Διαχείριση συγκρούσεων, συναισθηματική νοημοσύνη και πρόληψη εκφοβισμού

Conflict Management, Emotional Intelligent and Bullying Prevention από τον εγκεκριμένο φορέα Europass στα πλαίσια του πρόγραμματος Erasmus+/Δράσης ΚΑ1 ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ με τίτλο: «ΔΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ- Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ» και κωδικό αριθμό : «2017-1-EL01-KA101-035228»

ΕΠΙΜΟΡΦΟΥΜΕΝΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ/ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΥΛΙΚΟΥ : ΚΑΡΡΑΣΚΟ ΡΟΖΑΛΙΑ ΑΓΑΘΗ ΠΕΟ2 ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΑΖΙΟΥ

ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟΥ :18-08-2019 ΕΩΣ 25-08-2019.

ΤΟΠΟΣ: ΒΑΡΚΕΛΩΝΗ ΙΣΠΑΝΙΑΣ

[1]

Πίνακας περιεχομένων 1.ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ----------------------------------------------------3 2.Η ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ: ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ--4

3.ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΙΣ-----------------------------------------------------------------------------------------------5 4.ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ-----------------------------------------------------------------12 5. ΣΥΝΕΙΔΗΤΟΤΗΤΑ ----------------------------------------------------------------------------------------14

6.ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ-----------------------------------------------------------------------------15

7. ΘΕΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ-----------------------------------------------------------------------------------19

8. ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ ΖΩΗΣ--------------------------------------------------------------20

ΕΠΙΠΛΕΟΝ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-----------------------------------------------------------------------------22

[2]

1.ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ Η παρακολούθηση του προγράμματος Conflict Management, Emotional Intelligent and Bullying Prevention από τον εγκεκριμένο φορέα Europass στα πλαίσια του πρόγραμματος -Erasmus+/Δράσης ΚΑ1 ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ με τίτλο: «ΔΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ- Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ» και κωδικό αριθμό : «2017-1-EL01-KA101-035228» απέφερε θετικότατα παιδαγωγικά αποτελέσματα. Το πρόγραμμα ενίσχυσε την δυνατότητα κατανόησης της δυναμικής των ομάδων (μαθητών και συναδέλφων) σε μια σχολική κοινότητα. Μέσα από πρακτικές δραστηριότητες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν άμεσα στην σχολική πραγματικότητα (όπως η ομότιμη διαμεσολάβηση, το ημερολόγιο τάξης ) οι συμμετέχοντες αύξησαν την ικανότητά τους για πρόληψη και αντιμετώπιση των εντάσεων και συγκρούσεων. Εκπαιδεύτηκαν σε θεωρητικό και πρακτικό πλαίσιο σε καινοτόμες πρακτικές ενθάρρυνσης της ενεργού ακρόασης και της ενσυναίσθησης μεταξύ των σημερινών μαθητών και ενεργών πολιτών του αύριο. Οι συμμετέχοντες απέκτησαν επίγνωση των συναισθηματικών αναγκών και συμπεριφορών των μαθητών εν γένει και αποκόμισαν δεξιότητες για να προωθήσουν ισχυρότερες σχέσεις στην τάξη και ένα πιο θετικό κλίμα στο σχολείο – για εκπαιδευτικούς και μαθητές. Πέρα από την επιτυχή κατάρτισή των συμμετεχόντων εκπαιδευτικών σε σύγχρονες παιδαγωγικές, κοινωνιολογικές και ψυχολογικές στρατηγικές ,που μπορούν να εφαρμοστούν στην εκπαιδευτική πρακτική και να βελτιώσουν τις συναισθηματικές και εκπαιδευτικές δεξιότητες της σχολικής κοινότητας ,αξίζει να αναφέρουμε και τα ακόλουθα. Η εκπαίδευση πραγματοποιήθηκε στα Αγγλικά και οι συμμετέχοντες είχαν τη δυνατότητα να εξασκήσουν και να βελτιώσουν τις γλωσσικές τους γνώσεις, καθώς και την επαγγελματική τους ορολογία. Τέλος η συνεργασία των συμμετεχόντων εκπαιδευτικών καθώς και η οργάνωση και καθοδήγηση από τους υπεύθυνους προγράμματος υπήρξε υποδειγματική.

[3]

2.Η ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ: ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ-

Το οικο-συστημικό μοντέλο Ο Urie Bronfenbrenner ήταν από τους πρώτους θεωρητικούς που έδωσε έμφαση στην διεργασία της ανάπτυξης και τόνισε τη σημασία των οικογενειακών, οικονομικών και πολιτικών δομών στην ανάπτυξη του παιδιού. Στην κριτική του για τα μέχρι τότε μοντέλα και τον τρόπο με τον οποίο γινόταν η έρευνα της συμπεριφοράς, έγραψε χαρακτηριστικά ότι οι περισσότερες αναπτυξιακές μελέτες στηρίζονται στην «παράξενη συμπεριφορά των παιδιών, κάτω από παράξενες συνθήκες και παράξενους ενηλίκους στο πιο σύντομο δυνατό χρόνο» (Bronfenbrenner, 1979, σελ. 19), και υπερασπίστηκε την ανάγκη να εστιαστούν οι θεωρίες τόσο στους ατομικούς παράγοντες, όσο και το περιβάλλον (Bronfenbrenner, 1993). Σύμφωνα με το οικο-συστημικό(η βιο-οικολογικό) μοντέλο του (Bronfenbrenner & Morris, 2006.

Bronfenbrenner, 1993, 1979) το περιβάλλον αναλύεται σε τέσσερα ιεραρχικά καθορισμένα και πολυδιάστατα επίπεδα, τα οποία συνεχώς μεταβάλλονται. Το μικροσύστημα αναφέρεται στην αλληλεπίδραση του παιδιού με το σχολείο, την οικογένεια και άλλα άμεσα περιβάλλοντα, τα οποία μπορούν να προωθήσουν ή να αναστείλουν την ανάπτυξη του. Οι δομές που προωθούν την ανάπτυξη είναι ότι επιτρέπει τη διαχείριση του κοινωνικού και φυσικού περιβάλλοντος, όπως η ύπαρξη ήσυχων χώρων, η συμμετοχή των γονέων στις δραστηριότητες, ενώ [4]

ανασταλτικά για την ανάπτυξη θεωρούνται η χρήση βίας, οι συγκρούσεις, οι απρόβλεπτες αντιδράσεις, η έλλειψη χώρου κ.ο.κ. Τα μεσοσύστηματα είναι συνδυασμός μικροσυστημάτων και των αλληλεπιδράσεων τους στη ζωή του παιδιού. Για παράδειγμα, δεν είναι δυνατόν στην αξιολόγηση των παραμέτρων της σχολικής επίδοσης να λαμβάνεται υπόψη αποκλειστικά η συμβολή των υποστηρικτικών γονέων, αλλά οφείλουμε να εξετάζουμε και την επίδραση από μη υποστηρικτικούς δασκάλους ή φίλους. Το εξωσύστημα αποτελείται από τα περιβάλλοντα που δεν αφορούν άμεσα τη ζωή του παιδιού, αλλά την επηρεάζουν, όπως για παράδειγμα το εργασιακό περιβάλλον των γονέων, ή το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον. Τέλος, το μακροσύστημα είναι τα κυρίαρχο μοντέλο κάθε κοινωνίας που διαμορφώνει και επηρεάζει τα υπόλοιπα τρία συστήματα και περιλαμβάνει ιστορικές, κοινωνικές, πολιτισμικές και θεσμικές αναφορές, όπως οι αξίες, τα ήθη και τα έθιμα. Ο μεταμορφωτικός δάσκαλος

Το αρτικόλεξο SWOT προκύπτει από τις αγγλικές λέξεις: Strengths, Weaknesses, Opportunities, Threats (αντίστοιχα στα ελληνικά: δυνατά σημεία, αδύνατα σημεία, ευκαιρίες, απειλές). Κατά την ανάλυση SWOT μελετώνται τα δυνατά (Strengths) και αδύνατα (Weaknesses) σημεία, καθώς και οι ευκαιρίες (Opportunities) και οι απειλές (Threats) που υπάρχουν. Τα δυνατά και αδύνατα σημεία αφορούν το εσωτερικό περιβάλλον καθώς προκύπτουν από τους εσωτερικούς πόρους (π.χ. ικανότητες προσωπικού και στελεχών, ιδιότητες και χαρακτηριστικά, τεχνογνωσία, χρηματοοικονομική υγεία και ικανότητα κάθε μέλους να ανταποκριθεί στο νέο.). Αντιθέτως οι ευκαιρίες και οι απειλές αντανακλούν μεταβλητές του εξωτερικού περιβάλλοντος τις οποίες κάποιος θα πρέπει να εντοπίσει, να προσαρμοστεί σε αυτές ή ακόμα και να τις προσαρμόσει όπου κάτι τέτοιο είναι εφικτό .

