Homeopatia Polska nr 86 (4/2012)

Homeopatia Polska® © copyright by PTHK 2012 kwartalnik dla lekarzy i farmaceutów wydawany pod patronatem Polskiego Towarzystwa Homeopatii Klinicznej i przez nie wspierany nakład 500 szt.

spis treści summary

2 Zasady prenumeraty „Homeopatii Polskiej” Subscription rules 3 Od redakcji Editor’s letter

adres redakcji 02-715 Warszawa ul. Puławska 158/164 m. 39 tel./fax (22) 826 04 98 e-mail: redakcja@pthk.pl

Ewa Wojciechowska

4 Homeopatia skwantowana Quantum Homeopathy Dr n. med. Jacek Maria Norkowski OP

redaktor naczelny lek. med. Ewa Wojciechowska (Szczecin) tel. (91) 488 56 95 e-mail: ewa.wojciechowska@pthk.pl z-ca redaktora naczelnego mgr farm. Magdalena Wojciechowska (Tczew) tel. 509 035 360 e-mail: magdalena.wojciechowska@pthk.pl sekretarz redakcji Kinga Konieczny (Szczecin) tel. 510 174 568 e-mail: kinga.konieczny@koniecznypr.pl zespół redakcyjny lek. med. Anna Słowińska (red. dz. kraj.), (Łódź) tel. 607 41 23 26 lek. med. Adam Szafiński (red. dz. zagr.), (Szczecin) tel. (91) 432 95 49 lek. med. Urszula Nowotny (Kraków) tel. 602 458 751

8 Zastosowanie leków homeopatycznych w zaburzeniach układu krążenia Część 1: Miażdżyca i nadciśnienie tętnicze The Use of Homeopathic Remedies in the Treatment of Circulatory System Disorders Part I: Sclerosis and Hypertension Zenobiusz Żołnowski 14 Standardy medyczne a homeopatia Medical Standards and Homeopathy Alina Małmyszko-Czapkowicz 17 Leki homeopatyczne stosowane w prewencji i leczeniu stanów grypopodobnych Homeopathic Remedies in the Treatment and Prevention of Flu-Like Disorders Adam Szafiński 22 Żylaki — część 3 Varicose Veins — Part 3

opracowanie redakcyjne: Konieczny PR – Kinga Konieczny 70-734 Szczecin, ul. Krzemienna 28/3 tel. 510 174 568 e-mail: kinga.konieczny@koniecznypr.pl opracowanie graficzne, zdjęcia, łamanie tekstów: JAK – studio graficzne Jakub Michniowski 30-377 Kraków, ul. Jemiołowa 20F tel. 607 98 65 15 e-mail: biuro@jakstudio.pl wydawca: Polskie Towarzystwo Homeopatii Klinicznej 02-715 Warszawa ul. Puławska 158/164 m. 39 tel./fax (22) 826 04 98 e-mail: biuro@pthk.pl www.pthk.pl

Henryk Markiewicz

25 Leki homeopatyczne na jesienno-zimową słotę Homeopathic Remedies for Cold Rainy Days Magdalena Wojciechowska 28 Quiz 32 Zasady publikowania prac w „Homeopatii Polskiej” Rules of publishing in „Homeopatia Polska”

Redakcja nie odpowiada za treść reklam, nie zwraca materiałów niezamówionych i zastrzega sobie prawo ich redagowania.

Homeopatia Polska® nr 86 (4/2012)

1

Punkty edukacyjne za prenumeratę „Homeopatii Polskiej” oraz pisanie i tłumaczenie artykułów Od 2004 r. obowiązuje rozporządzenie ministra zdrowia wprowadzające punktację za doskonalenie zawodowe dla lekarzy i lekarzy dentystów.

• Doskonalenie zawodowe jest obowiązkowe.

• Jedna z jego form to prenumerowanie fachowych czasopism medycznych i publikowanie w nich, przy czym dwukrotnie

wyżej punktowane jest pisanie do periodyków indeksowanych przez filadelfijski Instytut Informacji Naukowej lub Index Copernicus.

• Jedyny periodyk homeopatyczny uznawany przez Index Copernicus to „Homeopatia Polska” (szczegóły: DzU 2004, nr 231, poz. 2326).

PRENUMERATA „Homeopatii Polskiej” w 2013 r. wpłaty wyłącznie na konto: Polskie Towarzystwo Homeopatii Klinicznej 02-715 Warszawa, ul. Puławska 158/164 m. 39 nr 11 11 60 2202 0000 0000 4227 9608 prenumerata roczna • 2 nr-y: 79 zł (dla członków PTHK), 85 zł (dla pozostałych osób) • 1 nr: 40 zł (dla członków PTHK), 50 zł (dla pozostałych osób) • z wysyłką za granicę: 120 zł numery archiwalne • nr-y 23—78 (1997—2010): 40 zł za rocznik; (jedynie całe roczniki lub co najmniej 4 wybrane nr-y) • nr-y 1—22 (1991—1996): 40 zł za rocznik/płytę (pliki PDF na CD)

• numery archiwalne oraz CD z wysyłką za granicę są o 100% droższe • nie praktykujemy wysyłki za zaliczeniem pocztowym • numery bieżące i archiwalne oraz CD wysyłamy po otrzymaniu przekazu (nie dot. bibliotek i firm składających zamówienie na piśmie) i tylko w terminach ukazywania się poszczególnych numerów informacje o prenumeracie, baza danych prenumeratora Polskie Towarzystwo Homeopatii Klinicznej tel./fax (22) 826 04 98 e-mail: redakcja@pthk.pl

UWAGA! Indeks komentowany zawartości „Homeopatii Polskiej” znajduje się w Internecie na stronie PTHK: www.pthk.pl

2013

2

Homeopatia Polska® nr 86 (4/2012)

od redakcji

Szanowni Czytelnicy!

Oddajemy w Państwa ręce ostatni w tym roku numer kwartalnika „Homeopatia Polska”. Stary rok się kończy, ustępując miejsca nowemu – 2013. Jaki będzie? Patrzymy w tę nieodległą przyszłość z nadzieją i oczekiwaniem zmian na lepsze…

A zmiany szykują się duże, i to pozytywne!

Wraz z nowym rokiem zaczyna się coś naprawdę przełomowego – powstaje POLSKA SZKOŁA HOMEOPATII, centrum ustawicznego szkolenia dla lekarzy i farmaceutów. Nadzieje i plany związane z tym projektem są ogromne, pozostaje tylko trzymać kciuki, aby jak najszybciej udało się je zrealizować.

Nowy rok to także zmiany w naszym wydawnictwie. Od stycznia kwartalnik „Homeopatia Polska” zmieni się w półrocznik. Jest to potrzeba chwili – koszty wydania są niebagatelne i tylko zmniejszenie częstotliwości ukazywania się pisma daje szanse na to, aby pozostało ono na rynku. Mniej wydań w ciągu roku nie oznacza uboższej zawartości, obiecujemy naszym prenumeratorom, że redakcja dołoży wszelkich starań, aby „Homeopatia Polska” stała się jeszcze ciekawsza i spełniała oczekiwania coraz szerszej grupy czytelników.

W aktualnym numerze polecam Państwa uwadze bardzo ciekawy artykuł doktora Jacka M. Norkowskiego OP „Homeopatia skwantowana”, w którym autor mówi o bioelektromagnetycznym mechanizmie działania leków homeopatycznych. Doktor Alina Małmyszko-Czapkowicz omawia miejsce homeopatii w uzupełnieniu leczenia klasycznego, czyli

według obowiązujących powszechnie standardów medycznych. Doktor Adam Szaf iński przedstawia leki przydatne w prewencji i leczeniu stanów grypowych, artykuł jest bardzo na czasie. W tym numerze znajdą Państwo również trzecią część obszernego artykułu dotyczącego leczenia żylaków autorstwa doktora Henryka Markiewicza. Niezwykle ciekawy jest także temat, jaki porusza doktor Zenobiusz Żołnowski – zastosowanie leków homeopatycznych w leczeniu chorób układu krążenia. W numerze nie mogło zabraknąć również stałej rubryki naszej prezes Magdaleny Wojciechowskiej „Okiem farmaceuty”.

Zadomowiony już na łamach HP quiz zamyka numer – mam nadzieję, że ta forma sprawdzenia wiedzy jest dla Państwa atrakcyjna. Święta Bożego Narodzenia i Nowy Rok tuż-tuż, dlatego pozwalam sobie w imieniu Zarządu Polskiego Towarzystwa Homeopatii Klinicznej, redakcji oraz własnym przekazać wszystkim Czytelnikom życzenia zdrowia, sukcesów w pracy zawodowej oraz spełnienia w życiu prywatnym w nadchodzącym 2013 roku.

Redaktor naczelna lek. med. Ewa Wojciechowska

Homeopatia Polska® nr 86 (4/2012)

3

relacja

Homeopatia skwantowana Quantum Homeopathy

© Copyright by „Homeopatia Polska” 2012

Bioelektronika to dziedzina, która zaskakuje nas ciągle nowymi odkryciami. Jeszcze niedawno w Polsce uważano ją za domenę wizjonerów raczej niż naukowców i tak odnoszono się do prac prof. Włodzimierza Sedlaka. A jednak ostanie lata pozwalają coraz bardziej „schodzić na ziemię” w dyskusji na te tematy.

Owa „ziemia” to oczywiście efekty prac badawczych opierających się na wynikach eksperymentów naukowych dających określone, mierzalne wartości.

Niedawno odbyło się w Poznaniu sympozjum międzynarodowe pod tytułem „Pola elektromagnetyczne oraz zjawiska kwantowe w systemach biologicznych” [tłum aut.]. Ponieważ sympozjum odbywało się w języku angielskim, jego oficjalny tytuł brzmiał: Electromagnetic fields and Quantum phenomena in the Biological Systems. Nikt, kto interesuje się zagadnieniami z dziedziny bioelektroniki, a przybył na to sympozjum, nie miał powodu, aby czuć się zawiedzionym. Autorzy wykładów i prezentacji przedstawili wiele zagadnień ukazujących ciągły postęp w badaniach w tej dziedzinie. Nie sposób streścić w krótkim artykule całego bogactwa zagadnień poruszonych w czasie tego jednodniowego, ale niezwykle intensywnego spotkania. Nie jest to również celem niniejszej pracy. Dlatego pragnę omówić tylko niektóre z nich.

Wśród wykładowców obecny był między innymi prof. J. Pokorny z Czech oraz jego młodszy kolega dr Michal Cifra. Pokorny (1) w swoim wystąpieniu podkreślił, że koherentne stany wibracyjne są zawsze obecne w zdrowych komórkach, a ich osłabienie w komórkach rakowych powoduje zaburzenie ich aktywności. Fizykalne procesy zachodzące w komórkach są istotne dla ich biologicznej aktywności.

Przemiana rakowa komórek jest spowodowana nie tylko zmianami zachodzącymi na drogach reakcji chemicznych czy też defektami genetycznymi, ale także zaburzeniami zjawisk fizykalnych. Przyczyną tych zaburzeń może być zmniejszenie aktywności mitochondriów, co prowadzi między innymi do zmniejszonej

4

Dr n. med.

Jacek Maria Norkowski OP

koherencji drgań struktur komórkowych, szczególnie tzw. mikrotubul. To z kolei powoduje zmniejszenie emisji fal elektromagnetycznych generowanych przez drgające mikrotubule i w konsekwencji do zaburzeń fizykalnej aktywności komórek, takiej jak transport oraz porządkowanie molekuł i struktur, ich interakcji i transferu informacji. Osłabieniu ulega też proces powstawania tzw. uporządkowanej wody wokół mitochondriów wskutek zmniejszenia silnego w komórkach zdrowych statycznego pola elektrycznego.

Cifra (2) wskazał na znaczenie drgań różnych spolaryzowanych struktur komórkowych, co powoduje powstawanie drgającego pola elektrycznego w komórce. Drgania te mają naturę akustyczno-elektryczną, ponieważ długość fali odpowiada w przybliżeniu długości fali akustycznej. Endogenne pole elektromagnetyczne odgrywa istotną rolę w funkcjonowaniu struktur komórkowych oraz interakcji pomiędzy komórkami. Ważną rolę w elektrodynamice komórki odgrywają mitochondria. Są one nie tylko źródłem ATP, ale również pola elektromagnetycznego. Oprócz tego w pobliżu mitochondriów wytwarza się silne statyczne pole elektryczne. Powoduje ono powstawanie uporządkowanej wody wokół mitochondriów, która umożliwia emitowanie koherentnych drgań struktur wewnątrzkomórkowych.

Wszystkie te informacje mają już w tej chwili duże znaczenie praktyczne. Przyczyniają się między innymi do „odczarowania” tak kontrowersyjnej dla medycyny dziedziny jak ocena sposobu działania leków homeopatycznych. Wielki wkład do tego zagadnienia wniosła prezentacja Karin Lenger z Institute of Scientific Homeopathy w Offenbach w Niemczech. Przedmiotem jej wystąpienia był wpływ pól elektromagnetycznych na proces życia jako takiego, a szczególnie na działanie enzymów w organizmach żywych.

Lenger podkreśla w swoich pracach (3), które skrótowo przedstawiła podczas sympozjum, że wielkim przełomem było wykazanie przez Poppa (4), iż organizmy żywe emitują biofotony o spektrum pomiędzy 220

Homeopatia Polska® nr 86 (4/2012)

relacja a 550 nm. Autor ten, który jest jednym z pionierów badań na temat zjawisk kwantowych zachodzących w organizmach żywych, sformułował również swoją def inicję życia: zjawisko życia na poziomie podstawowym polega na absorpcji i emisji biofotonów w celu regulowania koherentnego pola elektromagnetycznego wytwarzanego przez biofotony zgromadzone w DNA (5). Organizm, przyjmując i wysyłając biofotony, pozostaje w kontakcie ze swoim środowiskiem i dostosowuje się do niego. Choroba, według Poppa, polegałaby na zaburzeniu regulacji pola elektromagnetycznego organizmu, przejawiającym się przez zmiany częstotliwości emitowanych fal/fotonów. Popp wysunął na tej podstawie hipotezę mówiącą o tym, że działanie leku homeopatycznego polega na regulowaniu tego zniekształconego pola elektromagnetycznego na zasadzie rezonansu fal/fotonów emitowanych przez lek homeopatyczny z tymi, które pochodzą z chorego organizmu.

Lenger zauważa, że Popp nie zdołał potwierdzić eksperymentalnie swojej hipotezy. Nie udało mu się wykazać istnienia fotonów w substancjach potencjalizowanych o homeopatycznym rozcieńczeniu. Dokonała tego dopiero sama Lenger (6), wykrywając emisję fal/fotonów magnetycznych przez leki homeopatyczne o częstotliwości w zakresie HF. Można więc przyjąć takie założenie, że podczas procesu chorobowego powstają patologiczne ścieżki biochemiczne, z których każda odpowiada charakterystyce określonej potencji leku homeopatycznego. Leczenie polega na uzyskaniu całkowitego rezonansu pomiędzy częstotliwością fali (fotonu) związanej ze stanem chorobowym a częstotliwością fali/fotonu podanego leku. Po podaniu leku drogą doustną foton jest natychmiast oddzielany od swojego nośnika, którym jest cukier lub woda, poprzez niskie napięcie elektryczne organizmu. Umożliwia to wejście w interferencję fal/fotonów leku oraz tych, które pochodzą z patologicznej ścieżki metabolicznej. Dzięki temu dochodzi do transformacji tejże ścieżki metabolicznej na inny poziom energetyczny, który domaga się zastosowania innego leku.

Pole elektromagnetyczne każdej ścieżki metabolicznej jest w stałej interakcji z polem elektromagnetycznym organizmu jako całości. Efekt leczniczy jest uzyskiwany poprzez stosowanie hierarchicznej sekwencji leków, z których każdy reguluje pole elektromagnetyczne organizmu na innym poziomie. Lenger konkluduje, że w związku z tym zasada przypisana Hahnemannowi, a mówiąca o stosowaniu tylko jednego leku w celu uzyskania całkowitego wyleczenia, jest wątpliwa i że on sam był tego świadom pod koniec swojego życia (7).

Wiemy już, że leki homeopatyczne emitują fotony o określonych parametrach. Fotony emitowane przez leki homeopatyczne w wysokich potencjach można wykryć za pomocą metod, takich jak multiplikowanie fotonów lub zastosowanie cewki Tesla, które wykorzystują efekt rezonansu magnetycznego. Obie te metody pozwalają na określenie fizykalnych cech tych fotonów, do których należą: „działanie holistyczne i koherentne na poziomie kwantowym, wytwarzanie pola magnetycznego, co najmniej dwie częstotliwości emitowanych

fal w zakresie megaherców, możliwość wzbudzenia za pomocą fal z tego zakresu oraz mierzalność wysokości potencji (8)”.

Wszystkie te terminy brzmią obco dla ucha nie tylko każdego prawie lekarza, który tymi problemami się nie zajmuje, ale również dla samych homeopatów. Mało kto podejrzewał leki homeopatyczne o tak specyficzne fizykalne cechy. No cóż, teraz nam wszystkim wypada na serio potraktować bioelektronikę i jej osiągnięcia. Tym bardziej że wszystkie te badania, o których mowa, nie tylko starają się wyjaśnić tajemnicę ukrytą w homeopatycznych granulkach czy roztworach, ale ponadto dają nowe spojrzenie na zjawisko stanu chorobowego jako takiego oraz fenomenu życia w ogólności.

Lenger wyjaśnia, że według Poppa zdrowie to stan „na granicy lasera”, co oznacza stan pomiędzy chaosem a koherencją, z ilością cząstek w stanie wzbudzenia w wysokości 50 proc. i tą samą ilością cząstek niewzbudzonych. Lenger podkreśla, że „równowaga jest osiągana poprzez wychwytywanie i emisję biofotonów o różnych frekwencjach, które wchodzą w kooperację z koherentnym polem zdrowego organizmu (9)”. Choroba oznaczałaby stan, w którym ilość cząstek w stanach wzbudzonych lub też odwrotnie – ilość cząstek w stanach niewzbudzonych jest zbyt duża. W rezultacie chory organizm emituje biofotony o innych parametrach niż te, które powstają w organizmie zdrowym. Że tak jest, mówią wyniki pomiarów biofotonów emitowanych przez ludzi robione przez van Wijka (10), Cifrę (11) i Pokornego (12). Pokorny wykazał, że pole elektromagnetyczne tkanki zdrowej jest inne niż tkanki rakowej. Musumeci (13) zauważył różnicę pomiędzy charakterystyką opóźnionej ultrasłabej luminescencji wymuszanej prze laser w komórkach zdrowych i rakowych.

