Köprüler Kenti Rize by Kubilay İSTANBULLU

TEMMUZ 2013 1

YAYIMLAYAN : Kaçkar Turizm Birliği HAZIRLAYAN : Ersin DEMİREL ersindemi@hotmail.com www.ersindemirel.blogspot.com FOTOĞRAFLAR : Ersin DEMİREL GRAFİK TASARIM : Grafit Tasarım ve Tanıtım Ajansı gocmenali@gmail.com

Çayeli Bakır İşletmeleri A.Ş.

Türkçe Birinci Baskı Temmuz 2013 Bütün yayın hakları saklıdır. Rehberde yer alan yazılar ve görseller, telif sahibinin izni alınmadan kısmen veya tamamen basılamaz ve çoğaltılamaz. ISBN Numarası: 00000000000000000 2

İÇİNDEKİLER Önsöz 5 Köprülerin Tarihi 8 Kemer Köprüler 10 Rize Kemer Köprüleri 12 Fındıklı 14 Ardeşen 20 Çamlıhemşin 38 Hemşin 69 Pazar 78 Çayeli 95 Güneysu 112 Merkez İlçe 119 İyidere 129 Kalkandere 134 İkizdere 140 Tarihi Kemer Köprüler Araç Rotaları 150 Tarihi Kemer Köprüler Yürüyüş Rotaları 166 Bilgi ve İletişim 170 Rize Köprüleri Fihrist (Alfabetik) 171 Kaynakça 174 3

Köprüköy (Timisvat) Köprüsü-Ardeşen

Hayatı, kültürleri, yolları ve gönülleri birbirine bağlayan köprüler sadece filmlerin teması değil elbette. Sevda şiirlerinin, hasret türkülerinin, toplumsal romanların, kısacası yaşamın içindeki her ayrıntının konusu oldu köprüler. Sınırlardan öteye uzayan yolların kesintisizliğini, kültürler arasındaki iletişimi ve insanların birbirine kavuşmasını sağladılar yüzyıllar boyunca. Mostar örneğinde olduğu gibi stratejik olarak o denli önem taşıdılar ki, savaşlarda bile ilk saldırılan hedefler haline geldiler. Anadolu’nun her köşesinde farklı biçimlerde köprülere rastlarsınız. Katırıyla samanını taşıyan köylüleri, coşkulu düğün alaylarını, bavulları ağzına kadar dolu yolcuları götüren trenleri, özlem dolu sevdalıları birbirine kavuşturan otobüsleri taşırlar yıllara inat. Diyarbakır’da Malabadi, Adıyaman’da Cendere, Çorum’da Koyunbaba, Adana’da Misis, Kastamonu’da Taşköprü, Uşak’ta Cılandıras, Edirne’de Uzunköprü, Edremit’te Mıhlı, Rize’de Mikron adını alırlar. Bazısı yüksekliğiyle bazısı da zarif mimarisiyle hayranlık uyandırır. Yılların yorgunluğuna karşın geçmişi geleceğe, bugünü yarına bağlamaya devam ederler sabırla. Köprüler deyimler ve atasözleriyle de dilimize yerleşmiştir. ‘Geçmişten geleceğe köprü kurar’, ilişkimizi bitirdiğimiz biriyle ‘köprüleri atarız’. Her şeyin değiştiğini belirtmek için ‘köprünün altından çok sular aktı’, önemli bir konumu anlatmak içinse ‘köprünün başını tutmak’ deyimlerini kullanırız günlük yaşam içerisinde. Söz de yazı gibi bir köprüdür başkasıyla aramızda. Anadolu’yu sarmalayan ve sayıları bin dört yüzü aşan tarihi köprülerden yaklaşık yüz tanesi Rize ilimizin sınırları içerisinde yer alıyor. Vadileri bir gerdanlık gibi saran kemerli yapılarıyla insanı insana kavuşturmanın öyküsünü hep anlatacak köprüler. Rafting meraklılarının adrenalin dolu çığlıkları Çamlıhemşin Kadıköy ve Ardeşen Köprüköy’ü çınlatacak. Manzaranın güzelliği Şenyuva Köprüsü’nden ilk kez geçenleri büyüleyecek her zaman. Çağlayan Vadisi köprüleri, çay toplamaya gelenlere geçit verecek. Makrevis Köprüsü asırlık konaklara ulaşımı sağlayacak yıllardan beri olduğu gibi. Bazen sel suları köprüleri yıkacak ama kısa bir süre sonra yenilenmiş yüzleriyle tekrar karşımıza çıkacaklar. Nehirleri süsleyen köprüleriyle Rize, bir ‘köprüler şehri’ olarak anılacak yıllar boyunca. Geçmişte olduğu gibi gelecekte de hayat akmaya, köprüler iki yakayı bir araya getirmeye devam edecek. Umarım ki bu çalışma ülkemiz adına önemli bir kültür hizmeti olurken şelaleler, yaylalar, buzul gölleri ve konaklar temalı hazırlanan benzer kitaplarla birlikte Rize’yi turizm alanında bir adım öne taşıyacaktır. Bu çalışmada emeği geçen herkese ve kitabın basımına destek olan Çayeli Bakır İşletmeleri’ne teşekkür ederim.

Nurullah ÇAKIR Rize Valisi

2013 Anneler Günü’nde 81 ilin anneleri Rize’de Çinçiva Köprüsü-Erdoğan Muratoğlu

KÖPRÜLERİN TARİHİ

İnsanoğlunun tarihsel yaşamı içerisinde ilk ne zaman ortaya çıktığı pek bilinmez köprülerin. Sözlük tanımı ‘nehir ve vadi gibi geçilmesi güç bir engelin iki kıyısını birbirine bağlayan yapı’ olduğuna göre, insanlık var olduğundan bu yana köprüler kullanılıyor olsa gerek. İlkel zamanlarda ağaç kütükler, tropikal bölgelerde kalın bitki lifleri formunda, daha sonraki dönemlerdeyse taş köprüler olarak karşımıza çıkarlar. Değişik yeryüzü şekillerinin varlığı, her daim yaşamsal bir gereklilik haline getirdi köprüleri. Tarihi kaynaklar ilk köprülerin Çin’den dünyaya yayıldığını söyler bize. İlk kemer köprülere ise Mısır ve Mezopotamya’da rastlanır. İpek ve Baharat Yolu’nun ortaya çıkmasıyla daha bir önem kazanan köprüler, Roma İmparatorluğu döneminde taş malzeme kullanılarak yapılmaya başlandı. Teknolojik ilerlemeye köprüler de ayak uydurdu doğal olarak. Eskiler yerini demirçelik konstrüksiyonlu, betonarme, modern asma köprülere bırakıyor giderek. Doğanın amansız geçitleri viyadüklerle bir bir aşılıyor, yollar kısalıyor. Dünyanın üzerinden taşıt geçen en yüksek köprüsü unvanını 343 metre ile Fransa’da bulunan Millau taşıyor. Yeryüzündeki diğer ünlü köprüler; İngiltere’de Humber (1410 m), New York’da Verrazano (1298 m), San Fransisco’da Golden Gate (1280 m), Japonya’da Miami Bisanseto (1100 m) olarak sıralanıyor. Türkiye’deki ilk boğaz köprüsü Ayvalık ile Cunda adasını bağlayan küçük köprüdür. Nevşehir’de Kızılırmak üzerinde kurulan köprü ise, parayla geçilen ilk asma köprü olma özelliğini taşır. Sonrasında devasa bir bütçeyle İstanbul boğazını bir gerdanlık gibi süsleyen Boğaziçi (1074 m) ve Fatih Sultan Mehmet (1090 m) köprüleri inşa edilir. Trafiğe açılışının ardından bir dönem Boğaziçi Köprüsü’nü yayalar da kullanabilir ve bir kıtadan diğerine sanki gökyüzünde yürüyerek geçmenin sevincini yaşarlardı. Soğuk iklime sahip bölgelerde köprüler bazen risk taşıyabilir. Bilindiği gibi köprüler ve viyadükler yollardan önce buzlanır ve araç geçişleri için tehlike yaratabilir. Bu nedenle Kuzey Amerika’da yapılan köprülerin büyük bir kısmı kapalı olarak inşa edilirler. Özellikle Kanada’da bu tür köprüler sıkça görülür. Dört bir yanı kapalı, sadece iki ucu açık olan bu köprülerin en uzunu, 391 metre ile New Brunswick eyaletindeki Hartland Köprüsü’dür. Ülkemizde kapalı köprülere pek rastlanmaz. Trabzon-Çaykara yolu üzerindeki Kiremitli Köprü, Çankırı-Bayramören ve Çorum Hacıveliler sınırları içindeki bazı köy köprüleri bu stildeki örnekler arasında sayılabilir. Rize’de kapalı köprülere tek örnek olan Çayeli’nin Buzlupınar köyündeki İstoponos Köprüsü restore edilmeyi bekliyor. Herhangi bir engelle ayrılmış iki yakayı, kıyıyı veya vadiyi birbirine bağlayan geçitler 8

olarak anılan köprüler, tarih boyunca medeniyetlerin gelişmesine ve birbirleriyle ilişkiye geçmesine aracılık ettiler. Tarihi İpek Yolu üzerindeki Anadolu Yarımadası, hanlar, kervansaraylar ve köprülerden oluşan geniş bir yol ağı sistemiyle yüzyıllar boyunca üzerinde yaşayan çeşitli kavimlerin ticari ve siyasi ilişkilerini sağladı. Sadece işlevsellikleriyle değil mimari ve estetik görünüşleriyle de ilgi çeken bu yapılar, ülkemizin kuşaklar boyunca aktarılan kültürel mirasını oluşturuyor. 2003 yılında Karayolları Genel Müdürlüğü bünyesinde kurulan Tarihi Köprüler Şubesi Müdürlüğü, tarihi köprüleri restore ederek yok olmaya yüz tutan kültürel mirasımıza sahip çıkıyor. Restorasyonlar sırasında genelde kemer ve tempan duvarları sağlam olan tek açıklıklı köprülerde korniş, korkuluk ve döşemeler tamamıyla yenileniyor, kemerlerde gerekli görülen eksiklikler gideriliyor. Bugün yapılan çalışmalar sonucu kayıt altına alınan tarihi taş kemer köprülerin sayısı 1400’e yaklaşmaktadır. Tarihin sessiz tanıkları olan köprüler, orduların ve kervanların geçişini sağlayarak bölgesel ticaretin gelişmesine yardımcı oldular. Anadolu topraklarında inşa edilen en eski köprülerden biri Çorum’un Boğazkale ilçesinde yer alıyordu. Unesco Dünya Mirası listesindeki 11 alandan biri olan Hititlerin başkenti Hattuşa ören yerindeki bu köprü, M.Ö. 13. yüzyılda Büyükkaya ile Ambarkaya arasındaki dar vadi geçidine kurulmuştu. Ülkemizdeki taş köprülerin mimari özellikleri yapıldıkları tarihsel döneme ve bulundukları coğrafi bölgelere göre farklılık gösteriyor. Roma ve Bizans imparatorlukları zamanında yuvarlak kemerli olarak inşa edilen taş köprüler, Osmanlı İmparatorluğu döneminde yerini sivri kemerli olanlara bırakıyor. Derin vadileri, akarsuları ve geçitleri aşmak için kullanılan köprülerin en önemli özelliği, üzerinden geçen yükün ağırlığı ve taşıma kapasitesi nedeniyle, iki ayak arası açıklıklarının mümkün olduğunca dar olması zorunluluğudur. Roma döneminden beri kemer ve tonoz örtülerin köprü inşasında yaygınlaşması bu sorunun aşılmasını sağladı. Üzerlerindeki süsleme ve rölyefler Selçuklu tarzını yansıtırken, Osmanlı mimarisinde köprülere namazgah, istirahat sofası, kitabe balkon şeklinde köşkler gibi özgün formlar eklendi.

Güroluk (Livik Çakesli) Köprüsü Kitabesi

KEMER KÖPRÜLER Taş köprülerin yükselen kemerli bir form kullanılarak inşa edilmesinin en önemli nedeni yapının sel yüzünden taşan akarsuların altında kalmamasını sağlamaktır. Kanyonların ve coşkun akan derelerin üzerinde bir yay gibi uzanan köprülerin en önemli unsuru, o görkemli gövdelerini ayakta tutan kilit taşıdır. Vadi yatağına ve suyun debisine göre kemer açıklığı fazlalaştıkça yükseklik de artmaktadır. Köprünün kilit taşı ise bu açıklıkta denge unsuru sağlayan en önemli etmendir. Kemer köprüleri yatay, yuvarlak, sivri, tek gözlü ve çok gözlü gibi çeşitlere ayırabiliriz. Geniş nehir yataklarında çok gözlü olarak tasarlanan bu yapılar dar vadilerde tek gözlü kemer köprülere dönüşüyor. Köprüler akarsu yatağının iki yanında karşılıklı birer ayak üzerine yükselen yuvarlak ya da hafif sivri kemerli bir yay formundadır. Gövdeleri genellikle moloz, kemer kısımları ise düzgün kesme taştan inşa edilmişlerdir. Köprü ayakları çoğunlukla doğal kayalara oturmaktadır. Korkulukları köprü yolunun iki kenarında tek sıra kesme taş ile oluşturulmuştur. Günümüzde bu korkulukların bir kısmı demir parmaklık şeklinde yapılmaktadır. Bazı köprülerde yaptıranın ismi, yapım tarihi ve hatta mimar hakkında bilgi veren kitabeler bulunmaktadır. Çok gözlü köprülerde akarsuyun güçlü debisinin zararlı etkilerinden kaçınmak için selyaranlar mevcuttur. Kemer kısmının zemin bölümü kimi köprülerde düz, kimisinde geçenlerin kaymaması amacıyla eğimli veya merdivenli olarak tasarlanmıştır. Çoğu köprünün yanında değirmenler yer alırken, ticaret yolu üzerinde bulunanların yakınında hanlar ve dükkanlar yükselir.

Şairler 1 (Marvaya) Köprüsü-Çayeli

Kale (Hala) Köprüsü-Çamlıhemşin

RİZE’NİN TAŞ KEMER KÖPRÜLERİ Kemerli köprülere coğrafi konumundan dolayı en çok Karadeniz’de rastlanır. Samsun’dan itibaren değişen doğa yapısı, Doğu Karadeniz bölgesindeki illerde farklı bir yaşam biçimini zorunlu kılar. Yüksek yamaçlarda birbirinden uzak evler, evlere ulaşımı sağlayan pratik bir teleferik sistemi olan varageller, bölgeye özgü tahıl ambarları (serenderler) ve coşkun dereleri kolayca geçmeyi sağlayan köprüler bu çetin koşulların ortaya çıkardığı önemli öğelerdir. Her daim deli akan, geçit vermez dereler üzerine kurulan kemer köprüler aracılığıyla ulaşım sağlanır. Eskiyen köprüler yenilerin yanı başında emekliliğin tadını çıkarırlar. Karadeniz bölgesi ormanlık olmasına rağmen köprülerde ahşap kullanılmamasının nedeni, taşın ahşaba göre daha sağlam ve suya dayanıklı bir malzeme olmasıdır. Rize’deki taş kemer köprüler sistemi varlığını kentin eski ticaret ve göç yolları üzerinde yer almasına borçludur. Doğu Karadeniz ile Anadolu platosunun kuzey bölümünü birbirinden ayıran Kaçkar Dağları üzerinde birçok geçit (aşıt) bulunur. Doğu-batı ekseninde uzanan bu doğal bariyeri aşan geçitler, kuşaklar boyunca ticarete destek olmuştur. Hemşin-Çamlıhemşin-İspir, Çamlıhemşin-BarhalYusufeli, Ardeşen-Tunca Vadisi-Bıçakçılar-Yusufeli, Fındıklı-Çağlayan VadisiSalikan Yaylası-Yusufeli ve Rize-Kalkandere-İkizdere-Ovit-İspir gibi güzergahlar üzerinde yer alan kemer köprüler sisteminin elemanlarına, yerleşim bölgelerinde ya da ıssız vadi yataklarında rastlayabilirsiniz. Rize’de taş kemer köprülere gereksinim duyulmasının diğer bir nedeni, karlı doruklardan gelen ve bölgeye has iklim şartlarının oluşturduğu bol yağıştan beslenen hırçın akarsuların varlığıdır. Kuzey-güney doğrultusunda uzanan derin vadiler içinde akan bu dereler genellikle, debilerinin yüksek olması, yataklarının genişliği ve daralan vadilerde suyun derinliği gibi nedenlerle geçit vermez. Arazinin düz olmamasından dolayı yamaçlara kurulan evlere ve köylere ulaşım sağlamak için inşa edilen kemer köprülerin çoğu birkaç asırlık yapılardır. Taş kemer köprülerin bir başka işlevi de, dere kenarlarındaki değirmenlere ulaşımı sağlamaktır. Genellikle küçük dere yataklarında rastlayacağınız bu tip köprüler, bölge insanı için yaşamsal önemi olan mısır ununu öğütmede kullanılan değirmenlere giden yollar üzerinde yer alıyordu. Köprülerin yükseklikleri ve uzunlukları, inşa edildikleri vadi yatağının genişliği ve akarsu yatağının boyutlarıyla orantılı olarak değişir. Büyüklükleri ise yerleşim alanlarında yaşayan nüfusa ve bölgenin ekonomik kapasitesine göre farklılıklar gösterir. Çok sayıda insanın yaşadığı vadilerdeki köprüler büyük, az sayıda nüfusa 12

ve konuta sahip alanlardakiler ise küçük boyutta inşa edilmişlerdir. Köprülerin enleri yaklaşık 2,5-3 metre civarındadır. Bunun en önemli nedeni, üzerinden sadece insan, kervan ve hayvanların geçmesidir. Dik dağ yamaçlarına birbirinden oldukça uzakta inşa edilmiş evlerde yaşayan insanlar, konutlarına dar patikalarlaulaşabilmekte ve yüklerini ancak katır, eşek, deve gibi hayvanlar aracılığı ile taşıyabilmekteydiler. Rize kemer köprülerinin tamamına yakını dikdörtgen planlıdır. Birkaçı hariç hemen hepsi tek ve yuvarlak kemere sahiptir. Günümüze yıkıntıları ulaşan Pazar ilçesindeki Kocaköprü, dört gözlü formuyla bir zamanlar Rize’nin en büyük taş kemer köprüsü unvanını taşımaktaydı. Çamlıhemşin’deki Kadıköy (Örenkit), Mikron ile Ardeşen’deki Yukarıdurak köyü ve Köprüköy (Timisvat) köprüleri çift kemerli köprü örneklerindendir. Rize il sınırları içerisinde yer alan tescilli veya henüz tescil edilmemiş tarihi taş kemer köprüleri şöyle listeleyebiliriz:

Kaptanpaşa Köprüsü-Çayeli

FINDIKLI Fındıklı ilçesinde yer alan dört köprünün ikisi Çağlayan Vadisi’ne, diğer ikisi de Arılı Vadisi’ne ve Sümer Deresi üzerine konumlanır.

Çağlayan Köprüsü-Fındıklı

FINDIKLI 1. Çağlayan Köprüsü : (N41 15.394 - E41 13.855) Rize ilinin tanıtım sembollerinden olan tarihi taş kemer köprülerin en güzellerinden biri, Fındıklı (Viçe) ilçesine 8 kilometre uzaklıktaki Çağlayan (Abuulya) köyünde yükselir. Çağlayan (Abu) Deresi üzerinde bulunan köprünün kemer kısmından sarkan zincire bağlı dere taşı üzerinde 1924 yazsa da, ne zaman yapıldığı tam olarak bilinmemektedir. Yerel halktan alınan bilgiye göre bu tarih selden dolayı yıkılan köprünün onarım gördüğü tarihtir. Kuzey-güney doğrultusunda uzanan yapının kemeri kesme taş, ayakları ve tempan duvarları moloz taştan örülmüştür. Üzeri yassı dere taşıyla kaplanmıştır. 27 metre uzunluğa, 2,4 metre genişliğe ve 13 metre yüksekliğe sahip olan köprü, kültür varlığı olarak tescil edilmiştir.

Çağlayan Köprüsü-Fındıklı

2. Aslandere Köprüsü : (N41 15.059 - E41 14.947) Tarihi ve kültürel miras olarak gelecek kuşaklara aktarılacak değerlerden biri de, Çağlayan Köprüsü’nün 2 kilometre ilerisine konumlanır. Fındıklı’ya 10 kilometre mesafede yer alan Aslandere (Abu Hemşin) köyündeki köprünün yapım tarihi bilinmemektedir. Eski köprü selden dolayı yıkılınca 1948-51 yılları arasında şimdiki köprü inşa edilmiştir. Köprüye ulaşım için köy çıkışında sağa ayrılan yolu izlemek gerekir. Gövdesi merdivenlerle döşeli yapının kemer ortasındaki kilit taşı hizasında bir zincir sallanır. Doğu-batı doğrultusundaki köprünün batı yakasındaki ayak doğal kayaya, doğu tarafı ise toprak zemine oturmaktadır. Köprünün uzunluğu 25 metre, genişliği 2,6 metre, yüksekliği ise 11 metredir. Anıtlar Kurulunca kültür varlığı olarak tescillenen tarihi eserlerimiz arasındadır.

Aslandere Köprüsü-Fındıklı

FINDIKLI

3. Derbent Köprüsü : (N41 17.189 - E41 14.673) Fındıklı ilçe merkezine 13 kilometre mesafedeki Derbent köyünde bulunur. Banisi ve sanatçısı bilinmemektedir. Sümer Deresi üzerinde kuzey-güney doğrultusunda uzanan yuvarlak kemerli bu küçük köprü, geçtiğimiz yıllarda onarım geçirmiştir. Bir dönem Derbent ile Sümer köylerini birbirine bağlayan tarihi yapı artık kullanılmamaktadır. Yaklaşık 5 metre uzunluğa, 1 metre genişliğe ve 2,5 metre yüksekliğe sahiptir. Anıtlar Kurulu tarafından taşınmaz kültür varlığı olarak tescillenmiştir.

Derbent Köprüsü-Fındıklı

4. Gürsu Köprüsü : (N41 11.634 – E41 11.792) Fındıklı ilçe merkezine 14 kilometre mesafede yer alan Gürsu köyündeki köprü, araç geçişi için hala kullanılan ender örneklerden biridir. Üstü beton kaplandığı için özelliğini bir parça yitiren bu tarihi eser Arılı Vadisi içinde akan Yeşildere üzerinde konumlanır. Yaylacılar’a ve diğer mezralara ulaşımı sağlayan köprü yaklaşık 12 metre uzunluğunda, 7 metre yüksekliğinde ve 2,5 metre genişliğindedir. Anıtlar Kurulu tarafından kültür varlığı envanterine kaydedilmiştir.

Gürsu Köprüsü-Fındıklı

ARDEŞEN

ARDEŞEN Fırtına, Durak, Tunca, Işıklı, Dolana ve Yeniyol gibi akarsulara sahip olan Ardeşen ilçesindeki kemer köprülerin geneli, Tunca Vadisi üzerine konumlanır. Ardeşen (Ardı-şen) adından da anlaşılabileceği gibi, eskiden ilçe nüfusu kıyı kesiminin arkasındaki vadiler ve mezralarda yoğunlaşmaktaydı. Yüzyıllar öncesinde Tunca ve Yukarıdurak bölgesine yayılan yerleşimde, dik yamaçlar üzerindeki konutlara ulaşabilmek için köprüler yapılmıştır. Durak ile Tunca derelerinin birleştiği noktada yer alan eski dükkanlar ise, kemer köprülerin ticari ilişkilerin gelişmesinde oynadıkları rolün bir göstergesidir. Ardeşen’in kemer köprüleri Tunca ve Durak derelerine dizi dizi sıralanırken, Köprüköy (Timisvat) Köprüsü Fırtına Vadisi’nde yer almasından dolayı diğerlerinden ayrılır.