3.ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΙΣ Οι συγκρούσεις είναι αναπόφευκτο φαινόμενο ως αποτέλεσμα της συνύπαρξης και της συνεργασίας ατόμων και ομάδων με διαφορετικές γνώσεις, αντιλήψεις, πεποιθήσεις και κουλτούρα. Σύμφωνα με την παραδοσιακή θεώρηση, οι συγκρούσεις έχουν αρνητικές συνέπειες και ως εκ τούτου θα πρέπει να μειώνονται, να αποφεύγονται ή να εξαλείφονται. Αντίθετα, κατά τη σύγχρονη θεώρηση, οι συγκρούσεις συνοδεύονται τόσο από αρνητικά όσο και από θετικά αποτελέσματα και θα πρέπει να [5]

συνιστούν αντικείμενο διαχείρισης, ώστε να συμβάλλουν στην προαγωγή της οργανωσιακής γνώσης, στη βελτίωση της αποτελεσματικότητας και στην αύξηση της αποδοτικότητας . Αξίζει να αναλυθεί η έννοια, η σημασία και οι μορφές των συγκρούσεων, τα κυριότερα συστήματα επίλυσης των συγκρούσεων,ο ρόλος της διαπραγμάτευσης και της διαμεσολάβησης στην επίλυση των συγκρούσεων και να δοθεί έμφαση στη σύγχρονη στρατηγική της διαχείρισης των συγκρούσεων. Ορισµός των συγκρούσεων Η σύγκρουση είναι η διαδικασία λανθασμένων αντιλήψεων ή παρεξηγήσεων.K.W.Thomas Μία ενδιάµεση θεώρηση ορίζει τη σύγκρουση ως µία διαδραστική κατάσταση, εντός της οποίας οι συµπεριφορές ή οι στόχοι ενός δρώντος είναι κατά κάποιο τρόπο ασυµβίβαστοι µε τις συµπεριφορές ή τους στόχους ενός άλλου ή άλλων δρώντων (Tedeschi et al, 1973). ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ α) η σύγκρουση περιλαµβάνει αντίθετα συµφέροντα µεταξύ ατόµων ή οµάδων ατόµων. β) αυτά τα αντίθετα συµφέροντα πρέπει να αναγνωρίζονται κατά τη σύγκρουση. γ) η σύγκρουση εµπλέκει τα “πιστεύω” της µιας πλευράς, τα οποία µαταιώνονται από την άλλη. δ) η σύγκρουση είναι µια διαδικασία, αναπτύσσεται έξω από τις υπάρχουσες σχέσεις µεταξύ των ατόµων ή των οµάδων και επηρεάζει τις προηγούµενες αλληλεπιδράσεις τους και το πλαίσιο εντός του οποίου αυτές έλαβαν χώρα. ε) οι δράσεις της µιας ή και των δύο πλευρών µαταιώνουν στην πραγµατικότητα τους στόχους της άλλης, αντίστοιχα. στ) η σύγκρουση αποτελεί έκφραση εχθρότητας, ανταγωνισμού, παρεξηγήσεων. Τύποι συγκρούσεων στο σχολείο Συγκρούσεις μαθητών εναντίον μαθητών Συγκρούσεις ομάδας μαθητών εναντίον ενός μαθητή Συγκρούσεις ενός εκπαιδευτικού και των μαθητών μιας τάξης Συγκρούσεις εκπαιδευτικού εναντίον άλλου εκπαιδευτικού Μεταξύ του διευθυντή και του συλλόγου διδασκόντων του σχολείου Συγκρούσεις εκπαιδευτικών και γονέων-κηδεμόνων Συγκρούσεις γονέων-κηδεμόνων Συγκρούσεις γονέων-κηδεμόνων με τη διεύθυνση Η σύγκρουση είναι αναπόφευκτη ……και συχνά ωφέλιμη Αποκαλύπτει- εξωτερικεύει τα προβλήματα Ανοίγει το δρόμο για αλλαγή Βοηθά τα μέλη της σχολικής κοινότητας να είναι ειλικρινή-αυθεντικά Βοηθά ν ανακαλύψουμε πλεονεκτήματα από τη διαφορετικότητα Στην κινέζικη φιλοσοφία η λέξη "ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ" μπορεί να σημαίνει είτε ¨κρίση¨ είτε ¨ευκαιρία¨ Οι συγκρούσεις αποτελούν μέρος της ζωής! Κάποιες φορές επιχειρούμε να τις αποφύγουμε αλλά δεν μπορούμε να τις εξαλείψουμε.. Σε μία περίπτωση σύγκρουσης ούτε η επίθεση , ούτε η φυγή δίνουν τη λύση . Υπάρχουν τρόποι να επικοινωνείς διαφορετικά έτσι ώστε ο καθένας μπορεί να βγει από τη σύγκρουση νικητής και μεγαλωμένος.. Αναζητώντας μία θετική λύση στη σύγκρουση και όχι βίαιη, βρίσκεται μία ισορροπία μεταξύ των δικών σου επιλογών (υπολογίζω τις ανάγκες μου) και του σεβασμού του άλλου (αναγνωρίζω τις ανάγκες του άλλου). Αυτό προϋποθέτει μία ορισμένη γνώση μηχανισμών της σύγκρουσης , δεξιότητες [6]

στο διάλογο και τη διαπραγμάτευση, τόλμη στην επικοινωνία και διάθεση αλλά και ικανότητα στο ‘σχετίζεσθαι’ . Εντούτοις μπορεί η σύγκρουση ν΄ αποτελέσει μεγάλο πρόβλημα Δημιουργεί αρνητικό περιβάλλον , φόβου, απραξίας και απάθειας, μίσους και έλλειψης εμπιστοσύνης Οι μαθητές μαθαίνουν λιγότερο, οι καθηγητές νιώθουν πίεση, οι οικογένειες ανησυχούν Ενισχύεται ένας φαύλος κύκλος με όλο και περισσότερες συγκρούσεις Αιτίες των συγκρούσεων Για τον αποτελεσµατικό χειρισµό του φαινοµένου των συγκρούσεων απαιτείται η αναγνώριση και κατανόηση των γενεσιουργών αιτιών, που τις δηµιουργούν. Κύριες πηγές συγκρούσεων είναι : 1. η ανεπάρκεια πόρων –υλικών και ανθρώπινων– στη σχολική μονάδα 2. Αλληλοεξαρτώμενες εργασίες, μεμονωμένες προσεγγίσεις 3. οι συγκρουόµενοι στόχοι. Όταν η επίτευξη ενός στόχου συνεπάγεται τη µη επίτευξη ενός άλλου, τότε οι στόχοι είναι συγκρουόµενοι. Έτσι, αναπόφευκτα δηµιουργείται σύγκρουση,αφού η δράση του ενός µέρους αποβλέπει στην πραγµάτωση των στόχων του σε βάρος του στόχου του Είναι συχνό το φαινόµενο, άτοµα και οµάδες στον ίδιο σχολείο να µην κατανοούν ότι οι στόχοι τους αποτελούν µέρος των κοινών συνολικών στόχων του και εποµένως δε µπορεί να είναι συγκρουόµενοι.

4. Προβλήματα επικοινωνίας 5. Διαφορετικές αντιλήψεις και αξίες 6. Εργασιακό περιβάλλον και έλλειψη οργάνωσης 7. Διαφορετικοί ανθρώπινοι χαρακτήρες και συμπεριφορές 8. Οργανωτικές αδυναμίες, η εφαρμογή λανθασμένων μορφών διοίκησης.

