XII. Iloczyn rozpuszczalności. Wpływ wspólnego jonu. Efekt solny
Rozpuszczalność trudno rozpuszczalnego związku np. AgCl można przedstawić równaniem: AgCl s Agr-r+ + Clr- s – faza stała, r – roztwór i po zastosowaniu prawa działania mas dla roztworu nasyconego:
K
[ Ag ] [Cl ] [ AgCl ]
(55)
Ponieważ stężenie w fazie stałej jest stałe, możemy powyższy wzór zapisać: [Ag+] [Cl-] = K [AgCl ] = Ir
(56)
Ir – nazywamy iloczynem rozpuszczalności.
Dla dowolnego związku chemicznego, trudno rozpuszczalnego AaBb, iloczyn rozpuszczalności podaje wzór 57: Ir = [aA]a [bB]b
Przykłady dla:
(57)
AgCl, a i b = 1 – IrAgCl = [Ag+] [Cl-] K2SO4, a = 2, b = 1 – IrK2S04 = [2K+]2[Cl-] Ca3(PO4)2, a = -3, b = 2 – IrCa3(PO4)2 = [3Ca+2]3[2PO4-2]2 Współczynniki w nawiasach kwadratowych wskazują o ile należy zwiększyć stężenie jonu w nawiasie kwadratowym. Cyfry w wykładniku pokazują do jakiej potęgi należy podnieść stężenie jonu w nawiasach kwadratowych, uprzednio pomnożone przez liczbę podającą ilość jonów (jeżeli potrzeba) . Stężenia związków chemicznych trudno rozpuszczalnych nie podaje się na ogół w jednostkach przyjętych dla innych połączeń, lecz ich iloczyny rozpuszczalności. Wyznaczenie rozpuszczalności w molach lub gramach na dm3 można dokonać z wykorzystaniem wzoru (57). Również odwrotnie, mając rozpuszczalności związków trudno rozpuszczalnych można z wzoru (57) wyznaczyć ich iloczyny rozpuszczalności 80