Bijlage Scandinavie Krant van de aarde 6-2017

SCANDINAVIË bijlage | Krant van de Aarde 2017-6 | december/januari

OP BEZOEK BIJ EXPEDITIE ‘HYGGE’ DE KERSTMAN NOORWEGEN EN ‘LAGOM’ IN FINLAND HELE JAAR DOOR MEE MET DE ORKA’S

va n d e m a k e r s va n O C E A N S

“SPECTACULAIRE NATUURBEELDEN.”

«««« - HET PAROOL -

“PRACHTIGE BEELDEN OVER DE GESCHIEDENIS VAN DE EUROPESE WILDERNIS”

«««« - AD -

met de stem van

Jacques Perrin N U

O V E R A L

8793_ADV KVDA_LES SAISONS(209x290)_DEF.indd 1

V E R K R I J G B A A R

O P

D V D

E N

B L U - R A Y 20-02-17 09:37

S3

Inhoud

Jaargang 12 SCANDINAVIË

INHOUD

8 Kerstdiner in Scandinavische sferen Zalig Zweeds

12

Traditionele plant wordt hip cadeau Stylen met sterren

14

4

Expeditie Noorwegen Met de orka’s op haringjacht

6 7 8

Redeker wint met Noordzeefoto

10

Boek: Blauwe Planeet

26

Net zo leven als de Scandinaviërs Geen kunst met deze tips Scandinavisch design voor duurzame mode

16 33 Uitgelezen Biologische wijnen: puur genieten Vegan oliebollen Agenda

30 32 33 34

15 16

Zelf kaarsen maken

18

Joulipukki voelt zich thuis in de ruige Finse wildernis

21

Duurzaam shoppen in magisch Maastricht

24

Een Zweeds kerstverhaal Wolven in de kerstnacht

27

Column: Winter op Mariënwaerdt

28

Fijne feestdagen met duurzame cadeaus

Dekje voor een keukenkrukje Breipatroon uit boek Dol op Wol

S4

Natuur

Expeditie Mee met de orka’s op haringjacht

Orka’s moeten steeds noordelijker reizen om een lekker haringhapje te kunnen vangen in de wintermaanden. En Melvin Redeker en zijn vrouw Fiona van Doorn reizen dit jaar met ze mee. Op eerdere expedities brachten ze het onderwaterleven van de orka in de Noordzee met succes in beeld, nu hopen ze de haringjacht van dit zoogdier te kunnen vereeuwigen. Waarmee ze tevens heel veel informatie binnenhalen voor wetenschappers over de stand van de zaken in de zo bedreigde ocaan.

Tekst: Sjors Beukeboom en Fiona van Doorn | Beeld: Melvin Redeker

Een zwarte rugvin glijdt door het water, gevolgd door nog eentje. Op de boot klinken enthousiaste kreten. Even verderop in het water lijkt de snorkelaar maar nietig in vergelijking met die enorme rugvin.

Het is avonturier Melvin Redeker, die in zee oog in oog ligt met twee orka’s. Tenminste, dat denken ze vanaf de boot. In werkelijkheid opent er zich een hele nieuwe wereld onderwater. Zeker twintig orka’s trekken onder hem door.

Met hun eigen expeditieboot trekken Melvin Redeker en zijn vrouw Fiona van Doorn vierhonderd kilometer boven de poolcirkel om op zoek te gaan naar orka’s en walvissen. Afgelopen winter waren de twee ook al in het koude noorden. Iedere winter komen langs de kust van arctisch Noorwegen grote groepen orka’s samen. Ze volgen de roep van het voedsel. Grote scholen haring zoeken dit gebied op om te overwinteren, voordat ze in het voorjaar meer naar het zuiden trekken naar de paaigronden.

Het tweetal stuitte echter op één probleem. “Er was geen haring te bekennen”, zegt Redeker, die daardoor de haringjacht van de walvissen niet in beeld kon brengen. “We hebben wel wat groepjes orka’s kunnen vinden, maar die waren dolende.” Het lijkt erop dat het hele systeem aan het veranderen

is en dat roept vragen op, niet alleen bij Redeker.

“We hebben lokale wetenschappers gesproken, maar niemand weet wat de reden is. Komt het door opwarming van de zee door klimaatverandering?

Wordt het water minder zout door het smelten van de poolkappen? Of is de haring simpelweg op zoek naar een nieuw stekkie?”

Mysteries “Ik ga dat antwoord ook niet geven”, zo stelt Redeker realistisch. Het is één van de mysteries in onze oceanen. Zeventig procent van de aarde is zee. Daarvan is negentig procent nog niet goed in kaart gebracht, min of meer onontdekt. Daar willen Redeker en Van Doorn verandering in brengen. “We weten meer van de maan dan van onze oceanen. Er is te weinig wetenschappelijke kennis over onze oceanen en dat is bij Nederlanders niet anders” , aldus Redeker. “Met onze expedities willen we de onderwaterwereld naar de mensen brengen. Een gezonde zee is belangrijk, niet alleen voor onze planeet, maar ook voor onze maatschappij.”

Langs de Noorse kust zijn al meer dan negenhonderd verschillende orka’s geïdentificeerd. Iedere orka heeft een iets anders gevormde rugvin en daarach-

ter een witte vlek. Foto’s van de rugvin en deze zadelvlek gelden als een vingerafdruk. Iedere orka is daardoor te herkennen. Waar deze orka’s het andere deel van het jaar zijn, is onbekend en ook weten we niet waaruit hun voedsel dan bestaat.

Extra ogen Redeker en Van Doorn willen hun steentje bijdragen aan de wetenschap, als ‘citizen scientists’. Je zou ze kunnen zien als een extra paar ogen voor de orka-wetenschappers, die in hun eentje niet het hele gebied kunnen beslaan waar de orka’s op haringjacht gaan. “We delen onze foto’s, die worden gebruikt voor onderzoek naar de populatiegrootte en het verspreidingsgebied”, legt Redeker uit. Ook maken ze met hun hydrofoon geluidsopnames van de orka’s, die worden gebruikt voor onderzoek.

De zoektocht naar haring wordt een uitdaging.

Om een grotere kans op succes te hebben gaat de avonturier dit keer nog noordelijker dan afgelopen winter. “Het is een ‘educated guess’, een beredeneerd vermoeden dat de haring zich deze winter wat noordelijker zal ophouden. Niemand kan ons verzekeren dat de haring er ook echt zal zitten.”

Met zijn expeditieboot heeft Redeker een grote

Natuur

S5

Noorwegen actieradius, het zou zomaar kunnen gebeuren dat ze dagenlang de zee af speuren zonder ook maar één groep orka’s te kunnen ontdekken.

Bijzonder schouwspel Natuurlijk hoopt Redeker de haring dit keer wel te vinden. Dan zullen ze met snorkels en camera’s voorzichtig het water in glippen om de haringjacht vast te leggen. Een bijzonder schouwspel ontvouwt zich. De oudste orka’s duiken diep om een grote groep haring van de school af te splitsen en omhoog te drijven, terwijl de jongere dieren meer aan de oppervlakte wachten. Het is echt teamwork: een gecoördineerde strategie, waarbij de orka’s onderling veelvuldig communiceren met piep- en fluitgeluiden.

Daarna slaan ze de haring murw met hun staart.

Een vreetfestijn volgt, waarbij de orka’s de bewusteloze haringen één voor één verorberen. In het kielzog van de orka’s volgen de bultruggen, die handig gebruik weten te maken van het werk van hun walviscollega’s. Van de snorkelaars in het water zullen ze zich weinig aantrekken, verwacht Redeker. “Dieren onderwater zijn vaak niet schuw, eerder nieuwsgierig. Maar die orka’s zijn zo druk met hun diner dat ze ons waarschijnlijk geen blik waardig keuren.”

Bang voor de orka’s, die ook wel als killer whales bekend staan, is Redeker niet. “In de Noordzee hebben we ze ook zeehonden zien verscheuren.

Maar orka’s zijn heel intelligent, die kunnen met hun echolocatie een haring van een makreel onderscheiden. En wij zijn echt niet interessant voor ze.”

Ervaringen delen Naast hun bijdrage aan wetenschappelijk onderzoek, delen Redeker en Van Doorn de ervaringen

uit hun expedities in lezingen en gastlessen voor basisscholen. “Met mijn expedities plaats ik mezelf op de grens van de natuur. Daar signaleren we problemen, die voor andere mensen onzichtbaar blijven”, aldus Redeker. “Ik wil mensen anders naar de wereld laten kijken.”

Met hun programma In de Noordzee Kids neemt Van Doorn basisschoolkinderen in de les spreekwoordelijk mee op avontuur de Noordzee op. Daar hebben ze ontmoetingen met onder andere speelse zeehonden, dolfijnen en orka’s. Via de voedselketen belanden ze ook bij één van de grote problemen in onze oceanen: plastic soep. De boodschap? Een schone zee begint bij een schoon schoolplein.

De zoektocht naar orka’s en walvissen in de koude en donkere laatste maanden van het jaar in de Noorse zee zal ook een gevecht tegen de elementen worden. De temperatuur in het gebied ligt zo’n vijf graden onder nul, en het sneeuwt en hagelt regelmatig. Afzien dus. Bang voor het koude water, van zo’n drie graden Celsius, is hij niet. Met een goed duikpak en warme onderkleding is hij goed uitge-

rust. “Na een uur kom je soms het water uit met het idee ‘het is wel een beetje fris’. Toch bijzonder, want zonder die uitrusting hou je het nog geen vijf minuten uit.”

Al krijgt deze ervaren bergbeklimmer soms toch te maken met de limieten van zijn lijf. Vorig jaar lag hij al een tijdje in het water, toen er ineens onverwachts een grote groep grienden opdook. “Ik had zulke koude handen, dat ik niet eens meer kon voelen of ik de sluiter van mijn onderwatercamera had ingedrukt en die knop is wel een paar centimeter groot”, kijkt Redeker terug op de bijzondere ontmoeting. “Maar dit was zo fantastisch, ik kon niet anders dan in het water blijven.”

De expeditie in Arctisch Noorwegen is te volgen via de facebookpagina: MelvinRedekerExplore

S6

Natuur

Redeker wint met Noordzeefoto Met een portret van een jan-van-gent heeft Melvin Redeker de categorie dierenportretten gewonnen bij de British Wildlife Photography Awards 2017. Redeker maakte de foto tijdens een trip voor zijn stichting In de Noordzee.

De grote zeevogel kijkt je indringend aan. Het portret van de jan-van-gent maakte Redeker op de Shetland eilanden, Schotland. Duizend jan-van-genten nestelen hier op hoge rotswanden die loodrecht uit zee rijzen. Met zijn achtergrond als bergbeklimmer kon Redeker zich liggend op een klifrand installeren. Recht naar beneden kijkend had hij uitzicht op een groepje jan-van-genten. “Ik praatte tegen ze en één van hen keek omhoog, waarbij zijn ronde hoofd met die prachtige blauwe ogen mooi symmetrisch uitkwam tegen zijn witte verenkleed”, kijkt Redeker terug. Jan-van-genten die nestelen langs de Britse Noordzee-kust foerageren ook voor de Nederlandse kust.

Boek

S7

Blauwe planeet Tekst: Yvonne Koop

Dit boek, met unieke foto’s van topkwaliteit, laat je een kijkje nemen in de verborgen diepten van alle oceanen. Niets voor niets is de ondertitel: De wonderen van de onderwaterwereld. De wetenschap heeft na het grote succes van de documentatieserie The Blue Planet van 2001 niet stilgestaan en Blue Planet II is de opvolger. De BBC maakte met ultra-hd-technieken opnames onder de zeespiegel en er werd zelfs gebruikgemaakt van camera’s op de rug van orka’s. De fascinerende beelden van deze serie laten onbekende werelden met bijzondere dieren en planten zien.

De betiteling Blauwe Planeet slaat op de overheersende kleur die vanuit de ruimte is te zien als je naar onze planeet kijkt.

Die blauwe kleur maakt de Aarde zo uniek: de aanwezigheid van water, heel veel water. Op andere planeten en hun manen zit er misschien ook ergens water verstopt, maar op onze planeet bevinden zich grote hoeveelheden aan de oppervlakte. Niemand weet precies waar dat vandaan komt.

Vandaag de dag is 71 procent van het aardoppervlak bedekt met water. Van al het vrije water op Aarde zit 96,54 procent in een oceaan, waarvan 95 procent nog nooit is onderzocht.

Het is niet moeilijk te raden waarom. Er zijn vrijwel geen gebieden zo ontoegankelijk en duur om te bestuderen als oceanen. Maar deze logistieke en financiële barrières hebben de menselijke ontdekkingsdrift niet aan banden gelegd. Door inventiviteit, intensieve research en recente ontwikkelingen in mariene technologie en engineering hebben wetenschappers handvatten gekregen om de zee op ongekende wijze te onderzoeken.