Köprüköy (Timisvat ) Köprüsü-Ardeşen

5. Köprüköy (Timisvat) Köprüsü : (N47 07.399 - E41 02.398) Ardeşen’de Karadeniz’e kavuşan Fırtına Deresi’nden Ayder Yaylası’na uzanan güzergah boyunca çok sayıda kemer köprü görülür. Fırtına Deresi üzerinde kurulmuş en güzel Osmanlı dönemi eserlerinden biri olan Timisvat, Köprüköy ile Hoşdere köyleri arasında ulaşımı sağlar. Ardeşen’e 10 kilometre uzaklıktadır. Çiftkemerli ve Osmanlı adlarıyla da anılmaktadır. Geçtiğimiz yıllarda restore edilen köprü, biri büyük diğeri küçük iki gözlü kemer formunda inşa edilmiştir. 18. yüzyıldan kalma bu zarif köprünün zemini taş döşelidir, korkulukları ve gövdesi kesme düz taştan yapılmıştır. Korkuluk duvarı üzerindeki kitabesi okunamayacak şekilde silinmiştir. Anıtlar Kurulu tarafından tescil edilen yapı 35 metre uzunluğunda, 13 metre yüksekliğinde ve 2,7 metre genişliğindedir. Günümüzde yaya geçişinde kullanılmaktadır.

Köprüköy (Timisvat ) Köprüsü-Ardeşen

ARDEŞEN

6. Seslikaya (Ağvani) Köprüsü : (N41 08.900 - E41 02.070) Kemer köprülerin birbiri ardına sıralandığı Tunca Vadisi’ndeki ilk köprü unvanını taşıyan Seslikaya, Ardeşen’e 11 kilometre mesafede yer alır. Seslikaya köyü Türbe Mahallesi’ndeki caminin yanında asfalttan ayrılıp 1,5 kilometrelik toprak yolu izleyerek köprüye ulaşmak mümkündür. Kemeri kesme taştan, diğer bölümleri ise moloz taştan inşa edilmiştir. Tunca Nehri’nin buz gibi suları üzerinde, vadi içinde ıssız bir ortamda yükselir. 19. yüzyıldan kalma köprü, Seslikaya köy merkeziyle Akpınar Mahallesi’ni birbirine bağlar. Tarihi yapı yaklaşık 30 metre uzunluğa, 12,5 metre yüksekliğe ve 2,6 metre genişliğe sahiptir. Anıtlar Kurulu tarafından kültür varlıkları envanterine kaydedilen köprü, sadece yaya geçişine açıktır. Köprüyü ziyaret edenler köy merkezindeki Seslikaya Camisi’ni mutlaka görmeliler. 1801 yılında inşa edilen bu kültür mirası cami, ahşap süslemeli giriş kapısı ve iç mimarisiyle son derece ilgi çekicidir.

Seslikaya (Ağvani) Köprüsü-Ardeşen

ARDEŞEN

7. Şangul (Yeniköy-Doğanay) Köprüsü : (N41 07.499 - E41 04.073) Karadeniz Bölgesi’nin genelinde evlerin temel malzemesi olan ahşap, güçlü akarsu yataklarındaki köprülerin yapımında yerini taşa bırakıyor. Taş köprülerin bir diğer örneği, Tunca ile Durak derelerinin birleşerek iyice daraldığı bir bölgede yer alıyor. Çirihinci olarak anılan bu bölge, bir zamanlar dükkan ve hanların yer aldığı oldukça önemli bir geçiş noktasıydı. Yeniköy ile Doğanay köylerini birbirine bağlayan köprüye ulaşmak için, Yeniköy çıkışındaki Garimani Mahallesi’nde, son evin ardındaki virajda yer alan patikayı bulmanız gerekiyor. Ağaçlar arasından dik bir şekilde inen dar patika, sizi bu görkemli yapının yanına kadar götürecektir. Ardeşen’e 16 kilometre uzaklıktaki köprünün yaklaşık uzunluğu 22 metre, genişliği 2,8 metre, yüksekliği ise 11 metredir. Günümüzde pek kullanılmamaktadır.

Şangul (Yeniköy-Doğanay) Köprüsü-Ardeşen

8. Aşağıdurak 1 (Kulaber) Köprüsü: (N41 06.921 - E41 04.902) Ardeşen’e 17 kilometre mesafedeki köprü, heybetli gövdesiyle Durak Deresi’nin üzerinde yükseliyor. Rize il sınırları içerisindeki en güzel ve büyük köprü örneklerinden biri olan Kulaber, geçtiğimiz yıllarda restore edildi. Osmanlı döneminden günümüze sağlam kalan bu dev yapının merdivenleri geniş basamaklı olarak tasarlanmıştır. Aşağıdurak (Waleni Zğemi) ile Manganez (Noğeceni) köyünü birleştiren köprünün girişinde taş babalar bulunuyor. Gövdesindeki kitabeden 1261 yılına tarihlendiği anlaşılmaktadır. Yaklaşık 29 metre uzunluğunda, 2,8 metre genişliğinde ve 13 metre yüksekliğindedir. Anıtlar Kurulu tarafından tescil edilen köprü, halen yaya geçişinde kullanılmaktadır. Doğaseverlere Aşağıdurak Kulaber Köprüsü ile Bayırcık Yanivat Köprüsü arasında bir bölümü patika olan güzergahı yürümelerini öneririz. Böylelikle Tunca ve Durak derelerinin oluşturduğu, İnka taraçalarını anımsatan çay bahçeleriyle bezenmiş vadileri görme şansına sahip olacaksınız.

Aşağıdurak 1 (Kulaber) Köprüsü-Ardeşen

9. Aşağıdurak 2 (Davitoğlu) Köprüsü : (N41 06.703 - E41 05.293) Kavuştururken sevincin ayırırken hüznün habercisi olan tarihi köprülere bir diğer örnek, Kulaber Köprüsü’nün hemen yakınındaki Dukhuni Köprüsü’dür. Ardeşen ilçe merkezine 18 kilometre uzaklıktaki bu küçük köprü, Aşağıdurak köyüne ulaşımı sağlayan en önemli köprülerden biridir. Dukhuni adıyla da anılan köprünün bir diğer özelliği de yanı başında yer alan değirmenlerdir. Bölge halkının ekmek ihtiyacını karşılayan değirmenleri birçok kemer köprünün yakınında görebilirsiniz. Yaklaşık 33 metre uzunluğunda, 8 metre yüksekliğinde ve 2,5 metre genişliğindeki köprü halen yayalara hizmet etmektedir.

Aşağıdurak 2 (Davitoğlu) Köprüsü-Ardeşen

ARDEŞEN 10. Sinanköy (Palivat) Köprüsü : (N41 06.278 - E41 05.550) Eski adı Palivat olan Sinanköy ile eski adı Muşkala olan Özgür köyü arasındaki bu köprü, günümüzde araç geçişini sağlayan yeni köprünün altında bir destek vazifesi görüyor. Üzerine beton köprü yapıldığı için şu an taşıyıcı konumunda ve pek fark edilmiyor. Dukhuni Köprüsü’nden yaklaşık 1 kilometre uzaklıkta yer alan köprü, Ardeşen’e 19 kilometre mesafede bulunuyor. Başta Sırt, Tobamgza ve Golezana olmak üzere yaylalara ulaşımı sağlayan yapı, yüksek dağlardan gelen Durak Deresi üzerinde yükseliyor. Tarihi köprü, Anıtlar Kurulu’nun kemer köprüler envanterinde yer almaktadır.

Aşağıdurak 1 (Kulaber) Köprüsü-Ardeşen

Yukarıdurak Köprüsü-Ardeşen

ARDEŞEN

11. Yukarıdurak Köprüsü : (N41 05.307 - E41 06.041) Ardeşen ilçe merkezine 21 kilometre uzaklıktaki köprü, Rize’nin en büyük kemer köprülerinden biridir. İki gözlü olan bu estetik yapı, 18. yüzyılda yöre halkı tarafından Yaboğlu Dursun Usta’ya inşa ettirilmiştir. 2003 yılında restore edilen eser, Yenice ile Dereiçi Merkez mahallelerini birbirine bağlıyor. Yukarıdurak (Cileni Zğemi) köyündeki Durak Deresi üzerine inşa edilen köprü, yaklaşık 42 metre uzunluğunda, 12 metre yüksekliğinde ve 3,2 metre genişliğindedir. Anıtlar Kurulu tarafından taşınmaz kültür varlığı statüsünde tescil edilmiştir. Köprüyü ziyaret edenler Rize’nin en güzel vadilerinden biri olan Marselavat’ı görebilmek için Yukarıdurak köyü ile Marselavat mezrası arasında 4 kilometrelik hoş bir yürüyüş yapabilirler. Sağınızda Durak Deresi’nin yarenlik edeceği bu güzergahın ilk bölümü toprak yol, geri kalanı ise patikadır. Yukarıdurak Köprüsü’yle birlikte Çamlıhemşin ilçesindeki Badoğlu ve Zisto kemer köprülerini de fotoğraflayabileceğiniz parkur, anılar bohçanızda keyifli izler bırakacaktır.

Yukarıdurak Köprüsü-Ardeşen

Yanivat (Bayırcık-Kirazlık) Köprüsü-Ardeşen

ARDEŞEN 12. Yanivat (Bayırcık-Kirazlık) Köprüsü : (N41 07.497 - E41 05.624) Modern çağın insanına hala hizmet etmeye devam eden bir diğer köprü, Tunca yolu üzerindeki Bayırcık (Yanivat) ile Kirazlık (Zigam) köylerini birbirine bağlayan Yanivat Köprüsü’dür. Ardeşen’e 19 kilometre uzaklıktaki köprüye, çay bahçeleri arasında uzanan eski bir patika ile ulaşılmaktadır. Köprüyü fotoğraflamak için Bayırcık çıkışında son evin yanındaki patikayı izlemek gerekiyor. Patikanın eskiden kervanların geçişi için kullanıldığını hatırlatalım. Tunca Deresi üzerine inşa edilen köprü yaklaşık 9 metre yükseklik, 30 metre uzunluk ve 2,6 metre genişliğe sahiptir. Anıtlar Kurulu tarafından tescillenerek kültürel mirasımıza kazandırılmıştır. Yeşilliklerle bezenen bölgede biraz daha fazla zaman geçirmek isteyenler BayırcıkKirazlık-Aşağıdurak köyleri arasındaki yaklaşık 3 kilometrelik eski patikayı yürüyebilirler. Yanivat ile Kulaber köprülerinden de geçen güzergah sizi doğadan tarihe uzanan bir yolculuğa çıkaracaktır.

Yanivat (Bayırcık-Kirazlık) Köprüsü-Ardeşen

13. Tunca 1 (Dudha-Dutxe) Köprüsü : (N41 07.382 - E41 07.438) Yaklaşık 500 yıllık bir geçmişe sahip olan Tunca beldesi eski ahşap evleriyle, yörenin en güzel yerleşimlerinden biridir. Ardeşen’e 22 kilometre uzaklıktaki belde merkezinde iki tarihi taş kemer köprü yer alır. Yerleşimden güneye vadi yatağına doğru ilerlediğinizde, çay bahçeleri arasında uzanan taş döşeli merdivenli bir patika sizi köprüye götürecektir. Anıtlar Kurulu tarafından tescillenen Tunca 1 Köprüsü üzeri taş döşeli gövdesiyle dikkat çekicidir. Yaklaşık 28 metre uzunluğunda, 32

Tunca 1 Köprüsü-Ardeşen

2,8 metre genişliğinde ve 11 metre yüksekliğindeki köprü, adını aldığı Tunca Deresi’nin üzerindedir. 14. Tunca 2 (Dudha-Dutxe) Köprüsü : (N41 07.350 - E41 07.419) Tunca beldesindeki ikinci köprü diğerine göre oldukça küçüktür. Selamet ile Tunca derelerinin kavuştuğu noktada, büyük bir kaya kütlesinin altına inşa edilmiştir. Etrafında değirmenlerin yer aldığı köprü, bir zamanlar Tunca beldesini yukarıdaki mezralara ve Durak Vadisi’ne bağlayan önemli bir geçit noktasıydı. Köprü yaklaşık 20 metre uzunluğunda, 2,2 metre genişliğinde ve 8 metre yüksekliğindedir. Anıtlar Kurulu tarafından kayıt altına alınmıştır. Eğer yaz aylarında bölgeyi ziyaret ederseniz ‘Tahta Araba ŞenliğiFormulaz’ yarışlarını izleme fırsatını yakalayabilirsiniz. Tunca 2 Köprüsü-Ardeşen

15. Zendi (Ada Mahallesi) Köprüsü: (N41 07.763 - E41 08.533) Ardeşen bölgesine hayat veren Tunca Deresi üzerindeki köprülerden biri de, ilçe merkezine 25 kilometre mesafedeki Zendi Köprüsü’dür. Tunca beldesi Ada Mahallesi’nde bulunan bu köprü, eskiden Beyazsu Yaylası’na ulaşım için kullanılmaktaydı. Yeni köprünün hemen yanında yer alan ve yabani sarmaşıklar tarafından kuşatılan eski köprü, yerel halk tarafından Noliveda olarak da anılmaktadır. Zendi Köprüsü yaklaşık 27 metre uzunluğunda, 2,6 metre genişliğinde ve 10 metre yüksekliğindedir. Tescil edilerek kayıt altına alınmıştır.

Zendi (Ada Mahallesi) Köprüsü-Ardeşen

ARDEŞEN

16. Eskiarmutluk Küçük Köprü (Çumayida) : (N41 07.981 - E41 09.871) Çok sayıda medeniyete tanıklık etmiş kadim şehir Rize’nin Tunca Vadisi üzerindeki köprülerinden bir bölümü, Eskiarmutluk köyü sınırlarında yer alır. Köy merkezinde bulunan ilk köprü çay alım yerinin hemen yanı başında yükselir. Ardeşen’e 28 kilometre mesafedeki küçük köprü, köyün içinden geçip Tunca Deresi’ne dökülen Paskıruba Deresi’nin üzerine inşa edilmiştir. Yaklaşık 7 metre uzunluğa, 2,7 metre genişliğe ve 3,5 metre yüksekliğe sahiptir. Günümüzde üstü betonla kaplanan ve sadece yaya geçişi için kullanılan yapı, Anıtlar Kurulu tarafından tescil edilmiştir. 17. Eskiarmutluk Büyük Köprü (Kamçitona) : (N41 07.886 – E41 09.936) Rize vadilerini süsleyen bir başka kemer köprü, Ardeşen ilçe merkezine 28 kilometre mesafedeki Kamçitona Köprüsü’dür. Tunca Nehri’nin genişlediği bir alanda yükselen yapı Eskiarmutluk Merkez ile Kamçitona mahalleleri arasındaki bağlantıyı sağlıyordu bir zamanlar. Şimdilerde sadece yayaların ve hayvanların kullanımına hizmet eden köprüye, Eskiarmutluk çıkışındaki son evin yanından çay bahçelerine uzanan eski patika izlenerek ulaşılabilir. Köprü yaklaşık 24 metre uzunluğunda, 2,5 metre genişliğinde ve 8 metre yüksekliğindedir. Tescil edilerek kayıt altına alınmıştır.

Eskiarmutluk Büyük Köprü (Kamçitona)-Ardeşen

18. Okumuş (Celayskuri-Çarkıruba) Köprüsü : (N41 07.854 - E41 10.626) Ardeşen ilçe merkezine 29 kilometre uzaklıktaki tarihi taş kemer köprü, Eskiarmutluk köyünden çıktıktan hemen sonra Okumuş Mahallesi’ne girmeden önceki virajın altında yer alıyor. Çarkıruba Deresi üzerindeki Eskiarmutluk Küçük Köprü-Ardeşen bu küçük köprü, yanındaki beton köprünün varlığından dolayı artık kullanılmıyor. Yaklaşık 8 metre uzunluğunda, 2,6 metre genişliğinde ve 3,5 metre yüksekliğindeki Okumuş Köprüsü, Anıtlar Kurulu tarafından tescil edilmiştir. 19. Abu Yaylası (Goloduzkuri-Göktani) Köprüsü : (N41 06.076 - E41 12.012) Ardeşen’e 35 kilometre uzaklıktaki köprü Movri, Neknari, Mulona ve Deremezra yaylalarına ulaşım için kullanılan yol üzerindedir. Göktani ve Goloduzkuri adıyla da anılan tarihi yapının bir diğer özelliği İntor Yaylası-Bıçakcılar-Yusufeli arasında uzanan eski göç güzergahı üzerinde olmasıdır. Yeşildere’nin Tunca Deresi’ne kavuştuğu noktada yer alan köprünün üstüne beton dökülmüş ve korkulukları yıkılmıştır. Yuvarlak kemer formuyla özgün bir mimari stili vardır. Harap durumdaki ahşap korkuluklar tarihi köprünün görüntüsünü bozmaktadır. Artık kullanılmayan köprü yaklaşık 21 metre uzunluğunda, 2,7 metre genişliğinde ve 11 metre yüksekliğindedir. Anıtlar Kurulu tarafından tescil edilmiştir. Goloduzkuri Köprüsü’nü aştığınızda

Okumuş (Celayskuri) Köprüsü-Ardeşen

toprak yol sizi Altıparmak Dağları’nın gölgesindeki Deremezra, Movri, İntor ve Kayadibi yaylalarının yanı sıra Mulona, Movri ve Şoltoğuri şelalelerine götürecektir. Geleneksel yayla yaşamından kesitlere tanık olacağınız bu geziyi kaçırmamanızı öneririz.

Abu Yaylası (Goloduzkuri) Köprüsü-Ardeşen

ÇAMLIHEMŞİN Eski ticaret yolu üzerindeki Fırtına Vadisi, Çamlıhemşin (Vicealtı) ilçesindeki tarihi taş kemer köprülerin en çok görüldüğü bölgedir. Vadi ilçe merkezinde Hala ve Çat dereleri vasıtasıyla iki kola ayrılır. İşte bu iki vadiye yayılan köprüler sistemi, eski zamanlarda Zilkale ve Kale-i Bala gibi kaleler inşa edilerek koruma altına alınmıştı. Hala Vadisi üzerinden Çamlıhemşin-Barhal-Yusufeli, Çamlıhemşin-Yaylalar-Yusufeli, Çamlıhemşin-Soğanlı-Yusufeli, ÇamlıhemşinHacivanak-Sırakonaklar; Çat Vadisi üzerinden ise Çiçekli Yayla-Tatos Aşıtıİspir veya Verçenik Yaylası-İspir Geçidi-Salaçur-İspir güzergahları bu kemer köprüler aracılığıyla işlerlik kazanıyordu. Çamlıhemşin ilçe sınırlarındaki bazı

Kadıköy (Örenkit) Köprüsü-Çamlıhemşin

köprüler ise vadilerin diğer yakasındaki yerleşimlere ulaşımı kolaylaştırıyordu. Çamlıhemşin, Rize sınırları içerisinde en çok tarihi taş kemer köprünün yer aldığı ilçe unvanına sahiptir.

ÇAMLIHEMŞİN

20. Kadıköy (Örenkit) Köprüsü : (N41 03.715 - E41 00.452) Son yıllarda oldukça popüler olan Fırtına Vadisi rafting parkuru üzerinde bulunan Kadıköy Köprüsü, yaz aylarında altından geçen rafting meraklılarının adrenalin dolu çığlıklarıyla yalnızlığını unutuyor. Bir zamanlar Kadıköy yerleşimine ulaşımı sağlayan köprü, Çamlıhemşin ilçe merkezine 2,5 kilometre mesafede yer alıyor. 19. yüzyılda Kabaoğlu Ahmet Efendi tarafından yaptırılan tarihi köprü, biri büyük diğeri küçük iki gözlü olarak tasarlanmıştır. Batı tarafındaki küçük kemer nehrin fazla sularını boşaltmak amacıyla yapılmıştır. Kemer kısmında düzgün kesme taş, diğer bölümlerinde ise moloz taş kullanılmıştır. Köprü ayaklarının iç kısımlarında nişler mevcuttur. Yaklaşık 56 metre uzunluğunda, 3 metre genişliğinde ve 10 metre yüksekliğindedir. 1999 yılında restore edilen köprü, halen yayalar tarafından kullanılmaktadır. Eser, Anıtlar Kurulu tarafından tescil edilmiştir.

Kadıköy (Örenkit) Köprüsü-Çamlıhemşin

21. Kadıköy Karmateruba Köprüsü : (N41 03.867 - E41 00.621) Çamlıhemşin ilçe merkezine 4 kilometre mesafede bulunan köprü, ne yazık ki bir sel felaketi sonucu yıkılmış durumdadır. Bir zamanlar Kadıköylülerin ilçeye ulaşmak için kullandıkları köprünün sadece bir ayağı görülüyor bugün. Yakınında eski bir değirmenin yer aldığı köprünün adı Lazcada ‘değirmen suyu’ anlamına geliyor. Anıtlar Kurulu tarafından tescil edilen Karmateruba, aynı zamanda Karayolları Genel Müdürlüğü Sanat Yapıları Başmühendisliği’nin hazırladığı taş kemer köprüler listesinde de yer alıyor.

Kadıköy Karmateruba Köprüsü-Çamlıhemşin

Yukarı Çamlıca (Pisik) Köprüsü-Çamlıhemşin

22. Yukarı Çamlıca (Pisik) Köprüsü : (N41 03.205 - E40 59.955) Çamlıhemşin ilçe merkezine 2 kilometre mesafedeki köprü, çok değil 20-25 yıl öncesine kadar Yukarı ve Aşağı Çamlıca mahalleleri arasındaki ulaşımı sağlamaktaydı. Eski bir değirmenin yanındaki bu köprüye ulaşım için önce köy camisinin hemen altındaki eski taş döşeli göç yoluna girmeli ve ardından son evin yanından sağa yönelmelisiniz. Yaklaşık 500 metrelik orman içi patika sizi sellerden hasar görmüş tarihi köprünün yanına götürecektir. Zamana inat ayakta kalmaya çalışan köprü yaklaşık 8 metre uzunluğa, 4 metre yüksekliğe ve 1,5 metre genişliğe sahiptir. Yukarı Çamlıca Köprüsü’nün en ilginç özelliği, yanındaki değirmenin ve borusunun taş olarak inşa edilmesidir. Değirmen olukları genellikle demir veya ahşap olarak tasarlanır, taş formuna pek rastlanmaz. Anıtlar Kurulu tarafından tescil edilen köprü, restore edileceği günleri bekliyor. Patikadan devam edip köprüden karşıya geçerek Aşağı Çamlıca’ya kadar yürüyebilirsiniz. 41

ÇAMLIHEMŞİN 23. Çamlıhemşin Ham Köprüsü : (N41 02.574 - E41 00.413) Kaçkarlardan gelen Hala ile Verçenik tarafından gelen Çat (Büyükdere) derelerinin birleşerek Fırtına Deresi’ni oluşturduğu mevkidedir. Yerel halk tarafından ‘Ham Köprü’ olarak anılan tarihi yapı, Çamlıhemşin ilçe merkezinin hemen çıkışında yer alır. Kuzeydoğu-güneybatı doğrultusunda ve dikdörtgen planlıdır. 1999 yılında restore edilen yuvarlak kemerli köprü halen yaya geçişleri için kullanılmaktadır. Banisi ve sanatçısı bilinmeyen köprünün kemeri kesme taş, duvarlar ve köprü yolu düzenli moloz taş örgülüdür. Yaklaşık 35 metre uzunluğunda, 2,5 metre genişliğinde ve 8,5 metre yüksekliğindeki Ham Köprüsü tescil edilerek envanter kayıtlarına adını yazdırmıştır.

