Árið 1945 kom út árbók þess árs en næsta árbók félagsins var kom ekki út fyrr en 1947 og þá fyrir starfsárið 1946. Síðan hefur ártal árbóka í raun verið ári á eftir en tekin var ákvörðun um að leiðrétta það nú. Því eru í raun tvær árbækur ársins 2024. Þessi hér er fyrir árið 2024. Þetta þýðir að á aldarafmæli félagsins 2028 verður ártalið viðeigandi.
Héðan í frá verða árbækur félagsins merktar því ári sem starfskýrslur eiga við.
Efnisyfirlit
Ávarp formanns 4
Skýrsla stjórnar 7
Fjáröflunarverkefni 10
Ársreikningar - útdráttur 18
Björgunarskólinn 20
Slysavarnaskóli sjómanna 32
Einingar félagsins - kort 40
Aðgerðamál 42
Eldgos á Reykjanesi 76
Björgunarsveitir - kort 77
Málefni sjóbjörgunar 80 Skipsskaðar 83
Björgunarskip yfirlit 86
Slysavarnadeildir - kort 88
Slysavarnir 90
Slysavarnir útivistarfólks og ferðamanna 102
Unglingadeildir - kort 112
Unglingastarfið 114
Starfsemi skrifstofu 122
Nefndir og ráð 132
Lög Slysavarnafélagsins Landsbjargar 136
Siðareglur Slysavarnafélagsins Landsbjargar 150
Útgefandi: Slysavarnafélagið Landsbjörg
Umsjón: Gunnar Stefánsson
Ábyrgðarmaður: Kristján Þór Harðarson
Hönnun/umbrot: Birgir Ómarsson
Prentvinnsla: Pixel prentþjónusta
Kæru félagar.
Á árinu 2024 urðum við fyrir þeirri þungu raun að félagi okkar lést í starfi fyrir félagið. Það var með miklum trega sem við kvöddum Sigurð Kristófer Mcquillan Óskarsson, formann Kyndils. Félagar hans í Kyndli hafa sýnt mikið æðruleysi og samhug, og vil ég votta félögum hans og fjölskyldu hans okkar dýpstu samúð. Það eru 24 ár liðin frá því að slíkt slys varð síðast í starfi björgunarsveita, og við vonum innilega að það verði aldrei aftur. Þessi atburður er okkur áminning um að öryggi félaga í starfi er verkefni sem aldrei má sofna.
Stjórn félagsins lagði á árinu sérstaka áherslu á öryggismál og setti þau í forgrunn í starfsáætlun félagsins. Meðal aðgerða þar var að vinna að samræmingu öryggisfræðslu í öllu námsefni skólans og er það verkefni langt komið. Mikilvægt er að við höldum þeirri vinnu áfram og að öryggismenning innan félagsins verði eðlilegur og sjálfsagður hluti af öllu okkar starfi.
Stærstu verkefni ársins tengdust áframhaldandi náttúruvá á Reykjanesi. Í lok árs 2023 var byggðin í Grindavík rýmd og hefur þetta ár ekki síst litast af þeim áskorunum sem við höfum þurft að takast á við í tengslum við það. Þrátt fyrir erfiðar aðstæður hafa félagar okkar í Grindavík sýnt ótrúlega þrautseigju og staðið áfram vaktina eins og hægt er, m.a. með áframhaldandi unglingastarfi og rekstri Björgunarskipsins Odds V. Gíslasonar. Er það alveg til fyrirmyndar hvað einingunum þar hefur tekist að halda vel utan um hópinn sinn þrátt fyrir erfiðar aðstæður.
Frá Kvikuhlaupinu í Grindavík hafa orðið átta eldgos, með mismiklum áhrifum á samfélagið. Við höfum lært töluvert mikið á þessari vegferð. Það hefur mikið reynt á aðgerða- og vett-
vangsstjórn á Suðurnesjum og var tekin sú ákvörðun í byrjun árs að ráða tímabundið launaða starfsmenn í samvinnu við Almannavarnir til að sinna því verkefni. Það reyndist mikið gæfuspor og hefur það stuðlað að aukinni samfellu og skilvirkni í viðbrögðum.
Mikið mæddi á félagsmönnum okkar í upphafi eldgosahrinunnar á Reykjanesi, brugðist hefur verið ágætlega við því og nú eru flest langtímaverkefni komin í hendur atvinnufólks þar sem þau eiga heima. Áfram gegnum við þó okkar lykilhlutverki í fyrstu viðbrögðum, leit og björgun og öðrum þeim verkefnum sem við sérhæfum okkur í. Mikilvægt er að viðhalda traustu samstarfi við Almannavarnir og aðra viðbragðsaðila, og tryggja að sjálfboðaliðar eigi áfram fullgildan sess í aðgerðastjórn og ákvarðanatöku. Slíkt samstarf byggir á gagnkvæmu trausti og fagmennsku, sem við verðum stöðugt að rækta og standa undir með verkum okkar.
Félagið hefur á liðnu ári einnig lagt áfram áherslu á að ná fram réttlátari stöðu björgunarsveita gagnvart opinberum gjöldum. Okkar skoðun er sú að sjálfboðaliðasamtök í hópi viðbragðsaðila eigi að sjálfsögðu að vera undanþegin opinberum gjöldum. Dropinn holar steininn og í byrjun síðasta árs tókst að tryggja bráðabirgðaákvæði í lögum um vörugjöld sem heimila endurgreiðslu á vörugjöldum af bensíni bifreiða í eigu björgunarsveita. Þá tók einnig gildi undanþága frá kílómetragjaldi sem annars leggst á hreinorku og tengitvinnbíla. Þessi undanþága mun einnig gilda þegar slíkt gjald verður lagt á allar bifreiðar óháð orkugjafa. Þó þetta séu mikilvægir áfangasigrar er áfram þörf á öflugu samtali við stjórnvöld um frekari lækkun gjaldtöku og einföldun regluverks sem snýr að sjálfboðastarfi við almannavarnir.
Eitt stærsta einstaka fjáröflunarverkefni félagsins er endurnýjun björgunarskipaflotans. Mikill áfangi náðist þegar framlag ríkisins var hækkað upp í allt að 50% af kostnaði við hvert skip. Þá samþykkti ríkissjóður einnig 50 milljóna króna viðbótarfjármagn til verkefnisins á síðasta ári, það gerði félaginu kleift að tryggja að mestu hlut SL í sjötta skipinu eftir nokkuð bratt haust. Frá þeim tíma hefur fjármögnun skipanna gengið vel. Næsta skip verður afhent á Höfn í Hornafirði sumarið 2025 og síðar það ár verður afhent skip sem verður staðsett á Ísafirði. Áætlað er að verkefninu verði lokið árið 2030, en vonir standa til að það gæti jafnvel orðið fyrr.
Framundan eru áframhaldandi áskoranir, bæði í starfi okkar og samskiptum við yfirvöld og samfélagið í heild. Gildi félagsins, þekking, fagmennska og gæði er það sem gerir okkur kleift að takast á við sífellt breytilegri og krefjandi verkefni, þar sem starf okkar hvílir á gildum um fagmennsku og gæðum, mótuðum af þjálfun.
Kveðja
Borghildur Fjóla Kristjánsdóttir, starfandi formaður Slysavarnafélagsins Landsbjargar
Sigurður Kristófer McQuillan Óskarsson
F. 5.10.1988 D. 3.11.2024
Það var okkur félögum í Slysavarnafélaginu Landsbjörg mikil harmafregn að heyra af því að góður félagi okkar hefði látist í slysi við æfingar. Við erum saman sem ein sterk keðja, en nú er brostinn hlekkur.
En þegar á reynir tökum við höndum saman og mætum krefjandi verkefnum saman. Nú er skarð fyrir skildi og við sjáum á eftir góðum félaga og leiðtoga í sinni björgunarsveit.
Stjórn félagsins árið 2024.
Borghildur Fjóla Kristjánsdóttir, formaður
Jón Ingi Sigvaldason, varaformaður
Þorsteinn Þorkelsson, gjaldkeri
Halldóra Hjörleifsdóttir, ritari
Meðstjórnendur:
Hildur Sigfúsdóttir
Guðjón Guðmundsson
Hafdís Einarsdóttir
Þór Bínó Friðriksson
Ég veit að ég tala fyrir hönd þúsunda félaga minna þegar ég færi aðstandendum Sigurðar okkar innilegustu samúðarkveðjur þó á þessari stundu megi þær sín lítils.
Markús Árelíus sagði eitt sinn, að ekkert gleddi hjartað líkt og birtingarmynd ágætis í eiginleikum félaga okkar og við ættum geyma þær myndir með okkur. Á erfiðum tímum sem þessum yljum við okkur við minningar um góðan félaga.
Skýrsla stjórnar 2021
Borghildur Fjóla Kristjánsdóttir, formaður Slysavarnafélagsins Landsbjargar
Eins og kemur fram í ávarpi formanns, Borghildar Fjólu, þurfti Otti Rafn Sigmarsson, sem kjörinn var formaður á Landsþingi 2023, að stíga til hliðar í kjölfar náttúrhamfara í og við Grindavík, hans heimabæ.
Slíkt setur vitaskuld mark sitt á hve miklum tíma hægt er að verja í sjálfboðaliðastarf og var það mat Otta hann þyrfti að verja tíma sínum á heimaslóðum.
Á árinu fundaði stjórn tuttugu og fimm sinnum.
Heimsóknir
Stjórn heimsótti félagseiningar á svæði 3 í mars. Stjórnarfundur var haldinn hjá Björgunarfélagi Eyvindar á Flúðum. Einingar sem heimsóttar voru auk Eyvindar voru Björgunarsveitin Sigurgeir, Björgunarsveit Biskupstungna Reykholti, Björgunarsveitin Ingunn Laugarvatni, Hjálparsveitin Tintron Borg, Björgunarfélag Árborgar, Slysavarnadeildin Tryggvi Árborg, Björgunarsveitin Björg Eyrarbakka, Björgunarsveitin Mannbjörg Þorlákshöfn og Hjálparsveit skáta Hveragerði.
Stjórn heimsótti svæði 9 í dagsferð í apríl, fundað var hjá Björgunarsveitinni Blöndu á Blönduósi. Félagseiningar sem heimsóttar voru auk Blöndu voru Björgunarsveitin Strönd á Skagaströnd og Björgunarsveitin Húnar á Hvammstanga.
Vinnuferð stjórnar var farin um mánaðamótin ágúst-september og voru félagseiningar á sunnanverðum Vestfjörðum heimsóttar. Fundað var í húsnæði hjá Björgunarsveitinni Blakki – Slysavarnardeildinni Unni á Patreksfirði. Auk þeirra voru heimsóttar Björgunarsveitin Kópur Bíldudal, Björgunarsveitin Tálkni Tálknafirði, Björgunarsveitin Bræðrabandið Patreksfirði og Hjálparsveitin Lómafell Brjánslæk.
Fulltrúaráðsfundur
Fulltrúaráðsfundur var haldinn í Háskólanum í Reykjavík í lok nóvember og var vel sóttur. Þar voru tekin til umræðu ýmis mál en að mestu snérist dagskrá fundarins um fjármál félagsins. Ársreikningur var samþykktur og fjárhagsáætlun 2025 kynnt ásamt markmiðum stjórnar sem lögð voru fram til samþykktar. Umræður um stefnu Slysavarnarfélagsins, endurnýjun björgunarskipa, 100 ára afmæli félagsins og eldvarnir í húsnæðum eininganna. Kynningar á vinnu milliþinganefnda, flugeldanefndar og landstjórnar. Kynning fór fram á nýrri nefnd um þingsköp.
Þátttaka félagsfólks var góð á fundinum og umræðan málefnaleg.
Fjáröflunarverkefni
Bakverðir
Bakverðir eru ómetanlegir félaginu og styðja það með mánaðarlegu framlagi allan ársins hring. Þeir standa þétt við bakið á björgunarsveitum og slysavarnadeildum um allt land og leggja þannig sitt af mörkum til að bjarga mannslífum og auka öryggi landsmanna. Stuðningur Bakvarða er ekki aðeins fjárhagslegur heldur einnig dýrmæt viðurkenning á óeigingjörnu starfi sjálfboðaliðanna okkar.
fjáraflanir
Hlutfallsleg skipting fjármagns til eininga úr landsdekkandi fjáröflunarverkefnum félagsins á síðasta ári
Bakvarðaverkefninu var hleypt af stokkunum árið 2013 og hefur vaxið jafnt og þétt allar götur síðan. Í lok árs 2024 töldust Bakverðir 35 þúsund talsins, og styrkir hver þeirra félagið að meðaltali um rúmar tvö þúsund krónur á mánuði. Þetta þýðir að tæplega 12% landsmanna velja að styðja við bakið á sjálfboðaliðum félagsins með þessum hætti. Er um að ræða stærsta styrktarhóp félagasamtaka á Íslandi, sem undirstrikar þá miklu velvild sem félagið nýtur. Vekur þessi mikli fjöldi jafnan athygli systursamtaka okkar erlendis. Framlag þessa öfluga hóps er ómetanlegt, og þeim sem tilheyra honum verður aldrei þakkað nóg.
Á árinu 2024 hækkuðu heildarframlög Bakvarða um 9% frá fyrra ári. Alls bættust 3.646 nýir Bakverðir í hópinn og 3.957 núverandi Bakverðir ákváðu að hækka framlag sitt.
Félagið beitir fjölbreyttum aðferðum til að ná til almennings og efla Bakvarðahópinn enn frekar. Mikilvægasta leiðin í fyrra, líkt og undanfarin ár, var að kynna verkefnið á fjölförnum stöðum þar sem fulltrúar félagsins hittu vegfarendur, auk þess sem gengið var skipulega í hverfi á höfuðborgarsvæðinu og í nágrannasveitafélögum til að ræða við íbúa. Um 74% nýskráninga Bakvarða á árinu voru afrakstur slíkra kynninga, tæplega fjórðungur skráði sig að undangengnu símtali og um 2% gerðu það í gegnum vefsíðu félagsins.
Bakverðir fá reglulega tölvupósta með fróðleik um starfsemina og sögum af sjálfboðaliðum okkar. Mikill áhugi er á þessum póstum og voru þeir opnaðir af 56% viðtakenda að meðaltali á árinu en þetta háa hlutfall endurspeglar hve mikil tenging er milli Bakvarða og félagsins.
Regluleg fjáröflunarverkefni
Neyðarkall
Að venju var björgunarsveitarfólk áberandi fyrstu helgina í nóvember þegar Neyðarkall björgunarsveitanna var seldur.
Neyðarkall sem orðaleikur er að mörgu skemmtilegur en í huga almennings er þetta samheiti á litlu fígúrunum sem við seljum og margir safna. Í ár var útlitið sótt í reglulega eldvirkni og hamfarir, björgunarsveitarmaður með útbúnað til að fást við þær.
Landsmenn tóku afar vel á móti sölufólki og einnig er ánægjulegt að sjá stöðuga aukningu í sölu á stóra kallinum svonefnda, sem einingar selja til stærri styrktaraðila eins og fyrirtækja. Þeir stóru seldust upp og þurfti að panta aukalega yfir 200 stykki.
Flugeldar
Flugeldasala björgunarsveitanna um síðustu áramót gekk með miklum ágætum og var
ánægjulegt að sjá hve vel hún styrkti félagsstarf eininganna um allt land. Flugeldasalan hefur um árabil verið stærsta einstaka fjáröflun Landsbjargar, og mikilvæg forsenda þess að björgunarsveitirnar geti sinnt sínu mikilvæga starfi.
Áralöng reynsla hefur skapað trausta hefð og
skipulag þar sem flugeldasalan er ekki aðeins
tekjulind heldur einnig mikilvægur liður í því
að efla samheldni, þátttöku og samstarf innan
eininganna. Skipulag sölunnar byggir á áratuga reynslu og stöðugri þróun verkferla sem tryggja að bæði sjálfboðaliðar og viðskiptavinir fái
jákvæða upplifun.
Það sem flestir sjá ekki er sá mikli undirbúningur sem fer fram allt árið á skrifstofu Landsbjargar. Strax að lokinni sölunni hefst vinna við næstu vertíð, og í janúar fór flugeldanefnd ásamt starfsfólki skrifstofunnar í árlega ferð til Kína. Þar eru heimsóttir helstu samstarfsaðilar í flugeldaframleiðslu og farið yfir vöruúrval, gæðamál, vottanir, verðlagningu og umhverfisáhrif.
Heimsóknir fóru fram í héruðin Guangdong, Jiangxi og Hunan – svæði sem hafa í aldir
sérhæft sig í framleiðslu flugelda. Þar var einnig farið í gegnum þá fjölbreyttu vöruþróun sem Landsbjörg hefur lagt áherslu á undanfarin ár, ekki síst með tilliti til umhverfismála. Meðal annars hefur verið unnið að því að minnka plastnotkun í framleiðslu, til dæmis með því að skipta út plasti í rakettum fyrir pappamassa og bambus. Þessar breytingar hafa þegar skilað sér í því að plastmagn í innfluttum flugeldum hefur minnkað um 56% á tveimur árum.
Mikil áhersla er lögð á gæðaeftirlit og náið samstarf við framleiðendur. Allar vörur sem Landsbjörg flytur inn eru prófaðar og vottaðar af Flugeldaprófunarstofnun Kína, í samræmi við ströng CE-viðmið Evrópusambandsins. Með því tryggir Landsbjörg öryggi og gæði þeirra vara sem seldar eru hér á landi.
Flugeldasalan fer ekki varhluta af þeim áskorunum sem eru á alþjóðavísu, hvort sem það eru breytingar á regluverki, röskun á aðfangakeðjum eða hækkanir á flutningskostnaði. Í því samhengi er mikilvægt að eiga trausta samstarfsaðila. Landsbjörg nýtur dýrmæts samstarfs við Eimskip, sem aðstoðar við flutning á flugeldagámum Landsbjargar yfir hafið og heim. Það samstarf er ómetanlegt þegar kemur að því að tryggja áreiðanleika og sveigjanleika í flutningum.
Reglulegir fundir með samstarfsaðilum okkar í Kína nýttust afar vel til að efla tengsl við framleiðendur og veita þeim innsýn í íslenskan markað, væntingar neytenda og áherslur Landsbjargar. Áhersla er lögð á samráð, lausnamiðaða nálgun og framtíðarsýn í vöruþróun, með það að markmiði að gera flugeldasöluna betri.
Landsbjörg vill þakka landsmönnum fyrir einstakan stuðning og traust sem endurspeglast í flugeldasölunni ár hvert. Undirbúningur fyrir næstu áramót er þegar hafinn af fullum krafti – með áherslu á öryggi, gæði, umhverfisábyrgð og öfluga fjáröflun til stuðnings ómetanlegu starfi björgunarsveitanna um land allt.
Landsbjargargjafir
Þessar sýndargjafir virðast eiga aðeins erfitt uppdráttar og salan á árinu undir væntingum. Fyrir jólin 2024 voru kynntar til leiks fleiri útfærslur og verðbilið breikkað, sérstaklega í lægri upphæðunum. Salan á þeim gekk ágætlega en frekari vinna þarf að eiga sér stað við þróun þessarar fjáröflunar.
Aðalstyrktaraðilar
Það ber að þakka fyrir það sem vel er gert. Yfirgnæfandi meirihluti vinnuveitenda björgunarsveitarfólks er í raun einn stærsti stuðningsaðili félagsins með því að heimila fólki að fara úr vinnu þegar útkall berst, eða koma seint til vinnu, berist útkall seint að kvöldi eða um nótt, án þess að það verði fyrir tekjutapi. Það verður seint fullþakkað.
En þau eru fjölmörg fyrirtækin sem ganga enn lengra og gerast aðalstyrktaraðilar félagsins.
Þau styðja þannig beint við starfsemi félagsins með fjárframlögum en einnig með virku og góðu samstarfi þar sem það á við.
Árið 2024 voru aðalstyrktaraðilar sex talsins, Olís, Icelandair, Vodafone, nú Sýn, Sjóvá, Eimskip og Origo sem bættist í hóp aðalstyrktaraðila haustið 2024.
Sjóvá hefur verið einn af okkar góðu bakjörlum um árabil og í raun nær samstarfið allt til stofnunar Slysavarnafélagsins Landsbjargar. Afar gott samstarf er milli félaganna um ýmis öryggis- og forvarnamál. Sjóvá veitir einnig félaginu og einingum þess tryggingavernd og tryggir félaga okkar í starfi, tryggingar sem ná yfir þær oft erfiðu aðstæður sem björgunarsveitarfólk þarf að starfa í.
Olís hefur verið einn aðalstyrktaraðila félagsins allt frá árinu 2012 og stendur fyrir sérstökum fjáröflunardögum, þar sem hluti af hverjum seldum eldsneytislítra rennur til félagsins. Þar fyrir utan nýtur félagið sérkjara í viðskiptum við Olís.
Vodafone, nú Sýn, hefur verið einn af aðalsamstarfsaðilum Slysavarnafélagsins Landsbjargar frá árinu 2009 og á árinu 2024 var samningur við fyrirtækið endurnýjaður. Sýn er stolt af því að leggja lóð sín á vogarskálar leitar, björgunar og slysavarna. Sýn og Slysavarnafélagið Landsbjörg hafa einnig átt afar gott samstarf á sviði fjarskiptamála. Sýn sér það sem hluta af samstarfinu að tryggja starfsfólki félagsins og björgunarsveitum aðgang að bestu mögulegu fjarskiptaþjónustu um allt land.
Icelandair hefur verið meðal aðalstyrktaraðila félagsins frá árinu 2014 og þannig verið ómetanlegur bakhjarl við starf sjálfboðaliða okkar. Fyrirtækið leggur okkur til bæði beinan fjárhagslegan styrk og sérstaka styrki til flugferða, bæði innanlands og til útlanda. Samstarfið hefur einnig verið mikið á sviði forvarna og upplýsingagjafar til ferðamanna í gegnum Safetravel, auk samstarfs um gerð viðbragðsáætlana og öryggisþjálfunar.
Eimskip bættist í hópinn sem einn af aðalstyrktaraðilum félagsins árið 2023. Sem einn af aðalstyrktaraðilum Slysavarnafélagsins Landsbjargar vill Eimskip koma góðu til leiðar og styðja við hið mikilvæga starf sem Landsbjörg sinnir á landi og sjó, meðal annars í formi flutnings á aðföngum, tækjum og búnaði. Sérstök áhersla er lögð á slysavarnaverkefnið Örugg á ferðinni sem snertir alla fleti samgangna, og sérstaklega hvetja til aukinnar hjálmanotkunar. Einnig hafa ný björgunarskip félagsins fengið far yfir úthafið með skipum Eimskipa.
Origo kom svo í hóp aðalstyrktaraðila haustið 2024 og hefur þegar látið vel til sín taka í samstarfi við félagið, ekki síst í innleiðingu á nýjum innri vef félagsins, mínum síðum, þar sem mikil samvinna hefur verið milli félagsins og Origo til að koma sem bestum upplýsingavef til félagsfólks Slysavarnafélagsins Landsbjargar.
Luminox
Luminox úraframleiðandinn hefur um árabil sýnt starfi Slysavarnafélagsins Landsbjargar þá virðingu að bjóða upp á sérstaka línu, ICE-SAR línuna. Þessi sérstöku gæðaúr eru til sölu hjá félaginu þar sem allur ágóði af sölunni rennur til stuðnings björgunarstarfi í landinu.
Íslandsspil
Ásamt Rauða krossinum er Slysavarnafélagið Landsbjörg hluthafi í Íslandsspilum, með um þriðjungshlut. Upphaflega var það hugmynd íslenskra stjórnvalda að happdrættisleyfi Íslandsspila myndi skapa tekjur til að standa undir stórum hluta reksturs félagsins, og lengi vel var það þannig. Ljóst er hins vegar að tekjur hafa farið minnkandi af þessari starfsemi undanfarin ár, ekki síst vegna samkeppni við Happdrætti Háskóla Íslands.
