Weg van het atelier | Bart Spitaels

Trok jij er deze zomer ook op uit? Een korte retraite in het buitenland, of net bewust de buitenlucht opzoeken: af en toe buiten de wanden van je gebruikelijke atelier treden, kan deugd doen. En dat weet beeldend kunstenaar Bart Spitaels maar al te goed. Deze zomer werkte hij voor het kunstproject Konnektor aan de monumentale muurschildering ‘Electric Servant’.

‘Electric Servant’ vind je, op een oppervlakte van 4 bij 16 meter, tussen het riet en het gras van het nabij liggende natuurpark en in de schaduw van de elektriciteitscentrale van LangerbruggeKerkbrugge. Geen schreeuwerige eyecatcher waar de drukte van de stad om vraagt, wel een muurschildering die een antwoord biedt op de omgeving. Op de achterkant van het ontmoetingscentrum De Burggrave - een plek waar al lange tijd geen nachtelijke pint meer wordt getapt - lichten feloranje bollen op tegen een blauwe achtergrond. Hoe langer je de muurschildering bekijkt, hoe meer je herkent. →

Foto: Jonas Nachtergaele

Bart: ‘Voor het kunstproject Konnektor trok ik met een specifieke blik richting Langerbrugge. Begin 2020 lanceerden zij een open call, waarin kunstenaars verbindingen zouden opzoeken met het buurtleven, het landschap en de geschiedenis rond de iconische elektriciteitscentrale van KerkbruggeLangerbrugge. Mijn vooronderzoek voerde ik vooral door tijdens mijn bezoeken foto’s te nemen en veelvuldig te schetsen. Ik merkte toen al dat de sfeer en het verhaal rond die elektriciteitscentrale er sterk leeft. Al snel kreeg ik ideeën rond installaties en sculpturen, maar eindigde dan toch met een voorstel voor een muurschildering.’

In zijn werk gaat Bart Spitaels vaak aan de slag met architecturale elementen, machines en fabrieken die uitgroeien tot fictieve constructies. Hij studeerde schilderkunst aan Sint-Lucas in Gent, maar verkoos al snel potlood boven penseel en verf. Naar eigen zeggen omdat dat minder gedoe vraagt. Hij ontwikkelde een eigenzinnige beeldtaal met knipogen naar het constructivisme en de futuristische avant-gardes. Een dorp in de periferie van Gent zoals Langerbrugge, waar industrie en natuur elkaar ontmoeten, is voor hem dan ook een inspirerende plek.

Bart: ‘Mijn proces is heel afwisselend: in een eerste fase verzamel ik informatie in de buitenlucht, of documenteer ik archieven. Het kiezen van de geschikte kleuren komt pas later. Naast vele gesprekken met de eigenaar van het ontmoetingscentrum, kwam ik er ook in contact met Rudy Deman. Hij werkte vroeger in de elektriciteitscentrale. Hij had knappe oude bouwplannen waaruit ik de basisvormen voor mijn ontwerp kon destilleren. Bovendien kwam ik tijdens mijn bezoeken aan de elektriciteitscentrale ook overal stickers en plakkaten tegen van een cartoonfiguur, ‘Reddy Kilowatt, your electric servant’. Het lichaam van het figuurtje is opgebouwd uit rode bliksemschichten, zijn bolvormig hoofd is een gloeilamp en zijn oren zijn stopcontacten. Het typetje is in 1926 in Amerika bedacht als reclamemiddel om elektriciteit een menselijk gezicht te geven. Het leek me leuk om dat in de titel te verwerken.’

Bart wijst naar de schetsen die hij maakte in de kantlijn van de plannen: een specifiek soort bolletjes, waarvan er half zwart en half wit zijn, ingevuld met een kruis of aangevuld met kleine weerhaakjes. Typische elektrische symbolen in een groter geheel van de elektriciteitscentrale, die hem al snel vormelijk aanspreken. Bart: ‘Ik ben vooral met die contrasten in de symbolen gaan spelen. Ze vormden de basis voor het ontwerp, dat ik eerst in zwart-wit uitwerkte. Toen ik de basisvorm had, sneed ik die zorgvuldig uit in karton en plaatste er verschillende kleurvlakken onder. De bollen in het ontwerp moesten de boel gaan oplichten. Wie goed kijkt, ziet dat in het riet ook wat bliksemschichten zijn verwerkt.’

Een nachtelijke beamersessie, helpende handen van leerlingen van GO! Kunstacademie Evergem en liters felgekleurde verf later is ‘Electric Servant’ klaar. De schildering steekt fel af tegen de omgeving.

Bart: ‘Ik had vele voorstudies gedaan waarbij ik rekening hield met de slagschaduw van de verticale balken op de muur. De lijntekening in eenzelfde verticaal ritme opbouwen, maakt die balken visueel minder storend. Alle lijnen zijn heel weloverwogen gekozen, en zette ik uit in een raster dat we over de hele breedte van de muur uittekenden. De kleuren contrasteren toch sterk met het grijzige van de industrie rondom. Nog voor we aan het schilderen begonnen, had de eigenaar de boom die voor de muur stond uitgegraven. Om het werk volledig tot zijn recht te laten komen, veronderstel ik. Kijk, er sneuvelen al ongevraagd bomen in mijn naam. Als dat mijn clash tussen natuur en industrie niet volledig onderuithaalt…’

Tekst: Zoë Hoornaert

° 1987 Woont en werk in Gent. Studeerde schilderkunst aan Sint-Lucas Gent.