Çamıhemşin Ham Köprüsü

24. Makrevis (Konaklar) Köprüsü : (N41 02.008 - E41 00.469) Çamlıhemşin’in 1 kilometre dışındaki Konaklar Mahallesi’ndedir. Çat Deresi’nin üzerinde yer alan köprü, hem eski konaklara hem de Pokut ve Sal gibi yaylalara ulaşım için kullanılıyor yüzyıllardır. Yerel halktan öğrenildiğine göre Makrevis Köprüsü’nün ustası Hacı Emin olarak bilinmektedir. Geniş merdiven sistemiyle donatılmış köprünün korkulukları kemer kısmındadır. 19. yüzyılın ikinci yarısıyla 20. yüzyıl başlarına tarihlendiği tahmin edilen köprüye ulaşım, Konaklar Mahallesi girişindeki eski bir patikadan 5 dakikalık bir yürüyüşle sağlanmaktadır. Kemer karnındaki kilit taşının altında, ucunda kanca bulunan bir zincir sarkmaktadır. Ayakları doğal kayalara oturan köprünün kemeri kesme taş, duvarlar ve köprü yolu düzenli moloz taş örgülüdür. Yaklaşık 35 metre uzunluğa, 17,5 metre yüksekliğe ve 3,3 metre genişliğe sahip bu özgün yapı Anıtlar Kurulu tarafından tescil edilmiştir. Makrevis Köprüsü’nden başlayan yürüyüş güzergahı, taş ve ahşap işçiliğinin en güzel örneklerini sergileyen tarihi konaklar arasında görsel bir geçit şöleni gibidir. Konaklar gezisinin ardından eski göç yolu, sizi bir başka tarihi kemer köprünün üzerinden geçirerek bu kez doğal güzelliklerle büyüleneceğiniz bir coğrafyaya doğru yönlendirecek. 7 kilometrelik yürüyüş rotası, yine tarihi konaklarla bezeli Ortanköy’de sona erecek.

Makrevis (Konaklar) Köprüsü-Çamlıhemşin

ÇAMLIHEMŞİN

25. Hacaloğlu Köprüsü : (N41 01.173 - E41 00.541) Çamlıhemşin ilçe merkezine 5 kilometre mesafedeki Konaklar Mahallesi,adından anlaşılacağı gibi sivil mimari örneklerinin görüleceği bir yerleşim alanıdır. 1900’lü yılların ilk döneminde pastacılık ve fırıncılık yapmak için Rusya’ya çalışmaya giden yöre halkının inşa ettiği bu görkemli yapılar, kültür mirasımızın seçkin örnekleri arasındadır. İşte bu güzel konaklarla çevrelenen Hacaloğlu Köprüsü, Konaklar ile Ortanköy arasındaki eski yol üzerinde yükseliyor. Köprünün yanına ulaşabilmek için önce Konaklar Mahallesi içerisinde yer alan Hacaloğlu tabelasını takip edin. Toprak yolun bitimindeki merdivenlerden konakların yanına çıkarak doğuya doğru uzanan patikayı izleyin. 10 dakikalık yürüyüşün ardından eski bir değirmenin yanındaki köprüyü göreceksiniz. Covut Tepesi’nden gelen küçük bir dere üzerindeki köprü yaklaşık 14 metre uzunluğa, 5 metre yüksekliğe ve 2,5 metre genişliğe sahiptir. Makrevis Köprüsü’nden başlayan eski göç güzergahının devamında yer alan köprü, Anıtlar Kurulu tarafından tescil edilmiştir.

Hacaloğlu Köprüsü-Çamlıhemşin

ÇAMLIHEMŞİN

26. Goboş (Ortanköy) Köprüsü : (N41 00.431 - E40 59.391) Taş döşeli kemeriyle dikkati çeken yapı Çamlıhemşin ilçesine 5 kilometre uzaklıkta Çat Deresi üzerinde yükselir. Ortanköy-Armanlı mahallelerini ve Hemşin-Üsküt Geçidi-Çamlıhemşin güzergahını birleştirir. Banisi, sanatçısı ve yapım yılı net olarak bilinmeyen köprü yuvarlak kemerlidir. Doğu ayak toprak zemine, batı ayak doğal kayaya oturmaktadır. Kemer bölümü kesme taş, duvarlar ve köprü yolu düzenli moloz taş örgülüdür. Korkulukları ve yan duvarları 1989 yılında çimento ile derzlenen yapı özgün formundan çok şey kaybetmiştir. Yaklaşık 51 metre uzunluğa, 16 metre yüksekliğe ve 2,9 metre genişliğe sahip olan Ortanköy Köprüsü, Anıtlar Kurulu tarafından tescil edilmiştir.

Goboş (Ortanköy) Köprüsü-Çamlıhemşin

27. Çinçiva (Şenyuva) Köprüsü : (N40 59.849 - E40 58.504) Karadeniz bölgesinin coğrafyasına ve iklim şartlarına uygun olarak inşa edilen taş köprüler genelde tek gözlü olarak tasarlanırlar. Çamlıhemşin’in Şenyuva köyünde, Fırtına Deresi üzerinde bulunan Şenyuva Köprüsü, bu tarz kemer köprülere güzel bir örnektir. Geniş ayaklar üzerine dar bir kemer tasarımıyla inşa edilen tarihi köprüye sonradan eklenen demir korkuluklar yapının özgünlüğünü bozmuştur. 40 metre uzunluğunda ve 20 metre yüksekliğindeki Şenyuva Köprüsü’nün kemer kısmı düzgün kesme taş, ayakları ise moloz taş kullanılarak inşa edilmiştir. Şenyuva köylülerine göre, köprünün kitabesi 1946 yılında yaşanan selde kaybolmuştur. Çamlıhemşin’e 7 kilometre mesafede yer alan köprünün girişindeki tabelada, yapım tarihi 1696 olarak belirtiliyor. Kemeri orta noktasında sivrileşen bir formda inşa edilen köprü Anıtlar Kurulu tarafından tescil edilmiştir. Şenyuva Köprüsü’nden karşıya geçerek izleyeceğiniz toprak yol sizi Bilginler ve Yoğurtlu mahalleleri üzerinden Ülkü köyündeki Mollaveyis Köprüsü’ne götürecektir. Yol boyunca yöreye özgü konakların yanı sıra Çat Vadisi’nin doğal güzelliklerini de izleme fırsatı bulacaksınız.

Çinçiva (Şenyuva) Köprüsü-Çamlıhemşin

ÇAMLIHEMŞİN 28. Mollaveyis (Ülkü) Köprüsü : (N40 59.076 - E40 57.860) Çamlıhemşin ilçe merkezine 10 kilometre uzaklıkta bulunan köprünün günümüze ne yazık ki sadece ayakları kalmıştır. Tarihi yapının yanına yapılan yeni beton köprü, Zilkale ve Çat bölgesine ulaşımı sağlamaktadır. Bir dönem eski köprü taş ayaklar üzerinde ahşap kalaslar kullanılarak işlev görmüştür. Çat Deresi üzerindeki yapı envantere alınarak tescil edilmiştir.

Mollaveyis (Ülkü) Köprüsü’nün Eski Hali-Çamlıhemşin Selçuk ASLAN

Mollaveyis (Ülkü) Köprüsü’nün Bugünkü Hali-Çamlıhemşin

29. Şenköy (Amukta) Köprüsü : (N40 56.480 - E40 58.082) Çamlıhemşin ilçe merkezine 17 kilometre mesafede bulunan taş kemer köprü, günümüzde üzerine yapılan yeni beton köprüye destek vazifesi görmektedir. Çamlıhemşin-Çat yolunu takip ederek Zilkale’yi geçtikten yaklaşık 3 kilometre sonra köprüye ulaşabilirsiniz. Şenköy sınırları içindeki köprü güneybatı-kuzeydoğu doğrultusunda uzanır ve dikdörtgen planlıdır. Yuvarlak kemeri kesme taş, duvarlar düzenli moloz taş örgülü olarak inşa edilmiştir. Anıtlar Kurulu tarafından tescillenen yapı Çat Deresi üzerindedir.

Şenköy (Amukta) Köprüsü-Çamlıhemşin

30. Koluna (Zilkale) Köprüsü : (N40 55.472 - E40 57.677) Çamlıhemşin ilçesine 19 kilometre uzaklıktaki köprü, tıpkı Şenköy Köprüsü gibi yeni yapılan beton köprünün altında yer almaktadır. Zilkale köyü sınırlarındaki yapı Anıtlar Kurulu tarafından tescil edilmiştir. 51

ÇAMLIHEMŞİN

31. Çat (Çilanç) Köprüsü : (N40 51.791 - E40 57.020) Çamlıhemşin yerleşiminin Artvin ve Erzurum tarafındaki köylere ulaşımını sağlayan Çat Köprüsü eski ticaret yolu üzerinde bulunmaktadır. Kaçkar ve Verçenik Dağları’nın sarp geçitlerini bağlayan bu yorgun köprü, bir zamanlar hayvan ve kuru meyve ticareti güzergahının önemli mihenk taşlarından birini oluşturmaktaydı. Çat ve Elevit derelerinin birleştiği noktada yer alan yapı, Çamlıhemşin’e 28 kilometre mesafede yükseliyor. Yerel kaynaklardan edinilen bilgiye göre yapım yılı 1901, sanatçısı ise Kirkor Usta’dır. Çat köyü sınırları içerisinde bulunan ve Çilanç adıyla da anılan köprü selden zarar gördüğü için birkaç kez onarım geçirmiştir. Girişinde basamaklar, ayaklarında ise nişler vardır. Yuvarlak kemeri düzenli kesme taşla zemini ise küçük boy dere taşıyla kaplıdır. Kenar kanatları düzensiz moloz taşıyla örgülüdür. Yaklaşık 57 metre uzunlukta, 15 metre yükseklikte ve 2,4 metre genişliktedir. Rize ilinin tescilli köprülerinden biridir.

Çat (Çilanç) Köprüsü-Çamlıhemşin

ÇAMLIHEMŞİN 32. Şebekdüzü Köprüsü : (N40 49.350 - E40 56.347) Eski ticaret yolu üzerindeki bu küçük köprü, Kale-i Bala’ya ulaşım için kullanılmaktaydı. Çamlıhemşin’e 39 kilometre uzaklıktadır. Kale Köyü ile VerçenikOrta Yayla ayrımında yer alır. Kemer ayaklarının iç yüzünde nişler mevcuttur. Hemen yanında yeni köprü yapıldığı için artık kullanılmamaktadır. Güneydoğu ayağı toprak zemine kuzeybatı ayağı ise doğal kayaya oturmaktadır. Yuvarlak kemerli ve dikdörtgen planında inşa edilmiştir. Anıtlar Kurulunca tescillenen köprülerimizden biridir.

Şebekdüzü Köprüsü-Çamlıhemşin

33. Kale Köyü (Hisarcık) Köprüsü : (N40 47.718 - E40 57.648) Çamlıhemşin ilçe merkezine 42 kilometre uzaklıktaki Kale köyündedir. Banisi ve sanatçısı bilinmemektedir. Purnak ile Hüsam derelerinin birleşmesinden oluşan akarsuyun üstünde yer alan köprü oldukça küçüktür. Bugün hala sağlamlığını korumakta ve kullanılmaktadır. Kale Köyü Hisarcık Köprüsü envantere adını yazdıran tescilli köprülerimizden biridir.

Kale Köyü (Hisarcık) Köprüsü-Çamlıhemşin

ÇAMLIHEMŞİN

34. Kavak Köprüsü : (N41 02.664 - E41 00.658) Çamlıhemşin ilçesinin Hala Deresi üzerinde yer alan eski ulaşım sisteminin ilk köprüsüdür. İlçe merkezine 1 kilometre mesafedeki köprü, Kavak Mahallesi’ne ulaşımı sağlamaktadır. Birçok Rize köprüsünde olduğu gibi Kavak Köprüsü’nde de yapıldığı dönemin izlerini bulmak mümkündür. Yuvarlak kemeri kesme taş, duvarlar ve köprü yolu düzenli moloz taş örgülüdür. 19. yüzyılda yöre halkı tarafından yaptırılmış ve 1998 yılında restore edilmiştir. Doğu-batı doğrultusunda ve dikdörtgen planlıdır. Rize’nin en güzel fotoğraf veren köprülerinden biri olan Kavak, yaklaşık 36 metre uzunluğa, 15 metre yüksekliğe ve 2,7 metre genişliğe sahiptir. Fırtına Vadisi’ndeki diğer benzerleri gibi tescil edilmiştir.

Kavak Köprüsü-Çamlıhemşin

35. Mikron Köprüsü : (N41 02.699 - E41 01.491) Karadeniz bölgesinin tipik özelliği, keskin yamaçlarla çevrelenmiş derin vadiler ve bu vadiler arasında akan ırmakların kıyısına konumlanan yerleşimlerdir. Coğrafyanın getirdiği zorunluluktan dolayı dik yamaçlara yapılan evlere ulaşım dereler üzerindeki tek kemerli taş köprülerle sağlanır. Çoğunlukla bölgenin varlıklı kişileri tarafından yaptırılan bu köprülerin tarihi 17. yüzyıla kadar uzanır. Çamlıhemşin ilçesine 2 kilometre mesafede, Fırtına Vadisi’nde yer alan Mikron Köprüsü bölgedeki yüzden fazla köprüden biridir. Çamlıhemşin-Ayder Yaylası yolu üzerindeki köprü, 41 metre uzunlukta, 3,1 metre genişlikte ve dere seviyesinden yaklaşık 11 metre yüksekliktedir. İklim şartlarından dolayı mevsimine göre sel tehlikesi oluşturan dere yüzünden köprünün ayak açıklıkları oldukça geniş tutulmuştur. 19. yüzyılın ilk yarısına tarihlenen bu Osmanlı dönemi eserinin kemeri kesme taştan, ayakları molozdan, korkulukları ise briketten örülerek yapılmıştır. 1998 yılında aslına uygun olarak onarılarak bugünkü görünümüne kavuşan Mikron Köprüsü tescil edilen kültür varlıklarımızdan biridir.

Mikron Köprüsü-Çamlıhemşin

ÇAMLIHEMŞİN

36. Kale (Hala) Köprüsü : (N41 01.257 - E41 02.976) Etrafı yemyeşil ormanlarla ve çay bahçeleriyle çevrili Hala Deresi’nin üzerine kurulan bu zarif yapı Çamlıhemşin’e 6 kilometre mesafede yer alıyor. Köprü 18. yüzyılda yöre halkı tarafından Ballıoğlu Mehmet Usta’ya inşa ettirilmiştir. Yukarışimşirli Vadisi’ne açılan bir kapı vazifesi gören köprü, 1988 yılında restore edilmiştir. Ana yoldan girişi kavisli bir biçimde yapılan köprünün ilk basamağında taş babalar bulunur. Kemer kısmı kesme taş, duvarlar ve köprü zemin kısmı ise moloz taş örgülüdür. Yaklaşık 44 metre uzunluğa, 2,7 metre genişliğe ve 10 metre yüksekliğe sahip olan Hala Köprüsü, Anıtlar Kurulu tarafından tescil edilmiştir.

Kale (Hala) Köprüsü-Çamlıhemşin

Kavak Köprüsü-Çamlıhemşin

ÇAMLIHEMŞİN 37. Tolikço (Küçük Kemer) Köprüsü : (N40 59.815 - E41 03.573) Çamlıhemşin ilçe merkezine 10 kilometre mesafededir. Kemerli Kaçkar Dağları’ndan gelen Tar ile Hala derelerinin karıştığı noktada yer alan Tolikço Köprüsü, yanına yapılan yeni köprü nedeniyle görünmüyor ve kullanılmıyor. Köprüye daha sonra payandalar ve kesme taş örgülü duvarlar eklenmiştir. Uzunluğu 11 metre, yüksekliği 5 metre, genişliği ise 2,1 Tolikço Köprüsü-Çamlıhemşin metredir. Tolikço Köprüsü’nü görmeye gelenler yakınlardaki Tar Deresi Şelalesi ve Ayder Kaplıcası’nı ziyaret edebilirler. 38. Güroluk (Eski Hala-Livik Çakesli) Köprüsü : (N41 01.194 - E41 03.541) Çamlıhemşin ilçe merkezine 7 kilometre uzaklıkta bulunan köprü Livik Çakesli adıyla da bilinmektedir. Yukarışimşirli Deresi’nin üzerindeki üç köprüden ilkidir. Memba cephesinin kuzeyindeki dikdörtgen pano içerisinde sülüs tarzıyla yazılmış beş satırlık bir kitabe bulunmaktadır. Bu kitabede köprü hakkında, ‘Güzel ve iyilikle dopdolu, Tuna Nar Mustafa Ağa Muhammedoğlu tarafından, Hicri 1212 yılında (1797/9) kuruldu’ yazmaktadır. Kuzey-güney doğrultusunda dikdörtgen planlıdır. Ayakları doğal kayalara oturan yapı yuvarlak kemerlidir. Yanına yapılan yeni köprü Yukarışimşirli köyüne ulaşımı artık devralmış durumdadır.Yaklaşık uzunluğu 18 metre, yüksekliği 6 metre ve genişliği 2,5 metredir. Anıtlar Kurulu tarafından tescillenerek arşive alınmıştır.

Güroluk (Livik Çakesli) Köprüsü-Çamlıhemşin

39. Yukarışimşirli Keçman Köprüsü : (N41 01.229 - E41 04.050) Kale (Hala) Köprüsü’nden ulaşılan Yukarışimşirli Vadisi’ndeki ikinci köprü olan Keçman, Çamlıhemşin ilçesine 9 kilometre uzaklıkta bulunuyor. Yukarışimşirli Deresi üzerindeki Keçman Köprüsü, aynı adlı köye ulaşımı sağlıyor. Güneybatıkuzeydoğu doğrultusunda uzanan yapının kemeri yuvarlak olarak tasarlanmıştır. Ayakları doğal kayalara oturmaktadır. Yaklaşık 23 metre uzunluğa, 7 metre yüksekliğe ve 2 metre genişliğe sahip olan köprü, kültür varlıkları envanterine adını yazdırmıştır.

Yukarışimşirli Keçman Köprüsü-Çamlıhemşin

40. Yukarışimşirli Regadin Köprüsü : (N41 01.196 - E41 03.834) Yukarışimşirli Vadisi’nde yer alan üçüncü köprü, Keçman Köprüsü’nün 50 metre gerisine konumlanıyor. Çamlıhemşin ilçe merkezine 9 kilometre uzaklıkta bulunan Regadin, Yukarışimşirli Deresi’ne karışan minik bir çay üzerine inşa edilmiştir. Yanında eski bir su değirmeni bulunan köprü, eski adı Melivar olan vadinin en önemli geçiş noktalarından birini oluşturmaktaydı. Tolikço Köprüsü üzerinden Ayder Yaylası’na ulaşımı sağlayan eski göç yolunun üzerinde olması, köprünün yörede yaşayanlar açısından önemini açıklıyor. Yaklaşık 12,5 metre uzunluğunda, 2 metre yüksekliğinde ve 2,5 metre genişliğinde olan yapı, Anıtlar Kurulu tarafından tescil edilmiştir.

Yukarışimşirli Regadin Köprüsü-Çamlıhemşin

ÇAMLIHEMŞİN

Badoğlu (Kurikasta) Köprüsü-Çamlıhemşin

41. Badoğlu (Kurikasta) Köprüsü : (N41 03.940 - E41 06.949) Rize ilinin bakir kalmış en güzel vadilerinden biri olan Marselavat Vadisi, Altıparmak Dağları’nın eteklerinden başlayarak Karadeniz’e doğru uzanmaktadır. Çamlıhemşin’in Topluca köyü ile Ardeşen’in Yukarıdurak köyüne ait yaylaların bulunduğu bu özgün coğrafya, yemyeşil çay bahçelerinin yanı sıra şelaleleriyle de ünlü. Çamlıhemşin’e 26 kilometre uzaklıktaki Marselavat mezrasına ulaşım için kullanılan Badoğlu Köprüsü, Durak Deresi üzerine konumlanmıştır. Vahşi bir doğa içerisinde yer alan köprüye ulaşmak için, Eski Camialtı mevkisini geçtikten sonra soldaki toprak yola girmek gerekir. Badoğlu Köprüsü’nün az ilerisinde Pinpolana Deresi üzerinde tarihi bir köprü daha bulunmaktadır. Ne yazık ki bu köprü, selden zarar gördüğü için betonla kaplanmıştır. Yaklaşık 15 metre uzunluğa, 4 metre yüksekliğe ve 1,7 metre genişliğe sahip olan Badoğlu Köprüsü, Anıtlar Kurulu tarafından tescillenmiştir.

Badoğlu 2 Köprüsü-Çamlıhemşin

Badoğlu (Kurikasta) Köprüsü-Çamlıhemşin

42. Zisto (Petevata) Köprüsü : (N41 03.760 - E41 07.637) Marselavat Vadisi’nin bir diğer köprüsü, Durak Deresi üzerinde yer alan Zisto Köprüsü’dür. Yemyeşil bir vadinin ortasında terk edilmişliği yaşayan bu tarihi yapı, eski görkemli günlerini özlemle anıyor şimdilerde. Bir zamanlar göç yolu üzerinde nice kervanlara ve yaylacılara geçit veren Zisto Köprüsü, Anadolu’nun ıssız köşelerinden birinde zamana yenik düşmüş duruyor öylece. Çamlıhemşin’e 27 kilometre uzaklıktaki köprü, hemen yakınındaki yeni köprü nedeniyle artık kullanılmıyor. Bir bölümü hasarlı olan yapı en kısa zamanda onarılmayı bekliyor. Yaklaşık 16 metre uzunluğa, 12 metre yüksekliğe ve 3 metre genişliğe sahip köprü Anıtlar Kurulu tarafından tescil edilmiştir.

Zisto (Petevata) Köprüsü-Çamlıhemşin

ÇAMLIHEMŞİN 43. Apivanak Köprüsü : (N40 50.355 - E41 05.921) Kaçkarların eteklerindeki yaylaların en üst sınırındaki Apivanak Yaylası, eski ticaret yollarının üzerinde yer alıyor. Gerek Kavron Yaylası’ndan gerekse Apivanak Yaylası’ndan devam eden rota, Kavron Geçidi’nde birleşip taş döşeli bir yola dönüşerek Soğanlı Yaylası üzerinden Kaçkar’ın güneyine geçişi sağlıyor. Apivanak Köprüsü, aynı adlı yaylanın içinden geçen Palovit Deresi üzerinde bulunuyor. Rize’nin taş kemer köprüleri envanterine adını yazdıran bu küçük köprü, 15 metre uzunluğa, 2 metre yüksekliğe ve 2,5 metre genişliğe sahiptir.

Apivanak Köprüsü-Çamlıhemşin Uğur BİRYOL

44. Boğaziçi (Pogina) Köprüsü : (N41 03.424 - E40 57.532) Çamlıhemşin ilçe merkezine 10 kilometre mesafedeki Boğaziçi Köprüsü, Çamlıhemşin-Pazar-Hemşin ilçe sınırlarına yakın bir bölgededir. 8 kilometre ile Hemşin ilçe merkezine daha yakındır ve eski Hemşin-Çamlıhemşin yolu üzerindedir. Boğaziçi köyü Tomaslı Mahallesi sınırlarına konumlanan köprü Tomaslı, Osmanıncor ve Avup derelerinin birleşerek oluşturdukları Çingit Deresi üzerinde 66

Boğaziçi (Pogina) Köprüsü-Çamlıhemşin

yükseliyor. Köprüye ulaşmak için Çamlıhemşin-Yukarı Çamlıca-Kanlıboğaz yolunu kullanmak gerekiyor. Dileyenler Pazar-Ortaköy-Uğrak güzergahını veya HemşinAkyamaç-Hor Boğazı-Boğaziçi rotasını tercih edebilirler. Pogina Köprüsü 14,5 metre uzunluğa, 6 metre yüksekliğe ve 3,6 metre genişliğe sahiptir.

Boğaziçi (Pogina) Köprüsü-Çamlıhemşin

Kantarlı (Cunda) Köprüsü-Hemşin

HEMŞİN Çayeli’nden gelen ticaret yolu üzerine kurulan ulaşım sisteminin elemanları olan köprüler, Hemşin’in Leventköy sınırından Kantarlı köyüne kadar devam etmektedir. Bu sistem aynı zamanda Pazar ilçesinden gelen eski göç yoluna bağlantı sağlamaktadır. Hemşin ilçesinde bulunan köprülerin çoğu Hemşin Çayı üzerine konumlanmıştır. Yukarı Kantarlı ve Çipendüzü köprüleri yıkılmış, Yaltkaya merkezdeki küçük köprü ise betonlanmıştır. 69

HEMŞİN 45. Taşköprü (Büyüktaş) Köprüsü : (N41 04.273 - E40 53.234) Anadolu’nun taş köprüleri listesinde önemli bir yere sahip olan köprü, Hemşin’e 2 kilometre uzaklıktadır. 1700’lü yıllarda inşa edilmiştir. Uzun yıllar gerek Hemşin yerleşimiyle sahili birbirine bağlayan yol üzerinde bulunması (Dörtgöz-Suçatı 1-Başköy-Kırmızı Sırt köprü sistemi) gerekse Leventköy, Venekdere ve Başköy köyleri ile Çayeli ilçesinin bağlantılarını sağlamasından dolayı her daim önemini korumuştur. Eski adı Büyüktaş olan köprü Leventköy sınırları içerisindedir. Çoço Dağı’ndan Çayeli’ne ulaşımı sağlayan güzergah, Hemşin ile Çayeli arasında eskiden beri kullanılan en kısa yollardan biridir. Köprü yaklaşık 50 metre uzunluğunda, 3,5 metre genişliğinde ve 8,5 metre yüksekliğindedir. Restore edilen yapı taşınmaz kültür varlığı olarak tescil edilmiştir.