Ársreikningur
Björgunarskólinn
320
námskeið voru haldin árið 2024
20
námskeið sem þurfti að fella niður 2024 en voru 50 árið 2023 og 100 árið 2022
4.200
nemendur sóttu námskeið árið 2024
Árið 2024 var viðburðaríkt hjá Björgunarskólanum og einkenndist af áframhaldandi stefnumótandi vinnu og þróun námsins. Unnið var markvisst að þeim forgangsverkefnum sem sett voru fram í stefnuáherslum skólans, en þau snúa að því að efla gæði námsins, auka aðgengi og styðja við fagmennsku í björgunarstörfum með mikla áherslu á öryggismenningu.
Eitt af stærstu verkefnum ársins var áframhaldandi þróun á fjarnámi og stafrænum lausnum. Viðbætur og uppfærslur á skólavefnum gerðu námsaðgengi betra og notendaupplifun þægilegri fyrir félagsfólk Landsbjargar. Sérstök áhersla var lögð á að þróa nýtt og endurbætt kennsluefni sem styður betur við fjölbreytt námskeið skólans, bæði í staðnámi og fjarnámi. Jafnframt gengur vel að koma nýjum kjarnanámskeiðum inn í fjarnám, og stefnt er að því að þeirri vinnu verði lokið vorið 2025.
Áfram var unnið að því að efla tengsl og samvinnu innan skólans. Skólanefnd og starfsmenn komu reglulega saman til að meta stöðuna og forgangsraða verkefnum með langtímasýn skólans í huga. Stefnuáherslur skólans, sem snúa að nálægð og tengslum, eftirsóknaverðu námi, kennslu í fremstu röð og fagmennsku á öllum sviðum, voru áfram leiðarljós í þróunarvinnunni.
Björgunarskólinn lítur björtum augum til framtíðar og heldur ótrauður áfram inn í árið 2025, þar sem metnaður og framþróun verða áfram í forgrunni.
Starfsmenn Björgunarskólans
Mannabreytingar voru hjá Björgunarskólanum á árinu en tveir fastir starfsmenn voru hjá
skólanum árið 2024. Björgunarskólinn nýtur góðs frá öðrum starfsmönnum á skrifstofu sem aðstoða við bókun á flugi, bíl eða gistingu fyrir leiðbeinendur þegar við á ásamt öðrum verkefnum.
Starfsmenn Björgunarskólans árið 2024
Arna Björg Arnarsdóttir, skólastjóri Björgunarskólans Viktor Örn Guðlaugsson, verkefnastjóri
Skólanefnd
Skólanefnd samanstendur af sjö einstaklingum sem eru skipaðir til tveggja ára, eða út kjör-
tímabil stjórnar ásamt skólastjóra Björgunarskólans, sem er starfsmaður nefndarinnar. Hlutverk skólanefndar Björgunarskólans er að fjalla um menntunar- og þjálfunarmál félagsfólks.
Ráðið stuðlar að þróun námsefnis Björgunarskólans, aukinni menntun og endurmenntun
leiðbeinenda og auknu samstarfi við grasrótina um námsframboð skólans.
Skólanefnd árið 2024 skipuð eftir Landsþing félagsins 2023
Hallgrímur Óli Guðmundsson, formaður nefndar
Andri Hnikarr Jónsson
Ásgeir Örn Kristinsson
Einar Örn Jónsson
Guðný Jóna Guðmundsdóttir
Hildur Sigfúsdóttir, stjórn
Arna Björg Arnarsdóttir, skólastjóri
Skólanefnd hittist annan þriðjudag í hverjum mánuði og fundar í gegnum teams-fundaforritið. Árlegi staðfundur nefndarinnar og vinnufundur er haldinn að vori og í tengslum við staðfund sviðsstjóra sem er á svipuðum tíma.
Sviðsstjórar, fagstjórar og fagráð
Sviðs- og fagstjórar skólans eru sextán á fjórtán sviðum. Tveir fagstjórar eru í hópnum, einn á fyrstu hjálparsviði fyrir vettvangshjálp og annar á sjóbjörgunarsviði fyrir skip. Tveir sviðsstjórar eru á fyrstuhjálparsviði vegna stærðar sviðssins sem er mjög yfirgripsmikið. Undir hverju sviði fyrir sig er fagráð og í fagráði sitja fjórir til sex einstaklingar auk sviðstjóra og fagstjóra viðkomandi sviðs.
Sviðsstjóri
Sviðsstjóri sviða Björgunarskólans er helsti stjórnandi þess sviðs sem hann veitir forstöðu og heyrir undir skólastjóra Björgunarskólans. Sviðsstjóri skal hafa yfirgripsmikla faglega þekkingu á sínum málaflokki og hann ber ábyrgð á stefnumörkun, áætlanagerð og almennri stjórnun sviðs í samráði við skólastjóra. Auk þess ber sviðsstjóri ábyrgð á því námsefni sem notast er við á hans sviði. Þar sem eðli og umfang verkefna krefst þess, er hægt að ráða sérstakan fagstjóra sem ber ábyrgð á ákveðnum hluta sviðsins og heyrir undir skólastjóra.
Fagráð
Lögð er áhersla á að fá í fagráð hóp einstaklinga með fjölbreytta þekkingu og reynslu er snýr að málefnum hvers sviðs fyrir sig. Fagráð sviða Björgunarskólans er þverfaglegur hópur fagfólks á hverju sviði fyrir sig. Sviðsstjóri er formaður fagráðsins og heldur utan um starfsemi ráðsins. Eitt af hlutverkum fagráðs er að vera sviðsstjóra og skólastjóra til ráðgjafar í uppbyggingu og þróun námskeiða og námsefnis á viðkomandi sviði og yfirfara kennsluáætlun og markmiðalýsingar áfanga sviðsins og gera tillögur að uppfærslu eftir því sem við á.
Sviðsstjórar og fagstjórar Björgunarskólans árið 2024
Aðgerðasvið Ólafur Jón Jónsson adgerd@landsbjorg.is
Ferðamennsku- og rötunarsvið Tómas Eldjárn Vilhjálmsson ferdamennska@landsbjorg.is
Félagssvið Björgunarskólinn skoli@landsbjorg.is
Fjallabjörgunarsvið Gunnar Agnar Vilhjálmsson fjallabjorgun@landsbjorg.is
Fjallamennskusvið Jónas G. Sigurðsson fjallamennska@landsbjorg.is
Vorfundur sviðsstjóra er haldinn á hverju vori þar sem farið er yfir stöðu sviðanna af hverjum sviðsstjóra, þá hvað var gert yfir veturinn. Skólinn kemur inn á fundinn með málefni sem eru rædd, áherslur, stefnur, breytingar og fleira sem stefnt er að fyrir næsta vetur og/eða næstu árin.
Námskeiðasókn
Námskeiðssókn var góð á árinu, aðeins meiri en undanfarin ár eða um 4.200 nemendur sem sóttu námskeið á þeim 320 námskeiðum sem voru haldin. Í ár voru ekki nema 20 námskeið sem sett voru á dagskrá felld niður en árið 2023 voru það í heildina um 50 námskeið og árið þar á undan 100 námskeið. Þetta er frábær þróun en stefnt er að því að þessi tala verði sem minnst.
Skólinn hvetur enn og leggur áherslu á mikilvægi þess að einingar á sama svæði reyni að samræma óskir um námskeið og sameinist um þau. Kosturinn við slíka skipulagningu er að þátttakendur fá meira út úr námskeiðunum, auðveldara er að ná lágmarksfjölda og samstarf sem þetta hefur góð áhrif á samskipti eininga.
Til þess að komast á útkallsskrá hjá Slysavarnafélaginu Landsbjörg þarf einstaklingur að hafa lokið Kjarnanámskeiðum. Öll námskeið í kjarna eru gjaldfrjáls og eru í fjarnámi á þínum hraða eða með leiðbeinanda. Námskeiðin eru ætluð öllu félagsfólki, unglingadeildum, slysavarnadeildum og björgunarsveitum.
Námskeið í kjarna eru sex og þau eru eftirfarandi:
• Félagsfólk í starfi
• Fjarskipti, kjarni
• Fyrsta hjálp 1*
• Rötun, kjarni
• Ferðamennska, kjarni
• Öryggi og forvarnir í starfi
* 8 klst. verklegt.
Námskeið innan kjarna eru þau námskeið sem taka við af fyrri námslínu (Björgunarmanni 1)
Á árinu 2024 eins og árin á undan var það
Fyrsta hjálp 1 sem lang flestir félagar sóttu.
Fyrsta hjálp 1 417 nemendur
Félagsfólk í starfi 208 nemendur
Fjarskipti, kjarni 219 nemendur
Ferðamennska, kjarni 144 nemendur
Rötun, kjarni 182 nemendur
76 klst. Vettvangshjálp í óbyggðum
114
námskeið haldin innan eininga
350 nemendur sóttu fjarnám á þínum hraða
Um 105 nemendur sóttu fagnámskeið árið 2024
Um 65 nemendur sóttu endurmenntun, Vettvangshjálp í óbyggðum árið 2024
Um 65 nemendur sóttu leiðbeinendanámskeið árið 2024
Um 160 nemendur sóttu fjarnám með leiðbeinanda á netinu árið 2024
Um 350 nemendur sóttu fjarnám á þeirra hraða á netinu árið 2024
Um 55 nemendur sóttu námskeiðið Vettvangshjálp í óbyggðum árið 2024
Um 4.200 nemendur sóttu námskeið árið 2024
Um 35 námskeið voru haldin í fjarnámi á þínum hraða með 400 nemendum árið 2024
114 námskeið haldin á árinu innan eininga
Lengsta námskeið sem skólinn heldur er Vettvangshjálp í óbyggðum, það námskeið er 76 klst. Námskeiðið er vel sótt af félagsfólki SL og ferþaþjónustan óskar mikið eftir því. En hér er þátttaka nemenda seinustu þrjú ár bæði á heilu námskeiði og endurmenntun.
Fræðslukvöld
Fræðslukvöld skólans hafa gengið vel og eru komin til að vera á hverju skólatímabili en fræðslukvöld er viðburður sem þátttakendur félagsins fá frítt inn á. Vanalega er haldið eitt fræðslukvöld að hausti og tvö að vori ef tími gefst til. Náðist að halda tvö fræðslukvöld árið 2024 sem heppnuðust einkar vel og gaman að segja frá því að þau voru bæði frá tækjasviði skólans þetta árið. Fjöldi þátttakenda mætti bæði á staðinn og inn á beint streymi. En meðaltalsfjöldi þátttakenda, bæði á staðnum og í streymi, var um 100 manns. Fræðslukvöldin voru;
- Fræðslukvöld, Vélsleðar (vorönn)
- Fræðslukvöld, Buggy, fjór- og sexhjól (haustönn)
Ferðir
Björgunarskólinn styrkir sviðsstjóra á ráðstefnur, námskeið eða annað en hlutverk sviðsstjóra er að tryggja að kennsluefni viðkomandi fags sé uppfært reglulega í samræmi við þróun málaflokksins innanlands og á heimsvísu. Sviðsstjórar/fagstjórar eiga einnig að fylgjast með nýjungum í málaflokknum og vera í samskiptum við innlenda og erlenda samstarfsaðila í samvinnu við skólann Árið 2024 fóru einstaklingar/hópar á eftirfarandi ráðstefnur:
- ICAR - International Commission for Alpine Rescue
- World Extreme Medicine
- Fjarskiptaráðstefna í Svíþjóð
ICAR
ICAR var haldin í Thessaloniki í Grikklandi dagana 16.-19. október. Hópurinn samanstóð af 11 einstaklingum, sviðsstjórum, starfsmönnum skrifstofu og öðrum leiðbeinendum frá skólanum.
ICAR var stofnað árið 1948 og er með aðsetur í Sviss og starfa samtökin samkvæmt lögum þar í landi. Samtökin starfa á heimsvísu og meginmarkmið
þeirra er að fjallabjörgunarsamtök um allan heim
hafi umræðuvettvang til að bæta aðferðir og auka öryggi í tengslum við starf sitt í fjalllendi.
Innan ICAR starfa núna fimm meginnefndir.
• Terrestrial Rescue Commission - Fjallabjörgun
• Air Rescue Commission - Þyrlubjörgun
• Avalanche Rescue Commission - Snjóflóðabjörgun
• Alpine Emergency Medicine Commission - Sjúkranefnd
• Dog-Handlers - Hundahópur
Verklegi dagurinn var haldinn á Ólympusfjalli, fjalli guðanna. Að þessu sinni sá Hellenic Rescue Team að megninu til um undirbúning og framkvæmd ráðstefnunnar, en það eru regnhlífarsamtök björgunarsveita á svæðinu. HRT æfir mikið á Ólympusfjalli og árlega sinna þeir talsvert mörgum björgunum á og við fjallið.
Hópurinn var með einstaklinga inni á öllum nefndum ráðstefnunnar þannig að vel var fylgst með öllum fyrirlestrum innan allra nefndanna. ICAR ráðstefnan var heilt yfir fræðandi að þessu sinni og hún er mikilvæg fyrir okkur til að halda góðum tengslum við annað björgunarfólk frá öðrum löndum. Hún gerir starfsfólki og sviðsstjórum kleift að kynnast nýjungum í búnaði, aðferðafræði og að kynnast fólki. Ráðstefnan opnar möguleika á samskiptum við önnur björgunarsamtök og aðila innan þeirra víðsvegar um heiminn. Dagkrá ráðstefnunnar var vel skipulögð og eiga grísku fjallabjörgunarsamtökin HRT hrós skilið fyrir fína ráðstefnu og sérlega mikla gestrisni.
Kolbeinn Guðmundsson, sigmaður hjá LHG og félagi í Landsbjörg sýndi notkun á sigbúnaði í þyrlu við góðan orðstír á verklega deginum á ICAR.
World Extreme Medicine
Ráðstefnan World Extreme Medicine (WEM) er haldin ár hvert í Edinborg í Skotlandi og hefur verið haldin um árabil. Að þessu sinni fóru sviðsstjóri fyrstuhjálparsviðs og fagstjóri vettvangshjálparsviðs á ráðstefnuna ásamt starfmanni skrifstofu. Hún leiðir saman fólk með áhuga á neyðarhjálp við afar erfiðar aðstæður, hverjar svo sem þær eru og eru fyrirlestrar og vinnustofur mjög fjölbreyttar.
Góð tengsl hafa myndast á milli eiganda WEM og sviðsstjóra og starfsfólks SL en verið er að skoða samstarf þarna á milli. Mark, eigandi WEM, kom á ráðstefnuna Björgun, hélt fyrirlestur og var mjög áhugasamur um allt okkar starf og þann metnað sem fólkið í félaginu leggur í sjálfboðaliðastarf.
Fjarskiptaráðstefna
Fjarskiptaráðstefna var haldin í Kista í Stokkhólmi þann 19. nóvember en þar voru saman komin fulltrúar frá Norðurlöndunum að ræða framtíð Tetra-kerfisins og þá hvort eða hvernig það yrði í framtíðinni.
Hópurinn sem fór samanstóð af 14 einstaklingum héðan og þaðan úr viðbragðsgeiranum, Neyðarlínunni, Fjarskiptamiðstöð ríkislögreglustjóra, Landsneti, Isavia, Slökkviliði Höfuðborgarsvæðisins, Heilbrigðisstofnun Norðurlands eystra og Brunavörnum Suðurnesja, auk sviðsstjóra fjarskiptasviðs Björgunarskólans.
Slysavarnaskóli sjómanna
176
Slysavarnaskóli sjómanna var stofnaður árið 1985 og er í eigu Slysavarnafélagsins Landsbjargar. Hlutverk skólans er að halda uppi öflugu fræðslustarfi handa sjómönnum og öðrum í haftengdri starfsemi. Kennslan fer að mestu fram um borð í skólaskipinu Sæbjörg, sem er sérútbúið til verklegrar þjálfunar í raunverulegum aðstæðum. Þar fá nemendur hagnýta reynslu í sjóbjörgun, slökkvistörfum, skyndihjálp og öðrum öryggisviðbrögðum sem skipta sköpum á sjó.
Árangur í slysavörnum sjómanna
Námskeiðshald á árinu
Slysavarnaskóli sjómanna stóð fyrir samtals 176 námskeiðum á árinu sem 2.545 nemendur sóttu. Þetta svipar til fyrri ára þó fjölgun sé frá fyrra ári. Taflan hér að neðan sýnir yfirlit yfir námskeið skólans árin 2023 og 2024.
Öryggisfr. STCW A-VI/1-1, 1-2, 1-3 & 1-4
Endurmenntun öryggisfr. STCW A-VI/1 825
eldvarna
Líf- og léttbátar utan hrað STCW A-VI/2-1
Hraðskreiðir léttbátar STCW A-VI/1
Endurm. STCW A-VI/1, A-VI/2-1, A-VI/3
námskeið árið 2024 2.545 nemendur árið 2024 68.306 nemendur frá upphafi Frá stofnun Slysavarnaskóla sjómanna árið 1985 til loka árs
Árið 2024 er níunda árið án banaslysa meðal íslenskra sjómanna, árangur sem hefur vakið athygli á alþjóðavísu. Hann er tilkominn vegna fjölmargra þátta, þar á meðal betri veðurspáa, aukins eftirlits og þróunar í skipum og búnaði. Slysavarnaskóli sjómanna hefur gegnt lykilhlutverki í að efla öryggisvitund og þjálfa sjómenn í réttum viðbrögðum við hættu. Að lokum er það þó fyrst og fremst áhöfnunum sjálfum að þakka.
Sérnámskeið
haldin 4.325 námskeið sem 68.306 manns hafa sótt.
Námskeið Nemendur Námskeið Dagar Nemendur Námskeið
Fjarnám í þróun
Slysavarnaskóli sjómanna hefur unnið markvisst að því að draga úr viðverutíma nemenda í kennslustofu með aukinni notkun fjarnáms, sem skiptist í fjarkennslu og vefnám. Sum námskeið fara nú alfarið fram í rauntíma með fjarkennslu, á meðan önnur sameina vefnám og staðnám, þar sem verklegar æfingar fara fram um borð í skólaskipinu Sæbjörgu. Sveigjanlegir kennsluhættir hafa mælst vel fyrir meðal nemenda, og stefnir skólinn á að efla fjarnám enn frekar til að mæta þörfum sjómanna um allt land.
Áhafnanámskeið
Á árinu voru haldin sex námskeið fyrir áhafnir, þar af fimm í Reykjavík og eitt á Siglufirði. Námskeiðin í Reykjavík voru hefðbundin endurmenntun en þær áhafnir höfðu áður sótt námskeið fyrir fimm árum um borð í sínum skipum. Námskeiðið á Siglufirði fór fram um borð í þeirra skipi og byggði á þeim öryggis-, björgunar-, slökkvi- og skyndihjálparbúnaði sem þar er til staðar.
Slysavarnaskóli sjómanna hefur um árabil boðið upp á endurmenntunarnámskeið um borð í skipum, sem hefur mælst vel fyrir hjá þeim áhöfnum er það nýta.
Alþjóðasamstarf og heimsóknir
Slysavarnafélagið Landsbjörg er aðili að alþjóðasamtökum sjóbjörgunarskóla (IASST) og sótti skólastjóri ársfund samtakanna í Riga. Að auki tók skólastjóri þátt í fundi undirnefndar
Alþjóðasiglingastofnunarinnar (IMO) um heildarendurskoðun STCW-samþykktarinnar.
Skólinn leggur mikla áherslu á samskipti við aðra slysavarnaskóla og hefur því verið þátttakandi í Erasmus+ starfsmenntaáætlun Evrópusambandsins. Á árinu heimsóttu sex starfsmenn tvo skóla, EUC Nordvest í Danmörku og Meriturva í Finnlandi. Þessar heimsóknir veita innsýn í starf annarra þjóða á þessu sviði og gefa kost á samanburði við okkar eigin starfshætti.
Á árinu fékk skólinn fjölmargar heimsóknir frá ýmsum aðilum, þar á meðal sendifulltrúum EES í samgöngumálum á vegum innviðaráðuneytisins, fulltrúum alþjóðasamtaka sjóbjörgunarsveita (IMRF) og nokkrum deildum Slysavarnafélagsins Landsbjargar. Gestirnir fengu kynningu á starfsemi skólans og nýttu að hluta til búnað og aðstöðu hans til æfinga.
Ráðstefnur og viðburðir
Starfsmenn skólans tóku virkan þátt í nokkrum ráðstefnum um öryggismál á árinu. Stærsta þeirra var Björgun, alþjóðleg ráðstefna Slysavarnafélagsins Landsbjargar, sem haldin var í Hörpu. Að auki var farið á forvarnaráðstefnu VÍS og Sjávarútvegsráðstefnuna, sem gaf menntun sjómanna sérstakt vægi.
Skólinn hefur einnig verið virkur þátttakandi í fagráði siglinga og setið öryggisfundi hjá Samtökum fyrirtækja í sjávarútvegi (SFS) og Samtökum ferðaþjónustunnar (SAF). Þetta endurspeglar þann mikla áhuga sem er í samfélaginu á öryggismálum sjómanna.
Á alþjóðavísu tók Slysavarnaskóli sjómanna þátt í erlendum verkefnum, þar á meðal IFISH, ráðstefnu um öryggi og heilsu fiskimanna um allan heim.
Stuðningur og endurnýjun búnaðar
Á árinu bárust skólanum nokkrar rausnarlegar gjafir. Faxaflóahafnir héldu áfram að styðja skólann með niðurfellingu hafnargjalda, eins og þeir hafa gert frá upphafi skólastarfsins í Reykjavíkurhöfn. Tryggingafélagið VÍS ætlaði að færa skólanum tíu flotvinnubúninga að gjöf, en afhendingu hefur seinkað vegna tafar hjá framleiðanda. Þetta er í fimmtánda sinn sem VÍS styrkir skólann. Viking Björgunarbúnaður gaf skólanum gúmmíbjörgunarbáta til stuðnings við starfsemina, og Landstjarnan færði skólanum mikilvægan skyndihjálparbúnað. Að auki fékk skólinn ýmsan annan búnað frá útgerðum og einstaklingum, sem mun nýtast vel í kennslu og þjálfun.
Til viðbótar þessum stuðningi var nokkuð um endurnýjun á kennslubúnaði á árinu. Meðal nýrra tækja eru grjónadýna, fallvarnabúnaður, hnoðbarmur, köfunarbúnaður og AED flóttatæki. Auk þess var hefðbundin endurnýjun á slökkvibúningum og flotgöllum. Þrátt fyrir að skólinn sé vel tækjum búinn er enn margt á óskalistanum.
Skólanefnd og starfsmannahald
Skólanefnd Slysavarnaskóla sjómanna hélt einn fund á árinu en nefndina skipa Gunnar Tómasson formaður, Árni Sverrisson, Valmundur Valmundsson, Margrét Gunnarsdóttir og Hilmar Snorrason. Á fundinum var farið yfir starfsemi skólans á árinu, framtíðarsýn og árangursmarkmið.
Í árslok voru starfsmenn eftirfarandi: Bogi Þorsteinsson skólastjóri, Bjarni Þorbergsson kennari, Fróði Jónsson kennari, Stefán Smári Skúlason kennari, Kjartan Thor Pálsson kennari, Ingimundur Valgeirsson verkefnastjóri, Sigríður Tómasdóttir skrifstofumaður, Pétur Ingjaldsson yfirvélstjóri og Vidas Kenzgaila ræstingar. Steinunn Einarsdóttir lét af störfum
á árinu en hún hafði starfað sem kennari við skólann frá árinu 2016 og er henni þökkuð góð störf og framlag til skólans.