9. Ασαφείς δομές εξουσίας Παρατήρηση 10 % των συγκρούσεων οφείλονται σε διαφορές απόψεων ενώ 90 % οφείλεται σε διαφορετικό τόνο της φωνής. Ο Μάσλοου και η πυραμίδα ιεράρχησης των ανθρωπίνων αναγκών 10.ΠΡΟΚΑΤΑΛΗΨΕΙΣ ΚΑΙ ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΑ μπορεί να κρύβονται πίσω από μία σύγκρουση. Με τον όρο στερεότυπα εννοούμε βαθιά ριζωμένες και παγιωμένες πεποιθήσεις που λειτουργούν σαν ετικέτες (άλλοτε θετικές ή άλλοτε αρνητικές), σύμφωνα με τις οποίες κατηγοριοποιούμε άκριτα και αβασάνιστα τις διάφορες ομάδες ατόμων γύρω μας. Τέτοιες ετικέτες είναι, για παράδειγμα, αντιλήψεις όπως: «οι Άγγλοι είναι ψυχροί», «οι γυναίκες είναι φοβιτσιάρες», «οι άντρες είναι θαρραλέοι», «οι Γάλλοι είναι πολιτισμένοι», «οι άντρες έχουν μηχανικές ικανότητες», «οι γυναίκες μπορούν να φροντίζουν τα παιδιά καλύτερα από τους άντρες», «τα άτομα με αναπηρίες δυσκολεύονται να εκπαιδευτούν και να εργαστούν» κ.ά. Όταν ένα στερεότυπο που αφορά μια συγκεκριμένη ομάδα ατόμων οδηγεί σε αρνητική συναισθηματική φόρτιση, τότε οδηγεί στην προκατάληψη. Από την προκατάληψη απορρέουν αντιδράσεις όπως οι ακόλουθες:  Αποφυγή. Εκδηλώνεται με το να αποφεύγουμε ένα άτομο ή μια ομάδα.  Λεκτική κατάχρηση. Εκδηλώνεται με το να μιλάμε αρνητικά για μια συγκεκριμένη ομάδα ατόμων (π.χ. για τους Πόντιους)  Διάκριση. Εκδηλώνεται με υποτίμηση, με κακομεταχείριση, με χαμηλότερη αμοιβή, με αποκλεισμό από ευκαιρίες κτλ.  Βίαιη κατάχρηση. Εκδηλώνεται με σαρκασμό, με ενόχληση, με απειλές κτλ.  Εξάλειψη. Εκδηλώνεται με εχθρική συμπεριφορά όπως απομονώνοντας, διώχνοντας, σκοτώνοντας, λυντσάροντας, προβαίνοντας σε γενοκτονία ή σε εθνο-κάθαρση.

[7]

Ο Μάσλοου δημιούργησε μια κλίμακα αναγκών, που έγινε η διάσημη ως η πυραμίδα των αναγκών. Πιο συγκεκριμένα, μίλησε για τις φυσιολογικές ανάγκες, τις ανάγκες ασφάλειας, τις ανάγκες κοινωνικής αποδοχής, αυτοεκτίμησης και αυτογνωσίας.

Τρόποι διαχείρισης των συγκρούσεων Το μοντέλο Thomas-Kilmann Σο μοντέλο αυτό αποτελεί ένα διεθνώς αναγνωρισμένο εργαλείο μελέτης του τρόπου επίλυσης των συγκρούσεων. Σύμφωνα με το μοντέλο αυτό, διακρίνονται πέντε κατηγορίες τεχνικών επίλυσης των συγκρούσεων: • Avoiding-Αποφυγή • Accomodation Υποχώρηση • Compromising Συμβιβασμός • CompetitingΑνταγωνισμός • Collaborating-Συνεργασία

[8]

Avoiding – Αποφυγή Τα εμπλεκόμενα μέρη αποφεύγουν να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα που οδηγεί στη σύγκρουση. Τα άτομα που λαμβάνουν μέρος στη σύγκρουση παραμένουν ουδέτερα, αγνοούν την προστριβή και δεν προβαίνουν σε κανενός είδους ενέργεια. Η στρατηγική αυτή είναι κατάλληλη για περιπτώσεις όπου το θέμα της σύγκρουσης είναι ασήμαντο ή το προσδοκώμενο όφελος από την επίλυση της σύγκρουσης είναι δυσανάλογο προς το κόστος και δεν αντισταθμίζει την προσπάθεια που πρέπει να καταβληθεί. Επίσης, σε περίπτωση που το ένα από τα εμπλεκόμενα μέρη είναι ισχυρότερο του άλλου ή δεν υπάρχει το αναγκαίο χρονικό περιθώριο για την αντιμετώπιση του προβλήματος Accomodation - Υποχώρηση Όταν ακολουθείται αυτή η στρατηγική, η μια πλευρά υποχωρεί ώστε να ικανοποιηθεί η άλλη. Η στρατηγική αυτή εφαρμόζεται συνήθως σε περιπτώσεις όπου η διατήρηση καλών σχέσεων θεωρείται σημαντικότερη από το θέμα της σύγκρουσης και η υποχώρηση παρουσιάζεται ως πράξη καλής θέλησης. Είναι ένας τρόπος αυτοθυσίας που δεν είναι διεκδικητικός, αλλά ούτε και ευνοεί τη συνεργασία Compromising - Συμβιβασμός Και οι δύο πλευρές θυσιάζουν κάτι, ώστε να επιτευχθεί συμφωνία, οπότε και τα δύο μέρη βρίσκουν λύσεις που να ικανοποιούν κάποιες από τις ανάγκες των ατόμων. Πρόκειται για μια κατάλληλη στρατηγική όταν χρειάζεται να δοθεί μια προσωρινή λύση σε σύντομο χρονικό διάστημα, όταν τα εμπλεκόμενα μέρη είναι ισότιμα, ή όταν υπάρχει ζωηρό ενδιαφέρον κάθε εμπλεκόμενου για διαφορετική όψη του προβλήματος Competiting - Ανταγωνισμός ( Επιβολή) Η μία πλευρά επιδιώκει να ικανοποιήσει τις επιδιώξεις της σε βάρος της άλλης. Ένα άτομο χρησιμοποιεί την ισχύ και την εξουσία που του παρέχει η θέση του για να πιέσει άλλα άτομα να δεχθούν μια συγκεκριμένη λύση. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί όταν η μία πλευρά έχει τη γνώση και την ικανότητα να πάρει μια σωστή απόφαση μόνη της και σε επείγουσες καταστάσεις, όταν απαιτείται μια γρήγορη απόφαση. Είναι συνήθης όταν μεταξύ των εμπλεκομένων μερών υπάρχει σχέση υφισταμένουπροϊσταμένου. Η τακτική του ανταγωνισμού, αν και παρέχει βραχυπρόθεσμα οφέλη, μακροπρόθεσμα μπορεί να αποδειχθεί ζημιογόνα για τη συνεργασία και τις εργασιακές [9]

σχέσεις, επειδή κατά την εφαρμογή της στρατηγικής αυτής δημιουργούνται έντονα συναισθήματα Collaborating - Συνεργασία Οι δύο πλευρές συνεργάζονται, ώστε να βρεθεί μια λύση ικανοποιητική και για τις δύο πλευρές. Και τα δύο μέρη προσπαθούν να φτάσουν σε αμοιβαία οφέλη και παράλληλα να ικανοποιήσουν τις ανάγκες τους. Η διαδικασία αυτή απαιτεί πολύ χρόνο και πολλή ενέργεια, επομένως είναι προτιμότερο να χρησιμοποιείται σε σημαντικά ζητήματα, τα οποία αξίζουν την καταβολή όλης αυτής της προσπάθειας. Επίλυση συγκρούσεων βασικά βήματα για μαθητές και καθηγητές 1.Παραμείνετε ήρεμοι και αξιολογήστε .Παρατήρησε αυτό που συμβαίνει .Αξιολογήστε τη σπουδαιότητα του θέματος . Εάν πρόκειται για επικίνδυνο και σοβαρό θέμα, προχωρήστε στο επόμενο βήμα 2.Μιλήστε, συμβιβάστε, επιλύστε. Συζητήστε για το τι συνέβη. Αν τα εμπλεκόμενα μέλη στη σύγκρουση δεν είναι σε θέση να ηρεμήσουν, μην προσπαθήσετε να τους λογικεύσετε. Δεν είναι έτοιμα, μιλήστε τους ξεχωριστά.

3.ΓΙΑ ΜΑΘΗΤΕΣ Αναζητήστε ομότιμους διαμεσολαβητές- αν υπάρχουν στο σχολείο- ή κάποιον ενήλικα. Ο ομότιμος διαμεσολαβητής ή ο ενήλικας θα βοηθήσουν με το διάλογο να επιλυθεί το ζήτημα.

4. ΓΙΑ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ Αν δεν μπορέσετε να το επιλύσετε αναζητήστε τη βοήθεια συναδέλφου ή απευθυνθείτε στη Διεύθυνση. Ομότιμοι Διαμεσολαβητές 1.Ένας ομότιμος διαμεσολαβητής είναι ένα εκπαιδευμένο τρίτο πρόσωπο – μαθητής- ο οποίος ο οποίος αναλαμβάνει τη διαδικασία διαμεσολάβησης σε μία σύγκρουση και δεν μεροληπτεί αλλά ενεργεί ουδέτερα και αντικειμενικά.