Hoewel de oceanen al sinds de oudheid bestudeerd worden, kregen we pas oog voor hun impact toen er satellieten in banen om de Aarde werden gebracht en we van een afstand naar onze planeet konden kijken. Het leven op Aarde wordt door de oceanen in stand gehouden. Zij spelen een leidende rol in de hoeveelheden zuurstof en kooldioxide in de lucht die wij inademen, ze beïnvloeden ons weer en het klimaat, leveren ons drinkwater en zorgen voor een groot deel van ons voedsel. Wij hebben het aan de oceanen te danken dat we er überhaupt zijn. De oorsprong van het leven op Aarde zou best wel eens in de zee kunnen liggen.

S8

Achtergrond

Tekst: Yvonne Koop Beeld: Imagebank Sweden

Het meest trendy woord van 2017? Hygge natuurlijk, het Deense woord voor de kunst om knus en gezellig te leven, zonder veel toeters en bellen. Net als het Zweedse woord voor een leven in balans – lagom - kom je het te kust en te keur tegen. Wil je ook lagom en hygge (lang en gelukkig) leven? Krant van de Aarde sprokkelde tips bij elkaar uit de vele boeken die er inmiddels zijn gewijd aan dit onderwerp.

Het uitleggen hoe je ‘hygge’ uitspreekt, laat staan wat het precies betekent, is onbegonnen werk.

Zoals Winnie de Pooh ooit zei: “Dat is niet uit te leggen, dat voel je.” Om het echt goed te voelen, is het van belang om je heen te kijken in je huis en te bedenken of het wel beantwoord aan de hoge standaard van de Denen. Die betreft een aantal elementen die van absoluut belang zijn om je huis hyggelig te maken.

Ideaal Een van de belangrijkste dingen is het hebben van een ‘hyggekrog’: een lekker hoekje in de kamer of misschien wel in een schuurtje waar je helemaal op je gemak je eigen dingen kunt doen: een boek lezen, handwerken of beestjes snijden van hout (Emiel!). Ideaal is een open haard erbij, maar als

je die niet hebt, mogen kaarsen ook. Als het er maar veel zijn, zuinigjes één of twee waxinelichtjes aandoen volstaat niet. De Denen malen daarbij niet om hun interieur dat toch nog vaker dan hier vooral uit hout bestaat. Ach, hout genoeg, in geval van brand bouwen we de boel gewoon weer opnieuw op… Toch even afkloppen, op echt hout!

wel. Mocht je het ondanks het haardvuur en de vele kaarsen nog koud hebben, zorg dan vooral voor warme kleden, kussens en plaids overal in huis. Mag tweedehands of zelfgemaakt zijn, dat boeit verder niet zoveel. Als het allemaal maar behaaglijk en gezellig is.

Met liefde

Het lijkt nu alsof ‘hygge’ vooral een begrip is dat in de winter wordt gehanteerd. Niet is echter minder waar. ‘Hygge’ is een staat van zijn die het hele jaar voortduurt. Zo niet vanzelf, dan toch met wat eigen, extra inzet. Maak van de saaie januarimaand een filmmaand waarin je gelegitimeerd eindeloos mag binge-watchen. Of – tip! - ga naar het International Filmfestival in Rotterdam. Dat is ook altijd zo’n heerlijk evenement om naar uit te

Behalve zich omringen met hout, mag de Deen ook graag aardewerk verzamelen. Het oude servies van oma wordt gekoesterd en/of aangevuld met nog meer vintage bordjes en kopjes uit de kringloopwinkel. Mooi voor op de (antieke) tafel die wordt omringd door een allegaartje aan stoelen uit diezelfde brocante shop. Allemaal met liefde van een nieuw verfje en stofje voorzien, dat

Eigen inzet

Achtergrond

De herfst heeft weer heel andere charmes: paddenstoelen plukken en/of er een heerlijk stoofpotje mee bereiden in september, op zoek gaan naar kastanjes in oktober en een soepfestijn aanrichten in november. December tenslotte is het hygge-hoogseizoen. Het vroeg invallende duister nodigt nog meer dan anders uit om knus bij elkaar te gaan zitten en te genieten van alles wat je maar aan ‘hygge’ in je hebt. Dat hoeft overigens helemaal niet duur te zijn: samen bordspelletjes spelen, een restjes maaltijd bereiden met van alles en nog wat uit je voorraadkast en diepvries, gratis een boek lenen uit de mini-bieb op straat, een ruilpartijtje organiseren met speelgoed en/ of kleding, fikkie stoken van de spullen die je echt niet meer kunt gebruiken, noem maar op. Creativiteit is hierbij het sleutelwoord.

Goed voornemen kijken als alle feestdagen zijn geweest.

Februari is de maand om carnaval te vieren en/of op wintersport te gaan. Met een beetje geluk kunnen we in eigen land dan ook nog een keer sneeuwballen gooien en sleetje rijden. Waarna we in maart alvast weer gaan duimen voor de eerste zonnestraaltjes en plannen gaan maken voor de zomervakantie.

Charmes April breekt het buitenseizoen aan. Dat wordt geopend met de eerste barbecue van het jaar, meestal rond Pasen. In mei wil iedereen er wel weer even tussenuit, een midweekje weg. In juni wordt op de langste dag van het jaar (21 juni) met een glas zelfgemaakte vlierbloesemlimonade het startschot gegeven voor de zomer. Die vieren we met nog meer buiten zijn en in juli met een zomerse picknick, in augustus gevolgd door een overnachting onder een dan superuitbundige sterrenhemel.

Het Zweedse ‘lagom’ is iets minder uitbundig allemaal. Alhoewel de basis - het samen gezellige dingen doen, huisvlijt, het belang van natuur om je heen - hetzelfde zijn. Daar voegen de Zweden, serieus als ze zijn, nog wat duurzame tips aan toe.

Koop bewust: alleen de dingen die je echt nodig hebt en die van goede kwaliteit zijn.

Liefst zoveel mogelijk onverpakt en, als het voedsel betreft, in afgewogen hoeveelheden.

Dat zorgt meteen voor minder afval en minder voedselverspilling. Plastic is een no-go.

Gooi niets weg als het echt niet hoeft.

Verwerk organisch afval tot compost, maak van een oude sok een grappig poppenkastpopje, hergebruik de lege glazen potten (bijvoorbeeld om zelfgemaakte jam

S9

in te doen) en probeer eerst iets te (laten) repareren voor je het officieel overleden verklaart.

Spelenderwijs Koop tweedehands bij de kringloop of van particulieren. Wie wel eens in Zweden is geweest, kent vast de bekende ‘loppis’ (schuuropruimingen) die je te pas en te onpas tegenkomt. Maar waar je geweldige pareltjes kunt tegenkomen zoals een gigantische partij bollen van tot repen gescheurde oude lakens waarvan ik vervolgens een prachtig vloerkleed kon haken.

Zuinig met water en energie omspringen zou eigenlijk haast onnodig moeten zijn om te zeggen. Alhoewel het vooral voor kinderen nooit kwaad kan om zoiets vaker dan één keer te horen.

Daarover gesproken: in Scandinavische landen is het heel gebruikelijk om kinderen zomer en winter mee naar buiten te nemen voor lessen over en in de natuur. Op school leren om in bomen te klimmen en met zakmessen om te gaan, is daar heel gebruikelijk. Spelenderwijs krijgen de kinderen zo de liefde voor de natuur met de paplepel ingegoten en ook het besef dat we dankbaar moeten zijn voor alles wat de Aarde ons schenkt. Geen slechte instelling en een goed voornemen om te omarmen voor 2018!

S10

Mode

SCANDINAVISCH DESIGN

voor duurzame mode Scandinavisch design staat bekend als licht, modern en minimalistisch. Dat geldt ook voor de duurzame mode uit het hoge Noorden. Ontdek wat Scandinavisch duurzaam design voor je garderobe in petto heeft.

Tekst: Lynsey Dubbeld

Foto: Gudrunsjoden

Hay, Ittala, Marimekko. Scandinavisch design is wereldwijd in de mode. Ook als het gaat om schone en eerlijke kleding zijn er volop redenen om blij te worden van Scandinavische ontwerpers.

Kinderkleding, sportswear, jeans, klassieke overhemden of innovatieve snufjes … er komen opvallend veel duurzame collecties uit het hoge Noorden. De initiatieven om in de gaten te houden.

Slimme oplossingen voor ouders Al jarenlang is er in de wereld van kinderkleding veel aandacht voor duurzame productie. Gifvrije stoffen zoals biokatoen en bamboe krijgen steeds vaker een hoofdrol in kindercollecties. Bijvoorbeeld bij H&M, Polarn O. Pyret en Duns Sweden.

Daarnaast bedenken labels met duurzaamheid in

het DNA slimme oplossingen voor ouders die graag verantwoord shoppen. Zo is de gehele collectie van het Deense label Katvig gemaakt van biologische, gerecyclede en biologisch afbreekbare materialen.

En bij het Deense AlbaBaby zijn mouwen en broekspijpen standaard oprolbaar, zodat een kledingstuk met een kind kan meegroeien.

Hondjes en hun bazen Hondenliefhebbers met een hart voor duurzame mode kunnen terecht bij Gudrun Sjödén, het mode- en interieurlabel dat al 35 jaar lang Zweeds design met een groen hart levert. Dit jaar brachten oprichtster Gudrun en haar team namelijk een speciale collectie voor vrouwen én hun honden op de markt.

Gudrun presenteerde ook met trots een primeur:

Foto: Gudrunsjoden

Foto: Swedish Eco

Mode ’s werelds eerste winterjas met gerecyclede dons. Voor een extra warm gevoel: sinds 2006 ondersteunt het merk jaarlijks een goed doel door een deel van de winst te doneren aan organisaties die zich inzetten voor een eerlijke wereld. Onder andere het Museum of International Folk Art in Santa Fe en Artsen Zonder Grenzen ontvingen al donaties.

Sporten in mooie mode Sportkleding is tegenwoordig niet alleen functioneel maar ook modieus. Scandinavisch design duikt dan ook steeds vaker op in duurzame fitness-, yoga- en outdoorcollecties. Neem Casall, een Zweeds designer sportswear label dat zich inzet voor eerlijke producten.

Het gros van de textielfabrieken die produceren voor Casall staat bovendien in Europa, wat de milieubelasting van het transport en de distributie van de collecties ook nog eens vermindert. Daarnaast maakt Casall gebruik van duurzame materialen zoals bio polyamide (dat wordt gemaakt van olie uit de castorboom) en gerecycled polyester (waarvoor afgedankte visnetten die op de zeebodem zijn achtergebleven worden opgedoken en hergebruikt).

Ook bijzonder: het Zweedse sportmerk Röhnisch werkt samen met Hand in Hand, een organisatie die zich inzet voor een wereld zonder armoede en kinderarbeid.

Hand in Hand helpt vrouwen in dorpen in India met microkredieten om een eigen inkomen te verdienen zodat hun kinderen naar school kunnen en niet hoeven te werken. Röhnisch doet trouwens nog meer goeds voor vrouwen: het label steunt Pink Ribbon en produceert bh’s die geschikt zijn voor vrouwen met een borstprothese.

Foto: Nudie Jeans

Droge jeans Denim staat niet bepaald bekend als duurzaam. De klassieke jeans is namelijk gemaakt van katoen en wordt intensief geverfd. Daar komen veel verf, gif en water bij kijken. Duurzame merken zoals MudJeans, Kings of Indigo en Kuyichi maken werk van groene en eerlijke productiemethoden.

Het Zweedse Nudie Jeans is koploper in de groene jeans trend. Het label behoort volgens Rankabrand tot een van de meest duurzame denimmerken ter wereld. De collecties zijn gemaakt van honderd procent biologisch katoen. Nudie Jeans is aangesloten bij Fair Wear Foundation, wat betekent dat de werkomstandigheden in de productiefabrieken nauwlettend in de gaten worden gehouden. Bovendien stimuleert het merk recycling: je kunt kapotte jeans gratis (laten) repareren en oude spijkerbroeken inleveren voor hergebruik.

Foto: Röhnisch

Een opmerkelijk initiatief van Nudie Jeans is de zogenoemde dry denim. In de eerste Nederlandse winkel van Nudie Jeans, die onlangs werd geopend in de Negen Straatjes in Amsterdam, is een speciale afdeling ingericht voor deze jeans, die zijn gedoopt in indigo en vervolgens niet bewerkt, gewassen of geschuurd. Op die manier krijg je een orginal jeans in handen die je zelf een unieke worn look geeft. Dat werkt volgens Nudie Jeans trouwens het beste als je de jeans de eerste zes maanden helemaal niet wast…

Frisse overhemden Sportieve sneakers, comfortabele boxershorts, een stijlvol overhemd, een klassiek zwart jurkje. Het zijn basisstukken die in iedere garderobe een plek verdienen. Met dank aan Scandinavische designers zijn basics ook in duurzame edities te vinden.

S11

Neem Swedish Eco, een label uit Gotenburg dat Scandinavisch design combineert met biologisch textiel. Het merk heeft als missie om stijlvol, modieus ondergoed van de hoogste kwaliteit biologisch katoen te maken.

