Magazine voor medewerkers en vrijwilligers vol inspirerende verhalen van collega's, tips en meer.
Aand8
COLOFON
REDACTIE
Anke Assen
Tiny Romkema
Paul Schuringa
Irene Tjeerdsma
Natasja Visser
VORMGEVING
Tine van IJs
FOTOGRAFIE
Het Hoge Noorden
Martin Rijpstra
Scarlett Bus
DRUKWERK
Caparis / Zalsman
Aand8 is een uitgave van KwadrantGroep. Niets uit deze uitgave mag gekopieerd worden zonder toestemming van de uitgever.
© 2024 KwadrantGroep
4 - 6 Wat is goede zorg?
7 Intimiteit in het verpleeghuis
8 - 9 Dilemma: veiligheid of vrijheid?
10-13
2 Aand8 #26
Wat doe je bij een niet-pluisgevoel
14 - 15 Op pad met Anna Marije Kooistra
8
7 16
16 Wat zit er in de tas van collega Bea Algra?
4
Wat is goede zorg?
Goede zorg geven kan heel ingewikkeld zijn. Ik weet dit uit ervaring. Toen ik uit Oost-Groningen naar Amsterdam ging om te studeren verbleef ik eerst bij mijn oma. Zij werd steeds vergeetachtiger en kreeg later de diagnose Alzheimer. Eerst woonde ze nog thuis en bij elk gesprek met een instantie deed ze zich beter voor dan ze eigenlijk was. ‘Mevrouw, weet u wie de koningin is?’ Mijn oma: ‘Meneer, wij zijn niet koningsgezind’. De uitslag was dan dat oma nog prima op zichzelf kon wonen.
Als familie liepen we tegen allerlei dilemma’s aan. Dit ging over grote zaken zoals zelfstandig wonen en alleen de straat op ’s avonds. Maar ook over kleinere zaken als uiterlijke verzorging en nog zelf koken. Gelukkig was er een netwerk en namen vrienden haar regelmatig mee naar de Dominicuskerk. Ook kreeg ze hulp van hindoestaanse buren.
Het belangrijkste was steeds het evenwicht vinden tussen wat mijn oma wilde en wat mogelijk was. Zij wilde haar vrijheid zo lang mogelijk houden, wij zagen onbeheersbare risico’s. Uiteindelijk was een verhuizing naar een verpleeghuis onvermijdelijk.
Over deze dilemma’s gaat de zorg. Iedereen wil het liefst zo lang mogelijk zichzelf blijven. Hoe kunnen we dat ondersteunen? Met de focus op wie de ander is, met kennis van onze eigen bagage en vooral in gesprek met elkaar.
Recent had ik een persoonlijk dilemma van heel andere aard. Kiezen voor een organisatie waar ik het enorm naar mijn zin heb, of kiezen voor een nieuwe omgeving om verder te leren. Het is dat laatste geworden.
Dit was daarom mijn laatste voorwoord, een beetje verdrietig, maar bovenal grutsk op KwadrantGroep!
Hartelijke groet, Ester Kuiper, Raad van Bestuur
3 17 Werk & Bewonderteam: afdeling Kwaliteit 18 - 19 Grutsk! op wijkverpleegkundige Anke Oevering 20 Cartoon VOORWOORD
10 14 18
Wat is goede zorg?
Als je in de zorg werkt, dan maak je elke dag afwegingen; is dit het goede om te doen? Soms stel je je heel bewust de vraag ‘wat is bij deze cliënt goede zorg’. Niet elke vraag levert een (ethisch) dilemma op, het kan heel duidelijk zijn wat voor een cliënt belangrijk is. Maar het is ook wel eens niet duidelijk, of er is verschil van mening, of jij staat er zelf anders in. Wat is dan goede zorg? En hoe kom je tot een besluit waar alle betrokkenen achter staan? Een moreel beraad kan uitkomst brengen.
‘Iedere professional heeft zijn eigen waarden en normen. Soms geeft dit frictie binnen teams of met andere professionals en naasten. Als je als zorgverlener iets doet wat niet goed voelt, dan heb je te maken met een dilemma. Het is goed om dat binnen je team te bespreken. Hierbij kunnen leden van het kernteam Ethiek van KwadrantGroep ondersteunen’, vertelt Pietrix Soolsma, lid van het kernteam.
Goede zorg is persoonsgericht. Hoe beter je een cliënt kent, hoe beter je vanuit het perspectief van de cliënt zorg kan verlenen. Dat helpt om de beste keuze te maken bij een dilemma en het inzetten van de Wet zorg en dwang. Het betekent ook multidisciplinair samenwerken, zegt Pietrix. ‘De gedachten en waarden van behandelaren, verpleegkundigen, verzorgenden én de cliënt leveren
een compleet beeld op. Daardoor kun je als team rond een cliënt betere afwegingen maken en kom je tot een oplossing die aansluit bij wat voor de cliënt belangrijk is en waar het hele team achter kan staan.’
‘Bij situaties die ongemakkelijk aanvoelen, zowel voor jou als voor het hele team, kun je het kernteam Ethiek inschakelen. Wij kunnen een moreel beraad organiseren met als doel samen tot een concrete invulling te komen van wat in een bepaald geval het beste is om te doen. Voor teamleden is het belangrijk om ervaringen te delen, al is het maar om te beseffen dat je niet de enige bent die ergens mee worstelt en dat er verschillende perspectieven naast elkaar kunnen en mogen bestaan.’