2.Οι διαμεσολαβητές εκπαιδεύονται από ειδικούς . Είναι εθελοντές μαθητές που διακρίνονται για την εχεμύθεια, την αντικειμενικότητα και το κύρος τους και επιλέγονται από τη μαθητική κοινότητα συμμαθητές και καθηγητές.

3.Ένας ομότιμος διαμεσολαβητής εκπαιδεύεται να μην παίρνει μέρος στη σύγκρουση αλλά να παραμένει αμερόληπτος.

4.Είναι αποτελεσματικός στην επικοινωνία και χρησιμοποιεί μηνύματα I-Messages.

5.Ο ι ομότιμοι διαμεσολαβητές μπορούν να εναλλάσσονται κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς και εποπτεύονται περιοδικά Βίντεο ΗΠΑ, Ισπανία Μηνύματα I-Messages.

[10]

Στη διαπροσωπική επικοινωνία, ένα μήνυμα I-Message ή I-δήλωση είναι ένας ισχυρισμός σχετικά με τα συναισθήματα, τις πεποιθήσεις, τις αξίες κ. λπ. του ατόμου που μιλά. Γενικά εκφράζεται ως πρόταση που αρχίζει με τη λέξη "I ". Αισθάνομαι... (Εισαγωγή λέξης αίσθηση) Όταν... (πείτε τι προκάλεσε την αίσθηση). Θα ήθελα... (πείτε τι θέλετε να συμβεί αντ ' αυτού) Ο Τόμας Γκόρντον επινόησε τον όρο "I Message " στη δεκαετία του 1960, ενώ έκανε θεραπεία παιχνιδιού με παιδιά. Τα μηνύματα χρησιμοποιούνται συχνά με την πρόθεση να έχουν δυναμική χωρίς να οδηγήσουν το δέκτη σε θέση άμυνας. Χρησιμοποιούνται επίσης από τον ομιλητή για να δηλωθούν όχι μόνο τα συναισθήματά αλλά και η πρόθεση και η ανάληψη ευθυνών . Ο πομπός του μηνύματος μπορεί να χρησιμοποιήσει μια δήλωση που αρχίζει με ' I ' και εκφράζει τα συναισθήματα του αποστολέα, προσδιορίζει την ανεπιθύμητη συμπεριφορά και υποδεικνύει την προθυμία για επίλυση της διαφοράς, χωρίς να χρησιμοποιεί τις δηλώσεις" you "ή την επίκριση. Σύμφωνα με το δίκτυο επίλυσης διενέξεων, I-δηλώσεις είναι ένας τρόπος επίλυσης διαφορών που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να αναφέρει πώς κάποιος βλέπει τα πράγματα και πώς θα ήθελε τα πράγματα να είναι, χωρίς τη χρήση αρνητικά φορτισμένης ή επιθετικής γλώσσας. Αποτελέσματα: Αποφεύγεται η χρήση των δηλώσεων "you " που θα κλιμακώσουν τη διένεξη Αποκλιμακώνεται η σύγκρουση Αποτελεί εκδήλωση συναισθημάτων Εντοπίζονται συμπεριφορές που προκαλούν τη διένεξη [11]

Βοηθάει τα άτομα να επιλύσουν την παρούσα σύγκρουση ή/και να αποτρέψουν μελλοντικές συγκρούσεις Χαρακτηριστική περίπτωση στην Ελλάδα Εφαρμογή θεσμού ομότιμων διαμεσολαβητών στο 2ο Γυμνάσιο Ασπροπύργου Άρθρο από την Καθημερινή Διαμεσολαβητές στα σχολεία ΠΟΛΙΤΙΚΗ 12.07.2018 Το 2010 η εκπαιδευτικός Αγγελική Γιαννάτου παρουσίασε σε συνέδριο στο Μεσολόγγι ένα –άγνωστο μέχρι τότε στο ευρύ κοινό– πρόγραμμα επίλυσης ενδοσχολικών συγκρούσεων. Εξήγησε ότι το 2ο Γυμνάσιο Ασπροπύργου, όπου εργαζόταν μέχρι τη συνταξιοδότησή της, βρίσκεται σε μια πολύπαθη περιοχή. Είπε ότι στον μαθητικό πληθυσμό υπάρχουν και παιδιά με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες και άλλα που προέρχονται από δυσλειτουργικές οικογένειες με συχνά κρούσματα παραμέλησης, εγκατάλειψης ή ενδοοικογενειακής βίας. Ως καθηγήτρια αρχικά και ως διευθύντρια αργότερα, δεν μπορούσε να αγνοήσει τα συχνά κρούσματα σχολικού εκφοβισμού. Διαπίστωσε έγκαιρα όμως ότι η «συνταγή» αντιμετώπισης των νταήδων, που εφαρμόζεται τυφλά, επί χρόνια, στα σχολεία, δεν οδηγεί σε αποκλιμάκωση της έντασης. Η τιμωρία του θύτη με αποβολή ή αλλαγή σχολικού περιβάλλοντος από μόνη της δεν νουθετεί – ούτε διαγράφει ό,τι έχει προηγηθεί. Το στίγμα δεν ξεθυμαίνει. Το θύμα εξακολουθεί να ασφυκτιά. Τι έκαναν λοιπόν οι φιλότιμοι εκπαιδευτικοί αυτού του γυμνασίου με τη μικρή αυλή και τις προσθήκες λυόμενων αιθουσών; Εφάρμοσαν από το 2003 τη μέθοδο των ομότιμων διαμεσολαβητών. Θεσμού που ήδη ακολουθούσαν σχολεία στη Γερμανία. Οι ίδιοι οι μαθητές επιλύουν τις διαφορές. Ακούν θύτη και θύμα –κανονικά σε ώρα μαθήματος– και αναζητούν κοινή λύση στο πρόβλημα. Στο τέλος υπογράφουν μια συμφωνία που πρέπει να τηρήσουν όλες οι πλευρές. Μπορεί να ακούγεται απλοϊκό. Στην πράξη, όμως, οι εκπαιδευτικοί έχουν διαπιστώσει ότι αυτή η παρέμβαση βοηθάει. Για τα παιδιά μετράει περισσότερο η γνώμη των συνομηλίκων τους από αυτή των μεγάλων. Το μοντέλο του Ασπροπύργου πέτυχε, παρά τις αρχικές αντιδράσεις άλλων εκπαιδευτικών που δεν ήθελαν να ξεβολευτούν από την «τιμωρία για παραδειγματισμό». Υποστηρίχθηκε από τον Συνήγορο του Παιδιού και επεκτάθηκε σε άλλα σχολεία της χώρας, δημόσια και ιδιωτικά. Η κ. Γιαννάτου μου είχε πει παλιότερα ότι αυτό το πρόγραμμα «δεν είναι πανάκεια, αλλά χρήσιμο εργαλείο». Ένα είναι σίγουρο πάντως. Οι ομότιμοι διαμεσολαβητές θα μπορούσαν με απόφαση του υπουργείου Παιδείας να εφαρμοστούν, ως μέθοδος, σε όλα τα σχολεία της χώρας. Έπειτα από τουλάχιστον μία 15ετία υλοποίησης, δεν είναι πια κάτι καινοτόμο για να το εχθρεύονται όσοι δεν θέλουν να ξεβολευτούν από την πεπατημένη.

4.ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ Ο όρος έγινε ευρέως γνωστός από την έκδοση του βιβλίου του Γκόουλμαν: Συναισθηματική νοημοσύνη-Γιατί μπορεί να έχει μεγαλύτερη σημασία από το IQ το 1995. Η συναισθηματική νοημοσύνη μπορεί να οριστεί ως η ικανότητα να χαρακτηρίσει κάποιος τα δικά του καθώς και των άλλων ατόμων τα συναισθήματα, να κάνει διάκριση μεταξύ [12]

διαφορετικών συναισθημάτων, να τα ονομάσει κατάλληλα και χρησιμοποιήσει τη συναισθηματική πληροφορία ως οδηγό σκέψης και συμπεριφοράς. Η συναισθηματική νοημοσύνη επίσης αντικατοπτρίζει ικανότητες που μπορούν να συμπεριληφθούν στη γενική νοημοσύνη, αντικατοπτρίζει επίσης εμπάθεια και συναισθήματα που ενισχύουν τη σκέψη και την αντίληψη των διαπροσωπικών δυναμικών. Το μοντέλο που εισήχθηκε από τον Ντάνιελ Γκόουλμαν εστιάζει στη συναισθηματική νοημοσύνη ως μια ευρεία παράταξη ικανοτήτων και δεξιοτήτων που οδηγούν την ηγετική απόδοση. Το μοντέλο του Γκόουλμαν ξεχωρίζει πέντε κύριες δομές της συναισθηματικής νοημοσύνης: 1. Αυτογνωσία-Η ικανότητα να γνωρίζεις τα συναισθήματα κάποιου, τις δυνάμεις του, τις αδυναμίες του, τις κινήσεις του, τις αξίες του και τους στόχους του καθώς και η ικανότητα να αναγνωρίζεις τον αντίκτυπο τους σε άλλους ενώ χρησιμοποιείς Συναισθήματα θάρρους για να κατευθύνεις τις αποφάσεις τους.

