2.3.1.5. Glikozydy kardenolidowe Glikozydy kardenolidowe - nasercowe zbudowane są z aglikonu steroidowego z przyłączonym 5. lub 6. członowym pierścieniem laktonowym. Wszystkie aglikony tych glikozydów mają 2 stałe grupy hydroksylowe (OH) przy węglach 3 i 14. Kardenolidami nazywane są glikozydy z 5-członowym pierścieniem laktonowym. Bufadienolidami nazywane są glikozydy z 6-członowym pierścieniem laktonowym. Najlepiej poznanymi aglikonami glikozydów nasercowych są: digitoksygenina, digoksygenina, strofantydyna, scylarenina. Aglikon warunkuje działanie nasercowe, część cukrowa wpływa na rozpuszczalność, wchłanianie, siłę i czas działania oraz łączenie się glikozydów z białkami krwi i tkanek. Działanie lecznicze glikozydów nasercowych występuje po nasyceniu nimi organizmu, a działanie toksyczne po przekroczeniu dawki leczniczej. Glikozydy nasercowe działają bezpośrednio na mięsień sercowy. Na świecie znanych jest dotąd około 500 glikozydów nasercowych, które występują w około 12 rodzinach botanicznych i w ponad 50 gatunkach roślin. Najważniejsze gatunki mające znaczenie w lecznictwie to: naparstnica wełnista, cebula morska, tewecja peruwiańska, miłek wiosenny, konwalia i naparstnica purpurowa. Wybrane gatunki roślin zawierające kardenolidy Konwalia majowa, syn. lanuszka (Convalaria maialis) występuje w Europie, Ameryce Pn., Azji. W Polsce uprawiana jest jako roślina ozdobna. Należy do rodziny konwaliowatych (Convallariaceae). Roślina wykształca pęd kwiatostanowy do wysokości 30 cm, otoczony odziomkowymi, podłóżnojajowatymi liśćmi. Kwiaty białe, dzwonkowate, wydzielające intensywny zapach. Surowcem jest kwiatostan i ziele zbierane we wczesnym okresie kwitnienia. Ze względu na zawartość glikozydów nasercowych kardenolidowych, saponin steroidowych, flawonoidów (kemferol, kwercyna) stosowane jest w leczeniu serca i niewydolności krążenia. Ziele służy do przygotowywania wielu leków i preparatów nasercowych oraz nalewek. W medycynie azjatyckiej tradycyjnie stosowano korzeń konwalii majowej w leczeniu chorób naczyń i serca.
– 41 –