4 Aand8 #26
Zijn ziekte en complicaties konden we niet herstellen. Wel konden we proberen zo goed mogelijk bij hem aan te sluiten.
Moreel beraad in De Hofwijck
In De Hofwijck verbleef een man die door hersenbloedingen gedragsveranderingen had. Hij was onrustig, snel boos en communiceren was vaak niet mogelijk. Soms stond hij zorg toe, een andere keer niet. Een lastige situatie vertellen coördinerend verpleegkundigen Jitske Waaksma en Marc-Jan Zijlstra. ‘Het was een eenzame man. Zodra je een beetje connectie met hem kreeg, duwde hij je van zich af.’ Op momenten dat hij geen zorg wilde, stuurde hij iedereen weg, vertelt Specialist Ouderengeneeskunde dr. Ernaldo Marcos. ‘Moesten we dat accepteren? Was het goed om hem in zijn waarde te laten? Daarover ging het moreel beraad.’ De uitkomst ervan was heel duidelijk, zegt geestelijk verzorger Harrie Hekkema. ‘Zijn ziekte en complicaties konden we niet herstellen. Wel konden we proberen zo goed mogelijk bij hem aan te sluiten.’
Het moreel beraad gaf de aanwezigen rust. ‘Was het heel erg als hij een wasbeurt weigerde? Nee, het was prima om dat een keer over te slaan. Na het moreel beraad konden we meer loslaten, want we wisten dat we met hem op de goede weg waren. Het was fijn om dat van elkaar te horen’, zegt Marc-Jan. Volgens logopedist Antsje de Jong bracht het moreel beraad meer onderlinge verbinding. ‘Als iemand het zelf niet goed meer kan verwoorden, is het des te belangrijker om de dilemma’s die we tegenkomen samen te bespreken.’ Tijdens het moreel beraad is er meer tijd om multidisciplinair op de cliënt in te gaan en daar leer je ook veel van, meent Jitske. ‘Bijvoorbeeld hoe anderen naar een situatie kijken, vakinhoudelijk én persoonlijk. Dat neem je mee naar een volgende cliënt.’
Wat zou jij doen?
Er zijn meerdere cliënten die tegelijk hulp nodig hebben en je staat er alleen voor.
Aan wie geef je voorrang en waarom?
Je komt als thuiszorgmedewerker bij een terminale cliënt om hem te helpen met eten. Hij weigert, maar de mantelzorger vindt dat hij moet eten.
Laat je je leiden door de wens van de cliënt of die van zijn mantelzorger en waarom?
Mag je als zorgprofessional afwijken van protocollen en standaarden als het in het belang van de cliënt is?
Hoe ga je om met wensen van naasten die vanuit goede zorg en professioneel inzicht niet in het belang zijn van een cliënt met dementie?
Er zijn geen pasklare oplossingen. Maar door dilemma’s te bespreken, kun je ze ontrafelen. Ga na over welke waarden het gaat, vergelijk standpunten en maak weloverwogen keuzes in het belang van goede zorg voor de cliënt.
5 HOOFDARTIKEL
V.l.n.r:
Marc-Jan
Zijlstra, Jitske Waaksma, Harrie Hekkema, dr Ernaldo Marcos en Antsje de Jong.
De vragen van moreel beraad
Moreel beraad is een gesprek waarin samen gezocht wordt naar wat in een bepaalde situatie goede zorg is. Er worden zeven vragen gesteld:
1. Wat is het dilemma?
2. Wat speelt er, wat is de gezamenlijke analyse?
3. Wie zijn er betrokken?
4. Wat staat er voor de betrokkenen op het spel?
5. Wat is de morele vraag?
6. Wat is de afweging / de gedragslijn?
7. Hoe gaan we dit uitvoeren?
Meer weten over moreel beraad?
Het kernteam Ethiek bestaat uit Pietrix Soolsma, Ton de Leeuw, Harrie Hekkema, Jana Egorova en Lilian Arnold. Neem contact op met het team via ethiek@ kwadrantgroep.nl
Moreel beraad in Talma Hûs
In Talma Hûs heeft het team van De Stjelp een moreel beraad gehouden. De casus ging over een 77-jarige bewoonster met dementie. Omdat communiceren met haar lastig is en ze niet de financiële middelen heeft voor een tandarts, stond het team voor de uitdaging om te bepalen wat goede zorg voor haar zou zijn. ‘Tijdens het moreel beraad hebben we alle opties overwogen’, vertelt verpleegkundig specialist Reina Hibma. ‘Ondanks de moeilijkheden met haar gebit heeft de bewoonster een goede eetlust. We hebben gezamenlijk besloten het gebit niet te laten behandelen. Een opname in het ziekenhuis zou te belastend en verwarrend zijn. Teamleden en specialisten van KwadrantGroep Behandelteam waren bij het moreel beraad en dus ook bij het besluit betrokken.’
Coördinerend verpleegkundige Annigje Westerkamp en verzorgenden IG Titia Hoekstra en Willy Zijlstra waren het eens met het besluit. ‘Omdat we niet goed met deze bewoonster kunnen praten, kunnen we ook niet goed inschatten wat zij graag wil, dat maakt het lastig.’