Voor dames én heren.

Overhemden van wel heel bijzondere makelij zijn verkrijgbaar bij Labfresh, een initiatief van de Nederlandse Lotte Vink en Deense Kasper Brandi Petersen. De collecties combineren een slow fashion filosofie met Deens minimalisme en innovatieve technologie. Het resultaat zijn klassieke overhemden, casual shirts en accessoires zoals stropdassen die zijn gemaakt van biologisch katoen die vlek- en geurafstotend is. De unieke INDUO® technologie die in de stoffen is verwerkt zorgt er namelijk voor dat vloeistoffen en bacteriën er niet in doordringen.

Daardoor kan je vrijwel elke substantie - tot aan een glas rode wijn toe - moeiteloos van de stof verwijderen. De duurzaamheid van Labfresh zit niet alleen in het stevige materiaal en de tijdloze ontwerpen maar óók in de productie, die plaatsvindt in eerlijke fabrieken in Europa.

NICE

In Scandinavië staat duurzame mode niet alleen op de agenda van merken en ontwerpers. Vanuit het Nordic Initiative Clean & Ethical (kortweg NICE) werken vijf mode-organisaties in Noorwegen, Zweden, Finland, Denemarken en IJsland samen om ontwerpers en textielleveranciers te helpen milieuvriendelijk en eerlijk te produceren. Op de website Nicefashion.org zijn praktische tools te vinden waarmee modebedrijven bijvoorbeeld de milieu-impact van verschillende textielsoorten kunnen berekenen, de chemische samenstelling van materialen kunnen checken en de betekenis van allerlei eco-keurmerken kunnen inzien. In een speciale gids voor consumenten is alles te lezen over zaken zoals milieuvriendelijke stoffen, recycling en slow fashion.

O ja, en kun je geen genoeg krijgen van Marimekko in je interieur: de unieke, veelkleurige designs zijn ook te vinden op kleding en accessoires van het Finse merk.

Het kan ook zonder bont

In de ijskoude Scandinavische winters geeft bontkleding aangename warmte. Toch is er wereldwijd een toenemende belangstelling voor furfree fashion. Zo maakte online retailer Net-a-porter.com dit jaar bekend geen bont meer te verkopen. En Gucci-topman Marco Bizzarri heeft aangekondigd dat het modehuis vanaf 2018 geen bont meer in de collecties zal verwerken. Daarvoor sluit Gucci zich aan bij de Fur Free Alliance, een internationale groep van veertig organisaties die werken aan diervriendelijkheid in de modewereld en alternatieven voor bont.

Gucci bevindt zich in goed gezelschap, want onder andere Armani en Stella McCartney zijn al deelnemers aan de Fur Free Alliance.

Via Furfreeretailer.com kan je nagaan welke merken en winkels hebben toegezegd geen bont meer te verkopen. Je vindt er zeker ook Scandinavische labels: van Haglofs en H&M tot Filippa K. en Odd Molly.

S12

Recepten

Kerstdiner in Scandinavische sferen

Zalig Zweeds

De aantrekkingskracht van het Zweedse leven, en de Scandinavische sfeer en cultuur, is velen van ons met de paplepel ingegoten. Wie is er immers niet groot geworden met de boeken van Astrid Lindgren waarin ze zo smakelijk en beeldend vertelt over het leven als kind in Zweden. Emiel van de Hazelhoeve die in een houtschuur beeldjes snijdt als hij stout is geweest, Pippi Langkous die met een paard en een aapje alleen in villa Kakelbont woont, en Lisa uit Bolderburen die vertelt over haar leven in het piepkleine dorpje dat bestaat uit drie huizen.

Tekst: Renske de Zwart | Beeld: Imagebank Sweden/Bigstock

Het schijnt dat de boeken over Bolderburen grotendeels zijn gebaseerd op de jeugdherinneringen van de schrijfster zelf. Ze omschrijft de seizoenen, de feestdagen en hoogtepunten uit het dagelijks leven, en hoe de kinderen uit Bolderburen dat met elkaar beleven.

“Ik weet niet op welke dag ergens anders in de wereld Kerstmis begint. Hier in Bolderburen begint Kerstmis in ieder geval op de dag dat we peperkoeken bakken. Dan is het bijna net zo feestelijk als op kerstavond. Lasse en Bosse en ik krijgen elk een grote homp peperkoekdeeg, waarvan we mogen bakken wat we maar willen.”

Peperkoeken Om onze kerstdagen dus goed in te luiden beginnen ook wij met het bakken van ‘Peparkakkor’. Let op: het deeg is in een half uurtje klaar maar moet wel een nachtje in de koelkast voor het bakken.

Ingrediënten - 500 gram suiker - 3 dl stroop - 1 ei - 500 gram boter - 2 el gemberpoeder - 2 el gemalen kaneel - 2 el gemalen kruidnagel - 1 el gemalen kardemom - 3dl geklopte slagroom - 1 el baksoda (bicarbonaat) - 1,3 kg bloem

Bereiding Roer boter, suiker, ei en stroop tot een zachte, gladde massa. Meng de massa met de specerijen en vervolgens met de geklopte room. Meng bloem en bicarbonaat en roer het mengsel door het beslag.

Meng tot een los deeg.

Bestrooi met bloem en laat minstens een nacht op een

koele plaats rusten. Neem een gedeelte van het deeg en rol dit dun uit op een met bloem bestoven tafel.

Maak figuurtjes met vormpjes die in het deeg worden gedrukt of gewoon met een mes. Bak de deegfiguurtjes 5 tot 10 minuten op een temperatuur van 200°C.

Familierecepten Na de peperkoeken volgen nog mooie verhalen over sneeuwbalgevechten en kerstbomen die ze zelf in het bos gaan hakken. Wat ze precies eten op kerstavond wordt niet duidelijk, maar daarvoor grijpen we naar het “De smaak van mijn herinneringen; Een boek vol familierecepten”, van Tessa Kiros. Zij is een dochter van een Finse moeder en een Grieks-Cypriotische vader, opgegroeid in Zuid-Afrika en getrouwd met een Italiaan. Hoe internationaal kun je zijn?

“Ik herinner me nog goed hoe het was om de langverwachte kerstcadeautjes uit te pakken die onze

Recepten

Finse grootvader zo zorgvuldig had ingepakt. (…)

Finland is nog steeds een droom: een land ver weg waar de Kerstman woont die overal heen gaat op zijn slee, die vallende bergbraambossen moet zien te ontwijken en die mijn moeder passeert terwijl ze op haar schaatsen op weg is naar school.”

Gravad lax In het boek staat een zalig recept voor gravad lax met dillekomkommer. Rauwe, gemarineerde zalm. Simpel maar chique, makkelijk van tevoren klaar te maken; de ideale kerstdis.

Ingrediënten voor 8 personen - 2 zalmfilets (met vel) van elk 600 gram - 150 gram witte basterdsuiker - 100 gram grof (zee-)zout - 75 gram fijngehakte verse dille - 1 dillekomkommer - 2 komkommers - 4 el gehakte dille - 200 ml witte wijnazijn - 4 volle eetlepels witte basterdsuiker - 2 theelepels zout - beetje water Voor bij het serveren: - gehakte dille - crème fraîche - Finse (zoete) mosterd

Bereiding Meng voor de gravad lax de suiker, zout, peper en verse dille in een kom. Leg een groot stuk plasticfolie (groot genoeg om de vis in te wikkelen) op het werkblad. Leg hierop ongeveer een derde van het zojuist gemaakte mengsel. Leg de eerste filet, met het vel omlaag, op het mengsel en schep er een derde van het mengsel bovenop. Leg daar de andere zalmfilet op, met de velkant naar boven en smeer het restant van het mengsel er op. Druk een beetje aan zodat alles goed bedekt is en wikkel de folie stevig om de zalm heen. Leg dit pakket vier dagen in de koelkast, en keer het elke dag om. Leg het pakket wel in een grote kom of schaal om eventueel vocht op te vangen.

Snijd voor de dillesalade de komkommer in heel dunne plakjes- eventueel iets schuin gesneden zodat ze extra lang en mooi zijn. Hiervoor is ook een mandoline of kaasschaaf te gebruiken. Doe dit in een kom waarin een paar lagen op elkaar kunnen liggen en strooi tussen elke laag dille. Vermeng de azijn, suiker, zout en twee eetlepels water en roer tot suiker en zout opgelost zijn. Giet dit mengsel over de komkommer zodat die onder staat. Zet de komkommer voor serveren een paar uur in de koelkast.

Verwijder voor het serveren de folie van de gravad lax en schraap zoveel mogelijk van het mengsel er af.

Snijd de zalm met een groot lang mes in heel dunne plakken, horizontaal, en schik ze op een feestelijke kerstschaal. Strooi er verse dille over en geef de dillekomkommer erbij.

Serveer dit gerecht met aardappelpannekoekjes of roggebrood, en ruimschoots verse dille, crème fraîche en een lik Finse mosterd.

S13

S14

DIY Rubriek

Traditionele plant wordt hip cadeau

Stylen met sterren

Tekst: Yvonne Koop | Beeld: Stars for Europe

Nog nooit had ik zo vroeg al kerststerren in huis, vanaf oktober! De zachte zalmroze variant kon ik niet weerstaan en past wonderwel in ons interieur. De traditionele witte en rode exemplaren koop ik in december wel, voor een extra kersterig accent. Wie weet maak ik dan ook een paar van die leuke sterrenhangers erbij!

De kerstster komt van oorsprong uit Mexico. De botanische naam, Poinsettia, dankt de plant aan zijn ontdekker Joel Poinsett. Hij was het ook die aan het begin van de 19e eeuw begon met het verrassen van familie en vrienden met kerststerren. In Amerika is de sterfdag van Joel Poinsett, 12 december, zelfs uitgeroepen tot Poinsettia Day. Familie, vrienden, buren en collega’s geven elkaar op die dag een Poinsettia cadeau. Ook in Europa heeft de plant een verbindend effect op mensen en wordt Kerststerrendag steeds populairder.

Kleurrijk De meeste mensen kennen de rode of witte kerstster, maar ze zijn er ook in verrassende kleuren als zalm, limegroen, roze en paars. Het zijn overigens niet de bloemen die kleur geven, maar het schutblad. De minuscule bloempjes zitten in het hart van de bladeren. Om ze te zien, moet je wel goed kijken. Extra verrassend zijn kerststerren met een stammetje, in mini-formaat of als snijbloem. Vraag ernaar bij bloemist, tuincentrum of supermarkt.

Sterrenhanger De kerstster is dus een superleuke plant om cadeau te doen. Voor een extra touch maak je gemakkelijk een pot erbij van conservenblikken.

Met een paar gaatjes in de zijkant en een stuk touw maak je eenvoudig je eigen ‘sterrenhanger’.

Of geef een schaal cadeau met een mix van verschillende kleuren door elkaar. Ook op de eettafel staat zoiets trouwens supergezellig.

Verzorging De kerstster is een makkelijke plant die de hele winter doorbloeit. De belangrijkste tips: - Geef regelmatig water. Voelt de potgrond lichtvochtig aan, dan is dat voldoende.

- Zet de plant op een lichte plek.

- Vermijd tocht of een zeer warme plek (bijvoorbeeld pal naast de kachel of open haard).

Meer info Kerststerren zijn verkrijgbaar vanaf begin november. Kijk voor meer informatie en inspiratie op www.kerstster.info

DIY Rubriek

S15

Zelf kaarsen maken Tekst en beeld: Angela van der Veer

Ik hou van spullen met een verhaal. Spullen die iemand heeft afgedankt, weggegooid, verloren, of waar iets aan stuk is. Waar ik doorheen kan kijken. Ik wil het dan repareren, mooi maken, of gebruiken voor iets anders.

Ik vind het vooral leuk om te doen, maar functionaliteit staat bij mij voorop. Meer informatie of suggesties?

Mail naar bureaupimpel@gmail.com.

Is kaarsen branden wel groen?? Dat vroeg ik me af toen ik de vraag kreeg om weer een stukje te schrijven voor deze krant. Nu zijn veel kaarsen gemaakt met paraffine, een aardolieproduct, een fossiele brandstof die langzaam aan het opraken is. Ook zit er in de meeste kaarsen stearine, dat kan bestaan uit dierlijke vetten, een no-go voor de vegetariërs en veganisten onder ons. Er zijn ook alternatieven met plantaardige vetten en er zijn kaarsen beschikbaar die van soja zijn gemaakt (die ook nog langer schijnen te branden met minder roet).

Helemaal groen ben je als je geen kaarsen brandt, maar ik blijf het zelf gezellig vinden om tijdens de wintermaanden een vlammetje in huis te hebben. Ik heb heel veel kaarsen geërfd, ook zonde om die niet te gebruiken of om ze weg te gooien. De restjes spaar ik op om er zelf weer nieuwe kaarsen van te maken.

