5.
Deçiƒjonijiet dwar kliem ie˙or
5.1
Kliem bla varjazzjoni sinkronika fl-g˙erq/zokk F’dan il-kliem, li fih titlissen dejjem l-istess konsonanti, ing˙aƒlet il-kitba li tikkorrispondi g˙all-fonetika. Dan sar mhux biss biex i˙affef il-kitba imma wkoll fid-dawl ta’ deçiƒjonijiet o˙ra li ttie˙du qabel, fosthom dik li tirrigwarda l-kitba ta’ kliem bil-konsonanti h (ara: A©©ornament tat-Tag˙rif, It-tieni parti, I, 2). Il-forma li qed tidher ingassata fil‑parentesi kwadri m’g˙andhiex tkompli tinkiteb.
bies (pl. bisien) [u mhux bieƒ]. Titlissen s f’kull g˙amla tag˙ha. du˙ [u mhux dug˙]. Titlissen ˙ f’kull g˙amla tag˙ha. dvalja [u mhux tvalja]. Titlissen d f’kull g˙amla tag˙ha. dverna [u mhux tverna]. Titlissen d f’kull g˙amla tag˙ha. g˙afrit [u mhux g˙afrid]. Titlissen t f’kull g˙amla tag˙ha. kaƒbar [u mhux kasbar]. Titlissen ƒ f’kull g˙amla tag˙ha. lembuba [u mhux lenbuba]. Titlissen m f’kull g˙amla tag˙ha. na˙na˙ [u mhux nag˙nag˙]. Jitlissnu ˙-˙ f’kull g˙amla tag˙ha. risq [u mhux riƒq]. Titlissen s f’kull g˙amla tag˙ha. rkoppa (+ g˙arkopptejh/g˙arkupptejh) [u mhux rkobba, eçç.]. Titlissen p f’kull g˙amla tag˙ha. skont [u mhux skond]. Titlissen t f’kull g˙amla tag˙ha, anke b’vokali warajha. L-ambigwità ma’ skont “tra˙˙is” hija improbabbli ˙afna min˙abba l-kuntest. eƒ. Ji©ifieri, skontok, il-˙ajja kompliet tog˙la? Skonti, iva. il-Van©elu skont San Mattew zoptu/soptu [u mhux zobtu/sobtu]. Titlissen p f’kull g˙amla tag˙ha.
10
5.2
Tqarrib lejn ir-realtà fonetika Fid-deçiƒjoni dwar dan il-kliem ing˙atat prijorità lill-aktar tlissin komuni fost il-kelliema tal-Malti. ammen [u mhux amen] Awwissu [u mhux Awissu] aƒma, aƒmatiku [u mhux aƒƒma, aƒƒmatiku] beritta [u mhux berritta] denn (pl. denji) [u mhux den, dennji] dettall (pl. dettalji), iddettaljat [u mhux dettal, dettallji, iddettalljat] ewwieq [u mhux ewieq] ©iex (+ ©ixt bit-t marbuta) [u mhux ©ix] g˙ajjat (verb tat-2ni forma) [u mhux g˙ajat] g˙ajjat (nom verbali) [u mhux g˙ajat] id. Din il-kelma tinkiteb id- jew jd- skont il-pronunzja li jkollha fil‑kelma partikolari. eƒ. a˙sel idek, a˙sel idejk, erfa’ idek, erfa’ jdejk, tini idek, tini jdejk, f’idek, f’idejk imb (fil-fraƒijiet ras imb ras, ri˙ imb ri˙, wiçç imb wiçç) [u mhux imb’] indenn (f. indenja, pl. indenji) [u mhux inden] inizjattiva [u mhux inizzjattiva] Iƒlam, Iƒlamiku [u mhux Islam, Islamiku] ’k (b˙ala jekk imqassra) [u mhux ’kk] eƒ. ’k Alla jrid karozza [u mhux karrozza] kuritur/kurutur [u mhux kuridur/kurudur] peprin [u mhux pepprin] ruxxmata [u mhux ruxmata] subien [u mhux subjien]. G˙alkemm l-g˙erq huwa SBJ, f’dik il-poƒizzjoni l-konsonanti j titlef le˙inha, u fil-kitba ilha titwaqqa’ f’din il-kelma (kif ©ieli titwaqqa’ fi kliem b˙al ƒieda/ƒjieda, tieba/tjieba).
Deçiƒjonijiet tal-Kunsill Nazzjonali tal-Ilsien Malti