Wiele badań wykazało wpływ fotonów na działanie enzymów. Lenger wymienia tu Harischa (14), Witta (15) i Ditmanna (16). Wyniki badań, które prowadzili, skłoniły ich do sformułowania wniosku końcowego, który brzmi w sposób następujący: leki homeopatyczne kontrolują aktywność enzymów. Autorzy ci zakładają ponadto, że fotony emitowane przez lek homeopatyczny wchodzą w rezonans z enzymami charakteryzującymi się patologiczną częstotliwością i umożliwiają im powrót do stanu właściwego. Drogi metaboliczne są w organizmach żywych w stanie dynamicznej równowagi. Oznacza to tyle, że produkty pośrednie każdej drogi biochemicznej powstają i są zużywane w jednakowym tempie. Lenger podkreśla, że możliwe jest zastosowanie substratów patologicznych dróg metabolicznych w dużych rozcieńczeniach jako leków homeopatycznych (17).

Sam mechanizm działania leków homeopatycznych na enzymy polega na tym, że ułatwiają one naturalny proces konformacji enzymów w celu tworzenia kompleksów enzym–substrat. Proces ten wymaga energii zwanej energią aktywacji. Aby obniżyć energię aktywacji i przyśpieszyć czy wręcz umożliwić rozpoczęcie reakcji chemicznej, zarówno enzymy, jak i substraty wymagają osiągnięcia stanu wzbudzonego poprzez pobranie fotonów o określonej częstotliwości (18).

Homeopatia Polska® nr 86 (4/2012)

5

relacja Zarówno próba lekowa, jak i stan chorobowy powodują zablokowanie pierwszego enzymu na danej drodze biochemicznej. To z kolei powoduje zablokowanie następnej reakcji, ponieważ produkt tej pierwszej jest dla niej substratem. Lenger jest zdania, że jeśli na przykład w danej chorobie przewlekłej zaangażowanych jest pięć reakcji enzymatycznych, to w celu wyleczenia tej choroby należy zastosować pięć różnych leków homeopatycznych, z których każdy (w dawce alopatycznej) jest substratem w kolejnej reakcji. Na przykład jeśli chodzi o chorobę Hashimoto, która prowadzi do reakcji autoimmunologicznych, zestaw stosowanych leków homeopatycznych byłby następujący: Kalium iodatum LMK, Manganum aceticum LMK, Iodum LMK, Thyroxinum XMK (T4), Selenium LMk i Tri-iodothyroninum XMK(T 3), Hypothalamus LMK, Hypophysis XMK, TSH w XMK (19). Dzięki takiej kuracji przeciwciała TPO zanikły po 3–4 miesiącach, a symptomy choroby stopniowo ustępowały. Lenger podkreśla, że konieczne jest stosowanie więcej niż jednego leku homeopatycznego, ponieważ po przywróceniu normalnego działania jednego enzymu korygowany musi być następny i tak po kolei.

Określenia, takie jak enzym „zdrowy” lub „chory”, są przez autorkę używane świadomie. Enzym jest „chory”, jeśli nie może prawidłowo katalizować danej reakcji chemicznej wskutek zaburzeń konformacji.

Prof. Elżbieta Malarczyk (20) wykazała, że działanie zawartej w chrzanie peroksydazy może zostać zablokowane poprzez umieszczenie jej w stężonym etanolu.

Efekt ten był jednak wielokrotnie odwracany w powtarzających się doświadczeniach dzięki zastosowaniu fenolu w postaci rozcieńczenia homeopatycznego połączonego z dużą ilością wstrząsań.

W myśl teorii postulowanej już wcześniej przez Poppa choroba polegałaby na tym, że enzymy w organizmie tracą swoje normalne stany energetyczne wskutek działania różnych czynników. W celu uzyskania efektu leczniczego należy użyć fotonów, które są emitowane poprzez leki homeopatyczne w wysokich potencjach. Fotony te cechuje posiadanie tzw. współczynnika B 2 , oznaczającego holistyczność i koherencję, dzięki czemu są one zdolne do naprawienia i restytucji enzymów poprzez przywrócenie im normalnych stanów energetycznych.

Co ciekawe i ważne dla lekarzy homeopatów, eksperymenty przeprowadzone przez zespół pod kierunkiem Lenger dowiodły, że nie ma istotnych różnic pomiędzy działaniem leków z grupy potencji dziesiętnych (D), uważanych w Niemczech za „twarde”, i potencji setnych (C), uważanych za „miękkie”, ani też rozcieńczeń korsakovowskich (K), które są sporządzane z użyciem zautomatyzowanego sprzętu. Jedyne, co jest istotne, to liczba wstrząśnięć – niezależnie od tego, czy dokonanych ręcznie, czy też maszynowo – która określa poziom energetyczny leku (21).

Lenger podkreśla, że „informacja homeopatyczna”, czyli hipotetyczny czynnik mający wyjaśniać sposób

6

działania leków homeopatycznych, doczekała się dzięki tym badaniom naukowej weryfikacji. Wiadomość ta jest istotna dla wszystkich, którzy uważają, że homeopatia to metoda dobra i skuteczna, i borykają się z zarzutami mówiącymi o braku badań dotyczących właściwości leków homeopatycznych. Dzięki samozaparciu i niezwykłej pasji naukowej dr Lenger otrzymaliśmy potwierdzenie wcześniejszych, czysto teoretycznych dociekań.

Dr Krzysztof Michalak mówił na temat elektromagnetycznego transferu energii w tkankach organizmu (22). Jest to możliwe dzięki temu, że każdy przedmiot o wyższej energii drgań może przekazywać swoją energię innym przedmiotom o niższej energii drgań, pod warunkiem posiadania tej samej częstotliwości przez oba przedmioty i wzajemnej synchronizacji drgań. Energia związana z określoną częstotliwością ma tendencję do równomiernego rozchodzenia się w całym systemie. Dzięki temu dochodzi do synchronizacji drgań wszystkich struktur organizmu.

Jest to zjawisko dotyczące całego organizmu, a nie tylko jego fragmentów. W konkluzji autor stwierdził, że transfer energii pomiędzy narządami organizmu jest możliwy, a jego nośnikiem jest fala elektromagnetyczna o częstotliwości z zakresu kiloherców.

Prof. Marcin Molski poruszył temat pokrewny, tj. wewnętrznej koherencji systemów biologicznych. Biokoherencja to dalekosiężna koordynacja różnych funkcji biologicznych, którą możemy obserwować w skali makroskopowej. Z równania Horodeckiego-Feinberga wynika, że wzrost biologiczny ma swój komponent o charakterze przestrzennym. Wniosek, który z tego wypływa, jest taki, że można mówić o powrocie do tego, co witaliści nazywali „siłą życiową” organizmu (Arystoteles używał tu określenia „forma substancjalna”).

Powrót do takiego języka we współczesnej nauce jeszcze niedawno wydawałby się niemożliwy. Nauki empiryczne w erze nowożytnej rozwijały się w opozycji do wcześniejszych, metafizycznych koncepcji, od których się odcinały. Powrót koncepcji „siły życiowej” jako terminu naukowego ma więc posmak sensacji.

Jest to jeszcze jeden dowód na to, że postęp nauki niekiedy zaskakuje samych jej twórców.

W niniejszej relacji z sympozjum skupiłem się przede wszystkim na zagadnieniach związanych z działaniem leków homeopatycznych i ogólnymi koncepcjami dotyczącymi fenomenu życia jako takiego oraz funkcjonowania systemów biologicznych. Inne zagadnienia z tego powodu na pewno ucierpiały. Zrobiłem to jednak celowo. Moim zamiarem było zaprezentowanie szerokiej panoramy zagadnień dotyczących zjawiska życia od strony do niedawna prawie niedostrzeganej, którą jest jego natura elektromagnetyczna. Dopiero taka interpretacja zjawisk biologicznych pozwala na wyjaśnienie natury zjawisk, takich choćby jak sposób działania leków homeopatycznych. Że są to zagadnienia ważne, nie trzeba chyba przekonywać ani lekarzy, ani ich pacjentów.

Homeopatia Polska® nr 86 (4/2012)

relacja Piśmiennictwo 1. Pokorny J., Energy production and Froehlich’s polar vibrations in cancer cells. „Zagadnienia Biofizyki Współczesnej” 2011, vol. 34: 7–8.

2. Cifra M., Energy production and Froehlich’s polar vibrations in cancer cells. „Zagadnienia Biofizyki Współczesnej” 2011, vol. 34: 5.

3. Lenger K., Homeopathic potencies identified by a new magnetic resonance method: Homeopathy-an energetic medicine. „Subtle Energies & Energy Medicine”, vol. 15, no. 3: 225–243.

4. Ibid., s. 238, Lenger cytuje: F.A. Popp, Der Weg eines Physikers zum Licht. Fritz-Albert Popp im Gesprach mit Mathias Brockers, w: F.A. Popp, Die Botschaft der Natur, Verlag Zweitausendeins 1999: VII–L. 5. Ibid., s. 240, Lenger cytuje: F.A. Popp, Der Weg eines Physikers zum Licht…: 306–311.

6. Ibid., s. 241.

7. Ibid., s. 241.

8. Lenger K., A physical and biochemichal model of homeopathic function applied to patients with different diseases. „Subtle Energies & Energy Medicine” 2009.

9. Ibid., Lenger cytuje: F.A. Popp, Essential differences between coherent and non-coherent effects of photoemission from living organisms, w: Biophotonics, X. Shen, R. van Wijk, New York, Springer 2005: 109–224.

10. Ibid., Lenger cytuje: R. van der Wijk, E.P.A. van Wijk, An introduction to human biophoton emission. „Research in Complementary Medicine” 2005, 12: 77–83.

11. Ibid., Lenger cytuje: M. Cifra, E.P.A. van Wijk, H. Koch, S. Bosman & R. van Wijk, Spontaneous ultra-weak photon emission from human hands in time dependent. „Radioengineering” 2007, 16, 2: 15–19.

12. Ibid., Lenger cytuje: J. Pokorny, J. Hasek, J. Vanis, J. Jelinek, Biophysical aspects of Cancer-Electromagnetic mechanism. Ind. J. Exper. Biol. 2008, 46: 310–321.

13. Ibid., Lenger cytuje: F. Musumeci, L.A. Applegate, G. Provitera, A. Scordina, S. Tudisco, H.L. Niggli, Spectral analysis of laser-indused ultraweak delayed luminescence in cultured normal and tumor human cells: temperature dependence. J. Photochem. Photobiol. B 2005, 49: 93–99.

14. Ibid., Lenger cytuje: G. Harish, J. Dittmann, Unterschiedlicher Einfluss von cAMP-Potenzen und cAMPVerduennungen am Beispiel versciedener Enzymsysteme, Biol.

Med. 1998, 27, 2: 55–62.

15. Ibid., Lenger cytuje: C.M. Witt, M. Bluth, H. Albrecht, T.E.R. Weisshuhn, S. Baumgartner, S.N. Wilich, The in vitro evidence for an effect of high homeopathic potencies: A systematic review of the literature. Complementary Therapies in Medicine 2007, 15: 128–138.

16. Ibid., Lenger cytuje: J. Ditmann, H. Kanapin, G. Harish, Einfluss ausgewaelter Homoeopathika auf die katalytische Aktivitaet der Urikase, der sauren Phopshatase und der zytosolischen Glutathion-S-Transferasen. Biol. Med. 2000, 29, 3: 125–131.

17. bid., Lenger cytuje: D. Fell, Understanding the Control of metabolism. Portland Press Ltd, London 1997.

18. Ibid.

19. Ibid.

20. Ibid., Lenger cytuje: E. Malarczyk, Kinetic changes In the activity of HR-peroxidase induced by very low Doses of phenol.

I.J.H.D.R. 2007: 2–11.

21. Lenger K., Homeopathic potencies…: 233, 239.

22. Michalak K.P., The fundamentals for the extracellular and inter-organ electromagnetic communication in the kHz range, Zagadnienia Biofizyki Współczesnej 2011, vol. 34: 6–7.

Homeopatia Polska® nr 86 (4/2012)

7

materia medica

Zastosowanie leków homeopatycznych w zaburzeniach układu krążenia Część 1: Miażdżyca i nadciśnienie tętnicze The Use of Homeopathic Remedies in the Treatment of Circulatory System Disorders Part I: Sclerosis and Hypertension

Zenobiusz Żołnowski

© Copyright by „Homeopatia Polska” 2012

Słowa kluczowe: uzdrawianie, leki symptomatyczne, leki podłoża chorobowego, komplementarność leków homeopatycznych, leki homeopatyczne stosowane w miażdżycy tętnic, leki homeopatyczne stosowane w nadciśnieniu tętniczym.

Streszczenie Stosowanie leków homeopatycznych zmierza nie tylko do likwidacji zmian chorobowych i dolegliwości. Leczenie homeopatyczne zmierza do uzdrowienia. Uzdrowienie homeopatyczne obejmuje dodatkowo także zniesienie skłonności do nawrotu chorób, zwłaszcza przewlekłych.

W leczeniu homeopatycznym chorób przewlekłych stosuje się leki dobierane ze względu na zmiany chorobowe i objawy (leki symptomatyczne) oraz leki dobierane ze względu na podłoże chorobowe (leki głębokiego działania). Korzyści stosowania leków homeopatycznych w leczeniu chorób układu krążenia polegają na tym, że: • leki homeopatyczne zawsze w jakimś stopniu same przez się mogą stymulować prozdrowotne funkcjonowanie elementów układu krążenia, także i wtedy gdy konieczne jest stosowanie leków alopatycznych, • leki homeopatyczne z reguły zwiększają skuteczność dobrze dobranych leków alopatycznych i przez to staje się możliwe zmniejszenie ich dawkowania, • leki homeopatyczne zwykle zmniejszają działania uboczne leków alopatycznych.

Jako leki homeopatyczne głębokiego działania w leczeniu miażdżycy i nadciśnienia tętniczego najczęściej stosuje się: Sulfur, Calcarea carbonica

Key Terms: healing, symptomatic remedies, pathologic basis remedies, complementarity of homeopathic remedies, homeopathic remedies used in sclerosis, homeopathic remedies used in hypertension.

Summary The purpose to use homeopathic remedies is not only to remove the pathological changes and symptoms. Homeopathic treatment leads to healing. Homeopathic healing encompasses also removing the tendency for the problem to reoccur, especially in case of chronic diseases.

Homeopathic treatment of chronic diseases uses remedies selected based on the pathological changes and symptoms ( symptomatic remedies) and remedies prescribed based on the pathological basis of the disease (deep-acting remedies). The benefits if using homeopathic remedies in the treatment of circulatory system disorders are as follows: • Homeopathic remedies are always able to stimulate healing functions of the circulatory system, also in the case when the use of allopathic remedies is necessary, • Homeopathic remedies usually increase the efficiency of well prescribed allopathic remedies and therefore helping to lower their dosage, • Homeopathic remedies usually help reduce the side effects of allopathic.

The most frequently used homeopathic remedies in the treatment of sclerosis and hypertension are Sulfur, Calcarea carbonica ostrearum, Arsenicum album, Lycopodium clavatum, Phosphorus. These

Zenobiusz Żołnowski — otolaryngolog, 94-047 Łódź, al. kard. Stefana Wyszyńskiego 78 m. 19.

8

Homeopatia Polska® nr 86 (4/2012)

materia medica ostrearum, Arsenicum album, Lycopodium clavatum, Phosphorus. Leki te stosuje się obok leków symptomatycznych najczęściej w potencjach 15 CH i 30 CH we wszystkich chorobach przewlekłych układu krążenia.

Artykuł omawia następnie warunki kliniczne stosowania leków homeopatycznych w miażdżycy tętnic oraz nadciśnieniu tętniczym. W miażdżycy: Arsenicum iodatum, Aurum metallicum, Baryta carbonica. W nadciśnieniu tętniczym: Belladonna, Crataegus oxyacantha, Lachesis mutus, Nux vomica, Secale cornutum, Viscum album. Leki te stosuje się najczęściej w potencjach 5 CH lub 9 CH, w zależności od stopnia podobieństwa klinicznego obrazu chorego i toksykologiczno-klinicznego zakresu leku.

remedies are used along with symptomatic remedies in 15 CH and 30 CH potencies in all chronic disorders of the circulatory system.

The article discusses clinical conditions for using homeopathic remedies in arteriosclerosis and hypertension. Arsenicum iodatum, Aurum metallicum, Baryta carbonica in the teratment of sclerosis and Belladonna, Crataegus oxyacantha, Lachesis mutus, Nux vomica, Secale cornutum, Viscum album in the treatment of hypertension. The above remedies are most frequently used in 5 CH or 9 CH potencies, depending on the extent of the similarities between the clinical picture and the toxicological and clinical scope of the remedy.

WPROWADZENIE W homeopatii nie od dziś dominuje przeświadczenie, iż leczenia nie sprowadza się tylko do likwidacji zmian patologicznych czy dolegliwości i objawów, które w danej chwili dotykają chorego. Zastosowanie leków homeopatycznych umożliwia coś więcej, umożliwia mianowicie przywrócenie zdrowia w optymalnym wymiarze, a mówiąc krócej, po prostu – uzdrowienie.

(Idąc za myślą Hahnemanna, warto w tym miejscu expressis verbis powiedzieć, że uzdrawianie jest głównym powołaniem lekarza, przy czym powinien on dążyć do tego, by było ono pełne, szybkie i łagodne).

Uzdrawianie to nie tylko leczenie chorób, ale ponadto doprowadzanie organizmu do stanu, w którym jest on – na mocy globalnej aktywizacji elementów jego układu odpornościowego, układów regulacyjnych oraz możliwości adaptacyjnych – w wyższym stopniu zdolny do pokonywania różnorakich nowych zagrożeń zdrowotnych, w tym zagrożeń związanych z wiekiem.

Także skłonności do nawrotów zmian patologicznych w przebiegu chorób przewlekłych po przywróceniu zdrowia optymalnego zostają zniesione lub poważnie ograniczone.