1. Αυτορύθμιση- Η ικανότητα ελέγχου ή ανακατεύθυνσης τα αποδιοργανωτικά συναισθήματα κάποιου και η πίεση για την προσαρμογή στις μεταβαλλόμενες καταστάσεις.

1. Κοινωνική δεξιότητα- Η ικανότητα διαχείρισης των διαπροσωπικών σχέσεων για την ώθηση ανθρώπων στην επιθυμητή απόφαση.

1. Ενσυναίσθηση- Η ικανότητα του να συλλογίζεται κανείς τα συναισθήματα άλλων ανθρώπων ειδικά όταν λαμβάνουν αποφάσεις.

1. Κίνητρο- Οι κινήσεις που γίνονται για την επίτευξη ενός σκοπού. Ο Γκόουλμαν συμπεριλαμβάνει ένα σετ συναισθηματικών ικανοτήτων μέσα σε κάθε μία από τις δομές της συναισθηματικής νοημοσύνης. Οι συναισθηματικές ικανότητες δεν είναι έμφυτα ταλέντα, αλλά περισσότερο επίκτητες ικανότητες που απαιτούν άσκηση και μπορούν να αναπτυχθούν για την επίτευξη εκπληκτικής απόδοσης. Ο Γκόουλμαν υποθέτει ότι τα άτομα γεννιούνται με μια γενική συναισθηματική νοημοσύνη που καθορίζει την δυναμική τους για την εκμάθηση συναισθηματικών ικανοτήτων.

[13]

5.ΣΥΝΕΙΔΗΤΟΤΗΤΑ Η συνειδητότητα είναι η ψυχολογική διαδικασία του να φέρει κανείς την προσοχή του σε εμπειρίες που συμβαίνουν στην παρούσα στιγμή. Η συνειδητότητα υπαγορεύει έναν τρόπο ζωής με βάση την επίγνωση και την ηρεμία και μας προτρέπει να ζούμε πλήρως στην παρούσα στιγμή. Η κλινική ψυχολογία και η ψυχιατρική από τη δεκαετία του 1970 έχουν αναπτύξει μια σειρά θεραπευτικών εφαρμογών που βασίζονται στη συνειδητότητα για τη βοήθεια ανθρώπων που βιώνουν μια ποικιλία ψυχολογικών παθήσεων. Η πρακτική της συνειδητικότητας έχει χρησιμοποιηθεί για τη μείωση των συμπτωμάτων της κατάθλιψης και για τη μείωση του άγχους. Προγράμματα εφαρμογής πρακτικών συνειδητότητας έχουν υιοθετηθεί σε σχολεία, φυλακές, νοσοκομεία. Οι κλινικές μελέτες έχουν τεκμηριώσει τα οφέλη της συνειδητότητας τόσο στη σωματική όσο και στην ψυχική υγεία σε ενήλικες και παιδιά. Μελέτες δείχνουν επίσης ότι στοχασμό και η ανησυχία συμβάλλουν στην έναρξη μιας ποικιλίας διανοητικών διαταραχών, και ότι οι παρεμβάσεις που βασίζονται στη συνειδητότητα μειώνουν σημαντικά τόσο τον επίμονο στοχασμό όσο και την ανησυχία. Επιπλέον, η πρακτική της συνειδητικότητας μπορεί να είναι μια προληπτική στρατηγική για την αναχαίτιση της ανάπτυξης συγκρούσεων και διενέξεων. Η εφαρμογή της συνειδητότητας μπορεί να επιφέρει αναρίθμητα οφέλη όπως : 1.αύξηση της συγκέντρωσης και μείωση του αυτοματισμού 2. επίτευξη καλύτερου ελέγχου των σκέψεων, των συναισθημάτων και των συμπεριφορών 3.σωματική ευεξία : χαλάρωσης αναπνοής, ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης, ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος 4.θετικές μεταβολές σε νευροβιολογικό επίπεδο

[14]

6.ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ Bullying ή πείραγμα. Το «πείραγμα» αυτό συνήθως συμβαίνει μεταξύ φίλων και δεν περιλαμβάνει την πρόκληση σωματικού πόνου των άλλων. Αντίθετα το bullying εμπλέκει άτομα που δεν έχουν φιλικές σχέσεις. Το «πείραγμα» μπορεί εύκολα να μετατραπεί σε εκφοβισμό αν συμβαίνει για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα και το σημαντικότερο όταν το παιδί αισθανθεί ότι οι πράξεις των άλλων δεν διέπονται από αστείο και δεν γίνονται μέσα στα όρια του παιχνιδιού. Το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού μελετήθηκε για πρώτη φορά το 1978 στη Νορβηγία και 9 χρόνια μετά, το 1987, σε πολλά επιστημονικά περιοδικά εμφανίζεται ο σχετικός όρος “bullying”. Ενώ σαν φαινόμενο επισημαίνεται και καταγράφεται τη δεκαετία του 1970, δεν θα πρέπει να θεωρηθεί ότι εμφανίζεται και τότε. Εξάλλου αποτελεί μια ακόμη έκφραση της βίαιης συμπεριφοράς η οποία υπάρχει με τη γέννηση του ανθρώπου.     

Στο φαινόμενο του bullying εμπλέκονται πολλά μέρη Το παιδί που δέχεται βία Το παιδί ή ομάδα παιδιών που ασκεί βία Τα παιδιά θεατές Οι εκπαιδευτικοί Οι γονείς Η σχολική βία και σχολικός εκφοβισμός παρατηρείται όταν ένα παιδί «εκτίθεται, κατ’ επανάληψη και σε διάρκεια χρόνου, σε αρνητικές πράξεις από ένα ή περισσότερα άτομα.» Ο όρος «αρνητική πράξη» αναφέρεται στην πράξη εκείνη με την οποία «ένα άτομο προκαλεί εσκεμμένη βλάβη ή συναισθηματική δυσκολία σε άλλο άτομο, μέσω σωματικής επαφής, λεκτικώς ή με άλλους τρόπους.» Μια σημαντική παράμετρος που τίθεται είναι η έννοια της επανάληψης. Το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού δεν είναι ένα μεμονωμένο γεγονός. Δεν είναι ένας απλός τυχαίος καβγάς μεταξύ δυο παιδιών στη σχολική αυλή. Επίσης περιλαμβάνει ανισορροπία δύναμης ή εξουσίας μεταξύ του παιδιού που εκφοβίζει και του παιδιού που εκφοβίζεται Το αποτέλεσμα αυτής της πράξης είναι η δεύτερη σημαντική παράμετρος. Οι πράξεις σχολικού εκφοβισμού έχουν αποτέλεσμα ή θα μπορούσαν να έχουν ως αποτέλεσμα σωματική βλάβη ή συναισθηματικές δυσκολίες (δυσκολίες συμπεριφοράς) πάνω στο παιδί. Η τελευταία παράμετρος έχει να κάνει με τις μορφές του σχολικού εκφοβισμού ο οποίος μπορεί να είναι σωματικός, λεκτικός ή με οποιαδήποτε άλλη μορφή.

