Cultuur
27
foto: Bertus Boivin
Kerken en kerkhoven In 785 legde Karel de Grote de Frankische heerschappij aan de Saksen op en werd het christendom uitgeroepen tot staatsgodsdienst. Een van Karels meest ingrijpende verordeningen was dat lijkverbranding met onthoofding zou worden gestraft en dat de doden naar de begraafplaatsen van de kerk moesten worden overgebracht en niet naar de heuvels van de heidenen. Begraven werd voor de kerk al snel een grote bron van inkomsten. Tegen extra betaling kon er zelfs in de kerk begraven worden. Een verschijnsel dat ook na de reformatie gewoon doorging. Om redenen van volksgezondheid nam tegen het einde van de zeventiende eeuw de druk op de kerkelijke overheid toe om het begraven in de kerken te verbieden. Het zou echter tot 1829 duren voordat bij Koninklijk Besluit het begraven in de kerken verboden werd.
Op de foto ziet u een aantal oude graven naast het middeleeuwse kerkje van Zweeloo.
foto: Joop Leene
Nieuwe dodencultuur
Verlaten Middeleeuws mijnwerkersdorp. Populonia – Italë.
Bamburgh Castle – Schotland.
Blijkbaar komt er toch steeds meer behoefte aan nieuwe rituelen en aan een nieuwe vorm van dodencultuur. Regelmatig krijgen we bij ‘Het Drentse Landschap’ verzoeken van nabestaanden die de as van hun geliefde willen verstrooien op een speciaal plekje in onze natuurterreinen. Dit heeft alles te maken met het gegeven dat crematies – in tegenstelling tot de aloude grafrituelen – niet zelden enigszins industrieel en gevoelsarm aandoen. Ook wat er nadien met de urn of de as gebeurt, roept een wat ontheemd beeld op, want strooivelden en urnenmuren ontberen de sfeer van de oude begraafplaatsen. Stichting ‘Het Drentse Landschap’ is zich steeds meer aan het ontwikkelen tot een erfgoedorganisatie
die de menselijke cultuur net zo belangrijk is gaan vinden als de traditionele natuur- en landschapsbescherming. Het bestuur van de stichting meent dan ook dat ze gezien haar huidige taakstelling een rol zou kunnen gaan spelen bij het ontwikkelen van een nieuwe plaats voor onze doden. Deze betrokkenheid onderstreept de relatie tussen de menselijke cultuur en de natuur die in Nederland vrijwel nergens zo nadrukkelijk aanwezig is als in Drenthe. Oase van rust
De Stichting ‘Het Drentse Landschap’ wil de wens vanuit de samenleving om tot nieuwe rituelen te komen koppelen aan haar rol bij het beheer van het Drentse culturele erfgoed. Vanuit die rol willen we op zoek gaan naar nieuwe uitingen en nieuwe ruimtelijke vormen waarin cultuur en natuur moeiteloos in elkaar overgaan. Wat de uitingen van dodencultuur door de eeuwen heen met elkaar gemeen hadden, was dat het betekenisvolle plaatsen in het landschap waren. Moderne kerkhoven missen dat vaak omdat hier planologische overwegingen de grondslag voor de keuze