Auk fastra starfsmanna komu sérfræðingar frá ýmsum stofnunum að kennslu á sérsviðum. Læknar og hjúkrunarfólk frá LHS sáu um námskeið í sjúkrahjálp um borð í skipum, en í lok árs tók nýr kennari við þeirri kennslu. Sigmenn LHG kenndu þyrlubjörgun og slökkviliðsmenn SHS aðstoðuðu við verklegar æfingar á slökkviæfingasvæðinu Elju, sem skólinn deilir með slökkviliði höfuðborgarsvæðisins.
Björgunarsveitir
Slysavarnadeildir
Unglingasveitir
Aðgerðamál
Aðgerðamál 2024
Mynd 1 – Yfirlit yfir aðgerðir björgunarsveita 2024¬¬¬ – með hálendisvakt og þjónustuverkefnum.
Árið 2024 voru aðgerðir björgunarsveita félagsins samtals 1.166 sem er yfir meðaltali áranna 2005 – 2023. Útköllum fækkar um 80 á milli áranna 2023 og 2024. Á sama tíma var talsverður erill í kringum eldvirkni við Grindavík eins og hafði verið á árunum þar á undan. Þær tölur sem hér eru settar fram hér eiga eingöngu við um F1-F4 aðgerðir björgunarsveita sem boðaðar voru af Neyðarlínu. Alls er skráð 161 þjónustuverkefni á árinu á lægsta forgangi (F4). Flest þeirra eru lokanir fjallvega fyrir Vegagerðina til að koma í veg fyrir óþarfa ófærðarútköll. Á árinu 2023 voru skráð 233 þjónustuverkefni sem bendir til að tíðarfarið hafi verið betra á árinu 2024 heldur en árið 2023.
Mynd 2 - Yfirlit yfir aðgerðir björgunarsveita 2005 - 2024. Meðaltal er reiknað af samtölu 2005-2023.
Mynd 4 – Yfirlit yfir útköll björgunarsveita 2024 án Hálendisvaktar.
Mynd 5 – Yfirlit yfir þjónustuverkefni björgunarsveita 2024.
Alls fóru björgunarsveitir Slysavarnafélagsins Landsbjargar í 1.038 F1,F2 og F3 aðgerðir á árinu 2024. F1 útköll eru forgangsútköll þar sem líf liggur við og F2 útköll eru brýn útköll þar sem bregðast þarf fljótt við. Algengt er að t.d. leitir að fólki séu boðaðar út sem F2. Önnur verkefni björgunarsveita þar sem viðbragðshraði er ekki nauðsynlegur eru boðuð út á F3.
Aðgerðir Slysavarnafélagsins Landsbjargar
Mynd 6 - Yfirlit yfir F1-F3 aðgerðir björgunarsveita 2005 – 2023.
Slysavarnaverkefni á hálendisvakt björgunarsveita eru ekki talin með í ofangreindum tölum enda er sérstök grein gerð fyrir þeim verkefnum að undanskildum útköllum (F1-F3) sem björgunarsveitir á hálendisvakt sinntu. Þau eru talin með enda hefði þurft að boða björgunarsveitir út vegna þeirra ef hópar hefðu ekki þegar verið á hálendinu. Lægsti forgangur í boðunum björgunarsveita er F4, en slík verkefni eru oft kölluð þjónustuverkefni og er sérstök grein gerð fyrir þeim verkefnum síðar í þessari samantekt.
Áhrif ferðamanna á fjölda útkalla
Ferðamenn og útköll
Mynd 7 – Samanburður á fjölda ferðamanna og fjölda útkalla björgunarsveita 2001 – 2024.
Mikil fjölgun ferðamanna á Íslandi virðist ekki hafa mikil áhrif á heildarfjölda útkalla. Vissulega hafa ferðamenn haft mikil svæðisbundin áhrif til skamms tíma, en með mótvægisaðgerðum og slysavörnum hefur á flestum stöðum tekist að milda áhrifin. Fjöldi útkalla segir þó ekki alla söguna. Björgunarsveitir eru í dag að kljást oftar við hörð útköll á borð við umferðarslys, slys í vetrarferðum yfir hálendið, sjálfheldur og fall í fjalllendi, slys í ám og vötnum og sjávarháska í fjörum. Dettifoss, Reynisfjara, Brúará, Rauðafellsgjá, Hvítá, Svartifoss og Stuðlagil eru að mati Slysavarnafélagsins Landsbjargar sérstakir staðir sem þarf að huga að vegna hærri slysatíðni.
Eftirfarandi graf sýnir fylgni fjölda ferðamanna í samhengi við fjölda útkalla og er ljóst að tíðarfarið hefur mun meiri áhrif á fjölda útkalla heldur en fjöldi ferðamanna. Sýna árin 2015 og 2016 og svo aftur 2020-2022 glögglega að fjöldi ferðamanna hafa ekki afgerandi áhrif á fjölda útkalla.
Mynd 8 – Samanburður á fjölda ferðamanna og fjölda útkalla björgunarsveita 2001 – 2024.
Fylgni veðurfars og fjölda ferðamanna má einnig sjá á eftirfarandi grafi sem sýnir fjölda þjónustuverkefna fyrir Vegagerðina þar sem björgunarsveitir hafa aðstoðað við lokum helstu heiða, mest á þjóðvegi 1. Mynd 9 – Samanburður á fjölda ferðamanna og vegalokana fyrir Vegagerðina 2014 – 2024.
Vettvangsliðar björgunarsveita
Um árabil hafa björgunarsveitir sinnt vettvangsþjónustu í sínu nær umhverfi, sem sjúkrabílar sinna allra jafna. Um er að ræða viðbragð við bráðaveikindum og slysum á svæðum þar sem langt er í næsta sjúkrabíl eða lækni. Ekki er að sjá að fjölgun ferðamanna hafi marktæk áhrif á fjölda útkalla vettvangsliða nema helst á 200 km kafla milli Kirkjubæjarklausturs og Hornafjarðar þar sem björgunarsveitir hafa á undanförnum árum sinnt umferðaslysum sem fyrsta viðbragð. Engum öðrum björgum er þar til að dreifa og ljóst að hraðakstur á bágbornum vegum og slæm færð færa björgunarsveitum mörg verkefni sem ættu að vera utan verksviðs þeirra.
Vettvangsliðar- aðgerðir
Mynd 13 - Yfirlit aðgerða sem vettvangsliðar björgunarsveita sinna.
Þjónustuverkefni
Þjónustuverkefni - F4 - 2024
Mynd 10 - Yfirlit þjónustuverkefna eftir svæðum björgunarsveita – án gosvakta.
Til viðbótar við útköll sinna björgunarsveitir ýmsum greiddum þjónustuverkefnum þar sem sérþekking, þjálfun og sérhæfður búnaður nýtist. Almennt séð eru þessi verkefni leyst af nauðsyn þar sem engum öðrum er til að dreifa til að leysa verkefnið.
Löng hefð hefur verið fyrir því að björgunarsveitir þjónusti t.d. útgerðir, raforkufyrirtæki og sveitarfélög gegn greiðslu. Einnig aðstoða björgunarsveitir tryggingarfélög oft við verðmætabjörgun. Í dreifbýlinu aðstoða sumar björgunarsveitir starfsfólk kirkjugarða við að taka grafir. Árið 2014 gerðu Slysavarnafélagið Landsbjörg og Vegagerðin með sér samkomulag um lokun vega og hefur það gengið vel. Aukinn ferðamannastraumur að vetrarlagi á árunum eftir hrun
hefði getað leitt til mikils álags hjá björgunarsveitum ef þetta verkefni hefði ekki komið til.
Ljóst er að forvarnir með lokun vega þegar líkur eru að færð muni spillast, hefur fækkað útköllum björgunarsveita umtalsvert. Veður og færð hafa mikil áhrif á fjölda þjónustuverkefna milli ára.
Aðgerðir á sjó
Á árinu 2024 voru skráðar 203 aðgerðir á sjó samanborið við 170 aðgerðir á árinu 2023.
Algengustu verkefnin á sjó voru vegna vélarvana báta. Einnig var nokkuð um bátsströnd og slys á sjómönnum. Einnig kemur fyrir að bátar hverfi úr sjálfvirkri tilkynningarskyldu og eru slík atvik ávallt tekin alvarlega. Neyðarsólir á lofti eru einnig teknar alvarlega og er ávallt leitað þar til búið er að útiloka að um sjófarendur í neyð sé að ræða.
Eftirfarandi er yfirlit yfir útköll björgunarskipa félagsins. Vera má að það veki athygli að útköll björgunarskipa eru færri en útköll á sjó hér fyrir ofan. Skýringin er sú að leitir á landi kalla oft á bjargir á sjó, annað hvort til leitar eða flutning á mannskap og er þá oft notast við harðbotnabáta og slöngubáta til viðbótar við stóru björgunarskipin.
Aðgerðir björgunarskipa
Mynd 11 - Sjá má að aðgerðum björgunarskipa er misdreift yfir landið en til samans mynda þau þéttriðið öryggisnet kringum landið.
Mynd 11 - Sérstaklega er haldið utan um tölfræði björgunarskipa félagsins.
Björgunarskip Slysavarnafélagsins voru 13 talsins á árinu 2024 og eru staðsett þar sem slysahætta vegna sjósóknar er talin mest. Sérstakir sjóðir sjá um rekstur skipanna, samvinnuverkefni félagseininga á stöðunum, en Björgunarbátasjóður greiðir laun umsjónarmanns í landi þar og meiri háttar viðgerðir.
Mynd 12 - Sjá má að aðgerðum björgunarskipa er misdreift yfir landið,
Framlag sjálfboðaliðans árið 2024
2501 björgunarmenn voru skráðir í aðgerðir á árinu 2023 og mættu þeir 13.034 sinnum. Á
árinu 2024 fækkaði þeim einstaklingum sem tóku þátt í aðgerðum niður í 2.391 og mættu þeir 11.574 sinnum.
Mynd 14 – Fjöldi einstaklinga sem mæta í útköll og meðal fjöldi útkalla á einstakling.
Að meðaltali er hvert útkall um 3 klst. Miðað við fjölda þeirra sem mæta í útkall má því áætla að framlag sjálfboðaliðans hafi verið að lágmarki um 34.000 klukkustundir í útköllum á árinu. Að baki hverri klukkustund í útköllum eru síðan um 8,5 klst í viðhaldi búnaðar, þjálfun, æfingum og félagsstarfi. Varlega áætlað má því búast við að heildarframlag björgunarsveitafólks hafi verið um 300.000 klukkustundir á árinu. Mestu munar um að eldgosaviðbragð er komið í nokkuð fastar skorður og minni þörf á miklum mannskap í fyrstu viðbrögðum þegar byrjar að gjósa. 2.145
Einstaklingar (vinstri ás) Fjöldi mætinga
Linear (Einstaklingar (vinstri ás)) Linear (Fjöldi mætinga)
Mynd 15 – Fjöldi sem tekur þátt í útköllum.
Björgunarsveitastarf virðist höfða meira til karla en kvenna. Kynjahlutföllin eru þó hægt og bítandi að skríða í rétta átt, en langt er í land þar til að þau verði jöfn í starfi félagsins.
Fjöldi eftir kyni
Karlar Konur
Mynd 16 – Fjöldi sem tekur þátt í útköllum.
Fjöldi eftir kyni - hlutfall
Fjöldi eftir kyni - hlutfall
Karlar Konur
Mynd 15 – Hlutfall eftir kyni - þau sem taka þátt í útköllum.
Konurnar virðast vera að sækja í sig veðrið hvað varðar hlutfallslega þátttöku í útköllum eins og má sjá á grafinu hér fyrir neðan.
Útköll eftir kyni - hlutfall
Útköll eftir kyni - hlutfall
Karlar útköll Konur útköll
Mynd 16 – Hlutfall eftir kyni eftir fjölda útkalla.
Ráðstefna aðgerðastjórnenda
Ráðstefna aðgerðastjórnenda er árviss viðburður þar sem aðgerðastjórnendur Slysavarnafélagsins Landsbjargar koma saman til skrafs og ráðagerða. Sum árin horfa aðgerðastjórnendur inn á við og skeggræða eigið skipulag. Önnur ár er öðrum viðbragðsaðilum boðið að koma á ráðstefnuna og þá eru áherslur umræðunnar samstarf viðbragðsaðila. Ráðstefnan hefur verið haldin ár hvert frá 2015 utan messufalls 2021 vegna Covid.
Fjöldi SL Fjöldi aðrir
Mynd 4 – Þátttaka aðgerðastjórnenda á ráðstefnu aðgerðastjórnenda.
Alls hafa 287 aðgerðastjórnendur tekið þátt í ráðstefnunni og þar af 40 frá samstarfsaðilum Slysavarnafélagsins Landsbjargar. Alls hafa 709 mætt á ráðstefnuna frá því hún var fyrst haldin árið 2015. Að meðaltali hefur hver aðgerðastjórnandi mætt að 2,5 sinnum á ráðstefnuna. Ráðstefnan 2024 var haldin að Smyrlabjörgum og var að vanda vel sótt.
Ráðstefna aðgerðastjórnenda- Mæting
Mynd 15 – Hversu oft hafa aðgerðastjórnendur mætt á ráðstefnu aðgerðastjórnenda.
Stærstu aðgerðir ársins 2024 – 20 manns eða fleiri
Jarðhræringar, kvikuhlaup og eldgos við Grindavík voru fyrirferðarmikil á árinu og er það framhald frá því að atburðarásin hófst á Suðurnesjum.
Talsvert var um krefjandi aðgerðir á árinu. Til dæmis voru slys vegna snjóflóða í útivist tíð á árinu sem er mikið áhyggjuefni því snjóflóðavettvangar geta verið afar krefjandi vegna hættu á eftir flóðum. Einnig er hætta á að björgunarfólk verði útsett fyrir snjóflóðum annaðhvort á leiðinni til eða frá vettvangi.
Nokkuð bar á drukknunum í straumvatni á árinu og eru slíkir björgunarvettvangar einnig varasamir.
Nafn aðgerðar Svæði Forgangur Fjöldi Hófst
VST Eldgos, janúar Höfuðborgarsvæðið F1 509 14. jan.
Eldgos 22. ágúst
Suðurnes F3 322 29. maí
Kerlingafjöll - tveir fastir í helli Suðurland F1 291 5. ág.
Leit að manni, féll í sprungu Suðurnes F2 285 10. jan.
Leit að manni við Öskjuhlíð Höfuðborgarsvæðið F2 20 6. jan.
Nafn aðgerðar Svæði Forgangur Fjöldi Hófst
Nafn aðgerðar Svæði Forgangur Fjöldi Hófst
Náttúruhamfarir
1. janúar - Seyðisfjörður
Ekki þurfti að bíða lengi eftir því að náttúran knúði dyra á árinu. Fyrsta dag ársins var lýst yfir
óvissustigi vegna mikilla rigninga í Seyðisfirði og tilheyrandi skriðuhættu. Veðurstofa Íslands ákvað í framhaldinu að rýma undir Strandartindi. Einnig var vegum lokað. Rýmingu var síðan aflétt síðar um daginn þegar hætta var liðin hjá.
10. janúar - Grindavík
Í Grindavík féll maður í sprungu sem hafði opnast í jarðhræringunum sem fylgdu kvikuhlaupi við nýlegt íbúðarhús. Um var að ræða verktaka sem var að vinna við að fylla í sprungu sem hafði opnast í húsagarði í nýju hverfi í Grindavík. Víðtæk leit var gerð að manninum án árangurs.
13. janúar - Grindavík
Ríkislögreglustjóri í samráði við lögreglustjórann á Suðurnesjum tók ákvörðun um að brottflutning úr Grindavík meðan unnið væri að því að meta hættur í bænum m.t.t. þeirra breytinga sem urðu á sprungum vegna jarðhræringa undanfarna daga. Íbúum var gert að vera búnir að yfirgefa bæinn fyrir kl. 19 mánudaginn 15. janúar 2024. Bærinn var rýmdur áður en til þessa kom þegar næsta gos hófst daginn eftir.
14. janúar - Grindavík
Snemma morguns opnaðist jörð aftur nálægt Hagafelli norðan við Grindavík. Sprungan sem opnaðist var allt að fjórir kílómetrar að lengd en fljótlega opnaðist einnig sprunga innan varnagarðs. Fóru þrjú hús undir hraun áður en hætti að gjósa. Veitukerfi urðu fyrir hnjaski og varð af þeim sögum heitavatns- og rafmagnslaust í bænum. Öll gosvirkni var hætt á miðnætti 16. janúar.
24. janúar - Landið
Veðurstofan spáði sunnan 15-28 m/sek. víða um land. Gul veðurviðvörun var meira og minna yfir öllu landinu og appelsínugul veðurviðvörun sett á Norðurland eystra og Austurland að Glettingi. Rok og slagveðursrigning færðist yfir landið og á sumum svæðum fylgdi ísing, einna helst á Vestfjörðum. Eldingum var spáð með skilunum. Á Austurlandi var spáð talsverðu roki og sviptivindum á heiðum, yfir 30-35 m/sek.
Vegagerð upplýsti að vegurinn um Mývatns- og Möðrudalsöræfi yrði lokaður og gætu Öxnadalsheiði, Fjarðarheiði og Vatnsskarð eystra lokast með stuttum fyrirvara. Betur fór en á horfði.
31. janúar - Suðurnes
Talsvert óveður gerði á Suðurnesjum með tilheyrandi ófærð. Mikið var um fasta bíla og samgöngutruflanir.
6. febrúar - Tröllaskagi
Tilkynnt var um aðila sem hafði ekið inn í nýfallið snjóflóð á Ólafsfjarðarvegi við Ólafsfjarðarmúla, á leið sinni frá Ólafsfirði til Dalvíkur. Einnig var tilkynnt um bíla sem voru fastir
Dalvíkurmegin við flóðið. Í ljós kom þegar björgunarsveitir komu á vettvang að um var að ræða tvö snjóflóð. Vegfarendur voru ferjaðir til byggða og Vegagerðin fór í að ryðja leið gegnum flóðin.
8. febrúar - Grindavík
Í kjölfar 30 mínútna skjálftavirkni norðaustan við Sýlingarfell hófst eldgos kl. 6:03. Búið var að virkja rýmingu Grindavík og nágrenni áður en gosið hófst og lauk rýmingu um 6:30. Gosið var á sömu slóðum og gaus 18. desember og var sprungan um þriggja km löng, frá Sundhnúk í suðri til austurenda Stóra-Skógfells. Eldgosið rauf Grindavíkurveg og hitaveitulögn sem þjónaði Suðurnesjum. Það breyttist tímabundið í lítið sprengigos þegar kvika komst í grunnvatn. Gosstrókarnir náðu um 50-80 m hæð og gosmökkurinn upp í um þriggja km hæð.
2. mars - Grindavík
Kl. 16:00 voru viðbragðsaðilar boðaðir út vegna yfirvofandi eldgoss þar sem merki um óróa höfðu mælst í jörðinni. Um 50 mínútum síðar var rýmingu Grindavíkur lokið. Sólarhring síðar var rýmingu aflétt þar sem engin merki um yfirvofandi eldgos mældust.
2. mars – Seyðisfjörður
Tilkynnt var um snjóflóð í Stafdal við skíðasvæði ofan Seyðisfjarðar laust eftir klukkan fjögur.
Tveir voru á svæðinu þegar flóðið féll og lenti annar þeirra undir. Björgunarsveitir voru strax ræstar út og aðgerðastjórn í umdæminu var virkjuð sem og samhæfingarstöð Almannavarna.
Um klukkan 16:30 var viðkomandi fundinn og laus undan flóðinu með aðstoð félaga síns. Hann var í kjölfarið fluttur undir læknishendur. Viðbragðsaðilar voru þá kallaðir til baka, rétt um klukkan 16:40.
16. mars - Grindavík
Klukkan 20:23 þann 16. mars hófst gos milli Stóra-Skógfells og Hagafells. Sprungan var 3,5 kílómetra löng og rann hraun til vesturs og suðurs til Suðurstrandavegar. Varnargarðar beindu hrauninu frá Grindavík. Á fimmta degi gossins hafði virknin einangrast í 7-8 gígum en í lok mars var einungis virkni í tveimur gígum. Hraunið fyllti Melhólsnámu þar sem sótt hafði verið efni í varnargarða. Í byrjun apríl var virkni í einum gíg sem fjaraði út í byrjun maí. Sem fyrr kviknuðu gróðureldar í mosa og lággróðri sem slökkvilið vann í að slökkva. Talsverð gasmengun fylgdi gosinu og mældist einna mest á tímabili í Höfnum þar sem íbúum var ráðlagt að halda sig innandyra og loka gluggum. Gasmengun mældist einnig í Grindavík og Reykjanesbæ.
Ágangur ferðamanna að gosinu var talsvert mikill.
Aðkoma björgunarsveita var talsverð að þessu gosi. Svæðisstjórn björgunarsveita mannaði aðgerðastjórn með öðrum viðbragðsaðilum og björgunarsveitir sinntu ýmsum verkefnum, t.d. drónaeftirliti, lokunarpóstum og annarri tilfallandi aðstoð.
20. mars - Norðanverðir Vestfirðir
Óvissustigi var lýst yfir vegna snjóflóðahættu í Súðavíkurhlíð og á Flateyrarvegi. Ekki kom til boðunar björgunarsveita. Degi síðar var bætt við rýmingu á reit 9 (Steiniðjureit) á Ísafirði.
23. mars – Norðurland eystra
Veðurstofa Íslands lýsti yfir óvissustigi vegna snjóflóðahættu á Norðurlandi eystra. Mörg nokkuð stór snjóflóð féllu á svæðinu á meðan á veðrinu stóð.
30. mars – Snjóflóð í Fnjóskadal
Fjórir lentu í snjóflóði á Þveráröxl í Fnjóskadal. Tveir til þrír flutu ofan á flóðinu og einn grófst undir í smá tíma en félagar hans náðu að grafa hann upp úr flóðinu. Björgunarsveitir voru kallaðir út ásamt öðrum viðbragðsaðilum og sóttu að fólkinu sem var í 250 metra hæð og ekki var auðsótt að komast að því fótgangandi. Mikil snjóflóðahætta var á og við vettvang og
samkvæmt mati Veðurstofu var hætta á flóðum alveg niður á vegi í Fnjóskadal. Talsverðan mannskap þurfti til að koma fjórum þolendum niður til byggða á öruggan máta.
2. apríl – Dalvík
Snjóflóð fellur í Böggvisstaðafjalli. Talið var að átta hafi verið í hóp og fjórir lent í flóðinu. Eftir skoðun var ljóst að enginn hafði lent í flóðinu og verkefnið því afturkallað.
6. apríl – Norðurland eystra og Austurland
Óvissustigi var lýst yfir vegna snjóflóðahættu á Norðurlandi eystra og hættustigi var lýst yfir
á Seyðisfirði og Neskaupstað.
12. apríl – Snjóflóð í Fljótum
Vegfarandi tilkynnti Neyðarlínu um snjóflóð í Fljótum og á sama tíma var tilkynnt um marga bíla í vandræðum í talsverðu óveðri. Í ferilvöktun mátti sjá Tetra talstöð frá björgunarsveit rétt hjá þar sem tilkynnt hafði verið um flóðið. Ekki náðist í umráðamann talstöðvarinnar og var því óttast um afdrif hans. Var því ákveðið að boða út björgunarsveitir bæði frá Tröllaskaga og Skagafirði. Eftir nokkra stund náðist samband við björgunarsveitarmanninn á vettvangi sem hafði ekki heyrt í talstöðinni vegna veðurhamsins. Það tók björgunarsveitir nokkra stund að aðstoða fasta bíla í ófærðinni og kom í ljós þegar verkefninu var lokið og hægt var að meta aðstæður að ekki hafði fallið snjóflóð.