Dat is eigenlijk heel makkelijk. Scoor een au-bain-marie pan bij de kringloopwinkel en ga aan de slag. Laat het water koken en doe het oude kaarsvet in het bovenste pannetje. Hoe kleiner de stukjes kaars, hoe sneller het vet smelt. Beetje roeren helpt. Wees voorzichtig! Kaarsvet is heet.

Ik heb dit keer rood en roze bij elkaar gedaan. En ik had nog witte restjes.

Ik besloot twee kaarsen te maken. Het is heel leuk werk en makkelijker dan ik dacht. Op Youtube vind je natuurlijk allerlei instructiefilmpjes.

Een katoenen draad fungeert als lont. Dit had ik ook nog in huis.

Ook kun je bij hobbywinkels ‘lonten’ kopen. Ik vind het zelf het leukste als ik aan de slag kan met wat ik nog in huis heb. De katoenen draad wikkel je om een houtje zodat de lont in het midden blijft hangen. Ik heb het lontje aan de onderkant aan een paperclip bevestigd voor een beetje gewicht. Dat werkte prima.

Ik goot de kaars in twee verschillende vormen, een oud windlicht (waar ook al een kaars in zat, hittebestendig dus) en een roestvrijstalen bakje dat ik nog had.

Maak de lont eventueel wat dikker als je een dikkere kaars maakt. Dan brandt de kaars beter op.

Om de bovenkant van de kaars glad te krijgen, moet je het eerste gietsel even laten afkoelen en dan een laatste restje erbij gieten.

En branden maar!

S16

Breipatroon

Dekje voor een Tekst: Turid Lindeland| Beeld: Forte Creatief

Deze krukjes doen veel mensen aan hun jonge jaren denken. Ze stonden in de jaren 70 in bijna alle keukens, omdat ze zo handig waren. Na gebruik werden ze netjes op elkaar gestapeld onder de keukentafel, in afwachting van de volgende maaltijd. Dit patroon is afkomstig uit het boek Dol op Wol; Nieuwe toepassingen voor traditionele Noorse motieven. Een fraai boek vol originele toepassingen van breiwerk, waarmee je onder meer menig oud meubelstuk weer helemaal hip maakt.

Maten: circa 40 cm hoog en circa 40 cm breed Garen: sokkengaren Hoeveelheid garen: circa 100 gram in de basiskleur, circa 50 gram in de motiefkleur Basiskleur: lichtgrijs en zwart Motiefkleur: wit Stekenverhouding: 1 motiefherhaling = 28 steken = 10 cm in tricotsteek Breinaalden: rondbreinaald 3 mm, 40 cm Zet 116 steken op met rondbreinaald 3 mm in de basiskleur en brei 2 toeren recht in de basiskleur.

Brei dan het motief volgens het diagram. Het motief wordt 4x in de breedte gebreid = 112 steken.

Begin en eindig elke toer met 2 steken in de basiskleur (= 4 steken). Langs deze knipsteken wordt het breiwerk later opengeknipt. Brei tot het werk 40 cm hoog is, dus brei 10 verticale herhalingen.

Sluit af zoals bij het diagram aangegeven staat en brei 2 toeren recht in de basiskleur. Kant af en hecht alle losse draden af.

Afwerking Stik met de naaimachine in de lengte een dubbele naad over de tweede en de vierde steek van de vier knipsteken in de basiskleur. Knip het breiwerk door tussen deze twee naden en werk de randen op de machine af met een zigzagsteek. Pers het werkstuk voorzichtig onder een vochtige doek.

Breiwerk is zeer elastisch, dus zet het eerst vast op een katoenen lap voor je het op een meubel vastmaakt. Je kunt er een oud dekbedovertrek voor gebruiken of gewoon een lap wit katoen.

Stik het breiwerk met de naaimachine vast aan de katoenen stof. Maak de hoes met een nietpistool aan het krukje vast.

Trekk til gammel krakk

Breipatroon

S17

keukenkrukje Sluit af met deze acht toeren

1 verticale herhaling

Begin hier motiefherhaling Knip het werkstuk hier door

S18

Reizen

Joulupukki voelt zich thuis

Wie het winterse kerstgevoel nog even wil vasthouden of dit in het nieuwe jaar wil herbeleven, kan daarvoor prima terecht in Scandinavië. In Zweden en Fins Lapland zijn zelfs twee heuse kerstdorpen waar de beste man regelmatig te vinden is.

Hoewel hij volgens de Finse folklore eigenlijk afkomstig is uit Korvatunturi, gelegen in het nationale park Urho Kekkonen.

Tekst: Angelique van Os | Beeld: TUI

De Finse wildernis staat synoniem voor rust, sneeuw en weidse ruige landschappen. Van december tot maart is de natuur in het hoge noorden bedenkt met meters dikke sneeuw, glinsterende ijstoppen en is er volop winterpret te beleven met husky’s en rendieren of door zelf erop uit te trekken met ski’s. De dagen zijn zeer kort, de avonden lang. Zo lang, dat in de maand januari het ‘Kaamos’-licht waarneembaar is. Deze zogenaamde poolnachten zorgen voor een sprookjesachtige sfeer met een mysterieus blauw licht. Want het is niet volledig donker. Dat komt doordat de zon in het hoge noorden nauwelijks boven de horizon uitsteekt en hierbij het indirecte licht van de zon en maan reflecteert op de sneeuw, en dat geeft een blauwe gloed.

Een goede uitvalbasis voor een dergelijke winterbeleving is het skigebied in de regio Saariselka en Inari Saariselka. Hier ligt aan de rand van het Urho Kekkonen National Park en aan de voet van de Kiilopää heuvels, het Kiilopää Fell Center.

Dit is een van de oudste wintersportplaatsen in Finland en vormt een ideale plek voor zowel rustzoekers en natuurliefhebbers, als voor actieve vakantiegangers. Tevens ligt het op de Loipen-route, die 190 kilometer langlauftracks beslaat. Bij het

skiresort zijn meerdere gebouwen te vinden waarin moderne kamers en houten traditionele cabin’s zijn ondergebracht. De cabins beschikken over een eigen sauna. Dagelijks biedt het centrum uiteenlopende activiteiten aan, zoals begeleide sneeuwschoenenen langlauf-trektochten of een mini-cursus Fins.

De Finse folklore De winterse sfeer en het Kaamos-licht worden wellicht nog sprookjesachtiger, door op zoek te gaan naar Joulupukki, zoals de Finnen de Kerstman noemen. Aangezien hij volgens de Finse legende in het hoge noorden woont, is hij hier het hele jaar te vinden. Vanaf het Kiilopää Fell Center is het ruim vier uur rijden naar Rovaniemi, de hoofdstad van Lapland (het meest noordelijke gebied van Scandinavië, wat zich uitstrekt over Noorwegen, Zweden, Finland en een klein stukje Rusland). Even buiten het stadje dat rond de poolcirkel ligt, is het populaire Santa Claus Village te vinden, waar de beste man dagelijks vele (jonge) bezoekers ontvangt – mits hij thuis is- en post doorneemt dat wereldwijd verstuurd wordt. Vooral voor de kleintjes is het sfeervolle dorp een belevenis op zich waarbij ze zelf mogen helpen. Echter moeten we volgens de Finse folklore toch weer terug

Reizen

S19

in de ruige Finse wildernis Foto: Visitfinland.com

Achtergrond Kerstman

naar Urho Kekkonen, want wanneer de drukte hem te veel wordt, trekt de Kerstman zich terug naar de wildernis, naar zijn ‘echte’ woonplaats, dat zich ergens bevindt rond de afgelegen Korvatunturi berg. Markus Rautio, radio host van een geliefd Fins kinderprogramma, ‘verklapte’ in 1927 aan zijn jeugdige luisteraars dat Joulupukki en zijn ondersteunde elfenhulpjes, zich het liefst terugtrekken rond de Korvatunturi fjell. Dat schijnt nog steeds zo te zijn. Voordat de post terechtkomt in het bedrijvige Rovaniemi, wordt het hier in alle rust gesorteerd (onder postcode 99999). De exacte locatie is natuurlijk geheim, maar wie nieuwsgierig is en die échte kerstsfeer met een oer-gevoel wil ervaren kan ernaar op zoek gaan vanaf het Kiilopää Fell Center. Het is slechts een kleine twee uur rijden.

Mocht Joulupukki niet thuis zijn, dan is er altijd nog de adembenemende Korvatunturi berg, de oorverdovende stilte en dat spierwitte landschap waardoor het lijkt alsof de wereld even stilstaat.

En wie weet kom je de Kerstman op de terugweg wel tegen op het meer van Inari, want daar schijnt hij wel eens te roeien met een bootje….

Wie in de geschiedenis van de Kerstman duikt, ontdekt in een notendop al vrij snel dat de beste man nauw verwant is aan onze eigen Sinterklaas. Sterker nog, volgens verschillende bronnen brachten Nederlandse emigranten in de negentiende eeuw deze traditie en viering over naar de Verenigde Staten. De beroemde publicatie in Harper’s Weekly (1881) van Merry Old Santa Claus gecreëerd door cartoonist Thomas Nast (1804-1902), zorgde voor de definitieve transformatie van Sint naar de mollige vriendelijke Santa Claus. Zonder mijter en staf. Coca-Cola reclametekenaar Haddon Sundblon bedacht in 1931 het beroemde imago van de nog altijd mollige, vrolijke goedzak die onlosmakelijk met het Amerikaanse drankje is verbonden. Terug naar Europa, want daar is de Kerstman te vinden onder verschillende namen en varieert het uiterlijk. Zo verwijst de Finse legende van Joulupukki naar het zogenaamde Joelfeest, een oud Germaans winterfeest dat na de Europese kerstening plaats maakte voor de Christelijke viering. In Zweden staat de beste man bekend onder de namen julbocken (jul betekent kerst en bocken geit of jultomten (Kerstkabouter).

(Bronnen: Historiek.nl en Historianet.nl)

Wie de (kerst)man in Fins Lapland wil ervaren, kan al voor € 699,- een 8-daagse reis boeken, inclusief vlucht, verblijf en ontbijt o.b.v. 2 personen op een 2-persoonskamer.

Meer info: tui.nl/wintersport

Zonder gezin ben je nergens thuis...

Help ook mee om vluchtelingen te herenigen met hun gezin vluchtelingenwerk.nl

Reportage

Foto: Hugo Thomassen

Maastricht

Magisch Maastricht moet je echt meemaken wanneer de lichtjes de stad betoveren en onvervalst schaatsplezier het middelpunt vormt van het monumentale Vrijthof. Een grote kerstmarkt, een heus Dickens-dorp en het huis van de Kerstman (met schatkamer!) zijn wonderlijke attracties voor jong en oud. Het 45 meter hoge reuzenrad geeft je een onvergetelijke blik over de stad‌

S21

S22

Reportage

Als de magie op je in is gewerkt, is er vast nog tijd over voor een paar uurtjes bewust winkelen. Vijftien adresjes voor food, fashion en fun helpen je op weg naar een heerlijk weekendje duurzaam shoppen in Maastricht.

Tekst: Leonie Kohl/Beeld: Maastricht Marketing

Bisschopsmolen Het was de eerste bakkerij van Nederland die bakte met 100% spelt en op dit moment dé plek waar je in Maastricht je brood haalt. Alles draait er om puurheid: van producten, van ingrediënten en van het proces. Je kunt de speltbroden en -vlaaien niet alleen meenemen, maar ook terplekke ervan genieten in de lunchroom vanwaar je zo naar de nog draaiende molen loopt.

Stenenbrug 3

Giensch De smalle winkel van Giensch herbergt een verrassende collectie van nieuwe én vintage kleding. De nieuwe kleding is veelal vintage-inspired, van mooie kwaliteit en er zit zelfs fairtrade kleding tussen. Ook de vintagecollectie is van hoge kwaliteit: elk stuk is zorgvuldig geselecteerd en gereinigd, helemaal klaar om in weg te lopen. Feestje in het verschiet? Dit is de plek waar je je nieuwe outfit vindt!

Achter Het Vleeshuis 19 Bellamy Gallery

Food

Eetcafé Céramique In de hippe Rechtstraat ligt het gevestigde Eetcafé Céramique. Sfeervol, verrassend en compleet, want je kunt hier eten met al je familie en vrienden, ongeacht hun voedselvoorkeuren. Je kiest namelijk uit vlees, vis, vegetarisch en zelfs vegan gerechten. Wat je ook kiest: het is allemaal met liefde bereid vanuit een duurzame filosofie.

Rechtstraat 78

Livin’ Room Deze heerlijke koffiebar annex lunchroom doet het allemaal net een beetje anders: slowkoffie, smørrebrød en sandwiches. Zo duurzaam mogelijk, daarom is bijna alles vega, vegan of verantwoord. Je zult je meteen thuis voelen in een comfortabele oorfauteuil of met z’n allen aan een hoge tafel met een perfect gezette kop koffie of een flinke mok kruidige thee.