Tijdens een moreel beraad blijkt soms dat collega’s verschillend denken over wat de beste oplossing is. ‘Ieder kijkt vanuit zijn eigen invalshoek. Uiteindelijk staat de bewoonster centraal en gaat het om haar kwaliteit van leven.’
6 Aand8 #26
V.l.n.r. Reina Hibma, Titia Hoekstra, Willy Zijlstra en Annigje Westerkamp.
UITGELICHT
Onderzoek:
seksualiteit en intimiteit in het verpleeghuis
Seksualiteit en intimiteit horen bij het leven van ieder mens, dus ook bij dat van verpleeghuisbewoners.
Stella Abrahams en Rixt van der Wal, studenten Social Work aan de Hanzehogeschool Groningen, onderzochten hoe er binnen verpleeghuizen van KwadrantGroep mee om wordt gegaan en spraken hierover met verschillende medewerkers.
Uitkomsten van het onderzoek
Uit de gesprekken bleek dat het niet heel gewoon is om te praten over seksualiteit en intimiteit. Vaak krijgen medewerkers dit vanuit de opvoeding niet mee en tijdens de opleiding leren ze geen gerichte vaardigheden om het onderwerp bespreekbaar te maken. Hierdoor is er soms sprake van handelingsverlegenheid. Medewerkers zijn zich vaak niet bewust van de seksuele geaardheid van bewoners. Ze zijn geneigd te denken dat alle senioren die in hun zorglocatie wonen hetero zijn. Er is aandacht voor het levensverhaal van de bewoner, maar het onderdeel seksualiteit en intimiteit is geen standaard onderwerp van gesprek. Medewerkers weten wel waar ze terecht kunnen bij opvallend of grensoverschrijdend gedrag.
Advies: behoefte aan intimiteit vaker bespreken Rixt en Stella concluderen dat het begint bij bewust zijn van het feit dat ouderen behoefte hebben aan seksualiteit en met name aan intimiteit. Sterker, een knuffel of even beetgehouden worden geeft een ontspannen en veilig gevoel. En zorgt voor de aanmaak van ‘gelukshormonen’.
Praktische informatie, richtlijnen en tips, aangevuld met e-learning, geven houvast. Dit zorgt ervoor dat je – onafhankelijk van je eigen oordeel – de belangen van bewoners goed kunt behartigen. Door de behoefte aan intimiteit bij bewoners regelmatig te bespreken binnen de teams, vermindert het taboe op dit onderwerp. Verder zou het goed zijn om in gesprekken met de nieuwe bewoner en partner of familie te bespreken waar eventuele behoeftes liggen en hoe hierin ondersteund kan worden. Zo kan er bijvoorbeeld iets verteld worden over de mogelijkheid van een partner om te blijven slapen of om de naaste te wassen. Dat sluit aan op de visie van KwadrantGroep: oprechte aandacht en deskundige zorg, te luisteren naar de wensen en zoveel mogelijk aan te sluiten bij de gewoonten van de cliënt.
Het vervolg
Het advies van Rixt en Stella is besproken in het beleidsteam intramuraal. Besloten is om er beleid op te maken en intimiteit in te bedden in persoonsgerichte zorg. Er wordt gewerkt aan een praktische handreiking met suggesties en tips hoe je dit thema bespreekbaar kan maken.
Human Forever: een inspirerende boodschap over dementie
'Alleen als wij anders naar mensen met dementie gaan kijken zal de toekomst kunnen veranderen’. Dat is de boodschap van Teun Toebes in de film Human Forever. De film draaide speciaal voor KwadrantGroep twee avonden in Pathé in Leeuwarden. Onder het genot van popcorn en M&M’s hebben bijna 300 collega’s kunnen zien hoe Toebes de wereld van mensen met dementie wil veranderen. Inspirerend!
7 UITGELICHT
Veiligheid of Dat is het dilemma
vrijheid?
Het plaatsen van een bedhek om vallen te voorkomen, een cliënt wassen die dat niet wil en het op slot doen van een deur om dwalen te voorkomen. Drie voorbeelden van onvrijwillige zorg waar de Wet zorg en dwang van toepassing is. Wat is goede zorg als de cliënt zich verzet? Gaan we voor veiligheid of voor vrijheid?
Fokje Wiersma en Sietske de Boer
Elke zorgprofessional krijgt vroeg of laat met dit soort dilemma’s te maken, vertellen Fokje Wiersma, specialist ouderengeneeskunde en Sietske de Boer, gezondheidszorgpsycholoog. Beide werken bij KwadrantGroep en zijn ook Wzd-functionaris. Zij beoordelen of de Wet zorg en dwang op de juiste wijze wordt nageleefd. Beide vinden het belangrijk dat die toetsing er is. ‘De Wet zorg en dwang is er om mensen met dementie te beschermen. Vrijheid is een grondrecht; iedereen heeft het recht om eigen keuzes te maken en het leven in te richten zoals men dat wenst. Oók als je dementie hebt. Daar moeten we ons als zorgprofessionals goed van bewust zijn.’