29. maí – Kvikuhlaup í Grindavík
Eldgos hófst norðaustan við Sýlingarfell þegar 1-2 kílómetra sprunga opnaðist og varð um 3,5 km löng. Gosið var talið það stærsta af eldgosunum á Sundhnúkagígaröðinni. Talsvert dró úr gosinu eftir fyrstu klukkustundinar og rennsli hrauns, sem rann aðallega til suðurs, hægðist. Þann 4. júní minnkaði virknin verulega og fór úr tveimur gígum í einn. Í gosinu eyðilögðust rafmagnsmöstur og fór rafmagn af Grindavík. Einnig fór hraun yfir Grindavíkurveg og Nesveg.
3. júní – Landið
Lýst var yfir óvissustigi vegna afar slæmrar veðurspár og búið að setja á gular eða appelsínugular veðurviðvaranir á, í öllum landshlutum og útlit fyrir að vegir myndu lokast. Spáð var hvassri /allhvassri norðanátt og ofankomu og snjó. Einhverjar truflanir urðu á samgöngum og raforkukerfum, sérstaklega á Suðausturlandi. Atburðir af þessu tagi eru ekki algengir að sumarlagi en geta gerst á tíu ára fresti að jafnaði.
27. júlí – Hlaup í Skálm
Rafleiðni mældist í Skálm sem og hlaupórói. Almannavarnir lýstu yfir óvissustigi þegar vatn fór að flæða yfir þjóðveg 1. Björgunarsveitir sinntu lokunum þar til flóðið rénaði.
21. ágúst – Hlaup í Skaftá
Lýst var yfir óvissustigi vegna mögulegs hlaups niður Skaftá. Líklegast þótti að það hlypi úr vestari Skaftárkatli og eru þau hlaup yfirleitt minni en þau sem koma úr þeim austari. Áætlað
var að rennsli væri 500-800 m3/sek. og gæti slíkt flóð valdið vandræðum í samgöngum í Skaftárdal. Frá því að óvissustigi var lýst minnkaði rennsli í Skaftá og þegar vatnsmagn í ánni var orðið svipað og það var áður en hlaup hófst 20. ágúst var óvissustigi aflýst. Ekki liðu nema
12 mánuðir frá seinasta hlaupi - algengast að 2-3 ár séu á milli hlaupa frá eystri Skaftárkatli. Óvenju langt er frá seinasta hlaupi úr vestari Skaftárkatlinum, sem hljóp síðast haustið 2021.
22. ágúst – Eldgos í Grindavík
Gosið sem hófst að kvöldi fimmtudagsins 22. ágúst 2024 var stærsta eldgosið á Sundhnúkagígaröðinni til þess tíma. Í upphafi eldgossins var áætlað að hraunflæði hafi verið um 1.5002.000 m3/sek. Flatarmál hraunbreiðunnar varð rúmlega 15 km2.
Við upphaf eldgossins rann hraun nærri gönguleið sunnan Voga og sunnan Reykjanesbrautar Þar fannst virk sprengja og var hún sprengd af sprengjusérfræðingum Landhelgisgæslu Íslands. Svæðið sunnan Voga og Reykjanesbrautar hefur verið sprengjuleitað í gegnum tíðina. Það er þrátt fyrir það mengað af virkum og óvirkum sprengjum sem geta valdið manntjóni ef þær springa en hiti eða hreyfingar geta haft þar áhrif. Staðsetning innan 300 metra frá miðpunkti stórrar sprengju getur valdið manntjóni. Á svæðinu eru fallbyssukúlur, sprengjuvörpur (Mortar) og æfingasprengjur. Þurftu björgunarsveitir því á tímabili að sinna gæslu og beina fólki frá hættusvæðinu.
23. ágúst – Tröllaskagi
Lýst var yfir óvissustigi vegna mikillar rigningar á Tröllaskaga og aukinnar skriðuhættu. Skriðuhætta var nokkur og eining var hætta á að ár flæddu yfir bakka sína. Vegagerðin lokaði Siglufjarðarvegi frá Hrauni að Strákagöngum vegna grjóthruns. Björgunarsveitir voru í ýmsum verkefnum.
Daginn eftir færðist þungi vatnsveðursins austurfyrir og var eitthvað vatnstjón á Húsavík og aðstoðuðu björgunarsveitir íbúa vegna þessa.
25. ágúst – Íshrun í Breiðamerkurjökli
Fjöldi björgunarsveita var kallaður til vegna íshruns í Breiðamerkurjökli. Fyrstu fréttir bentu til að fólk hefði lokast inni í íshelli en síðar kom í ljós að „ísbogi“ hafði hrunið yfir hóp. Einn lést og einn slasaðist. Alls tóku rúmlega 200 björgunarmenn þátt í aðgerðinni.
9. september – Vestfirðir, Norðurland eystra og vestra og Austurland
Lýst var yfir óvissustigi vegna appelsínugulrar veðurviðvörunar fyrir Vestfirði, Norðurland eystra og vestra og Austurland. Ekki kom til boðunar björgunarsveita enda virðist vera að viðvaranir Almannavarna, Veðurstofu og Vegagerðar dragi úr líkum á að vegfarendur lendi í vandræðum.
9. september – Askja
Óvissustigi var lýst yfir þar sem breytinga varð vart í vöktun. Landris jókst og var því talin ástæða til að auka vöktun og yfirfara áætlanir. Ekki kom til virkjana björgunarsveita.
7. nóvember – Tröllaskagi
Veðurstofan gaf út appelsínugula veðurviðvörun á Norðurlandi eystra. Spáð var suðvestan 2028 m/sek. og hviðum staðbundið yfir 40 m/sek., einkum vestan til. Spáin gerði ráð fyrir því að ekkert ferðaveður yrði og voru íbúar hvattir til að að ganga frá lausamunum til að fyrirbyggja foktjón.
Björgunarsveitir voru kallaðar út til að sinna lokunum og aðstoð við samborgarana.
14. nóvember
Óvissustigi var lýst yfir vegna appelsínugulrar veðurviðvörunar. Dagana á undan höfðu björgunarsveitir á Tröllaskaga og Eyjafirði sinnt ýmsum fokverkefnum þar sem þök fuku sem og tré og lausamunir.
20. nóvember - Grindavík
Sjöunda eldgosið í hrinunni hófst kl. 23:14 að kvöldi 20. nóvember 2024. Gosið átti sér stað á um þriggja km langri sprungu norðan við Sýlingarfell. Þrátt fyrir að vera minna að umfangi en gosið í ágúst sama ár olli það verulegum áhrifum á innviði og daglegt líf á nærliggjandi svæðum. Hraun rann aðallega til norðurs, en einn hrauntangi teygði sig vestur og fór yfir Grindavíkurveg, þar sem hann lagðist yfir bílastæði við Bláa lónið. Í kjölfarið rofnaði Svartsengislína sem leiðir rafmagn til Grindavíkur, sem varð rafmagnslaus um tíma. Njarðvíkuræðin, sem sér bænum fyrir heitu vatni, var fergjuð eftir að goshrinan hófst og stóðst álagið. Til að verja innviði var gripið til þess ráðs að kæla hraunjaðarinn með vatni og varnargarðar voru jafnframt hækkaðir og styrktir.
Daginn eftir að gos hófst tók hraunið að renna austur en stefndi þá ekki lengur að mikilvægum mannvirkjum. Gosvirknin takmarkaðist við einn gíg og fór ört dvínandi í desember. Þann 9. desember lýstu yfirvöld því yfir að gosinu væri lokið. Þetta gos var það næststærsta í hrinunni hvað varðar flatarmál hrauns.
7. desember – Vesturland, Vestfirðir og Norðurland vestra
Óvissustigi var lýst yfir vegna veðurviðvarana víða um land.
Appelsínugular viðvaranir voru gefnar út á norðanverðu Snæfellsnesi, Vestfjörðum og Norðurlandi vestra. Spáð var sunnan stormi með hviðum allt að 40 m/sek. Gul viðvörun var í gildi á Suður- og Vesturlandi vegna asahláku. Einnig var gul viðvörun á Norðurlandi vestra vegna hvassviðris. Sunnan stormur með hviðum allt að 38 m/sek. Búist var við mikilli hálku. Spáð var mjög erfiðum akstursskilyrðum og fólk hvatt til að breyta ferðaáætlunum.
Sinntu björgunarsveitir lokunum vega og aðstoð við vegfarandur að venju.
28. desember – Norðanverðir Vestfirðir
Ákveðið var að loka veginum milli Súðavíkur og Ísafjarðar vegna aukinnar snjóflóðahættu.
Óskað var eftir því að áhafnir björgunarskipanna í Súðavík, Ísafirði og Bolungarvík væru viðbúnar því að þurfa að bregðast við, t.d. ef slökkvilið, sjúkralið, lögregla eða aðrir viðbragðsaðilar þyrftu að bregaðst við og lokanir hömluðu för.
Eldgos á Reykjanesi
14.-16. janúar 2024 - 2 dagar
8.-9. febrúar 2024 - 1 dagur
16. mars - 8. maí 2024 - 53 dagar
29. maí - 22. júní 2024 - 24 dagar
22. ágúst - 5. september 2024 - 14 dagar
20. nóvember - 9. desember 2024 - 19 dagar
Fyrsta gos ársins varð við Hagafell sunnudaginn 14. janúar. Góður fyrirvari gafst því vart varð við fjölda smáskjálfta laust fyrir kl. 3 um nóttina. Mælingar Veðurstofu sýndu fljótlega að kvikan væri komin undir miðjan Grindavíkurbæ og að hún héldi einart áfram í suðurátt. Skjálftateymi Veðurstofu taldi miklar líkur á að gos gæti hafist innan varnargarða og jafnvel innan bæjarmarka. Erfitt var að rýna í gögnin á þessum tímapunkti því tíðni skjálfta var þvílík að afar erfitt var að yfirfara skjálftana. Þó sást greinilega að æ grynnra varð á kvikunni og mældist dýptin á bilinu 2-3 kílómetrar. Það varð svo úr að lítil gossprunga myndaðist innan varnargarðsins norðan við bæinn og hraunstraumur frá henni eyðilagði þrjú hús í jaðri hans. Alls fylgdu fimm gos á eftir út árið og voru þau misjöfn að umfangi. Stysta gosið varði einn sólarhring og það lengsta stóð yfir í 53 daga. Gossprungurnar voru alla jafna um þrír kílómetrar að lengd, en í gosinu í ágúst varð gossprungan sjö kílómetrar að lengd og færðist gosvirknin til í sprungunni. Grindavíkurvegur rofnaði nokkrum sinnum á árinu, en fljótlega náðu verktakar góðum tökum á því að leggja veg yfir heitt hraunið sem gerði það að verkum að þetta hafði ekki mikil áhrif.
Sérstaklega útbúinn dróni og annar búnaður var fenginn til landsins til þess að greina og kortleggja sprungumyndun undir bænum og kom í ljós að hún var þó nokkur hvar eldri sprungur höfðu stækkað og nýjar myndast. Víða má sjá ummerki um þessar sprungur, en meirihluti þeirra eru huldar undir yfirborðinu. Mælingar í janúar sýndu greinileg merki um jarðris og jarðsig þar sem rishryggur reis upp og sitthvoru megin við hann hneig landið. Hægt er að sjá allt að 1,5 metra jarðsig á nyrðri hluta svæðisins.
Miðvikudaginn 10. janúar gerðist sá hörmulegi atburður að maður féll ofan í djúpa sprungu og hefur ekkert spurst til hans síðan. Hann var að vinna í því að gera umhverfi í kringum hús í Grindavík öruggara. Næstu tvo daga á eftir var mannsins leitað með öllum tiltækum ráðum og áttu allir viðbragðsaðilar aðkomu að þeirri aðgerð, en lögreglustjóri ákvað að hætta leit þegar ljóst var að hún myndi ekki bera árangur.
Mörg vandamál komu upp á árinu sem þurfti að leysa með hraði og útsjónarsemi. Þegar langur frostakafli var í vændum í janúar þurfti að hafa hraðar hendur þegar ljóst varð að stórkostlegt tjón gæti orðið vegna frostskemmda. Stór hópur pípulagningamanna var fenginn til þess að ganga þannig frá vatnslögnum í Grindavík að þær myndu þola vetrarhörkurnar sem gengu yfir. Langir vinnudagar og frábært framlag pípulagningamannanna tryggðu góðan árangur. Þegar heitavatnslögn fór í sundur í eldgosinu 8. febrúar var farið var í að kaupa þúsundir rafmagnsofna sem dreift var á flestöll heimili á Reykjanesi. Á árinu gerðist það nokkrum sinnum að rof varð á afhendingu rafmagns eða vatns þegar hraunstraumur fór yfir vatnsrör eða felldi rafmagnslínur. Fljótt varð til þekking og reynsla sem gerði viðgerðir á þessum innviðum markvissari og fljótlegri.
Aðkoma björgunarfólks var ekki eins umfangsmikil og hún var í goshrinunni við Fagradalsfjall og nágrenni. Helsta skýringin er sú að færra fólk fór upp að gosstöðvunum og er líklegasta ástæðan sú að erfitt var að komast að þeim. Þetta hafði í för með sér að verkefni viðbragðsaðila urðu færri og einfaldari og því var dregið úr þátttöku björgunarfólks. Ágætlega gekk að manna vaktir þegar á þurfti að halda. Minna var um að einingar af landsbyggðinni skráðu sig til leiks, því oft voru vaktatímabilin of stutt til þess að hægt væri að koma því við þannig að þær myndu geta fengið nægilega margar vaktir.
Þekking og reynsla björgunarfólks nýttist vel í öllum þeim verkefnum sem því voru falin. Það gat nýtt þjálfun sína og öflugan tækjabúnað til þess að sinna flóknum verkefnum sem fengu öll farsælan endi. Innan félags var áhugi fyrir þessu verkefni, enda er það fjölbreytilegt og reynir á björgunarfólk á margvíslegan hátt.
Svæði 11
Svæði 10
Björgunarsveitin Blakkur
Björgunarsveitin Bræðrabandið
Björgunarsveitin Kópur
Björgunarsveitin Tálkni
Hjálparsveitin Lómfell
Svæði 5
Björgunarsveitin Berserkir
Björgunarsveitin Elliði
Björgunarsveitin Heimamenn
Björgunarsveitin Klakkur
Björgunarsveitin Lífsbjörg Snæfellsbæ
Björgunarsveitin Ósk
Svæði 4
Björgunarfélag Akraness
Björgunarsveitin Brák
Björgunarsveitin Heiðar
Björgunarsveitin Ok
Svæði 1
Björgunarhundasveit Íslands
Björgunarsveit Hafnarfjarðar
Björgunarsveitin Ársæll
Björgunarsveitin Kjölur
Björgunarsveitin Kyndill - Mosf.
Flugbjörgunarsveitin í Reykjavík
Hjálparsveit skáta Garðabæ
Hjálparsveit skáta Kópavogi
Hjálparsveit skáta Reykjavík
Leitarhundar SL
Svæði 2
Björgunarsveitin Ægir Garði
Björgunarsveitin Sigurvon
Björgunarsveitin Skyggnir
Svæði 7
Björgunarfélag Ísafjarðar
Björgunarsveitin Björg Suðureyri
Björgunarsveitin Dýri
Björgunarsveitin Ernir
Björgunarsveitin Kofri
Björgunarsveitin Sæbjörg Flateyri
Björgunarsveitin Tindar
Svæði 8
Björgunarsveitin Björg Drangsnesi
Björgunarsveitin Dagrenning - Hólmavík
Björgunarsveitin Strandasól
Svæði 9
Björgunarfélagið Blanda
Björgunarsveitin Húnar
Björgunarsveitin Strönd
Björgunarsveitin Grettir
Björgunarsveitin Skagfirðingasveit
Björgunarsveitin Strákar
Flugbjörgunarsveitin í Varmahlíð
Björgunarsveitin Ægir Grenivík
Björgunarsveitin Dalvík
Björgunarsveitin Jörundur
Björgunarsveitin Sæþór
Björgunarsveitin Tindur
Björgunarsveitin Týr
Hjálparsveitin Dalbjörg
Súlur - Björgunarsveitin á Akureyri
Svæði 12
Björgunarsveitin Garðar
Björgunarsveitin Hafliði
Björgunarsveitin Núpar
Björgunarsveitin Pólstjarnan
Björgunarsveitin Stefán
Björgunarsveitin Þingey
Hjálparsveit skáta Aðaldal
Hjálparsveit skáta Reykjadal
Svæði 13
Björgunarsveitin Gerpir
Björgunarsveitin Ársól
Björgunarsveitin Bára
Björgunarsveitin Brimrún
Björgunarsveitin Eining
Björgunarsveitin Geisli
Björgunarsveitin Hérað
Björgunarsveitin Ísólfur
Björgunarsveitin Jökull
Björgunarsveitin Sveinungi
Björgunarsveitin Vopni
Svæði 15
Björgunarfélag Hornafjarðar
Björgunarsveitin Kári
Svæði 3
Björgunarfélag Árborgar
Björgunarfélagið Eyvindur
Björgunarsveitin Suðurnes
Björgunarsveitin Þorbjörn Svæði
Björgunarsveit Biskupstungna
Björgunarsveitin Björg Eyrarbakka
Björgunarsveitin Ingunn
Björgunarsveitin Mannbjörg
Björgunarsveitin Sigurgeir
Hjálparsveit skáta Hveragerði
Hjálparsveitin Tintron
Svæði 18
Björgunarfélag Vestmannaeyja
Svæði 16
Björgunarsveit Landeyja
Björgunarsveitin Bróðurhöndin
Björgunarsveitin Dagrenning - Hvolsvöllur
Björgunarsveitin Kyndill Kbkl.
Björgunarsveitin Lífgjöf
Björgunarsveitin Stjarnan
Björgunarsveitin Víkverji
Flugbjörgunarsveitin Hellu
Björgunarsveitir
Málefni sjóbjörgunar
Endurnýjunarferli björgunarskipa félagsins hélt áfram á árinu. Á ráðstefnunni Björgun 24 var nýtt björgunarskip, Björg, afhent með viðhöfn. Björg kemur í stað samnefnds skips af Arun gerð á Rifi. Björg er fjórða skipið sem kemur nýtt til landsins. Um tíma leit út fyrir að hlé yrði á raðsmíðaverkefninu, en rausnarleg framlög Guðmundar Kristinssonar útgerðarmanns og Hvals hf., sem hvor um sig lagði verkefninu til 50 milljónir króna, kom í veg fyrir það. Á ráðstefnunni var því skrifað undir smíði á fimmta skipinu við Kewatec skipasmíðastöðina. Það er Ingibjörg, sem kemur í stað samnefnds Arun skips á Höfn í Hornafirði.
Skipakostur félagsins samanstendur því nú af fjórum nýjum skipum, Björg á Rifi, Jóhannesi Briem í Reykjavík, Sigurvin á Siglufirði og Þór í Vestmannaeyjum.
Skipin hafa reynst heilt yfir vel og fór Þór til dæmis í langan björgunarleiðangur á árinu þegar skúta sem lent hafði í slæmu veðri talsvert suður af landinu og öll segl voru orðin illa rifin, var sótt. Frá því áhöfn Þórs var kölluð út þar til skipið kom með skútuna í togi til Vestmannaeyja liðu rétt um 24 tímar.
Fyrir liggur að sjötta skipið mun fara til Ísafjarðar og leysa þar af hólmi Gísla Jóns á árinu 2025. Mikilvægi þessa verkefnis verður seint undirstrikað nægjanlega og því mikilvægt að þessa stærsta einstaka fjármögnun félagsins gangi snurðulaust fyrir sig. Viðræður við íslenska ríkið um aðkomu þess að síðustu þremur skipum standa fyrir dyrum, en nú þegar hefur ríkið staðfest þátttöku sína í tíu skipum.
Þau eldri verða sífellt þyngri í viðhaldi og erfiðara að finna varahluti með hverju árinu sem líður.
Hin konunglegu bresku sjóbjörgunarsamtök RNLI hafa selt félaginu þrjá upptekna og sem nýja Atlantic 85 harðbotna slöngubáta. Björgunarfélag Akraness, Björgunarsveitin Ársæll og Björgunarsveitin Suðurnes festu kaup á þessum þremur bátum. Samskiptin við RNLI eru nú með besta móti og heimsókn til þeirra á árinu skapaði mikilvæg tengsl. Félaginu stendur til boða að kaupa fleiri slíka báta ef áhugi eininga er fyrir hendi.
Á árinu fóru fram viðræður við samgönguráðuneytið vegna réttindamála áhafna félagsins. Ljóst er að erfiðara er að manna skipin réttindamönnum, sérstaklega vélstjórum, en breyting varð á undanþágumöguleikum vélavarða með nýjum skipum, sem búin eru öflugri vélum. Þessi vinna heldur áfram, en félagið fann fyrir miklum velvilja innan ráðuneytisins í að koma þessum málum í betra horf, þar sem stefnt er að því að innan félagsins verði áhafnir menntaðar frá grunni að skipstjórn sem og vélavörslu og hefur títtnefnt RNLI boðið fram alla þá aðstoð sem það félag getur veitt til að svo megi verða, þar á meðal aðgang að þeirra námsefni, en RNLI þjálfar og menntar allar sínar áhafnir.
Hér verður ekki farið nákvæmlega í öll þau útköll sem einingar félagsins sinntu á sjó á árinu, tölfræðilega yfirferð er að finna á öðrum stað í árbókinni. Hér verður þó stiklað á stóru um nokkur stærri verkefni.
Töluvert var um útköll vegna skipa og báta sem voru vélarvana af hinum ýmsu ástæðum. Nokkur tilfelli voru þar sem björgunarsveitir voru boðaðar vegna elds í skipum, sem í flestum tilfellum reyndist minniháttar, eða vegna bilana í vélbúnaði. Sjúkraflutningar og leitir voru óvenju algengar, m.a. í skemmtiferðaskipum og ítrekaðar leitir vegna týndra einstaklinga.
Mikið mæðir oft á björgunarskipum félagsins þegar strandveiðin hefst og má segja að útiköll séu næstum daglega í upphafi strandveiðitímabilsins. Áhafnir björgunarskipanna og björgunarsveitarfólk um allt land eiga heiður skilið fyrir þeirra óeigingjarna starf.
Þjálfun er lykilatriði og við getum alltaf gert betur þar. Samþjálfun eininga á sjó, samstarf björgunarsveita og Landhelgisgæslunnar er atriði sem er vert að æfa þegar kostur er. Samstarf þessara aðila er nú þegar mikið, og mikilvægt að björgunarskip og bátar félagsins geti unnið vel með Landhelgisgæslunni þegar á þarf að halda.
Áhafnarskipti IMRF fóru fram á haustmánuðum. Frá Slysavarnafélaginu Landsbjörg fóru sex félagar til jafn margra landa. Hver og einn var eina viku sem gestur sjóbjörgunarsamtaka í viðkomandi landi þar sem þeir tókust á við hin ýmsu verkefni og æfðu með þarlendum.
Félagið tók á móti sex einstaklingum í áhafnarskipti og fengu þeir hina ýmsu fræðslu og æfingar. Farið var á sjó, æfingar með bátaflokkum á svæði 1, Grindavík heimsótt, farið til Vestmanneyja, þar sem tekið var á móti hópnum með mikilli viðhöfn og höfðu allir gaman af. Í lok vikudvalarinnar var svo haldin stór æfing og farið í heimsókn um borð í skólaskipið Sæbjörg þar sem kennarar tóku vel á móti og hristu upp í hópnum.
Sjóbjörgun er og mun áfram verða hornsteinn þess sem félagið sinnir. Mikilvægt er að hlúa að þessum málaflokki, tryggja aukna þjálfun og fleiri sigldar sjómílur. Alvarleiki útkalla er blessunarlega oft minni en samt er ljóst að engin ástæða er til að slaka á. Kraftur í sjóbjörgun er mikill og hefur aukist verulega, sérstaklega með tilkomu nýrra tækja og bættra aðstæðna.
