2016-10_Znaj swoje prawa - umowy cywilnoprawne

Umowa o pracê a umowy cywilnoprawne

Weronika Jasku³a

Umowa o pracê

Umowa cywilnoprawna

Charakter œwiadczonej pracy

Umowa najsilniej wi¹¿¹ca strony stosunku prawnego, prowadz¹ca do nawi¹zania trwa³ej wiêzi prawnej miêdzy stronami tej umowy. Umowa starannego dzia³ania, podczas trwania której pracownik zobowi¹zuje siê do œwiadczenia pracy lub bycia w gotowoœci do jej œwiadczenia.

Umowa zlecenia – zleceniobiorca zobowi¹zuje siê do wykonywania powtarzaj¹cych siê, okreœlonych czynnoœci.

Umowa o dzie³o – umowa rezultatu, najistotniejsze jest wykonanie okreœlonego, zamówionego dzie³a (np. przet³umaczenie tekstu, remont mieszkania).

Podporz¹dkowanie

Pracownik jest ca³kowicie podporz¹dkowany pracodawcy co do sposoby, czasu i miejsca wykonywania pracy.

Stosunek podporz¹dkowania nie istnieje – zleceniobiorca i przyjmuj¹cy zamówienie posiadaj¹ swobodê co do miejsca i sposobu wykonywania pracy.

Równorzêdne podmioty.

Osobiste wykonywanie pracy

¯adna osoba nie mo¿e zast¹piæ pracownika w jego obowi¹zkach wynikaj¹cych z zawartego stosunku pracy.

Zleceniobiorca mo¿e w pewnych okreœlonych przypadkach powierzyæ wykonywanie pracy osobie trzeciej i jest odpowiedzialny za wybór osoby zastêpuj¹cej, a przyjmuj¹cy zamówienie mo¿e, ale nie musi wykonywaæ dzie³a osobiœcie.

Wynagrodzenie za pracê Umowa odp³atna. Nie mo¿na zrzec siê wynagrodzenia.

Umowa odp³atna. Umowy o dzie³o - zamawiaj¹cy jest zobligowany do wyp³aty wynagrodzenia w chwili odbioru dzie³a (wynagrodzenie z tytu³u umowy o dzie³o nie musi mieæ postaci pieniê¿nej). Praca zlecona na podstawie umowy zlecenia mo¿e byæ nieodp³atna, jeœli wynika to z treœci ³¹cz¹cej strony umowy lub okolicznoœci, choæ w praktyce to rzadkoœæ.

Ryzyko w zakresie wykonywania pracy

W przypadku obowi¹zuj¹cego strony stosunku prawnego zawartego na podstawie umowy o pracê to na pracodawcy ci¹¿y ryzyko gospodarcze.

Zleceniobiorca ponosi osobist¹ odpowiedzialnoœæ za sposób wykonywania us³ug. W umowie o dzie³o ryzyko dzia³ania spoczywa na wykonawcy dzie³a i to on jest odpowiedzialny za jakoœæ dzie³a.

Mo¿liwoœæ rozwi¹zania umowy

Ograniczona przepisami prawa (patrz: Kodeks pracy). W zale¿noœci od rodzaju umowy, ró¿ny jest okres wypowiedzenia, strony umowy mog¹ rozwi¹zaæ umowê na mocy porozumienia stron.

Umowa zlecenia - mo¿e byæ rozwi¹zana w ka¿dym czasie w trybie wypowiedzenia lub na mocy porozumienia stron. Umowa o dzie³o - koñczy siê wraz z wywi¹zaniem siê przez przyjmuj¹cego zamówienie z obowi¹zku oddania dzie³a. Zamawiaj¹cy dzie³o mo¿e w ka¿dym czasie odst¹piæ od umowy, p³ac¹c przyjmuj¹cemu zamówienie przewidziane wynagrodzenie za dotychczasowy nak³ad pracy.

Skutki w przypadku œmierci pracownika

Stosunek pracy wygasa (patrz: Kodeks pracy).

W umowie zlecenia mo¿e istnieæ zastrze¿enie umo¿liwiaj¹ce przejêcie przez osobê zastrze¿on¹ w umowie obowi¹zków zleceniobiorcy w przypadku jego œmierci.

Umowa o dzie³o, którego wykonanie zale¿y od osobistych przymiotów przyjmuj¹cego zamówienie, rozwi¹zuje siê wskutek jego œmierci lub niezdolnoœci do pracy.

Przedmiot i oznaczenie stron umowy Podstawow¹ cech¹ ró¿nicuj¹c¹ umowê zlecenie od umowy o dzie³o jest przedmiot umowy oraz oznaczenie stron:„zatrudniaj¹cej” i„zatrudnianej”.

Przedmiotem umowy zlecenia jest zasadniczo dokonanie przez przyjmuj¹cego zlecenie (zleceniobiorcê) okreœlonej czynnoœci prawnej (tzn. wywo³uj¹cej skutek prawny) na rzecz daj¹cego zlecenie (zleceniodawcy).

Wprawdzie wed³ug przepisów kodeksu cywilnego nie ma mowy o wykonywaniu w ramach umowy zlecenia konkretnych czynnoœci faktycznych, ale wpisuj¹ siê one w przedmiot umowy o œwiadczenie us³ug, co do której stosuje siê odpowiednio przepisy o zleceniu.

Umowa o œwiadczenie us³ug jest w praktyce uto¿samiana z umow¹ zlecenie, a czêsto wrêcz tak samo przez strony nazywana. Z kolei przedmiotem umowy o dzie³o jest wykonanie przez przyjmuj¹cego zamówienie (wykonawcê dzie³a) oznaczonego dzie³a odpowiadaj¹cego osobistym potrzebom zamawiaj¹cego (osoby zlecaj¹cej wykonanie dzie³a).