Vrijwillige en veilige alternatieven
Het is daarom goed dat er een wet is die de individuele rechten van mensen met dementie beschermt. Je mag niet zomaar een bedhek plaatsen of een deur op slot draaien. In principe mag zorg nooit onvrijwillig zijn, behalve als het echt niet anders kan. Sietske: ‘Sommige cliënten begrijpen niet welke zorg ze nodig hebben en verzetten zich. Iemand wil bijvoorbeeld geen incontinentiemateriaal dragen. Op den duur weegt het risico op onverzorgd en met wonden rondlopen zwaar.’ Fokje vult aan met het voorbeeld van een
bewoner die graag naar buiten wil. ‘Misschien is een GPS een optie. Dat is minder ingrijpend dan iemand tegen zijn zin binnen houden. Je onderzoekt altijd of er vrijwillige en veilige alternatieven zijn. Als je er na overleg met alle betrokken op uit komt dat er geen andere optie is dan onvrijwillige zorg, dan registreer je dit als maatregel en wordt het vervolgens getoetst door een Wzd-functionaris.’
Veiligheid of vrijheid
Vooral wanneer de veiligheid van een cliënt in het geding is, voelen zorgprofessionals zich verantwoordelijk voor het welzijn van die persoon. ‘Het is heel akelig om iets te doen waar een cliënt zich tegen verzet. De vraag wat zwaarder weegt, veiligheid of vrijheid, staat centraal. Daarom is het goed dat onvrijwillige zorg niet zomaar ingezet kan worden en aan verschillende toetsingscriteria moet voldoen zegt Sietske. Volgens Fokje zit onvrijwillige zorg soms ook in kleine dingen en is het belangrijk dat zorgprofessionals zich hiervan bewust zijn. ‘We streven ernaar dat mensen zo lang mogelijk zelf de regie houden en eigen keuzes maken. Is dagelijks kaas op brood en altijd koffie schenken goede zorg? Of vraag je waar iemand op dat moment behoefte aan heeft. Goede zorg begint met begrip van wat voor iemand belangrijk is. Zowel bij kleine als grote dilemma’s helpt het enorm als je de cliënt goed kent.’
Hoe gaan we bij KwadrantGroep om met de Wet zorg en dwang?
De Wet zorg en dwang regelt de rechten bij onvrijwillige zorg of onvrijwillige opname van mensen met een psychogeriatrische aandoening (zoals dementie) en mensen met een verstandelijke beperking.
Door oprechte aandacht te hebben voor wat er bij een cliënt speelt, willen we bij KwadrantGroep het inzetten van vrijheidsbeperkende maatregelen tot een minimum beperken. Ieder mens heeft het recht om in vrijheid te leven en eigen keuzes te maken.
Soms kunnen mensen met dementie niet inschatten welke zorg ze nodig hebben. Zorgprofessionals helpen bij die keuze en houden daarbij rekening met veiligheid en de kwaliteit van leven. Dit kan betekenen dat de vrijheid van iemand wordt beperkt. Het inzetten van zorg die iemand niet wil, is altijd een laatste redmiddel. Als onvrijwillige zorg echt nodig is, dan alleen zo kort mogelijk en op de minst ingrijpende manier. Daarvoor wordt een stappenplan doorlopen. De situatie van de cliënt wordt in kaart gebracht, de noodzaak van onvrijwillige zorg wordt benoemd en er wordt onderzocht of er andere oplossingen zijn. Dit wordt altijd gedaan in overleg met de cliënt en de wettelijke vertegenwoordiger.
Bij KwadrantGroep hebben drie artsen en drie GZ-psychologen de rol als Wzd-functionaris. De Wzdfunctionaris beoordeelt het zorgplan en ziet toe op de inzet en afbouw van onvrijwillige zorg.
Kijk voor meer informatie op kwadrantgroep.nl/wet-zorg-en-dwang of zoek in Zenya op ‘Wet zorg en dwang’.
9 ACHTERGRONDVERHAAL
Wat doe je bij een
niet-pluisgevoel?
Bij onze dienst Volledig Pakket Thuis (VPT) komt het soms voor dat er een niet-pluisgevoel ontstaat bij medewerkers over de veiligheid van de thuissituatie van cliënten. Hoe hier mee om te gaan en toch te streven naar goede zorg, dat vertelt Jellie Dijkstra, cliëntcoach.
Projectleider Barbara Lengkeek vertelt hoe Positieve Gezondheid een rol kan spelen bij een niet-pluisgevoel.
Cliëntcoach
Jellie Dijkstra is sinds de start cliëntcoach van Volledig Pakket Thuis in Smallingerland. ‘Ik coach het VPT-team samen met de wijkverpleegkundige en coördineer de zorg met cliënten, familie, mantelzorgers, wijkverpleegkundige, cliëntondersteuners, huisartsen en soms met een casemanager. Het team bestaat uit acht medewerkers. Op dit moment hebben we twaalf cliënten in Smallingerland. Een leuke uitdagende functie.’
Langer thuis wonen met VPT
VPT geeft invulling aan welzijn, ondersteuning, begeleiding en zorg die past bij behoeften en wensen van de cliënt. Jellie: ‘we starten de dag op, geven structuur, ondersteunen bij huishoudelijk werk, verzorgen maaltijden en gaan er even op uit. Maar ook verzorging, verpleging en begeleiding bij dagelijkse dingen horen erbij. De kwaliteit van leven, eigen regie, veilig en verantwoord langer thuis wonen zijn hierbij onze belangrijkste uitgangspunten.
Goede zorg
'Goede zorg is voor mij dat onze cliënten thuis de zorg kunnen ontvangen die ze nodig hebben, ongeacht de tijd. We hebben de verantwoordelijkheid om het goede te doen voor de mensen waar je voor zorgt. Thuis blijven wonen kan zolang het veilig en verantwoord is. Lukt dat niet, dan gaat het wringen. Je kan dan niet de zorg geven die je zou willen. Dat leidt tot bezorgdheid en onmacht.’