Skipsskaðar
Slysavarnafélagið Landsbjörg gegnir lykilhlutverki í sjóbjörgun við Ísland. Þótt sjóslysum hafi fækkað á síðustu árum, meðal annars fyrir tilstuðlan Slysavarnaskóla sjómanna, eru sjóbjörgunarsveitir áfram ómissandi hluti af öryggisneti sjófarenda. Með því að kynna sér skýrslur Rannsóknarnefndar samgönguslysa (RNSA) geta björgunarsveitir lært af reynslu annarra og styrkt eigið viðbragð. Hér að neðan er stutt yfirlit yfir nokkur atvik frá árinu 2024. Ítarlegri skýrslur má finna á www.rnsa.is.
| Slys
Elín NK 12
Þann 24. júní 2024 var skipið á leið á veiðar þegar báturinn skall niður af öldu og skipverji slasaðist. Björgunarskip kom að og sigldi bátnum nær landi þar til þyrlan tók við sjúklingnum. RNSA áréttar mikilvægi þess að vera viðbúinn óvæntum öldum og bæta fjarskiptasamband á svæðinu.
| Skipsströnd
Sigrún Hrönn ÞH 36
Þann 27. júní 2024 sigldi skipið á sker norðan við Rauðanúp, þoka var á svæðinu. Skipstjóri meiddist við höggið. Er hann bakkaði af skerinu tók hann eftir leka. Stýrði hann bátnum upp í sandfjöru til að koma í veg fyrir að hann sykki. RNSA áréttar mikilvægi þess að nota viðurkennd sjókort og sigla í öruggri fjarlægð frá landi við takmarkað skyggni.
| Árekstrar
Hadda HF 52
Þann 16. maí 2024 barst LHG neyðarkall frá skipstjóra á nálægum báti að bátur væri að sökkva nærri Garðskaga. Þeim skipstjóra tókst að bjarga manninum úr sjónum og færa í land til aðhlynningar. Björgunarskip dró bátinn til hafnar. Lögreglurannsókn leiddi í ljós að flutningaskip hafi siglt smábátinn niður. RNSA áréttar mikilvægi þess að vakthafandi stýrimenn grípi til aðgerða til að forðast árekstur, óháð forgangi, og að skipverjar einbeiti sér að siglingu við mikla ferð.
| Eldur
Léttbátur Herjólfs
Þann 15. febrúar 2024 kom upp eldur í vélarúmi léttbáts á björgunaræfingu við Vestmannaeyjar. Þá fell einn úr þriggja manna áhöfn bátsins útbyrðis. Björgunarskip var kallað út en er það mætti höfðu þeir náð félaga sínum aftur um borð og tekist að slökkva eldinn með slökkvitæki skipsins. Léttbáturinn var dreginn til hafnar. RNSA segir að ástæðu eldsins megi rekja til að eftirliti hafi verið ábótavant og að slökkvitæki hafi vantað í léttbátinn.
| Bilanir
Óli á Stað GK 99
Þann 26. mars 2024 missti skipið vélarafl við veiðar 15 sjómílur NV af Sandgerði. VSS var gert viðvart og björgunarskip voru send til aðstoðar. Báturinn var dreginn til Sandgerðis. Daginn eftir leiddi köfun í ljós að ró á öxulenda hafði losnað og skrúfan fallið af.
Patreksfjörður
Vörður II
Ganghraði: 14-16 sml/klst.
Áhöfn: 4-6 manns
Smíðaár: 1987
Ísafjörður
Gísli Jóns
Aætluð afhending á nýju skipi er október 2025
Sandgerði
Hannes Þ. Hafstein
Reykjavík Jóhannes Briem Afhent í september 2023
Ganghraði: 14-16 sml/klst. Áhöfn: 5-6 manns
Smíðaár: 1982
Grindavík Oddur V. Gíslason
Ganghraði: 14-16 sml/klst. Áhöfn: 6 manns Smíðaár: 1985
Raufarhöfn Gunnbjörg Ganghraði: 14-16 sml/klst. Áhöfn: 4-6 manns Smíðaár: 1986
Siglufjörður Sigurvin Afhent í mars 2023
Skagaströnd
Húnabjörg
Ganghraði: 14-16 sml/klst.
Áhöfn: 5-6 manns
Smíðaár: 1987
Vopnafjörður
Sveinbjörn Sveinsson
Ganghraði: 14-16 sml/klst. Áhöfn: 5 manns
Smíðaár: 1987
Norðfjörður Hafbjörg Ganghraði: 18-22 sml/klst. Áhöfn: 5 manns Smíðaár: 1996
13
ný björgunarskip
Þetta verkefni hefur gengið vonum framar, nú eru komin 4 ný öflug björgunarskip og tvö bætast við á næsta ári.
Höfn í Hornafirði Ingibjörg Aætluð afhending á nýju skipi er júní 2025
Slysavarnafélagið Landsbjörg hefur alla tíð verið leiðandi í slysavörnum og öryggismálum. Það er ekki síst að þakka fórnfúsu starfi fjölmargra sjálfboðaliða í slysavarnadeildum og björgunarsveitum félagsins. Sjálboðaliðar félagsins hafa öryggi ávallt í fyrirrúmi, með fyrirbyggjandi aðgerðum sem fela í sér greiningu á hættum og skoðun á umhverfinu til að koma í veg fyrir slys eða draga úr alvarleika slysa. Félagið leggur sérstaka áherslu á öryggi í nærsamfélagi barna, eldri borgara og öryggi okkar allra í umferðinni. Undanfarinn áratug hefur einnig verið lögð mikil áhersla á ferðamenn sem sækja landið heim og við gleymum heldur aldrei upprunanum og höldum ótrauð áfram með forvarnir og öryggi sjófarenda ásamt því að leggja áherslu á forvarnir gegn drukknun í ferskvatni.
Undirstaða að okkar öfluga forvarnarstarfi er samstarf og samtal við fyrirtæki og stofnanir í samfélaginu og það er með aðkomu fjölmargra samstarfsaðila sem félaginu er gert kleift að vera í forystu í þessum mikilvæga málaflokki. Auk einstakra ráðuneyta, aðalstyrktaraðila og stofnana á félagið fulltrúa í hinum ýmsu nefndum, ráðum og hópum sem funda reglulega yfir árið og hafa þannig samráð um einstaka málaflokka og verkefni.
Samstarfsaðilar Neyðarlínunnar auk Slysavarnafélagsins Landsbjargar eru: Barnaverndarstofa, Embætti landlæknis, Heilsugæsla höfuðborgarsvæðisins, Húsnæðis- og mannvirkjastofnun, Landhelgisgæslan, Landspítalinn, Landssamband slökkviliðs- og sjúkraflutningamanna, Rauði krossinn, Ríkislögreglustjórinn, Slökkvilið höfuðborgarsvæðisins, Vegagerðin og Æskulýðsvettvangurinn.
Forvarnir gegn drukknun
112 dagurinn: Neyðarlínan heldur merkjum 112 á lofti þann 11. febrúar ár hvert, af því dagsetningin 11.2. minnir okkur á neyðarnúmer allra landsmanna, 112. Það er mikilvægt að minna á þetta númer - af því þetta er eina númerið sem landsmenn þurfa að þekkja í neyð. Þema 112 dagsins að þessu sinni var öryggi á vatni og sjó og miðaði að því að vekja fólk til vitundar um öryggi í og við vötn: í sundlaugum, náttúrubaðstöðum, við sjósundstaði, við hafnarveiðar og á sjó. Björgunarsveitir og slysavarnadeildir um land allt tóku þátt í deginum ásamt öðrum viðbragðsaðilum að venju. Á höfuðborgarsvæðinu var dagurinn haldinn hátíðlegur í Sjóminjasafninu á Granda. Félagseiningar á höfuðborgarsvæðinu tóku þar þátt. Veltibíllinn var á svæðinu, starfsfólk kynnti starf félagsins og Slysavarnadeildin í Reykjavík bauð upp á vöfflur og kaffi í samstarfi við Neyðarlínuna. Yfir 1.000 manns sóttu viðburðinn.
Veggspjald fyrir sund- og náttúrulaugar: Í samstarfi við Endurlífgunarráð, Neyðarlínuna og Rauða krossinn dreifum við vönduðu veggspjaldi með leiðbeiningum um undirstöðuatriði í björgun og endurlífgun í sundlaugum og náttúrulaugum.
Björgunarbúnaður: Nokkrar félagseiningar hafa útbúið á bryggjum kistur með björgunarvestum fyrir frístundadorgara á öllum aldri. Einingar félagsins viðhalda björgunarbúnaði á bryggjum víðsvegar um landið og félagið hefur komið björgvinsbeltum fyrir á rúmlega 100 vinsælum viðkomustöðum á landinu auk viðvörunarskilta við ár, vötn og fjörur.
Alþjóðleg stöðuskýrsla um forvarnir gegn drukknun 2024: Landlæknisembættið setti saman vinnuhóp í upphafi árs til þess að taka þátt í rannsókn Alþjóðaheilbrigðisstofnunarinnar (WHO) um forvarnir gegn drukknun á heimsvísu. Slysavarnafélagið Landsbjörg átti fulltrúa í vinnuhópnum ásamt fleiri stofnunum. Skýrslan er sú fyrsta sinnar tegundar og kom út í lok árs 2024. Alls tóku 950 þátttakendur frá 139 ríkjum þátt í að safna gögnum. Á heimasíðu Embættis landlæknis má finna upplýsingar um drukknunartíðni og forvarnir á Íslandi. Samkvæmt gögnum frá embættinu voru 12 drukknunartilfelli á Íslandi árið 2021, sem er hæsta tala síðustu tíu ára. Þetta jafngildir 2,2 drukknunartilfellum á hverja 100.000 íbúa, sem er hærra en meðaldrukknunartíðni í Evrópu. Síðastliðin tíu ár er meðaltalið 6-7 á ári. Samkvæmt dánarmeinaskrá var algengasta orsök drukknunar að viðkomandi féll í vatn eða straumvatn frá landi, þar næst fall af smábátum. Það er því mikilvægt að félagið undirbúi auknar forvarnir í þessum málaflokki.
Örugg á ferðinni
Ráðuneyti ferðamála hefur undanfarin ár hvatt til þess að Safetravel verkefnið beinist í auknum mæli einnig að íslenskumælandi ferðafólki. Í framhaldi var ákveðið að vinna með slagorðið „Örugg á ferðinni“ í öllum verkefnum félagsins tengdum umferð.
Markmið stjórnvalda á Íslandi í umferðaröryggismálum eru þau að fjöldi látinna í umferðinni
á hverja 100 þúsund íbúa verði ekki meiri en það sem lægst gerist hjá öðrum þjóðum, fyrir árið 2034. Einnig að látnum og alvarlega slösuðum í umferðinni fækki að jafnaði um 5% á ári til ársins 2034. Ísland er ekki að ná settum markmiðum. Þrettán létust í umferðarslysum hér
á landi á árinu 2024 , en svo margir hafa ekki látist í umferðinni síðan árið 2018. Auk þess
slösuðust nálægt 200 alvarlega í umferðinni á árinu.
Veltibíllinn:
Veltibíllinn bókaður í 39 verkefni, þar af í 18 grunnskóla. Fjöldi gesta var 7.967 – velturnar urðu 1.790. Fjöldi í hóp meðaltali 4,39. Aflýsa þurfti sjö verkefnum vegna veðurs. Bæjarhátíðir voru verkefni sumarsins. Við slógumst nokkrum sinnum í för með Bylgjulestinni en gátum ekki verið með þeim alltaf þar sem bíllinn var bókaður annars staðar. Bylgjan hefur óskað eftir að bíllinn flakki með Bylgjulestinni átta laugardaga næsta sumar en þar sem ekkert er greitt fyrir það er líklegt að veltibíllinn muni áfram sinna sínum föstu viðskiptavinum þegar kemur að útihátíðum. Auglýst var eftir verktökum innan félags og gerð krafa um akstursleyfi á Krafterinn, ásamt því að vera félagi með fyrstu hjálp á hreinu. Sex manna hópur hefur sinnt verkefnum í verktöku og ekki hefur þurft að fella niður verkefni vegna skorts á fólki en fleiri mættu koma að verkefninu. Aðkoma björgunarsveita í heimabyggð er eitthvað sem við stefnum að og erum þegar byrjuð að vinna að. Björgunarsveitir hafa sýnt verkefninu áhuga og slysavarnadeildir hafa bókað og kostað bílinn enda frábært samstarfsverkefni til að bjóða upp á í heimabyggð.
um við áfram að gefa endurskinsvesti til leikskóla sem þess óskuðu. Enn eru til vesti fyrir leikskólabörn og hafa þau verið gefin
þegar beiðnir berast frá leik- og grunnskólum. Vestin eru hugsuð til að nota í vettvangsferðum barna á skólatíma.
Reiðhjól og hjálmar: Í byrjun maí stóð félagið í samstarfi við Eimskip að hjóladegi við höfuðstöðvar Eimskipa í Sundahöfn.
Björgunarsveitin Ársæll, Björgunarsveitin Kjölur, Unglingadeildin Árný og Slysavarnadeildin í Reykjavík lögðu verkefninu lið. Flott dagskrá var í boði og má þar nefna Dr. Bæk, BMX bros, veltibílinn og Jón Jónsson sem stýrði fjöri á sviði. Þarna voru tæki frá Eimskipum og björgunarsveitum til sýnis, þrautabraut og unglingadeildin kenndi börnum að stilla hjálmana sína. Slysavarnadeildin bauð upp á nýbakaðar vöfflur og kaffi. Dagurinn var fábær kynning á öryggi hjólreiðafólks og um leið góð kynning á starfi félagsins.
Endurskinsmerki: Félagseiningar Slysavarnafélagsins Landsbjargar dreifðu og gáfu u.þ.b. 10.000 endurskinsmerki á árinu 2024. Í október fór af stað auglýsingaherferð á samfélagsmiðlum og í sjónvarpi á vegum félagsins þar sem hvatt var til notkunar á endurskinsmerkjum.
10.000
endurskinsmerki voru gefin á árinu
Alþjóðlegur minningardagur: Alþjóðlegur minningardagur um fórnarlömb umferðarslysa er haldinn í nóvember ár hvert, til að minnast þeirra sem látist hafa í umferðinni, leiða hugann að ábyrgð hvers og eins í umferðinni en ekki hvað síst að þakka þeim viðbragðsaðilum sem veita hjálp og björgun. Að þessu sinni var sérstök áhersla lögð á svefn og
þreytu undir stýri og Safetravel-miðlar voru nýttir til að ná til erlendra ökumanna. Samstarfsaðilar í þessu verkefni eru: innviðaráðuneytið, Samgöngustofa, Sjálfsbjörg, Slysavarnafélagið Landsbjörg, Neyðarlínan, Lögreglan og Vegagerðin. Alls voru nálægt 20 minningarathafnir á vegum félagsins víða um land og félagseiningar á höfuðborgarsvæðinu tóku þátt í athöfn við þyrlupall Landspítalans í Fossvogi.
Göngum í skólann: Göngum í skólann er hluti af verkefninu „Virkar og öruggar leiðir í skólann“ og árlega taka milljónir barna þátt í verkefninu í yfir fjörutíu löndum víðs vegar um heim. Á árinu 2024 tóku 77 grunnskólar þátt í verkefninu en markmið þess er meðal annars að hvetja til aukinnar hreyfingar með því að auka færni barna til að ganga á öruggan hátt í skólann.
Bakhjarlar verkefnisins eru: Íþrótta- og Ólympíusamband Íslands, Samgöngustofa, Ríkislögreglustjóri, mennta- og barnamálaráðuneytið, Slysavarnafélagið Landsbjörg, Embætti landlæknis og Landssamtökin Heimili og skóli.
Fagráð um umferðaröryggismál: Innviðaráðherra skipar fulltrúa félagsins í fagráð um umferðarmál og fundar fagráðið u.þ.b. fjórum sinnum á ári. Hlutverk fagráðs um umferðarmál er að vera vettvangur samráðs og upplýsingaskipta. Jafnframt skal það beita sér fyrir auknu umferðaröryggi og bættum umferðarháttum. Ráðið skal vera óháð þeim stofnunum sem eiga aðild að því og starfar í umboði innviðaráðherra. Í fagráðinu eiga eftirtaldir aðilar fulltrúa: Akstursíþróttasamband Íslands, Bandalag íslenskra leigubifreiðastjóra, Bifhjólasamtök lýðveldisins - Sniglar, Bílgreinasambandið, Brautin – bindindisfélag ökumanna, Embætti
ríkislögreglustjóra, Félag íslenskra bifreiðaeigenda, heilbrigðisráðuneytið, Íþrótta- og Ólympíusamband Íslands, Landssamband hestamannafélaga, Landssamband vörubifreiðastjóra, Landssamtök hjólreiðamanna, Lögreglan á höfuðborgarsvæðinu, mennta- og menningarmálaráðuneytið, Samband íslenskra sveitarfélaga, Samgöngustofa, Samtök ferðaþjónustunnar, Samtök fjármálafyrirtækja, Samtök um bíllausan lífsstíl, Samtök verslunar og þjónustu, Slysavarnafélagið Landsbjörg, Vegagerðin, Ökukennarafélag Íslands og Öryrkjabandalag Íslands.
Eldvarnir
Eldvarnabandalagið: Eldvarnabandalagið var stofnað 2010 sem samstarfsvettvangur um auknar eldvarnir. Tilgangur þess er að vernda líf, heilsu og eignir almennings og fyrirtækja með öflugu forvarnastarfi og aðgerðum sem miða að því að efla eldvarnir á heimilum og vinnustöðum landsmanna. Eldvarnabandalagið hefur útbúið ítarlegt, vandað og samræmt fræðsluefni um eldvarnir. Aðild að Eldvarnabandalaginu eiga: Brunabótafélag Íslands, Félag slökkviliðsstjóra, Húsnæðis- og mannvirkjastofnun (HMS), Landssamband slökkviliðs- og sjúkraflutningamanna, Sjóvá-Almennar tryggingar hf., Slysavarnafélagið Landsbjörg, Slökkvilið höfuðborgarsvæðisins, TM hf., Vátryggingafélag Íslands hf. og Vörður tryggingar hf.
Málþing um eldvarnir: Föstudaginn 13. september stóð EB fyrir málþingi undir yfirskriftinni „Eldvarnir geta öllu breytt“ í Veröld, húsi Vigdísar. Rúmlega 100 manns sóttu málþingið en þar var m.a. fjallað um logavinnu og brunann í verslunarmiðstöðinni Kringlunni. EB kynnti þann dag nýja heimasíðu bandalagsins en verkefnisstjórar SL höfðu umsjón með smíði hennar.
Forvarnir félagseininga og félagsins: Einingar félagsins heimsækja eins og áður félagsmiðstöðvar eldri borgara með Eldvarnahandbókina og bæklinginn Örugg efri ár sem einnig inniheldur hvatningu um eldvarnir. Þær dreifa einnig fræðsluefni með gjöfum til nýbakaðra foreldra og dreifa einblöðungi á þrem tungumálum við lágvöruverslanir og reyna þannig að ná til þeirra sem hafa ekki vald á íslenskunni. Á degi reykskynjarans í desember dreifir félagið forvarnaefni á samfélagsmiðlum sínum og margar félagseininga gefa fermingarbörnum reykskynjara.
Flugeldaforvarnir: Í tuttugu og tvö ár hefur félagið dreift gjafabréfi fyrir flugeldagleraugum til allra barna 10 til 15 ára á landinu. Í
þetta skiptið var bætt við fræðslu um eldvarnir fyrir jól og áramót, það er fjórblöðungur þar sem talað var um slökkvitæki, reykskynjara, flóttaleiðir og flugeldaforvarnir. Flugritið fór inn á rúmlega 30.000 heimili í vikunni fyrir jól. Það voru Sjóvá, Blindrafélagið og Pósturinn sem unnu með okkur í þessu verkefni.
Félagseiningar og forvarnir í heimabyggð
Verkefni í heimabyggð: Einingar félagsins vinna árlega að ótal verkefnum í heimabyggð með
það að leiðarljósi að koma í veg fyrir slys. Nýburagjafir, endurskinsvesti, endurskinsmerki, reykskynjarar, hjólahjálmar, hjartastuðtæki og fleiri gjafir sem afhentar eru íbúum með það að leiðarljósi að gera samfélagið öruggara og benda á slysahættur. Reiðhjóladagar, kannanir, þáttaka í 112 deginum og alþjólega minningardeginum.
Farið er yfir björgunarbúnað á bryggjum og hann endurnýjaður. Settar upp kistur fyrir tómstundaveiðimenn á bryggjum, vinsælar gönguleiðir og leiksvæði skoðuð með slysavarnagleraugum og svo mætti lengi áfram telja. Árlega taka allar félagseiningar á einn eða annan hátt þátt í forvarnaverkefnum félagsins, sem dæmi má nefna endurskinsmerki en 102 félagseiningar gáfu endurskinsmerki í sinni heimabyggð á árinu.
Landsmót slysavarnadeilda: Landsmót slysavarnadeilda fór fram á Ólafsfirði dagana 20. og 21. september. Rúmlega 240 félagar mættu frá 25 slysavarnadeildum. Það var slysavarnadeildin Hyrna á Ólafsfirði sem hélt landsmótið með aðstoð frá félögum á Dalvík og Siglufirði. Bæjarstjórn í Fjallabyggð bauð til móttöku í Bátahúsi Síldarminjasafnsins á Siglufirði á föstudagskvöldinu. Á laugardagsmorgni hófst fundur í Menningarhúsinu Tjarnarborg á Ólafsfirði. Eftir ávarp frá Borghildi Fjólu, formanni Slysavarnafélagsins Landsbjargar, fjallaði Jón Kristinn Helgason ofanflóðasérfræðingur um ofanflóðarmál á Norðurlandi og verkefnisstjórar félagsins kynntu stjórn og starfsfólk skrifstofu, nýjar námslínur björgunarskólans og starf bæði félagseininga og félagsins á sviði slysavarna. Einnig fjallaði verkefnisstjóri slysavarna um hlutverkt slysavarnadeilda á aðgerðarsviði. Veltibíllinn var á staðnum og rúmlega 180 félagar á öllum aldri prófuðu tækið.
Veggspjöld, skilti og bæklingar: Nokkrar tegundir af veggspjöldum, sem flest tengjast fólki á ferðinni á einn eða annan hátt, hafa verið notaðar í forvarnarstarfi félagsins. Félagið býður áfram upp á þessi veggspjöld en þau eru um viðbrögð við drukknun, stillingu reiðhjólahjálma, öryggi reiðhjóla og rafhlaupahjóla, og einnig áminning um rétt festa bílstóla barna. Einnig fást á skrifstofu bæklingarnir „Öryggi barna á heimilum“, „Örugg efri ár“. Félagið hefur einnig látið hanna útlit viðvörunarskilta til að setja niður við bryggjur, ár og vötn sem eru svo framleidd fyrir félagseiningar með viðbótum eftir aðstæðum hverju sinni.
Safetravel
Slysavarnir
útivistarfólks og ferðamanna
Meginþema Safetravel er að sinna forvörnum og auka öryggi ferða manna. Safetravel er vettvangur og samnefnari margra aðila sem koma að þessu sameiginlega markmiði. Í ljósi þess höfum við náið samstarf með flestum af þessum aðilum. Sækjum ráðstefnur og erum með á alls kyns samráðsfundum sem lúta að öryggi ferðafólks.
Markmiðið er að allir komi heilir heim. Tekjur sem stafa af ferðamönnum skipta íbúa landsins miklu máli. Þar af leiðir að öryggi þeirra er líka mál fyrir alla. Við erum því hnarreist og stolt af þessu mikilvæga verkefni sem er fyrir ferðamenn og líka alla íbúa þessa lands.
Til að nálgast okkar ferðafólk og koma skilaboðum til sem flestra höfum við sem fyrr haft vefsíðu, upplýsingaskjái, samfélagsmiðla smáforrit í síma og svo ekki síst rekstur upplýsingamiðstöðvar.