Transparantie en duurzaamheid staan hoog in het vaandel bij Bellamy Gallery. De luxe en toch betaalbare kleding gaan lang mee, hebben een tijdloos ontwerp en de prijs is volledig transparant opgebouwd uit de kosten voor het Nederlands ontwerp, het kwaliteitsmateriaal, de Europese productie en het CO2-neutrale transport.

Perfect adresje voor al je basics.

Wycker Brugstraat 48

Heggenstraat 7

Fashion

We-ar vintage We-ar vintage heeft twee mooie winkels in Maastricht (één in de Rechtstraat en één ‘Achter het Vleeshuis’) vol goed geselecteerde vintage kleding, tassen en schoenen. Alles hangt netjes op soort en je komt de meest verrassende items tegen. Het personeel helpt je graag met zoeken naar iets van je gading of een spannende combinatie die je uit jezelf nooit had gevonden.

Rechtstraat 52 & Achter het Vleeshuis 33

Kafethéa

Mariastraat 6

Ook moet je in de Rechtstraat zijn voor al je duurzame boodschappen. Natuurwinkel Maastricht is een kleine supermarkt, midden in de stad met een bijzonder uitgebreid assortiment in bio. Ook voor een vers bio snackje uit het vuistje wip je hier even naar binnen. De medewerkers in deze winkel zijn erg kundig en betrokken, ze helpen je graag met al je vragen.

Rechtstraat 48a

Onder die duurzame outfit hoort natuurlijk ook een mooi paar kwaliteitsschoenen. Daarvoor moet je in Maastricht al sinds 1884 bij het familiebedrijf Winckers & Zoon zijn.

Hier is een goede pasvorm minstens net zo belangrijk als bewustzijn van mens en milieu. Je vindt er duurzame schoenenmerken zoals Loints of Holland en Hartjes, die gebruik maken van natuurlijke materialen zoals rubber, kurk en milieuvriendelijk gelooid leer. Het Nederlandse merk Pretty & Fair werkt zelfs met geheel plantaardige materialen (geschikt voor vegans!). Zo zet je letterlijk stappen naar een betere wereld.

Vijfharingenstraat 5

Net een beetje verstopt tussen de Kesselkade en de Muntstraat vind je Kafethea: de horecadroom van een jong stel met idealen. In deze superhippe koffiebar met bakery krijg je alles 100% plantaardig, van cappuccino tot cheesecake. Populair is de compleet vegan high tea met scones, quiches, sandwiches en meer. Dé trekpleister voor hip Maastricht.

Natuurwinkel

Winckers & Zoon

Ecolinea De stijlvolle mode van Ecolinea is op duurzame wijze en met veel aandacht vervaardigd en geselecteerd. Als echte eco-shopper kun je hier met een gerust hart losgaan.

Alle grondstoffen - de katoen, het wol en het linnen zijn van biologische oorsprong en de kleding is gemaakt in Duitsland of Europa. De prachtige winkel is sowieso een bezoekje waard, al is het vanwege de mooie collectie en het ontzettend vriendelijke personeel.

Platielstraat 10

Reportage

S23

Bij SamSam bloemenbinderij Verwen jezelf aan het eind van je weekend Maastricht met een prachtig boeket voor thuis of voor de thuisblijvers. Bloembinderij Bij SamSam is een sfeervol winkeltje in een prachtig pand aan de Hoogbrugstraat in Wyck.

De boeketten en bloemstukken zijn stuk voor stuk kunstwerkjes op zich. Het verhaal achter de bloemen is zo romantisch als ze eruitzien, want een gedeelte komt uit eigen bloemenweides.

Hoogbrugstraat 16 Vind-iets Kringloop Bij bewust funshoppen hoort ook een gezellige kringloopwinkel waar je urenlang kunt rondneuzen. Die vind je aan de rand van het prachtige Jekerkwartier. De wijde collectie aan tweedehands boeken, kleding, meubels en curiosa zal je als doorgewinterde kringloper zeker goed bevallen. Laat je uitdagen door de naam van de winkel en kom erachter wat jij hier zult vinden…

Tongersestraat 80

Elke donderdag:

de biomarkt

Al sinds 1995 is er een biologische markt in Maastricht. Steevast elke donderdag is er een mooi aanbod biologisch en vers op de Stationsstraat.

Biologische groenten uit de streek, oude fruitrassen van hoogstambomen, biologisch-dynamische kazen en de ambachtelijke tarwe-, spelt- en zelfs kamutbroden van de Belgische bakker Benoît Segonds kom je altijd tegen. Als je geluk hebt, is er één wisselende kraam met een verrassend aanbod.

Fun

WAAR Met Kerst moet er natuurlijk wel iets onder die kerstboom liggen… WAAR is dé plek waar je je groene kerstcadeaus vandaan haalt: bewuste kookboeken, fairtrade houtsnijwerk, duurzame drinkflessen en een ruime keuze aan slaafvrije chocolade. In het verrassende assortiment vind je echt voor ieder wat wils. Als je hier niet slaagt, slaag je nergens.

Wycker Brugstraat 61

De Verwondering De allereerste conceptstore van Maastricht laat winkelaars al sinds 1996 hun ogen uitkijken naar prachtige artikelen die leuk zijn om cadeau te geven, maar je liever zelf wilt houden. Je vindt er Chinese meubels, dekens van merinowol, design tassen, fairtrade shawls, lederen portefeuilles en elke week weer nieuwe spullen die met veel zorg zijn uitgezocht.

Hoogbrugstraat 21

50/50 store In de kelder van het moderne winkelcentrum Mosae Forum ligt een sociaal-maatschappelijke funshopping-parel van formaat. Bij de 50|50 store vind je nieuwe en tweedehands mode, woonaccessoires, sieraden, een lunchroom en zelfs een kapper. De prachtige, bakstenen gewelven vormen het monumentale decor voor deze superhippe conceptstore, waarvan je bijna niet gelooft dat het gerund wordt door het Leger des Heils.

Gubbelstraat 8 (kelder Mosae Forum)

Pas geopend (en helemaal hot):

The Broth Bar

Het kon ook niet op een andere plek dan in het hippe Wyck. Onlangs opende Charlotte en Tanja, twee gepassioneerde voedingsdeskundigen, de deuren van The Broth Bar. Op het menu: zelfgetrokken bottenbouillon voor ultieme weerstand en kracht, die je ook nog eens zelf kan ‘pimpen’.

Daarnaast eet je er biologische en glutenvrije ontbijt- en lunchgerechten en eigenlijk alles waar je zielsgelukkig van wordt als je - net als de dames gek bent op goed eten.

Hoogbrugstraat 43A

S24

Zweeds Kerstverhaal

Wolven in de

Het gebeurde in Zweden, in het gedeelte dat zo dicht bij de koude Noordpool ligt, dat de winter er wel driemaal zo lang duurt als hier. Het is een boze, ijzige winternacht en alles ligt onder een dikke sneeuwlaag verborgen. De dagen zijn kort en omstreeks het midden van de winter zo kort, dat het haast geen dag meer genoemd kan worden. Voor het goed en wel licht is geworden, komt de avond al weer.

Er zijn allerlei gevaren: felle vrieskou en sneeuwstormen... en wolven soms. Maar de mensen die daar in ‘t hoge Noorden wonen zijn aan al deze dingen wel gewend en ze weten niet anders of de winter hoort zo. De hoge, rotsige bergen... de grote stille dennenbossen... hoofdwegen en landweggetjes... steden en boerendorpjes... alles dik onder de sneeuw.

Dan moet je met sleden of ski’s naar school, naar de kerk, naar de stad om te winkelen of op bezoek bij familie.

Een Zweedse boer spant zijn paard voor de slee om zo’n tocht naar de stad te maken. Hij gaat inkopen doen voor Kerstmis.

Zijn vrouw staat bij hem en helpt met het inspannen van het paard. Het paardje trappelt van ongeduld; het heeft de frisse buitenlucht geroken en het hinnikt van plezier. “Waar wil je de boodschappen in doen?”, vraagt zijn vrouw. De man krabt zich eens achter de oren, terwijl hij zijn gezicht vol rimpels trekt. “Drommels, dat zou ik bijna vergeten. Goed dat je het zegt moeder. De kist van verleden jaar hebben we niet meer. Weet je wat, ik neem de regenton mee! Die gebruiken we toch voorlopig niet meer.”

Vlug springt de man op de slee en voort gaat het over de harde glinsterende weg in de richting van de stad waar de mooie winkels zijn. ‘t Paardje is niet jong meer, maar het is goed gevoed en uitgerust en het draaft over de weg dat het een lust is. Een ijzig koude wind snerpt de man langs de oren. ‘t Hindert hem niet. Hij is zo blij, dat hij overal tegen kan. Hij denkt aan het kerstfeest dat ze straks weer zullen vieren. Het roodgloeiend opstoken van de kachel. ‘t Kerstverhaal voorlezen, samen mooie kerstliederen zingen en alleen maar warme, gelukkige gezichten.

In de stad is het druk, maar met de boodschappen gaat het vlot. De boer merkt het wel dat

de mensen uit de stad lachen om die grote regenton, maar de man lacht zelf vrolijk mee.

“Ja man”, zegt hij tegen de bakker, bij wie hij het laatst komt, “ik moet er nog een heel eind mee rijden en ik moet er niet aan denken dat ik wat zou verliezen.” Ongemerkt is het al laat geworden. De boer moet haast maken om thuis te komen. “Dat bos is maar niks als het nacht is.

Maar, we halen het nog wel. Als jij je best maar doet. Vort, Bles!” ‘t Paardje trippelt uit alle macht. Het open witte sneeuwveld door, het grote stille bos in. De man heeft het gevoel dat achter hem een grote deur dichtvalt wanneer hij het bos inrijdt. Het is al donker tussen de stammen van de bomen. Kan het ergens zo geruisloos en geheimzinnig zijn als in een groot, Zweeds sneeuwbos? Het lijkt of er iets tegen je spreken wil en toch is er geen stem! Er breekt een tak door de zware sneeuw.

De sneeuw glijdt met scherp geritsel omlaag, de tak blijft omgekeerd hangen tussen de andere takken. Plotseling rilt de man op zijn slee. Hij rilt niet van de kou deze keer. Er is iets in het donkere bos, iets dat hij niet kan verklaren. Was hij maar vast thuis!

Maar wat is dat daar... een oude vrouw aan de

Zweeds Kerstverhaal

S25

kerstnacht kant van de weg? “Ho Bles! Stop! We moeten dat oude mensje oppikken. Zij wil vast ook ergens kerstfeest vieren!” Eenmaal ingestapt vertelt het vrouwtje dat ze naar haar kleindochter op weg is, die heeft een kindje gekregen... Maar geld om zich te laten rijden heeft ze niet. En ze heeft niemand anders op de hele wereld dan die ene kleindochter. Al de anderen zijn dood. “Wat een stakker,” denkt de boer. “Nou ja, ze zit nu tenminste veilig in de slee.” En vort gaat het weer. Waren ze het bos maar uit! Buiten op de vlakte is het lichter! Daar kun je, heel in de verte het dorp al zien liggen.

Plotseling komt er, boven het geluid van sneeuw en wind uit, een hoge, langgerekte toon dichterbij. Uit de diepste diepte van het bos komt die toon. Man, vrouw en paard horen hem tegelijkertijd. Ze krimpen ineen. Wat ze horen is het geluid van wolven die een achtervolging beginnen. Wolven! Een groep hongerige, bloeddorstige wolven! Opnieuw snijdt een scherp wolvengejank door de koude winterlucht. Hoor, hoor! ‘t Geluid komt dichterbij. Geen dier in de wildernis loopt zo snel als een hongerige wolf in een troep. ‘t Oude vrouwtje zucht diep en smartelijk. Ze vouwt haar magere handen, het is het enige dat ze kan doen. De boer hoort de oude vrouw zuchten. Bijna was hij haar vergeten door de spanning, maar nu weet hij het weer. Natuurlijk, dat ouwe mensje dat hij moest oppikken langs de kant van de weg! Eigenlijk is het haar schuld dat ze nu door de wolven worden overvallen. Háár schuld, dat ze tijd zijn kwijtgeraakt.

Háár schuld, dat het paard nu langzamer loopt.

Het beest is al oud en heeft nu op de terugweg een dubbele vracht. Waarom is hij ook zo dom geweest!? Waarom heeft hij al die kostbare minuten verknoeid?!” Vort Bles! Vort! Ik sla je met de zweep! Ik ransel je... Ik móet thuiskomen!”

Dáár, alweer de wolven. En weer dichterbij! Wat kan er nog gedaan worden om het leven te redden?

“De pakjes!” roept de boer tegen de oude vrouw. Zijn stem is schor van ellende. “Haal de pakjes uit de ton! Gooi ze één voor één naar de wolven. Misschien houdt het ze tegen. ‘t Kan ons redden!”

Daar gaat al een het pak, midden tussen de wolven. Die blijven staan... verdringen elkaar...