Als goede zorg niet meer lukt
Veel van de VPT-cliënten hebben een vorm van dementie vertelt Jellie Dijkstra. ‘Over het algemeen gaat het thuis in de vertrouwde omgeving goed. Er is structuur omdat ze weten waar wat staat, wanneer en waar ze eten en hoe laat ze gaan slapen. Zodra dat moeilijker wordt en we merken dat het ook met onze hulp niet meer lukt, gaan we zo snel mogelijk met de cliënt en zijn of haar naasten in gesprek. Sowieso is er minimaal twee keer per jaar een evaluatie van de zorg.’
VPT leidt niet altijd tot verhuizen naar een verpleeghuis. ‘Zo hadden we een mevrouw die in zorg kwam omdat ze niet goed at en dronk. Daardoor was ze verward. Na een paar weken merkte de dochter dat de cliënt weer veel scherper werd, omdat we de structuur konden bieden die zij nodig had. Mevrouw kon, met VPT, thuis blijven wonen.’
Thuis blijven wonen kan zolang het veilig en verantwoord is.
Lukt dat niet, dan gaat het wringen.
Niet-pluisgevoel
Een andere casus van Jellie gaat over een alleenstaande mevrouw op het platteland. Ze woonde naast een familielid en had altijd een loopje daarnaartoe als er
10 Aand8 #26
'Als je verantwoorde en veilige zorg niet meer kunt bieden, dan voelt dat niet pluis.'
Jellie Dijkstra
11
iets met de tv was of zo. Toen Jellie het familielid vroeg hoe vaak dit gebeurde, dan was het antwoord: “heeeeel erg vaak”. Overbelasting lag daardoor op de loer. Door gesprekken en ondersteuning van naasten, de wijkverpleegkundige en de casemanager dementie van KwadrantGroep, kon wonen in de thuissituatie nog gerekt worden. Mevrouw werd op een wachtlijst geplaatst. Toen ze begon te dwalen, haar huis niet meer herkende en ze op handen en voeten gevonden werd in de moestuin, is besloten haar op te nemen in een verpleeghuis.
‘Collega’s die ’s avonds de deur bij de cliënt achter zich dicht trokken, voelden zich niet prettig’, aldus Jellie. ‘Als je verantwoorde en veilige zorg niet meer kunt bieden, dan voelt dat niet-pluis.’
Met naasten in gesprek
Rapportage en voortdurend in gesprek blijven met de naasten is belangrijk en helpt om hen inzicht te geven in de situatie. Omdat de cliënt zich bij hen vaak nog goed houdt, herkennen zij het niet-pluisgevoel van de zorg niet altijd direct. ‘Zeker als een gesprek met de cliënt vanwege dementie
moeilijker wordt, of omdat er geen ziekteinzicht is’, vult Jellie aan. ‘Zorgevaluatie met familie is normaal twee keer per jaar. Maar zeker als het minder goed gaat en zelfstandig wonen haperingen gaat vertonen is er vaker contact.'
‘Soms kunnen we met hulpmiddelen en extra zorg de cliënt veilig langer thuis houden, waar nodig in samenwerking met de wijkverpleging. Maar vaak kom je dan op een gegeven moment toch gezamenlijk op het punt dat verhuizen naar een verpleeghuis onvermijdelijk is. We streven er ook naar dat de cliënt al vroeg is aangemeld bij een verpleeghuis in de buurt, omdat er over het algemeen wachtlijsten zijn. Maar dat betekent wel dat ze met VPT een jaar en soms twee tot drie jaar langer thuis hebben
te sturen op hun bezorgdheid en het nietpluisgevoel. En zo weten de medewerkers dat ze gehoord worden en dat alles uit de kast wordt gehaald om de juiste oplossingen te zoeken. Ik zorg er voor dat er ruimte in mijn team is om er met zijn allen goed over te kunnen praten. Neem de signalen serieus, ze staan er niet alleen voor. Dit helpt.’
Positieve Gezondheid en goede zorg
Jellie Dijkstra: ‘Positieve Gezondheid staat in onze zorgrapportage vermeld met de zes dimensies en zit samen met het cliëntverhaal verweven in ons werk. Positieve Gezondheid
Over Volledig Pakket Thuis:
VPT is voor mensen die een Wlz-indicatie voor langdurige zorg hebben en graag in hun eigen huis willen én kunnen blijven wonen. De nadruk ligt meer op welzijn, begeleiding en ondersteuning en minder op intensieve verpleging. Een VPT-team is klein en bestaat uit een aantal vaste medewerkers. KwadrantGroep startte drie jaar geleden met VPT, inmiddels werken we met tien teams.
12 Aand8 #26
'De inzet van Positieve Gezondheid is een belangrijk onderdeel van ‘goede zorg’ binnen onze thuiszorg.'
en een goede rapportage en het invullen
hun karakter is veranderd. Juist dan is kijken naar lichaamstaal en gezichtsuitdrukking erg belangrijk. Wat kun je uit het dagelijks contact halen? En wat kan het netwerk van de cliënt je daarin vertellen?’