    

Γενικά το Bullying μπορεί να περιλαμβάνει Άσκηση φυσικής βίας, χτυπήματα, τσιμπήματα, δαγκωνιές, σπρωξίματα, Εσκεμμένο ή συχνό αποκλεισμό μαθητών από κοινωνικές δραστηριότητες, κοινωνική απομόνωση ή αποκλεισμό Σεξουαλική παρενόχληση Χρησιμοποίηση υβριστικών ή περιπαικτικών εκφράσεων, πειράγματα, παρατσούκλια, κοροϊδία Απειλές και εκβιασμό [15]

    

Υβριστικές ή περιπαικτικές εκφράσεις για τη φυλή, την εθνικότητα, τη θρησκεία, την ταυτότητα αναπηρίας, τη σεξουαλική ταυτότητα του θύματος Κλοπές ή και Ζημιές στα προσωπικά αντικείμενα του θύματος Επιδιωκόμενη απομάκρυνση των φίλων Διάδοση κακοηθών και ψευδών φημών Ηλεκτρονικό bullying cyber bullying (Το cyberbullying περιγράφεται ως "η επαναλαμβανόμενη και εκ προθέσεων βλάβη που προκαλείται διαμέσου της χρήσης ηλεκτρονικών υπολογιστών, κινητών τηλεφώνων και άλλων ηλεκτρονικών συσκευών" Το Cyberbulling εμφανίζεται συχνότερα σε ιστότοπους όπου συγκεντρώνεται μεγάλος αριθμός εφήβων) ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ

Στα πλαίσια της πρόληψης έχουν εφαρμοστεί κάποια προγράμματα κατά του εκφοβισμού και της ενδοσχολικής βίας (π.χ. Νορβηγικό μοντέλο Dan Olweus, φινλανδικό μοντέλο KIVAKOULOU, στην Ελλάδα το πρόγραμμα της Ε.Ψ.Υ.Π.Ε. «Stop στην ενδοσχολική βία» κ.α.). Στα πλαίσια της ολιστικής προσέγγισης οι παρεμβάσεις αφορούν όλους: το σχολείο, την τάξη, τον εκπαιδευτικό, τους μαθητές, τους γονείς τους και ολόκληρη την τοπική κοινωνία. Κάποιες αποτελεσματικές πρακτικές, σε επίπεδο σχολείου και τάξης, για εφαρμογή μιας στρατηγικής ενάντια στη βία, είναι: • σε επίπεδο σχολείου: σύνταξη Σχολικής Επιτροπής ενάντια στον εκφοβισμό & την ενδοσχολική βία • σύνταξη Διακήρυξης του σχολείου ενάντια στη βία: δικαιώματα-υποχρεώσειςκαθήκοντα για όλα τα μέλη της σχολικής κοινότητας • αύξηση της επίβλεψης του σχολικού χώρου • ευαισθητοποίηση και συνεργασία με τους γονείς, προκειμένου να σταματήσει ο κύκλος αναπαραγωγής και ενθάρρυνσης της ενδοσχολικής βίας • σε επίπεδο τάξης: • συζήτηση στην τάξη για τον ορισμό & τις μορφές της ενδοσχολικής βίας και του εκφοβισμού • συζήτηση για τις επιπτώσεις του εκφοβισμού • ενημέρωση σχετικά με το γιατί η ενδοσχολική βία και ο εκφοβισμός δεν είναι αποδεκτά από το σχολείο [16]

• τρόποι & προτάσεις για πρόληψη και αντιμετώπιση από τους μαθητές: σύνταξη των κανόνων της τάξης ενάντια στη βία • παροχή βοήθειας από μαθητές σε άλλους, για την επίλυση των συγκρούσεων που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε εκφοβισμό • προαγωγή των συνεργατικών αλληλεπιδράσεων • παροχή ευκαιριών για θετική έκφραση της επιθετικότητας (π.χ. μέσω των αθλημάτων) ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ Κάθε μέλος της σχολικής κοινότητας έχει ρόλο και ευθύνη για την αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού. Ο βαθμός εμπλοκής κάθε μέλους, σχετίζεται τόσο με την ιδιότητά του, όσο και με τη σοβαρότητα, τη συχνότητα και την ένταση του περιστατικού εκφοβισμού. Άλλος είναι ο ρόλος και η ευθύνη του διευθυντή του σχολείου, άλλος του δασκάλου, άλλος των συμμαθητών, άλλος των γονιών. Ωστόσο, θα πρέπει όλοι να συνεργαστούν σε ένα πλαίσιο παράλληλων δράσεων, διότι, αφού η αιτιολογία του εκφοβισμού είναι πολυπαραγοντική και η αντιμετώπισή του θα πρέπει να είναι πολυεπίπεδη. Άμεσες Δράσεις: • Διευθυντής: • Καταγράψτε το περιστατικό, δίνοντας πληροφορίες για το πού και πότε συνέβη το περιστατικό, για το ποιοι συμμετείχαν, ποιοι παρατηρούσαν, τι μορφή εκφοβισμού ασκήθηκε και περιγράφοντας το τι ακριβώς έγινε.

• Διατηρείστε αρχείο καταγραφής των περιστατικών, ώστε να μπορούν να έχουν εύκολη πρόσβαση σε αυτό και τα υπόλοιπα ενδιαφερόμενα μέρη • Προσδιορίστε αν πρόκειται για επαναλαμβανόμενη συμπεριφορά παραβίασης των κανόνων ενάντια στη βία • Αν πρόκειται για επαναλαμβανόμενη εκφοβιστική συμπεριφορά, επικοινωνήστε με τους γονείς του παιδιού τηλεφωνικά και κανονίστε μια συνάντηση για να συζητήσετε • Καθορίστε τις συνέπειες για το παιδί που εκφοβίζει, ύστερα από τη συζήτηση με τους γονείς, το παιδί που εκφοβίζει, τα παιδιά-υποστηρικτές του παιδιού που εκφοβίζει, και τη Σχολική Επιτροπή • Σχεδιάστε τον τρόπο παρακολούθησης του προβλήματος ώστε να έχετε εποπτεία της εξέλιξης της κατάστασης • Εκπαιδευτικοί: • Μιλήστε στο παιδί που εκφοβίζεται και ακούστε με προσοχή και σοβαρότητα αυτά που έχει να σας πει. Διαβεβαιώστε το παιδί ότι θα ανταποκριθείτε άμεσα για να το προστατεύσετε και ότι είστε διαθέσιμος να παράσχετε κάθε δυνατή βοήθεια. Πείτε στο παιδί, να σας κρατά ενήμερο σχετικά με οποιαδήποτε εξέλιξη • Συζητήστε με τους γονείς του παιδιού, εκφράστε τις ανησυχίες σας και δείξτε ότι είστε αποφασισμένος να αναλάβετε δράση • Εξακριβώστε ποιο παιδί είναι αυτό που εκφοβίζεται ή αυτό που εκφοβίζει • Εξακριβώστε αν υπάρχει ομάδα παιδιών η οποία ενθαρρύνει ή/και υποστηρίζει το παιδί που εκφοβίζει • Οδηγήστε το παιδί που εκφοβίζει στο γραφείο του Διευθυντή και συζητήστε σοβαρά μαζί του για το περιστατικό • Υποστηρίξτε το παιδί που εκφοβίζεται σε συνεργασία με τον Διευθυντή • Συμμαθητές μέσα στην τάξη: • Προσδιορίστε ποιοι συμμαθητές σας ήταν παρόντες στο περιστατικό εκφοβισμού • Ξεκαθαρίστε αν συμμετείχαν ως ουδέτεροι παρατηρητές ή αν ενθάρρυναν το παιδί που εκφοβίζει

[17]

• Συζητήστε μαζί τους για το ποια θα ήταν η κατάλληλη συμπεριφορά σε μια τέτοια περίπτωση (π.χ. να μιλήσουν σε κάποιον ενήλικα για να βοηθήσει) και για το ποιες ευθύνες έχουν όταν παρατηρούν να συμβαίνει περιστατικό εκφοβισμού • Συζητήστε σχετικά με το τι θα μπορούσαν να είχαν κάνει για να αποφευχθεί ο εκφοβισμός και να εξασφαλίσουν ένα ασφαλές περιβάλλον τόσο για τους ίδιους όσο και για τους συμμαθητές τους Κάποια μοντέλα συνομηλίκων, που αποτελούν στρατηγικές αντιμετώπισης των περιστατικών εκφοβισμού από μαθητές προς μαθητές στο πλαίσιο του σχολείου, είναι επιγραμματικά: • • • • •

Η προσέγγιση που δεν εστιάζει στο φταίξιμο Προσεγγίσεις υποστήριξης μεταξύ των συνομηλίκων Το μοντέλο του «συνομηλίκου πρότυπο» Το μοντέλο της «συμβουλευτικής μεταξύ συνομηλίκων» Το μοντέλο της «Διαμεσολάβησης»

• Γονείς παιδιού που εκφοβίζεται: • Συνεργαστείτε στενά με το σχολείο για να πληροφορηθείτε για την έκταση και τη σοβαρότητα του περιστατικού καθώς και για τους τρόπους αντιμετώπισής του • Παρέχετε στο παιδί σας υποστήριξη και ασφάλεια, χωρίς να το κατακρίνετε • Ακούστε προσεκτικά τι έχει να σας πει το παιδί σας για τα συναισθήματά του και για τις ανάγκες του • Παρακολουθείτε την εξέλιξη της κατάστασης αλλά και την υγεία του παιδιού σας • Αν το παιδί σας παραπονιέται για μεγάλο χρονικό διάστημα ότι έχει σωματικούς πόνους, αν παρατηρείτε ότι έχει δυσκολίες στον ύπνο ή αν αρνείται επίμονα να πάει στο σχολείο, επισκεφτείτε έναν ειδικό ψυχικής υγείας για παιδιά.