Taşköprü-Hemşin

46. Levent (Çoço) Köprüsü : (N41 04.303 - E40 53.218) Taşköprü üzerinden gelen tarihi güzergahın devamında yer alan köprü, Hemşin ilçe merkezine 3 kilometre mesafededir. Taşköprü’ye 100 metre uzaklıktaki tarihi yapı, Çamlıtepe’den doğan küçük bir derenin üzerinde yer alır. Bugün üzerine yapılan yeni beton köprüyü taşıma görevini üstlenmektedir. Ancak dikkatli bakıldığında fark edilebilen Levent Köprüsü, bir zamanlar Çayeli-Hemşin yolunda ulaşımı sağlayan önemli bir noktaydı. Yaklaşık 14 metre uzunluğunda, 4 metre yüksekliğinde ve 3 metre enindeki yapı Anıtlar Kurulu tarafından tescillenmiştir.

(Hacı Rıfat Cami)

47. Hacı Balta Köprüsü : (N41 03.672 - E40 53.617)

Taşköprü-Hemşin

Hemşin ilçe merkezine 2 kilometre uzaklıktaki köprü, Hemşin Deresi üzerinden hem Mutlu (Bodullu) Mahallesi’ne hem de Leventköy’e ulaşımı sağlıyordu. Bugün sadece ayakları görülebilen ve Karayolları Genel Müdürlüğü’nün restorasyon planında yer alan köprü, yakınındaki Hacı Balta Camisi’nden alıyor adını. 1791 yılında yığma taştan inşa edilen tarihi cami restore edilerek kültür envanterine kazandırılmıştır. 71

HEMŞİN

Demirciler (Tutinoğ) Köprüsü-Hemşin

48. Demirciler (Tutinoğ) Köprüsü : (N41 04.872 - E40 51.145) Çayeli’ne 16 kilometre, Hemşin ilçesine ise 8 kilometre mesafededir. Köprüye ulaşım için Hemşin-Levent veya Çayeli-Çataklıhoca-Erenler-Demirciler rotasını kullanabilirsiniz. Eski Hemşin-Çayeli güzergahı üzerindeki köprü Çoço Dağı’nın batı yakasında yer alır. Bu nedenle Melyat Vadisi akarsu sisteminin elemanlarından biri olan Balık Deresi üzerinde yükselmektedir. Yakınında yer alan Kilise Tepesi’ndeki eski gözetleme kulesi, tarihi güzergah üzerindeki kaleler arasında iletişim sağlayan önemli bir noktadır. Leventköy Demirciler Mahallesi’ndeki köprünün kemer merkezinde iki baba bulunur. Eskiden bölgede tütün yetiştirildiği için Tutinoğ olarak da anılan köprü, yaklaşık 12 metre uzunluğunda, 2,8 genişliğinde ve 6 metre yüksekliğindedir. Anıtlar Kurulu tarafından kültür varlığı olarak tescil edilmiştir. 72

49. Başkaya-Karemiş (Yaltkaya-Gomno) Köprüsü: (N41 04.064 - E40 53.594) Hemşin ilçe merkezine 2 kilometre mesafedeki köprü, Yaltkaya’dan gelen derenin Hemşin deresine kavuştuğu noktaya yakın bir yere inşa edilmiştir. Yaltkaya köyü sınırları içerisindeki yapı Karemiş veya Gomno Köprüsü olarak da anılmaktadır. Yerel kaynaklara göre 1650 yılında inşa edilmiştir. Yeniköy ve Yaltkaya köylülerinin değirmene ulaşmak için kullandıkları köprü, ‘Savrizan Yolu’ olarak bilinen eski Hemşin katır yolu üzerinde olması dolayısıyla önemlidir. Altından akan dere üzerindeki küçük şelale, köprünün görsel güzelliğini arttıran etkenlerden biridir. Yaklaşık 13 metre uzunluğunda, 2,6 metre genişliğinde ve 5,5 metre yüksekliğindeki köprü Anıtlar Kurulu tarafından taşınmaz kültür varlığı envanterine kaydedilmiştir. Köprüyü ziyaret edenlerin Yaltkaya yerleşimindeki 1906 yapımı Ali Çelebi Camisi’ni mutlaka görmelerini öneririz. Caminin ahşap kapısı ve kabartmalı tavanı dikkat çekici ayrıntılarla bezelidir.

Başkaya-Karemiş Köprüsü-Hemşin

HEMŞİN

50. Ortaköy (Piç) Köprüsü : (N41 02.564 - E40 54.087) Hemşin ilçesi çıkışında yer alan köprü, ilçe merkezine yaklaşık 1 kilometre mesafededir. Değirmen Deresi (yerel ağızda Pankun Deresi) üzerindeki tarihi yapı, sonradan yapılan beton köprü nedeniyle ilk bakışta fark edilemiyor. Yeni köprü için taşıyıcı kolon vazifesi gören Ortaköy, tek gözlü taş kemer biçiminde tasarlanmıştır. Üzerinde kimsesiz bir çocuk bulunduğundan yörede ‘Piç‘ ismiyle anılan köprü Anıtlar Kurulu tarafından tescil edilmiştir. 51. Ortaköy-Nurluca (Çaneva) Köprüsü : (N41 02.416 - E40 54.182) Tarihin en köklü uygarlıklarının yurt edindiği Anadolu Yarımadası’ndaki anıtsal yapılardan biri olan köprü, Hemşin ilçesinin güney çıkışına konumlanıyor. Ortaköy Mahallesi’nin her iki yakası ile Nurluca-Akyamaç-Ortaköy-Kito Yaylası-İlçe Merkezi bağlantılarının kesişim noktasında yer alması köprünün önemini ortaya koyuyor. 1700’lü yıllarda yapıldığı tahmin edilen köprünün ayakları kaideler üzerine oturtulmuştur ve her iki tarafının iç yüzünde nişler bulunmaktadır. 2012 yılında onarımı yapılarak bugünkü görünümüne kavuşturulmuştur. 30 metre uzunluğa, 2,7 metre genişliğe ve 11 metre yüksekliğe sahiptir. Anıtlar Kurulu tarafından tescil edilmiştir. Yakınındaki yeni köprüden aracınızla karşıya geçerek köy merkezine yöneldiğinizde, bir başka tarihi mekan olan 1898 yapımı Nurluca Camisi’ni ziyaret edebilirsiniz.

Ortaköy-Nurluca (Çaneva) Köprüsü-Hemşin

52. Kantarlı (Cunda) Köprüsü : (N40 59.771 - E40 52.860) Hemşin ilçe merkezine 8 kilometre mesafedeki köprü, sırtını yasladığı Kaçkar Dağları’ndaki yaylalara ulaşımda bir kapı vazifesi görüyor aynı zamanda. Tarihi ticaret yolu üzerindeki önemli köprülerden olan Kantarlı, sahil kesiminin yaylalar ve Erzurum bölgesiyle bağlantısını sağlayan elemanlardan biridir. Cunda adıyla da bilinen köprü doğu-batı doğrultusunda uzanır. Hafif basık yuvarlak şeklinde bir kemeri vardır. Yaklaşık 25 metre uzunlukta, 2,7 metre genişlikte ve 8 metre yüksekliktedir. Geçtiğimiz yıl restore edilen köprü Anıtlar Kurulu tarafından tescillidir.

Kantarlı (Cunda) Köprüsü-Hemşin

HEMŞİN

53. Akyamaç (Tecina) Köprüsü : (N41 02.656 - E40 55.169) Hemşin ilçesine 3 kilometre mesafede yer alır. Akyamaç köyü Aşağı Mahalle’de bulunan kemer köprü Pogun Deresi üzerindedir. Uğrak (Çingit) köyünden gelen eski yayla yolu üzerinde bulunmaktadır. Bugün üzeri beton kaplıdır ve araç geçişi için kullanılmaktadır. Anıtlar Kurulu tarafından tescil edilmiştir. 54. Aptioğlu Köprüsü : (N41 02.850 - E40 55.456) Hemşin ilçe merkezine 4 kilometre uzaklıkta bulunan köprü, Akyamaç köyü sınırları içerisindeki Şabanlı Mahallesi’ndedir. Uğrak köyünden gelen eski yayla yolunun devamında yer alan tarihi yapı, Akyamaç Köprüsü’ne 1 kilometre uzaklıktadır. 8 metre uzunluğunda, 5 metre yüksekliğinde ve 1,5 metre genişliğindedir.

Akyamaç (Tecina) Köprüsü-Hemşin

Aptioğlu Köprüsü-Hemşin

PAZAR Altın Post Efsanesi’nin kahramanları Argonotlar tarafından Atina olarak anılan Pazar ilçesindeki tarihi köprüler Hemşin, Çingit ve Melmenat dereleri üzerine konumlanır. Atina-Athenia adının Lazcada ‘gölgelerin olduğu yer’ anlamına geldiğini hatırlatalım. Yerleşim sınırındaki taş kemer köprüler yoğunlukla Hemşin Deresi üzerinde sıralanır. İlçenin Kaçkar Dağı eteklerindeki yaylalara ulaşımını sağlamanın yanı sıra, Erzurum ve Artvin tarafına geçen eski ticaret rotası üzerinde yer almaları bu köprülerin önemini vurgulamaktadır. Haberleşme ve güvenlik amacıyla çok eski zamanlarda Pazar-Hemşin ilçeleri arasına kurulan Ciha Kalesi, bölgenin tarihsel konumunu ortaya koyar.

Akbucak Köyü (Hacılar) Köprüsü-Pazar

PAZAR

55. Kocaköprü (Dörtgözlü) Köprüsü : (N41 07.892 - E40 54.199) Neredeyse bir asırlık ömründen geriye kalan köprü ayakları ve küçük bir kemer kalıntısıyla Kocaköprü, tarih sayfalarında var olma çabası veriyor. Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından aslına uygun olarak restore edilmesi düşünülen köprüden geriye bir tek kemeri kalmıştır. Pazar ilçesine 6,5 kilometre mesafedeki anıtsal yapı, vaktiyle Rize’nin en büyük ve en uzun köprüsü olma özelliğini taşıyordu. Kocaköprü köyü sınırları içerisindeki köprü, Pazar-Hemşin karayoluna paralel akan Hemşin Deresi üzerine konumlanıyor. Kitabesi günümüze ulaşmadığından yapım tarihi bilinmemektedir. Yapı üslubundan Osmanlı döneminde inşa edildiği anlaşılmaktadır. Bütünlüğünü koruduğu dönemde 62 metre uzunluğa sahip olan köprü, Anıtlar Kurulu tarafından taşınmaz kültür varlığı olarak tescil edilmiştir.

Kocaköprü (Dörtgözlü)-Pazar

56. Yücehisar (Lamgo) Köprüsü : (N41 07.044 - E40 54.114) Pazar ilçesine 8 kilometre uzaklıktaki köprü Yücehisar köyü sınırlarında yer alır. Çingit Deresi üzerinde yükselen Yücehisar Köprüsü, Pazar-Hemşin yolunda bulunuyor. Kemerleri çevreleyen farklı renkteki taşlar köprüye estetik bir boyut kazandırmış. Taş korkuluklar ise köprünün görselliğini tamamlayan bir unsur olarak dikkat çekiyor. Yeni yapılan köprünün yanında sadece yaya geçişleri için kullanılan tarihi köprü restore edilmiştir. Kuzeydoğugüneybatı eksenine kurulan yapı 23 metre uzunluğa, 7 metre yüksekliğe ve 3 metre genişliğe sahiptir. Anıtlar Kurulu tarafından tescil edilen köprülerimizdendir.

Yücehisar (Lamgo) Köprüsü-Pazar

PAZAR

Suçatı 1 Köprüsü-Pazar

57. Suçatı 1 (Apso) Köprüsü : (N41 06.018 - E40 53.729)

Medeniyetlerin gelişmesinde rol oynayan ve ekonomik ilişkileri şekillendiren köprüler, çağlar boyunca önemlerini hiç yitirmediler. Tıpkı bir dönem Pazar-Hemşin arasındaki ulaşımı sağlayan Suçatı köprüleri gibi. Pazar ilçesine 11 kilometre mesafedeki Suçatı 1, tarihi yolu gözetleyen Ciha Kalesi’nin hemen altında yer alıyor. 1946 yılındaki sel taşkını sonrasında yıkılan Suçatı 1 Köprüsü, 1955 yılında yeniden inşa edilmiştir. Doğu-batı doğrultusunda kurulan köprünün ustası yerel kaynaklara göre Ali Yavuz’dur. Tek göz kemerli olarak tasarlanan yapı, Karayolları Genel Müdürlüğü’nün yaptığı onarım sonrası yenilenmiş durumdadır. 28,6 metre uzunluğa, 2,3 metre genişliğe ve 9 metre yüksekliğe sahip olan köprü Anıtlar Kurulu tarafından tescil edilmiştir. Sabah saatlerinde köprüyü fotoğraflamak isteyenlerin arkadaki tepede yükselen Ciha Kalesi’ni de kadraja almalarını tavsiye ederiz. 82

Suçatı 2 Köprüsü-Pazar

58. Suçatı 2 (Apso) Köprüsü : (N41 05.853 - E40 53.689) Suçatı 1 Köprüsü’nün yaklaşık 500 metre ilerisinde beliren köprü, aynı tarihi yolun devamı niteliğindedir. Pazar ilçesine 11,5 kilometre uzaklıktaki köprü, benzeri gibi Hemşin Deresi üzerinde yükselir. 19. yüzyıla tarihlenen yapı doğu-batı doğrultusunda uzanır. 2008 yılında gerçekleştirilen onarım sonucu yeni bir görünüm kazanmıştır. Suçatı 2 Köprüsü de, Ciha Kalesi’nin görüş alanındadır. Yaklaşık 2,4 metre genişliği, 49 metre uzunluğu ve 10 metre yüksekliği bulunan köprü, Anıtlar Kurulu tarafından tescil edilmiştir. 83

PAZAR 59. Suçatı 3 (Apso-Hodoloskuri) Köprüsü : (N41 05.815 - E40 53.657) Suçatı 2 Köprüsü’nün 200 metre yakınında olan Suçatı 3, Pazar ilçesine 11,5 kilometre mesafedeki aynı adlı köyün içinde yer alır. Diğer iki adaşı Hemşin Deresi üzerine kurulmuşken, Suçatı 3 Köprüsü Derinsu (Hodoloskuri) Deresi’nin Hemşin Deresi’ne kavuştuğu noktaya inşa edilmiştir. Yanına yapılan yeni köprü nedeniyle bugün sadece yayalara hizmet vermektedir. Gövdesindeki Arapça kitabede “Abdülcelilzade Hüseyin Ağa ve Kaçakçızade Abdülmecid Efendi’nin hayrıdır” ibaresi yer alır. Yaklaşık 20,9 metre uzunluğunda, 2,5 metre genişliğinde ve 4 metre yüksekliğindedir. Anıtlar Kurulu’nun tescil ederek kültürel mirasımıza eklediği eserler arasındadır. Suçatı köprülerini ziyaret edenler, Pazar ilçesine 7 kilometre mesafedeki Ciha Kalesi’ni de görebilirler. Tüm bölgeye hakim bir tepeye kurulan görkemli kale, çay bahçelerinden vadilere, karlı doruklarıyla Kaçkar Dağları’ndan Karadeniz’e kadar uzanan geniş bir manzaraya sahiptir.

Suçatı 3 (Hodoloskuri) Köprüsü-Pazar

60. Başköy Köprüsü : (N41 05.163 - E40 53.431) Suçatı köprülerinin bulunduğu tarihi yolun devamındaki diğer bir köprü olan Başköy, adını taşıdığı köyün merkezinde yer alır. Pazar ilçesine 13 kilometre uzaklıktaki köprü, aynı zamanda Çayeli-Hemşin eski ticaret yolu üzerindedir. Çaykale Deresi üzerine inşa edilen tarihi köprünün farklı renkteki taşları, eskiliğinin yanı sıra çok sayıda onarım geçirdiğini de kanıtlıyor bize. Özellikle sonradan yapılan beton korkuluklar bu değişimin en önemli kanıtıdır. Uzunluğu 7 metre, genişliği 2,6 metre ve yüksekliği 4 metre olan yapı Anıtlar Kurulu tarafından tescil edilmiştir. Başköy Köprüsü’nü ziyaret edenler, köprünün yanındaki kahvehanede bir yorgunluk çayı içtikten sonra köydeki 1902 yapımı Molla Hasan Konağı’nı görebilirler.

Başköy Köprüsü-Pazar

PAZAR 61. Kırmızı Sırt Köprüsü : (N41 04.581 - E40 53.132) Tarihi Pazar-Hemşin güzergahının bir sonraki taş kemer köprüsü, Kırmızı Sırt olarak adlandırılıyor. Başköy Paşalı Mahallesi sınırlarındaki yapı, Pazar ilçe merkezine yaklaşık 15 kilometre uzaklıktadır. Hemşin Deresi’ne dökülen Kızılsırt Deresi’nin üzerine inşa edilen köprü artık kullanılmıyor. 6 metre uzunluğunda, 4 metre yüksekliğinde ve 1,5 metre genişliğindeki Kırmızı Sırt Köprüsü tescil edilmiş kültür varlıklarımız arasındadır.

62. Ortayol Köprüsü : (N41 05.594 - E40 55.042)

Kırmızı Sırt Köprüsü-Pazar

Pazar ilçesine 12 kilometre mesafede yer alan köprü, Davulu Tepesi’nden gelip Çingit Deresi’ne karışan küçük bir dere üzerinde yükseliyor. Bugün üzerine beton bir kılıf geçirildiğinden dolayı kemer formunu kaybetmiş durumdadır. Hemen yakınında yer alan bir diğer tarihi köprü ne yazık ki zamanın yıpratıcı etkisine karşı koyamayarak yok olmuştur. İlk bakışta fark edilen mimari dokusu bölgede inşa edilen benzerleriyle aynı döneme tarihlendiğinin belgesidir. Meleskur Vadisi aracılığıyla geçmiş yıllardan bu yana Pazar-Çamlıhemşin ve Çayeli-Çamlıhemşin bağlantısını sağlayan bu yorgun köprü, eski günlerini özlemle yad ediyor. 86

Ortayol Köyü Taşköprü-Pazar

63. Ortayol Köyü Taşköprü (Kocataş-Meleskur) Köprüsü : (N41 05.554 - E40 55.062) Pazar ilçesi tarihi taş kemer köprülerinin bir bölümü Çingit Deresi üzerine konumlanıyor. Dönemin mimari izlerini taşıyan bu zarif köprüler, Meleskur Vadisi’nin çeşitli bölümlerinde dizi dizi boy gösteriyorlar. Pazar ilçesine 12 kilometre mesafede bulunan Ortayol köyündeki köprü, Cami Mahallesi’nde yer alıyor. Günümüzde hala yaya ve hayvanların geçişine açık olan tarihi yapı özgün formundan uzaklaşmıştır. Sonradan yapılan demir korkuluklar ve beton merdivenler köprüye bugünkü görünümünü kazandırmıştır. 12 metre uzunlukta, 2,5 metre genişlikte ve 10 metre yükseklikteki Taşköprü, Anıtlar Kurulu tarafından tescil edilmiştir. Köprüden karşıya geçenler köydeki tarihi Ortayol Camisi’ni ve çeşmeyi ziyaret edebilirler. 87

Ortayol Köyü Taşköprü-Pazar

64. Uğrak (Çingit) Köprüsü : (N41 04.704 - E40 55.831) Meleskur Vadisi’ndeki bir diğer köprü olan Uğrak, Pazar ilçe merkezine 15 kilometre mesafededir. Köprüye Pazar-Hemşin yolunun Ortayol kavşağından sola dönerek ulaşmak mümkündür. Ortayol ve Ortayol Taşköprü ile aynı güzergah üzerindeki Uğrak Köprüsü, her iki köprüye de 3 kilometre uzaklıktadır. Uğrak köyü Dere Mahallesi’nde yer alan köprü kuzey-güney doğrultusunda uzanmaktadır. Tarihi ve ustası bilinmeyen bu özgün eserin kemer kısmı kesme taş, duvarlar ve köprü yolu düzenli moloz taş örgülüdür. Yaklaşık 30 metre uzunluğa, 15 metre yüksekliğe ve 3 metre genişliğe sahip Uğrak Köprüsü, Anıtlar Kurulu tarafından tescillidir. 88

Uğrak (Çingit) Köprüsü-Pazar

PAZAR

65. Akbucak Köyü (Hacılar) Köprüsü : (N41 05.040 - E40 57.536) Pazar ilçesindeki 15 köprüden iki tanesi Melmenat Vadisi’ne konumlanıyor. İlçeye 15 kilometre uzaklıktaki Akbucak köyünde yer alan Hacılar Köprüsü, Dere ile Yeniçağ mahallelerini birbirine bağlıyor ve Pazar-Çamlıhemşin eski yolu üzerinde bulunuyor. Melmenat Deresi ile Yanoçor (Tazur) Deresi’nin birleştiği noktaya inşa edilen köprü yaklaşık 22 metre uzunluğunda, 8 metre yüksekliğinde ve 2,7 metre genişliğindedir. Anıtlar Kurulu tarafından taşınmaz kültür varlığı olarak tescil edilmiştir. Köprüyü ziyaret edenler köy yerleşiminde eski konak tarzındaki tarihi evleri görebilirler.

Akbucak Köyü (Hacılar) Köprüsü-Pazar

66. Akbucak Köyü (Montaş) Köprüsü : (N41 05.749 - E40 56.283) Melmenat Vadisi’nin ikinci köprüsü, Pazar ilçesine 13 kilometre, Akbucak köyüne ise 2 kilometre mesafedeki Montaş Köprüsü. Bodasarı Deresi’nin Melmenat Deresi’ne karıştığı yere konumlanan köprü ne yazık ki harap bir durumdadır. Bir ayağı defineciler tarafından kazılan bu tarihi yapı onarılmayı bekliyor şimdilerde. 10 metre uzunluğa, 4 metre yüksekliğe ve 2 metre genişliğe sahip köprüye ulaşmak için Pazar-Ardeşen yolunun Irmakköy ayrımından sağa sapmak gerekiyor. 90

Akbucak Köyü (Montaş) Köprüsü-Pazar

67. Derinsu Köyü Köprüsü : (N41 05.709 - E40 52.454)

Pazar’a 14 kilometre mesafedeki köprü Derinsu köyü sınırları içerisinde yer alıyor. Köprüye ulaşım için Pazar-Hemşin yolunun 11. kilometresindeki Suçatı köyünden sağa dönerek eski adı Zanat olan Derinsu köy yoluna girilmeli. 3 kilometre sonra beton bir köprü geçildiğinde, sağ tarafınızda yer alan çay alım binasının arkasındaki toprak yol sizi Derinsu Köprüsü’nün yanına götürecektir. Bölge halkının Lumporino Boğazı adını verdiği vadinin içinde akan Derinsu Deresi üzerindeki köprü, eskiden Çayeli-Pazar-Hemşin yolunun önemli bir geçit noktasıydı. Köprü 6 metre uzunluğunda, 3 metre yüksekliğinde ve 2 metre genişliğindedir. Anıtlar Kurulu tarafından tescil edilmiştir.