Vefsíðan, safetravel.is
Heimsóknir á vefsvæði Safetravel 2024. Dökku fletirnir sýna einstakar heimsóknir og svo er heildin fyrir flettingar.
Heimsóknir á síðuna er nokkuð stöðugar, 638.000 gestir yfir árið með tæplega tvær milljónir flettinga. Það er ágætt samborðið við þá ferðamenn sem hingað koma. Mest er sótt í upplýsingar um ferðaaðstæður, veður og færð. Svo er það upplýsingar um jarðhræringarnar á Reykjanesi, en við höfum haft mikinn metnað í því að vera með uppfærðar upplýsingar frá þeim opinberu aðilum sem gefa út upplýsingar, eins og lögreglu og Veðurstofu. Eins hefur verið mikið og gott samstarf við Ferðamálastofu í þessu sem og mörgu öðru með það fyrir augum að hafa samræmda upplýsingagjöf til að sporna á móti upplýsingaóreiðu og misræmi.
Safetravel appið (símasmáforritið)
Þessi miðill er að sækja á og við erum að leggja drög að því að gera hlut hans enn sterkari. Tölurnar um notkun sýna okkur
það að þeir sem á annað borð sækja appið nota það mikið. Frá 14.000 í desember til rúmlega 23.000 notenda yfir sumarmánuðina. En það eru virkir einstakir notendur. Samborið við fjölda af bílaleigubílum úti á vegunum er það alveg ágætt hlutfall.
Það er áhugavert að skoða hvar okkar ferðamenn eru að ná í appið. Það er ánægjulegt að sjá að þeir sem eru að selja ferðir til Íslands eru greinilega að auglýsa appið og því er verið að sækja appið töluvert áður en komið er til landsins. En á hinn bóginn er áhyggjuefni að sjá hversu stór hluti þessarar köku er frá Bandaríkjunum, í ljósi þeirraer stöðu sem er komin upp í heimspólitíkinni.
En hvað að okkur snýr með appið eru sóknarfæri með að kynna það fyrir ferðamönnum og við ætlum okkar að gera enn betur í því.
Upplýsingaskjáir Safetravel
Einn af þessu sýnilegu póstum út um landið er á bensínstöðum, upplýsingamiðstöðum, hótelum og víðar. Upplýsingar um færð, veður og viðvaranir ef þess er þörf. Það fjölgar enn þeim stöðum þar sem skjáirnir eru og eru þeir nú kommnir á yfir 100 staði.
Upplýsingamiðstöð Safetravel
Alla daga allt árið um kring er Safetravel á vaktinni. Við söfnum upplýsingum og dreifum upplýsingum. Veitum ráðgjöf í gegnum tölvupóst og vefspjall og tökum á móti ferðaáætlunum. Söfnun upplýsinga fer þannig fram að það er hringt vikulega í fólk af löngum og góðum lista fólks sem getur gefið upplýsingar um ástand á ferðamannastöðum víða um land. Einnig eru margir sem senda reglulega tölvupóst, eða skilaboð ef það er eitthvað sem þarf sérstaklega að benda á. Auk þessa fáum við upplýsingar beint frá Veðurstofu, Vegagerðinni og Almannavörnum. Þessar upplýsingar rata svo áfram út í okkar vikulega upplýsingapóst sem fer á ríflega 4.500 netföng. Ef upplýsingarnar eru þess eðlis að það þurfi að senda út viðvörun strax þá er skráð viðvörun á vefsvæðið sem speglast út í appið og líka beint út á upplýsingaskjáina. Þetta er mjög mikilvægur þáttur í starfsemi Safetravel. Þarna er beinn snertiflötur bæði við ferðamennina sjálfa og ekki síður við stóran hluta þeirra sem starfa við að þjónusta ferðamenn. Innsendar ferðaáætlanir voru 2.235 og er það nokkur fjölgun frá 2023 þar sem talan var 1.844 og munar þar mest á fjölgun yfir vetrarmánuðina.
Hálendisvakt Slysavarnarfélags Landsbjargar
Sumarið 2024 sinntu hópar frá 17 björgunarsveitum hálendisvakt frá lok júní og fram til 1. september. Á því tímabili voru útköll samtals tuttugu þar sem hefði þurft að kalla út aðstoð úr byggð ef hálendisvaktin hefði ekki verið til staðar. Aðeins eitt slíkt tilvik er nægjanleg ástæða fyrir hálendisvakt. Fyrir utan allar aðrar þjónustubeiðnirnar sem hefðu getað þróast út í útkall ef ekki hefði verið gripið inn í og leiðbeint á fyrstu stigum. Það má einnig benda á að það voru nokkur útköll við hálendisjaðarinn sem björgunarsveitir sinntu beint úr byggð enda alltaf metið hvernig við þjónustum sem best þá sem þurfa á aðstoðinni að halda. Einnig voru nokkur tilvik þar sem hálendisvaktin þurfti að kalla til bjargir úr byggð til að flytja einstaklinga á heilbrigðisstofnun.
Fjöldi alvarlegri verkefna var nokkuð bundinn við Fjallabak. Það er það svæði sem mestur fjöldi ferðamanna fer inn á til að eyða einhverjum klukkutímum og jafnvel dögum í það að skoða þá stórfenglegu náttúru sem þar er.
Sem betur fer eru fá alvarleg útköll (F1, F2). En þó að slík skráð útköll séu fá og jafnvel enginn eins og á Sprengisandi er samt töluvert um að aðstoð við bílstjóra og hjólafólk við vöðin yfir
jökulkvíslirnar á þeim þrem vikum sem við sinntum vaktinni þar. Auk þess var spjallað við mikinn fjölda ferðafólks sem átti þar leið um enda Nýidalur fjölfarinn jeppavegur. Forvarnagildi þess er erfitt að meta en án efa töluvert, auk þess sem öll slík samtöl kynna okkar starf bæði fyrir innlendum og erlendum ferðamönnum. Við verðum því að hafa það í huga að þessar tölur sem hér eru birtar segja engan veginn alla söguna.
Þannig að snertifletirnir við ferðamenn eru mun fleiri og margvíslegri en bara útköllin. Hér að neðan eru tölur yfir þá sem fengu leiðbeiningar eða minniháttar aðstoð frá okkar fólki. Þarna er nokkuð sláandi munur frá 2022 sem gæti skýrst eitthvað af breytingu á skráningarformi, það er hvort samtal við ferðamann var skráð sem aðstoð eður ei. Einnig hefur verið nefnt að það ár höfum við losnað úr viðjum covid-faraldurs og því margir farið af stað í langþráð ferðalag.
Eins og sést hér að ofan eru það rétt rúmlega 2.500 manns sem þáðu aðstoð frá okkur, allt frá leiðbeiningum, plástrum á smásár og upp í það að taka upp hrakinn hjólreiðamann. Þetta er töluverður fjöldi sem fær þjónustu með forvarnagildi sem eins og áður segir er erfitt að meta. En það er sá þáttur sem er í raun grunnþáttur hálendisvaktarinnar.
Skráð útköll
Það eru ófáir kílómetrarnir sem ökutæki björgunarsveitanna aka þegar hálendisvaktinni er sinnt. Sveitirnar skrá ekna kílómetra við hverja vakt í aðgerðagrunninn. Sú skráning gefur okkur síðan nokkra hugmynd um hvert umfang vaktarinnar er að því leyti. Í þessu samhengi er vert að hafa í huga að að baki kílómetranna að Fjallabaki eru yfirleitt tíu vikur á móti fjórum til sex á hinum stöðunum.
En ítarleg skoðun á þeim verkefnum sem sinnt hefur verið sýnir að óhætt er að fullyrða að hálendisvakt björgunarsveitanna hafi gengið vel og haft sitt að segja við að auka öryggi þeirra fjölmörgu ferðalanga sem sækja hálendi Íslands yfir sumartímann. Við höldum áfram á sömu braut. Þróum og aðlögum okkur að því sem verkefnin gefa tilefni til.
Allt þetta sem upp er talið er til merkis um það starf og þann árangur sem hálendisvaktin hefur út á við. Hin hliðin á þessu er svo hvaða gildi hefur þessi vakt fyrir þá mörgu félaga sem að vaktinni standa.
Þarna verður til margvísleg reynsla og þekking. Þekking á landinu, bjarga sér með eitthvað minni búnað en vanalega. Kynnast og eiga gott samstarf við frábært fólk eins og landverði, skálaverði, leiðsögumenn og auðvitað að fá að hitta fjölmarga gesti hálendisins.
Áframhald hálendisvaktarinnar
Eins og nefnt er hér að ofan þá þurfum við stöðugt að skoða og þróa verkefnið. Það eru nokkur svæði sem eru komin í skoðunarglugga. Það hefur verið nokkur fjölgun á ferðamönnum inn í friðlandið á Hornströndum.
Eins er aðgengi að Kerlingafjöllum orðið betra og þar eru líka samfélagsmiðlar að auglýsa það svæði upp með tilkomu hálendishótels þar. Á formannafundi SL var umræðuhópur sem skilaði hugmyndum um hvar hálendisgæslan ætti að staðsetja sig 2025. Það var síðan starfshópur á skrifstofunni sem vann upp úr þeirri greiningu.
Rætt var við Ferðafélag Íslands varðandi að staðsetja hóp í Hvanngili að Fjallabaki, einnig var rætt við staðarhaldara í Hólaskjóli. Landverðir og staðarhaldarar í Kerlingafjöllum komu á okkar fund. Í öllum þessum samtölum var mikil jákvæðni gagnvart hálendisvaktinni og í raun þannig að allir vilja hafa eða fá að vera með hálendisvaktina hjá sér. Hópurinn sendi frá sér niðurstöður úr þeirri vinnu til stjórnar SL.
Stjórn SL er búin að fara yfir þessar niðurstöður og leggur til að settur verði saman hópur til að útfæra þetta nánar. En það liggur fyrir að næsta sumar verður hálendisgæsla eins og áður staðsett í Landmannalaugum, í Herðubreiðarlindum og væntanlega í Hvanngili að Fjallabaki. Með því er talið að við náum að þjónusta sem flesta ferðamenn miðað það fjármagn sem við höfum úr að spila.
Einnig var rætt um að skoða hvernig við komum á móts við þá þörf sem hefur skapast fyrir þá ferðamenn sem sækja Hornstrandir. Aðkomuleiðir þar eru bara af sjó eða lofti. Yfir sumartímann getur stundum verið erfitt að fullmanna skip til að fara yfir Djúpið. Því hefur verið rædd sú hugmynd að fá björgunarsveitarfólk með þar til gild réttindi annars staðar af landinu til að koma vestur og vera á „bakvakt“ kannski viku eða tvær yfir hásumarið til að manna stöðu eða stöður ef það kemur útkall á skipið. En það, ásamt fleiri hugmyndum varðandi hvernig við sinnum þessu svæði á eftir að útfæra og ræða með félögum okkar fyrir vestan.
Næst á dagskrá er að undirbúa sumarið. Útbúa gögn, fræðslu og byggja þar sem endranær á reynslu fyrri ára. Félagar Slysavarnafélagsins Landsbjargar hugsa með tilhlökkun til skemmtilegra en jafnframt krefjandi verkefna í dásemdum hálendisins.
Þetta er ekki fatahengi. Heldur er þetta björgunarsveitarmaður að fljúga dróna í útkalli við Kerlingafjöll. Eitt af þeim svæðum á hálendinu þar sem er töluverð fjölgun hefur orðið á ferðamönnum.
Slakað á við sóló vélina í skála Ferðafélags Íslands í Nýjadal. Næsta sumar verða væntanlega engir hópar sem munu nýta þessa aðstöðu.
Svæði 7
Unglingadeildin Ernir
Unglingadeildin Hafstjarnan
Unglingadeildin Tindar
Unglingadeildin Sæunn
Unglingadeildin Björg
Svæði 6
Unglingadeildin Vestri
Svæði 5
Unglingadeildin Dreki
Unglingadeildin Heimalingar
Unglingadeildin Óskar
Unglingadeildin Pjakkur
Svæði 4
Unglingadeildin Arnes
Unglingadeildin Litla Brák
Svæði 3
Unglingadeildin Bogga
Unglingadeildin Bruni
Unglingadeildin Greipur
Unglingadeildin Strumpur
Unglingadeildin Ungar
Unglingadeildin Vindur
Svæði 2
Unglingadeildin Hafbjörg
Unglingadeildin Klettur
Unglingadeildin Rán
Unglingadeildin Tígull
Unglingadeildin Von
Svæði 8
Unglingadeildin Sigfús
Svæði 1
Unglingadeildin Árný
Unglingadeildin Björgúlfur
Unglingadeildin Kyndill
Unglingadeildin Stormur
Unglingadeildin Ugla
Svæði 9
Unglingadeildin Skjöldur
Unglingadeildin Blanda
Svæði 18
Unglingadeildin Eyjar
Svæði 10
Unglingadeildin Glaumur
Unglingadeildin Smástrákar
Unglingadeildin Trölli
Svæði 11
Unglingadeildin Bangsar
Unglingadeildin Dasar
Unglingadeildin Djarfur
Svæði 12
Unglingadeildin Mývargar
Unglingadeildin Náttfari
Unglingadeildin Núpar
Unglingadeildin Þór
Svæði 16
Unglingadeildin Hellingur
Unglingadeildin Ýmir
Svæði 15
Unglingadeildin Brandur
Svæði 13
Unglingadeildin Ársól
Unglingadeildin Gerpir
Unglingadeildin Héraðsstubbar
Unglingadeildin Logi
Unglingadeildin Særún
Unglingadeildin Vopni
Unglingadeildir
Unglingastarfið
Unglingastarfið
Í unglingastarfi félagsins býr framtíðin, starfið er blómlegt og er það mikið til í höndum umsjónarmanna unglingadeildanna að gera starfið fræðandi og á sama tíma spennandi og skemmtilegt. Á árinu 2024 voru starfandi 42 virkar unglingadeildir með um 680 unglinga á aldrinum 13-18 ára og 165 umsjónarmenn.
Starf unglingadeilda er misjafnt, hvernig fundir unglingadeilda eru uppsettir, varðandi tíma, fjölda funda í mánuði og aldursskiptingu innan deilda en allar unglingadeildir eru þó með það sameiginlegt að halda úti dagskrá sem byggir á því að vekja áhuga ungs fólks á slysavarna- og björgunarstarfi.
Viðburðirnir í unglingastarfinu skipa stóran sess í starfinu og eru nokkuð fastmótaðir. Hér verður farið yfir það mikla starf sem hefur verið í gangi í unglingastarfi félagsins árið 2024.
Landshlutamót unglingadeilda
Á árinu voru haldin landshlutamót unglingadeilda, en þau eru haldin annað hvert ár, árið á milli landsmóta. Þar koma unglingar úr hverjum landshluta saman eina helgi og gera eitthvað saman. Það er gert til þess að auka samstarf á milli unglingadeilda sem eru á sama svæði og kenna þeim hve mikilvæg samvinnan er. Sumarið 2024 voru haldin fjögur landshlutamót.
Suðurland:
Mótið fór fram helgina 7.-9. júní í Básum á Goðalandi þangað sem mættu 78 unglingar og 21 umsjónarmaður. Mótið gekk mjög vel og var mikil ánægja meðal þátttakenda. Unglingunum var skipt upp í fjóra hópa. Farið var í póstavinnu þar sem hóparnir æfðu böruburð, fyrstu hjálp, fjarskipti og dobblun. Eftir póstavinnu var farið í göngu inn í Stakkholtsgjá. Um kvöldið var sameiginlegur kvöldverður fyrir hópinn og átti hópurinn notalega kvöldstund saman við varðeld.
Vesturland/Vestfirðir
Mótið fór fram dagana 20.-23. júní í Bolungarvík þar sem mættu 64 unglingar og 17 umsjónarmenn af Vesturlandi og Vestfjörðum. Metnaðarfull dagskrá var í boði með póstavinnu eins og sigi, báta- og spottavinnu með börur ásamt skemmtipósti. Veðrið setti sitt strik í reikninginn og dagskráin var því að hluta til færð inn í íþróttasal meðan smá ylur var að komast í mannskapinn. Heilt yfir vel heppnað mót, góður matur og góð stemmning.
Suðvesturland
Mótið fór fram helgina 21.-23. júní á Laugarvatni í íslensku haustveðri. Hátt í eitt hundrað unglingar og umsjónarmenn létu það þó ekki stoppa sig í því að skemmta sér konunglega. Umsjónarmenn úr öllum unglingadeildunum sáu um að halda uppi góðri dagskrá á laugardeginum þar sem unglingarnir kepptu í alls kyns þrautum og leikjum. Um kvöldið var svo sameiginlegur kvöldverður og unglingarnir sáu um að halda uppi fjörinu með alls kyns söngvum og dönsum. Þetta var vel heppnað mót í alla staði og fóru allir sáttir og glaðir heim á sunnudeginum.
Norðurland
Mótið átti fyrst að fara fram helgina 7.-9. júní en vegna veðurs (slyddu og snjókomu) var ákveðið að fresta mótinu. Mótið fór síðan fram dagana 8.-10. ágúst á Hofsósi þar sem komu saman 27 unglingar og 13 umsjónarmenn en um 60-70 voru búin að skrá sig á mótið í júní. Umsjónarmenn úr öllum unglingadeildunum sáu um að halda uppi góðri dagskrá á föstudeginum þar sem unglingarnir kepptu í alls kyns þrautum og leikjum. Heilt yfir vel heppnað mót og góð stemmning.
Landsfundur umsjónarmanna unglingadeilda
Hinn árlegi umsjónarmannafundur fyrir umsjónarmenn unglingadeilda fór fram á Akureyri helgina 27.-29. september. Á fundinn komu 77 umsjónarmenn víðs vegar að af landinu frá 22 unglingadeildum.
Fundurinn fór fram í Brekkuskóla og var dagskrá hans með hefðbundnu sniði, skemmtileg og á sama tíma fræðandi. Farið var yfir verkefni síðastliðins sumars og hvaða verkefni eru fram undan í starfinu, einnig var farið yfir skyldur og ábyrgð umsjónarmanna og hvað fylgir því að
vinna með börnum og unglingum. Nefnd um unglingamál kynnti störf sín og gestur helgarinnar var Anna Steinsen frá Kvan en hún var með erindi um seiglu umsjónarmanna.
Fundurinn er mikilvægur vettvangur fyrir umsjónarmenn unglingadeilda til að koma saman, ræða um mikilvæg málefni er varða unglingana og mynda góð tengsl þvert á landið.
Miðnæturíþróttamót
Mótið er árlegur viðburður fyrir unglingadeildirnar og ávallt haldið helgina eftir að söluhelgi Neyðarkallsins fer fram, þ.e. aðra helgina í nóvember. Í ár voru það dagarnir 8.- 9. nóvember.
Mótið var haldið í Vatnaskógi og dagskráin var þétt og keppnisgreinarnar fjölbreyttar, margar hverjar óvenjulegar og æðislega skemmtilegar. Sjónvarpsþátturinn Landinn kom og kíkti á mótið og fékk mótið skemmtilega umfjöllun í sjónvarpinu. Sigurvegarar miðnæturíþróttamótsins voru unglingadeildin Dasar og sigurvegari í umsjónarmannaþrautum var Kristján frá unglingadeildinni Dreka
Samstarf við erlend björgunarsamtök
Undanfarin ár hefur samstarf við erlend björgunarsamtök verið mjög gott. Félagið hefur verið í góðu samstarfi við þýsku björgunarsamtökin THW og norsku samtökin Norsk Folkehjelp.
Samstarfið við THW
Samstarf félagsins við THW hefur verið margs konar, samtökin vinna saman og unglingadeildir innan samtakanna vinna saman. Á árinu 2024 var áætlaður fundur í Þýskalandi til þess að fara yfir samstarf samtakanna en vegna anna var ákveðið að fresta þeim fundi til byrjunar ársins 2025.
Unglingadeildin Árný hefur verið í samstarfi við unglingadeild THW í Bocholt síðan 2016 og markmið með því samstarfi er fyrst og fremst að mynda góð vinatengsl, kynnast störfum beggja sveita og fræðast um landið og menningu þess. í haust komu umsjónarmenn frá THW í heimsókn til landsins til þess að undirbúa ferð þeirra til landsins sumarið 2025.
Umsjónarmenn unglingadeildarinnar Dasa og unglingadeildarinnar Strumps fóru einnig í heimsókn til unglingadeilda THW með það að leiðarljósi að búa til frekara samstarf. Ferðin gekk mjög vel og verður áhugavert að sjá hvað mun verða úr því.
Samstarfið við Norsk folkehjelp
Í maí kom hópur til landsins og varði nokkrum dögum hér til að kynnast starfsemi félagsins, heimsótti unglingadeildina Arnes og átti hópurinn skemmtilega daga saman. Norðmennirnir heimsóttu einnig unglingadeildina Árnýju.
Samstarf félagsins við erlend björgunarsamtök getur skipt miklu máli fyrir félaga okkar og ekki síður unglingana. Það eykur þekkingu unglinganna sem og veitir þeim meiri víðsýni og reynslu í reynslubankann sinn.
Nefnd um unglingamál
Nefnd um unglingamál er faghópur sem fer með unglingamál félagsins fyrir hönd félagsins
Stjórn felur nefndinni þau verkefni sem hún telur þarfnast umsagnar, framkvæmda eða lokameðferðar. Nefnd um unglingamál er valin/kosin til tveggja ára í senn.
Haldnir voru sjö fundir á árinu, tveir staðfundir og fimm fjarfundir.
Í nefndinni sitja:
Bragi Jónsson frá unglingadeildinni Bruna, Hveragerði
Jens Olsen frá unglingadeildinni Brandi, Höfn í Hornafirði
Jón Sigmar Ævarsson frá unglingadeildinni Árnýju, Reykjavík og
Karín Óla Eiríksdóttir frá unglingadeildinni Hafbjörgu, Grindavík
Jón Hjörvar Valgarðsson frá unglingadeildinni Arnes, Akranesi
Hera Margrét Guðmundsdóttir frá unglingadeildinni Dösum, Dalvík Frá stjórn kemur Halldóra Hjörleifsdóttir og starfsmaður nefndarinnar er Helena Dögg Magnúsdóttir.
Ungmennaráð
Í unglingadeildum Slysavarnafélagsins Landsbjargar starfa kraftmiklir unglingar sem vilja hafa áhrif á það starf sem er í boði fyrir þá. Í ungmennaráðinu er skapaður vettvangur fyrir unglingana til þess að koma skoðunum sínum og tillögum á framfæri við viðeigandi aðila. Einnig fá þeir fræðslu og þjálfun í lýðræðislegum vinnubrögðum og vettvang til að þjálfa sig í þeim.
Verkefni ungmennaráðsins voru margs konar. Á þessu ári bauðst ráðinu að taka þátt í ungmennaráðstefnunni Ungt fólk og lýðheilsa sem haldin var á vegum ungmennaráðs UMFÍ dagana 20.-22 september á Reykjum í Hrútafirði. Fjögur af sex ungmennum úr ráðinu tóku
þátt og voru þau félaginu til sóma. Ungmennaráðið sá um skipulagningu og framkvæmd
kvöldvöku Miðnæturíþróttamótsins sem haldið var 8.-9. nóvember og stóð sig með prýði.
Ungmennaráðið mætti á fulltrúaráðsfundinn sem haldinn var í Reykjavík 23. nóvember og
sátu fulltrúar þess þar sem áheyrnarfulltrúar. Það var mjög lærdómsríkt fyrir unglingana að
sjá hvað fer fram á fundum félagsins.
Í ungmennaráðinu 2024 starfa:
Júlíana Ardís Hauksdóttir, unglingadeildin Árný, Reykjavík
Ungmennaráðið eru mjög mikilvægur hlekkur í að halda uppi unglingastarfi félagsins þar sem þar verða til framtíðarleiðtogar þessa félags.