Stosowanie leków homeopatycznych ma w terapiach kardiologicznych, ze względu na dużą skuteczność tych leków w zapobieganiu miażdżycy naczyń krwionośnych, znaczenie szczególne. Arterioskleroza, jak wiadomo, stanowi w chorobach układu krążenia główny czynnik patogenetyczny. Choroby serca i naczyń krwionośnych przeważnie nie są homeopatozami absolutnymi (stany chorobowe, które mogą być skutecznie leczone wyłącznie lekami homeopatycznymi, nazywa się homeopatozami absolutnymi. Nie wszystkie stany chorobowe są takimi homeopatozami) i z tego powodu stosowanie samych tylko leków homeopatycznych może nie być wystarczające, ale stosowanie leków homeopatycznych obok alopatycznych jest w tych chorobach wielce korzystne. Korzystanie z tych leków w terapii kardiologicznej ma zwykle charakter komplementarny.

Zauważmy tu jednak, iż z klinicznego punktu widzenia nie ma żadnych podstaw, by komplementarność leków homeopatycznych utożsamiać z jakąś „mniejszą ich istotnością” czy może „mniejszą ich ważnością” w terapii chorób układu krążenia. Jeśli się bowiem weźmie pod uwagę to, że: • leki homeopatyczne zawsze w jakimś stopniu same przez się mogą stymulować prozdrowotnie funkcjonowanie elementów układu krążenia, także i wtedy gdy konieczne jest stosowanie leków alopatycznych, • leki homeopatyczne z reguły zwiększają skuteczność dobrze dobranych leków alopatycznych i przez to staje się możliwe zmniejszenie ich dawkowania, • leki homeopatyczne zwykle zmniejszają działania uboczne leków alopatycznych,to nie da się zasadnie zaprzeczyć, iż rezygnacja z tych leków w terapiach kardiologicznych zmniejsza szanse osób chorych na optymalny powrót do zdrowia.

Trzeba więc wyraźnie i z całą mocą jeszcze raz powiedzieć, iż w zwalczaniu chorób układu krążenia, zarówno w zapobieganiu zachorowaniom, jak i przywracaniu optymalnego zdrowia, mogą i powinny być stosowane również leki homeopatyczne.

Decyzje o niezastosowaniu leków homeopatycznych, w świetle tych okoliczności, nabierają, poza wymiarami składającymi się na sprawność opieki klinicznej, również wymiaru deontologicznego.

Konieczna jest tu pełna świadomość, iż rezygnacja ze stosowania leków homeopatycznych w terapii chorób układa krążenia znacząco tę terapię zubaża.

Fakt ten nie powinien pozostawać poza świadomością lekarza. (Warto w tej sprawie odwołać się do spójnych teoretycznie i nośnych etycznie tekstów lekarza i filozofa dr. med. J. Norkowskiego, filozofa i zakonnika).

Homeopatia Polska® nr 86 (4/2012)

9

materia medica Dodajmy jeszcze, że użyteczność terapeutyczna podawania leków homeopatycznych w wielu typach zaburzeń kardiologicznych została już wystarczająco ugruntowana poznawczo w badaniach naukowych zarówno podstawowych, jak i klinicznych. Stąd lekarze homeopaci, nie rezygnując nigdy w leczeniu chorób układu krążenia z leków alopatycznych, gdy są one niezbędne, stosują zarazem leki homeopatyczne.

Często osiągają w ten sposób wyraźne wzmożenie efektów terapeutycznych.

Oddziaływanie farmakodynamiczne na serce i układ naczyniowy – zgodne z homeopatyczną zasadą podobieństwa niektórych leków – zostało, co może być zaskakujące, potwierdzone także farmakologicznie, poza badaniami naukowymi, ściśle homeopatycznymi.

Do takich leków należą między innymi: Adonis vernalis oraz Crataegus oxyacantha.

Co więcej, leki te były lub jeszcze są stosowane w medycynie konwencjonalnej (zapewne bez świadomości stosujących je lekarzy) zgodnie zasadą homeopatyczną: similia similibus curantur. Wszystkie one tłumią zmiany chorobowe podobne do tych, które same mogłyby wywołać, gdyby były podane w dawkach toksycznych. Zresztą często one same powodują takie skutki, co ujawnia się w ich działaniach ubocznych. Podawane natomiast w dawkach i potencjach homeopatycznych okazują się leczniczo wysoko skutecznymi.

Literatura poświęcona homeopatycznemu wspomaganiu leczenia kardiologicznego nie jest zbyt bogata. Brakuje zwłaszcza raportów z badań klinicznych typowo nastawionych i zaplanowanych na ocenę przydatności leków homeopatycznych w terapiach nozologicznie wyodrębnionych kardiologicznych jednostek chorobowych. Bogatsza jest literatura typu poradnikowego. Często są to jednakże teksty pisane przez naturoterapeutów o szerszych lub węższych horyzontach ogólnomedycznych, którzy jednak nie są absolwentami uniwersyteckich wydziałów lekarskich. Dominują w nich opisy typu materia medica leków homeopatycznych o organotropizmie do układu krążenia z naciskiem na objawy subiektywne bez szerszych klinicznych odniesień kardiologicznych.

Opisy te sięgają przeważnie tylko do wyników HBL (homeopatyczne badanie leków) i zwykle w niewielkim tylko stopniu uwzględniają wyniki badań toksykologicznych nad truciznami układu krążenia oraz fizjopatologią zaburzeń w jego obrębie. Nie oznacza to, iż wiedzę uzyskiwaną poprzez HBL można uznać za mało ważną dla rozwoju homeopatii. Trzeba tylko mieć świadomość, że HBL nie jest jedynym źródłem wiedzy homeopatycznej i że homeopatia rozwija się także w oparciu o wiedzę zdobywaną w toku badań naukowych z zakresu wszystkich dyscyplin podstawowych i klinicznych należących do medycyny lub z nią powiązanych metodologicznie.

Jest oczywiste, że homeopatia poza medycyną nie jest po prostu możliwa.

W ramach homeopatii rozwijają się dziedziny wiedzy klinicznej obejmujące różne zagadnienia związane ze stosowaniem leków homeopatycznych w obszarze leczenia chorób należących do zakresu zainteresowań

10

poszczególnych działów medycyny praktycznej. W kontekście dyscyplin klinicznych rozwija się również homeopatia kardiologiczna. (Wyodrębnianie się w ramach homeopatii działów wiedzy o zastosowaniu leków homeopatycznych w poszczególnych dziedzinach medycyny klinicznej nie oznacza zarazem potrzeby dzielenia lekarskiej praktyki homeopatycznej na jakieś podspecjalizacje. Inna sprawa, że na przykład lekarz homeopata specjalista w dziedzinie chorób oczu będzie w naturalny sposób specjalistą w dziedzinie homeopatii okulistycznej, co nie oznacza, iż przestaje być specjalistą w homeopatii ogólnej. Przesądza o tym metodologiczna struktura samej homeopatii). Jest ona wprawdzie stale jeszcze in statu nascendi, co jednak nie oznacza, iż nie dysponujemy już wystarczającą wiedzą umożliwiającą racjonalne wspomaganie terapii kariologicznych lekami homeopatycznymi.

Leków homeopatycznych, które mogą być użyteczne w kardiologii, jest dość dużo. W Repertorium leków homeopatycznych S.R. Phataka wymienia się ich ponad 50.

PODŁOŻE CHOROBOWE, LEKI GŁĘBOKIEGO DZIAŁANIA I LEKI SYMPTOMATYCZNE W leczeniu przewlekłych chorób układu krążenia, tak jak to jest w homeopatycznym leczeniu wszystkich innych chorób przewlekłych, stosuje się dwa rodzaje leków: leki symptomatyczne oraz leki głębokiego działania. Aby uniknąć możliwych nieporozumień, trzeba tu od razu dodać, iż uniwersum tego podziału nie obejmuje oczywiście wszystkich znanych tu i teraz leków homeopatycznych. Jest to podział adekwatny tylko w stosunku do leków homeopatycznych dobieranych do leczenia konkretnej choroby przewlekłej w danym konkretnym przypadku u konkretnego chorego. W różnych przypadkach tej samej choroby przewlekłej u różnych chorych określone leki homeopatyczne mogą być dobierane w jednym przypadku jako leki symptomatyczne, w innym jako leki głębokiego działania. Podział leków na symptomatyczne i głębokiego działania odnosi się tylko do leków stosowanych w leczeniu homeopatycznym danej choroby przewlekłej dobieranych indywidualnie dla każdego chorego. Przypomnijmy tu, że niekiedy leki głębokiego działania nazywa się też lekami podstawowymi (1).

Symptomatyczne leki homeopatyczne należy traktować jako leki typowe dla zmian patologicznych danego rodzaju choroby. Dobiera się te leki stosownie do patogenetycznego i klinicznego obrazu nozologicznie wyodrębnionej jednostki chorobowej, uwzględnia się zatem zmiany patomorfologiczne i patofizjologiczne oraz przedmiotową i podmiotową symptomatologię choroby.

Ponadto – stosownie do zapisów w Materia medica branego pod uwagę leku homeopatycznego – uwzględnia się tzw. objawy towarzyszące, odczucia i, co może najistotniejsze, modalności objawów chorobowych.

Leków symptomatycznych poszukuje się oczywiście tylko wśród tych leków homeopatycznych, które wykazują organotropizm do narządów i tkanek objętych procesem patologicznym w chorobie, do leczenia której poszukujemy leku. (Z tego widać, iż leki symp-

Homeopatia Polska® nr 86 (4/2012)

materia medica tomatyczne, choć być może mogłaby to sugerować ich nazwa, nie służą tylko do zwalczania objawów, lecz znamiennie przyczyniają się do integralnego powrotu do zdrowia. Można by je zapewne nazywać lekami znamiennymi, jako lekami obejmującymi zakresem terapeutycznym wszystkie znamiona choroby). Niekoniecznie musi tak być, gdy chodzi o dobór leków głębokiego działania.

W doborze leków homeopatycznych głębokiego działania uwzględnia się określone dane ze sfery somatycznej i psychicznej chorego, które opisują tzw. podłoża chorobowe, czyli specyficzne cechy anatomiczne, fizjologiczne oraz cechy ze sfery życia psychicznego. Chodzi o cechy zarówno fenotypowe, jak i genotypowe, wrodzone i nabyte oraz o skutki przebytych wcześniej chorób. Podłoże chorobowe jest indywidualną właściwością każdego pacjenta.

Modyfikuje ono zachorowania i przebieg chorób, zwłaszcza przewlekłych. Wiedza o podłożu chorobowym dostarcza przesłanek doboru leków głębokiego działania oraz przesłanek rokowania.

Na podłoże chorobowe składają się także różne parametry określające tak zwany typ wrażliwy. Różni ludzie w różnym stopniu są wrażliwi na oddziaływanie substancji zhomeopatyzowanych. Różnice wrażliwości na te substancje stwierdzane są w toku HBL. Typem wrażliwym nazywa się osobę, u której w homeopatycznym badaniu konkretnego leku pojawia się znacząco więcej objawów niż u innych badanych lub też do ich pojawienia się wystarczają mniejsze dawki.

O osobach takich mówimy, że są typem wrażliwym na dany lek. Nie wszystkie leki posiadają swój typ wrażliwy.

W kontekście analiz struktury podłoża chorobowego w homeopatii bierze się pod uwagę także tzw. skazy homeopatyczne. Pojęcie skazy jest w medycynie już od dawna zadomowione. Jest ono definiowane jako stan ustroju cechujący się odmienną, spaczoną reakcją ustroju na bodźce wewnętrzne i zewnętrzne z naciskiem na uwarunkowania genetyczne tego stanu. W takim sensie mówi się o skazie białkowej, skazie artretycznej, skazie limfatycznej itp. W Polskim słowniku medycznym PZWL wylicza się kilkanaście tak zdefiniowanych skaz.

Osnowa homeopatycznej teorii skaz została sformułowana w pracy S. Hahnemanna Choroby przewlekłe.

Dzisiaj, oczywiście ze względu na współczesny stan rozwoju nauk lekarskich, nie jest możliwe przejęcie wszystkich przekonań autora co do natury miazmów, bo tak nazywał on skazy homeopatyczne. Przede wszystkim skazy nie są jednostkami chorobowymi, lecz sekwencjami dyspozycji do określonego reagowania w przebiegu choroby przewlekłej. Niekiedy skazy homeopatyczne nazywa się sposobami przewlekłego reagowania chorobowego i przyjmuje się podział na psoryczny i sykotyczny sposób przewlekłego reagowania. Skazy homeopatyczne traktuje się we współczesnej homeopatii klinicznej jako element konstytutywny podłoża chorobowego i główny wyznacznik w doborze leków głębokiego działania. (Skazy homeopatyczne, psora i sykoza mają swoje charakterystyki kliniczne i można im w związku z tym przypisać od-

powiednie leki. Leki te nazywa się niekiedy antypsorycznymi lub antysykotycznymi. Niekiedy wyodrębnia się jeszcze skazę tuberkulinową oraz skazę syfilityczną). Przewlekłe choroby układu krążenia mają przeważnie psoryczne podłoże chorobowe.

Panuje dość powszechne przekonanie, iż w leczeniu homeopatycznym przewlekłych chorób układu krążenia stosowanie leków głębokiego działania jest nieodzowne. Leki te stosuje się oczywiście zawsze razem z lekami symptomatycznymi, jednakże zwykle w wyższych potencjach i dłuższych odstępach czasu.

Są to w głównej mierze, choć nie jedynie, leki antypsoryczne.

W zapobieganiu i leczeniu miażdżycy, a także często z nią związanego nadciśnienia tętniczego i przewlekłych stanów niedokrwiennych, warto w szczególności sięgać po następujące leki, które mogą w tych stanach grać role prozdrowotnych regulatorów ich podłoża chorobowego: Sulfur, Calcarea carbonica ostrearum, Arsenicum album, Lycopodium clavatum, Phosphorus.

Są to, jak wiadomo, główne leki antypsoryczne.

Calcarea carbonica ostrearum jest stosowana bardzo często, a gdy wchodzą w grę zagrożenia cukrzycowe, podawana jest zawsze.

Sulfur jest natomiast wielce przydatnym lekiem głębokiego działania w przypadkach współwystępowania nadciśnienia tętniczego. W takich przypadkach miażdżycy lek ten powinien być stosowany rutynowo.

Sulfur jest lekiem o bardzo szerokim organotropizmie o mocno zaznaczonym wpływie na naczynia krwionośne. Jest to fakt wielce istotny w decyzjach o zastosowaniu siarki w arteriosklerozie, której towarzyszy nadciśnienie tętnicze. Przyjmuje się, iż w takich przypadkach zastosowanie siarki jest nieodzowne bez względu na inne charakterystyki siarki zawarte w jej MMH. Arsenicum album, Lycopodium clavatum i Phosphorus jako leki głębokiego działania dobrze jest stosować we wszystkich zaburzeniach układu krążenia, w których dominującą rolę patogenetyczną odgrywają zaburzenia metabolizmu lipidów i uszkodzenia błony wewnętrznej tętnic. Działanie tych leków przypomina działanie alopatycznych statyn, w tym oczywiście ich działania uboczne. Phosphorus ponadto jest lekiem homeopatycznym bardzo skutecznym w miażdżycy tętnic i nadciśnieniu powikłanych uszkodzeniami w obrębie narządów miąższowych (miąższ nerek, wątroby, płuc) oraz w zmianach krwotocznych.

Niekiedy stosuje się też jako leki głębokiego działania leki wyraźnie antysykotyczne: Thuję occidentalis i Natrum sulfuricum. Thuja occidentalis jest użyteczna jako lek głębokiego działania w leczeniu homeopatycznym miażdżycy i nadciśnienia tętniczego u osób otyłych. A Natrum sulfuricum stosowany jest wówczas, gdy chorobom podstawowym towarzyszą dolegliwości w zakresie układu oddechowego lub układu ruchu.

Wszystkie leki podłoża chorobowego są stosowane w chorobach przewlekłych jako ważne leki dodatkowe, jednakże tylko obok leków symptomatycznych.

Centralną zasadą doboru leków symptomatycznych nie są naturalnie takie czy inne właściwości podłoża chorobowego. Zasadą tą jest podobieństwo

Homeopatia Polska® nr 86 (4/2012)

11

materia medica zakresów toksykologiczno-klinicznych tych leków do, mówiąc najogólniej, stwierdzanego zgodnie z regułami symptomatologii homeopatycznej obrazu klinicznego choroby. Uwzględnia się więc, obok miejscowych zmian chorobowych i ich objawów, objawy ogólne, objawy ze sfery psychizmu oraz modalności. Oczywiście cechą pierwszorzędną zakresu toksykologiczno-klinicznego jest organotropizm leku. Jeśli bowiem lek homeopatyczny nie ma w swym organotropizmie elementów chorującego układu anatomicznego, to nie jest lekiem nadającym się do leczenia chorób tego układu.

LEKI HOMEOPATYCZNE STOSOWANE W TERAPII MIAŻDŻYCY TĘTNIC Leki symptomatyczne dostosowuje się do konkretnej choroby konkretnego chorego, nie zaś do jego podłoża chorobowego. Bez leków symptomatycznych nie ma wystarczającego leczenia homeopatycznego. Do najczęściej stosowanych leków symptomatycznych w miażdżycy tętnic należą: • Arsenicum iodatum, • Aurum metallicum, • Baryta carbonica.

Miażdżyca jest poważnym problemem zdrowotnym.

Ocenia się, że ponad połowa zgonów w krajach wysokouprzemysłowionych jest związana z miażdżycą tętnic i nadciśnieniem tętniczym powodujących zaburzenia przepływu w naczyniach wieńcowych, naczyniach mózgowych i nerkowych (2). Miażdżyca jest też czynnikiem pogłębiania procesu starzenia organizmu.

Baryta carbonica i Arsenicum iodatum są często stosowane w terapiach anti aging z dużą skutecznością.

Dobrze jest oba te leki stosować jako leki przeciwmiażdżycowe systematycznie już od 50 roku życia metodą z przerwami, na przykład po 20 dni w dwóch miesiącach każdego kwartału.

Jeśli profilaktyka i terapia homeopatyczna zostaną odpowiednio rozpropagowane, to mogą one rozpowszechnienie miażdżycy i chorób powiązanych z nią patogenetycznie w poważnym stopniu ograniczyć.

Taki rezultat nie jest jednak wręcz możliwy bez włączenia homeopatycznych procedur medycznych do zakresu działania publicznego systemu opieki zdrowotnej. W Szwajcarii, jak wiadomo, tak już się stało.

Baryta carbonica ma wyraźnie korzystne działanie na stwardniałe ściany tętnic, zwiększa ich elastyczność i ułatwia w ten sposób przepływ krwi. Jest to więc lek wielce użyteczny także w leczeniu miażdżycy, choć jego zastosowania profilaktyczne mają charakter preferencyjny. Baryta carbonica jest polikrestem znanym głównie z zastosowań pediatrycznych, jako bardzo efektywny lek w terapii przewlekłych i nawrotowych nieżytów dróg oddechowych. Nie może to jednak przesłaniać jego zastosowań kardiologicznych.