Derinsu Köyü Köprüsü-Pazar

PAZAR 68. Tütüncüler Köyü Köprüsü : (N41 07.366 - E40 53.215) Pazar’a 8 kilometre uzaklıktaki tek gözlü Tütüncüler Köprüsü Talvat Deresi üzerinde yükseliyor. Tütüncüler köyü (Talvat) Merkez ile Elmalık köyü (Kuzika) Çayırlık mahalleleri arasındaki yapı eski göç yolunun önemli bir parçası. Her iki köyden de çay bahçeleri arasındaki eski patikada yürüyerek ulaşabileceğiniz köprünün yakınında eski bir değirmen bulunuyor. Yüzyıllardır insanlığa hizmet eden köprü, bahçelerindeki ürünleri toplamaya ya da unlarını öğütmek için değirmeni kullanmaya giden köylülere geçit veriyor. Yaklaşık 6 metre uzunluğunda, 2 metre yüksekliğinde ve 1,7 metre genişliğindeki yapı Anıtlar Kurulunca tescil edilmiştir.

Tütüncüler Köyü Köprüsü-Pazar

69. Şendere-Tektaş (Bogina) Köprüsü : (N41 06.997 - E40 48.884) Melyat Vadisi üzerinde yer alan Şendere, Pazar ilçesinin en güzel köprülerinden biridir. Köprüye ulaşım için Pazar ilçesinden 11 kilometre, Çayeli ilçesinden çıkıp Aşıklar Vadisi’ni izleyerek 13 kilometre, sahildeki ana yolu takip ederek ise 17 kilometre mesafe kat etmek gerekiyor. Şendere Merkez Camisi’nin hemen altında yer alan tahta köprüden geçerek dere boyunca çay bahçeleri arasından aşağıya ilerleyip kemer köprünün yanına ulaşabilirsiniz. Köprü, Şendere ile Tektaş köyleri arasındaki bağlantıyı sağlıyor. Erenler Çayı’nın Tektaş Çayı adını aldığı bu bölgeye inşa edilen köprünün bir tarafı beton zeminle kaplanmış durumdadır. Kemer kısmındaki merdivenleri harap olan yapı yaklaşık 12 metre uzunlukta, 7 metre yükseklikte ve 2,5 metre genişliktedir.

Şendere-Tektaş (Bogina) Köprüsü-Pazar

Derecik Hanlar Köprüsü-Çayeli

ÇAYELİ Tarihin sessiz tanıkları kemer köprüler Çayeli (Mapavri) ilçesinde Aşıklar, Şairler, Melyat ve Senoz vadilerine konumlanır. Aşıklar ve Melyat vadilerindeki köprülerin bir kısmı, Hemşin’den Artvin-Yusufeli tarafına bağlanan eski ticaret ve yayla yolu üzerindedir. Senoz Vadisi köprüleri, yaylalara ve Erzurum-İspir bölgesine geçişi sağlayan sistemin bir uzantısı olarak yapılmışlardır. Şairler Deresi köprüleri ise daha çok akarsuyun iki yakasındaki yerleşimleri birbirine bağlamak amacıyla inşa edilmişlerdir. Envanterde yer almasına karşın Seslidere ve Uzundere köprüleri selde yıkılarak yok olmuşlardır. Uzundere köprüsünün sadece ayakları görülmektedir.

ÇAYELİ

Aşıklar 1 Yanıkdağ Köprüsü-Çayeli

70. Aşıklar 1 Yanıkdağ Köprüsü : (N41 05.278 - E40 44.728) Çayeli merkeze 2 kilometre mesafedeki köprü, Çayeli-Hemşin eski karayolu üzerinde yer alıyor. Bu yol eskiden Çayeli-Hemşin üzerinden yaylalara ve Artvin tarafına geçişi sağlayan önemli bir göç güzergahıydı. Aşıklar Deresi, Çataklıhoca Mahallesi’nden itibaren Çataklıhoca, Yanıkdağ köyü sınırlarından itibaren de Şahinler Deresi adını alıyor. Şahinler Deresi üzerindeki köprü karayolunun hemen yakınında çay bahçeleri arasındadır. Yörede Usta Ömer veya Ayı Ömer Köprüsü diye de anılır. 1940’lı yıllarda bölgede yaşayanlar tarafından yaptırıldığı tahmin edilmektedir. Yüksekliği 8 metre, genişliği 2 metre, iki ayak arasındaki açıklığı ise 20 metredir. İki tarafından merdivenlerle çıkılan kemerin üstü taş döşeli düz bir zemindir. Bir kısmı sarmaşıklarla kaplanan köprünün diğer yakasında eski bir değirmen yer almaktadır. Halen yayalara hizmet veren köprü Anıtlar Kurulu tarafından kültür varlığı olarak tescil edilmiştir. 96

71. Aşıklar 2 Abdullahhoca Köprüsü : (N41 04.660 - E40 46.933) Çayeli merkeze 6,5 kilometre mesafedeki tarihi yapıya, Çataklıhoca kavşağından sağa dönerek ulaşılır. 1890 yılında Abdullahhoca tarafından yaptırılan köprü, Aşıklar Deresi’nin geçtiği vadinin içinde yer alır. Abdullahhoca köyündeki köprüyü Çataklıhoca-Aşıklar köy yolundan görebileceğiniz gibi, çay fabrikasının arkasından devam eden yolu takip ederek köprünün yanına kadar ulaşabilirsiniz. Abdullahhoca ile Hasançavuş’u birbirine bağlayan ve günümüzde yayaların kullanmaya devam ettiği köprü, yaklaşık 6 metre yüksekliğinde, 2,5 metre genişliğinde ve 14 metre uzunluğundadır. Tescil edilmiştir.

Aşıklar 2 Abdullahhoca Köprüsü-Çayeli

ÇAYELİ 72. Aşıklar 3 Merkez Köprüsü : (N41 04.416 - E40 47.614) Çayeli’ne 8 kilometre uzaklıktaki köprü, Aşıklar köyü girişinde yer alır. Etrafını saran çay bahçelerine yarenlik eden küçük köprüyü yolun sağında yapılan hayrat çeşmenin hemen arkasında görebilirsiniz. Zemini merdivenlerle bezeli tarihi yapı yaklaşık 14 metre uzunluğunda, 5 metre yüksekliğinde ve 2,5 metre genişliğindedir. Anıtlar Kurulu kararıyla envantere kaydedilmiştir.

Aşıklar 3 Merkez Köprüsü-Çayeli

73. Çataklıhoca Köprüsü : (N41 04.944 - E40 46.703) Çayeli ilçe merkezine 5 kilometre mesafede bulunan köprü, Çataklıhoca-Aşıklar arasındaki ulaşımı sağlamaktaydı. Günümüzde ise üzerine yapılan yeni köprüyü taşıyor. Adını Abdülhamit’in huzur hocalığını yapan Hilmi Çataklı’dan alan yerleşimdeki köprü, Aşıklar Deresi’nin Çataklıhoca Deresi ile birleştiği noktaya konumlanır. Söylentiye göre Yanıkdağ köyünden taş ustası Ahmet Sarıçam tarafından yapılmıştır. Anıtlar Kurulu tarafından kültür varlığı olarak tescil edilmiştir. 98

74. Erenler Merkez Köprüsü : (N41 05.437 - E40 49.875) Eskiden Melyat Vadisi olarak anılan bölgede yer alan Erenler Köprüsü, Çayeli ilçe merkezine 13 kilometre mesafededir. Balık Deresi ile Huhut Deresi’nin birleşmesiyle oluşan Erenler Çayı üzerine inşa edilen köprü, köy merkezinin girişinde yükselir. Eski zamanlarda Virandere veya Venekdere olarak da anılan Erenler köyünün kuruluşu 1800’lerin başına kadar uzanır. Piloğlu Mahallesi’ne ulaşımı sağlayan yapının korkulukları sonradan demir aksama dönüştürülmüştür. Baharla birlikte mor salkımlarla kuşatılan korkuluklar güzel bir görüntü sergiler. Köprünün uzunluğu 25 metre, yüksekliği 6 metre, genişliği ise 2,5 metreye yakındır. Anıtlar Kurulu tarafından tescil edilen köprülerimizden biridir.

Erenler Merkez Köprüsü-Çayeli

75. Şairler 1 (Marvaya) Köprüsü : (N41 04.434 - E40 44.252) Geçtiği yerleşimlere göre Sabuncular ve Yamaç adlarını da alan Şairler Deresi, Çayeli merkezden başlayarak takip edildiğinde dört tarihi kemer köprüyle karşılaşılır. Yusuf Ziya Kurçenli Caddesi üzerindeki ilk köprü, ilçe merkezine 2,5 kilometre uzaklıktadır. Sabuncular ile Adalar mahallelerini birbirine bağlayan ve kesme taştan yapılan köprünün ilginç bir mimari tarzı vardır. Bu farklı ve özgün tasarım, köprüyü döneminde yapılan benzerlerinden ayıran en önemli özellik olarak karşımıza çıkıyor. Köprünün üstünde ve çay bahçeleri tarafındaki girişinin her iki yanında merdivenler yer alır. Kemerin üstündeki mermer kitabe 1946 yılına tarihlenmektedir. Ahmet Sarıçam Usta tarafından yapılan köprünün masrafını halk karşılamıştır. Tahmini yüksekliği 8 metre, iki ayak arası 23 metre, genişliği ise 2,4 metredir. Anıtlar Kurulu tarafından tescil edilmiştir.

Şairler 1 (Marvaya) Köprüsü-Çayeli

100

101

Şairler 1 (Marvaya) Köprüsü-Çayeli

76. Şairler 2 (Taşköprü) Köprüsü : (N41 04.005 - E40 44.913) Çayeli’ne 4 kilometre uzaklıktaki köprü, yeni yapılan beton benzerinin yanında yer alıyor. İncesırt olarak da bilinen köprü İncesırt ile Beyazsu yerleşimlerinin arasındaki bağlantıyı sağlıyor. Şairler Deresi üzerindeki en küçük köprü olma özelliğini taşıyan yapı 7 metre yüksekliğinde, 2,8 genişliğinde ve 23,5 metre uzunluğundadır. Artık kullanılmayan köprü Anıtlar Kurulu tarafından tescil edilmiştir.

Şairler 2 (Taşköprü) Köprüsü-Çayeli

102

Şairler 3 (Yamaç-Ehteni)Köprüsü-Çayeli

77. Şairler 3 (Yamaç-Ehteni) Köprüsü : (N41 03.883 - E40 45.567) Çayeli’ne 5 kilometre uzaklıkta, eski çay fabrikasının arkasındadır. Yamaç köyü sınırlarındaki köprünün iki yanı çay bahçeleriyle bezelidir. Üzeri sarmaşıklarla kaplı olduğundan fotoğrafçılara güzel poz veren yapı, Rize’deki merdivenli köprü örneklerinden biridir. Ehteni Köprüsü tahminen 90 yıl önce yapılmıştır. Ustaları Pazar ilçesinin Suçatı (Apso) köyündendir. Yamaç’ı Latifli köyüne bağlayan köprünün yüksekliği yaklaşık 7 metre, uzunluğu 18,5 metre, genişliği ise 1,6 metredir. Anıtlar Kurulu tarafından tescil edilmiştir. 78. Şairler 4 (İncesırt Köyü Çakırlı) Köprüsü : (N41 03.880 - E40 46.401) Çayeli ilçe merkezine 6 kilometre uzaklıkta bulunan köprü, bölgedeki ulaşım sisteminin son elemanıdır. İncesırt ile Sarısu köylerini birbirine bağlamaktadır. Yöre halkı tarafından 1900’lerin ilk yarısında yaptırılan köprünün ustası, Şairler Deresi’nin diğer köprüleri gibi Pazar’ın Apso köyündendir. Yaklaşık 6,5 metre yüksekliğe, 15 metre uzunluğa ve 2,1 metre genişliğe sahiptir. Anıtlar Kurulu tarafından tescil edilmiştir. 103

Şairler 4 (İncesırt Köyü) Köprüsü-Çayeli

ÇAYELİ 79. Madenli Köprüsü : (N41 01.946 - E40 46.631) Senoz Vadisi’nin ilk köprüsü olan Madenli, Çayeli ilçe merkezine 11 kilometre mesafededir. Bölgenin zengin bir tarihi geçmişi var. M.Ö. 700 yıllarında Miletoslular Çayeli civarlarında şimdiki Maklivat ve Sanga mahalleleri yakınlarındaki maden ocaklarını keşfediyorlar. Tarihte Adineus ve Latom adlarıyla anılan yerleşim daha sonraki dönemlerde Roma, Bizans, Finike, Ceneviz, Yunan ve Rus medeniyetlerine ev sahipliği yapıyor. Belde Cumhuriyet döneminde Madenli ismini alıyor. Bölgedeki maden varlığından dolayı her daim önemini koruyan Madenli, Senoz Vadisi’nin büyük yerleşkeleri arasındadır. Çay alım deposunun yanında yer alan tarihi kemer köprü, bir zamanlar Senoz Vadisi’nin önemli ulaşım geçitlerinden biriydi. Yaklaşık 6 metre uzunluğunda, 4 metre yüksekliğinde ve 1,5 metre genişliğindeki Madenli Köprüsü artık kullanılmıyor. Anıtlar Kurulu tarafından tescil edilen köprülerimizden biridir.

Madenli Köprüsü-Çayeli

80. Buzlupınar İstoponos Köprüsü : (N41 00.434 - E40 47.013) Senoz Deresi üzerindeki köprünün en önemli özelliği, ülkemizdeki üstü kapalı ahşap köprü örneklerinden biri olmasıdır. 1906 yılında yapılan köprü, ne yazık ki geçtiğimiz yıllarda yanarak yok olmuştur. Taş işçiliğinin gelişmediği dönemlerde malzeme olarak ahşabın çok sık kullanıldığını biliyoruz. Eski tekniklerle inşa edilen İstoponos Köprüsü, görsel güzelliğiyle kentin en bilinen anıt eserlerinden biridir. Köprünün bulunduğu yerde şimdi ahşap kalaslarla geçiş sağlanıyor. Karayolları Genel Müdürlüğü’nce onarılarak kullanıma açılması planlanan köprü Anıtlar Kurulu tarafından tescil edilmiştir. 104

81. Kaptanpaşa (Yeşiltepe) Köprüsü : (N40 58.025 - E40 47.684)

Kaptanpaşa (Yeşiltepe) Köprüsü-Çayeli

Çayeli merkeze 19 kilometre mesafede, Senoz Vadisi’ndedir. Etkileyici görüntüsüyle dikkat çeken köprü Tolenis veya Kestanelik adlarıyla da anılır. Uzundere köyünden Kalyoncu Hacı Sabit ve Ahmet Efendi tarafından hayır amacıyla yaptırılmıştır. Köprünün ustası Pazar ilçesinin Suçatı (Apso) köyündendir. Eski adı Mesahor olan Kaptanpaşa’nın girişinde bulunan köprü, Büyükdere üzerinde yükselir. Kaptanpaşa-Çataldere İncesu Yaylası’ndan İspir tarafına giden tarihi ticaret yolu üzerinde olması köprüyü önemli kılmaktadır. Kemer kısmı merdivenlerle döşenmiştir. Doğu-batı doğrultusunda uzanır ve dikdörtgen planlıdır. Ayakları doğal kayalara oturmaktadır. Tahmini 14 metre yüksekliğe, 30 metre uzunluğa ve 2,9 metre genişliğe sahiptir. Anıtlar Kurulu tarafından kültür varlığı olarak tescil edilen Kaptanpaşa Köprüsü ile ilgili bir de söylence vardır. Yaptıran kişileri çekemeyenler, köprüden bir taş alınıp dereye atılırsa çocuğu olmayan kadınların çocuk sahibi olacağı söylentisini yayarlar. Bunu duyan kısır kadınlar köprünün korkuluğundan kopardıkları taşları dereye atmaya başlarlar. Zaman içerisinde korkuluktan geriye bir şey kalmaz. Bu nedenle güvenli olmayan köprünün üzerinden hiç kimse geçmez.

Buzlupınar İstoponos Köprü Maketi

105

Çukurluhoca Köprüsü-Çayeli

106

107

Çukurluhoca Köprüsü-Çayeli

ÇAYELİ 82. Çukurluhoca Köprüsü : (N40 56.700 - E40 46.362) Çayeli ilçesine 23 kilometre uzaklıktadır. Köyün hemen arkasında yer alan ve aynı zamanda yerleşimin eski adı olan Babik Dağı’ndan gelen Babik Deresi üzerine inşa edilmiştir. Babik ile Senoz derelerinin kavuştuğu noktanın 50 metre yukarısındadır. Tarihi göç yolu üzerinde bulunan köprü Yanıkdağ’lı usta Ahmet Sarıçam tarafından yapılmıştır. Üzerindeki yazıdan köprünün 1949 yılında inşa edildiğini öğreniyoruz. Tahmini yüksekliği 8 metre, uzunluğu 14 metre, genişliği ise 2,7 metredir. Tek gözlü formuyla dikkat çeken Çukurluhoca Köprüsü, Anıtlar Kurulunca tescil edilerek envantere alınmıştır. Köprüyü ziyaret edenler az ileride yer alan ve 1876 yılında Cigurli Ali Hoca tarafından yaptırılan Çukurluhoca Medresesi’ni gezebilirler.

Çukurluhoca Köprüsü-Çayeli

Uzundere (Çağak) Köprüsü-Çayeli

108

83. Uzundere (Çağak) Köprüsü : (N40 54.584 - E40 47.830) Günümüze sadece ayakları kalan Uzundere Köprüsü, Yenice köyünden Kaçar Mahmut Efendi öncülüğünde halkın yardımlarıyla yaptırılmıştır. Çayeli ilçemerkezine 28 kilometre mesafede Uzundere üzerinde yükselmektedir. Pazar ilçesi Apso köyünden Purputoğlu Ali Usta’nın inşa ettiği köprü 1994 yılındaki selden sonra onarım görmüştür. Doğu-batı doğrultusunda, dikdörtgen planlı ve yuvarlak kemer formunda tasarlanan yapının batı tarafındaki ayak doğal kayaya, doğu yakasındaki ise toprak zemine oturmaktadır. Geçtiğimiz yıllardaki sel felaketinden sonra tamamen yıkılan Uzundere’nin bugün sadece taş ayak temelleri görülmektedir. Bir zamanlar Uzundere ile Dibektaş mahallelerini birleştiren köprü, Anıtlar Kurulu tarafından kültür varlığı olarak tescil edilmiştir.

Derecik Köyü Merkez Köprüsü-Çayeli

84. Derecik Köyü Merkez Köprüsü : (N41 00.027 - E40 41.061) Geçmişi günümüze bağlayan tarihsel anıtlardan biri olan Derecik Köprüsü, Çayeli ilçesine 13 kilometre uzaklıkta bulunuyor. Hemen yanına inşa edilen ve neredeyse gövdesine dayanan binalardan dolayı köprü çok kötü durumdadır. Kopali Deresi üzerine kurulan köprünün yaklaşık uzunluğu 9 metre, yüksekliği 5 metre, genişliği ise 2,7 metredir. Kültür varlığı envanterine kayıtlıdır. 109

ÇAYELİ 85. Derecik Hanlar Köprüsü : (N40 59.677 - E40 41.489) Derecik köy merkezinin hemen çıkışında bulunan bu küçük köprü, Çayeli ilçesine 15 kilometre uzaklıktadır. Çay bahçeleri arasındaki yapının biraz ilerisinde, yükseklerden akan Karadere Şelalesi’ni fotoğraflayabilirsiniz. Artık pek kullanılmayan köprünün uzunluğu 6 metre, yüksekliği 2,5 metre, genişliği ise 1,5 metredir.

Derecik Hanlar Köprüsü-Çayeli

110

86. Kemerköy Köprüsü : (N41 07.314 - E40 46.002) Kemer köprüler engebeli dağlık arazilere uyum gösterdikleri için Karadeniz bölgesinde yaygın olarak görülürler. Kemerköy Köprüsü Çayeli ilçe merkezine 5 kilometre mesafede yer alır. Kemerköy Çatalözü Mahallesi sınırlarındaki Kanlıdere (Değirmenderesi) üzerinde yükselen köprünün yanında eski bir değirmen yer alıyor. Köprünün uzunluğu 6 metre, yüksekliği 4 metre, genişliği ise 1 metre civarındadır.

111

Kemerköy Köprüsü-Çayeli

GÜNEYSU Güneysu ilçesinin eski adı ‘derelerin olduğu yer’ anlamına gelen Potamya’dır. İlçe sınırlarındaki tarihi taş kemer köprüler Güneysu, İslahiye ve Çatal (Pilahoz) dereleri üzerinde yoğunlaşıyor. Bölgenin bol yağış almasından dolayı zaman zaman oluşan seller ne yazık ki bazı köprüleri yıkmıştır. Bugün envanterde yer almasına karşın Selamet Köyü Pateki ve İslahiye Köyü Orta Kanboz köprüleri artık yoktur.

Gürgen (Kangeldibi) Köprüsü-Güneysu

112

113

GÜNEYSU

İslahiye (Taşköprü-Kanboz) Köprüsü-Güneysu

87. İslahiye (Taşköprü-Kanboz) Köprüsü : (N40 58.920 - E40 38.759) Güneysu ilçesine 3 kilometre uzaklıktaki köprü Merkez Mahallesi’nde yer alır. İslahiye Deresi üzerinde yükselen ve halen kullanılan köprü kuzeybatı-güneydoğu doğrultusunda uzanır. Taşköprü veya Kanboz Köprüsü olarak da bilinir. Orijinal korkuluklar yerine bugün kenarlarına demir parmaklıklar yapılan köprünün formu bozulmuştur. Yuvarlak kemerli yapının kemeri kesme taş, duvarlar ve köprü yolu düzenli moloz taş örgülüdür. Uzunluğu 29 metre, yüksekliği 8 metre, genişliği ise 2,9 metredir. Anıtlar Kurulu tarafından tescil edilmiştir.

88. İslahiye Küçükdere Köprüsü : (N40 58.987 - E40 38.735) Taşköprü ile aynı mahallede bulunan bu küçük köprü, Güneysu ilçesine 3 kilometre mesafededir. Köy girişinde caminin karşısındaki yol takip edildiğinde, 200 metre sonra köprüye ulaşılır. 8 metre uzunluğunda, 1,8 metre genişliğinde ve 3 metre yüksekliğindedir. Anıtlar Kurulunca tescil edilmiştir.

İslahiye Küçükdere Köprüsü-Güneysu

114

89. Gürgen (Kangeldibi) Köprüsü : (N40 57.124 - E40 39.516) Güneysu’ya 5 kilometre mesafedeki köprü, Büyükdere’ye karışan Kangel Deresi üzerinde yer alır. İlmek ilmek örülmüş taş gövdesi göz kamaştırıcı detaylarla doludur. Tek gözlü kemer köprü formunda inşa edilen Gürgen Köprüsü’nün hemen yanında eski bir değirmen bulunur. Uzunluğu 25 metre, genişliği 2,5 metre, yüksekliği ise 8 metre civarındadır. Halen bahçelere ulaşım için yayaların kullandığı köprü, Anıtlar Kurulu tarafından kültür varlığı olarak tescil edilmiştir.

Gürgen (Kangeldibi) Köprüsü-Çayeli

90. Yeşilköy (Devran) Köprüsü : (N40 57.456 - E40 35.952) Güneysu-Ballıdere yolunun Asmalıırmak-Yeşilköy ayrımında yer alan köprü, ilçe merkezine 4 kilometre uzaklıktadır. Banisi ve sanatçısı bilinmemektedir. Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından onarılması planlanan köprü orijinal formundan çok şey kaybetmiştir. Üzerine yapılan betonarme bir köprü nedeniyle, sadece taşıyıcı kolon vazifesi görmektedir. Ayakları doğal kayalara oturur ve betonarme payandalar ile desteklenmiştir. Pilahoz Deresi üzerine konumlanan köprünün uzunluğu 16 metre, yüksekliği 7 metre ve genişliği 2,5 metredir. Anıtlar Kurulu tarafından tescil edilmiştir. 115

91. Güneysu Betonarme Kemer Köprü : (N40 58.749 - E40 36.843) Kara ve demir yolu taşımacılığında önemli işlevleri olan köprü ve viyadüklerin yapımı pek kolay gerçekleşmez. Doğanın geçit vermediği ıssız coğrafyalar ve vahşi kanyonlar çoğu zaman zorlar insanoğlunu. İşte bu noktada bilimsel yöntemler ve mühendislik becerileri devreye girer. Tıpkı geniş bir vadiye konumlanan 103 metre uzunluğundaki Güneysu Köprüsü’nde olduğu gibi. Güneysu ilçe merkezi ile Köprübaşı mevkisini birbirine bağlayan bu görkemli yapı 1958 yılında inşa edilmiştir. Yaklaşık uzunluğu 80 metre, yüksekliği 13 metre, genişliği ise 5,7 metre olan köprü, beton kemeriyle farklı bir mimari form sergiler. Taşınmaz kültür varlığı olarak tescil edilmiştir.