Technologie en de toekomst
Jellie is vaak wel benieuwd wat de cliënt doet als VPT er niet is. ‘Vooral als een cliënt overdag telkens zegt, “ik ben zo moe”. Hóe is de nacht dan geweest, vraag ik mij af? Ik
denk dan ook dat we met de inzet van meer zorgtechnologie nog wel een slag kunnen maken.
Zo bieden volgens mij persoonlijke alarmering met valdetectie en bewegingssensoren kansen om de zelfstandigheid van cliënten nog meer te bevorderen. Ik ga maar eens kijken in de Proefkamer Zorgtechnologie in Dongeraheem (zie vorige editie van de Aand8). Want mensen langer thuis laten wonen, daar gaan we uiteindelijk voor,’ besluit Jellie Dijkstra.
Wat valt onder VPT?
en ondersteuning bij de dagelijkse dingen, zoals samen een kopje koffie drinken, de krant lezen, een wandeling maken, een boodschap halen of een spelletje doen
zoals schoonmaken, wassen
, zoals hulp bij het opstaan, wassen, aan- en uitkleden, medicatie en hulp bij
van de warme maaltijd en de boodschappen voor de twee andere maaltijden
(Specialistische) verpleging door het wijkteam
Dagbesteding thuis of op een locatie, inclusief vervoer
Ondersteuning of deels vervanging van de mantelzorger
Begeleiding naar een arts of therapeut als er geen andere oplossing is
Personenalarmering
De huisarts blijft verantwoordelijk voor de medische zorg.
13
Barbara Lengkeek
Op pad met: Anna Marije
Verpleegkundige in opleiding tot specialist
Als verpleegkundige in opleiding tot specialist heeft Anna Marije Kooistra genoeg plannen om nog betere zorg te bieden. We liepen een ochtend met haar mee.
In 2021 is ze gestart in 't Suyderhuys op een afdeling voor PG en somatiek en sinds mei 2023 werkt ze in Oranjestins en Berchhiem. ‘Ik werkte in de wijk, maar wilde op een gegeven moment meer kennis vergaren. Toen zag ik de vacature bij KwadrantGroep en zo kwam ik hier terecht.’ Naast de praktijkervaring die ze dagelijks opdoet, is Anna Marije bezig met een onderzoek. ‘Ik doe onderzoek naar wat nodig is om een zinvolle daginvulling te realiseren voor bewoners op een psychogeriatrische afdeling, om zo de kwaliteit van leven te verbeteren. Wat in mijn onderzoek sterk naar voren komt, is dat mensen gezien willen worden en van betekenis willen zijn. Ik zie in mijn werk toch wel dat locaties daar nog niet helemaal op ingericht zijn, maar meer gericht zijn op het bieden van lichamelijke zorg’. ’Door middel van gesprekken
In mijn onderzoek komt sterk naar voren dat mensen gezien willen worden en van betekenis willen zijn.
met bewoners, familie en collega’s én observaties in huiskamers onderbouwt ze haar onderzoek.
Contacten maken het werk leuk
Vandaag heeft Anna Marije een drukke agenda vol overleg, familiegesprekken en medische visites. Ze start de dag op haar werkkamer om in het systeem te zien welke acties er vandaag moeten opgepakt. Deze acties zijn tijdens de dienst van de zorgcollega’s uitgezet of omvatten bijvoorbeeld bloed- of kweekuitslagen. Daarna loopt ze even naar binnen bij de
14 Aand8 #26
doktersassistent voor wat verdere vragen. ‘Dat wisselende contact met verschillende disciplines maakt mijn werk zo leuk. Ik leer van mijn zorgcollega’s, maar ook van de bewoners en hun naasten. Met elkaar kijken we wat het beste is voor de bewoner. En de vrijheid en afwisseling die ik in mijn werk ervaar, je weet nooit hoe een dag er van tevoren uitziet.’
Kwaliteit van leven staat centraal
Daarna heeft ze zoals elke dag overleg met Hanny, haar praktijkopleider. Samen bespreken ze tijdens een korte wandeling naar Oranjestins welke acties er voor die dag uitstaan en wie wat oppakt. Maar de gesprekken gaan ook vaak over wat goede zorg nou precies is. ‘De kwaliteit van leven van de bewoner staat voor mij centraal. Daarvoor gebruik ik, naast informatie van de bewoner, de input van zorgmedewerkers, naasten en andere disciplines. Goede samenwerking daarin is wat mij betreft essentieel om zo goed mogelijke zorg te kunnen leveren. Ook vind ik het belangrijk
Kwaliteit van leven staat centraal; waardevolle contacten maken het werk leuk en betekenisvol.
dat er oog is voor voldoende beweging van de bewoners om hun lichamelijke en cognitieve functies zolang mogelijk te behouden.’
Na het overleg is het tijd voor de medische visites. ‘Die leg ik altijd af met zorgmedewerkers. We bespreken wat er speelt bij welke bewoners en of er moet worden bijgestuurd in de behandeling. Daarnaast overleggen we ook welke bewoners gezien moeten worden zodat ik na de medische visite deze mensen bezoek om aanvullend informatie op te doen vanuit lichamelijk onderzoek en eigen observaties,
om zo het behandelbeleid goed te kunnen vormgeven.’ Vervolgens treft Anna Marije één van de bewoners op de huiskamer met wie ze een afspraak maakt om iets te bespreken.