I na tym terenie jest on trudno zastępowalny.

Zarówno w pediatrii, jak i kardiologii Baryta carbonica jest szczególnie przydatna w leczeniu osób wrażliwych na zimną, wilgotną pogodę, u których w tych warunkach co rusz występuje ostre lub podostre zapalenie migdałków podniebiennych, często przechodzące w ich przewlekły stan zapalny i przerost.

12

Obok leku Baryta carbonica w leczeniu homeopatycznym miażdżycy tętnic równie istotną rolę odgrywa Aurum metallicum, zwłaszcza w przypadkach powikłanych nadciśnieniem tętniczym, uszkodzeniem zastawek serca lub zaburzeniami rytmu pracy serca. Aurum metallicum jest lekiem homeopatycznym szczególnie przydatnym w leczeniu miażdżycy tętnic u osób o skłonności do odczuć depresyjnych oraz nadmiernej wesołości lub zachowań paramaniakalnych. Jednakże Aurum metallicum stosuje się w leczeniu miażdżycy niezależnie od tego, czy stwierdzamy cechy typu wrażliwego, czy też nie. Przesądza o tym organotropizm leku oraz zmiany chorobowe i objawy w jego zakresie toksykologiczno-klinicznym.

LEKI HOMEOPATYCZNE STOSOWANE W NADCIŚNIENIU TĘTNICZYM Leki homeopatyczne stosowane w leczeniu miażdżycy mogą być podawane także w nadciśnieniu tętniczym.

Przesądza o tym oczywiście ich organotropizm oraz podobieństwo patogenetyczne zakresów toksykologiczno-klinicznych. W samoistnym nadciśnieniu tętniczym najczęściej stosuje się: • Belladonnę, • Crataegus oxyacantha, • Lachesis mutus, • Nux vomica, • Secale cornutum, • Viscum album.

(Nadciśnienia tętnicze wtórne są leczone poprzez homeopatyczną terapię chorób, które te nadciśnienia powodują).

Hormezowe właściwości alkaloidów w pokrzyku wilczej jagodzie (atropina, hioscyjamina, skopolamina) przesądzają o parasympatykotonicznych właściwościach homeopatycznej Belladonny. Stąd główne wskazania do podawania tego leku w nadciśnieniu tętniczym pojawiają się przede wszystkim w przypadkach, w których lekami alopatycznymi trudno jest ustabilizować ciśnienie, zwłaszcza ciśnienie skurczowe. Pojawia się w takich przypadkach przekrwienie naczyń głowy oraz szyi i związane z tym objawy: zaczerwienienie twarzy połączone z odczuciem gorąca w jej obrębie, pulsujący ból głowy, pocenie się głowy i twarzy, przyśpieszenie czynności serca i odczuwanie pulsowania tętnic. Może też wystąpić rozszerzenie źrenic.

Belladonna staje się niezbędna zwłaszcza w przypadkach nagłego wzrostu ciśnienia tętniczego. Chorzy czują się gorzej, gdy jest gorąco i wysoka temperatura, w rażącym świetle oraz podczas ruchu. Pogorszenie przynosi również przebywanie w hałasie, ulgę – wypoczynek.

Crataegus oxyacantha jest lekiem homeopatycznym o szczególnej przydatności w leczeniu nadciśnienia tętniczego u osób starszych. Nadciśnieniu tętniczemu często towarzyszy osłabienie mięśnia sercowego z zastojem płucnym i dusznością. Crataegus oxyacantha jest też wskazany we wszystkich tych przypadkach nadciśnienia tętniczego, w których pojawiają się ob-

Homeopatia Polska® nr 86 (4/2012)

materia medica jawy anginalne. Istotne modalności to: pogorszenie w gorących pomieszczeniach oraz poprawa na świeżym powietrzu.

Lachesis mutus znajduje zastosowanie głównie w leczeniu nadciśnienia tętniczego występującego u kobiet z problemami ginekologicznymi. Należą do nich zwłaszcza: zaburzenia menstruacyjne perimenopauzalne (bolesne miesiączki, miesiączki krwiotoczne bardzo ciemną krwią, okresowe braki miesiączki), zapalenia lewych przydatków, uderzenia gorąca.

Z objawów pozaginekologicznych na uwagę zasługuje odczuwanie drżenia w różnych częściach ciała oraz nadwrażliwość na ucisk. Nadwrażliwość na ucisk jest szczególnie charakterystyczna; chorzy, do leczenia których Lachesis mutus będzie lekiem szczególnie przydatnym, nie potrafią znieść nawet nieznacznego ucisku kołnierzyka koszuli.

Wyraźne pogorszenie przynosi zanikanie lub zaleganie wydzielin fizjologicznych oraz opóźnienia wydalenia wytworów patologicznych, ulgę zaś ich wydalenie.

Pogorszenie występuje więc tuż przed miesiączką, przed opróżnieniem zbiorników ropy, wysięków zapalnych, przesięków, przed opróżnieniem przepełnionego pęcherza moczowego.

Osoby typu Lachesis czują się lepiej na świeżym powietrzu, jeśli pogoda nie jest zbyt upalna.

Nux vomica zawdzięcza swoją skuteczność w leczeniu nadciśnienia tętniczego przede wszystkim zhomeopatyzowanym alkaloidom zawartym w nasionach kulczyby wronie oko: strychninie i brucynie. Strychnina alopatyczna, jak wiadomo, działa pobudzająco przede wszystkim na komórki układu nerwowego, w szczególności rdzenia kręgowego oraz komórki narządów zmysłów.

Strychnina podnosi też ciśnienie krwi. W patogenezie samoistnego nadciśnienia tętniczego nadmierne pobudzenie w obrębie tych układów odgrywa istotną rolę.

Kardiolodzy niekiedy nawet mówią o nadciśnieniu na tle nerwowym. Nux vomica na mocy prawa podobieństwa obniża ciśnienie tętnicze. Jest szczególnie przydatna w leczeniu tzw. nadciśnienia chwiejnego z często zmieniającym się skurczowym ciśnieniem krwi.

Chorzy zwykle są nadwrażliwi na hałas i rażące światło, niekiedy także na ostre zapachy. Są bardzo aktywni mentalnie, pełni inwencji, jednakże najczęściej wolą siedzący tryb życia niż życie w ruchu i wysiłek fizyczny. Często też dotykają ich różne zaburzenia czynności przewodu pokarmowego. Czują się gorzej rano, zaraz po przebudzeniu oraz tuż po posiłkach.

Poprawę przynosi nawet krótka drzemka. Złagodzenie wszystkich objawów i dolegliwości następuje też zwykle wieczorem.

W patogenezie nadciśnienia istotną rolę odgrywa, co oczywiste, stan ścian naczyń tętniczych, poziom ich elastyczności. Od stanu ścian naczyń tętniczych zależą też powikłania nadciśnienia, w szczególności bóle migrenowe, niedokrwienia centralnego układu nerwowego, udary niedokrwienne i krwotoczne.

Lekiem o wyraźnym organotropizmie do ścian naczyń tętniczych jest Secale cornutum. Toteż lek ten jest przez doświadczonych homeopatów często stosowany w leczeniu nadciśnienia tętniczego, chociaż w podręcznikach MMH na ogół tego wskazania się nie wymienia.

Secale cornutum jest lekiem bardzo użytecznym w przypadkach nadciśnienia tętniczego, w których występuje migrenopodobny ból głowy oraz zaburzenia w krążeniu obwodowym.

Ze względu na ryzyko udarów, występujące powszechnie w nadciśnieniu tętniczym, Secale cornutum powinno być stosowane rutynowo. Do podstawowych modalności Secale cornutum należą: pogarszanie od ciepła i poprawa od zimna.

O jeszcze jednym leku homeopatycznym w planowaniu terapii nadciśnienia tętniczego należy pamiętać, mianowicie o Viscum album. Lek ten jest szczególnie przydatny w leczeniu nadciśnienia tętniczego u osób z osłabieniem mięśnia sercowego, z objawami niewydolności krążenia. Mogą występować zawroty głowy i podwójne widzenie. Chorzy czują się gorzej w zimie, czują się źle w łóżku. Dość charakterystyczną modalnością jest też pogorszenie w czasie stosunku seksualnego (3). Dobrze jest go podawać razem z lekiem Crataegus oxyacantha.

Kończąc tę część artykułu, zwrócę jeszcze uwagę na fakt, iż wszystkie wymienione w nim leki przeciwdziałają przekształcaniu się nadciśnienia tętniczego w tzw. nadciśnienie oporne, w którym ciśnienie krwi nie daje się za pomocą leków alopatycznych obniżyć do odpowiedniego poziomu. Jest to poważny problem terapeutyczny. Liczba przypadków nadciśnienia tętniczego opornego sięga bowiem 40 procent.

Terapia homeopatyczna choroby wieńcowej oraz zaburzenia rytmu czynności serca zostaną omówione w kolejnych numerach „Homeopatii Polskiej”.

Piśmiennictwo 1. Jouanny J.: The essentials of homeopathica therapeuthics.

Boiron S.A., France 1991.

2. Silbernagl S., Lang F.: Atlas patofizjologii. MedPharma Polska, Wrocław 2011: 252.

3. Hershoff A.: Homeopathic Remedies. Avery, New York 1999: 187.

Homeopatia Polska® nr 86 (4/2012)

13

z praktyki

Standardy medyczne a homeopatia Medical Standards and Homeopathy

© Copyright by „Homeopatia Polska” 2012 Słowa kluczowe: standardy medyczne, ząbkowanie, bolesne miesiączki, menopauza, leki homeopatyczne.

Key Terms: medical standards, teething, painful menstruations, menopause, homeopathic remedies.

Streszczenie Autorka podaje definicję pojęcia standardów medycznych i ich zastosowanie w praktyce medycznej. Opisuje sytuacje zdrowotne, w których metodą z wyboru jest homeopatia. Opisuje również preparaty homeopatyczne używane w leczeniu dolegliwości związanych z ząbkowaniem, bolesnymi miesiączkami i zaburzeniami okołomenopauzalnymi.

Podaje przypadki kliniczne zastosowania tych leków w opisanych wskazaniach. W podsumowaniu autorka podkreśla, że zgodnie z ustawą o zawodzie lekarza zawsze możliwy jest wybór metody leczenia najbardziej pomocnej dla konkretnego pacjenta.

Summary The author provides definitions of medical standards and their uses in medical practice.

She provides cases where homeopathy is the method of choice and presents homeopathic remedies used in the treatment of discomfort associated with teething, painful menstruations and menopausal disorders. She provides examples of clinical uses of these remedies in these indications. In the summary the author stresses that according to the Medical Profession Act there is always an option to choose a method that is most effective for a given patient.

Pojęcie standardów medycznych odnosi się do całości działań zapobiegawczych, diagnostycznych i leczniczych ujmowanych zwykle w tzw. wskazówki, czyli ścieżki postępowania medycznego.

Standardy medyczne są opracowywane przez towarzystwa naukowe w formie zaleceń, ale nie mają charakteru prawnego. Bazują one na aktualnej wiedzy medycznej oraz na tzw. medycynie opartej na naukowych dowodach (Evidence-based medicine – EBM).

Standardy medyczne obejmują: • wskazania co do metod diagnostycznych (zalecania co do rodzaju badań, częstości ich wykonywania), • wskazania co do metod leczniczych (zalecania stosowania leków i dawek, metod niefarmakologicznych, w tym zabiegów i interwencji chirurgicznych), • wskazania co do metod zapobiegawczych – programy profilaktyczne, • wskazania co do kontroli procesu leczenia – badania kontrolne.

W praktyce są jednak sytuacje zdrowotne, w stosunku do których medycyna akademicka nie stworzyła jednolitych standardów postępowania medycznego, ponieważ wpisują się one w szeroko rozumianą fizjologię rozwoju organizmu ludzkiego. Należą do nich m.in.: ząbkowanie, zaburzenia okołomiesiączkowe oraz zaburzenia okołomenopauzalne. Procesom tym towarzyszą często różnego rodzaju dolegliwości.

W tych wskazaniach bardzo pomocna jest metoda homeopatyczna. Dobrze dobrane leki homeopatyczne przynoszą ulgę w dolegliwościach, nie powodując działań ubocznych.

Alina Małmyszko-Czapkowicz — lek. med., specjalista medycyny rodzinnej. Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Lublinie. Adres do korespondencji: alina.czapkowicz@pthk.pl

14

Alina Małmyszko-Czapkowicz

BOLESNE ZĄBKOWANIE Medycyna klasyczna – Nie ma standardów leczenia.

– Doraźnie stosuje się leki objawowe: przeciwbólowe.

Metoda homeopatyczna Najczęściej używane preparaty homeopatyczne: – Chamomilla vulgaris – ból, gorączka, nadpobudliwość, irytacja związana z ząbkowaniem, pogorszenie wieczorem aż do północy, poprawa pod wpływem biernego, płynnego ruchu.

Homeopatia Polska® nr 86 (4/2012)

z praktyki – odophyllum peltatum – biegunka towarzysząca ząbkowaniu, poprawa w pozycji leżącej na brzuchu.

– Camilia® – zawiera w swoim składzie 3 leki pojedyncze (Chamomilla vulgaris, Phytolacca decandra, Rheum), z których każdy wykazuje korzystne działanie w problemach związanych z wyrzynaniem się zębów.

Przypadek kliniczny W czerwcu 2011 r. do gabinetu zgłosiła się mama z 23-miesięczną córką. Dziecko od kilku dni było bardzo niespokojne, źle spało. Wystąpiły wolne stolce i podwyższona temperatura ciała (38 st. C). Objawy nasilały się po południu i w nocy, z poprawą rano.

Badanie: Rozpulchnione, tkliwe dziąsła po prawej stronie szczęki górnej. Zaczerwienione oba policzki.

Poza tym bez odchyleń od normy.

Leczenie: Zalecenie podawania dużej ilości płynów, dieta lekkostrawna, – Camilia® – zawartość 1 minimsa rano i w południe, – Chamomilla vulgaris 30 CH – 5 granulek na noc, – Belladonna 15 CH – gdyby gorączka nie spadła po podaniu leku Chamomilla vulgaris.

Kontrola (informacja telefoniczna od matki): Po 2 dniach terapii nastąpiła znaczna poprawa. Dziecko było spokojniejsze w dzień, lepiej spało. Ustąpiła gorączka i wolne stolce. Nie było potrzeby podawania Belladonny.

Leczenie: Utrzymanie dawkowania leków Camilia ® i Chamomillia vulgaris 30 CH – do czasu wyrżnięcia się ząbka.

ZABURZENIA OKOŁOMIESIĄCZKOWE (BOLESNE MIESIĄCZKI) Medycyna klasyczna Nie ma standardów leczenia.

Doraźnie stosuje się leki objawowe: przeciwbólowe i rozkurczowe.

Metoda homeopatyczna Najczęściej używane preparaty homeopatyczne: – Colocynthis – gwałtowne, napadowe bóle o charakterze skurczowym. Poprawa w pozycji zgięcia wpół. Dominuje strona lewa.

– Magnesia phosphorica – napadowe, spastyczne bóle o gwałtownym początku i końcu. Poprawa przy zgięciu wpół, w cieple i przy silnym ucisku. Dominuje strona prawa.

– Dioscorea villosa – ostre gwałtowne bóle kolkowe. Poprawa w pozycji stojącej lub przy wygięciu do tyłu.

– Caulophyllum thalictroides – bóle skurczowe, przerywane, zwykle w pierwszym dniu krwawienia, miesiączka skąpa.

– Actaea racemosa (Cimicifuga) – ból proporcjonalny do ilości krwawienia, z charakterystycznym promieniowaniem do ud.

– Veratrum album – miesiączka często przed terminem z bólami typu kurczowego, z zimnymi potami, silnym wyczerpaniem, omdleniami.

– Chamomilla vulgaris – nadmierna wrażliwość i brak tolerancji na ból, drażliwość, zielonkawa biegunka.

– Sabina – miesiączka bardzo obfita, świeżą krwią ze skrzepami. Nasilenie krwawienia przy każdym ruchu. Ostry ból z promieniowaniem do kości łonowej i okolicy lędźwiowo-krzyżowej.

– Secale cornutum – obfite miesiączki ciemną krwią, z nasileniem krwawienia przy każdym ruchu i silnymi bólami przypominającymi porodowe.

Przypadek kliniczny nr 1 Pacjentka, lat 21, zgłosiła się do gabinetu w styczniu 2012 r. Skarżyła się na bardzo bolesne i obfite krwawienia miesięczne od wielu lat, skłonność do anemii i krwawienia z nosa towarzyszące miesiączce. Bóle w okolicy jajników rozpoczynały się około siedmiu dni przed krwawieniem. Zmniejszały się po rozpoczęciu miesiączki i wzmagały w drugiej dobie jej trwania. Pacjentka po badaniu ginekologicznym, w którym nie stwierdzono odchyleń od normy. Miesiączki regularne.

Leczenie: – Lachesis mutus 30 CH – 1 raz w 20. dniu cyklu, – Phosphorus 9 CH – 2 razy dziennie, – Arnica montana 9 CH – 2 razy dziennie od 20. dnia cyklu do 7 dni po miesiączce – przez 2 miesiące.

Wizyta kontrolna (marzec 2012 r.): Poprawa po leczeniu – miesiączki prawie bez bólu, pacjentka nie musi używać leków przeciwbólowych. Zalecono kontynuację leczenia przez następnych 6 miesięcy.

Przypadek kliniczny nr 2 Pacjentka, lat 28, zgłosiła się w czerwcu 2012 r. z problemem bardzo obfitych i bolesnych miesiączek (od wielu lat). W wywiadzie nawracające skłonności do anemii, częste anginy, zawsze zaczynające się z prawej strony i przechodzące na lewą stronę gardła. Ból w czasie miesiączek najsilniejszy w pierwszych 3–4 dniach krwawienia.

Leczenie: – Actaea racemosa 15 CH – 1 raz dziennie.

– Arnica montana 15 CH – 1 raz dziennie od 20. dnia cyklu do końca krwawienia.

– Lycopodium clavatum 30 CH – 1 raz w tygodniu przez 3 miesiące.

Wizyta kontrolna (październik 2012): Bardzo dobre samopoczucie. Znaczna poprawa w zakresie dolegliwości bólowych co drugi cykl miesięczny. Krwawienia mniej obfite. Bez angin i zapaleń gardła.