Güneysu Betonarme Kemer Köprü

116

117

Ambarlık Köprüsü-Merkez İlçe

118

RİZE MERKEZ Rize ilçe merkezindeki tarihi köprülerin çoğu Salarha (Askoroz) Vadisi’ne konumlanıyor. Köprülerin bir kısmı yaylalara ulaşımı sağlarken, diğer bir kısmı da civardaki köylerin merkezdeki çarşıya erişmeleri amacıyla inşa edilmiştir. Envanterde yer alan ve geçtiğimiz yıllara kadar il merkezinde yükselen Çıtağan Köprüsü, bugün asfalt altında kalmış olduğundan görülmemektedir. Ayrıca Yiğitler-Taşköprü yerleşimleri arasında bulunan Taşköprü, Salarha Deresi’nden gelen bir sel felaketi sonucu yıkılmıştır.

119

RİZE MERKEZ 92. Köprülü Köyü Köprüsü : (N40 59.101 - E40 31.080) Görsel güzelliğiyle insanı etkileyen bu tarihi yapı, yanındaki şelaleyle birlikte mükemmel bir tablo oluşturuyor. İl merkezine 14 kilometre uzaklıkta bulunan köprü bir zamanlar Moliva üzerinden Rize’ye inmek için kullanılan eski Pazar yolunun kilit taşlarından biriydi. Köprüye ulaşabilmek için Rize-Andon güzergahının 12. kilometresindeki tabeladan sağa ayrılan asfaltı takip etmek gerekiyor. Faso Deresi üzerindeki köprü 19. yüzyıla tarihleniyor. Haytanın Deresi’nden gelerek Faso Deresi’ne dökülen şelalenin varlığı köprüye ayrı bir güzellik katıyor. Tarihi yapı bir zamanlar Haytanın Deresi üzerinde yer alan diğer köprüyle birlikte ‘Çifte Köprü’ olarak anılmaktaydı. Ne yazık ki küçük köprü 1957 yılındaki sel felaketinde yıkıldı. Köprüyle ilgili yöre halkının hala dillerinde dolaşan şöyle bir mani var : ‘Fitne yaptı köprüyü, Sadoğlu Hamalbaşı/Bin liraya mal oldu her bir taşı’. Sadece yayaların kullandığı Köprülü Köprüsü 15 metre uzunluğa, 15 metre yüksekliğe ve 3 metre genişliğe sahiptir. Anıtlar Kurulu tarafından tescil edilmiştir.

Köprülü Köyü Köprüsü-Merkez İlçe

120

93. Dörtyol Çıhpır Köprüsü : (N40 59.695 - E40 33.105) Rize il merkezine bağlı Dörtyol köyü Çaybaşı Mahallesi yakınlarında yeni köprünün yanında yer alır. Merkez ilçeye 13 kilometre uzaklıktadır. Dönemin zarafetini günümüze taşıyan yapı ne yazık ki bugün ayakları toprağa gömülmüş bakımsız bir vaziyettedir. Salarha Deresi’ne kavuşan küçük bir derenin üzerindedir. Uzunluğu 10 metre, yüksekliği 2 metre, genişliği ise 3 metredir. Anıtlar Kurulu tarafından tescil edilmiştir. 94. Dörtyol Camidağı Köprüsü : (N40 59.282 - E40 33.293) Dörtyol Çıhpır Köprüsü’nün 1 kilometre ilerisinde yer alan bu tarihi yapı artık kullanılmamaktadır. Hemen yanına yapılan yeni köprü araç trafiğini sağlarken, Camidağı Köprüsü de dinlenmeye çekilmiştir. Yaklaşık 6 metre uzunluğa, 3 metre yüksekliğe ve 2 metre genişliğe sahiptir.

Dörtyol Camidağı Köprüsü-Merkez İlçe

Dörtyol Çıhpır Köprüsü-Merkez İlçe

121

Muradiye Kömürcüler Köprüsü-Merkez İlçe

RİZE MERKEZ 95. Muradiye Kömürcüler Köprüsü : (N40 56.720 - E40 32.118) Rize il merkezine bağlı Muradiye beldesindeki köprü, Rize-Andon asfaltına 1 kilometre mesafede bulunuyor. Çataldere veya Simedoz adıyla da bilinen Yusufoğlu Deresi üzerindeki yapı, Dereyolu Mahallesi’ne konumlanıyor. Sele karşı önlem olarak yapılan istinat duvarlarıyla çevrili dereden karşı mahalleye ve çay bahçelerine geçmek için kullanılan Kömürcüler tek göz kemer formunda inşa edilmiştir. Her iki girişine yapılan beton merdivenlerle köprüye kolayca çıkılabiliyor. Yaklaşık 17,5 metre uzunluğa, 2,7 metre genişliğe ve 6 metre yüksekliğe sahip köprü Anıtlar Kurulu’nun tescil ettiği tarihi eserlerimizden biridir. 96. Muradiye Yeşildere Köprüsü : (N40 56.985 - E40 32.565) Rize il merkezine 19 kilometre mesafedeki köprü Muradiye yerleşiminin Yeşildere Mahallesi’nde yer alıyor. Yamaçlardaki evlere ulaşım için kullanılan bu küçük köprünün bedeni sarmaşıklarla kaplanmış. Yeşildere (Küçükdere) üzerindeki tarihi Muradiye Yeşildere Köprüsü-Merkez İlçe yapı, yaklaşık 13 metre uzunluğa, 4 metre 97. Muradiye Hacı Rıfat Köprüsü : yüksekliğe ve 3 metre genişliğe sahiptir. (N40 56.748 - E40 32.798) Muradiye Yeşildere Köprüsü, kayıt altına alınan kültürel varlıklarımız arasındadır. Muradiye köyündeki bir başka köprü, Yeşildere Köprüsü’nün yaklaşık 500 metre ilerisinde bulunuyor. Yeşildere’nin suları üzerine inşa edilen Hacı Rıfat Köprüsü, bölgedeki benzerleri gibi kış ve bahar aylarında hırçın akan akarsu yataklarını geçmek için kullanılan köprülerden biridir. Yaklaşık 7 metre uzunluğa, 3,5 metre yüksekliğe ve 2 metre genişliğe sahip yapı, Anıtlar Kurulu tarafından tescil edilmiş durumdadır. Muradiye Hacı Rıfat Köprüsü-Merkez İlçe

122

98. Muradiye Memetoğlu Köprüsü : (N40 56.323 - E40 32.656) Rize-Andon Kaplıcası yolunun 20. kilometresinde yer alan tarihi yapı, Askoroz Deresi üzerine kurulmuştur. Salarha Vadisi yol ağının önemli bir unsuru olan köprü, yöre halkı tarafından Memoğlu adıyla da anılıyor. Karayemiş köyündeki köprü özgün formunu kaybetmiş durumdadır. Kesme taştan inşa edilen kemer bölümünün üzerinin tamamen beton kaplanması estetik görüntüsünün bozulmasına neden olmuştur. 19 metre uzunluğa, 4 metre genişliğe ve 6 metre yüksekliğe sahip yapı, araç geçişleri için kullanılmaktadır. Anıtlar Kurulu tarafından tescil edilmiştir.

Muradiye Memetoğlu Köprüsü-Merkez İlçe

99. Karayemiş-Çaybaşı (Küçük Ambarlık) Köprüsü : (N40 55.270 - E40 32.869) Rize il merkezine 22,5 kilometre uzaklıktaki bu küçük köprü, Karayemiş köyü sınırlarına konumlanıyor. Yöre halkı tarafından Köse Hasan olarak da anılır. Rize-Andon yolu üzerinden ulaşılan tarihi yapı, Askoroz Deresi’ne karışan küçük bir çayın üzerinde yükseliyor. Yanında eski bir değirmenin yer aldığı tarihi köprü 8 metre uzunluğa, 2,4 metre genişliğe ve 3,5 metre yüksekliğe sahiptir. Anıtlar Kurulu tarafından tescil edilen kültür varlıklarımızdandır. 123

Karayemiş-Çaybaşı Köprüsü-Merkez İlçe

100. Ambarlık Köprüsü : (N40 55.043 - E40 32.790) İl merkezine 23 kilometre uzaklıktadır. Üzerinden nice kervanların geçtiği, kesme taştan yuvarlak ve tek gözlü olarak inşa edilen köprünün, mimari üslup açısından Osmanlı dönemine ait olduğu gözleniyor. 18. yüzyıla tarihlenen doğu-

Ambarlık Köprüsü-Merkez İlçe

124

batı doğrultusundaki yapı, Hacı Osman Turut tarafından yapılmıştır. Batı ayağı girişinin güneye doğru kavis çizmesi köprüye ilginç bir görünüm kazandırır. Salarha Vadisi’nin en güzel köprüsü unvanını haklı bir gururla taşıyan Ambarlık, 40 metre uzunluğa, 2,7 metre genişliğe ve 16 metre yüksekliğe sahiptir. Anıtlar Kurulu tarafından taşınmaz kültür varlıkları listesine kaydedilmiştir.

125

RİZE MERKEZ

101. Karasu Küçükdere Köprüsü : (N40 53.936 - E40 33.736) Rize il merkezine 26 kilometre mesafedeki köprü Karasu köyündedir. Yerleşim içinden geçerek Askoroz Deresi’ne kavuşan Küçükdere (Karasu) üzerinde bulunur. Salarha Vadisi’ndeki Andon Kaplıcaları’na ve yaylalara ulaşımı sağlayan en önemli köprülerden biridir. Günümüzde hala araç ve yaya geçişleri için kullanılmakta olan köprünü üzeri betonla kaplanmıştır. Tarihi yapının kemer gövde kısmı, üzerine inşa edilen yeni köprüye destek vazifesi görmektedir. Anıtlar Kurulu tarafından tescillenmiştir. 102. Karasu Askoroz Köprüsü : (N40 53.940 - E40 33.755) Karasu köyünde yer alan diğer köprü yerleşim merkezinin içerisinde, Küçükdere Köprüsü’nün 50 metre ilerisindedir. Altından Askoroz Deresi’nin suları akar. Üzerine betonla kaplı yeni bir köprü inşa edilen yapı kuzey-güney doğrultusunda uzanır. Halen araç ve yaya geçişine hizmet etmektedir. 15 metre uzunluğa, 5 metre yüksekliğe ve 3 metre genişliğe sahiptir. Anıtlar Kurulu tarafından tescil edilmiştir. 103. Veliköy Köprüsü : (N41 01.339 - E40 37.049) Rize il merkezine 8 kilometre uzaklıktaki bu küçük köprü, Gündoğdu beldesinin Veliköy yerleşiminde görülebilir. Köy merkezindeki çay fabrikası geçildikten sonra rastlayacağınız Veliköy Köprüsü bugün eski halinden pek çok şey kaybetmiş durumdadır. Artık kullanılmayan tarihi yapı 5 metre uzunluğunda, 2 metre Veliköy Köprüsü-Merkez İlçe

126

Ambarlık Köprüsü-Merkez İlçe

yüksekliğinde ve 1,5 metre genişliğindedir. Tescil edilerek kayıt altına alınan tarihi kemer köprülerimizden biridir. 104. Bıldırcınköy Köprüsü : (N41 00.472 - E40 29.833) Rize il merkezine 3 kilometre uzaklıkta bulunan bu küçük köprü günümüzde kullanılmamaktadır. Bıldırcınköy ile Kavaklı Mahallesi arasındaki Sosyal Bilimler Meslek Yüksek Okulu’nun arkasında yer alır. Okul binasının bahçe duvarı tarihi köprünün bir bölümüne zarar vermiştir. 8 metre uzunluğa, 3 metre yüksekliğe ve 2,7 metre genişliğe sahip olan yapı, Anıtlar Kurulu tarafından tescil edilmiş tarihi eserlerimizden biridir. 127

Bıldırcınköy Köprüsü-Merkez İlçe

Çanakçeşme Köprüsü-İyidere

128

İYİDERE İyidere ilçesinde yer alan köprüler daha çok köy yerleşimlerini ve mahalleleri birbirine bağlamak ve ortaklaşa kullanılan değirmenlere ulaşabilmek için inşa edilmişlerdir.

129

İYİDERE 105. Denizgören Köprüsü : (N40 58.178 - E40 21.939) Rize’nin tarihsel kimliğini belgeleyen köprülerden biri olan Denizgören, İyidereİkizdere yolunun 4. kilometresine konumlanıyor. Denizgören köy kavşağı tabelasından sola sapıldığında yaklaşık 300 metre sonra köprünün yanına varılıyor. Küçük Dere ile Veli Dere’nin birleşmesinden oluşan Denizgören Çayı üzerindeki bu küçük köprü, Zelkif Kocaman tarafından 1930 yılında yapılmıştır. Yanına inşa edilen yeni beton köprü nedeniyle günümüzde pek kullanılmamaktadır. Yaklaşık 13 metre uzunluğa, 2,6 metre genişliğe ve 4 metre yüksekliğe sahiptir. Anıtlar Kurulu tarafından tescil edilmiştir.

Denizgören Köprüsü-İyidere

Köşklü Değirmen Köprüsü-İyidere

130

106. Köşklü Değirmen Köprüsü : (N40 59.787 - E40 21.796) İyidere ilçe merkezine 7 kilometre mesafedeki köprü, Köşklü köyü ile Fıçıtaşı ve Yapraklar mahallelerini birbirine bağlamaktadır. Bu yerleşimlerin geçmişte un öğütmek amacıyla ortak kullandığı değirmene ulaşabilmek için yapılmıştır. Köşklü köy camisinden sola doğru, çay bahçelerine inen toprak yoldan devam edildiğinde köprünün yanına varılabilir. Kemer merkezi sivri olan köprünün kilit taşı dışa doğru çıkıntılıdır. Yaklaşık 8 metre uzunluğa, 3,4 metre genişliğe ve 4 metre yüksekliğe sahiptir. Anıtlar Kurulu tarafından tescil edilmiştir. Eğer zamanınız varsa köprü yolu üzerindeki Pileki Mağarası’nı ziyaret edebilirsiniz. Köşklü köyündeki mağara, 3040 yıl öncesine kadar ekmek pişirmek için kullanılan pileki taşının çıkarıldığı bir bölgeydi.

Sarayköy-Yalıköy Değirmen Köprüsü-İyidere

131

İYİDERE

107. Sarayköy-Yalıköy Değirmen Köprüsü : (N41 01.144 - E40 22.842) İyidere ilçe merkezine 3 kilometre mesafedeki köprü geçmiş yıllarda Sarayköy ve Yalıköy mahallelerini birbirine bağlıyordu. Sarayköy Deresi üzerindeki köprüye erişebilmek için, İyidere çıkışında Karadeniz otoyolundan ayrılarak yan yola sapmak gerekiyor. Tünelin üzerinden geçen yan yol sizi doğrudan bu küçük ve sevimli köprünün yanına kadar götürecektir. 19. yüzyıla tarihlenen yapının korkuluk taşları kurşun demirlerle birbirine bağlanmıştır. Yanındaki değirmeni ve minik şelalesiyle fotoğraflara poz veren köprü, günümüzde sadece yaya geçişine açıktır. Yaklaşık 9,4 metre uzunluğa, 2,4 metre genişliğe ve 4 metre yüksekliğe sahiptir. Anıtlar Kurulu tarafından tescillenen tarihi köprülerden biridir.

Sarayköy-Yalıköy Değirmen Köprüsü-İyidere

132

108. Sarayköy-Yalıköy Cami Köprüsü : (N41 01.292 - E40 22.662) İyidere ilçe merkezine 3 kilometre mesafedeki köprü sahip olduğu deniz manzarasıyla benzerlerinden ayrıcalıklı bir konumdadır. Yalıköy Sahil Camisi’nin hemen yanı başına konumlanan tarihi yapı, aralarında yaklaşık 500 metre mesafe bulunan Değirmen Köprüsü’yle aynı dere üzerine inşa edilmiştir. 7 metre uzunluğunda, 2,6 metre yüksekliğinde ve 2,2 metre genişliğindedir. Kemer zemini sonradan betonla kaplanan köprü, Anıtlar Kurulu tarafından tescil edilmiştir.

Sarayköy-Yalıköy Cami Köprüsü-İyidere

Çanakçeşme Köprüsü-İyidere

109. Çanakçeşme Köprüsü : (N41 00.467 - E40 22.294) İyidere ilçe merkezine yaklaşık 1,5 kilometre uzaklıktaki köprü, yemyeşil çay bahçeleri arasında yükseliyor. Çanakçeşme ile Fıçıtaşı mahalleleri arasındaki vadi içinde akan Peşincioğlu Deresi üzerine inşa edilmiştir. İki köyün ortak kullandığı değirmenin yakınındaki köprü 10 metre uzunluğunda, 2 metre yüksekliğinde ve 2 metre genişliğindedir. Anıtlar Kurulu kültür varlıkları listesine ismini yazdıran köprüye ulaşım, Çanakçeşme köyündeki ilk evlerden dere yatağına inen patika izlenerek sağlanmaktadır. Köprüyü fotoğrafladıktan sonra Çanakçeşme’den İyidere’ye yaklaşık 2 kilometrelik bir yürüyüş yapabilirsiniz. Çay bahçeleri arasında uzanan taş döşeli patika baharla birlikte mor orman gülleriyle renkleniyor. Yürüyüş İyidere İlçe Emniyet Müdürlüğü’nün karşısında sona eriyor. 133

KALKANDERE Eski adı Karadere olan Kalkandere ilçesindeki köprüler; tarihi Rize-Erzurum yolu üzerindekiler ve mahalleleri birbirine bağlayan köprüler olarak iki kısma ayrılabilir. Rize-İkizdereOvit Geçidi-İspir-Erzurum eski yol güzergahında yükselen köprülerin, mahallelere ulaşımı sağlayanlara göre daha büyük olduğunu belirtelim.

Kızıltoprak (Tonik) Köprüsü-Kalkandere

134

135

KALKANDERE

110. Kızıltoprak (Tonik) Köprüsü : (N40 55.874 - E40 27.055) Eski Rize-Kalkandere yolundaki köprü, Armutlu Deresi üzerine konumlanıyor. Bir yanı çay bahçeleriyle çevrili, üstü sarmaşıklarla bezeli yapı Kalkandere ilçe merkezine yaklaşık 1 kilometre uzaklıktadır. Köprüye ulaşmak için eski Rize-Kalkandere yolunu takip etmek gerekiyor. Vadi içindeki köprüyü gördüğünüz zaman soldan aşağıya inen patikayı izleyin. Tonik Köprüsü olarak da bilinen tarihi yapı, kuzeybatı-güneydoğu doğrultusunda uzanıyor. Kemeri kesme taş, duvarları ve köprü yolu düzenli moloz taş örgülüdür. 21 metre uzunluğu, 3,5 metre genişliği ve 6 metre yüksekliğiyle orta büyüklükte bir köprüdür. Anıtlar Kurulu tarafından kültür varlığı olarak tescil edilmiştir.

Kızıltoprak (Tonik) Köprüsü-Kalkandere

136

111. Kalkandere Köprüsü : (N40 55.690 - E40 26.471) İçinden geçen akarsuların üzerindeki köprülerle günlük yaşamı canlanan Kalkandere ilçesi, köprülerle bezeli bir yerleşim. Şehri boydan boya geçen nehrin üzerindeki köprüler özgün mimari tarzlarıyla dikkat çekiyorlar. İlçe merkezinde, yanı başına inşa edilen yeni köprünün gölgesinde kalan Kalkandere Köprüsü, doğubatı doğrultusunda planlanmıştır. Geçtiğimiz yıllarda restore edilerek ışıklandırılan köprü, ilçe merkezinden geçen Karadere üzerinde yükseliyor. 20 metre uzunluğa, 2,7 metre genişliğe ve 10,5 metre yüksekliğe sahip köprü, sadece yaya geçişi için kullanılmaktadır. Anıtlar Kurulu tarafından tescil edilmiştir.

Kalkandere Köprüsü-Kalkandere

112. Çağlayan (Vandri) Köprüsü : (N40 55.595 - E40 27.831) Çağlayan Köprüsü, kuzeyinde akan şelaleden dolayı kuşkusuz Kalkandere ilçesindeki en güzel köprü sıfatını hak ediyor. İlçe merkezine yaklaşık 3 kilometre mesafedeki köprüye ulaşım için, önce Dülgerli köyüne gelip önünüze çıkan ilk camiden sağa dönen asfalt yolu kullanmak durumundasınız. 19. yüzyıla tarihlenen köprü, ana kaynağını Tuzhane Deresi’nin oluşturduğu Çağlayan Deresi üzerine yapılmıştır. Köprünün az ilerisinde yerel halkın ‘Sudüşen’ olarak adlandırdığı Vandri Şelalesi yer alır. Yakınlarda eski bir değirmen olduğunu da hatırlatalım. Yaklaşık 6,7 metre uzunluğa, 2 metre genişliğe ve 4,5 metre yüksekliğe sahip olan Çağlayan Köprüsü, Anıtlar Kurulu tarafından tescil edilmiştir. 137

Çağlayan (Vandri) Köprüsü-Kalkandere

KALKANDERE

113. Dağdibi (Kapmes-Kaban) Köprüsü : (N40 55.189 - E40 27.126)

Dağdibi Köprüsü-Kalkandere

Eski Kalkandere-İkizdere yolundaki köprü, üzerini kuşatan sarmaşıklar nedeniyle neredeyse görülmeyecek durumdadır. İlçe merkezi yakınlarındaki Adalar Mahallesi’nde yer alan köprü, derin bir vadi içinde akan Karadere üzerine konumlanır. Yeni yapılan köprü nedeniyle sadece yaya geçişlerine açıktır. Yaklaşık uzunluğu

17 metre, yüksekliği 12 metre, genişliği ise 2,7 metredir. Anıtlar Kurulu tarafından tescillenerek envantere kaydedilmiştir. 114. Mandere (Dülgerli-Apancene-Maşer) Köprüsü : (N40 54.673 - E40 27.660) Kalkandere yerleşimine 5 kilometre uzaklıktaki köprü, yerel halk tarafından Mandere olarak da anılan Karadere üzerine konumlanmaktadır. Dülgerli, Apancene ve Maşe gibi adlarla da anılan Mandere Köprüsü, zamanında Fındıklı ve Dülgerli köylerini birbirine bağlıyordu. Kuzey-güney doğrultusunda uzanan tek göz kemerli köprünün ayakları doğal kayalara oturmaktadır. Korkuluk kısmına sonradan briket duvar örülen bu tarihi yapı özgünlüğünden çok şey kaybetmiş durumdadır. Zamanla korkulukların bir bölümü yıkılmıştır. Köprü 17 metre uzunluğa, 2 metre genişliğe ve 5,2 metre yüksekliğe sahiptir. Bahar aylarında altında yüzmeye elverişli küçük bir göletin oluştuğu Mandere Köprüsü, Anıtlar Kurulunca tescil edilmiştir.