Na de visites zit de ochtend er alweer op en bezoekt ze nog een aantal bewoners ter beoordeling en stelt ze behandelplannen bij waar nodig. ‘Zowel uit mijn werk als uit het onderzoek haal ik mooie dingen en krijg ik er energie van. Voor de toekomst wil ik graag kijken naar hoe we procesmatig de zorg anders en nog beter kunnen inrichten. Ik zie daar voor mezelf zeker een rol in.’
Met wie mag de redactie voor de volgende Aand8 op pad? Meld je aan door een mail te sturen naar communicatie@kwadrantgroep.nl
15
OP PAD MET
De (werk) tas van…
Bea
Domeinmanager
Ondersteuning Thuis
De werktas van Bea Algra is haar ‘mobiele kantoor’, met een vleugje Bea. Alles wat ze zoal op een werkdag nodig heeft zit erin.
Bea haar tas is een degelijke zwarte laptoptas, met meerdere vakken. ‘Gekregen in maart vorig jaar, toen ik bij KwadrantGroep Huishoudelijke Hulp begon.’
De tas is gevuld met een laptop, een headset en een telefoon. Van alle gemakken voorzien om haar werk te kunnen doen. Vaak is dat vanuit het kantoor van Huishoudelijke Hulp in Drachten, maar net zo vaak is ze op pad. Naar kantoor Zonnedauw in Drachten of de regio in voor een gesprek met ketenpartners. De lippenstift ontbreekt dan ook nooit. Bea haar geheime wapen voor als ze op pad gaat en een lastige onderhandeling moet voeren. Haar sleutelbos is een doorsnee bos, maar valt op door twee hangertjes die eraan zitten; klavertjevier, een geluksbrenger gekregen op KwadrantGroep-dag en een hangertje van de Alzheimerstichting, gekregen op een lichtfestijn waar zij een dementiebeleving onderging. Verder is haar tas gevuld met geeltjes om notities te maken gedurende de dag en ook om to-do dingen op te schrijven.
Bea vindt dat ze een geslaagde dag heeft als 70 procent van haar lijstje aan het einde van de dag weggestreept is. Eerder moest dat altijd 100 procent zijn, maar dat is helemaal niet haalbaar en ook helemaal niet gezond. ‘Wees tevreden met alles wat af is en goed is gegaan’, is haar boodschap voor vandaag.
Trots op
werk en collega’s
Daarnaast staat het notitieboekje vol met aantekeningen van de strategiesessies die Bea met meerdere collega’s heeft om de strategie voor het domein verder uit werken.
‘Een heel mooi traject dat we samen hebben doorlopen, met mensen van kantoor, maar ook met collega’s die bij de mensen thuis komen.’ Haar ogen glinsteren van trots. Verder vinden we vandaag nog twee kaartjes in haar tas. Het is immers ‘De dag van de lieve kaartjes’. Ze verklapt niet wie de ontvangers zijn. Dat is een verrassing. Ze zijn bedoeld om waardering uit te spreken. Niet per app of mail, maar door middel van een handgeschreven, persoonlijke tekst. Ze is trots op haar werk en haar collega’s.
Aan het einde van de werkdag terug naar haar huis in Fryslân. In de auto doet ze steevast haar oortjes in. Even een aantal collega’s terugbellen en dan luisteren naar Storytell. Dan ben je zomaar thuis na een mooie werkdag bij KwadrantGroep.
16 Aand8 #26
#24
DE (WERK)TAS VAN...
Het Aand8 Werk & Bewonder team
‘Samen werken aan kwaliteit van zorg’
Het Werk & Bewonder team van deze Aand8 is dagelijks bezig met de kwaliteit van zorg. De collega’s van het team Kwaliteit & Veiligheid bieden ondersteuning aan de klantdomeinen en locaties door het doen van metingen, het geven van advies en met middelen.
Kwaliteit wordt gemaakt door de (zorg)medewerkers en de cliënt of bewoner. Wat goede kwaliteit van zorg is, wordt bepaald door landelijke normen zoals het nieuwe Kwaliteitskompas (voorheen Kwaliteitskaders), richtlijnen en protocollen, en ook vanuit de wensen van de teams en de cliënt. Maar wat goed is voor de cliënt, is dat ook goed voor de organisatie en de medewerker en andersom?
Transparante organisatie
'Het goede nieuws is dat het goed gaat binnen KwadrantGroep', vertelt kwaliteitsadviseur Yvonne Dijkstra. Dat bleek ook uit de externe audit van december. ‘Toen behaalden we het HKZ keurmerk en het certificaat voor informatiebeveiliging en privacy in de gezondheidszorg NEN 7510. Uit deze externe audit kwam
mooie feedback naar voren. Onder meer dat we een transparante organisatie zijn met zeer betrokken medewerkers. Daar mogen we best trots op zijn!’
‘Natuurlijk kan het altijd nóg beter. Door het doen van audits (medicatieveiligheid, HACCP e.d.), medewerker- en cliënttevredenheidsonderzoeken en risicoanalyses, kijken we hoe het ervoor staat. De uitkomsten bespreken we met locaties, teams en klantdomeinen. Eventuele verbeterpunten worden vertaald in plannen van aanpak.’