Leczenie: – Actaea racemosa 15 CH – 1 raz dziennie.

– Arnica montana 15 CH – 1 raz dziennie od 20. dnia cyklu do końca krwawienia.

– Lycopodium clavatum 30 CH – 1 raz co 2 tygodnie przez kolejne 3 miesiące.

Homeopatia Polska® nr 86 (4/2012)

15

z praktyki ZABURZENIA OKOŁOMENOPAUZALNE (UDERZENIA GORĄCA) Medycyna klasyczna Nie ma standardów leczenia.

Leki objawowe, hormonalna terapia zastępcza.

Metoda homeopatyczna Najczęściej używane preparaty homeopatyczne: – Lachesis mutus – uderzenia gorąca do twarzy z uczuciem pulsowania. Potrzeba świeżego powietrza.

Poprawa w czasie wycieku krwi miesiączkowej, pogorszenie po zahamowaniu każdego wycieku.

Naprzemienne występowanie słowotoku i depresji.

Nadciśnienie tętnicze pojawiające się w okresie przekwitania.

– Actaea racemosa – naprzemienne występowanie słowotoku i depresji. Pogorszenie w czasie krwawienia miesięcznego, marznięcie.

– Sepia officinalis – tzw. zimne wary, uczucie uderzenia gorąca bez widocznych objawów na skórze, przebarwienia skórne, zastój żylny, uczucie ciążenia w miednicy małej i opuszczenie trzewi.

– Sulphur – uderzenia gorąca z uczuciem pieczenia, szumem w uszach i zawrotami głowy. Nadciśnienie tętnicze pojawiające się w okresie przekwitania.

– Belladonna – uderzenia naczynioruchowe, z potami, pulsującymi bólami głowy, obfitym poceniem się.

– Glonoinum – uderzenia naczynioruchowe, z tachykardią i pulsowaniem w tętnicach.

– Sanguinaria canadensis – uderzenia gorąca z zaczerwienieniem szyi i twarzy. Silne bóle głowy, migreny.

– Amylium nitrosum – po uderzeniu gorąca następuje uczucie zimna i zimne poty całego ciała.

Przypadek kliniczny Kobieta, lat 58, zgłosiła się do gabinetu w marcu 2012 r. z powodu występującego od około roku podwyższonego ciśnienia (150/100–160/90), osłabienia ogólnego, uderzeń gorąca i zaburzeń miesiączkowania. Krwawienia nieregularne co 40–60 dni. Uderzenia gorąca bardzo uciążliwe, z silnymi potami, osłabieniem, pulsującymi bólami głowy i skokami ciśnienia tętniczego.

Badanie przedmiotowe: RR 150/100, akcja serca miarowa o częstości 80/min.

Leczenie: – Lachesis mutus 30 CH – 1 raz w tygodniu.

– Belladonna 15 CH – doraźnie, w razie uderzenia gorąca – przez 2 miesiące.

16

Wizyta kontrolna (maj 2012 r.): Poprawa samopoczucia ogólnego, uderzenia gorąca rzadsze, mniej gwałtowne, mniej uciążliwe. Utrzymuje się podwyższone RR w granicach 140/100. Miesiączki rzadsze, nieregularne.

Leczenie: – Lachesis mutus 30 CH – 1 raz w tygodniu przez 6 miesięcy.

PODSUMOWANIE Standardy medyczne ułatwiają pracę lekarzowi, ale nie mogą stanowić bezwzględnego wymogu ich stosowania, gdyż odnoszą się zwykle do sytuacji przeciętnej, najczęściej występującej.

W codziennej praktyce lekarskiej bardzo często występują sytuacje odbiegające od przeciętnej i wtedy postępowanie może odbiegać od zalecanego. Taką ogólną wytyczną postępowania lekarskiego mającego charakter normy prawnej jest art. 4 ustawy o zawodzie lekarza z dnia 5 grudnia 1996 r. (Dz.U. 02.21.204), który stwierdza, że: „Lekarz ma obowiązek wykonywać swój zawód zgodnie ze wskazaniami aktualnej wiedzy medycznej, dostępnymi mu metodami i środkami zapobiegania, rozpoznawania i leczenia chorób, zgodnie z zasadami etyki zawodowej oraz z należytą starannością”.

Zgodnie z powyższą ustawą leczenie metodą homeopatyczną można zastosować w każdym wskazaniu, w którym lekarz, na podstawie swojej wiedzy i doświadczenia, wybierze ją jako metodę najbardziej pomocną dla konkretnego pacjenta.

Piśmiennictwo 1. Jouanny J., Crapanne J.B., Dancer H., Masson J.L.: Leczenie homeopatyczne – choroby ostre. Daimonion, Lublin 1988.

2. Jouanny J., Crapanne J.B., Dancer H., Masson J.L.: Leczenie homeopatyczne – choroby przewlekłe. Daimonion, Lublin 1988.

3. Demarque D., Jouanny J., Poitevin B., Saint-Jean Y., Homeopatyczna materia medica. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2005.

4. Czelej J.: Praktyczny poradnik homeopatyczny. Medyk, Warszawa 1998.

5. Phatak R.S.: Materia medica. Similimum, Nowy Sącz 2001.

6. Kent J.T.: Wykłady homeopatycznej materia medica.

Similimum, Nowy Sącz 2002.

7. Clarke J.H.: Encyklopedia praktycznej materia medica.

Similimum, Nowy Sącz 2003.

Homeopatia Polska® nr 86 (4/2012)

z praktyki

Leki homeopatyczne stosowane w prewencji i leczeniu stanów grypopodobnych Homeopathic Remedies in the Treatment and Prevention of Flu-Like Disorders Adam Szafiński

© Copyright by „Homeopatia Polska” 2012

Słowa kluczowe: infekcje, przeziębienie, grypa, profilaktyka, odporność, leki homeopatyczne.

Streszczenie W okresie jesienno-zimowym pacjenci są szczególnie narażeni na infekcje górnych dróg oddechowych. Najczęściej mają one charakter wirusowy. Warto zatem pomyśleć o lekach homeopatycznych, które mogą zapobiegać większości infekcji przeziębieniowych i grypopodobnych oraz leczyć je.

W artykule zaprezentowano szereg takich leków, które poprzez stymulowanie układu immunologicznego wpływają na zwiększenie odporności na infekcje grypopodobne i mogą skutecznie pomóc zwalczyć objawy tych chorób.

Dlatego warto je polecać pacjentom, którzy zgłaszają się z problemem ostrych, a szczególnie nawracających infekcji.

Choroba przeziębieniowa oraz grypa to infekcje wywołane przez grupę wirusów, których zanotowana liczba przekracza już 200 typów. Najczęściej wymienianymi i najpowszechniejszymi są wirus grypy i grypy rzekomej, rynowirusy, koronawirusy, wirus RS, adenowirusy i enterowirusy (np. Coxackie).

Do czynników ryzyka zakażenia należą: – kontakty bezpośrednie z chorym, w czasie których dochodzi do szczególnej ekspozycji na zarażenie drogą kropelkową, – przebywanie w tym samym miejscu co zakażony (dom, pokój w internacie, sala szpitalna),

Adam Szafiński — lek. med., specjalista medycyny rodzinnej, ISPL w Szczecinie przy ul. Felczaka 8B7, e-mail: adam.szafinski@wp.pl

Key Terms: infections, cold, flu, prophylaxis, immunity, homeopathic remedies.

Summary Fall and winter is the time when patients are especially susceptible to upper respiratory tract infections. These are usually viral infections.

It is worth considering homeopathic remedies that may both prevent and treat most of cold like infections.

The article presents a range of remedies that through stimulation of the immune system increase the immunity to flu-like infections and help effectively fight their symptoms.

It is worth recommending these remedies to patients with acute and recurring infections.

– kontakt bezpośredni twarzą w twarz w odległości mniejszej niż 1 metr w momencie wystąpienia kaszlu, kichania, w czasie rozmowy, pocałunku, kontaktów intymnych oraz w środkach komunikacji publicznej, – kontakt ze skażonymi przedmiotami, niedostateczna higiena rąk.

Szczepienie ochronne przeciw grypie jest zalecane jako podstawowa metoda profilaktyki, jednak nie daje ono stuprocentowej gwarancji ochrony przed chorobą (skuteczność zależy od sezonu i stanu zdrowia chorego) i nie zwalnia z przestrzegania ogólnych zasad higieny (higiena rąk, noszenie maseczki w przypadku bliskiego kontaktu z chorym i izolacja chorych).

W zakresie prewencji przeciwgrypowej żaden z leków homeopatycznych nie powoduje serokonwersji.

Homeopatia Polska® nr 86 (4/2012)

17

z praktyki W związku z tym żaden z nich nie może być traktowany jako typowa prewencja pierwotnej grypy.

Natomiast doświadczenie i praktyka kliniczna wielu lekarzy stosujących leki homeopatyczne wskazują, że niektóre z nich wzmacniają odporność pacjentów na infekcje grypopodobne.

Poniżej przedstawione zostaną możliwości działania tych leków w różnych okresach: – poprzedzającym epidemię, – zwiększonej częstości zachorowań na infekcje, – w sytuacji narażenia na kontakt z infekcją grypową.

LEKI HOMEOPATYCZNE WPŁYWAJĄCE NA ODPORNOŚĆ Oscillococcinum – znany lek na stany grypowe stosowany zarówno w leczeniu wczesnych stanów infekcji wirusowych, jak i w prewencji. Według doświadczeń indywidualnych stosowane są różne schematy dawkowania.

Najczęściej proponowane jest następujące podawanie leku: – w prewencji: 1 doza 1 raz w tygodniu w okresie jesienno-zimowym, – w okresie zwiększonej częstości zachorowań lub epidemii: 1 doza 2–3 razy w tygodniu, – w przypadku ewidentnego kontaktu z infekcją grypową: 1 doza 2 razy dziennie przez 2 dni.

Thymuline – lek ten jest zalecany w celu zwiększenia odporności. Największą jego skuteczność obserwuje się przede wszystkim wśród dzieci i młodych osób z tuberkulinicznym sposobem reagowania przewlekłego, dlatego warto go stosować w uzupełnieniu do innych leków głębokiego działania z tej samej grupy (Tuberculinum, Silicea, Aviaire itp.). Niektórzy lekarze stosują go także u osób dorosłych.

Najczęściej proponowane dawkowanie: – Thymuline 9 CH – 1 dawka co 15 dni od wczesnej jesieni do wczesnej wiosny naprzemiennie z Oscillococcinum®.

Echinacea angustifolia – farmakologia i badania patogenetyczne potwierdzają aktywność immunostymulującą tego leku w niskich rozcieńczeniach. W praktyce najczęściej stosuje się rozcieńczenie 5 CH, a wskazaniami do podawania tego leku są zespoły infekcyjne o ciężkim przebiegu lub z towarzyszącymi procesami ropnymi.

Mogą też pojawiać się stany gorączkowe o nieregularnym przebiegu, dreszcze, zmęczenie i senność.

Najczęściej proponowane dawkowanie: – w okresie zwiększonego ryzyka epidemią lub we wczesnym okresie zarażenia: Echinacea angustifolia 5 CH – 5 granulek 2 razy dziennie.

LEKI STOSOWANE W PREWENCJI POWIKŁAŃ GRYPOWYCH Jak rozróżnić pacjentów, którzy mogą przed okresem zarażenia, w momencie kontaktu z zarażeniem lub na początku rozwoju infekcji wymagać szczególnego

18

traktowania z uwagi na ryzyko powikłań ze strony układu oddechowego? Jakie leki należy wybrać ze względu na szczególne podłoże chorobowe? Jakie dawkowanie zastosować?

Szczególna wrażliwość dróg oddechowych, zwłaszcza u młodych osób, wskazuje na tuberkuliniczny sposób reagowania przewlekłego i dlatego w tym aspekcie profilaktyki należy myśleć o lekach głębokiego działania należących do tej właśnie grupy, często stosowanych w prewencji ostrych infekcji dróg oddechowych.

Phosphorus – lek ten jest wymieniany przez wielu autorów z uwagi na ukierunkowane działanie w obrębie tkanki płucnej. Phosphorus stosuje się w leczeniu wspomagającym w przypadku ostrego zapalenia płuc, zwłaszcza w przypadku stwierdzenia takich charakterystycznych objawów, jak: wysoka gorączka z ogromnym, trudnym do ugaszenia pragnieniem, duszność z widocznym poruszaniem skrzydełkami nosa oraz odkrztuszanie plwociny ze śladami krwi.

Lek szczególnie wskazany u osób z cechami charakterystycznymi typu wrażliwego tego leku: osoby wysokie, smukłe, o wydłużonych kończynach i wąskiej klatce piersiowej, ze skłonnością do krwawień, szybko ulegające zmęczeniu z naprzemiennością okresów nadpobudliwości i nadwrażliwości czuciowej i intelektualnej oraz okresów depresji z cechami nieśmiałości i lęku.

Należy dodać, że typ wrażliwy jest wskazaniem do prewencyjnego podawania leku, a w przypadku stwierdzenia zmian chorobowych o charakterze uszkodzenia organicznego Phosphorus może zostać podany każdemu pacjentowi z takimi zmianami.

Najczęściej proponowane dawkowanie: – Phosphorus 15 CH – 1 dawka co 15 dni zalecane przez cały okres jesienno-zimowy u wszystkich osób prezentujących cechy typu wrażliwego, a w okresie zwiększonego ryzyka epidemią Phosphorus 15 CH – 1 dawka 2 razy w tygodniu, – w przypadku podejrzenia powikłań oddechowych Phosphorus 15 CH – 1 dawka 1 raz dziennie przez 3 kolejne dni.

Aviaire – jest wskazany przy skłonnościach do infekcji dróg oddechowych u dzieci typu astenicznego, zwłaszcza w przypadku nawracającego zapalenia oskrzelików (bronchiolitis).

Większość lekarzy stosuje ten lek u dzieci lub osób dorosłych zarówno w prewencji, jak i na początku leczenia infekcji.

Najczęściej proponowane dawkowanie: – Aviaire 15 CH – 1 dawka co 15 dni od początku jesieni do początku wiosny, – Aviaire 15 CH – 1 dawka 1 raz dziennie przez 3 dni w początkowym okresie infekcji grypowej, schemat należy powtórzyć w przypadku pojawienia się objawów oskrzelowo-płucnych.

Tuberculinum i VAB są wskazane raczej w infekcjach górnych dróg oddechowych, astmie lub zapaleniach oskrzeli i można te leki stosować jako leki głębokiego działania u dzieci skłonnych do tego typu patologii.

Homeopatia Polska® nr 86 (4/2012)

z praktyki PODEJŚCIE DO PODŁOŻA CHOROBOWEGO Przyjmując założenie, że utrzymywanie dobrego stanu zdrowia pozwala przeciwstawić się infekcji grypowej, możliwe jest zastosowanie każdego z leków głębokiego działania, z uwzględnieniem szczególnego podłoża chorobowego i sposobu przewlekłego reagowania pacjenta. Szczególne miejsce należy tu przyznać głównym lekom sykotycznego sposobu reagowania przewlekłego: Thuja occidentalis, Medorrhinum, Silicea oraz Natrum sulfuricum. Są one niezbędne każdej zimy w leczeniu zarówno dzieci, jak też osób starszych obciążonych wielolekową terapią chemiczną z występującym przewlekłym wyciekiem z nosa, odkrztuszaniem wydzieliny z oskrzeli, przy skłonnościach do infekcji grypowych i następujących po nich powikłań.

LEKI STOSOWANE W LECZENIU OBJAWÓW GRYPOWYCH Oscillococcinum® : – nagły początek objawów z gorączką i zaczerwienieniem twarzy, zaleca się przyjęcie jak najszybciej po pojawieniu się objawów grypowych 1 dozy 2 razy dziennie przez 3 dni.

Nux vomica – stan gorączkowy z dreszczami nasilającymi się podczas każdego ruchu, z uczuciem zimna, skokami temperatury i ogromnym pragnieniem.

U pacjenta występuje rozbicie mięśniowe, nocne bóle okolicy lędźwiowej kręgosłupa i kurcze w obrębie jamy brzusznej. Zalecane dawkowanie: Nux vomica 9 CH – 5 granulek co 2 godziny przez 1–2 dni.

Istnieją doniesienia lekarzy Nowej Kaledonii o sukcesach w leczeniu epidemii gorączki Denga właśnie tym lekiem.

[Denga to wirusowa choroba odzwierzęca, przyjmująca postać gorączki krwotocznej, występująca u ludzi i niektórych małp. Patogenem odpowiedzialnym za wywołanie choroby są wirusy dengi z rodziny Flaviviridae, przenoszone przez komary z rodzaju Aedes.

Do głównych objawów poza wysoką gorączką należą silne bóle i sztywność stawów. Ze względu na brak skutecznej szczepionki i odpowiednich leków antywirusowych zaleca się tylko leczenie objawowe – przyp. red.].

Sulfur – ostre stany gorączkowe z przekrwieniem w obrębie głowy, skóra jest sucha i nadmiernie ucieplona. Zastosowanie pojedynczej dawki w rozcieńczeniu 9 CH, gdy u chorego występuje objaw przekrwienia głowy, pozwala na uzyskanie szybkiej poprawy poprzez zmniejszenie objawów przekrwienia. Lek ten stosuje się także wtedy, gdy nie następuje postęp w ewolucji choroby – jedna dawka Sulfuru może spowodować pojawienie się rozwiniętych objawów infekcji i odblokować stłumienie choroby.

Arnica montana – ostry stan gorączkowy z osłabieniem ogólnym, zaczerwienieniem i przekrwieniem twarzy (podczas gdy reszta ciała pozostaje zimna, zwłaszcza koniuszek nosa).

Rozlane bóle mięśniowe, dreszcze, intensywne pragnienie i towarzyszące temu objawy pokarmowe – nudności i bóle w nadbrzuszu (tak jak po intensywnym wysiłku fizycznym).

Jeden z głównych leków na bóle mięśniowe, także w przebiegu infekcji, skuteczny zazwyczaj u silnych osób, które tym bardziej cierpią z powodu choroby przebiegającej z dużym osłabieniem.

Zalecane dawkowanie: lek jest często komplementarny do Sulfuru, kiedy dominującym objawem jest przekrwienie. Stosuje się rozcieńczenie 9 CH – 5 granulek co 2 godziny przez 1–2 dni.