Mandere (Dülgerli) Köprüsü-Kalkandere

138

115. Kayabaşı Köprüsü : (N40 51.813 - E040 28.133) İyidere-İkizdere yolu üzerinde yer alan köprü, ilçe merkezine eski Kalkandere-İkizdere yolu izlenerek 11 kilometre, yeni yoldan ise yaklaşık 17 kilometre mesafededir. Harhoşlu Deresi üzerine inşa edilen köprünün zemini beton döküldüğü için bozulmuş durumdadır. Yaklaşık 11 metre uzunluğa, 1,6 metre genişliğe ve 2,5 metre yüksekliğe sahip bu küçük köprü yeni yol nedeniyle günümüzde işlevini yitirmiştir. Kayabaşı Köprüsü-Kalkandere

116. Şeytan Köprüsü : (N40 54.773 - E40 27.212) Silan ile Benek tepeleri arasından doğan küçük bir derecik üzerindeki köprü çok eski zamanlardan bu yana kullanılmaktadır. Yemyeşil çay bahçeleri arasındaki yapı Kalkandere ilçe merkezine 2 kilometre uzaklıkta bulunuyor. Dağdibi Merkez Camisi’nin karşısındaki dar yoldan köprüye ulaşmak mümkündür. Batı ayak tarafı moloz taş örgülü bir payanda duvarla desteklenen köprü, halen yaya geçişleri için kullanılmaktadır. Kemer zeminine beton döküldüğü için özgün formu bozulmuştur. 8 metre uzunluğa, 2 metre genişliğe ve 3 metre yüksekliğe sahip Şeytan Köprüsü Anıtlar Kurulu tarafından tescillenerek kayıt altına alınmıştır. 139

Şeytan Köprüsü-Kalkandere

İKİZDERE Eskiden Yediköy ve Kura-i Seba adlarıyla da anılan İkizdere derin bir vadi içinde yer alır. Tarihsel olarak Ovit Geçidi’nden Erzurum’a, Anzer Yaylası’ndan ise Trabzon ve Bayburt’a ulaşan eski yol üzerinde olması, yerleşimin her dönem önemini korumasına neden olmuştur. İlçedeki tarihi köprüler bu yol ağının önemli parçalarıdır.

Çifteköprü-İkizdere

140

141

İKİZDERE

117. Güneyce Köprüsü : (N40 49.312 - E40 28.591) Bölgede yaşamını sürdüren hemen herkesin anılarını süsleyen bir mekan olan Güneyce Köprüsü, İkizdere ilçe merkezine 11 kilometre mesafede yer alan Güneyce beldesinde bulunuyor. İyidere Çayı’nın üzerine kurulan yapı, Güneyce ve Köprübaşı arasındaki ulaşımı sağlıyor. 1902 yılında inşa edilen köprü, yerel kaynaklara göre Yusuf Durmuş Usta tarafından inşa edilmiştir. Doğu-batı doğrultusunda uzanan köprü, 1970’li yıllardaki sel felaketlerinden nasibini alarak kısmen yıkılmıştır. Daha sonraki yıllarda çeşitli onarımlar geçiren köprünün batı ayağına betonarme bir payanda yapılmıştır. Kemer bölümü kesme taş, duvarlar ise düzenli moloz taş örgülüdür. Zemini ve korkulukları betonarmedir. Köprünün bir diğer özelliği de, kemer kısmından aşağıya bir avizenin sallanmasıdır. 2000 yılında restore edilen köprü yaya kullanımına açıktır. Genişliği 3,5 metre, yüksekliği 10,5 metre, uzunluğu ise 41 metre olan Güneyce Köprüsü, Anıtlar Kurulu tarafından kültür varlığı olarak tescil edilmiştir.

Güneyce Köpürüsü-İkizdere

142

118. Güneyce Çilar Köprüsü : (N40 49.243 - E40 28.602) Güneyce beldesindeki bir diğer köprü Güneyce Köprüsü’nün hemen yakınındaki Çilar Köprüsü’dür. Çilar Deresi’nin İyidere Çayı’na karıştığı bir noktaya kurulan tarihi yapının yakınında eski bir değirmen görülür. Kuzey-güney doğrultusunda uzanan köprünün ayakları toprak zemine oturmaktadır. Yaklaşık uzunluğu 10 metre, yüksekliği 4 metre, genişliği ise 2 metredir. Anıtlar Kurulu tarafından tescil edilmiştir. Güneyce beldesini ziyaret edenler Kurtuluş Mahallesi’nde 1887 yılına tarihlenen Hacı Şeyh Camisi’ni görebilirler. Güneyce Çilar Köprüsü-İkizdere

119. Güneyce Köprübaşı (Vancel) Köprüsü : (N40 49.142 - E40 28.485)

Güneyce Köprübaşı (Vancel) Köprüsü-İkizdere

Güneyce beldesine 1 kilometre mesafedeki köprü Çilar Deresi üzerindeki ikinci geçiş noktasıdır. Güneyce-Köprübaşı arasındaki eski ulaşım ağını tamamlayan köprü, Güneyce Köprüsü’nün devamı niteliğindedir. Köprübaşı’na girmeden ilk evlerin yanındaki merdivenleri kullanarak köprünün yanına ulaşabilirsiniz. Kuzeygüney doğrultusunda uzanan yapı kenarları kabartmalı yuvarlak bir kemere sahiptir. Doğal kayalara oturan ayaklarıyla sağlam bir köprüdür. 16 metre uzunluğa, 2 metre yüksekliğe ve 3,2 metre genişliğe sahiptir. Kültür mirasımızı oluşturan tescilli eserlerden biridir. 143

İKİZDERE

120. Demirkapı (Papes) Köprüsü : (N40 46.376 - E40 33.845) Demirkapı Köprüsü İkizdere ilçesinin Ovit Dağı çıkışında yer alıyor. Cimil Yaylası ve Ilıca’ya giden yolun kenarındaki köprü Demirkapı Mahallesi’ne ulaşımı sağlıyor. Tarihi Rize-Kalkandere-İspir ticaret yolu üzerinde yer alan köprü, görkemli günlerini özlemle anımsıyor bugün. Köprünün yapım tarihiyle ilgili kesin bir bilgi bulunmuyor. Kuzey- güney doğrultusunda uzanan tarihi yapı tek gözlü kemer formunda planlanmıştır. Çamlık (Cimil) Deresi üzerine inşa edilen köprü 23 metre uzunluğa, 3 metre genişliğe ve 8 metre yüksekliğe sahiptir. Sadece yaya geçişine hizmet eden Demirkapı Köprüsü Anıtlar Kurulu tarafından tescil edilerek kültür varlıkları envanterine katılmıştır. Köprüden karşıya geçenler eski patikadan Demirkapı köyüne ulaşarak İkizdere Vadisi’ni ve 1695 yılına tarihlenen kare planlı Demirkapı Camisi’ni fotoğraflayabilirler. Demirkapı (Papes) Köprüsü-İkizdere

144

121. Dereköy (Velkü) Köprüsü : (N40 43.616 - E40 35.871) Yılların yorgunluğuna karşın geçmişi geleceğe, bugünü yarına bağlamaya devam eden tarihi köprülerimizden biri de Dereköy Köprüsü. İkizdere-İspir yolunun 9. kilometresinde yükselen köprü, 18. yüzyıl Osmanlı mimarisinin izlerini taşıyor. Bir zamanlar taşkın sularıyla akan Kabahor Deresi üzerinden büyük bir yerleşim yeri olan Dereköy’e geçebilmek için yapılmıştır. 2000 yılında onarılarak bugünkü görünümüne kavuşmuştur. Yaklaşık 36 metre uzunluk, 3 metre genişlik ve 9 metre yüksekliğe sahip olan köprü, kültür varlıkları listesinde yer alır.

145

Dereköy (Velkü) Köprüsü-İkizdere

İKİZDERE

Çifteköprü-İkizdere

122. Çifteköprü (Meles) Köprüsü : (N40 39.711 - E40 34.729) İkizdere-Anzer yolunun Çifteköprü ayrımında yer alan köprü, İkizdere’ye 19 kilometre uzaklıktadır. Meles Çayı üzerinde, çayın Çakador Deresi’ne kavuştuğu Kamanın Dibi mevkisinde kurulan köprü, doğu-batı doğrultusunda uzanmaktadır. Bugünkü adıyla Çifteköprü köyüne ulaşımı sağlayan yapının ustası bilinmemektedir. Batı ayağı doğal kayaya, doğu ayağı ise toprak zemine oturmaktadır. Rize ilindeki birçok benzeri gibi tek gözlü kemer formunda tasarlanmıştır. Yaklaşık 14 metre uzunluğunda, 3,5 metre yüksekliğinde ve 2,7 metre genişliğindedir. Anıtlar Kurulu tarafından tescil edilmiştir.

Çifteköprü-İkizdere

146

Diktaş Köprüsü Eski Hali

123. Diktaş (İksenit) Köprüsü : (N40 38.447 - E40 31.673) Rize’nin anıt eserlerinden biri de, İkizdere-Anzer Yaylası yolunda, İkizdere ilçesine 26 kilometre uzaklıkta tüm heybetiyle yükselen Diktaş Köprüsü’dür. Dağlardan gelen kar sularıyla beslenen Çakador Deresi üzerine kurulan köprü, 19. yüzyıl Osmanlı dönemi eserlerindendir. Yerel halktan edinilen bilgiye göre sanatçısı Meseroz köyünden bir ustadır. Kuzey-güney doğrultusunda ve yuvarlak kemer formunda tasarlanmıştır. Diktaş Köprüsü geçtiğimiz yıllarda yaşanan sel felaketinde sadece ayakları kalacak şekilde yıkılmıştı. Geçen yıl restore edilen köprünün güney ayağı doğal kayaya, kuzey ayağı ise toprak zemine oturmaktadır. Yaklaşık 30,5 metre uzunluğa, 5 metre yüksekliğe ve 3 metre genişliğe sahiptir. Anıtlar Kurulu tarafından tescil edilmiştir. 147

Diktaş (İksenit) Köprüsü-İkizdere

Seslikaya (Ağvani) Köprüsü-Ardeşen

148

149

Mikron Köprüsü-Çamlıhemşin

ARAÇ ROTALARI

RİZE TARİHİ TAŞ KEMER KÖPRÜLERİ ARAÇ ROTALARI 1.Ardeşen Tunca Vadisi Köprüleri Rotası Ardeşen ilçesinin köprülerini Tunca ve Durak derelerinin oluşturduğu Tunca Vadisi boyunca görebilirsiniz. Ardeşen’den başlayan turun 11. Kilometresindeki Seslikaya ve 16. kilometresindeki Şangul köprülerinin ardından vadi ikiye ayrılır. Sağınızda yer alan Durak Deresi’ni izleyerek Kulaber, Davitoğlu ve Yukarıdurak köprülerini fotoğraflayıp tekrar geri dönmek durumundasınız. Bu kez hedefiniz soldaki Tunca Vadisi üzerine sıralanan Yanivat, Tunca 1, Tunca 2, Zendi (Ada Mahallesi), Eskiarmutluk Küçük Köprü (Çumayida), Eskiarmutluk Büyük Köprü (Kamçitona) ve Okumuş (Celayskuri) köprüleri olacak. Asfalt köy yollarında ilerleyen bu turun tamamı 70 kilometredir. Dileyenler Okumuş Köprüsü’nden yaklaşık 6 kilometre uzaklıkta vadideki en son köprü olan Abu Yaylası (Goloduzkuri) Köprüsü’nü ziyaret edebilirler. Ancak bu köprüye ulaşan yolun toprak olduğunu belirtelim. Tunca Vadisi’ndeki gezinizde eğer zamanınız kalırsa 3Goloduzkuri Köprüsü’nden sonraki 16 kilometre boyunca Göktani, Ambarlık, Deremezra, Neknari, Mulona, FINDIKLI 1 2ve yaylaların yanı sıra Movri, Nolaşkar, Dereyayla, Kayadibi, İntor gibi mezra Mulona ile Movri şelalelerini de görme şansını elde edebilirsiniz. Çağlayan

Arılı

ARDEŞEN

6 7

PAZAR

Tütüncüler

Erenler

57 67 59 46 48

9 10

Gürcü Düzü

Gürsu

13 14 11

15 16

Akbucak

Yaylacılar

17 18 19

Eski Armutluk

Uğrak

Demirciler

Movri

HEMŞİN

Çamlıhemşin Belediyesi

Akyamaç

Komati Konaklar Güroluk

150

Kantarlı

Şenyuva

Golezana

151

Çat (Çilanç) Köprüsü-Çamlıhemşin

ARAÇ ROTALARI

2. Çamlıhemşin Fırtına Vadisi Köprüleri Rotası Rize’nin çok sayıda tarihi taş kemer köprüye ev sahipliği yapan ve Ardeşen’den başlayan Fırtına Vadisi bölgesini iki günlük bir gezi olarak planlamanızda fayda var. İlk günkü güzergahınızı görsellikleriyle öne çıkan Timisvat, Kadıköy (Örenkit), Kavak, Mikron, Kale (Hala), Güroluk (Livik Çakesli), Yukarışimşirli Keçman, Yukarışimşirli Regadin ve Tolikço köprüleri süsleyecek. Bu tur için Çamlıhemşin ilçe merkezinden sola dönerek Fırtına Deresi Vadisi’nin en önemli iki kolundan biri olan Hala Deresi Vadisi’ni izlemek zorundasınız. Güroluk, Keçman ve Regadin köprülerini görebilmek için, Kale (Hala) Köprüsü’nden sonra göreceğiniz yeni köprüden sola dönerek Yukarışimşirli Vadisi’ne girmek ve tekrar aynı noktaya geri dönmek durumundasınız. Toplam 51 kilometre yol kat edeceğiniz bu rota boyunca, bol virajlı asfalt bir yolda seyahat edeceksiniz. İlk günün sonunda Ayder Yaylası’nda konaklayıp kaplıcada yorgunluk atabilirsiniz. İkinci günün köprü turu için Çamlıhemşin ilçesine geri dönüp, Fırtına Deresi’nin diğer önemli kolu olan Çat (Büyükdere) Deresi Vadisi’ne giriyorsunuz. Çamlıhemşin Ham, Makrevis, Goboş (Ortanköy), Çinçiva (Şenyuva), Mollaveyis, Çat, Şebekdüzü ve Kale Köyü Hisarcık köprüleri, izlediğiniz vadiyi bir gerdanlık gibi süsleyen tarihi yapılar olarak karşınıza çıkacak. Ayder Yaylası’ndan çıkışınızdan itibaren toplam 65 kilometre kat edeceğiniz bu rotanın Çat’a kadar olan kısmı asfalt ve parke taş. Turun son köprüleri (Şebekdüzü ve Hisarcık) için, Çat yerleşiminden sonra sağa döneceğinizi ve bu bölümün toprak yol olduğunu hatırlatalım. Güzergah boyunca Fırtına Vadisi’ndeki eski ticaret yolunu koruyan Zilkale ve Kale-i Bala kalelerini, Konaklar Mahallesi’ndeki eski konakları ziyaret etmenizi öneririz. Kaleköy’de pansiyon bulunuyor. Geri dönmek için Kaleköy-Ardeşen arasındaki 68 kilometrelik güzergahı kullanmak durumundasınız. Fırtına Vadisi’nin yüksek kesimlerinde birçok yayla (Ayder, Kavron, Çaymakçur, Avuser, Pokut, Hazindak, Samistal, Çiçekli, Verçenik), şelale (Gelintülü, Tar Deresi, Palovit, Koçkabanı) ve buzul gölü (Avusör, Derebaşı, Adsız Göl, Karadeniz, Büyük Deniz) görebileceğinizi hatırlatalım.

152

Arılı

ARDEŞEN

Gürsu

PAZAR Merdivenli

Tütüncüler Tunca Belediyesi Eski Armutluk

Kemerköy

Akbucak Erenler

AYELİ 70

75 76

Uğrak

Aşıklar

20 22 3421 23 35 38 39 24 36 40 26 25 37 27 28

Demirciler

HEMŞİN

Çamlıhemşin Belediyesi

Akyamaç

Komati

Konaklar

Kantarlı

Ayder Yaylası

29 30

Avusör

Pokut

Hazindak

ÇAMLIHEMŞİN Çakmakçur Kavron

Çat Palovit

Kito

Elevit Apivanak

32 Kale-i Bala

Baltaş Geçidi Orta Yayla

Çiçekli Yayla

Verçenik Yaylası

Cimil Plateau

153

ARAÇ ROTALARI

3. Fındıklı Çağlayan Vadisi Köprüleri Rotası Marsis ve Altıparmak tepelerinden gelen sularla beslenen Çağlayan Vadisi, tarihi kemer köprülerinin yanı sıra yöreye özgü mimari tarzıyla da öne çıkıyor. Fındıklı merkez çıkışlı bu rotanın köprüleri 8. kilometredeki Çağlayan ve 10. kilometredeki Aslandere’dir. Yol boyunca fındık ve çay bahçeleriyle karşılaşacağınız bölgede, ‘Laz Konakları’ olarak anılan evleri fotoğraflayabilirsiniz. Aslandere’den sonra toprak yola dönüşen parkur, sizi bir mesire alanı olan Gürcüdüzü’ne kadar götürecek. Kat edeceğiniz toplam mesafe 40 kilometredir. Gürsu

FINDIKLI

Çağlayan

Aslandere

Arılı

ARDEŞEN

Gürcü Düzü

Gürsu

Yaylacılar Tunca Belediyesi Eski Armutluk

Akbucak

ğrak

kyamaç

Movri

Çamlıhemşin Belediyesi

34 35 23 36 38 39 24 40 26 25 37 27 Gürsu Köprüsü-Fındıklı 28

Komati

Konaklar

Güroluk

154

Şenyuva

Ayder Yaylası

Golezana

4. Pazar Köprüleri Meleskur-Çingit-Melmenat Vadileri Rotası Pazar ilçesindeki tarihi kemer köprüler sadece Hemşin Vadisi’ne konumlanmıyor. Çamlıhemşin bölgesine ve Kaçkar Dağları’nın eteklerindeki yaylalara ulaşabilmek için kullanılan eski yollar üzerinde de yükseliyorlar. Rotanın başlangıcı Pazar ilçe merkezine 8 kilometre mesafedeki Yücehisar (Lamgo) Köprüsü. Bu noktada Pazar-Hemşin yolundan ayrılarak Çingit Vadisi’ne giriyorsunuz. Ortayol Taşköprü ve Uğrak (Çingit) köprülerinin ardından Çamlıhemşin sınırlarında kalan Boğaziçi (Pogina) Köprüsü gezinizin uğrak noktaları olacak. Buradan sola dönerek uzun bir tepenin sırtında yer alan Uğrak köyüne çıkıyoruz. Eğer etkinliğinizi açık bir havada gerçekleştiriyorsanız kuzey yönünde Karadeniz, güney yönünde ise karlı dağlar aynı anda görüş alanınıza girecektir. Uğrak yerleşiminden sola dönerek aşağıdaki Melmenat Vadisi’ne ineceksiniz. Akbucak köyündeki Hacılar Köprüsü’yle birlikte yerleşimdeki eski konakları fotoğraflayabilirsiniz. Pazar ilçesine dönüş yolunda, solunuzdaki derenin üzerinde rotanın son tarihi kemer köprüsü olan Montaş karşınıza çıkacaktır. Parkurun yaklaşık 40 kilometre civarında ve bol virajlı olduğunu hatırlatalım. Uğrak Köprüsü-Boğaziçi Köprüsü etabı tamamen, AkbucakPazar etabı ise kısmen toprak yoldur.

ARDEŞEN PAZAR Merdivenli

Tütüncüler

Kemerköy

Yücehisar

Erenler

Ortayol

İ 70 73

76 77

Aşıklar

Demirciler

HEMŞİN

Akbucak

Uğrak

Boğaziçi

Çamlıhemşin Belediyesi

Akyamaç

Madenli Belediyesi

155 Konaklar

36 38 40 Güroluk

ARAÇ ROTALARI 5. Hemşin Vadisi Pazar-Hemşin Köprüleri Rotası Tarihi bir güzergah olan Hemşin Vadisi, Karadeniz’den Erzurum ve Artvin bölgesine ulaşımı sağlayan en önemli geçitlerden biridir. Pazar ilçesinden başlayan rota sizi sağ tarafınızda yer alan Hemşin Deresi üzerine inşa edilmiş Kocaköprü, Suçatı 1 ve Suçatı 2 köprülerine götürecek. Ardından bu köprüler sisteminin devamı niteliğinde olan, Hemşin Deresi’ne dökülen küçük dereler üzerindeki Suçatı 3 (Hodoloskuri), Başköy ve Kırmızı Sırt kemer köprülerini göreceksiniz. Rotanın Hemşin ilçe sınırlarında ise Taşköprü, Nurluca (Çaneva) ve Kantarlı köprüleri ile karşılaşacaksınız. Tamamı 34 kilometreden oluşan güzergah boyunca, eşsiz doğal güzelliklerin yanı sıra Hacı Balta, Ali Çelebi ve Nurluca gibi tarihi camiler de gezinize eşlik edecek. ARDEŞEN PAZAR

Merdivenli

Tütüncüler

Kemerköy

Erenler

ÇAYELİ Aşıklar

Madenli Belediyesi

56 57 59 58 61 60 46 45 47 HEMŞİN 49 50 51

5 Akbucak

Uğrak

Demirciler

Çamlıhemşin Belediyesi

Akyamaç

Konaklar

Kantarlı

38 3 40

Güroluk

52 156

37 Şenyuva

6. Melyat Vadisi Köprüleri Rotası Batı yakası Çayeli, doğu yakası ise Pazar ve Hemşin ilçelerinin sınırlarında kalan Melyat Vadisi, üzerine yaylaların serpiştirildiği yeşil yamaçlardan doğuyor. Vadiye ulaşmak için Çayeli-Pazar arasındaki Merdivenli köyünü veya Aşıklar Vadisi güzergahını kullanabilirsiniz. Her iki tarafı çay bahçeleri ve mevsimsel küçük şelalelerle bezenen vadinin içerisinde Şendere (Pazar), Erenler (Çayeli) ve ARDEŞEN Demirciler (Hemşin) köprülerini ziyaret edebilirsiniz. Rota boyunca bol virajlı asfalt köy yollarında ilerleyeceğinizi hatırlatalım. Sadece Erenler-Demirciler arasındaki 3 PAZAR kilometrelik bölüm toprak yoldur. Merdivenli

Sesli Dere

Kemerköy

Tütüncüler

Akbucak

Erenler

ÇAYELİ Aşıklar

Uğrak

Demirciler

48 HEMŞİN

PAZAR 34

Çamlıhemşin Belediyesi

35 23 Merdivenli 3655 38 39 Çayeli ilçe merkezinden geçerek Karadeniz’e dökülen Şairler Deresi’nin bulunduğu 24 40 çay bahçeleriyle bezeli vadi güneye doğru uzanıyor. Mahalleler arasındaki ulaşımı 26 Tütüncüler 25 52 sağlayan Şairler köprüleri, vadinin ilk 6 kilometresi boyunca sıralanıyor. Şairler 1-2- 37 84 3-4 köprülerini fotoğrafladıktan sonra aynı vadi üzerindeki Ağaran27Şelalesi’nde bir 80 Çayeli’neKemerköy 13 kilometre mesafedeki şelaleye ulaşan 85dinlenme molası verebilirsiniz. 28 56 7. Çayeli Şairler Vadisi Köprüleri 50 53 Rotası Akyamaç

Madenli Belediyesi

Konaklar

Güroluk

Büyükköy Belediyesi

slahiye

8 9

Kantarlı

Derecik

Şenyuva

rotanın son 3 kilometresi toprak yoldur. Kaptanpaşa

82 83

ldibi

Çukurluhoca

Uzundere

29 ÇAYELİ

Ehteni

Aşıklar

Sırtköy

Madenli Belediyesi Veliköy Handüzü

6 62 63

Pokut

Erenler

157

Hazindak

Demirciler

ÇAMLIHEMŞİN

HEMŞİN Çat

Ağaran Şelalesi

Elevit

Kito

Kantarlı

49 5 53

ARAÇ ROTALARI

8. Çayeli Aşıklar Vadisi Köprüleri Rotası PAZAR Merdivenli Görsel görselliğiyle öne çıkan Aşıklar Vadisi köprüleri rotası tamamen asfalt bir parkurda ilerliyor. Yanıkdağ, Çataklıhoca, Abdullahhoca ve Aşıklar Merkez kemer Tütüncüler köprülerini ziyaret edeceğiniz güzergah gidiş-dönüş toplam 16 kilometredir. Birbirine paralel uzanan Aşıklar ve Şairler Vadisi rotalarını aynı gün içerisinde yapabilirsiniz. Kemerköy