Leren van ervaringen
‘Verder zorgen we ook voor helder beschreven processen, procedures en formulieren die je kunt terugvinden in het kwaliteitsportaal Zenya’, vult collega kwaliteitsadviseur Hielkje Faber aan. ‘We gebruiken Zenya ook om analyses te maken. Doordat we alle gegevens bundelen, kunnen we dwarsverbanden leggen en risico’s nog beter inschatten. Van alles wat we meten, ophalen en bespreken, geven we advies aan de Raad van Bestuur. Het doel van dit alles is om te leren van ervaringen, te zorgen dat incidenten worden voorkomen en te borgen wat er goed gaat ten gunste van de kwaliteit van leven van onze cliënten. Het is een continue verbeterproces.’
Wil jij een team nomineren voor Werk & Bewonder team? Mail dan de naam van het team met een onderbouwing naar communicatie@ kwadrantgroep.nl en wie weet staat dit team in de volgende Aand8.
17
HET AAND8 WERK & BEWONDER TEAM
Op de foto v.l.n.r: Hielkje Faber, Yvonne Dijkstra, Willy Oord, Fenna Bouma, Gerrie de Haan, Judith van Wijk, Hieke Anjema en Ton de Leeuw. Gretha Wiersma ontbreekt op de foto.
Anke
Oevering:
Grutsk!
Het verhaal van een collega waar we trots op zijn!
Trotse ambassadeur van de wijkverpleegkundige
Bezig zijn met vernieuwingen in de zorg en verder kijken dan het eigen werkgebied. Het is wijkverpleegkundige Anke Oevering ten voeten uit. ‘Hoe kan ik bijdragen aan goede zorg en iets betekenen voor collega’s?’ Met die gedrevenheid zet Anke zich in én is ze namens KwadrantGroep ‘ambassadeur van de wijkverpleegkundige’.
Ruim twintig jaar werkt Anke nu in de regio Achtkarspelen. Eerst als ‘vliegende kiep’, vervolgens als verpleegkundige in de wijk en nu al weer tien jaar als wijkverpleegkundige. In haar werk heeft ze met veel facetten te maken en juist dat maakt het zo uitdagend. ‘Een wijkverpleegkundige is een alleskunner. Ik kom bij mensen thuis, ga met ze in gesprek en verleen zorg. Ik communiceer, ik organiseer en ik professionaliseer. En ik onderhoud contacten met de buurt en andere zorgpartijen. Het is heel veelzijdig en daar houd ik van.’
Grenzen aangeven is noodzaak ‘Anders dan twintig jaar geleden, komt het nu vaker voor dat we “nee” moeten zeggen tegen cliënten. Een van de uitdagingen van ons vak is het aangeven van grenzen. We smeren geen brood en halen geen medicijnen bij de apotheek. Dat klinkt zakelijk, terwijl zorgprofessionals juist graag problemen voor cliënten willen oplossen. Maar door de trend dat mensen langer thuis blijven wonen, krapte op de arbeidsmarkt, de kaders van waaruit we werken en de financiering van de zorg, zijn grenzen noodzakelijk.
Met Positieve Gezondheid spelen we effectief in op de veranderingen die nodig zijn. We sluiten aan bij de cliënt als individu en houden daarbij rekening met iemands draagkracht en draaglast. Als je weet hoe iemand in het leven staat, kun je daar op inspelen. Je kunt bijvoorbeeld iemand coachen om weer zelfredzaam te worden. Of je snapt waarom iemand ‘therapie ontrouw’ is. Mogelijk kun je helpen om dat om te buigen. Het is belangrijk om de rust te hebben om goed naar iemand te kunnen luisteren. Dat houdt ook in dat je goed voor jezelf moet zorgen. En dat je rustig
en gefocust aan een route begint, zodat je geen dingen mist. Natuurlijk, je hebt te maken met mensen. Als iemand valt tijdens je route, dan raak je achterop en gestrest. Dat risico is er altijd. Dan is het de kunst om je werk rustig en zo goed mogelijk te blijven doen.’
De vraag achter de vraag
Goede zorg is voor iedereen iets anders, weet Anke. En daarom is er wel eens een verschil van mening. ‘Als iemand zegt “dat kan ik niet zelf”, terwijl ik denk “dat kun je best”, dan gaan we daarover in gesprek. Ik daag iemand bijvoorbeeld uit om met een hulpmiddel aan de slag te gaan. “Dan kunt u zichzelf weer redden”, zeg ik vaak. Het is belangrijk om erachter te komen waarom iemand zorg wil aanhouden; de vraag achter de vraag. Als iemand zich eenzaam voelt, dan kun je bijvoorbeeld wijzen op dagbesteding.’
Apen en beren of mogelijkheden en kansen
Als ambassadeur van de wijkverpleegkundige ziet en spreekt Anke collega’s uit het hele land. De toekomst van de zorg is regelmatig onderwerp van gesprek. ‘Sommige collega’s zien apen en beren, anderen zien, net als ik, mogelijkheden en kansen. Een periode van schaarste brengt vaak nieuwe en creatieve ideeën. Gebruik vooral jouw creatieve kant en ga met cliënten in gesprek. Laat ze meedenken, ze hoeven niet passief te wachten op wat er gaat gebeuren. Dat geldt ook voor ons als zorgprofessionals. Ik denk dat er door teams nog veel meer samengewerkt kan worden en ook door zorgorganisaties. Samen het gesprek aangaan over de toekomst en wat goede zorg is, brengt ons verder.’
18 Aand8 #26
'Samen
GRUTSK Anke Oevering
brengt ons verder.'
20 Aand8 #26 O n ze m er ken:
Illustratie door: Gerco van Beek