Baptisia tinctoria – bóle głowy z przekrwioną i gorącą skórą twarzy i bólami gałek ocznych oraz bóle mięśniowe podobne jak u leku Arnica montana. Zalecane dawkowanie: lek najczęściej używany w przypadku wystąpienia bólów brzucha i cuchnącej biegunki (dlatego jest podstawowym środkiem we wspomagającym leczeniu salmonellozy), a także w przypadkach ciężkich postaci grypy.

Zaleca się rozcieńczenie 9 CH – 5 granulek co 2 godziny.

Zincum metallicum – skuteczny w przypadku objawów osłabienia fizycznego i psychicznego, szczególnie u osób starszych. Niektórzy lekarze podają ten lek w prewencji i w celu stymulacji organizmu oraz w stanach stłumienia w celu odblokowania reakcji organizmu.

Jest podobny do Gelsemium sempervirens, ale raczej odnoszący się do późniejszej fazy choroby. Zalecane dawkowanie: w przypadku pierwszych objawów infekcji z przewagą dużego osłabienia rozcieńczenie 15 CH – 1 dawka i powtórzenie jej po 12 godzinach.

LEKI STOSOWANE W OBJAWACH ROZWINIĘTEGO STANU GRYPOWEGO Aconitum napellus – nagły początek, wysoka gorączka z zaczerwienieniem twarzy, pierwsze objawy pojawiają się niespodziewanie, często po południu. Skóra jest sucha, występuje intensywne pragnienie, może wystąpić zaczerwienienie błon śluzowych gardła i błon bębenkowych, pojawia się pobudzenie ruchowe i lęk, niekiedy suchy, krtaniowy kaszel. Zalecane dawkowanie: czas kiedy istnieją wskazania do Aconitum napellus jest ograniczony do początku choroby i dość szybko wyczerpuje się jego działanie. Należy stosować rozcieńczenie 9 CH po 5 granulek co 30 minut powtarzając dawkę 3 lub 4 razy.

Tak jak w przypadku Sulfuru może dojść bądź do szybkiego ustąpienia objawów, bądź mogą się pojawić nowe objawy, będące wskazaniem do podania kolejnych leków.

Belladonna – nagła gorączka, która może mieć charakter oscylujący (typowe V grypowe), przekrwienie głowy z zaczerwienieniem twarzy i potami, pulsujące bóle głowy, pojawia się miejscowe zaczerwienienie: gardła, ucha, suchość błon śluzowych oraz suchy, krótki kaszel.

Występuje nadwrażliwość czuciowa na światło i zimno oraz naprzemienne występowanie faz osłabienia i nadpobudliwości. Istnieje także ryzyko wystąpienia drgawek gorączkowych.

Homeopatia Polska® nr 86 (4/2012)

19

z praktyki Zalecane dawkowanie: lek jest wskazany zwłaszcza, kiedy występuje typowa triada objawów: rubor, dolor, calor u osoby typu stenicznego, zwłaszcza u dziecka.

Reaktywny charakter dotyczący zmiennej temperatury nie powinien być mylony z wahaniami spowodowanymi regularnym podawaniem leków przeciwgorączkowych.

Należy stosować rozcieńczenie 9 CH – 5 granulek co godzinę na początku szczytu gorączki i potem przy każdym wzroście temperatury.

Stramonium – objawy są podobne do występujących przy leku Belladonna, ale gorączka jest stała, utrzymuje się na jednym poziomie i na ogół występuje brak uogólnionego pocenia charakterystyczny dla Belladonny. Objawy ogólne i behawioralne są w przypadku Stramonium bardziej intensywne, mogą pojawić się urojenia i halucynacje.

Zalecane dawkowanie: lek szczególnie wskazany, gdy objawy są intensywne, a gorączka jest oporna na wszystkie tradycyjne leki przeciwgorączkowe.

Lekarze homeopaci wykorzystali z powodzeniem ten lek podczas epidemii chikungunya na wyspie Reunion w 2007 r. Należy przepisywać rozcieńczenie 15 CH – 5 granulek co 2 godziny do uzyskania obniżenia temperatury.

[Choroba chikungunya – tropikalna choroba wirusowa, występująca głównie w południowej Azji i wschodniej Afryce, w 2006 r. wystąpiły masowe zachorowania na wyspach Oceanu Indyjskiego (Reunion, Majotta, Seszele, Mauritius, Komory, Madagaskar, Malediwy) oraz w zachodnich, nadbrzeżnych rejonach Indii i w Malezji. W 2007 r. zanotowano przypadki w okolicy Rimini we włoskim regionie Emilia-Romania. Był to pierwszy przypadek stwierdzony w Europie. Leczenie jest wyłącznie objawowe i polega na podawaniu niesterydowych leków przeciwzapalnych, natomiast przeciwwskazany jest kwas acetylosalicylowy – przyp. red.]

Eupatorium perfoliatum – bóle mięśniowe, bóle głębokie kości, bóle gałek ocznych nasilające się w czasie ich ruchu, suchy kaszel.

Gelsemium sempervirens – przekrwienie w obrębie głowy i bóle głowy, bóle i uczucie ciężkości kończyn, osłabienie i drżenia, brak pragnienia.

Rhus toxicodendron – bóle z potrzebą ruchu i zmiany pozycji, dreszcze w czasie najmniejszego ruchu i odkrywania się. Występowanie opryszczki wargowej i okołowargowej.

Zalecane dawkowanie: w obrazie trzech wymienionych wyżej leków występują charakterystyczne objawy grypy i nieraz trudno je zróżnicować, szczególnie kiedy objawy choroby są splątane i niejasne. Dlatego równoczasowe przepisywanie Eupatorium perfoliatum, Gelsemium sempervirens i Rhus toxicodendron jest często dobrym rozwiązaniem. Można polecić te trzy leki naprzemiennie w rozcieńczeniu 9 CH po 5 granulek co godzinę.

Phytolacca decandra – grypa z intensywnymi bólami mięśni, ścięgien i kości, występują bolesne kłucia,

20

gardło jest zwykle ciemnoczerwone i bolesne. Zalecane dawkowanie: rozcieńczenie 9 CH – 5 granulek co 2 godziny, zwiększając odstępy w miarę poprawy.

Przegląd wszystkich poprzednich epidemii może stanowić podstawę do opracowania wytycznych dla wyboru najczęściej polecanych leków w danym sezonie, biorąc pod uwagę, że okoliczności kliniczne i klimatyczne często są ze sobą połączone. I tak: suche zimno wskazuje na Aconitum napellus i Eupatorium perfoliatum, wilgotna pogoda na Rhus toxicodendron, a infekcje pojawiające się wiosną lub przy wyjątkowo dla danej pory roku łagodnej pogodzie sugerują Gelsemium sempervirens.

Carbo vegetabilis – ostra niewydolność oddechowa z zanoszącym się kaszlem i dusznością, ostra niewydolność oddechowa z hipoksją i hiperkapnią.

Zalecane dawkowanie: jedynie jako lek sytuacyjny, w oczekiwaniu na podjęcie środków reanimacyjnych lub w ich uzupełnieniu, często w połączeniu z lekiem Phosphorus.

Bryonia – gorączka stopniowo narastająca, suchość błon śluzowych, intensywne pragnienie, osłabienie ogólne z potami, które przynoszą ulgę, oraz suchy, bolesny kaszel.

Zalecane dawkowanie: wskazaniem do podania leku Bryonia jest dominowanie w obrazie klinicznym gorączki (nawet umiarkowanej) utrzymującej się dłuższy czas oraz bolesny kaszel. Przepisywać rozcieńczenie 9 CH – 5 granulek co 2 godziny.

Ferrum phosphoricum – umiarkowana gorączka, wolno wzrastająca, o stopniowym początku, zapalenie oskrzeli i błony bębenkowej, suchy kaszel kurczowy, bolesny, zamostkowy, krwawienie z nosa.

Zalecane dawkowanie: przepisywać rozcieńczenie 9 CH – 5 granulek 3 razy dziennie. Wskazaniem do podania tego leku w połączeniu z Phosphorus jest pojawienie się odczucia suchości krtani i tchawicy z bólem zamostkowym w czasie kaszlu. Można też rozważyć komplementarne podanie leków z tropizmem do oskrzelików: Ipeca, Antimonium tartaricum.

Arsenicum album – lek, o którym należy myśleć we wszystkich chorobach, których ewolucja charakteryzuje się nawrotem objawów mimo początkowej poprawy. Tego typu charakterystyka choroby jest także spotykana w przebiegu grypy z typowym V grypowym.

Nawrót gorączki po jej ustąpieniu stanowi wskazanie do podania Arsenicum album.

Zalecone dawkowanie: lek w rozcieńczeniu 15 CH – 1–2 razy dziennie.

OBJAWY POGRYPOWE Przyczyną wizyty u lekarza może być osłabienie pogrypowe z utrzymującym się, trudnym do wyleczenia kaszlem. W celu pobudzenia reakcji obronnej organizmu można przepisać któryś z wymienionych poniżej leków:

Homeopatia Polska® nr 86 (4/2012)

z praktyki Sulfur iodatum – lek ten wzmaga reakcje prowadzące do zmniejszenia przekrwienia i stanu zapalnego, które odpowiadają zjawiskom fizjologicznym mającym miejsce pod koniec ostrych infekcji. Ma on szczególny tropizm do układu oddechowego. Zalecane dawkowanie: Sulfur iodatum 9 CH – 1 raz 5 granulek wieczorem do ustąpienia objawów. W przypadku utrzymującego się kaszlu lek ten należy uzupełnić podawaniem innych środków leczniczych: Bryonia 9 CH (kaszel suchy i bolesny), Phosphorus 9 CH (kaszel pojawia się pod wpływem najmniejszego bodźca lub zmiany np. przejścia z zimnego do ciepłego pomieszczenia lub odwrotnie), Drosera 9 CH (kaszel z zanoszeniem się), Kalium sulfuricum 9 CH (kaszel produktywny z odkrztuszaniem żółtawej plwociny, nasilający się w ciepłym otoczeniu).

Kalium phosphoricum – lek stosowany w przypadku wystąpienia wyczerpania psychicznego, połączonego z niechęcią do pracy i uczuciem zmęczenia podczas najmniejszego wysiłku umysłowego nasilonego po przebytej infekcji grypowej. Dodatkowo może występować skłonność do silnego rozdrażnienia. Dawkowanie zalecane podobnie jak w przypadku leku China rubra, w razie potrzeby można podawać naprzemiennie: China rubra i Kalium phosphoricum.

China rubra – lek stosowany w przypadku występowania osłabienia fizycznego, któremu towarzyszy bladość twarzy i niskie ciśnienie tętnicze krwi. Objawy takie pojawiają się u pacjentów, którzy utracili dużą ilość płynów na skutek obfitych potów lub biegunki towarzyszącej chorobie infekcyjnej.

Zalecane dawkowanie: 9 CH – 2 razy dziennie 5 granulek przez około 10 dni.

Piśmiennictwo

Avena sativa – lek stosowany jest w niskim rozcieńczeniu w przypadku osłabienia przebiegającego ze zmniejszonym łaknieniem. Zalecane dawkowanie: Avena sativa 5 CH – 2 razy 5 granulek przez około 10 dni.

1. „La revue du CEDH”, 14 juillet 2009: 16–23.

2. Guermonprez M., Homéopathie: Principes – Clinique – Techniques. CEDH, Paris 2006.

3. Szczeklik A. (red), Interna Szczeklika 2012. Medycyna Praktyczna, Kraków 2012.

4. Jouanny J., Crapanne J.B., Dancer H., Masson J.L., Leczenie homeopatyczne – choroby ostre. Edition Boiron 1992.

Homeopatia Polska® nr 86 (4/2012)

21

z praktyki

Żylaki — część 3 Varicose Veins — Part 3 Henryk Markiewicz

© Copyright by „Homeopatia Polska” 2012

Słowa kluczowe: żylaki, zapalenia żył, owrzodzenia żylakowate, leki homeopatyczne.

Streszczenie Żylaki częściej występują u osób, które charakteryzują się słabą budową tkanki łącznej. Zachorowaniu sprzyja mała aktywność ruchowa, otyłość, zatrucia, ciąża, poród oraz praca w pozycji siedzącej. Żylaki to jeden z najczęstszych problemów zdrowotnych współczesnego człowieka. Ponad 30 procent kobiet w Polsce cierpi z powodu żylaków, a kolejne 20 procent jest zagrożonych przewlekłą chorobą żylną. U mężczyzn ten odsetek jest mniejszy.

Szacuje się, że choroba ta dotyka 80 procent ludności świata, dlatego zaliczono ją do chorób społecznych. Żylaki są skutkiem długotrwałego przeciążenia żył podudzi i ud. W zaawansowanym stadium choroby pojawiają się obrzęki, ból, uczucie ociężałości nóg, nawracające zapalenia żył, trudno gojące się owrzodzenia. Są one nie tylko bolesne, ale mogą także zagrażać życiu – w tym wskazaniu, głównie w początkowych stadiach choroby, bardzo pomocne mogą być leki homeopatyczne.

W prezentowanym artykule autor przedstawia leki rzadziej stosowane. Pierwsza i druga część artykułu poświęcone wyłącznie lekom głównym opublikowane zostały w poprzednich numerach „Homeopatii Polskiej” (nr 2/2012 i 3/2012).

Key Terms: varicose veins, phlebitis, varicose ulcers, homeopathic medicines.

Summary Varicose veins occur mostly in patients with weakened connective tissue. This condition is often associated with lack of physical activity, obesity, pregnancy, labour, toxic poisoning and working in a sitting position. Varicose veins is one of the most frequent health problems of the modern society. Over 30 percent of women in Poland suffer from varicose veins and another 20 percent are at a higher risk of developing a chronic venous disease. Men are less frequently affected. It is estimated that the disease occurs in 80 percent of the human population and therefore was classified as a social disease.

This dis order is a result of a long term stress of the veins in thighs and calves. In the advanced stage of the disease symptoms include swelling, pain, eaviness, frequent onsets of phlebitis and ulcers that are difficult to treat. They are not only painful but may also be life-threatening.

Homeopathic remedie may be very helpful, especially in treating early sta ges of the disease.

In this article the author presents remedies less frequently used. The first and second part of the article, dedicated only to main remedies were published in the previous issue of “Homeopatia Polska” (no. 2/2012, 3/2012).

Leki rzadziej stosowane Aristolochia clematitis – wykazuje wybiórczy tropizm do narządów rodnych kobiet, u których występują także żylaki kończyn dolnych i duży zastój żylny. Charakterystyczne objawy ogólne opisują A. Holtzscherer i M.S. Legros: „Wrażliwość na zimno, dreszcze, uczucie ogólnie odczuwanego zimna (w czasie miesiączki) lub zimnych kończyn. Zimne, zaczerwienione i zasinione kończyny, obfite poty nocą. Głód, napady wilczego głodu pomimo występujących nudności, przybieranie na wadze. Zastój żylny, poszerzone żyły, żylaki, »ciężkie nogi«, bóle stawowe (kolana) zmniejszające się pod

Henryk Markiewicz — lek. med., specjalista medycyny przemysłowej, homeopata, Łódź.

Adres do korespondencji: ul. Olimpijska 7/248, 94-043 Łódź.

22

wpływem ruchu i w czasie marszu” (1). Aristolochia może być też pomocna w leczeniu stanów zapalnych żył. Zalecana jest szczególnie osobom skłonnym do depresji, ale też z naprzemiennym występowaniem wyczerpania, osłabienia z pobudzeniem i dużą aktywnością psychiczną oraz fizyczną. Pogorszenie następuje przed miesiączką i po niej, w ruchu i na chłodnym powietrzu. Poprawa w trakcie miesiączki, pod wpływem wycieku fizjologicznego i patologicznego (Lachesis mutus), w ruchu oraz pod wpływem chłodnego powietrza.

Belladonna – działa na błony śluzowe, układ krążenia i układ nerwowy. Stosowana jest w grypie, przeziębieniach, zapaleniu gardła, bólach zębów, uszu, w stanach zapalnych, w chorobach gorączkowych.

Homeopatia Polska® nr 86 (4/2012)

z praktyki Charakterystyczną cechą Belladonny jest nagłe pojawianie się i zanikanie bólów. Pacjenci bywają senni w dzień, a mówią i krzyczą we śnie. Odczuwają suchość wszystkich błon śluzowych, w gorączce pojawia się też pobudzenie ruchowe. W czasie choroby pacjent staje się gwałtowny, wybuchowy i nadwrażliwy; przy dużej gorączce ma zaczerwienioną twarz i odczuwa palenie, może mieć halucynacje. Jest nadwrażliwy na wszelkie bodźce. Lek ten jest bardzo skuteczny w leczeniu zakrzepowego zapalenia żył powierzchownych, z dużym obrzękiem, zaczerwienieniem i pulsującym bólem. Pacjent odczuwa silne pragnienie, przejawia niepokój, jest wyczerpany i czasem majaczy. Pogorszenie wszelkich dolegliwości trwa od wieczora do północy, w ruchu, w hałasie, zimnie i od dotyku. Poprawę przynosi ciepło oraz odpoczynek.

Bothrops lanceolatus – środek bardzo skuteczny zarówno w profilaktyce, jak i w leczeniu skutków zakrzepów. Lek ten podaje się także w istniejących już żylakach kończyn dolnych lub po przebytym zakrzepowym zapaleniu żył. A. Holtzscherer i M.S. Legros opisują ten lek w zakrzepicy wikłającej połóg: „Zakrzepica.

Jej rozpoznanie, ze względu na niebezpieczeństwo wystąpienia zatorów płucnych, wymaga bacznej obserwacji i w większości przypadków uzasadniona jest hospitalizacja. Obecność niektórych czynników predysponujących (żylaki kończyn dolnych, przebyte zakrzepowe zapalenie żył) uzasadnia profilaktyczne podanie niektórych leków. Najistotniejsze znaczenie mają leki przygotowane z jadów, takie jak: Lachesis mutus, Vipera redi, Bothrops lanceolatus […]” (2). Dolegliwości u Bothropsa są prawostronne. Z objawów kluczowych można wymienić: wyczerpanie, depresję, porażenie spowodowane zakrzepem i zatorem, krwotoki, gdzie krew jest ciemna. Poprawa ogólna następuje w zaciemnionym pomieszczeniu.

Crotalus horridus – kolejny lek wężowy wskazany w trombozie i jej skutkach głównie w obrębie mózgu; krwotoki żylne niekrzepliwe. Pacjent jest marznący, nie toleruje ciasnych ubrań, jego wydzieliny mają przykry zapach. Niemiły, czasem ożywiony, ma utrudnioną koncentrację, słabą pamięć, często zapomina słów, nazw ulic. Popełnia błędy w mówieniu, pisaniu. Może mieć awersję do członków swojej rodziny, wszędzie upatruje wrogów. Ma lęk przestrzeni, lęk przed tłumem w miejscach publicznych. Jest podejrzliwy i nieufny. Pogorszenie objawów ogólnych następuje pod wpływem snu i po przebudzeniu, pod wpływem dotyku i przy leżeniu na prawym boku.