Æskulýðsvettvangurinn
Æskulýðsvettvangurinn er samstarfsvettvangur Bandalags íslenskra skáta, KFUM og KFUK á
Íslandi, Slysavarnafélagsins Landsbjargar og Ungmennafélags Íslands. Markmið Æskulýðsvettvangsins er að stuðla að samræðu og samstarfi aðildarfélaganna á sviði leiðtogaþjálfunar, fræðslumála, útbreiðslu, kynninga og á öðrum sviðum eftir því sem þurfa þykir.
Verkefnastjóri unglingamála situr í vinnuhópi í vettvangnum og voru verkefni hópsins fjölbreytt. Það er ljóst að það er stöðug þróun í fræðslumálum fyrir starfsfólk og sjálfboðaliða í íþrótta- og æskulýðsstarfi sem starfa með og bera ábyrgð á börnum og ungmennum.
Starfsemi skrifstofu
Skrifstofa Slysavarnafélagsins Landsbjargar gegnir lykilhlutverki í starfsemi félagsins. Skrifstofan styður við björgunarsveitirnar, slysavarnadeildirnar og unglingadeildir, sér um samskipti við félagsmenn og samstarfsaðila, utamumhald æfinga og landsmóta, ásamt því að sinna daglegum verkefnum sem snúa að fjármálum, mannauðsmálum, markaðsmálum, fjáröflun, ráðstefnuhaldi og skipulagi verkefna. Þá rekur skrifstofan Björgunarskólann sem og Slysavarnaskóla sjómanna.
Á árinu 2024 hefur skrifstofan unnið markvisst að því að bæta þjónustu við eingarnar og félagsfólk. Með aukinni stafrænni þróun hefur verið lögð áhersla á að bæta aðgengi að upplýsingum og var innri vefurinn Mínar síður opnaður á árinu.
Þá hefur einnig verið lögð áhersla á að efla innra starf félagsins, meðal annars með því að halda reglulega fræðslufundi og styðja við alla starfsemi í félaginu. Skrifstofan stuðlar þannig að því að félagið geti haldið áfram að vaxa og þróast í þágu öryggis alls almennings á Íslandi. Áfram héldu jarðhræringarnar sem höfðu áhrif á starfsemi skrifstofu, en ýmis verkefni fylgdu sem kölluðu á afgreiðslu þaðan. Fyrsta gosið á árinu varð 14. janúar úr Sundhnúkagígaröðinni, en alls gaus sex sinnum á þessum slóðum á árinu 2024. Samkomulag var gert við almannavarnadeild Ríkislögreglustjóra um að félagið ráði tímabundið þrjá aðgerðastjórnendur til að manna SST-AST og VST fyrir hönd Landsstjórnar. Eins og áður var þónokkur vinna við að skipuleggja vaktir og halda utan um tíma björgunarsveita sem komu að gæslu o.fl. Þjónustuverinu í Björgunarsmiðstöðinni var lokað á árinu. Þjónustuverið sá um símsvörun og móttöku gesta ásamt öðrum tilfallandi verkefnum. Félagið samdi við Halló um að sjá um símsvörun sem hefur gengið vel. Verið er að þróa þetta samstarf áfram til að veita sem besta þjónustu.
Mínar síður – 11. apríl
Á árinu var unnið við forritun og þróun á „Mínum síðum“ (Innri vef SL). Vefurinn er lagaður að hverjum notanda og býður upp á möguleika á innsendingu skjala, sem eykur þjónustu skrifstofu við einingar og félagsfólk. Regluleg uppfærsla efnis mun tryggja að allar nýjustu upplýsingar séu aðgengilegar, þar á meðal fundagerðir, staða viðskiptareiknings eininga hjá félaginu, viðburðir, lög félagsins, siðareglur, eininga- og félagatal o.fl. Vefurinn fór í loftið 11. apríl og hefur fengið góðar undirtektir. Mínar síður er lifandi vefur og verður hann alltaf í vinnslu og í uppfærslu til að hann þjóni öllum sem best hverju sinni.
Formannafundur
Formannafundur var haldinn í Reykjanesbæ 13. apríl. Góð mæting var á fundinn og þar voru hin ýmsu mál rædd og þá var fundinum skipt upp í málstofur sem ræddu eftirfarandi málefni:
• Þjónusta skrifstofu við einingar félagsins
• Framtíðarsýn hálendisvaktar
• Öryggisvitund og öryggismenning
• Staða björgunarsveita (nýliðun, verkefnastaða og þátttaka í aðgerðum)
• Samskiptamenning
• Slysavarnadeildir í aðgerðum
Undirbúningur Landsþings 2025
Á árinu hófst undirbúningur fyrir Landsþing sem verður á Selfossi helgina 9.-11. maí 2025.
Þegar kemur að landsþingi eru verkefnin mörg, skemmtileg og krefjandi og flestir starfsmenn koma að undirbúningi með einum eða öðrum hætti. Á landsþingi verða lykilmál félagsins rædd.
Hálendisvaktin
Hálendisvaktin 2024 gekk vel en mönnun hennar var krefjandi líkt og undanfarin ár. Verkefnið hefur verið mikilvægt fyrir öryggi ferðamanna á hálendinu og var fjöldi útkalla svipaður og fyrri ár.
Aðstaðan í Landmannalaugum, sem var bætt fyrir sumarið 2023 með uppsetningu gáms með klósetti og sturtu, reyndist vel og jók þægindi fyrir þá sem sinntu vaktinni. Pallur og
skjólgirðing voru einnig mikilvæg viðbót. Fyrir norðan Vatnajökul var gerður samningur við
Ferðafélag Norðurlands um leigu á Þorsteinsskála við Herðubreiðarlindir, sem bætti verulega vinnuaðstæður þar.
Þrátt fyrir þessar umbætur ber á ákveðinni þreytu meðal félagsfólks á verkefninu, sem hafði áhrif á mönnun. Það verður því unnið að endurskoðun á skipulagi vaktarinnar fyrir sumarið 2025 með það að markmiði að efla þátttöku.
Félagið sinnti einnig láglendisvakt í Skaftafelli, en líklegt er að þetta hafi verið síðasta sumarið með viðveru þar.
Landsmót og landshlutamót unglingadeilda
Haldin voru landshlutamót unglingadeilda á árinu sem kallar á undirbúning, aðstoð og skipulag en skrifstofan styður við þessa viðburði eftir óskum og getu hverju sinni. Þá er undirbúningur hafinn að landsmóti unglingadeilda sem á að vera í Snæfellsbæ í lok júní 2025.
Björgun 2024 í Hörpu
Björgun 2024 var haldin í 15. skipti í Hörpu dagana 11.-13. október. Ráðstefnan hefur verið haldin á tveggja ára fresti síðan 1990 og var vel sótt af öllum viðbragsaðilum, félagsfólki og áhugamönnum um björgunar- og slysavarnamál. Ráðstefnan bauð upp á fjölbreytta fyrirlestra og málstofur, þar sem fjallað var um öryggismál, nýjungar í björgunartækni og hálendisvakt félagsins.
Ráðstefnunni hefur vaxið fiskur um hrygg, fyrirlestrum hefur fjölgað ár frá ári og voru þeir rúmlega 60 talsins þar sem sérfræðingar koma frá mörgum aðilum og löndum.
Ráðstefnan fór fram samhliða í fjórum sölum. Fyrirlestrarnir fóru fram ýmist á íslensku eða ensku. Til þess að ráðstefnugestir fái sem mest út úr hverjum fyrirlestri er boðið upp á túlkaþjónustu.
Miðnæturíþróttamót unglingadeilda
Mótið fór fram í Vatnaskógi dagana 8.-9. nóvember í samstarfi við fyrirtækið „Reddum því“. Nánari umfjöllun um miðnæturíþróttamótið er að finna í kafla um unglingastarf.
Fulltrúaráðsfundur
Borghildur Fjóla Kristjánsdóttir, formaður félagsins, minntist Sigurðar Kristófers McQuillan Óskarssonar, formanns björgunarsveitarinnar Kyndils, sem fórst við æfingar í Tungufljóti, og vottaði félögum í Kyndli og öðrum sem um sárt eiga að binda samúð.
Samkvæmt lögum var farið yfir ársreikning félagsins sem og fjárhagsáætlun fyrir árið 2025 og hún samþykkt. Ýmis önnur mál voru tekin fyrir á fundinum en meðal annars var stefnumótunarvinna sem stjórn hefur verið í fyrir félagið kynnt.
Búið er að skipa afmælisnefnd en félagið verður 100 ára þann 29. Janúar 2028. Þorsteinn Þorkelsson er formaður nefndarinnar.
Björgunarskip
Áfram var haldið með endurnýjun björgunarskipaflota félagsins. Í október kom nýtt skip til landsins, Björg, sem fór á Rif. Þetta mikilvæga verkefni, sem endurnýjun björgunarskipa er, gengur vel og er gríðarlega mikilvægt. Nýju skipin eru vel útbúin og eru meðal öflugustu og tæknilegustu björgunarskipa sem finnast í Evrópu. Smíði á fimmta skipinu hófst á árinu 2024 og er áætlað að það komi til landsins í júní 2025. Heimahöfn þess er Höfn. Þá hófst einnig smíði sjötta skipsins í lok árs en það skip fer til Ísafjarðar og verður tilbúið í lok árs 2025. Umtalsverð vinna hefur farið í að funda með mögulegum styrktaraðilum og erindi voru send út á fjölmarga með ósk um þátttöku með okkur við að fjármagna þetta stærsta fjárfestingaverkefni sem félagið hefur farið í.
Veltibíllinn og slysavarnaverkefni
Félagið fékk veltibílinn að gjöf í lok árs 2023 og hóf rekstur hans á árinu 2024. Verkefnið er eitt stærsta slysavarnaverkefni sem unnið er hjá félaginu. Veltibíllinn fer á milli skóla, skemmtana og útihátíða og kynnir hversu mikilvæg öryggisbelti eru í bílum. Ráðnir hafa verið verktakar til að vinna við bílinn auk þess sem starfsfólk félagsins sinnir verkefninu. Mikil ánægja er með þetta verkefni sem er stórt og brýnt.
Landsmót slysavarnadeilda var haldið á Ólafsfirði í september og tókst með prýði en yfir 220 félagar sóttu mótið.
Starfsfólk skrifstofu 2024
Ari Freyr Steindórsson sölumaður sjúkravöru, hóf störf á árinu
Arna B. Arnarsdóttir, skólastjóri Björgunarskólans
Auðdís Tinna Hallgrímsdóttir, kvikmyndagerðarmaður hætti á árinu
Ásta B. Björnsdóttir, ræstingar
Birna María Þorbjörnsdóttir, Safetravel/slysavarnir, hætti á árinu
Björn J. Gunnarsson, verkefnastjóri sjóbjörgunar
Bolli Már Bjarnason, markaðsmál, hætti á árinu
Drífa Þorgeirsdóttir, sölumaður sjúkravöru
Einar Daníelsson, verkefnastjóri slysavarna ferðamanna, Safetravel
Elín Bergsdóttir, aðgerðastjórnandi í AST/VST, hætti á árinu
Guðbjörg Ó. Gísladóttir, þjónustuver, hætti á árinu
Guðbrandur Ö. Arnarsson, verkefnastjóri aðgerðamála
Gunnar Stefánsson, skrifstofustjóri
Haraldur Helgi Hólmfríðarson, aðgerðastjórnandi í AST/VST
Helen Rut Ástþórsdóttir, bókari
Helena D. Magnúsdóttir, verkefnastjóri unglingamála
Hildur Bjarnadóttir, verkefnastjóri fjáröflunar
Hjalti Haraldsson, kvikmyndagerðarmaður
Ingunn Ósk Árnadóttir, starfsmaður Safetravel í hlutastarfi
Jón Trausti Sæmundsson, verkefnastjóri innkaupa og sölu
Jón Þór Víglundsson, upplýsingafulltrúi
Jórunn Lovísa Sveinsdóttir, þjónustuver, hætti á árinu
Kjartan Kópsson, sölumaður sjúkravöru, hætti á árinu
Kristín Jóna Bragadóttir, starfsmaður Safetravel í hlutastarfi
Kristján Þór Harðarson, framkvæmdastjóri
Margrét Gunnarsdóttir, fjármála- og mannauðsstjóri
Oddur E. Kristinsson, verkefnastjóri tölvumála
Ólafur Jón Jónsson, sérfræðingur í aðgerðamálum, hóf störf á árinu
Sigrún Jónatansdóttir, Björgunarskólinn, hætti á árinu
Sigurbjörg Metta Sigurjónsdóttir, sérfræðingur í innri markaðsmálum
Svanfríður Anna Lárusdóttir, verkefnastjóri slysavarna
Unnur K. Valdimarsdóttir, starfsmaður Safetravel í hlutastarfi
Viktor Örn Guðlaugsson, sérfræðingur í Björgunarskólanum hóf störf
Þorbjörg Petrea Pálsdóttir, aðgerðastjórnandi í AST/VST
Slysavarnaskóli sjómanna
Bjarni Þorbergsson, kennari, háseti
Bogi Þorsteinsson, kennari, skólastjóri
Hilmar Snorrason, skólastjóri, skipstjóri, hætti á árinu
Fróði Jónsson, kennari
Ingimundur Valgeirsson, verkefnastjóri, háseti
Kjartan Thor Pálsson, kennari, hóf störf á árinu
Pétur Ingjaldsson, kennari, yfirvélstjóri
Sigríður Tómasdóttir, skrifstofumaður
Steinunn Einarsdóttir, kennari, hætti á árinu
Stefán Smári Skúlason, kennari
Vidas Kenzgaila, ræstingar
Nefndir og ráð
Stjórnskipaðarnefndir 2023-2025
Milliþinganefndir
Félagslegir skoðunarmenn reikninga
Caroline Lefort
Leonard Birgisson
Ásgerður Halldórsdóttir - til vara
Fjárveitinganefnd
Kristinn Bjarnason - formaður
Kjartan Kjartansson
Sigurlaug Erla Pétursdóttir
Sunna Axelsdóttir
Vilhjálmur Halldórsson
Ólafur Jón Jónsson - starfsmaður
Laganefnd
Margrét Rán Kjærnested - formaður
Arna Björk Gunnarsdóttir
Íris Lind Sæmundsdóttir
Jón Þór Víglundsson - starfsmaður
Uppstillinganefnd
Adolf Þórsson - formaður
Borgþór Hjörvarsson
Margrét L. Laxdal
Svanfríður Anna Lárusdóttir – starfsmaður
Aðrar nefndir og ráð 2023-2025
Flugeldanefnd
Gísli S. Þráinsson - formaður
Baldur Árnason
Birgir Ómarsson
Þorsteinn Þorkelsson
Jón Trausti Sæmundsson - starfsmaður
Landsstjórn björgunarsveita
Friðfinnur Freyr Guðmundsson - formaður
Bjarni Kristófer Kristjánsson
Dagbjartur Kr. Brynjarsson
Einar Þór Strand
Friðrik Jónas Friðriksson
Elva Tryggvadóttir
Smári Sigurðsson
Steingrímur Jónsson
Arnar Steinn Elísson
Jón Sigurðarson
Sveinn E. Óskarsson
Hafdís Einarsdóttir
Guðbrandur Örn Arnarson - starfsmaður
Nefnd um slysavarnir
Gísli Vigfús Sigurðsson - formaður
Þorlákur Snær Helgason
Ólafur Atli Sigurðsson
Kristrún Ósk Pálsdóttir
Jón Ingi Sigvaldason
Vilborg Lilja Stefánsdóttir
Svanfríður Anna Lárusdóttir - starfsmaður
Nefnd um unglingamál
Halldóra Hjörleifsdóttir - formaður
Bragi Jónsson
Jens Olsen
Karín Óla Eiríksdóttir
Jón Sigmar Jóhönnu Ævarsson
Hera Margrét Guðmundsdóttir
Jón Hjörvar Valgarðsson
Helena Dögg Magnúsdóttir - starfsmaður
Siðanefnd
Guðrún Lísa Sigurðardóttir - formaður
Dagbjört H. Kristinsdóttir – formaður
Guðmundur Fylkisson
Guðmundur Egill Erlendsson
Jóhanna Guðrún Snæfeld Magnúsdóttir
Skólanefnd Björgunarskólans
Hallgrímur Óli Guðmundsson - formaður
Andri Hnikarr Jónsson
Ásgeir Örn Kristinsson
Einar Örn Jónsson
Hildur Sigfúsdóttir
Guðný Jóna Guðmarsdóttir
Arna Björg Arnarsdóttir - starfsmaður
Skólanefnd Slysavarnaskóla sjómanna
Gunnar Tómasson
Hilmar Snorrason
Margrét Gunnarsdóttir
Nýsmíðanefnd
Valur S. Valgeirsson - formaður
Borghildur Fjóla Kristjánsdóttir
Guðni Grímsson
Hafliði Hinriksson
Friðrik J. Friðriksson
Guðmundur H. Svanbergsson
Frímann Grímsson
Starfshópur um sjóbjörgunarbúnað
Fulltrúar SL í stjórn Íslandsspila
Nefnd um öryggi félagsfólks
Viðar Arason - formaður
Elenora Ósk Þórðardóttir
Þór Bínó Friðriksson
Viktor Örn Guðlaugsson – starfsmaður
Framkvæmdastjórn Björgunarbátasjóða
Guðjón Guðmundsson - formaður
Hafliði Hinriksson
Heiðar Hrafn Eiríksson
Björn Jóhann Gunnarsson – starfsmaður
Starfshópar
Starfshópur um fjarskipti
Lárus Steindór Björnsson - formaður
Jón Hermannsson
Helgi Haraldsson
Björn Bjarnarson - formaður
Siggeir Pálsson
Guðjón Örn Sigtryggsson
Starfshópur um merkingar og ásýnd tækja
Björgvin Óli Ingvarsson - formaður
Eðvarð Atli Bjarnason
Kristinn Bjarnason
Starfshópur um einkennisfatnað og búnað
björgunarsveitafólks
Haraldur Helgi Hólmfríðarson - formaður
Erla Björk Baldursdóttir
Ármann Ragnarsson
Elín Hjartardóttir
Friðjón Árni Sigurvinsson
Nefndir, stjórnir og ráð sem félagið á fulltrúa í
Almannavarna- og Öryggisráð - Smári Sigurðsson
Þjóðaröryggisráð – Smári Sigurðsson
Stjórn Æskulýðsvettvangins - Gunnar Stefánsson
Þorsteinn Þorkelsson
Kristján Þór Harðarson
Margrét Gunnarsdóttir – varamaður
Þór Bínó Friðriksson – varamaður
Fulltrúar SL í SST
Gunnar Stefánsson
Guðbrandur Arnarsson – varamaður
Fulltrúar í Fjarskiptaráði
Otti Rafn Sigmarsson
Gunnar Stefánsson
Lög félagsins
Lög Slysavarnafélagsins Landsbjargar
1. gr. Heiti félagsins
Félagið heitir Slysavarnafélagið Landsbjörg. Lögheimili og varnarþing þess er í Reykjavík.
2. gr. Hlutverk
Hlutverk félagsins er að reka öflugt björgunar- og slysavarnastarf.
3. gr. Einkenni
Merki félagsins er gulur kross og björgunarhringur umhverfis hann. Undir tákninu er nafn félagsins ritað. Stjórn setur reglugerð um nánari útfærslur og notkun á merki félagsins.1
1. Reglugerð nr. 1/2023
4. gr. Orðskýringar
4.1. Félagið: Slysavarnarfélagið Landsbjörg.
4.2. Félagseining: Björgunarsveit eða slysavarnadeild sem þegar hefur hlotið aðild að félaginu og hefur eigin kennitölu.
4.3. Fullgildur félagi: er sá sem er skráður í félagatal félagseiningar í gagnagrunni félagsins.
4.4. Fulltrúaráðsfundur: Æðsta ákvörðunarvald félagsins á milli landsþinga og er haldinn í nóvember ár hvert.
4.5. Landsstjórn: er samræmd stjórn björgunarsveita á landsvísu sem fer með tæknilega stjórn björgunarsveita við aðgerðir.
4.6. Landsþing: Æðsta ákvörðunarvald félagsins og kemur það saman í maí annað hvert ár.
4.7. Sakamál: mál sem eru til meðferðar hjá lögreglu og ákæruvaldi og, eftir atvikum, fyrir dómi vegna ætlaðrar refsiverðrar háttsemi.
4.8. Svæðisstjórn: fer með tæknilega stjórn björgunarsveita í aðgerðum á tilteknu svæði.
5. gr. Skipulag
5.1. Samstarf
Félagið starfar í tengslum við önnur félagasamtök og stofnanir sem starfa að björgunarog slysavarnamálum.
5.2. Stjórnun félagsins
Ákvörðunar- og framkvæmdavald félagsins er í höndum landsþings, fulltrúaráðsfundar og stjórnar, samkvæmt því sem nánar segir í lögum og reglugerðum félagsins.
6. gr. Aðild
6.1. Réttur til aðildar
Allar einingar sem hafa björgunar og/eða slysavarnarmál á stefnuskrá sinni geta sótt um aðild að félaginu.
6.2. Umsókn um aðild
Eining sendir inn umsókn til stjórnar félagsins ásamt lögum hinnar nýju einingar, félagatali, kennitölu og rökstuðningi fyrir aðild. Lög einingarinnar þurfa að vera í samræmi við lög og reglugerðir félagsins. Ef eining uppfyllir þessar kröfur vísar stjórn umsókn um inngöngu til landsþings.1
6.3. Brottvikning
Gerist félagseining eða stjórn hennar sek um brot á lögum þessum er landsþingi félagins heimilt að víkja henni úr félaginu, að því tilskildu að 2/3 hlutar þingfulltrúa greiði því atkvæði.
6.4. Úrsögn
Úrsögn félagseiningar úr félaginu er því aðeins gild að hún hafi verið samþykkt á lögmætum aðalfundi hennar og að stjórn félagsins hafi verið tilkynnt með 2ja mánaða fyrirvara að tillaga um úrsögn komi til afgreiðslu á fundinum.
Úrsögn tekur gildi frá lokum þess reikningsárs félagsins er hún hlýtur samþykki. Félagseining, sem vikið hefur verið úr félaginu eða hefur sagt sig úr því, á ekki tilkall til sjóða þess eða annarra eigna, en veita má henni aðild að nýju.
1. Reglugerð nr. 1/ 2017.
7. gr. Réttindi og skyldur félagseininga
7.1. Sjálfstæði
Hver félagseining félagsins er sjálfstæð gagnvart félaginu, bæði hvað varðar störf sín og fjármál. Í aðgerðum lúta félagseiningar tæknilegri stjórn Landsstjórnar og svæðisstjórna eins og íslensk lög og reglugerðir kveða á um hverju sinni. 1
7.2. Réttindi
Allar félagseiningar eiga jafnan rétt á þeirri þjónustu sem félagið getur látið í té.
7.3. Skyldur
Félagseiningar skulu árlega senda starfsskýrslu, áritaða ársreikninga og staðfesta fundargerð aðalfundar félagseiningarinnar til skrifstofu félagsins.
Félagseining skal taka afstöðu siðanefndar, er varðar félaga þeirra, til umræðu á stjórnarfundi og ákveða viðbrögð við henni innan þriggja mánaða frá því hún liggur fyrir. Siðanefnd skal jafnframt upplýst um niðurstöður og viðbrögð.
Að uppfylltum þessum skilyrðum öðlast félagseining rétt til úthlutunar úr sameiginlegum sjóðum félagsins og atkvæðisrétt á fulltrúaráðsfundi og landsþingi, ella teljast félagseiningar óvirkar.2
7.4. Virkni
Verði félagseining óvirk um lengri eða skemmri tíma skal stjórn félagsins ráðstafa eigum hennar samkvæmt lögum félagseiningarinnar og í samráði við heimamenn.
7.5. Unglingastarf
Velji félagseining að starfrækja unglingadeild eða hefur félagsfólk yngra en 18 ára innan sinna vébanda, verður hún að tryggja börnum sem taka þátt í starfinu þá vernd sem velferð þeirra krefst. 3.