Akbucak Çataklı Hoca

ÇAYELİEhteni

Sırtköy

Sefaköy

71 Abdullah Hoca

Erenler

Aşıklar

Demirciler

HEMŞİN

ndoğdu lediyesi

104

iköy

2 Kantarlı

27 28

Şenyuva

İslahiye

82 83

Kangeldibi

Çukurluhoca

GÜNEYSU

Uzundere

Çat

Şairler 3 Köprüsü-Çayeli Handüzü

158

31 Kito

9. Çayeli Senoz Vadisi Köprüleri Rotası Rize’nin yeşil köşelerinden biri olan Senoz Vadisi, sahip olduğu maden varlığından PAZAR dolayı binlerce yıldır insan yerleşimine açık bir bölgedir. Vadide göreceğiniz kemer köprüler Çayeli ilçe merkezi çıkışlı olarak Merdivenli Madenli, Buzlupınar İstoponos, Kaptanpaşa (Yeşiltepe) ve Çukurluhoca şeklinde sıralanıyor. Gidiş-dönüş toplam 46 kilometrelik Senoz Vadisi köprüleri rotasının tamamı asfalttır. Yeşile doymayanlar Tütüncüler Senoz Vadisi gezisini Uzundere köyüne kadar uzatabilirler. Çukurluhoca’ya 5 kilometre mesafedeki yerleşimde, sadece ayaklarını görebileceğiniz tarihi bir kemer köprü bulunuyor. Kemerköy

56 57 58

Erenler

62 6

ÇAYELİ Aşıklar

Demirciler

HEMŞİN

Madenli Belediyesi

Kantarlı

Derecik Buzlu Pınar

Kaptanpaşa

Çukurluhoca

Uzundere

159

ARAÇ ROTALARI 10. Merkez İlçe Salarha Vadisi Köprüleri Rotası Merkez ilçedeki tarihi taş kemer köprüler, Salarha (Askoroz) Vadisi’nde ve bu vadiye akan küçük dereler üzerinde yükseliyor. Bu güzergahın ilk köprüleri Dörtyol köyü içindeki küçük dereye konumlanan Çıhpır ve Camidağı. Tekrar ana yola dönüp 12. kilometredeki tabelanın yönlendirmesiyle sağdaki toprak yola girin. 2 kilometre sonra önündeki şelalenin görsel güzelliğiyle bütünleşen Köprülü kemer köprüsüne ulaşacaksınız. Yeniden Rize-Andon yoluna dönerek Muradiye beldesine kadar devam edin. Bu yerleşimde yolun sağ tarafında Kömürcüler, yolun sol tarafında ise Hacı Rıfat ve Yeşildere köprüleri bulunuyor. Daha sonra Karayemiş Memetoğlu, KarayemişÇaybaşı ve Ambarlık köprüleriyle karşılaşacaksınız. Kuşkusuz bu turun en görkemli köprüsü, olanca heybetiyle yükselen Ambarlık’tır. Son bölümde karşılaşacağınız Karasu Küçükdere ve Karasu Askoroz köprüleri, üzerlerine yapılan yeni köprülerin altında destek vazifesi görmektedir. Rotanın 32. kilometresinde yer alan Andon Gündoğdu İçmeleri’nde bir çay molası verebilirsiniz. Vakti olanların Yeşildere Sudüşen, Belediyesi Karasu Alişör Saklıvadi, Ilıca, Küçükçayır Değirmendere ve Paşaçukuru şelalelerini Veliköy görmelerini öneririz. 108 107 İyidere

Belediyesi

Saray

MERKEZ Rize

Derepazarı Belediyesi

Belediyesi

DEREPAZARI

DERE

93 94

Köprülüköy

Derec Güneysu Belediyesi

106 Çaykent Belediyesi

Denizgören

97 95 96

Yeşilköy

Muradiye Belediyesi Yolbaşı Belediyesi

Kömürcüler Kalkandere Belediyesi

Karayemiş

KALKANDERE

Ambarlı

100

99 101

Kayabaşı

160

102 Karasu

Handüzü Andon

11. Kalkandere Köprüleri Rotası

Gündoğdu Belediyesi

104 Köprülerin hemen hepsi Kalkandere ilçe merkezine yakın. Tonik Köprüsü,Veliköy eski Kalkandere-Rize yolunun ilk kilometresine konumlanıyor. Kalkandere Köprüsü’nü Derepazarı Rize Belediyesi görmeye gelenler Çağlayan köyündeki köprüyü Belediyesi de programlarına dahil edebilirler. 108 DEREPAZARI 107 İyidere Saray yakınındaki Çağlayan (Vandri) Şelalesi bu rotanın sürprizlerinden TarihiBelediyesi yapının 93 MERKEZ Dağdibi, Şeytan ve Mandere biri. Tekrar ilçe merkezine dönerek yakınlardaki Güneysu 94 İYİDERE Belediyesi 91 Köprülüköy kemer köprülerini ziyaret edebilirsiniz. 106 105 Denizgören Çaykent Yeşilköy

Belediyesi

Büy Bele

87 88 89

İslahi

Kangeldibi

Yolbaşı Belediyesi

111 Kalkandere

110

Muradiye Belediyesi

Çağlayan Şelalesi

GÜNEYSU

112

113 114 116

Belediyesi

Ambarlı

KALKANDERE Karasu Kayabaşı

Andon

117

118 Güneyce 119

Belediyesi

120 İKİZDERE

Ilıca

Demirköy

Dereköy

121

161

Madenli Köprüsü-Çayeli

ARAÇ ROTALARI

12. İyidere-İkizdere Köprüleri Rotası Rotanın başlangıç noktası olan İyidere ilçe merkezinde Sarayköy-Yalıköy Değirmen ve Sarayköy-Yalıköy Cami köprülerini gördükten sonra İyidere Vadisi’ne doğru yola koyuluyoruz. Ovit, Cimil ve Anzer bölgelerinden gelen küçük derelerin birleşerek aktığı İyidere Vadisi’ndeki köprülerin çoğu İkizdere ilçe sınırlarında kalıyor. Zamanı olanlar parkurun 4. kilometresinde sola dönerek Denizgören Köprüsü’nü fotoğraflayabilirler. 26. kilometredeki Güneyce beldesinde 3 tarihi köprü görebilirsiniz. Güneyce ve Çilar köprüleri yol kenarına konumlanır. Vancel Köprüsü’nü ziyaret edebilmek için İyidere üzerindeki yeni köprüden karşıya geçerek 500 metre ilerlemeniz gerekir. 37. kilometrede yer alan İkizdere ilçe çıkışında, solunuzda Demirkapı Köprüsü’nü göreceksiniz. İkizdere-Ovit yolunu takip ettiğinizde bu kez Dereköy Köprüsü karşınıza çıkacak. Rotanın bundan sonraki bölümü Anzer sapağından sağa ayrılarak Çifteköprü ve Diktaş köprülerinin bulunduğu Anzer Vadisi’ne yöneliyor. Parkur toplam 63 kilometredir. Güzergahın Çifteköprü’den sonraki bölümü, kış aylarında yoğun kar nedeniyle kapalı oluyor. İsteyenler rotayı Anzer Yaylası’na kadar uzatabilirler.

Demirkapı (Papes) Köprüsü-İkizdere

162

ÇAYEL

Gündoğdu Belediyesi

Veliköy

107

108 109

İyidere Belediyesi

Saray

Derepazarı Belediyesi

Rize Belediyesi

DEREPAZARI

MERKEZ

İYİDERE

105

Büyükköy Belediyesi Derecik Güneysu Belediyesi

Köprülüköy

İslahiye Denizgören

Çaykent Belediyesi

Yeşilköy Kangeldibi

Yolbaşı Belediyesi

Muradiye Belediyesi

GÜNEYSU Kalkandere Belediyesi

Ambarlı

KALKANDERE

115

Karasu

Kayabaşı Handüzü Andon

117 118 119

Çağrankaya Yaylası

Güneyce Belediyesi

120 İKİZDERE

Demirköy

Dereköy

121

Çifteköprü

122 123 Anzer

163

Ilıca

Goboş (Ortanköy) Köprüsü-Çamlıhemşin

164

165

YÜRÜYÜŞ ROTALARI RİZE TARİHİ TAŞ KEMER KÖPRÜLERİ YÜRÜYÜŞ ROTALARI 1. Kulaber Köprüsü-Aşağıdurak-Kirazlık Köyü-Yanivat Köprüsü-Bayırcık (3 km) Aşağıdurak Kulaber Köprüsü ile Bayırcık Yanivat Köprüsü arasındaki bu rotanın ilk etabı Kirazlık köyüne kadar toprak yolu içeren biraz yorucu bir yokuştur. Yerleşim çıkışından sonra Yanivat Köprüsü’ne dek inişi, son bölümdeyse çay bahçeleri arasında döne kıvrıla Bayırcık köyüne ulaşan rampa çıkışını gerçekleştireceksiniz. 2. Yukarıdurak Köprüsü-Marselavat Vadisi-Badoğlu Köprüsü-Zisto Köprüsü (5 km) Yukarıdurak Köprüsü’nden başlayan rotanın ilk bölümü toprak yol, geri kalanı ise patikadır. Yukarıdurak köyü ile Marselavat mezrası arasındaki 4 kilometrelik parkurun ardından Badoğlu Köprüsü’nden geçerek Zisto kemer köprüsünde turu sonlandırıyoruz. Yürüyüş etkinliği sonrasında yakınlardaki Marselavat Şelalesi’ni fotoğraflayabilirsiniz. 3. Yukarı Çamlıca Köyü-Pisik Köprüsü-Aşağı Çamlıca Köyü Yukarı Çamlıca köyünün camisinden başlayan güzergah, orman içi bir patikadan Pisik Köprüsü’ne ulaşıyor. Köprüyü fotoğrafladıktan sonra karşıya geçerek Aşağı Çamlıca’ya kadar patikadan yürüyebilirsiniz. 4. Makrevis Köprüsü-Konaklar-Hacaloğlu Köprüsü-Ortanköy Makrevis Köprüsü’nden başlayan yürüyüş parkuru, Rize’nin turizm vitrinini süsleyen tarihi konaklara doğru uzanıyor. Konaklar Mahallesi’nde yer alan kültür mirası evleri fotoğrafladıktan sonra orman içinden uzanan patika size rehberlik edecek. Hacaloğlu Köprüsü’nü geçip 7 kilometrelik bir yürüyüşün ardından yine tarihi konakları ziyaret edebileceğiniz Ortanköy’e ulaşacaksınız. Rotanın Hacaloğlu Köprüsü’ne kadar olan bölümünün rampa olduğunu belirtelim. 5. Çinçiva Köprüsü-Bilginler-Yoğurtlu-Mollaveyis Köprüsü Başlangıç ve son bölümü asfalt olan, tarihi iki köprüyü birleştiren keyifli bir rota. Mollaveyis Köprüsü’nden başlarsanız, Çinçiva Köprüsü başlangıçlı yürüyüşe göre daha az yokuş çıkacaksınız. Ülkü köyü sonrası orman içi toprak bir yola dönüşen parkur, Bilginler Mahallesi’nde tarihi binaları çıkarıyor karşımıza. Son etabı Çinçiva Köprüsü’ne kadar inişi içeren güzergahın sonunda, Fırtına Vadisi manzaralı kahvehanede bir yorgunluk çayı içebilirsiniz. 6. Şenköy (Amukta) Köprüsü-Palovit Şelalesi (7 km) Şenköy Amukta Köprüsü’nü geçtikten hemen sonra, solda bir çeşme ve yol ayrımı 166

göreceksiniz. İşte bu yol ayrımından Palovit Şelalesi’ne uzanan yaklaşık 3,5 kilometrelik toprak yol, rotanın temelini oluşturuyor. Şelaleyi fotoğrafladıktan sonra aynı yolu geriye yürüyerek başlangıç noktasına dönebilirsiniz. 7. Şebekdüzü Köprüsü-Kale Köyü (Hisarcık) Köprüsü (5 km) Çat Vadisi’nin Şebekdüzü Köprüsü mevkisinde başlayan yürüyüş etkinliğimiz, toprak yolu izleyerek Kale KöyüHisarcık Köprüsü’ne ulaşıyor. İsteyenler Hisarcık Kalesi sapağında fazladan iki kilometre yürüyerek kaleye çıkıp Çat Vadisi’ni fotoğraflayabilirler. 8. Kale Köyü (Hisarcık) Köprüsü-Çiçekli Yayla-Çiçekli GölYıldız Gölü-Hacivanak Köprüsü-Hacivanak Yaylası (10 km) Deneyimli yürüyüşçülere önereceğimiz bu rota, Kale KöyüHisarcık Köprüsü’nden başlayarak Çiçekli Yayla üzerindeki göle kadar tatlı bir eğimle yükseliyor. Bu noktadan itibaren inişe geçen parkur, net bir patika üzerinden Hacivanak Köprüsü’nü geçerek aynı adlı yaylaya ulaşıyor. Yürüyüş aktivitesi yüksek bir rakımda gerçekleştiği için, genellikle sisli havalara sahne olan bölgede kaybolma riskinin bulunduğunu hatırlatalım. Bu nedenle yanınıza bölgeyi iyi bilen yerel bir rehber almanızda fayda var. 9. Tolikço (Küçük Kemer) Köprüsü-Tar Deresi (Bulut) Şelalesi (gidiş-dönüş 4 km) Çamlıhemşin Kaymakamlığı tarafından düzenlenen yürüyüş parkuru, güzel bir orman yolundan ilerleyerek kentin en önemli şelalelerinden birine ulaşıyor. Metrelerce yükseklikten dökülen Tar Deresi Şelalesi rotası boyunca dinlenme ve seyir terasları bulunuyor. İlkbaharda orman gülleriyle renklenen güzergah boyunca değişik bitki çeşitlerini fotoğraflayabilirsiniz. 10. Çanakçeşme Köprüsü-İyidere (2 km) İyidere ilçe merkezinden başlayan bu keyifli yürüyüş, suyun serinliği ve çay bahçelerinin yeşilliği eşliğinde dere boyunca devam ediyor. Eski bir değirmen, küçük bir şelale ve köprülere rastlayacağınız etkinliğin başlangıç noktası, ilçe merkezindeki Emniyet binasının karşısı.

167

Köprüköy (Timisvat) Köprüsü-Ardeşen

168

169

BİLGİ VE İLETİŞİM

Rize İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü

Tel : 0464 2130426 İnternet : http://kurumsal.kulturturizm.gov.tr/turkiye/rize rizekulturturizm@ttm.gov.tr www.rizemacera.com

TEŞEKKÜRLER Çayeli Bakır İşletmeleri Çaykur Genel Müdürlüğü Rize İl Özel İdaresi Doğa Koruma ve Milli Parklar 12. Bölge Müdürlüğü Rize Gençlik Spor İl Müdürlüğü Rize İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Evvelzaman Kültürevi Nevapark

170

RİZE KÖPRÜLERİ FİHRİST (ALFABETİK) KÖPRÜ ADI İLÇE Abu Yaylası (Goloduzkuri-Göktani) Köprüsü Akbucak Köyü (Hacılar) Köprüsü Akbucak Köyü (Montaş) Köprüsü Akyamaç (Tecina) Köprüsü Ambarlık Köprüsü Apivanak Köprüsü Aptioğlu Köprüsü Aslandere Köprüsü Aşağıdurak 1 (Kulaber) Köprüsü Aşağıdurak 2 (Davitoğlu) Köprüsü Aşıklar 1 Yanıkdağ Köprüsü Aşıklar 2 Abdullahhoca Köprüsü Aşıklar 3 Merkez Köprüsü Badoğlu (Kurikasta) Köprüsü Başkaya-Karemiş (Yaltkaya-Gomno) Köprüsü Başköy Köprüsü Bıldırcınköy Köprüsü Boğaziçi (Pogina) Köprüsü Buzlupınar İstoponos Köprüsü Çağlayan (Vandri) Köprüsü Çağlayan Köprüsü Çamlıhemşin Ham Köprüsü Çanakçeşme Köprüsü Çat (Çilanç) Köprüsü Çataklıhoca Köprüsü Çifteköprü (Meles) Köprüsü Çinçiva (Şenyuva) Köprüsü Çukurluhoca Köprüsü Dağdibi (Kapmes-Kaban) Köprüsü Demirciler (Tutinoğ) Köprüsü Demirkapı (Papes) Köprüsü Denizgören Köprüsü Derbent Köprüsü Derecik Hanlar Köprüsü

171

Ardeşen Pazar Pazar Hemşin Merkez İlçe Çamlıhemşin Hemşin Fındıklı Ardeşen Ardeşen Çayeli Çayeli Çayeli Çamlıhemşin Hemşin Pazar Merkez İlçe Çamlıhemşin Çayeli Kalkandere Fındıklı Çamlıhemşin İyidere Çamlıhemşin Çayeli İkizdere Çamlıhemşin Çayeli Kalkandere Hemşin İkizdere İyidere Fındıklı Çayeli

SAYFA 36 90 90 76 124 66 76 17 25 28 96 97 98 64 73 85 127 66 104 137 16 42 133 52 98 146 47 108 138 72 144 130 18 110

RİZE KÖPRÜLERİ FİHRİST (ALFABETİK) KÖPRÜ ADI

İLÇE

SAYFA

Derecik Köyü Merkez Köprüsü Dereköy (Velkü) Köprüsü Derinsu Köyü Köprüsü Diktaş (İksenit) Köprüsü Dörtyol Camidağı Köprüsü Dörtyol Çıhpır Köprüsü Erenler Merkez Köprüsü Eskiarmutluk Büyük Köprü (Kamçitona) Eskiarmutluk Küçük Köprü (Çumayida) Goboş (Ortanköy) Köprüsü Güneyce Çilar Köprüsü Güneyce Köprübaşı (Vancel) Köprüsü Güneyce Köprüsü Güneysu Betonarme Kemer Köprü Gürgen (Kangeldibi) Köprüsü Güroluk (Eski Hala-Livik Çakesli) Köprüsü Gürsu Köprüsü Hacaloğlu Köprüsü Hacı Balta Köprüsü İslahiye (Taşköprü-Kanboz) Köprüsü İslahiye Küçükdere Köprüsü Kadıköy (Örenkit) Köprüsü Kadıköy Karmateruba Köprüsü Kale (Hala) Köprüsü Kale Köyü (Hisarcık) Köprüsü Kalkandere Köprüsü Kantarlı (Cunda) Köprüsü Kaptanpaşa (Yeşiltepe) Köprüsü Karasu Askoroz Köprüsü Karasu Küçükdere Köprüsü Karayemiş-Çaybaşı (Küçük Ambarlık) Köprüsü Kavak Köprüsü Kayabaşı Köprüsü Kemerköy Köprüsü

Çayeli İkizdere Pazar İkizdere Merkez İlçe Merkez İlçe Çayeli Ardeşen Ardeşen Çamlıhemşin İkizdere İkizdere İkizdere Güneysu Güneysu Çamlıhemşin Fındıklı Çamlıhemşin Hemşin Güneysu Güneysu Çamlıhemşin Çamlıhemşin Çamlıhemşin Çamlıhemşin Kalkandere Hemşin Çayeli Merkez İlçe Merkez İlçe Merkez İlçe Çamlıhemşin Kalkandere Çayeli

109 145 91 147 121 121 99 35 35 46 143 143 142 116 115 62 19 44 71 114 114 40 41 59 55 137 75 105 126 126 123 56 139 111

172

RİZE KÖPRÜLERİ FİHRİST (ALFABETİK) KÖPRÜ ADI

İLÇE

SAYFA

Kırmızı Sırt Köprüsü Kızıltoprak (Tonik) Köprüsü Kocaköprü (Dörtgözlü) Köprüsü Koluna (Zilkale) Köprüsü Köprüköy (Timisvat) Köprüsü Köprülü Köyü Köprüsü Köşklü Değirmen Köprüsü Levent (Çoço) Köprüsü Madenli Köprüsü Makrevis (Konaklar) Köprüsü Mandere (Dülgerli-Apancene-Maşer) Köprüsü Mikron Köprüsü Mollaveyis (Ülkü) Köprüsü Muradiye Hacı Rıfat Köprüsü Muradiye Kömürcüler Köprüsü Muradiye Memetoğlu Köprüsü Muradiye Yeşildere Köprüsü Okumuş (Celayskuri-Çarkıruba) Köprüsü Ortaköy (Piç) Köprüsü Ortaköy-Nurluca (Çaneva) Köprüsü Ortayol Köprüsü Ortayol Köyü Taşköprü (Kocataş-Meleskur) Köprüsü Sarayköy-Yalıköy Cami Köprüsü Sarayköy-Yalıköy Değirmen Köprüsü Seslikaya (Ağvani) Köprüsü Sinanköy (Palivat) Köprüsü Suçatı 1 (Apso) Köprüsü Suçatı 2 (Apso) Köprüsü Suçatı 3 (Apso-Hodoloskuri) Köprüsü Şairler 1 (Marvaya) Köprüsü Şairler 2 (Taşköprü) Köprüsü Şairler 3 (Yamaç-Ehteni) Köprüsü Şairler 4 (İncesırt Köyü Çakırlı) Köprüsü Şangul (Yeniköy-Doğanay) Köprüsü

Pazar Kalkandere Pazar Çamlıhemşin Ardeşen Merkez İlçe İyidere Hemşin Çayeli Çamlıhemşin Kalkandere Çamlıhemşin Çamlıhemşin Merkez İlçe Merkez İlçe Merkez İlçe Merkez İlçe Ardeşen Hemşin Hemşin Pazar Pazar İyidere İyidere Ardeşen Ardeşen Pazar Pazar Pazar Çayeli Çayeli Çayeli Çayeli Ardeşen

86 136 80 51 22 120 131 71 104 43 138 57 50 122 122 123 122 36 74 74 86 87 133 132 23 29 82 83 84 100 102 103 103 24

173

RİZE KÖPRÜLERİ FİHRİST (ALFABETİK) KÖPRÜ ADI

İLÇE

SAYFA

Şebekdüzü Köprüsü Şendere-Tektaş (Bogina) Köprüsü Şenköy (Amukta) Köprüsü Şeytan Köprüsü Taşköprü (Büyüktaş) Köprüsü Tolikço (Küçük Kemer) Köprüsü Tunca 1 (Dudha-Dutxe) Köprüsü Tunca 2 (Dudha-Dutxe) Köprüsü Tütüncüler Köyü Köprüsü Uğrak (Çingit) Köprüsü Uzundere (Çağak) Köprüsü Veliköy Köprüsü Yanivat (Bayırcık-Kirazlık) Köprüsü Yeşilköy (Devran) Köprüsü Yukarı Çamlıca (Pisik) Köprüsü Yukarıdurak Köprüsü Yukarışimşirli Keçman Köprüsü Yukarışimşirli Regadin Köprüsü Yücehisar (Lamgo) Köprüsü Zendi (Ada Mahallesi) Köprüsü Zisto (Petevata) Köprüsü

Çamlıhemşin Pazar Çamlıhemşin Kalkandere Hemşin Çamlıhemşin Ardeşen Ardeşen Pazar Pazar Çayeli Merkez İlçe Ardeşen Güneysu Çamlıhemşin Ardeşen Çamlıhemşin Çamlıhemşin Pazar Ardeşen Çamlıhemşin

54 93 51 139 70 62 32 33 92 88 109 126 32 115 41 31 63 63 81 34 65

KAYNAKÇA 1.

Tek Kemer Gözlü Rize Köprüleri Erol Altınsapan, Anadolu Üniversitesi Yayınları-2001

Türk Taş Köprüleri (Ortaçağdan Osmanlı Devri Sonuna Kadar) Cevdet Çulpan, Türk Tarih Kurumu-2002

Rize’nin Taş-Kemer Köprüleri Prof. Dr. Orhan Terzioğlu-Rize Valiliği İl Özel İdaresi, 2008

Rize Gezi Rehberi Rize Valiliği, İl Kültür Müdürlüğü 174

NOTLAR ............................................................................. ............................................................................. ............................................................................. ............................................................................ ............................................................................ ............................................................................. ............................................................................ ............................................................................ ............................................................................ ............................................................................ ............................................................................ ............................................................................ ............................................................................ ............................................................................ ............................................................................ ............................................................................ ............................................................................. ............................................................................ ............................................................................ ............................................................................ ............................................................................. ............................................................................ ............................................................................ ............................................................................ ............................................................................. 175