Ze ruiken de mensenlucht en scheuren woest het papier uit elkaar. Ze zetten hun sterke roofdiertanden erin, maar... ‘t Is bedrog! En verder

holt de hongerige troep... de warme lucht van mensen en een paard in de neus... Ze naderen dichter en brutaler dan zo-even. Een tweede pak vliegt uit de slee... daarna een derde... een vierde. Speelgoed, een brood, koek, kerstboomkaarsen... Ieder pakje geeft een kans op redding.

Een poosje nog klemt de oude vrouw in doodsangst haar magere handen om de teugels. Dan kan ze niet meer. De teugels glippen haar uit de handen. Ze zakt ineen op haar bank en valt flauw.

De slee met zijn vreemde last nadert het dorp... het paard rent maar door.

“Vort Bles! Vort!” Wat is dat bos eindeloos groot!

Stille, droeve bomen in eindeloze rijen. Takken die doorbuigen onder de sneeuw. Wintermist tussen de stammen. O, wat zijn vrouw en kinderen ver weg! En Bles wordt zo moe met zijn dubbele vracht. Brutaler en brutaler worden de wolven. ‘t Is net of ze merken, dat het paard moe wordt.

Hun bekken hangen open... hun ogen blikkeren... hun keel stoot hijgende geluiden uit... Het is of ze weten, dat ze het gevecht zullen winnen. Een dubbele vracht! De man moet er steeds aan denken. ‘t Hamert in zijn gloeiende kop. Een dubbele vracht... een dubbele vracht... Het is haar schuld... haar schuld. Plotseling komt er een vreemd gedachte bij hem op. Een gedachte om koud van te worden, maar toch... de gedachte laat hem niet los: Ik gooi dat wijf eraf! Laten de wolven haar opvreten! In de tijd dat ze met haar oude botten bezig zijn ben ik gered. Zij heeft niemand meer op de wereld!

Ik heb vrouw en kinderen! Ze wachten op me. Ik moet thuis kerstfeest vieren! Kerstfeest vieren?!

Jij?! Wou jij thuis kerstfeest vieren?! Als je eerst een arm oud mens hebt vermoord? “Nee, nee!”, schreeuwt de man plotseling het bos in. “Nee, nee, nee!”

In het dorp staat de moeder met haar vier kinderen midden op de weg. Bezorgd kijkt ze naar de lucht, die sneeuwstorm voorspelt.

Maar de wolven komen steeds dichterbij. En er zijn er zoveel. En de ton is leeg, tot op de bodem.

Sneller dan de wolven schieten de gedachten door het hoofd van de boer. Alle slechte gedachten zijn nu verdwenen. “Neem de teugels”, zegt hij plotseling tegen de oude vrouw. “Hier, hou stijf vast!

Bles weet de weg.” De man neemt de lege ton en slingert hem met zijn sterke armen eruit... op de weg... Dan springt hij zelf uit de slee, grijpt de ton, kruipt erin en zet de ton over zich heen. ‘t Gaat zo snel! De wolven zijn even teruggedeinsd, voor een ogenblik. Nu echter ruiken ze de warme mensenlucht binnen in de ton. Ze verdringen elkaar, ze krabbelen en snuiven en janken van de honger.

Binnen in zijn donkere gevangenis hoort de man de dieren bezig; hij ruikt hun adem door de duigen heen. In doodsangst klemt hij de wanden van de ton tegen de grond. Zijn handen bloeden ervan.

Wat hindert het! Als hij maar het leven eraf mag brengen. Laat me veilig thuiskomen, denkt hij. Laat er een wonder gebeuren!

De mannen hebben één van hun uitgeruste paarden voor de slee gespannen en zijn in vliegende vaart weggereden, het donkere bos tegemoet. Kleiner en kleiner worden ze... nu verdwijnen ze in een wolk van sneeuw. ‘t Wachten duurt lang als het gaat om dood of leven. Medelijdende buurvrouwen komen naar buiten en proberen haar te troosten. Moeder schudt haar hoofd. Niets zeggen... niets zeggen nu! Alleen maar stil zijn en wachten... en hopen op redding. En eindelijk... ja... er gebeuren nog wel wonderen! Eindelijk komt de slee weer aangereden.

Handen zwaaien. “Ho, peerd, sta!” Dan stapt de boer uit; wankelend, gewond en doodvermoeid, maar hij is er toch! Hij leeft! Gelukkig!

‘t Paard is inmiddels op hol geslagen. ‘t Loopt zoals het nog nooit gelopen heeft. Met vier benen tegelijk springt het op van de grond; de slee schudt en bonkt achter hem aan, het paard merkt het niet.

Dan tuurt ze weer in de richting van het bos, dat een donkere blauwzwarte muur lijkt. Een buurman heeft haar gewaarschuwd; er zijn wolvensporen gevonden... een paar dagen geleden... Ver weg... zeker... maar wolven zijn zo vlug en de strenge winter heeft ze hongerig en wreed gemaakt. Er is gevaar. Ze voelt het duidelijk. Ze wringt haar handen.

“Daar, daar!” Daar komt de slee. “Moeder, kijk dan, daar komt vader! Zie die oude Bles eens draven!” Maar... in plaats van een grote sterke vader zit daar een oude, gebogen vrouw in de slee. Een arm, oud stukje mens, dat nu met grote moeite de ogen opslaat en verward rondkijkt. Moeder schudt het oude vrouwtje ruw bij de arm. “Vertel op!

Wat is er met mijn man gebeurd? Mens zeg dan toch wat! Je kunt toch zeker wel praten?” Bevend en onverstaanbaar haast komen de woorden: “Je man... ginds in het bos... in de ton... de wolven... de wolven...”

Díe dag niet meer, maar de vólgende zitten ze allemaal om de kerstboom. Een paar kaarsjes steken erin: overgebleven van verleden jaar, armzalige stompjes, die nog geen half uur zullen branden. De mooie nieuwe liggen ergens in het sneeuwbos... of in een wolvenmaag. Maar... aan wolven wordt nu niet meer gedacht. Cadeautjes zijn er nu ook niet en het middagmaal was een eenvoudige stamppot.

Maar, ook al ontbreekt aan dit feest van alles, een gelukkiger kerstfeest dan dit hebben ze nog nooit gevierd!

S26

Kleurplaat

Column

S27

Nathalie barones van Verschuer runt samen met haar man het landgoed Heerlijkheid Mariënwaerdt in het Gelderse Beesd. Daar worden onder meer biologische delicatessen geproduceerd en bevinden zich een winkel en twee restaurants.

Winter op Marienwaerdt Winter? Wordt het nog winter, dat is de vraag? Al een paar jaar voorspellen de weermannen dat het echt een koude winter zal zijn en dat we wellicht een elfstedentocht krijgen. Maar niets blijkt tot nu toe minder waar. In de beginjaren van onze Kerstfair, al 16 jaar in het tweede weekend van december, hadden we het nog koud. Dan vroor het ’s nachts en konden we goed op het weiland parkeren. We hadden zelfs een paar jaar sneeuw! Nu lijkt dat ondenkbaar. We hebben te stellen met ‘warme winters’ en dat heeft zo zijn gevolgen.

Op het landgoed merken we goed dat het klimaat veranderd is. Het land is nat en de paden in het bos in de winter modderig. De vette klei klontert aan je laarzen.

Als zware rivierklei eenmaal nat is, droogt deze niet snel meer op, omdat het water niet goed weg kan.

Minder kou heeft natuurlijk wel voordelen, want onze gasrekeningen zijn gedaald. Onze feest- en vergaderlocaties zijn monumentaal en niet zo goed geïsoleerd. Stookkosten kunnen hoog oplopen in een koude winter. Ons grote huis uit 1750, was vroeger steenkoud, behalve in de kamers waar de kachel gestookt werd. Daar was het dan een soort sauna.

Tegenwoordig is dat gelukkig meer in balans.

Daar staat tegenover dat vrieskou toch eigenlijk veel fijner is dan waterkou en regen. Een echte winterse dag geeft je een gezond gevoel toch?

Al is het een ‘warme winter’, de natuur blijft je verrassen. Of het nu het knalgroen van het mosterdzaad is dat wij telen om de grond mee te bemesten of een ree dat plotseling tevoorschijn komt.

De schoonheid van de natuur blijft overweldigend, in alle seizoenen, warm of koud.

Onze Kerstfair geeft ons veel gezelligheid en een reden om alles hier op scherp te stellen. Het huis wordt opgeruimd en versierd, onze feestlocaties zijn in kerstsfeer gehuld. Overal staan kerstbomen met lichtjes. Wie weet krijgen we het zelfs nog koud deze winter. Het wordt wel weer voorspeld..

S28

Gadgets

Fijne feestdagen Tekst: Yvonne Koop | Beeld: Ben Deiman

Wie Krant van de Aarde regelmatig leest, weet dat er een column wordt gewijd aan het leven op de Heerlijkheid Marienwaerdt.

Voor de gadgetpagina waren we dit keer te gast bij Nathalie en Frans van Verschuer op dit eeuwenoude landgoed in de Betuwe.

Tegen een achtergrond van sfeervolle interieurs werden prachtige foto’s gemaakt van duurzame producten en cadeautjes. De jaarlijkse Kerstfair is al weer voorbij als deze krant verschijnt. Gelukkig is Marienwaerdt het hele jaar door geopend voor bezoekers die welkom zijn om een natuurwandeling te maken, van een pannenkoek te genieten en boodschappen te doen in de landgoedwinkel.

Ook overnachten op het terrein, in de gezellige bed & breakfast, behoort tot de mogelijkheden.

Swakop Vellies schoenen De velskoen of ‘vellie’ is de ‘moeder’ van de Clarks desert boot.

Deze schoen werd door de eerste VOC-boeren gemaakt op basis van de schoenen van de lokale Khoisan bevolking. Nathan Clark zag als dienstplichtige de Zuid-Afrikanen op velskoenen lopen. De rest is geschiedenis. Maar de originele vellies worden nog steeds gemaakt in Namibië en Zuid-Afrika.

De schoenen van Swakop Vellies uit Namibië worden met de hand gemaakt door een kleine groep van mannen en vrouwen: een paar dozijn per dag. Naast de schoenen voor mannen en vrouwen maken ze ook geweldige kinderschoenen. Een deel van de opbrengst gaat naar kinderen in Zuid-Afrika. Nog een goede reden om zo’n geweldig paar mini’s voor je mini aan te schaffen.

Prijs: op aanvraag via www.africanleathercreations.com of vanaf $95,00 via www.brothervellies.com

Een wereld vol unieke producten Van een mooi versierde theepot (zoals op de foto hierboven) tot een fraai geborduurde tas (foto links): wie een bijzonder cadeau zoekt voor welke gelegenheid dan ook, slaagt gegarandeerd bij www.discovered.us.

Op deze site ontdek je unieke producten van over de hele wereld, handgemaakt met speciale aandacht voor mens en milieu.

Bij Discovered koop je direct van de maker: jij een product met een goed verhaal, zij een beter inkomen. Speciaal voor Krant van de Aarde lezers werden een aantal bijzondere producten geselecteerd.

Ga naar www.discovered.us/kvda en ontdek de meest bijzondere en duurzame producten.

Gadgets

S29

met duurzame cadeaus Jam, jam, jam De welbekende moestuinjammetjes van Marienwaerdt zijn in een nieuw jasje gestoken. De frisse vormgeving van de potjes sluit naadloos aan op de 100 procent biologische inhoud. Nieuw is dat de jams met alleen natuurlijke fruitsuikers zijn gezoet. Het assortiment bestaat uit pure en gemengde soorten die nog steeds naar oude Mariënwaerdtse recepten worden bereid. Naast (moestuin-)jams in smaken als Kweepeer/Gember, Kersen, Vijg, Rode & Zwarte Bessen, Aardbei en Abrikoos zijn er bijzondere bloemenjams, gemaakt met heerlijke vruchten en bloemen als rozen, vlierbloesem en lavendel als basis. Ook marmelade, een soort jam waarin de schillen van citrusvruchten met het vruchtvlees worden verwerkt, is in diverse smaken te koop, door de friszure smaak een topper voor op de feestelijke ontbijttafel.

Prijs: vanaf €3,49 via www.marienwaerdt.nl

Een gezond 2018 met Royal Green Goede voornemens langer dan een week volhouden? Dat gaat vast lukken met behulp van een van de mooie producten van Royal Green. De Organic Whey Protein levert maar liefst 80% wei-eiwit en is gegarandeerd vrij van (synthetische) zoet- en smaakstoffen. Ideaal voor elk eiwitdieet, voor de opbouw van spierweefsel, voor sneller herstel na inspanning en voor gezonde spieren, immuunsysteem & gewicht controle. Creëer je eigen natuurlijke smaak door heerlijk vers fruit tijdens het blenden toe te voegen. Geniet ervan!Voor minder stress en meer energie zorgt de Multi Gold mix van vitaminen, mineralen, kruiden en paddenstoelen.

Met Ginseng voor meer energie, magnesium en vitamine C voor de vermindering van vermoeidheid en ashwagandha, rhodiola en maca voor steun bj tijdelijke stress en spanning.

