślin. • Bajeczne Dojrzała śluźnia przemieszcza się w suche, oświetlone miejsca, na powierzchnie kłód, w górne warstwy ściółki, szczytowe partie mszaków, nasady pni, łodygi roślin zielnych. Zaczyna tam wytwarzać duże, pojedyncze albo liczne, lecz drobne zarodnie. Wyglądem mogą one przypominać śluźnie (pierwoszczowocnie), tworzyć grupy otoczone wspólną okrywą (zrosłozarodnie) lub – w wypadku form bardziej wyspecjalizowanych – przybierać kształty kuliste, walcowate, kieliszkowate lub nerkowate (są to zarodnie właściwe, zwane również wolnymi). Barwa zarodni jest różna. U rulika groniastego młode zrosłozarodnie są malinowe. W kilkanaście godzin zmieniają barwę na szarobrązową. A więc to, co jednego dnia było widoczne z daleka, następnego wymaga skrupulatnych po-