1. Lög um almannavarnir 82/2008 og reglugerð 71/2011, lög um björgunarsveitir 43/2003, reglugerð um leit og björgun á landi og samstarf lögreglu og björgunarsveita 289/2003 og reglur félagsins um aðgerðastjórnir, 2. Rgl nr. 1/ 2019, 3. Rgl nr. 1/ 2020
8. gr. Fjármál
8.1. Fjáröflun
Félagið aflar fjár á þann hátt sem fulltrúaráðsfundur í nóvember ákveður. Breytingar sem samþykktar eru á fundinum taka gildi um næstu áramót.
8.2. Ársreikningur
Ársreikningur félagsins skal afgreiddur á fulltrúaráðsfundinum.
8.3. Fjárhagsáætlun
Fjárhagsáætlun félagsins fyrir næsta ár skal lögð fyrir fulltrúaráðsfund til afgreiðslu.
8.4. Reikningsár
Reikningsár félagsins er almanaksárið. Fyrir lok apríl ár hvert sendir stjórnin félagseiningunum endurskoðaða reikninga félagsins með rafrænum hætti.
8.5. Sameining félagseininga
Sameinist félagseiningar, tvær eða fleiri, halda þær óbreyttri fjárúthlutun úr sameiginlegum fjáröflunum í tvö almanaksár frá sameiningu.
9. gr. Landsþing
9.1. Valdheimildir
Landsþing félagsins fer með æðsta vald í málefnum félagsins og skal það haldið í maí mánuði, annað hvert ár.
9.2. Boðun
Til landsþings skal boða skriflega með rafrænum hætti, með fimm vikna fyrirvara.
Þremur vikum fyrir landsþing skal stjórnin senda félagseiningunum dagskrá þingsins, tillögur um lagabreytingar, niðurstöður fjárveitinganefndar, tillögur uppstillingarnefndar og innsendar tillögur félagseininga og félagsfólks.1
9.3. Skráning
Félagseiningar skulu skrá þingfulltrúa eigi síðar en fimm virkum dögum fyrir landsþing.
9.4. Aukalandsþing
Stjórn félagsins getur boðað til aukalandsþings með sama hætti og boðað er til landsþings.
Einnig skal boða til aukalandsþings ef ¾ virkra félagseininga óska þess og skal stjórn félagsins boða til aukalandsþings eigi síðar en tveimur vikum frá því beiðnin kom fram.
Skal aukalandsþing haldið innan tveggja vikna frá boðun.2
Á aukalandsþingi skal einungis taka fyrir mál samkvæmt útsendri dagskrá en að öðru leyti gilda almenn þingsköp.3
9.5. Dagskrá
Eftirfarandi mál skulu tekin fyrir á landsþingi:
9.5.1. Formaður setur þingið og stýrir kjöri þingforseta, varaþingforseta og regluvarðar.
9.5.2. Þingforseti skipar tvo fundarritara og stýrir kjöri kjörnefndar, sem skal skipuð þremur þingfulltrúum, og allsherjarnefndar, sem skal skipuð fimm þingfulltrúum.
9.5.3. Starfsskýrsla stjórnar og fjármál
9.5.4. Inntaka nýrra félagseininga
9.5.5. Niðurstöður milliþinganefnda
9.5.6. Ýmis þingmál
9.5.7. Lagabreytingar
9.5.8. Kosning:
9.5.8.1. formanns félagsins, gjaldkera og formanna milliþinganefnda
9.5.8.2. sjö meðstjórnenda til stjórnar
9.5.8.3. tveggja skoðunarmanna reikninga og eins til vara
9.5.8.4. nefndarmanna fjárveitinganefndar, laganefndar og uppstillingarnefndar
9.5.8.5. annarra nefnda
9.5.9. Önnur mál
9.6. Kjörnefnd
Kjörnefnd skal hafa eftirlit með undirbúningi og framkvæmd kosninga, skera úr um kjörgengi og kosningarétt, hafa yfirumsjón með talningu atkvæða og skera úr um gildi vafaatkvæða. Ef ágreiningur er innan þingnefndar við ákvarðanatöku ræður meirihluti nefndarmanna og er ákvörðun þingnefndar endanleg.
9.7. Allsherjarnefnd
Allsherjarnefnd skal vinna úr og samræma álitamál sem upp kunna að koma á þinginu og fundarstjóri vísar málum til. Ef ágreiningur er innan þingnefndar við ákvarðanatöku ræður meirihluti nefndarmanna og er ákvörðun þingnefndar endanleg. Kosið er skv. gr. 9.5.8. í þeirri röð sem þar er ákveðin.
9.8. Kosningar
Kosning skal ávallt vera rafræn. Kjörseðill er því aðeins gildur að kosnir séu jafnmargir og kjósa skal hverju sinni. Falli atkvæði jafnt skal varpa hlutkesti til að skera úr um hver frambjóðenda hefur náð kjöri. Séu framboð jafnmörg og fjöldi þeirra sem kjósa skal teljast sjálfkjörið og kosning fer ekki fram. Þeir sem ekki ná kjöri samkvæmt gr. 9.5.8.1. verða sjálfkrafa í kjöri samkvæmt gr. 9.5.8.2. og 9.5.8.4. eftir því sem við á, nema frambjóðandi óski annars.
9.9. Kjörgengi
Kjörnir fulltrúar skulu vera fullgildir félagar og hafa starfað með félaginu í tvö ár, vera lögráða og hafa óflekkað mannorð. Jafnframt skulu þeir hafa lögheimili á Íslandi.
Gjaldkeri félagsins skal hafa reynslu og þekkingu af fjármálum.
1. Þingsköp félagsins gr. 7.1., 2. Rgl. Nr. 1/ 2009, 3. Þingsköp félagsins.
10. gr. Réttindi á landsþingi
10.1. Þingfulltrúi
Rétt til setu á landsþingi félagsins eiga allir fullgildir félagar félagseininga.
10.2.Atkvæðisréttur
Hver félagseining fer með tvö atkvæði á þingi að uppfylltum skilyrðum ákvæðis 10.3. Enginn þingfulltrúa fer nema með eitt atkvæði. Þingfulltrúi skal vera lögráða.
10.3. Kjörbréf
Kjörbréf, undirritað af formanni eða stjórnarmanni hverrar félagseiningar, skal hafa borist skrifstofu félagins eigi síðar en fimm virkum dögum fyrir landsþing.
Kjörnefnd tekur afstöðu til breytinga á framkomnum kjörbréfum og úrskurðar um gildi þeirra.
Allir fullgildir félagar félagseininga á landsþingi hafa kosningarétt samkvæmt gr. 9.5.1 og gr. 9.5.2.
11. gr. Stjórn
11.1. Kjörtímabil
Landsþing kýs félaginu stjórn til tveggja ára í senn.
11.2. Starfsemi stjórnar Í stjórn félagsins sitja formaður, varaformaður, gjaldkeri, ritari og fimm meðstjórn endur.
Stjórn félagsins fylgir eftir samþykktum landsþings og fulltrúaráðs. Stjórnin er í fyrirsvari fyrir félagið og ber ábyrgð á fjárreiðum þess.
Afl atkvæða ræður úrslitum á stjórnarfundum. Séu atkvæði jöfn ræður atkvæði formanns.
11.3. Vinnulag
Formaður boðar stjórn til fundar. Stjórnarfundur er löglegur ef meirihluti stjórnar manna sækir fund. Stjórn kemur að jafnaði saman mánaðarlega.
Fundargerðir skulu ritaðar. Stjórn boðar til landsþings og annarra funda, þar á með al funda fulltrúaráðs og formanna. Hún undirbýr fundarmálefni, framfylgir fundaráætl unum og annast störf milli funda.
11.4. Skyldur stjórnar
Á fyrsta fundi stjórnar skiptir stjórn með sér verkum og skal gera verklagsreglur, fyrir lok þess árs sem hún er kosin, sem vera skulu félagsfólki aðgengilegar.
Stjórn félagsins er í fyrirsvari fyrir félagið gagnvart einstaklingum, lögaðilum eða ríkisvaldi í sameiginlegum málefnum félagsins.
Stjórnin ræður framkvæmdastjóra félagsins.
11.5. Stjórnskipaðar nefndir
Stjórn er heimilt að skipa nefndir sér til aðstoðar og ákveður verksvið þeirra.
Í upphafi starfstímabils stjórnar skal skipa ráðgjafanefnd vegna undirbúnings fyrir landsþing. Í ráðgjafanefndinni sitji formenn milliþinganefnda ásamt framkvæmdastjóra.
Nefndarfólk skal uppfylla skilyrði gr. 11.7. þessara laga.
11.6. Fjármál
Stjórnin ber ábyrgð á að starfsemi félagsins sé innan ramma fjárhagsáætlunar, samþykkta landsþings og fulltrúaráðsfunda.
11.7. Hæfi
Stjórnarmaður skal uppfylla skilyrði gr. 9.9. þessara laga á meðan kjörtímabili hans stendur.
Nú sætir stjórnarmaður rannsóknar vegna sakamáls og ber honum þá að víkja sæti á meðan rannsókn stendur eða ef ákæra hefur verið gefin út á hendur honum.
12.1. Stjórn félagsins skal á hverju ári fyrir lok maí gefa út ársskýrslu um starfsemi félagsins.
12. gr. Skýrsla stjórnar
13. gr. Milliþinganefndir
13.1. Kosning
Í fjárveitinganefnd skal kjósa formann, auk fjögurra fulltrúa.
Í laganefnd skal kjósa formann, auk tveggja fulltrúa.
Í uppstillingarnefnd skal kjósa formann, auk tveggja fulltrúa.
13.2. Hlutverk og skyldur
Milliþinganefndir skulu gera verklagsreglur, fyrir lok þess árs sem hún er kosin, sem vera skulu félagsmönnum aðgengilegar.
13.2.1. Fjárveitinganefnd skal sjá um endurskoðun á úthlutunarkerfi félagsins og leggja fram tillögu til fulltrúaráðsfundar til samþykktar haustið fyrir landsþing. Tillögur skal senda með fundarboði fyrir fulltrúaráðsfundinn. Nefndin skilar niðurstöðu um skiptingu fjármagns til félagseininga á landsþingi.
13.2.2. Laganefnd skal annast endurskoðun á lögum félagsins, hafa eftirlit með því að þau standist rétt íslenskt málfar, brjóti ekki í bága við íslensk lög og vera öðrum nefndum og stjórn til ráðgjafar um lög og reglugerðir félagsins. Laganefnd tekur afstöðu til breytinga á framkomnum kjörbréfum á fulltrúaráðsfundi og úrskurðar um gildi þeirra.
13.2.3. Uppstillingarnefnd skal tryggja að fram komi að minnsta kosti eitt framboð til hvers embættis innan stjórnar og þeirra nefnda sem getið er í gr. 9.5.8. Komi fram tvö eða fleiri framboð til embættis skal uppstillingarnefnd raða frambjóðendum eftir stafrófsröð. Uppstillingarnefnd skal leitast við að stjórn endurspegli breidd félagsins og skal jafnræðis gætt við kynningu á frambjóðendum.
13.3. Aðrar nefndir
Ef landsþing skipar aðrar milliþinganefndir en að framan greinir skal það vera ákvörðun landsþings hver fjöldi og hvernig uppbygging nefndarinnar skuli vera hverju sinni.
Nefndirnar skulu skila tillögum sínum til stjórnar eigi síðar en fjórum vikum fyrir landsþing.
13.4. Starfstími
Milliþinganefndir skulu taka til starfa að þingi loknu og starfa fram til loka þess næsta.
13.5. Hæfi
Nefndarfólk skal uppfylla skilyrði gr. 11.7. þessara laga.
14. gr. Siðanefnd
14.1. Hlutverk
Hlutverk siðanefndar er að taka til skoðunar ábendingar um brot á siðareglum félagsins, að taka afstöðu til þess hvort um brot á siðareglum er að ræða og hver grófleiki brotsins er.
14.2. Skipan
Stjórn skipar fimm aðila í nefndina, þrjá lögráða fullgilda félaga ásamt tveimur sérfræðingum sem standa utan félagsins og veita nefndinni formennsku. Nefndin er skipuð til 2ja ára í senn.
14.3. Hæfi
Félagi skal uppfylla skilyrði gr. 11.7. þessara laga. Sérfræðingarnir skulu hafa menntun og reynslu sem nýtist við úrlausn mála sem nefndin tekur fyrir.
14.4. Starfsemi
Nefndin skal gera verklagsreglur, fyrir lok þess árs sem hún er kosin, sem vera skulu félagsfólki aðgengilegar.1
1. Vinnureglur Siðanefndar félagsins
15. gr. Varasjóður
15.1. Tilgangur
Félagið skal eiga varasjóð. Varasjóði félagsins er ætlað:
a) að vera tryggingarsjóður vegna áfalla sem félagið kann að verða fyrir.
b) að fjármagna önnur verkefni sem fulltrúaráðsfundir eða landsþing ákveða.
15.2. Fjármögnun
Stjórn félagins skal árlega leggja fyrir fulltrúaráðsfund tillögu að upphæð varasjóðs.
15.3. Ráðstöfun
Ráðstöfun fjár úr varasjóði er aðeins heimil með samþykki fulltrúaráðsfunda eða landsþinga.
Veðsetning varasjóðs, eða lántaka úr honum til skemmri eða lengri tíma, er óheimil nema með samþykki fulltrúaráðsfundar eða landsþings.
Allt að 50% varasjóðs má að tryggja með veðböndum í fasteign en ekki minna en 50% skal varðveita í banka eða hjá löggiltu verðbréfafyrirtæki. Meginstefna við vörslu skal vera öryggi frekar en há ávöxtun.
16. gr. Fulltrúaráð
16.1. Fundir
Fulltrúaráðsfundir fara með æðsta vald félagsins milli landsþinga og þar sitja fulltrúar hverrar félagseiningar, ásamt stjórn félagsins.
Fulltrúaráð kemur saman til fundar í nóvember ár hvert, svo og þegar tíu félagseiningar óska þess eða stjórn félagsins ákveður. Ársreikningur félagsins skal tekinn til afgreiðslu á fundinum ásamt fjárhagsáætlun félagsins.
16.2. Boðun
Stjórn félagsins boðar fundi rafrænt og skal það gert með minnst tíu daga fyrirvara. Með fundarboðum skal fylgja dagskrá fundarins, ásamt ársreikningi félagsins, fjárhagsáætlun félagsins og öllum öðrum tillögum sem leggja á fyrir fundinn.
Ef tíu félagseiningar hafa óskað eftir fulltrúaráðsfundi skal stjórn félagsins boða til fundarins eigi síðar en fjórum vikum frá því fundarbeiðnin kom fram.
16.3. Skráning
Félagseiningar skulu skrá þátttöku eigi síðar en einum virkum degi fyrir fund.
16.4. Atkvæði
Hver félagseining fer með eitt atkvæði á fulltrúaráðsfundi að uppfylltum skilyrðum ákvæðis 16.5. Fulltrúi skal vera lögráða.
16.5. Kjörbréf
Kjörbréf, undirritað af formanni eða stjórnarmanni hverrar félagseiningar, skal hafa borist skrifstofu félagsins eigi síðar en þrem virkum dögum fyrir fulltrúaráðsfund. Laganefnd tekur afstöðu til breytinga á framkomnum kjörbréfum og úrskurðar um gildi þeirra.
16.6. Fundarsköp
Formaður félagsins setur fundi fulltrúaráðs og stýrir kjöri fundarstjóra. Meirihluti atkvæða ræður úrslitum mála, nema annars sé getið í lögum félagsins.
16.7. Endurskoðun úthlutnarkerfis
Fjárveitinganefnd leggur fram tillögu af endurskoðun á úthlutunarkerfi á fundinum. Sé breytingatillögu hafnað þá haldast fyrri úthlutunarreglur óbreyttar.
17. gr. Formannafundir
17.1. Boðun
Stjórn félagsins skal boða til fundar með formönnum félagseininga það ár sem landsþing er ekki haldið.
Stjórn félagsins boðar fundi rafrænt og skal það gert með minnst tíu daga fyrirvara. Með fundarboðun skal fylgja dagskrá fundarins, ásamt öllum gögnum.
17.2. Skráning
Félagseiningar skulu skrá þátttöku eigi síðar en einum virkum degi fyrir fund.
17.3. Efni fundarins
Formannafundur er vettvangur umræðna um þau mál sem snerta starf félagseininga. Í stað eins sameiginlegs formannafundar allra félagseininga má boða til funda eftir starfsvettvangi þeirra.
Ætli fjárveitinganefnd að leggja til breytingar á úthlutunarkerfi félagsins þá skal hún kynna þær á formannafundi til umræðu.
Formannafundir hafa ekki ákvörðunarvald í málefnum félagsins.
18. gr. Endurskoðun
18.1. Skoðun reikninga
Reikningar félagsins skulu skoðaðir ár hvert af löggiltum endurskoðanda.
18.2. Félagslegir skoðunarmenn
Félagsleg endurskoðun reikninga er í höndum tveggja manna sem landsþing félagsins kýs til tveggja ára í senn.
Skoðunarmenn reikninga mega ekki sinna öðrum störfum fyrir félagið sem snerta fjármál.
Þeir bera ábyrgð fyrir fulltrúaráðsfund, þeir skulu eiga greiðan aðgang að öllu bókhaldi félagsins og er stjórninni skylt að veita þeim allar nauðsynlegar upplýsingar um fjármál og reikningshald þess.
18.3. Yfirskoðun
Felli fulltrúaráðsfundir reikninga félagsins fer fram yfirskoðun óháðs aðila sem er löggiltur endurskoðandi. Að þeirri yfirskoðun lokinni skal boðað til framhalds fulltrúaráðsfundar sem tekur nánari ákvörðun um reikninga.
19. gr. Reglur – reglugerðir
19.1. Setning
Stjórn setur reglur og reglugerðir er varða starfsemi félagsins, að undangenginni umsögn laganefndar og endurskoðar þær eftir því sem þurfa þykir.
19.2. Hlutverk
Hlutverk reglna og reglugerða er að kveða nánar á um skipulag einstakra þátta í starfsemi félagsins og þær verða ávallt að eiga sér stoð í lögum félagsins
20. gr. Lagabreytingar og framboðsfrestur
20.1.Lagabreytingar
Lögum þessum verður ekki breytt nema á landsþingi og þarf 2/3 hluta greiddra atkvæða til að breyting nái fram að ganga.
20.2.Framboðsfrestur
Tillögum til lagabreytinga og yfirlýsingu um framboð til embættis innan stjórnar eða nefnda sem greinir í gr. 9.5.8. skal beint til skrifstofu félagsins eigi síðar en sex vikum fyrir landsþing.
21. gr. Óviðráðanleg ytri atvik (Force Majeure)
21.1. Force Majeure
Reynist slíkt nauðsynlegt til þess að tryggja hagsmuni félagsins og/eða félagseininga og starfsemi þeirra er heimilt að víkja frá lögum þessum ef upp koma ófyrirséð óvænt atvik eða aðstæður sem hvorki félagið eða félagseiningar geta haft áhrif á eða stýrt, svo sem, en ekki einangrað við, náttúruhamfarir, styrjaldir, óeirðir, verkföll, farsóttir eða önnur sambærileg atvik.
21.2. Afgreiðsla
Tillaga um frávik á grundvelli 21.1 skal borin undir alla fulltrúa stjórnar og formenn félagseininga á fundi sem boðaður er með tveggja daga fyrirvara, eða skemur reynist slíkt nauðsynlegt.
Fundur telst lögmætur ef hann er sóttur af að minnsta kosti helmingi boðaðra fulltrúa. Tillaga telst samþykkt ef 2/3 fundarfólks greiða henni atkvæði sitt.
22. gr. Slit félagsins
22.1. Slit félagsins
Slysavarnafélagið Landsbjörg verður einungis lagt niður sé tillaga þess efnis samþykkt á landsþingi. Verði félagið lagt niður skal fjármunum þess og eigum varið í þágu slysavarna og björgunarstarfs á Íslandi í samræmi við ákvörðun landsþings sem ákvörðun tekur um slit, þó ekki fyrr en að ár er liðið frá landsþingi.
22.2 Meðferð
Um meðferð og afgreiðslu tillögu um slit félagsins skal fara eftir sömu reglum og gilda um lagabreytingar.
23. gr. Gildistaka
Lög þessi öðlast gildi þegar að loknu landsþingi. Lög þessi voru samþykkt á landsþingi félagsins á Akureyri þann 13 maí 2023.
Siðareglur
Siðareglur
Slysavarnafélagsins Landsbjargar
Slysavarnafélagið Landsbjörg eru landssamtök þar sem sjálfboðaliðar og starfsmenn félagsins vinna að björgun, slysavörnum og unglingastarfi. Í slíkum samtökum er mikilvægt að allir
taki siðferðislega ábyrgð á störfum sínum með hagsmuni skjólstæðinga, félaga og félagsins að leiðarljósi. Til þess að þetta megi takast vill félagið skapa umhverfi þar sem samskipti og vinnubrögð einkennast af virðingu, samvinnu, forystu og fagmennsku.
Siðareglurnar gilda um alla félaga félagseininga og starfsmenn félagsins.
Markmið reglnanna er að stuðla að því að hegðun þeirra sem starfa innan félagsins uppfylli ýtrustu siðferðiskröfur hvers tíma. Þær eru leiðbeinandi um samband og samvinnu skjólstæðinga og félagsmanna og er ætlað að vernda orðspor félagsins, ímynd þess og trúverðugleika.
Vilji félagseining setja sínum félagsmönnum ítarlegri reglur er það heimilt svo lengi sem siðareglur félagsins liggi til grundvallar.
Verðum við þess áskynja að siðareglurnar hafi verið brotnar ber að vekja athygli á því með tölvupósti til siðanefndar. Skipan og starfsreglur siðanefndar má finna á heimasíðu félagsins.
1. Góðir starfshættir
Við virðum landslög og reglugerðir settar samkvæmt þeim. Við virðum gildi, lög og reglugerðir félagsins, vörumerki þess og einkennisfatnað.
2. Hegðun
Við virðum þá sem starfa innan félagsins, skjólstæðinga þess og náttúruna í daglegu starfi, aðgerðum og æfingum. Við komum fram við hvert annað af virðingu og gætum trúnaðar gagnvart skjólstæðingum og hverju öðru.
3. Áreiti
Við komum í veg fyrir að innan félagsins viðgangist hvers konar óréttlæti, svo sem einelti, ofbeldi, kynferðisleg áreitni eða mismunun byggð á óviðkomandi þáttum svo sem kynferði, aldri, trú, þjóðerni, kynþætti, fötlun eða kynhneigð, hvort heldur sem er gagnvart hverju öðru eða skjólstæðingum félagsins.
4. Þekking
Við þekkjum skyldur okkar og takmörk. Við viðhöldum þekkingu okkar og hæfni á vettvangi starfsins.
5. Samskipti
Við förum að réttmætum fyrirmælum og tökum þátt í æfingum og starfi af fullum heilindum.
6. Framkoma
Við virðum eignir og verðmæti annarra, náttúruna, mannvirki og sögulegar minjar og forðumst að valda spjöllum á þeim.
7. Aðstæður
Við leggjum okkur fram um að koma félögum okkar ekki í aðstæður sem þeir ráða ekki við.
8. Útkallslisti
Við gætum að því að félagar á útkallslista björgunarsveita séu fullra 18 ára og hafi hlotið viðhlítandi þjálfun.
9. Hagsmunir
Við gætum þess að okkar eigin hagsmunir eða hagsmunir aðila okkar nákomnum hafi ekki áhrif á ákvarðanir okkar á vettvangi félagsins.
10. Viðurlög
Við gerum okkur ljóst að ef félagar gerast brotlegir við reglur þessar má vísa þeim úr starfi á vegum félagsins, tímabundið eða að fullu.