• Γονείς παιδιού που εκφοβίζει: • Συζητήστε με τον Διευθυντή του σχολείου για το περιστατικό εκφοβισμού που προκλήθηκε από το παιδί σας • Συνεργαστείτε με το σχολείο, για την αντιμετώπιση του προβλήματος του παιδιού σας σχετικά με τη βία • Συνεργαστείτε με τον Διευθυντή και τον δάσκαλο του παιδιού σας για την εφαρμογή των κανόνων, των συνεπειών και την πρόληψη τέτοιων συμπεριφορών • Παρακολουθήστε την εξέλιξη της κατάστασης και συνεργαστείτε στενά με το σχολείο. Παρατηρήστε αν το παιδί σας εμπλέκεται συχνά σε καβγάδες ή εκδηλώνει εκφοβιστική συμπεριφορά και με τα παιδιά της γειτονιάς ή και με εσάς στο σπίτι. Μιλήστε γι’ αυτά στο Διευθυντή και το δάσκαλο της τάξης και συνεργαστείτε μαζί τους για να πάρετε βοήθεια Όλα τα παραπάνω αποτελούν κάποιες άμεσες δράσεις σε επίπεδο πρόληψης και αντιμετώπισης στις οποίες μπορεί να προβεί το σχολείο, από μόνες τους όμως δε μπορούν να δώσουν λύση στο πρόβλημα του εκφοβισμού και της βίας στο σχολείο. Χρειάζεται ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα παρέμβασης, στο οποίο να συμμετέχει το σύνολο της σχολικής κοινότητας αλλά και ευρύτεροι κοινωνικοί φορείς, προκειμένου να υπάρξει αποτελεσματική πρόληψη και αντιμετώπιση του φαινομένου.

[18]

7.ΘΕΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ Η θετική ψυχολογία είναι μια νέα τάση της ψυχολογίας που έρχεται να ενισχύσει τη συναισθηματική υγεία , καθώς και όλες αυτές τις ιδιότητες ή χαρακτηριστικά που κάνουν ένα άτομο να αισθάνεται καλά ή τους παράγοντες που κάνουν τη ζωή πλήρη και ισορροπημένη . Η θετική ψυχολογία επικεντρώνεται στη μελέτη αυτών των θετικών ιδιοτήτων και στον τρόπο ανάπτυξης τους, επειδή δεν βοηθούν μόνο στο να ζήσουμε μια πιο ικανοποιητική ζωή, αλλά και στην πρόληψη παθολογιών που συμβαίνουν όταν η ζωή είναι κενή ή φαίνεται να μην έχει κανένα νόημα. Έτσι, η θετική ψυχολογία αφιερώνεται στην επιστημονική μελέτη του τι κάνει τους ανθρώπους ή τις κοινότητες να ευημερούν και να βιώνουν αυτό που μπορούμε να αποκαλούμε καλή ζωή. Μάρτιν Σέλιγκμαν: εισηγητής της θετικής ψυχολογίας Η θετική ψυχολογία προέκυψε στα τέλη της δεκαετίας του 1990 χάρη στο έργο του ψυχολόγου Martin Seligman. Έκτοτε, πολλές μελέτες έχουν διεξαχθεί σε διάφορους τομείς της γνώσης που σχετίζονται με τη θετική ψυχολογία, όπως η ελπίδα, η ευτυχία, οι δυνάμεις του χαρακτήρα, οι αξίες, οι θετικές σχέσεις, η ανθεκτικότητα κ. λπ. Φυσικά, η θετική ψυχολογία δεν αγνοεί ψυχολογικά προβλήματα ή διαταραχές, αλλά έρχεται να συμπληρώσει την παραδοσιακή ψυχολογία ως ένα ακόμη τμήμα της ανθρώπινης γνώσης και μελέτης από μια νέα προοπτική. Τι κάνει κάποιον ευτυχισμένο και να ζει μια γεμάτη και αξιόλογη ζωή; Δεν πρέπει να συγχέουμε τη θετική ψυχολογία με τη "θετική σκέψη" ως ένα ρεύμα αυτοβοήθειας που έχει δώσει αφορμή για πολλά βιβλία. Η θετική ψυχολογία είναι ένας κλάδος της ψυχολογίας και είναι, ως εκ τούτου, μια επιστήμη των οποίων τα συμπεράσματα βασίζονται σε μελέτες και έρευνες που διεξάγονται από ψυχολόγους και δεν υποστηρίζουν ότι πρέπει να σκέφτεσαι θετικά ανά πάσα στιγμή, ούτε να αρνείσαι την πραγματικότητα. Υπάρχουν φορές που θα πρέπει να έχετε μια κάπως πιο αρνητική ή ρεαλιστική σκέψη ή να μην είστε υπερβολικά αισιόδοξοι. Για παράδειγμα, αν περπατήσετε σε ένα καζίνο ίσως να μην πρέπι είστε πολύ αισιόδοξοι για την τύχη σας, επειδή μπορεί να καταλήξετε άφραγκοι. Και αν είστε ελεγκτής πτήσης, καλύτερα να μην είστε υπερβολικά αισιόδοξος , γιατί μπορεί να χάσειτε κάποιο αεροπλάνο κατά τη διάρκεια μιας καταιγίδας. Μερικές από τις πιο ενδιαφέρουσες ανακαλύψεις της θετικής ψυχολογίας είναι οι εξής: 1.Το πώς αποκρινόμαστε, όταν ο συνεργάτης μας μοιράζεται καλά νέα , σχετίζεται με την αφοσίωση των σχέσεων, την αγάπη και είναι πιο σημαντικό από το πώς αντιδρούμε στα κακά νέα.

2. Η ευτυχία φέρνει περισσότερη ευτυχία. Το να νιώθουμε ευτυχισμένοι έχει ως αποτέλεσμα περισσότερα καλά πράγματα να συμβαίνουν στη ζωή ενός , επειδή η ευτυχία κάνει τους ανθρώπους να έχουν πιο θετικά αποτελέσματα σε όλους τους τομείς της ζωής τους και επίσης να έχουν πιο πλήρεις σχέσεις.

3.Η εργασία νοηματοδοτεί και δίνει σκοπό στη ζωή, εφόσον έχουμε μια δουλειά που μας αρέσει και μας κάνει να αισθάνεστε καλά.

4.Τα λεφτά δεν θα μας κάνουν πιο ευτυχισμένο αν δεν τα ξοδέψουμε σε άλλους.

5.Η καλύτερη μέρα της ζωής μας είναι η μέρα που αισθανόμαστε ικανοί, αυτόνομοι και συνδεδεμένοι με άλλους.

6.Οι δραστηριότητες που μας κάνουν ευτυχισμένους σε μικρές δόσεις (τρώγοντας, ψώνια, σεξ) δεν μας κάνουν να νιώθουμε πιο ευτυχισμένοι μακροπρόθεσμα ή συνολικά, αλλά μόνο κατά τη διάρκεια [19]

του χρόνου που διαρκεί η εμπειρία. Η αληθινή ευτυχία αποκτάται από τις λεγόμενες βέλτιστες εμπειρίες.

7. Δείχνοντας ευγνωμοσύνη (συνειδητοποιώντας και εκτιμώντας τα καλά πράγματα που έχουμε στη ζωή) βελτιώνεται την ευημερία, η προσωπική ικανοποίηση και η ευτυχία, αυξάνει η αυτοεκτίμηση, η ηθική συμπεριφορά, αντιμετωπίζεται το άγχος, τα τραύματα και οι αντιξοοτήτες.

8.Βλέποντας τους άλλους να κάνουν καλές πράξεις δημιουργείται το συναίσθημα της ανύψωση, η οποία μας οδηγεί να θέλουμε να κάνουμε επίσης καλά πράγματα .

