Tajemnice ziół - zastosowanie w żywności, żywieniu, dietetyce i kosmetologii

liści, a w drugim ulistniony pęd kwiatostanowy, o wysokości 100-150 cm.

Liście lancetowate, całobrzegie, zaostrzone na końcach. Kwiatostan w postaci jednostronnego, zwartego grona. Korona kwiatu dwuwargowa, brunatnożółta z fioletowymi plamkami. Owocem jest torebka.

Surowcem jest liść naparstnicy wełnistej. Zawiera: glikozydy nasercowe kardenolidowe, glikozydy digitanolowe, saponiny steroidowe, związki antranoidowe, flawonoidy. Glikozydy nasercowe zwiększają siłę skurczu mięśnia sercowego. Są stosowane w niewydolności krążenia, w nadciśnieniu oraz w zaburzeniach rytmu.

2.3.1.6. Glikozydy irydoidowe Glikozydy irydoidowe zwane irydoidami to pochodne monoterpenów cyklopentanowych. Są to związki bardzo nietrwałe. W skład irydoidów wchodzi kilka typów związków, i tak: 1) irydoidy proste np. nepetalakton występujący w kocimiętce, 2) glikozydy irydoidowe np. aukubina występująca w liściach babki lancetowatej, 3) sekoirydoidy o gorzkim smaku np. sekologanina w bobrku trójlistkowym, 4) irydoidy estrowe tzw. walepotriaty występujące w kozłku lekarskim. Irydoidy wykazują działanie wielokierunkowe: uspokajające, pobudzające łaknienie, obniżające ciśnienie, przeciwzapalne, a nawet antybiotyczne.

Wybrane gatunki ziół zawierające irydoidy Babka lancetowata (Plantago lanceolata), syn. babka wąskolistna, języczki polne, jest to bylina z rodziny babkowatych (Plantaginaceae). Gatunek występujący w strefie klimatu umiarkowanego w Europie i w Azji. W Polsce bardzo pospolita na łąkach, przydrożach, pastwiskach, a także uprawiana na plantacjach produkcyjnych. Wykształca wzniesioną, bezlistną, osiągającą wysokość do 40 cm łodygę. Liście odziomkowe, lancetowate, ostro zakończone.

Kwiatostanem jest kłos o kształcie kulistym lub jajowatym. Kwiaty małe, brunatne. Owocem jest dwunasienna torebka. Surowcem jest liść babki. Skład chemiczny surowca: glikozydy irydoidowe (aukubina, katalpol), związki śluzowe, fenolokwasy, garbniki, flawonoidy, związki krzemowe. Glikozydy działają przeciwzapalnie, związki śluzowe osłaniająco. W lecznictwie wyciągi z liści stosowane są w stanach zapalnych górnych dróg oddechowych i przewodu – 44 –