Końcowym elementem hierarchii ekosystemu i ostatnim w biocenotycznym etapie krążenia pierwiastków są destruenci. Spotykamy się z wieloma określeniami tej grupy organizmów, chociaż nie zawsze oznaczają one to samo (tab.2). Tabela 2. Zróżnicowanie rodzajów i definicji destruentów. Nazwa
Definicja
Destruenci (bioreduktory)
organizmy odżywiające się szczątkami innych organizmów i rozkładające związki organiczne,
Saprofity (Saprotrofy, Mikrokonsumenci)
te z destruentów, które zaliczamy do bakterii i grzybów (również te żyjące w przewodach pokarmowych zwierząt),
Detrytusożercy
zwierzęta odżywiające się martwą materią organiczną w glebie i mule dennym,
Saprobionty (Saproby) organizmy żyjące wśród rozkładającej się materii organicznej, Reducenci
podobnie jak destruenci, ale nazwa ta często używana jest jako synonim saprofitów,
Nekrofagi (Padlinożercy)
zwierzęta żywiące się martwymi ciałami innych zwierząt.
Reducenci to heterotrofy, do których należą głównie bakterie i grzyby, żyjące w ściółce, na odchodach, martwych organizmach oraz w układzie trawiennym zwierząt. Odgrywają kluczową rolę w zamknięciu krążenia pierwiastków dzięki temu, że rozkładają martwą materię organiczną na związki nieorganiczne, takie jak dwutlenek węgla, woda czy tlenki azotu (proces ten nazywamy dekompozycją). Dekompozycja zwykle jest procesem powolnym (szybkim tylko w przypadku pożarów), a zależy od: rodzaju materiału (jak trudne do rozłożenia są związki) i warunków środowiskowych (szczególnie temperatury i wilgotności) Dekompozycja w wodach rozpoczyna się już na poziomie planktonu. W warunkach tlenowych (na mniejszych głębokościach) zachodzi szybciej i wydajniej, a przy dnie tworzy się tzw. sapropel – luźna zawiesina szczątków organicznych i mineralnych, stopniowo przechodząca w trwały osad. Masa rozpuszczonych związków węgla w oceanach to 1800 mld ton, co jest liczbą dużo większą od masy wszystkich żyjących organizmów. Podczas dekompozycji materii organicznej na lądach oprócz dwutlenku węgla, wody i związków mineralnych powstają tzw. kwasy humusowe, zawierające mieszankę różnych związków pochodzenia białkowego, ligniny i celulozy oraz inne - 24 -