Gemaakt door Moeder Natuur, vrij van synthetische ingrediënten, conserveringsmiddelen en zoet- of smaakstoffen. Geschikt voor vegetariërs en veganisten. Ervaar de kracht van de natuur! Prijs: respectievelijk €34,95 en €44,95 via www.royalgreen.eu (verkoopadressen op de site)

Ambachtelijk keramiek uit Tunesië Pottenbakken in het Tunesische Sfax is een traditioneel ambacht dat van generatie op generatie wordt doorgegeven. Elk product is volledig met de hand gemaakt en vertelt hiermee een eigen verhaal. Verkoop van dit aardewerk leidt tot een flinke uitbreiding van de werkgelegenheid. Het zelf geld kunnen verdienen geeft de mensen bovendien een gevoel van zelfrespect, wat vele families ten goede komt.

Zo’n mooi verhaal verdient toch om verder verteld te worden? vPrijs: variërend van €9,95 tot €49,95 via www.wereldwinkel.nl

S30

Boeken

Uitgelezen...

HOE JE EEN VULKAAN KUNT BLUSSEN Dit boek won onlangs de Glazen Globe, een tweejaarlijkse prijs voor het beste aardrijkskundige jeugd- of kinderboek. Volgens de jury is het een spetterende ontdekkingsreis door de krochten van het IJslandse landschap en wonderlijke cultuur. Auteur Alda Berglind Egilsdóttir – een echte IJslandse - weet een sfeer te scheppen waarbij je de dampende grond kunt ruiken, het ongedierte kunt voelen, de lokale pot kunt proeven en de op kaarten weergegeven geografie bijna in het echt kunt ervaren.

De illustraties van Wendy Panders zorgen bij alle onderwerpen voor een duidelijke, zowel inhoudelijke als humoristische, meerwaarde.

DE (NOGAL) IJZINGWEKKENDE ZOEKTOCHT VAN HERRE In dit kinderboek (8+) van Marte Jongbloed gaat Herre op zoek naar zijn vader die enkele jaren geleden verdwenen is tijdens een expeditie op de Noordpool. Een spannend, grappig en avontuurlijk boek (voor jongens en meisjes), dat kinderen ook iets leert over de Noordpool, de opwarming van de aarde en het milieu. Herres vader is namelijk niet zomaar verdwenen: tijdens zijn expeditie toonde hij aan dat het ijs op de Noordpool smelt. En dit is slecht nieuws voor de directeur van de grootste vleesfabriek, Wallis, die megastallen met kippen en koeien wil behouden en men zoveel mogelijk vlees wil laten eten om zijn schoorsteen te laten roken.

MANDELMANNS KOOKBOEK Ruim twintig jaar geleden betrokken Gustav en Marie Mandelmann een vervallen hoeve uit 1860 op het Zweedse platteland, niet ver van Malmö. Sindsdien is het stukje voor stukje omgebouwd in een groot zelfvoorzienend ecologisch paradijs zoals ze het zelf noemen.

De opbrengst van alles wat groeit en bloeit serveren ze in hun restaurant of wordt verkocht in hun winkel. De authentieke en succesvolle Zweden zijn inmiddels een nationale bekendheid geworden met een eigen serie op tv en een reeks boeken waarin ze vertellen over hun filosofie, aanpak en recepten.

MANCAVE Het maakt niet uit of het een schuur is, een hok, kelder, boothuis of tuinhuisje. Het is de enige kamer die níét is opgetrokken uit glas en roestvrij staal naar hedendaags ontwerp, de kamer waar het níét gaat over bijpassende tinten of fijnzinnige symmetrie. Het is het heiligdom van de man, de plek waar hij het voor het zeggen heeft. En of er nu in rij en gelid gereedschappen aan de muur hangen, of fietsen of gitaren, of dat er overal stapels boeken liggen: de mancave is een eigen plek die men uitsluitend op uitnodiging mag betreden. Bjørn Gabrielsen schreef een korte, amusante cultuurgeschiedenis met talloze praktische tips.

Voor een nieuw begrip van mannelijkheid.

DE ZEVEN BROERS In de ongerepte wildernis van het Finland van de negentiende eeuw leven zeven broers. Ze bevechten hun vrijheid op elkaar, op de natuur en op de maatschappij. Hun grote rechtvaardigheidsgevoel en primaire manier van reageren brengt hen meer dan eens in problemen, en de kracht van hun vuisten lost lang niet alles op. In een mix van rauwheid en romantiek, gevoeligheid en geweld toont deze klassieke en originele roman van Aleksis Kivi hun ontwikkeling tot volwassen mannen. Zijn vertelling is tegelijk een metafoor voor

Boeken

S31

De winter is een periode die zich bij uitstek leent voor lezen, lezen en nog eens lezen. Kinderboeken om samen te smullen van spannende avonturen, vuistdikke romans doorspekt met wijze levenslessen, studieboeken vol interessante theorieën of filosofische verhandelingen… ze zijn er in een paar winterse (vrije) dagen zo doorheen gejaagd. De verhalen, ideeën en goede voornemens blijven hopelijk nog tot ver in 2018 vooraan in de gedachten. Tot het weer tijd is voor een nieuwe lading (voorjaars-) boeken!

Tekst: Yvonne Koop

IK BEN ER EVEN NIET Iedereen wil minder tijd besteden aan turen naar een schermpje, maar hoe komen we ervan los? Met dit notebook heb jij alle tools in huis om je apparaten net iets vaker opzij te leggen.

Er staan praktische tips, inspirerende teksten en leuke opdrachten in om gewoon eens het nu te beleven. Met voldoende ruimte om ook zelf te schrijven en te genieten van je eigen creativiteit en ideeën. Dus plug uit, rust uit en laad weer op!

WALKING UP THE MOUNTAIN TRACK De beginregels uit Soseki’s The Three-Cornered World de favoriete roman van Glenn Gould - wijzen Benjamin, een jonge pianist, in dialoog met Zen-meester Sato, de weg naar meesterschap. In dit boek van Eric Schoones worden hun gesprekken over musiceren weerspiegeld in scènes uit het leven van legendarische musici zoals Gould, Lipatti, Celibidache, Horowitz, Rubinstein, Arrau en Menuhin, die elk vanuit een steeds wisselend perspectief de wijsheid en de betekenis van Zen voor het musiceren belichten. Met meer dan 350 citaten over muziek en Zen, en 12 interviews met o.a. Maria João Pires, Christa Ludwig, Alfred Brendel, Janine Jansen, Daniele Gatti en Hélène Grimaud, naast berichten van Joyce DiDonato en Gary Peacock, biedt dit boek een unieke blik op de geheimen van het musiceren.

EERSTE ELLUFJES SCHEURKALENDER Nog een origineel cadeau nodig de komende feestdagen? De nieuwe Ellufjes scheurkalender is een inspirerende gift. Niet alleen vanwege de gebruikte dichtvorm: het elfje ofwel een gedicht dat uit elf woorden bestaat. Maar vooral vanwege de achterliggende intentie om mensen die moeite hebben met lezen en schrijven aan te zetten tot het maken van ook zo’n creatief taalproduct. Honderden bekende en onbekende mensen uit Zuid-Limburg, en soms van ver daarbuiten, hebben hun medewerking aan deze bijzondere scheurkalender verleend. Het resultaat is een bonte mengelmoes van plaatsbeschrijvingen, emoties en ervaringen in elf woorden gegoten dat heel erg de moeite van het lezen waard is.

ZAAIKALENDER 2018 Ieder jaar geeft Uitgeverij Christofoor een nieuwe Zaaikalender uit met de aanwijzingen van Maria en Matthias Thun. Voor 2018 staan er de optimale zaaidagen in, geschikte momenten om te snoeien, te spitten of te oogsten. Voor bijenhouders worden de gunstigste dagen genoemd voor de verzorging van hun volken. De duidelijke symbolen en de uitneembare poster voor op de werkplek zijn van jaar tot jaar een stabiele hulp voor boeren, tuinders, imkers en andere buitenlui. Ook dit jaar is er weer een Nederlandse app gemaakt.

Deze schakelt automatisch over naar de tijdzone waar de gebruiker zich bevindt. Zeer de moeite waard dus!

OP ZOEK NAAR VITALE VOEDING Een kleurrijk boek over de verschillen tussen gangbare en biologisch geteelde groenten- en fruitsoorten. Met behulp van subtiele lichtmeting biofotonen-onderzoek wordt de innerlijke coherentie getoond van voedsel als product van zijn groeihistorie. Onder meer appels, planten, zaden, wortels, tomatenpuree en eidooiers zijn voor het boek op deze manier onderzocht. De consument krijgt een helder beeld van teeltmethoden en de directe invloed op de (innerlijke) kwaliteit en vitaliteit van ons voedsel. Een boek dat door zijn frisse lay-out direct uitnodigt tot meer lezen. Het boek is met natuurlijke inkten gedrukt op ecologisch papier. De organische geur, die je al bladerend tegemoet komt, nodigt alleen maar uit tot nog meer bladeren, lezen en ontdekken.

S32

Wijn

Biologische wijnen:

Puur genieten Cantina Orsogna, opgericht in 1964, is een coöperatie bestaande uit 450 partners. Het is de grootste producent van biologische en biodynamische wijnen in het midden tot zuiden van Italië. In Nederland bekend via de wijnen Lunaria en ZeroPuro. Sinds 2005 is Cantina Orsogna Demeter gecertificeerd (biodynamisch) en al meer dan dertig jaar biologisch.

Door de ligging boven zeeniveau en de specifieke ventilatie die het gebied kent, dankzij de positie tussen de Adriatische zee en Majella (Apennijnen), is het niet nodig om pesticiden en irrigatie toe te passen voor een optimale rijping van de druiven.

“Het is bijna zo alsof de natuur zelf ons heeft geleid tot biodynamische landbouw”, aldus Mr. Giuseppe Micozzi, president van Cantina Orsogna.

Hij vervolgt: “Voor ons is Demeter een manier van werken en leven in complete harmonie met de natuur, het land en de mens.”

Het belangrijkste is om te beseffen dat planten, dieren en mensen allen deel uit maken van de bevruchting, het voeden en het behouden van een gezond eco-systeem. De instrumenten die volgens Demeter-standaarden gebruikt worden zijn maanstanden, biodynamische preparaten en biodiversiteit. Een ander belangrijk element is de behoefte om wijnen te produceren die de band met hun territorium weergeven, het ‘terroir’, zonder de natuur te veranderen.

Lunaria komt van Luna wat in het Italiaans maan betekent, dit houdt verband met het kijken naar de maanstanden. De hele lijn heeft een label van ecologisch papier en inkt, dit vermindert de uitstoot van CO2 en de consumptie van energie en water. Ook toont elk label een dier om de link met de natuur weer te geven. Dit dier heeft overeenkomsten met de wijn. Bijvoorbeeld de Coste di Moro Montepulciano heeft een stier op het label omdat dit een robuust en sterk dier is, net zoals de wijn.

ZeroPuro is een zogenoemde vin naturel. Zero want er zijn geen sulfieten toegevoegd en Puro aangezien de wijn 100% uit één druivenras bestaat. Deze wijnen geven dan ook de werkelijke smaak van de druiven weer, zonder aanpassingen, en worden gemaakt door spontane fermentatie van inheemse gisten. Op de vraag aan Mr. Giuseppe Micozzi hoe deze wijnen nog zo fruitig konden blijven terwijl er geen toevoegingen gebruikt zijn, antwoordde hij als volgt: “Tijdens de productie van dit soort wijnen is het belangrijk om heel gezonde, goed gerijpte druiven te gebruiken die met de hand zijn geoogst. Tevens is het belangrijk extra op te letten op de hygiëne in de wijnkelders.

Alleen zo krijg je het beste resultaat in de fles.”

Hij vervolgt: “Wanneer je Demeter gaat werken besluit je direct om te werken aan een gezonder milieu. Door alternatieve preparaten verminder je de aanvallen op de natuur. Verder steunen wij ook het WNF met hun missie om de wolven te

beschermen. Op de ZeroPuro lijn gebruiken we speciale labels bestaand uit een mix van steenpoeder en niet-giftige hars, welke 100% recyclebaar zijn en 100% boomvrij. Ook hebben wij onlangs een heel belangrijk certificaat mogen ontvangen van de ‘Biodiversity friend’ voor de ondersteuning

van de biodiversiteit in landbouw.”

De biodynamische Lunaria en ZeroPuro wijnen zijn verkrijgbaar bij de BiologischeWijnwinkel: www.biologischewijnwinkel.nl

Recept

Vegan oliebollen Tekst en beeld: Lisette Kreischer

Benodigdheden voor ongeveer 20 tot 25 oliebollen: • 1 appel, geschild en in kleine stukjes in een beetje citroensap • 150 gram rozijnen • 1 zakje gist • 2 theelepels kaneel • 1 theelepel rietsuiker • 1 theelepel zout • 500 gram gebuild tarwemeel • 500 ml sojamelk, op kamertemperatuur • 3 eetlepels appelmoes, op kamertemperatuur • 1 eetlepel gebuild tarwemeel extra

Roer de appelstukjes en rozijnen om met een eetlepel bloem.

