Terreinbeschrijving
Karakteristieke planten van de natte hei: Trekrus (l) en Veenbies (r).
foto’s: Geert de Vries
6
We kunnen ons nu niet meer voorstellen hoeveel dopheideplaggen elk boerenbedrijf nodig had. Menige boerenknecht was in de voorzomer zo’n 20 dagen bezig om duizenden zudden of scharren te steken. Als men alle plaggen naast elkaar zou leggen die de boeren uit een esdorp jaarlijks gebruikten, dan waren daar minstens tien voetbalvelden voor nodig. Pas na tien jaar konden op een eenmaal afgeplagd veld opnieuw heideplaggen worden gestoken. Op plaatsen waar turf schaars was gebruikte men soms ook wel venige dopheideplaggen als brandstof. Omdat men zo de toch al schaarse mineralen uit de hei afvoerde, werden de heidevelden in de loop der jaren steeds armer aan voedingsstoffen. Aldus werd het voedselarme areaal steeds groter en kregen planten en dieren die juist daarin goed gedijen, meer kans. Voedselarme natte dopheidevelden
Op de natte hei kan men verschillende dopheidevegetaties tegenkomen. In juni en juli worden deze voedselarme, natte velden roze gekleurd door de massale bloei van Dophei. In een goed ontwikkelde dopheidevegetatie zijn Veenbies,
Trekrus en Kleine zonnedauw aanwezig. Op de drogere plekken groeit Struikhei. Pijpenstrootje is wel aanwezig, maar nergens dominant. Dophei ‘leeft’ van regenwater. Daar zit weinig voedsel in en de Dophei kan hier niet van rond komen. Via een ‘bijstandsuitkering’ van schimmels die met de wortels vergroeid zijn, krijgt Dophei wat extra voedingsstoffen aangereikt, de zogeheten mycorrhizaschimmels. Vooral in het voorjaar moet Dophei zuinig zijn met water. Bij een warm voorjaarszonnetje verdampt de plant behoorlijk veel water. De venige bodem is soms nog zo koud dat de wortels geen water kunnen opnemen. Dophei kan daardoor uitdrogen, terwijl hij ogenschijnlijk verzuipt in het water. De kleine, smalle blaadjes van de Dophei zijn dus niet alleen een aanpassing aan voedselschaarste, het is ook een aanpassing om verdamping tegen te gaan. Pijpenstrootje kleurt menig dopheideveld het merendeel van het jaar bruingeel. In de voorzomer groeit dit gras heel snel. Hoe kan dat in een wereld van voedselarmoede? Dat komt onder meer omdat Pijpenstrootje met zijn bladeren extra voedingsstoffen uit de lucht kan halen. In de herfst haalt