Takie konkretne dzie³o powinno mieæ charakter materialny b¹dŸ niematerialny (ale tylko jeœli da siê je utrwaliæ w postaci okreœlonych przedmiotów materialnych to jest zdjêæ, rysunków, protoko³ów, zapoznaj¹cych jedynie z treœci¹ dzie³a), przysz³y (dzie³o dopiero powstanie), samoistny (bêdzie istnia³o niezale¿nie od wykonawcy) i obiektywnie pewny co do osi¹gniêcia.

Przedmiot i oznaczenie stron umowy Poni¿szy schemat ilustruje przedmiot ka¿dej z opisanych umów zawartej miêdzy poszczególnymi stronami.

W praktyce to rodzaj zadania, które trzeba zrealizowaæ, powinien decydowaæ o wybraniu odpowiedniego stosunku cywilnoprawnego. Wiêkszoœæ zadañ mo¿e stanowiæ przedmiot obu umów i wówczas o charakterze umowy rozstrzygn¹æ mo¿e treœæ zobowi¹zania wyra¿ona w postaci rzeczownika odczasownikowego od czasownika w formie niedokonanej (np. t³umaczenie konsekutywne z jêzyka angielskiego na polski w trakcie spotkañ biznesowych - wówczas umowa zlecenie) b¹dŸ w formie dokonanej (np. przet³umaczenie artyku³u z jêzyka hiszpañskiego na angielski - wtedy umowa o dzie³o). Im bardziej szczegó³owo, jasno i wyczerpuj¹co przedmiot umowy jest zdefiniowany, wraz ze wskazaniem zakresu obowi¹zków w ramach danej czynnoœci (w przypadku umowy zlecenia) b¹dŸ z wyszczególnieniem cech okreœlonego dobra to jest np. materia³u z jakiego ma powstaæ czy techniki jak¹ ma byæ wykonane (w przypadku umowy o dzie³o), tym mniejsze jest ryzyko uznania umowy o dzie³o za umowê zlecenie lub na odwrót.

Umowy zlecenia i o dzie³o a umowa o pracê Przyk³adowo, w ramach umowy zlecenia mog¹ byæ wykonywane nastêpuj¹ce rodzaje prac: pilnowanie dziecka, prowadzenie wyk³adu, serwisowanie kserokopiarki, aktualizowanie baz danych, kompleksowe sprz¹tanie biura, prowadzenie sprawy przed s¹dem, wystêp w operze, recytacja wierszy, œwiadczenie us³ug marketingowych, prowadzenie przedsiêbiorstwa, obs³uga prawna, doradztwo podatkowe, ochrona obiektu, a nawet zarz¹dzanie nieruchomoœci¹.

Natomiast w ramach umowy o dzie³o powinny wyst¹piæ inne prace: z pierwszej grupy (tworzenie nowego dobra) np. uszycie sukni œlubnej, namalowanie obrazu, wykonanie sto³u na zamówienie, napisanie artyku³u, przet³umaczenie ksi¹¿ki, ale te¿ napisanie programu komputerowego, opracowanie receptury kremu, wykonanie sesji fotograficznej, stworzenie piosenki, sporz¹dzenie kosztorysu budowlanego, zorganizowanie konferencji naukowej, przeprowadzenie szkolenia z zakresu prawa pracy oraz z tej drugiej grupy (przetwarzanie ju¿ istniej¹cego dobra) np. wymalowanie kuchni i wytapetowanie pokoju goœcinnego, naprawienie butów, wyczyszczenie p³aszcza zimowego, wyremontowanie samochodu (doprowadzenie go do sprawnoœci), odrestaurowanie mebli czy zmiana logo firmy.

Umowy zlecenia i o dzie³o a umowa o pracê Przyk³adowo, w ramach umowy zlecenia mog¹ byæ wykonywane nastêpuj¹ce rodzaje prac: pilnowanie dziecka, prowadzenie wyk³adu, serwisowanie kserokopiarki, aktualizowanie baz danych, kompleksowe sprz¹tanie biura, prowadzenie sprawy przed s¹dem, wystêp w operze, recytacja wierszy, œwiadczenie us³ug marketingowych, prowadzenie przedsiêbiorstwa, obs³uga prawna, doradztwo podatkowe, ochrona obiektu, a nawet zarz¹dzanie nieruchomoœci¹.

Natomiast w ramach umowy o dzie³o powinny wyst¹piæ inne prace: z pierwszej grupy (tworzenie nowego dobra) np. uszycie sukni œlubnej, namalowanie obrazu, wykonanie sto³u na zamówienie, napisanie artyku³u, przet³umaczenie ksi¹¿ki, ale te¿ napisanie programu komputerowego, opracowanie receptury kremu, wykonanie sesji fotograficznej, stworzenie piosenki, sporz¹dzenie kosztorysu budowlanego, zorganizowanie konferencji naukowej, przeprowadzenie szkolenia z zakresu prawa pracy oraz z tej drugiej grupy (przetwarzanie ju¿ istniej¹cego dobra) np. wymalowanie kuchni i wytapetowanie pokoju goœcinnego, naprawienie butów, wyczyszczenie p³aszcza zimowego, wyremontowanie samochodu (doprowadzenie go do sprawnoœci), odrestaurowanie mebli czy zmiana logo firmy.

UWAGA: wa¿ne jest aby pamietaæ, ¿e umowy cywilnoprawne nie podlegaj¹ pod Kodeks Pracy, w odniesieniu do umów cywilnoprawnych znajduje zstosowanie Kodeks Cywilny.