— W ZIELONEJ SZACIE —
Fot. Grzegorz Okołów
Borowik borowikowi nierówny
1
Pierwszy wysyp grzybów mieliśmy już w połowie lata. I to jaki – w niektórych rejonach zbierano wiadra prawdziwków. Borowik, prawdziwek, prawus – marzenie grzybiarza. Ideał grzyba – duże owocniki o masywnych, pękatych trzonach, aromatyczne, najlepsze do suszenia. tekst: Grzegorz Okołów
T
aki wyidealizowany obraz wytworzył w naszej świadomości borowik szlachetny – najbardziej znany przedstawiciel swego rodu. Rodzaj borowik (łac. Boletus) liczy w Polsce około 15 gatunków, co stanowi połowę europejskich prawdziwków. Do niedawna w naszym kraju wymieniano 7 gatunków. Jednak badania genetyczne, wywracające w ostatnich latach do góry nogami systematykę świata żywego, sprawiły, że nie tylko wyodrębniono kilka następnych, ale jeszcze włączono do borowików grzyby do niedawna zaliczane do innych rodzajów. Są wśród nich gatunki jadalne i niejadalne oraz trujące. Z punktu widzenia grzybiarzy można je podzielić na dwie grupy: prawdziwki, czyli takie, które chętnie wkładamy do koszyka, oraz tzw. kolorowe borowiki – dziwadła, które budzą naszą niepewność i na ogół omijamy je z daleka. 28 —
ECHA LEŚNE
jesień 2016
1. Borowik szlachetny, prawdziwek Boletus edulis
2. Podgrzybek brunatny Boletus badius
Rośnie przeważnie w lasach iglastych pod sosnami, rzadziej świerkami, spotykamy go także w lasach liściastych pod dębami i bukami; preferuje drzewostany młodsze, unika gleb wapiennych. Kapelusz ma za młodu białawy, później od jasnobrązowego do ciemnobrązowego, wypukły, o średnicy 6–20 cm. Spód najpierw szarobiały, później staje się żółty do szarozielonego. Jasnopopielaty trzon w górnej części pokryty jest jasnobrązową lub białawą siateczką, masywny, pękaty, potem cylindryczny. Najpierw biały i jędrny, z czasem robi się gąbczasty. Prawdziwki wykazują bardzo dużą zmienność, jeśli chodzi o barwę kapelusza i widoczną siatkę na trzonie. Cechy te, wraz z siedliskiem, w którym występuje, dały podstawę do wyróżnienia podgatunków, które bywają uznawane za oddzielne gatunki.
Tak, to nie pomyłka, niedawno został zaliczony przez systematyków do rodzaju borowik. Bo to przecież w popularnym podejściu taki prawie prawdziwek. Pojawia się w starszych borach sosnowych. Ciemnobrązowy, kasztanowaty kapelusz w stanie suchym ma charakterystyczną, zamszową powierzchnię, w stanie mokrym śliską, prawie jak maślak. Spód żółtawy, siniejący po naciśnięciu, podobnie dzieje się z rozciętym miąższem. Do jego walorów smakowych nikogo nie trzeba przekonywać.