9.Όσο πιο θετικά συναισθήματα έχουμε, τόσο περισσότερο και καλύτερα θα ζήσουμε.

8.ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ ΖΩΗΣ

Το 1999, η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας προσδιόρισε τους παρακάτω βασικούς τομείς δεξιοτήτων ζωής: Επικοινωνία και διαπροσωπικές δεξιότητες. Αυτό περιγράφει ευρέως τις δεξιότητες που απαιτούνται για τη λήψη και την εργασία με άλλους ανθρώπους, και ιδίως για τη μεταφορά και λήψη μηνυμάτων είτε γραπτώς είτε προφορικά. Λήψη αποφάσεων και επίλυση προβλημάτων. Αυτό περιγράφει τις δεξιότητες που απαιτούνται για την κατανόηση των προβλημάτων, την εξεύρεση λύσεων και στη συνέχεια την ανάληψη δράσης για την αντιμετώπισή τους. Δημιουργική σκέψη και κριτική σκέψη. Αυτό περιγράφει την ικανότητα να σκεφτόμαστε με διαφορετικούς και ασυνήθιστους τρόπους σχετικά με τα προβλήματα, και να βρίσκουμε νέες λύσεις, ή να δημιουργούμε νέες ιδέες, σε συνδυασμό με την ικανότητα να αξιολογούμε προσεκτικά τις πληροφορίες και να κατανοούμε τη σχέση τους.

[20]

Η αυτογνωσία και η ενσυναίσθηση, που είναι δύο βασικά μέρη της συναισθηματικής νοημοσύνης. Περιγράφουν την κατανόηση του εαυτού μας και τη δυνατότητα να αισθάνόμαστε για τους άλλους ανθρώπους σαν να συμβαίνουν σε εμάς τους ίδιους οι εμπειρίες των άλλων. Αυτοπεποίθηση και ακεραιότητα, ή αυτοέλεγχος. Αυτά περιγράφουν τις δεξιότητες που απαιτούνται για να δημιουργήσουμε μία θετική εικόνα για τον εαυτό μας, και να παραμείνουμε ήρεμοι ακόμη και μπροστά σε σημαντικές προκλήσεις. Ανθεκτικότητα και ικανότητα αντιμετώπισης προβλημάτων, το οποίο περιγράφει την ικανότητα ανάκτησης από οπισθοδρομήσεις και τη θεραπεία τους ως ευκαιρίες για μάθηση ή απλά εμπειρίες.

[21]

ΕΠΙΠΛΕΟΝ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Managing Teams For Dummies - Marty Brounstein, 2002 Primal Leadership, With a New Preface by the Authors: Unleashing the Power of Emotional Intelligence - Daniel Goleman, 2013 Working with Emotional Intelligence - Daniel Goleman, 2000 Team Building: How to Build Confidence, Trust, and Friendship in Your Team - by Daniel Brush, 2014 The Stages of Psychosocial DevelopmentAccording to Erik H. Erikson - by Stephanie Scheck, 2014 Social Identity and Intergroup Relations - by Henri Tajfel, 2010 Resolving Social Conflicts and Field Theory in Social Science - by Kurt Lewin, 1997 Resolving Social Conflicts : Selected Papers on Group Dynamics - by Kurt Lewin and Gertrud Weiss Lewin, 1948 Thomas-Kilmann conflict mode instrument – by Kenneth Wayne Thomas, 2002 Conflict Resolution in the Schools: A Manual for Educators - by Kathryn Girard (Author), Susan J. Koch (Author) Discipline That Works: Promoting Self-Discipline in Children – by Thomas Gordon, 1991 Jon Kabat Zinn, 2005/2006 -Wherever You Go, There You Are: Mindfulness Meditation in Everyday Life -Meditation Is Not What You Think: Mindfulness and Why It Is So Important -Coming to Our Senses: Healing Ourselves and the World Through Mindfulness

FLOURISH; A VISIONARY NEW UNDERSTANDING OF HAPPINESS AND WELL-BEING by Martin Seligman (2012) LEARNED OPTIMISM: HOW TO CHANGE YOUR MIND AND YOUR LIFE - by Martin E. P. Seligman 2006 THE PSYCHOLOGY OF OPTIMAL EXPERIENCE – BY Mihaly Csikszentmihalyi 2008 CHARACHTER STRENGHTS AND VIRTUES – by Christopher petterson 2004 BEING CREATIVE INSIDE AND OUTSIDE THE CLASSROOM: HOW TO BOOST YOUR STUDENTS’ CREATIVITY – AND YOUR OWN – by John Baer & James C. Kaufman [22]

The Ecology of Human Development: Experiments by Nature and Design by Urie Bronfenbrenner Positive Psychology for Teachers: A Practical Guide by Jeremy Swinson 2012 Wherever You Go, There You Are: Mindfulness Meditation in Everyday Life – by Jon Kabat Zinn 2005 ."The Eisenhower Decision Matrix: How to Distinguish Between Urgent and Important Tasks and Make Real Progress in Your Life” by McKay; Brett; Kate, 2013 CREATIVITY IN EDUCATION & LEARNING – by Arthur Cropley TEACHING CREATIVELY AND TEACHING CREATIVITY – by Mary Banks Gregerson, Heather T. Snyder, & James C. Kaufman (Eds.) TOOLS FOR TEACHING; DISCIPLINE, INSTRUCTIONS, MOTIVATION by Jones, F.H. (2000).

FLOURISH; A VISIONARY NEW UNDERSTANDING OF HAPPINESS AND WELL-BEING by Martin Seligman (2012) LEARNED OPTIMISM: HOW TO CHANGE YOUR MIND AND YOUR LIFE - by Martin E. P. Seligman 2006 THE PSYCHOLOGY OF OPTIMAL EXPERIENCE – BY Mihaly Csikszentmihalyi 2008 CHARACHTER STRENGHTS AND VIRTUES – by Christopher petterson 2004 POSITIVE PSYCHOLOGY FOR TEACHERS – BY Jeremy Swinson, 2012 Positive Psychology: The Science of Happiness and Flourishing – by William Compton 2012

BEING CREATIVE INSIDE AND OUTSIDE THE CLASSROOM: HOW TO BOOST YOUR STUDENTS’ CREATIVITY – AND YOUR OWN – by John Baer & James C. Kaufman The Ecology of Human Development: Experiments by Nature and Design by Urie Bronfenbrenner Positive Psychology for Teachers: A Practical Guide by Jeremy Swinson 2012 Wherever You Go, There You Are: Mindfulness Meditation in Everyday Life – by Jon Kabat Zinn 2005 ."The Eisenhower Decision Matrix: How to Distinguish Between Urgent and Important Tasks and Make Real Progress in Your Life” by McKay; Brett; Kate, 2013 CREATIVITY IN EDUCATION & LEARNING – by Arthur Cropley TEACHING CREATIVELY AND TEACHING CREATIVITY – by Mary Banks Gregerson, Heather T. Snyder, & James C. Kaufman (Eds.) TOOLS FOR TEACHING; DISCIPLINE, INSTRUCTIONS, MOTIVATION by Jones, F.H. (2000).

[23]

Managing Teams For Dummies - Marty Brounstein, 2002 Primal Leadership, With a New Preface by the Authors: Unleashing the Power of Emotional Intelligence - Daniel Goleman, 2013 Working with Emotional Intelligence - Daniel Goleman, 2000 Team Building: How to Build Confidence, Trust, and Friendship in Your Team - by Daniel Brush, 2014 The Stages of Psychosocial DevelopmentAccording to Erik H. Erikson - by Stephanie Scheck, 2014 Social Identity and Intergroup Relations - by Henri Tajfel, 2010 Resolving Social Conflicts and Field Theory in Social Science - by Kurt Lewin, 1997 Resolving Social Conflicts : Selected Papers on Group Dynamics - by Kurt Lewin and Gertrud Weiss Lewin, 1948

MINDFULNESS PLAYLIST by Marta https://www.youtube.com/playlist?list=PLVZD6mJzX4gOSQurUs4KiCht9HwmUzPx&disable_polymer=true

Jon Kabat Zinn, 2005/2006 -Wherever You Go, There You Are: Mindfulness Meditation in Everyday Life -Meditation Is Not What You Think: Mindfulness and Why It Is So Important -Coming to Our Senses: Healing Ourselves and the World Through Mindfulness

www.ted.com www.aulasfelices.org www.viacharacter.org www.mindplatter.com positive education https://www.youtube.com/watch?v=79YHZIhbLrQ

[24]