August Cieszkowski postać nieznana? Z dyrektorem Muzeum Ziemiaństwa w Dobrzycy Wiesławem Kaczmarkiem rozmawia Merkuriusz Temat konferencji „August Cieszkowski. Filozof – Polityk – Prekursor edukacji rolniczej”, jaka miała miejsce pod koniec listopada w kierowanym przez pana muzeum w Dobrzycy wpisuje się w atmosferę świętowanego w naszym kraju jubileuszu 100-lecia niepodległości. Proszę powiedzieć co w tym kontekście oznacza „mieć historię”? Historia jako element samoświadomości społecznej, jest niezwykle ważna, zarówno w komunikacji jak i w odniesieniu do kreowania rozwoju. Poznając dokonania wybitnych postaci, wpisujemy do spektrum skojarzeń jakimi się posługujemy, te wartości, działania, poglądy, które w dzisiejszej ocenie historii Polski niezaprzeczalnie wpływały na rozwój świadomości, kultury, gospodarki czy samoorganizacji ówczesnych grup społecznych. Znając poglądy i działania Augusta Cieszkowskiego w zakresie np. organizacji ochronek dla ubogich dzieci, w dyskusjach nad dzisiejszymi problemami wsparcia rozwoju dzieci i młodzieży z utrudnionym dostępem do nauki – bez rozwijania poglądów tego filozofa możemy sugerować mechanizmy opieki „jakie wdrażał August Cieszkowski”. Rocznica odzyskania niepodległości przez Polskę wywołała zwiększone zainteresowanie, jakimi drogami społeczeństwo polskie dążyło do stanu, w którym po odzyskaniu niepodległości potrafiło stworzyć własne struktury funkcjonowania państwa. Przewija się wiele nazwisk polityków i przedsiębiorców, którzy włożyli wielką pracę dla tworzenia nowej Polski, ale działali również w społeczeństwie. Również były osoby, które może nie tak spektakularnie, ale utrzymywały świadomość polskości w społeczeństwie. W różnych zaborach działo się to z różnym nasileniem i różnymi metodami, niemniej takie osoby jak August Cieszkowski, Maksymilian Jackowski, bł. Edmund Bojanowski, jak i wielu innych, wymagają aby szerzej upowszechnić ich myśl społeczną i praktyczne działania na rzecz lokalnego patriotyzmu. Podczas konferencji mogliśmy wysłuchać wielu atrakcyjnych prelekcji. Która z nich była pana zdaniem najbardziej reprezentatywna? Założeniem konferencji było ukazanie, w miarę syntetycznie różnorodności w działaniach tego filozofa, a zarazem
działacza społecznego. Trudno się spierać, która z jego aktywności stanowiła bardziej wartościowy element wpływający na rolę jaką odegrał w naszej historii. Czy należałoby eksponować, że jego myśl filozoficzna stanowiąc niejako podstawy marksizmu, wpływała też znacząco na twórczość pisarską Zygmunta Krasińskiego i Cypriana tysięcy publikacji stanowiących podstawę Kamila Norwida. Cieszkowski aktywnie biblioteki muzealnej. W tym dniu dokonadziałał na rzecz powołania Uniwersytetu liśmy też aktu przekazania do biblioteki ok w Poznaniu, przez wiele lat był prezesem 3 tys. woluminów przez pana Stanisława Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Ledóchowskiego Ten znany w środowiNauk. Był posłem do parlamentu w Berli- sku kultury poeta, krytyk sztuki, ale też nie, a w 1850 roku proponowano mu tekę kolekcjoner przekazał wybrane tematyczministra finansów w rządzie pruskim, któ- nie pozycje z zakresu historii ziemiaństwa, rej nie przyjął. Cieszkowski, jako ziemia- dworów i ogrodów oraz wydawnictwa nin, interesował się wiedzą rolniczą, łącząc pamiętnikarskie. Stanowią one niezwykle swoje naukowe zainteresowania w 1870 cenny usystematyzowany zbiór wzbogazałożył Wyższą Szkołę Rolniczą w Żabiko- cając muzealną bibliotekę w wiele dzieł wie. Należy przyjąć, że te różnorodne zain- niedostępnych na rynku antykwarycznym. teresowania A. Cieszkowskiego tworzyły Można uznać zasób biblioteki naszego wspólną wartość, z której wynikały działa- Muzeum, jako jeden z bardziej wartościowych dla badań nad historią ziemiaństwa nia praktyczne. Natomiast w dzisiejszej edukacji w Polsce. Jest on dostępny dla osób prowao historii tej wybitnej postaci mówi się bar- dzących działalność naukową w tym obszadzo mało. Bardzo cenne były prezentacje rze historii. na konferencji, w jaki sposób dziś pamięta August Cieszkowski jest postacią zasłusię o Auguście Cieszkowskim w Wierzenicy – żoną dla regionu, aktywnie działał na dawnej siedzibie rodowej filozofa. Państwo rzecz utworzenia uniwersytetu, wieEwa i Włodzimierz Buczyńscy przedstawili lokrotnie był prezesem Poznańskiego cały szereg działań upamiętniających tę Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Jako organiezwykłą, a dziś mało znaną postać. Jak nizator konferencji życzyłby Pan sobie, zorganizowano w 2014 r. obchody 200- żeby zapamiętać Cieszkowskiego jako...? lecia urodzin tego wybitnego filozofa. Jak …jako postać znaną i zasłużoną wydano różne publikacje oraz druki ulotne dla regionu i kraju, cenioną w kręgach przypominające jego dokonania i niezwy- naukowców i badaczy, ważną dla rozwoju kle bogaty życiorys. światowej filozofii, ugruntowaną w spoNiewątpliwie ważnym wydarzeniem łeczeństwie, jako niezwykłą osobowość… towarzyszącym konferencji był akt orędownika społecznej odpowiedzialnoprzekazania książek Bibliotece Pałaco- ści biznesu… niestety wiedza ta nie jest wej przez pana Stanisława Ledóchow- powszechna.…” Chciałbym wspomnieć tu słowa skiego. Jak może Pan to podsumować? Hrabia August Cieszkowski był zami- Andrzeja Dudy Prezydenta RP, który pod łowanym kolekcjonerem, zgromadził pomnikiem Powstańców Wielkopolskich, ogromny księgozbiór składający się w 100. rocznicę Powstania powiedział: z wielu tysięcy woluminów obejmujący „Należy pamiętać, że wybuch Powstania m.in. prace z filozofii, matematyki, ekono- w Wielkopolsce to nie był tylko zryw emomii rolnictwa i techniki, nauk społecznych cjonalny, tu społeczeństwo było przygotoi przyrodniczych. W czasie II wojny świa- wane do tego Powstania”. I dlatego muszą towej część księgozbioru jak i zbiorów być konferencje i publikacje przypominasztuki została zniszczona, a część uległa jące te niezwykłe osobowości, które wpływały na rozwój polskiej społeczności. rozproszeniu. fot. Michał Senger, ze zbiorów W czasie konferencji w naszym Muzeum Narodowego Rolnictwa Muzeum dokonaliśmy otwarcia Biblioteki i Przemysłu Rolno-Spożywczego Naukowej im. Tadeusza Mikołajewskiego, w Szreniawie; Joanna Pankowiak który przed kilku laty był darczyńcą kilku
27