Hepar sulfur– środek stosowany przy wszelkich procesach ropnych i stanach zapalnych. Pacjenci podatni na działanie tego leku są szczególnie wrażliwi na dotyk, zimno i ból. Odznaczają się fizyczną nadwrażliwością i umysłową drażliwością. Są niecierpliwi, wciąż niezadowoleni, z nagłymi agresywnymi impulsami.

Nie są zdolni kontrolować własnych gniewnych uczuć.

Przejawiają wielki niepokój, zwłaszcza wieczorem; irytują ich drobiazgi. Wydzieliny mają nieprzyjemny, czasem kwaśny zapach (pot, stolec). Pacjenci pożąda-

ją kwaśnych pokarmów, octu, marynat, natomiast nie znoszą tłuszczów; mogą mieć wzmożone pragnienie.

Lek ten podwyższa odporność organizmu. Dobry lek w żylakowatych owrzodzeniach podudzi, z wyciekiem cuchnącej ropy, tendencją do krwawienia, kłującymi bólami i upośledzonym ziarninowaniu. Objawy nasilają: zimne powietrze, chłód, oziębienie jakiejś części ciała, ciasne ubrania, ucisk, noc. Zmniejsza objawy – ciepło, ciepłe okłady, wilgotna pogoda oraz leżenie na niebolesnym boku.

Mercurius solubilis – najczęściej stosowany lek rtęciowy, podaje się zwykle w chorobach ostrych z silną reakcją zapalną w obrębie skóry lub błon śluzowych.

Może występować ropienie i tworzenie się owrzodzenia. Wśród objawów ogólnych typowych dla Mercurius są silne poty, osłabiające, z nieprzyjemnym zapachem, ale również nieprzyjemny zapach oddechu i całego ciała, ślinotok, nasilanie się dolegliwości nocą. Pacjent jest bardzo wrażliwy na temperaturę zarówno, gdy jest zbyt ciepło, jak i zbyt zimno. Czuje się źle na świeżym powietrzu, nie znosi przeciągów, zbyt ciepłej pościeli lub odzieży. Charakterystycznym objawem jest drżenie dłoni, języka i kończyn. Pacjent jest osłabiony, łatwo męczy się przy wysiłku. Zakażone tkanki goją się powoli. Nieukierunkowane pobudzenie powoduje, że pacjent wciąż się spieszy, szybko mówi, szybko wykonuje pracę. Często nie może się skoncentrować, może też mieć impulsy agresywne oraz skłonności samobójcze. Jego umysł jest często otępiały i powolny, leniwy, może więc odpowiadać na zadane pytania z opóźnieniem. Poza wspomnianym ślinotokiem typowe są stany zapalne błony śluzowej jamy ustnej z metalicznym posmakiem w ustach, dziąsła są wtedy obrzęknięte, również język jest obrzęknięty, miękki, z odciskami zębów. Pacjenci nie znoszą mięsa, tłuszczów i słodyczy; mogą natomiast mieć wzmożone pragnienie. K.H. Illing podaje kilka spostrzeżeń o Mercuriusie: „[…] Bardzo nieprzyjemny zapach z ust; jest to objaw warunkujący zastosowanie Mercuriusa (przy braku tego zapachu Mercurius nie działa). Wyraźne zajęcie węzłów chłonnych […]. Pacjenci typu Mercurius zawsze się pocą; wiadomo »Mercurius nigdy przy suchej skórze«. Cuchnący pot trudno opisać; gdy się go raz powącha, nie zapomni się go już nigdy, jest tak intensywnie słodki.

Poty nie przynoszą ulgi; mogą zabarwiać pościel na żółto; niezbyt częsty, ale bardzo pewny objaw” (3).

Jeśli więc u pacjenta występują wymienione objawy, środek ten będzie dobry do leczenia owrzodzeń żylakowatych podudzi, niezbyt głębokich, ale rozległych, krwawiących, o brzegach nieregularnych, zakażonych.

Pogorszenie następuje nocą, gdy jest za gorąco lub za zimno, w wilgoci, przy potach, w ruchu i przy leżeniu na prawym boku. Objawy zmniejsza umiarkowana temperatura i suche powietrze.

Nitricum acidum – działa na skórę, błony śluzowe, z uwzględnieniem pogranicza skóry i błon śluzowych.

Podatni na ten lek pacjenci są wpisani w sykotyczny sposób reagowania. Są to ludzie drażliwi, przewrażliwieni, roztargnieni i niezadowoleni. Czasem popadają w rozpacz, czują się nieszczęśliwi. Cierpią na

Homeopatia Polska® nr 86 (4/2012)

23

z praktyki bezsenność lub mają niespokojne sny; rano budzą się rozdrażnieni i źli. Łatwo odczuwają zmęczenie. Mogą mieć myśli samobójcze, ale powstrzymują się od tego czynu, gdyż obawiają się śmierci. Mają cuchnące wydzieliny. Wszelkie bóle pojawiają się i znikają nagle.

Dobry lek przy żylakowatych owrzodzeniach podudzi, które łatwo krwawią. Owrzodzenia te mają brzegi stromo ścięte (jakby wysztancowane). Towarzyszą im kłujące bóle jak przy wbijaniu drzazgi; nasilenie bólu występuje w zimnie, a poprawa w cieple. Ogólne pogorszenie stanu zdrowia następuje od zimna, hałasu, dotyku oraz nocą, a poprawa pod wpływem ciepła i od biernego ruchu (jazda pojazdami). Pacjenci pragną pokarmów słonych i tłustych.

Pyrogenium – bioterapeutyk. Nieoceniony lek we wszystkich ostrych stanach zapalnych przebiegających z gorączką i skłonnością do procesów ropnych oraz w przewlekłych stanach infekcyjnych. Stanom tym zwykle towarzyszą: uczucie wyczerpania, niepokoju i lęku, ale także pobudzenie. Lek podaje się w stanach zapalnych bez względu na umiejscowienie. Doskonale leczy zainfekowane owrzodzenia żylakowate podudzi. Pyrogenium wspomaga swoim działaniem inne leki stosowane w stanach ropnych, jak Mercurius, Hepar sulfuris oraz Mezereum.

Silicea – środek wzmacniający tkankę łączną, stosowany przy przewlekłych infekcjach, stanach ropnych, w zaburzeniach wzrostu i przyswajania oraz w niektórych dolegliwościach związanych z układem nerwowym. Działa na osoby charakteryzujące się sykotycznym sposobem reagowania. Silicea ciągle marznie, łatwo się przeziębia. Cierpi na charakterystyczne zaparcia, gdzie kał wychodzi tylko częściowo, a następnie cofa się. Ma cuchnące poty, zwłaszcza stóp. Może cierpieć na somnambulizm, głównie w czasie pełni i nowiu księżyca. W czasie choroby wykazuje zmniejszenie zdolności do długotrwałego wysiłku umysłowego i fizycznego, jego obronne siły psychiczne słabną. Zwykle objawy rozwijają się powoli i nie są zbyt gwałtowne.

Pacjenci typu Silicea są inteligentni i bystrzy, ale ich umysł łatwo się męczy i może pojawić się wówczas powolność, otępienie oraz dezorientacja. Wątpią we własne zdolności, obawiają się przyszłości, mogą stać się nieśmiali i bojaźliwi. Potrafią również być drażliwi i uparci. Silicea bywa nerwowa, czasem pobudzona, ale odważna. Chorzy czasem skarżą się na wrażenie, jakby drzazga lub ość utkwiły im w gardle albo w miejscu zmienionym zapalnie. Pacjenci mogą nie znosić mięsa, mleka oraz ciepłych pokarmów, często mają wzmożone pragnienie, zwłaszcza w nocy. W leczeniu żylaków Silicea doskonale nadaje się w terapii owrzodzeń podudzi, zwłaszcza zainfekowanych, gdzie długo utrzymuje się zakażenie. Dobrze jest też podać Silicea w stanach po operacyjnym usunięciu żylaków. Pogorszenie objawów następuje w chłodzie, w zimie, na świeżym powietrzu, przy wilgotnej pogodzie, po zmarznięciu, zmoknięciu, zjedzeniu chłodnego jedzenia i stłumieniu potów.

Poprawa następuje pod wpływem ciepła, ciepłego ubrania oraz podczas ciepłej i suchej pogody.

Thuja occidentalis – najważniejszy lek sykotycznego

24

sposobu reagowania z głównym działaniem na układ moczowo-płciowy, układ nerwowy, limfatyczny i na skórę. J. Łozowski tak charakteryzuje stan psychiczny pacjentów Thuja: „Chorzy tego typu są porywczy i niecierpliwi. Mówią zbyt szybko, ich ruchy są także bardzo szybkie. Drobiazgi drażnią ich i łatwo doprowadzają do złości. Muzyka nastraja ich płaczliwie i wywołuje drżenie nóg. Możliwe są u nich urojenia; chorzy np. wyobrażają sobie, że są ze szkła, wyobrażają sobie, że są w ciąży, że jakaś obca osoba stoi przy nich i ujarzmia ich, że są rozkawałkowani, że ktoś ich prześladuje. Stale oczekują czegoś najgorszego.

To powoduje zły sen. Chory taki budzi się o godzinie 3–4 nad ranem. Wszystkie kłopoty wydają się nie do zniesienia i dopiero po dłuższym czasie znowu zasypia” (4). Mogą cierpieć na reaktywny zespół depresyjny z fobiami, kancerofobią, z wyczerpaniem, zahamowaniem, zobojętnieniem i spowolnieniem myślenia. Osoby typu Thuja mają najczęściej nadwagę lub są otyłe. Skóra ciała ma niezdrowy wygląd z brązowymi plamami, brodawkami i innymi wykwitami; wydzielają pot o mdłym zapachu przypominającym gotowane pory. Lęki mogą przybierać postać obsesji lub natręctw. Opisywane też są: drażliwość, zazdrość, kłótliwość, skłonności do oszukiwania, jednak przy obcych mogą się kontrolować. Często objawy psychiczne pojawiają się u nich po szczepieniach. Mają raczej niechęć do towarzystwa, lęk przed nieznajomymi; bywają czasem podstępni i wyrachowani.

W patologii naczyniowej Thuja nadaje się do leczenia zarówno żylaków kończyn dolnych, jak i żylaków odbytu u pacjentów z sykotycznym sposobem reagowania.

Pogorszenie dolegliwości następuje przy zimnej, wilgotnej pogodzie, nocą i przez dotyk, a także na skutek szczepień oraz stosowania niektórych leków. Poprawa następuje pod wpływem suchego ciepła i pod wpływem potów.

Zincum valerianicum – środek ten dzięki komponencie walerianowej wykazuje zwiększone działanie przy zaburzeniach nerwowych. Dobrze działa na osoby wyczerpane, drażliwe i nadmiernie pobudliwe, które łatwo się męczą i nie tolerują alkoholu. Podobnie jak u Zincum metallicum charakterystyczne jest ciągłe poruszanie nogami oraz przechylanie głowy. Lek stosowany również przy żylakach kończyn dolnych (przeważnie bolesnych) i niewydolności żylnej, jeśli istnieje równocześnie zespół niespokojnych nóg.

Piśmiennictwo 1. Holtzscherer A., Legros M.-S.: Zastosowanie homeopatii w ginekologii. Instytut Wydawniczy Daimonion, Lublin 1994: 24.

2. Ibidiem: 222.

3. Illing K.H.: Homeopatia dla początkujących, t. 2. Protext, Poznań 1986: 67.

4. Łozowski Ł.: Zarys homeopatii. Zakład Wydawnictw Medycyny Naturalnej, Koszalin: 1991: 124–125.

Homeopatia Polska® nr 86 (4/2012)

okiem farmaceuty

Leki homeopatyczne na jesienno-zimową słotę Homeopathic Remedies for Cold Rainy Days

Magdalena Wojciechowska

© Copyright by „Homeopatia Polska” 2012

Sezon jesienno-zimowy możemy uznać za otwarty, dni są coraz krótsze, wieczory i poranki już bardzo chłodne, zimno dopada nas ze wszystkich stron, a zima zbliża się wielkimi krokami. Zmieniamy rytm życia – z pełnego energii i witalności lata przechodzimy do spokojnej, wyciszonej i zadumanej jesieni, a potem już czekają nas długie zimowe, opatulone śniegiem wieczory, tęsknota za słońcem i ciepłem. Zima ma wprawdzie dużo zalet, ale wielu z nas jednak preferuje ciepłe pory roku i przejście od lata do zimy okupuje często licznymi dolegliwościami.

Do takich należy niewątpliwie znaczne zmęczenie i osłabienie organizmu spowodowane zmianami pogody, różnicami temperatury na zewnątrz, spadkiem odporności. Zimna aura nie sprzyja spacerom i aktywności na świeżym powietrzu, jesteśmy zatem niedotlenieni, nasz mózg nie pracuje wydajnie, większość dnia spędzamy przy sztucznym oświetleniu, po czym dokucza nam ból i pieczenie oczu, ogólne znużenie, bardzo często bóle głowy.

Pacjenci mówią nawet o depresji jesienno-zimowej, która oczywiście nie ma nic wspólnego z kliniczną definicją jednostki chorobowej, jaką jest depresja, ale dosyć dobitnie określa samopoczucie i stan fizyczno-umysłowy o tej porze roku.

Trudno zatem dziwić się, że coraz częściej słyszymy pytanie o jakieś leki na poprawę samopoczucia i odporności, a także na dolegliwości związane z typowymi dla tego okresu objawami: ból gardła, infekcje, stany grypowe i grypopodobne, kaszel oraz katar.

O lekach na tego typu dolegliwości pisałam już na początku roku (HP 1/2012), dlatego w niniejszym artykule chciałabym skupić się raczej na innych objawach, takich jak: ogólne zmęczenie, przemęczenie oczu, bóle głowy, stany obniżonego nastroju.

Są to objawy, które nasilają się przede wszystkim listopadową porą, ale mogą dopaść nas o każdej porze roku, w związku z tym warto zapamiętać leki homeopatyczne, które możemy polecać na tego rodzaju dolegliwości.

ZMĘCZENIE I OSŁABIENIE Gelsemium sempervirens – jest to pierwszy i bardzo ważny lek, który musimy mieć po ręką w czasie jesiennego zagrożenia grypą. W obrazie tego leku na plan pierwszy wysuwa się silne osłabienie organizmu zarówno na płaszczyźnie fizycznej, jak i mentalnej.

Pacjent potrzebujący Gelsemium jest zmęczony, blady i drżący. Jeśli zachoruje na grypę, osłabiony jest tak bardzo, że czasem z trudem może utrzymać szklankę w drżących rękach. Gorączka narasta powoli i stopniowo, dominuje dokuczliwy ból głowy i słabość mięśni.

Pod względem psychicznym pacjent potrzebujący tego remedium jest także osłabiony, ma problemy z koncentracją, z zapamiętaniem wiadomości, ma odczucie pustki w głowie i paraliżu umysłowego, jest lękliwy, niepewny, nie wierzy w siebie i w swoje możliwości.

Kalium phosphoricum – to lek wskazany głównie w stanach przemęczenia intelektualnego w połączeniu ze zmęczeniem fizycznym. Pacjent nie radzi sobie ze skutkami takiego zmęczenia, jest nadpobudliwy, niecierpliwy, poirytowany, nerwowy, reaguje nadmiernie emocjonalnie. Objawem dominującym jest tutaj zmęczenie na poziomie psychicznym i ogólne wyczerpanie organizmu. Taki stan może być spowodowany nadmierną ilością nauki, przeciążeniem w pracy, zmartwieniami, chorobą lub właśnie niekorzystną, zimną pogodą.

Lekiem, o którym pomyślimy w przypadku dolegliwości ze strony oczu, jest Euphrasia officinalis. Jest to lek o wyjątkowym powinowactwie do śluzówek oczu i nosa. Można go polecać w alergiach, infekcjach oraz stanach zapalnych oczu przebiegających z wyciekiem podrażniającej wydzieliny z oczu, łzawieniem, zapaleniem spojówek, pieczeniem, swędzeniem, zaczerwieniem, uczuciem piasku pod powiekami oraz stałą potrzebą mrugania. Jest nieodzowny w przypadku nadwrażliwości na światło, zwłaszcza sztuczne oświetlenie, które wywołuje ból, łzawienie i pieczenie, a na które jesteśmy narażeni szczególnie zimową porą.

Homeopatia Polska® nr 86 (4/2012)

25

okiem farmaceuty

BÓLE GŁOWY Iris versicolor – charakterystyczne dla tego remedium są migrenowe bóle głowy pojawiające się z pewną określoną regularnością (np. co tydzień), tzw. okresowe bóle głowy. Do takich zaliczymy migreny weekendowe, które prawdopodobnie mogą być wynikiem kumulacji zmęczenia po całym tygodniu pracy, co objawia się odbarczeniem w postaci silnego bólu głowy w weekend. Typowy dla tego leku jest ból obejmujący jedną połowę czaszki, często umiejscowiony w okolicy prawej skroni lub nad prawym okiem. Ból poprzedzany jest zaburzeniami widzenia, bardzo często towarzyszą mu nudności, kwaśne, palące wymioty oraz zaburzenia żołądkowe.

Belladonna – zalecana na gwałtowne i pulsujące bóle głowy, z uczuciem rozsadzania, jakby głowa miała pęknąć. Mogą to być migrenowe bóle głowy, ale także bóle w przebiegu grypy. Pogorszenie dolegliwości następuje pod wpływem wszelkich bodźców zewnętrznych, takich jak: światło, hałas, ruch, a nawet słońce, a poprawa – podczas odpoczynku, w ciemności, przy zamkniętych oczach. Ulgę przynoszą także zimne okłady.

Lachesis mutus – jest skutecznym lekiem na bóle głowy występujące z przekrwieniem, uderzeniami gorąca, zaczerwienieniem twarzy. Ból ma charakter pulsujący, nadchodzi falami i zlokalizowany jest najczęściej po lewej stronie głowy. Nasila się w cieple i po śnie, pogarsza poprzez ekspozycję na słońce i przed miesiączką, natomiast poprawa następuje po wystąpieniu krwawienia miesięcznego oraz przez ucisk. Bóle w obrazie Lachesis mutus występują szczególnie często u kobiet w okresie menopauzy.