Meng in een kom bloem met gist, suiker, kaneel en zout. Maak een kuiltje in het midden en schenk de sojamelk en de appelmoes erin. Roer goed door met een houten lepel tot er een glad beslag ontstaat. Voeg het rozijnen/appelmengsel toe.

Dek de kom af met een schone theedoek en laat ongeveer 1 uur rijzen op een warme, tochtvrije plaats tot het mengsel is verdubbeld.

Zorg ervoor dat de frituurpan schone zonnebloemolie bevat en zet de pan aan of op het vuur. Verhit tot 175 graden. Zet schalen klaar met keukenpapier. Doop een ijsbolletjestang eerst in de hete olie. Schep een bolletje uit het beslag en laat dat in de hete olie glijden. Bak vijf oliebollen tegelijk in ongeveer vijf minuten goudbruin. Halverwege de baktijd zullen de oliebollen vanzelf keren, doen ze dat niet, help ze dan even. Schep ze met een schuimspaan uit de hete olie en laat uitlekken op het keukenpapier. Serveer ze warm met poedersuiker.

Tip: Biologische poedersuiker heeft de neiging flink te

klonteren. Voor het serveren haal ik de suiker vaak even door de keukenmachine.

Inmiddels gebruik ik ook graag poedersuiker gemaakt van rijst.

Super spul en wat minder zoet. Ik vond het bij Veganz in Duitsland.

Over Lisette Kreischer ECOFABULOUS KOKEN Lisette Kreischer (1981) is kookboekenschrijver, foodstylist en fotograaf, en ‘ecopreneur’. Op haar naam staan de boeken ‘Veggie in pumps’, ‘Ecofabulous koken in alle seizoenen’, ‘10WYS’, ‘Lisette in Luilekkerland’, ‘Wat de pot schaft’, NON*FISH*A*LI*CIOUS, ‘Plant power’ en ‘Groente uit Zee’. Tevens is zij co-founder van de inmiddels befaamde Dutch Weed Burger. Goed nieuws voor Lisette’s fans, want in het voorjaar verschijnen er maar liefst twee nieuwe boeken van haar hand. Waarvan één eigenlijk niet zo nieuw is, maar een oude klassieker. Na jaren uitverkocht te zijn geweest, verschijnt namelijk Lisette’s allereerste vegan kookboek Ecofabulous koken in een vernieuwd jasje.

In dit boek laat Lisette de lezer zien dat biologisch koken helemaal niet zo moeilijk is en dat je in een handomdraai een smakelijk gerecht van eigen bodem serveert. Voor ieder jaargetijde geeft zij een overzicht van seizoensproducten en vele (h)eerlijke recepten, afgewisseld met bijzondere gerechten voor speciale gelegenheden.

Meer info: www.lisettekreischer.com

S33

S34

Agenda

Agenda

Tekst: Yvonne Koop

Westwaarts over de Afsluitdijk De Afsluitdijk is de 32 kilometer lange dijk die Nederland beschermt tegen het water. Na 85 jaar intensief gebruik werd het tijd voor een grootschalige renovatie. Tegelijk werd ontwerper Daan Roosegaarde gevraagd van de Afsluitdijk nog meer een monument te maken dan het al is. Zijn drie nieuwe ontwerpen Lichtpoort (de nieuwe futuristische entree aan beide kanten van de dijk, bestaande uit zestig monumentale heftorens), Windvogel (een eerbetoon aan de in 2014 overleden Nederlandse astronaut Wubbo Ockels) en Glowing Nature (een interactieve en mysterieuze ervaring met

Het Spannende Noorden Om de warmste winteractiviteiten voor de komende weken te spotten, vloog Krant van de Aarde in vogelvlucht over Nederland heen en ontdekte in iedere windstreek wel iets leuks om te doen.

In Friesland gonst het natuurlijk al weer van de geruchten over een eventuele Elfstedentocht. Voor het geval die in het water valt, kan er worden aangeschoven bij de Sneker Filmwinter - iedere dinsdagavond een prachtige film – of, nog iets Noordelijker, Vlieland worden aangedaan. Daar staan de weekends van 5 en 19 januari in het teken van Het Spannende Noorden, waarbij in het Podium de beste Scandinavische thrillers en drama’s worden vertoond.

Groningen viert vrijdag 15 tot en met zondag 17 december de elfde editie van WinterWelVaart. Ruim twintig historische schepen leggen aan in het mooiste stukje binnenstad van Groningen: de kades van de Hoge, Lage en Kleine der A. Aan boord kun je je onderdompelen in het uitgebreide muziek-, theater- en kunstprogramma. Ook aan de wal is genoeg te beleven met een kunstroute, een sfeervolle wintermarkt en een speciaal kinderprogramma.

Van een heel ander kaliber is het festival Hartje Winter in Hoogeveen, Drenthe. In de periode van 15 t/m 29 december kan jong en oud genieten van prachtige (musical-)concerten, familievoorstellingen en vertellingen op de verschillende locaties. Het programma is bomvol: van Wolga Kozakken tot de Grote Top 2000 Quiz, van het Kerst Musical Concert tot Christmas Tea, van Kerst met de Kast tot Thee met een boekje, van Hans & Grietje de Musical tot De Wethouders, Ploeff de Beer en nog veel meer.

lichtgevende algen, een van de oudste micro-organismen ter wereld) zijn t/m 21 januari voor iedereen gratis te bezoeken na zonsondergang.

In Amsterdam is tot en met 21 januari al weer de zesde editie van het Light Festival te bezoeken. Kunstwerken en installaties van hedendaagse (internationale) kunstenaars, designers en architecten verlichten de binnenstad, op en rond de grachten. Van een werk in de masten van VOC-schip De Amsterdam bij het Scheepvaartmuseum tot lichtkunstwerken die boven de Herengracht gespannen worden.

Van grachten naar de kust. Zowel in Noordwijk (tot en met 14 januari een Winter Wonderland) als in Katwijk (op vrijdag 19 januari de eerste editie van het warm Winter Fest) zijn sfeervolle festivals, en zo ook in Den Haag. Zaterdag 16 december wordt de Weimarstraat helemaal versierd met kerstverlichting dat door honderden scholieren en wijkbewoners samen van afval is gemaakt. In de winkels kun je dans-, theater-, poëzie- en muziekvoorstellingen zien of aan workshops meedoen.

Rotterdam viert weer tot en met 7 januari het IJsvrij Parkfestival. In het Park bij de Euromast kan iedereen elke dag komen schaatsen, eten en drinken en in het weekend is er een programma vol muziek, dans en theater.

Agenda

S35

Zeeland en verder zuidelijk Van het programma van het magische Wonderstroom-festival in Zeeland krijg je het vanzelf warm. Drie dagen lang worden in Wonderstad Vlissingen de mooiste winterse, warme acts getoond van het seizoen: vuurshows, lichtshows, straattheater en nog veel meer.

De Brabantse grote steden pakken uit met sfeervolle witte werelden waar je met of zonder muts en wanten heerlijk kunt genieten van onvervalste winterpret. In Winterland Breda kan dat maar liefst elf dagen lang, van 20 t/m 30 december. Van de Grote Markt wordt dan een echte Winter Garden gemaakt. In Den Bosch wordt t/m 7 januari De Bossche Parade gehouden. Een ijsbaan van 600 vierkante meter en twee 40 meter lange glijbanen vormen de grootste attracties. Fijne Feestdagen Festival Eindhoven duurt ook tot en met 7 januari. Een van de hoogtepunten: de Xmas Sing-Along op 18 december. Op het plein voor de Wim van Doorne Muziekkiosk kan iedereen uit volle borst meezingen met uiteenlopende kerstnummers, modern en klassiek. Dit alles begeleid door het indrukwekkende koor 4Tune Entertainment, aangevuld met een swingende gelegenheidsband.

Geen Kerst in Limburg zonder wekenlang winterpret onder de vlag van Magisch Maastricht (zie het uitgebreide artikel hierover in deze Krant van de Aarde). Ook de grotten van Valkenburg zijn, op zijn Bourgondisch aangekleed met kraampjes vol kersteten en kerstcadeaus en kerststallen in vele soorten en maten, een feest om te zien en te beleven.

Utrecht Centraal Vanuit Maastricht ben je met de trein met een uurtje of twee weer in het midden van het land, waar Winter Utrecht de moeite waard is om te bezoeken. Een van de highlights: van 20 t/m 30 december presenteert de Stadsschouwburg ‘Beauty en het beest’, een voorstelling met Maas theater en dans, het Nederlands Kamerkoor en 40 kinderen en jongeren uit de stad. Beauty en het beest is een muzikaal theaterspektakel met dwaaldansen en elfenmuziek, over een dapper meisje en een verwende prins, met twee jaloerse zussen, grappige bediendes, spetterende goocheltrucs en een zingend bos.

Heel wat anders is Mirakels Amersfoort, waarin t/m 6 januari De Stijl van Mondriaan gepresenteerd wordt, een spannende interactieve zoektocht naar de creatieve ontwikkeling van een van ’s werelds meest eigenzinnige kunstenaars. Een ontdekkingstocht binnen de muren van de stad, waarin gebruik wordt gemaakt van spectaculaire projecties, professionele acteurs en digitale technieken.

Oostelijke sferen In het Openluchtmuseum Arnhem in Gelderland organiseert het tijdschrift Landleven op 15 en 16 december een weekend vol culinaire, creatieve en culturele belevenissen in de fijnste ambiance. Proef van de nieuwste foodtrends én ouderwets lekkere stamppotten, volg inspirerende workshops en luister naar de sfeervolle klanken van de midwinterhoornblazers. En de kinderen? Die vermaken zich op de schaatsbaan, gaan sleetje rijden en leren kastanjes poffen.

Van 18 t/m 24 december staat het Glazen Huis van Serious Request op de Grote Markt in Apeldoorn. De opbrengst is nodig voor de bestrijding van een stille ramp: familieleden die elkaar kwijt zijn geraakt door een ramp of conflict. Wereldwijd betreft het meer dan vier miljoen mensen. Vooral in conflictgebieden zoals in Nigeria en Democratische Republiek Congo, maar ook na natuurrampen zoals in Nepal, leven miljoenen kinderen noodgedwongen gescheiden van hun ouders, broers of zussen. Met de opbrengst van de actie sporen Rode Kruis-hulpverleners vermiste kinderen op, herstellen ze het contact met de ouders en brengen hen weer samen.

Last but not least: Overijssel. De oude binnenstad van Deventer wordt in het weekend van 16 en 17 december weer omgetoverd tot de stad van Charles Dickens, waarbij bezoekers zich wanen in het Engeland van de 19e eeuw. Ruim 950 personages uit de beroemde boeken van deze Engelse schrijver komen tot leven: van Scrooge tot Oliver Twist, van Mr. Pickwick tot Christmas Carol Singers, van weeskinderen tot kantoorklerken en deftige lieden. Kortom: een weekend volop theater en muziek!

GreenCoffins is leverancier van door de World Fair Trade Organization gecertificeerde FAIR TRADE milieu verantwoorde uitvaartproducten.

Peter Samson, oprichter van GreenCoffins: bijna zeven jaar geleden ben ik gestart met het importeren van Fair Trade en milieu verantwoorde graf- en crematiemanden. Ik heb mij daarbij laten inspireren door het Britse bedrijf Ecoffins, wereldwijd de enige door de WFTO geaccrediteerde fabrikant van milieuvriendelijke uitvaartmanden en kisten.

Al haar producten van buiten de EU zijn gemaakt in Fair Trade-gecertificeerde bedrijven en voor haar producten hanteert Ecoffins de hoogst mogelijke normen aangaande kwaliteit en ethische productie.

GreenCoffins is zusterorganisatie van Ecoffins en actief in Nederland, Duitsland, BelgiĂŤ en Zwitserland.

Milieu verantwoord Met haar collectie handgemaakte graf- en crematiemanden biedt GreenCoffins een Fair Trade en milieu verantwoord alternatief voor de doodskist. De gebruikte gewassen worden ecologisch verantwoord gekweekt en zijn zichzelf hernieuwend. Omdat er aan de de uitvaartmanden geen voor het milieu schadelijke stoffen worden toegevoegd (ook geen spijkers, schroeven etc) blijven ze volledig biologisch afbreekbaar. Transport gaat Wereldwijd zijn steeds meer mensen zich ervan bewust dat conform de milieu regels van de WFTO. Deze regels zorgen hun keuzen impact hebben op voor een acceptabele CO2 uitstoot waardoor Fair Trade het milieu en op de leefomstan- productie in derde wereld landen mogelijk wordt. digheden van de mensen die de gevlochten uitvaartkisten gemaakt hebben.

Getest en goedgekeurd door de LVC