działanie biologiczne, a większość z nich jest bardzo słabo rozpuszczalna w wodzie, natomiast łatwo rozpuszczają się w rozpuszczalnikach organicznych. Do tej pory poznano budowę ok. 6500 alkaloidów, z których ponad sto znalazło zastosowanie w medycynie. W tabeli 1.3. przedstawiono wybrane przykłady alkaloidów roślin, w których występują oraz ich krótką charakterystykę toksykologiczną. Tabela 1.3. Przykłady alkaloidów. grupa alkaloidów
przykład nazwa rośliny
charakterystyka toksykologiczna
Pokrzyk wilcza jagoda (Atropa belladona L.)
Alkaloidy tropanowe obecne są w całej roślinie (liście, korzenie, owoce i nasiona). Głównymi substancjami są atropina i skopolamina. Dawki śmiertelne atropiny wahają się i zależą od wielu czynników (np. wiek osoby, części rośliny), a działanie tego alkaloidu powoduje: zahamowanie wydzielania potu, śluzu i soków żołądkowych oraz rozszerzenie źrenicy, przyspieszenie pracy serca, zmniejszenie napięcia mięśni gładkich pęcherzyka żółciowego, pęcherza i jelit. Duże dawki mogą również powodować halucynacje. Z kolei skopolamina działa depresyjnie na czynności wegetatywne oraz psychomotoryczne mózgu. Zatrucia tą rośliną to głównie pomyłkowe zjedzenie przez dzieci lub dorosłych efektownie wyglądających jagód podobnych do czarnych czereśni.
Bieluń dziędzierzawa (Datura stramonium L.)
Alkaloidy tropanowe stwierdzono w całej roślinie, z których głównymi są atropina i skopolamina (podobnie jak w pokrzyku wilczej jagodzie), działanie alkaloidów bielunia jest identyczne jak w pokrzyku. Zatrucia mogą być wywołane przez przedawkowanie surowca, jaki stanowią liście bielunia dziędzierzawy lub na skutek zjedzenia nasion w celu wywołania stanu oszołomienia lub halucynacji (łatwo dostępny i tani środek narkotyczny).
Alkaloidy tropinowe
82