Gelsemium sempervirens – zalecany przy silnym, przekrwiennym bólu głowy z ociężałością powiek i zaburzeniami widzenia. Objawy te towarzyszą często zespołom grypowym z umiarkowaną gorączką, przy której pacjent ma dreszcze, nie ma pragnienia i obficie się poci. Typowe dla Gelsemium jest wspomniane już wcześniej skrajne wyczerpanie i osłabienie oraz drżenie z bólami mięśni i stawów. Migreny i intensywne bóle głowy potyliczno-czołowe są poprzedzane zaburzeniem wzroku z drżeniem.

Widać zatem, że jeden lek może być stosowany w różnych jednostkach chorobowych. Wynika to z podstawowej zasady leczenia homeopatycznego – zasady podobieństwa. Środek leczniczy dobieramy do indywidualnego stanu danego pacjenta. Jeśli obraz leku jest podobny do obrazu choroby, na jaką uskarża się chory, wówczas właśnie ten lek będzie najskuteczniejszy.

Kolejnym lekiem stosowanym w bólach głowy jest Pulsatilla. Typowe dla niej są bóle głowy związane przede wszystkim z zaburzeniami hormonalnymi, a więc w czasie miesiączki, ciąży i menopauzy. Pogorszenie następuje w cieple, wieczorem, przed miesiączką i w czasie miesiączki, poprawa zaś – w chłodzie i na świeżym powietrzu.

26

Glonoinum – lek, o którym należy pomyśleć w przypadku, gdy pacjent skarży się na pulsujący, przekrwienny ból głowy ze wzmożoną aktywnością układu krążenia, co objawia się kołataniem serca i zaczerwienieniem twarzy. Często stosuje się go u osób cierpiących na nadciśnienie tętnicze. Charakterystycznym odczuciem jest uczucie powiększenia głowy, czemu towarzyszy skłonność do obejmowania głowy rękoma w czasie bólu. Oczy są przekrwione, ulga w bólu następuje pod wpływem zimnych okładów. Należy również pamiętać o zastosowaniu Glonoinum w przypadku bólu głowy po udarze słonecznym lub cieplnym.

Natrum muriaticum – charakterystycznym odczuciem pacjenta jest ból głowy z uczuciem jakby w środku uderzały młoteczki lub coś rozsadzało głowę od środka. Początek dolegliwości ma miejsce najczęściej przed południem, wtedy też są one najsilniejsze. Migrena może pojawić się po stresie, smutku lub przykrych przeżyciach. Stan pacjenta pogarsza się pod wpływem światła, silnego słońca, hałasu i podczas czytania, a poprawa następuje przy leżeniu w ciemnym, cichym pokoju i po zimnych okładach. Ból głowy może być poprzedzony drętwieniem i mrowieniem w poszczególnych częściach twarzy – może dotyczyć ust, języka lub nosa.

INNE LEKI JESIENNO-ZIMOWE Lekiem zasługującym na szczególną uwagę o tej porze roku jest także Dulcamara. Osoba podatna na działanie tego leku jest szczególnie wrażliwa na zmianę pogody z ciepłej i słonecznej na zimną i mglistą, z letniej na jesienną. Pogorszenie samopoczucia i nasilenie wszelkich dolegliwości następuje pod wpływem zimnej, wilgotnej aury, przeciągów, a nawet po spożyciu zimnych napojów i posiłków. Objawy mogą się rozwinąć pod wpływem wyziębienia, siedzenia na zimnej powierzchni, kontaktu z wilgocią, przemoknięcia lub przewiania. Wskutek wilgotnego zimna pojawiają się bóle głowy, stany zapalne oczu, dolegliwości reumatyczne, infekcje, a nawet biegunka lub zapalenie pęcherza moczowego. Lek ten ordynujemy, gdy pogorszenie stanu pacjenta jest wynikiem ekspozycji na wilgotne, zimne warunki pogodowe.

Jesienne pogorszenie pod wpływem mglistej, zimnej i wilgotnej pogody prezentuje również w swoim obrazie China rubra. Tu także możemy zaobserwować bóle głowy, infekcje kataralne i grypowe, które rozwinęły się wskutek ekspozycji na zimne powietrze.

Chinę polecimy tym pacjentom, u których w okresie rekonwalescencji osłabienie i wyczerpanie organizmu po przebytej chorobie jest tak duże, że trudno im wrócić do zdrowia, polegając jedynie na własnym organizmie.

Lek ten wzmocni chorego, doda sił i energii, aby skrócić i złagodzić przebieg choroby, a następnie zapewnić szybki i skuteczny powrót do stanu dobrego samopoczucia.

Homeopatia Polska® nr 86 (4/2012)

z praktyki Mam nadzieję, że uzbrojeni w taką listę leków doskonale poradzą sobie Państwo z nadchodzącymi mrozami, wiatrami i chłodami zimowymi. Na pewno wiele z tych leków warto jest mieć nie tylko w asortymencie aptecznym, ale również we własnej apteczce domowej. Wówczas nie złamią nas przeziębienia ani

grypa, damy sobie radę także z osłabieniem, zmęczeniem i przeciążeniem, które towarzyszą nam na co dzień, a o tej porze roku są szczególnie uciążliwe i łatwo się im poddać. Leki homeopatyczne – naturalne i bezpieczne remedia – pomogą przetrwać zimową słotę oraz doczekać w zdrowiu i pozytywnym nastroju cieplejszych, wiosennych dni.

Homeopatia Polska® nr 86 (4/2012)

27

quiz

QUIZ

Właściwe skojarzenia Czas wizyty lekarskiej mija niepostrzeżenie, dlatego ważne jest, aby szybko ukierunkować i potwierdzić dobór leku, wybierając najbardziej przemawiające objawy.

1. Sepia u kobiet jest przepisywana najczęściej na podstawie objawów dotyczących: a) zaburzeń hormonalnych, b) zaburzeń wątrobowo-żółciowych, c) skłonności depresyjnych.

2. Calcarea carbonica jest podawana na podstawie konstytucji karbonicznej i chorób typowych dla psorycznego sposobu reagowania przewlekłego.

Jakie objawy pozwalają na różnicowanie leku Calcarea carbonica z innymi lekami, takim jak: a) Sulfur, b) Kalium carbonicum, c) Thuja.

Wzbogacanie swojego doświadczenia Z upływem czasu pojawiają się przyzwyczajenia i niektóre leki przychodzą nam na myśl być może zbyt szybko. Każdy przypadek wymaga różnicowania i wskazania komplementarności działania pomiędzy różnymi możliwymi lekami.

3. Natrum muriaticum jest z pewnością lekiem centralnym zespołu przedmiesiączkowego poprzez objawy, takie jak: zatrzymywanie wody i sodu w organizmie, zmęczenie, drażliwość, smutek, zamknięcie w sobie, objawy dystonii neurowegetatywnej: parestezje, bicia serca, bóle głowy i migreny, bóle okolicy lędźwiowej.

Jakie inne leki można zaproponować na podstawie tych objawów?

4. Kłujące bóle gardła typu „wbitej drzazgi” są charakterystyczne dla: Nitricum acidum: lek na owrzodzenia o nierównych brzegach lub szczeliny, Hepar sulfuris: lek na procesy ropne.

Jakie inne leki można zaproponować na podstawie tego objawu?

Rozwiązanie quizu z HP nr 3/2012: 1. zaburzenia pojawiające się po szczepieniu, intensywne pocenie się; 2. dziedziczne: podłoże atopowe, kamica żółciowa i nerkowa, hiperurykemia, migreny, hipercholesterolemia, choroba wrzodowa dwunastnicy; osobnicze: te same, co w przypadku dziedzicznych, oraz wymioty, zaburzenia dyspeptyczne w okresie dzieciństwa, tiki twarzy, anoreksja u niemowląt; 3. zapalenie nasad kości towarzyszące procesom wzrostu, nawracający jęczmień, zaburzenia odżywiania; 4. trudności w oddychaniu, głośne zmiany osłuchowe z grubymi wilgotnymi rzężeniami wywołujące kaszel z trudną do odkrztuszenia plwociną oraz

28

duszność znacznego stopnia; poprawa w pozycji siedzącej i poprzez odkrztuszanie; senność, bladość i wyczerpanie świadczące o trudnościach w oddychaniu; 5. pogorszenie pod wpływem ciepła, pogorszenie pod wpływem spoczynku, odmrożenia; 6. a-2, b-4, c-1, d-3, e-5.

Quiz na podstawie „La Revue du CEDH” z lutego 2006 r. opracował lek. med. Adam Szafiński.

Homeopatia Polska® nr 86 (4/2012)

URARTHONE

DNA MOCZANOWA – REUMATYZM – RWA KULSZOWA mamy na to sposób

lek homeopatyczny złożony

Lek naturalnego pochodzenia stosowany wspomagająco przy chorobie reumatycznej stawów oraz tkanek miękkich, rwie kulszowej, nerwobólach, dnie moczanowej.

• Pobudza procesy przeciwzapalne zmniejszając objawy bólowe w ostrym i przewlekłym reumatyzmie • Stymuluje procesy przemiany materii, stabilizuje lub obniża poziom kwasu moczowego oraz pobudza wydalniczą funkcję układu moczowego • Nie powoduje uzależnień, nie wchodzi w interakcje z innymi lekami.

W ostrym i przewlekłym reumatyzmie stosowany równolegle z BERBERIS COMPLEXE 83 szybciej przynosi ulgę. w przypadku kobiet w ciąży oraz karmiących piersią, należy skontaktować się z lekarzem Podmiot odpowiedzialny: Laboratoires Lehning, przedstawiciel podmiotu odpowiedzialnego w Polsce Rustika Sp.z o.o. tel. 605 390 555, 22 621 19 74, www.lehning.pl

BERBERIS

lek homeopatyczny złożony

Lek naturalnego pochodzenia stosowany wspomagająco przy przewlekłych dolegliwościach reumatycznych mięśni i stawów.

• Lek ma właściwości przeciwzapalne i przeciwbólowe w przewlekłych schorzeniach reumatycznych i w przewlekłych postaciach rwy kulszowej.

• Znosi bóle stawowe i mięśniowe, zwłaszcza w okolicy krzyżowo-lędźwiowej, stawu kolanowego i stopy.

Obejmuje swym działaniem bóle neuralgiczne, szczególnie te dotyczące klatki piersiowej.

• Usuwa objawy rannego zesztywnienia i rozbicia.

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.

Homeopatia Polska® nr 86 (4/2012)

29

Polecamy numery archiwalne HP Rok II (1992) Numer 3 (1/1992) W artykule Czy współczesny pediatra w praktyce lekarskiej może obejść się bez znajomości homeopatii J. Czelej uzasadnia szczególną wartość homeopatii właśnie w pediatrii.

Wykorzystanie homeopatii w medycynie weterynaryjnej – praca J. M. Jaśkowskiego zawierająca tabelę najczęściej stosowanych w weterynarii środków homeopatycznych z podaniem przyczyn choroby i podstawowych objawów.

Numer 4 (2/1992) Homeopatia: terapia przyszłości? to artykuł G. Vithoulkasa, homeopaty, którego obecnie nie trzeba przedstawiać. Zawiera między innymi rzeczową argumentację przeciw poglądom jakoby działania homeopatyczne dały się sprowadzić do efektu placebo. Homeopatia w internistycznej praktyce medycznej – artykuł H. Boyda wskazujący rolę, jaką może odegrać homeopatia w praktyce internistycznej.

Numer 5 (3/1992) Katarakta, jej przyczyny i sposoby leczenia – artykuł S.K. Wiąckowskiego ukazujący kilka możliwych przyczyn powstawania zaćmy z punktu widzenia makrobiotyki, homeopatii oraz medycyny chińskiej.

Rok III (1993) Numer 10 (4/1993) III Krajowe Sympozjum Homeopatów Główne kierunki badań naukowych w homeopatii Materia medica leków homeopatycznych przygotowana przez różnych autorów: Aethusa cynapium – E. Jagiełło, Caulophyllum i Eugena jambosa – M. Welc-Wójcik, Eupatorium perfoliatum, Sarsaparilla, Myristica sebifera – I. Gromczewską, Pareira brava, Carduus marianus – E. Zamęcką, Momordica balsamina – K. Pawelec, Moschus – J. Sojkę.

Pikofarmakologia, immunofarmakologia – dowód na działanie niskich dawek – P. Dorfman, M. Tetau w trzecim z prezentowanych fragmentów ich książki dokonują przeglądu badań z ostatnich lat w dziedzinach pokrewnych homeopatii i wykorzystujących jej metody.

Numer 16 (2/1995) Przypadek Digitalis – bardzo ciekawie i barwnie opisana przez M. Mangialavori historia choroby i sposób zebrania wywiadu. Wkład homeopatii w leczenie zespołów przedmiesiączkowych – P. Dorfman i M. Tetau przedstawiają postaci kliniczne, ujęcie terapeutyczne oraz doświadczenia w homeopatycznej terapii zespołu przedmiesiączkowego.

Numer 17 (3/1995) Reakcja na lek – rady praktyka – S. Jędrzejczyk analizuje objawy spotykane u pacjenta po podaniu leku, rozpatruje też rodzaje pogorszeń, powołując się na Organon Hahnemanna.

Zastosowanie preparatów jemioły w leczeniu nowotworów złośliwych – W. Rosłan przedstawia szereg związków występujących w jemiole, preparaty jemioły w badaniach In vitro i in vivo oraz leczenie jemiołą.

Numer 18 (4/1995) Analizowanie przypadku – rady praktyka – tym razem S. Jędrzejczyk podkreśla konieczność spojrzenia na analizowany przypadek z kilku punktów, z których każdy jest ważny i potrzebny do wyboru similimum. Reakcja współzależności leków homeopatycznych – R. Bokiniec przedstawia definicje charakteryzujące możliwe reakcje zachodzące między środkami homeopatycznymi.

Rok IV (1994) Numer 12 (2/1994) Homeopatia pojawiła się w dobie Oświecenia – przekład fragmentu książki P. Dorfmana i M. Tetau pt. Od diatezy do immunomodulacji. 200 lat homeopatii dokonany przez M. Veith.

Typy dziecięce: Calcium carbonicum – I. Gromczewska przedstawia charakterystyczne cechy, a także tendencje chorobowe dziecka tego typu.

Rok VI (1996) Numer 19 (1/1996) Szczepić czy nie szczepić. Teorie i fakty. cz. I – kolejny głos w dyskusji, poparty bogatą bibliografią. Autorka, R. Bokiniec, zupełnie jednoznacznie opowiada się przeciw szczepieniom, podpierając się licznymi cytatami z literatury przedmiotu. Rozważania o lekach wysoko spotencjonowanych. Część II: Skutki „pamięci” i „uczenia się” – V. Gutmann i G. Resch w drugiej części obszernego artykułu omawiają na przykładzie metali tzw. skutki pamięci i efekty uczenia się, dobrze opracowane doświadczalnie i stosowane w technologii materiałowej.

Numer 13 (3/1994) Alternatywne leczenie nowotworów – L. Tucholski przedstawia z własnej praktyki przypadki terapii farmakologicznej schorzeń nowotworowych. Nowe orientacje w badaniach homeopatycznych – drugi fragment cytowanej książki P. Dorfmana i M. Tetau o badaniach, które doprowadziły do sformułowania zasady hormesis.

Numer 20 (2/1996) Wybór leku w oparciu o przyczynę choroby – S. Jędrzejczyk szczegółowo i na konkretnych przykładach omawia różne przyczyny chorób oraz ich przydatność w ordynowaniu leku.

Kolejna, III część artykułu Przypadek chorobowy – praktyka homeopatyczna w terapii astmy oskrzelowej opisana przez F. Robertson.

Numer 14 (4/1994) Leczenie homeopatyczne intoksykacji chloropochodnymi węglowodorów – bardzo obszerna rozprawa Ch. Schneidera, w której znajdziemy liczne możliwości leczenia intoksykacji, test na zatrucia chemiczne wykonany za pomocą elektroakupunktury, a także sposoby podawania środków drenażowych.

Numer 21 (3/1996) Wybór leku według Voisina – S. Jędrzejczyk przedstawia lekarzom praktykującym homeopatię proces prowadzący do wyboru leku z zachowaniem prawa podobieństwa w ujęciu jednego z francuskich następców Hahnemanna – H. Voisina.

Alternatywne leczenie choroby nowotworowej – druga część rozważań L. Tucholskiego o metodach holistycznego leczenia nowotworów. Szczepić czy nie szczepić? Teorie i fakty. Część II – R. Bokiniec kontynuuje przegląd faktów i poglądów z tytułowej dziedziny, kładąc silny akcent na szkodliwość szczepień.

Rok V (1995) Numer 15 (1/1995) Wywiad homeopatyczny – rady praktyka – S. Jędrzejczyk pisze o rozpoznaniu klinicznym i technice przeprowadzania wywiadu w homeopatii.

Homeopatia Polska® nr 86 (4/2012)

Wielka promocja cenowa na numery archiwalne naszych czasopism!

10 dowolnie wybranych numerów za jedyne 50 zł + koszt wysyłki

Zamówienia: e-mailowo: biuro@pthk.pl lub telefonicznie: (22) 826 04 98

Homeopatia Polska® nr 86 (4/2012)

31

Zasady publikowania prac w „Homeopatii Polskiej” • „Homeopatia Polska” jest czasopismem medycznym poświęconym wszystkim dziedzinom tej metody leczenia – teorii, badaniom naukowym, praktyce i klinicystyce.

Redakcja przyjmuje artykuły w językach polskim, francuskim, angielskim i niemieckim. Publikujemy prace oryginalne, spostrzeżenia kliniczne, prace kazuistyczne oraz poglądowe, które są recenzowane.

• Dopuszczamy do druku również różnego rodzaju komunikaty, listy do redakcji, artykuły z historii medycyny, streszczenia prac doktorskich i habilitacyjnych oraz przedruki wybranych artykułów.

• Artykuły opisujące badania kliniczne na ludziach muszą być zgodne z wymogami Deklaracji Helsińskiej oraz standardami etycznymi. Autorzy opisów poszczególnych przypadków są zobowiązani do niepodawania danych personalnych pacjentów.

• Standardy techniczne: – prace w 2 egzemplarzach, pisanych jednostronnie na arkuszach A4 znormalizowaną czcionką (Times New Roman 12 pkt), – jeśli zawierają ryciny, tabele, wykresy lub zdjęcia, do obu ich egzemplarzy należy dołączyć taki sam komplet, – materiały graficzne: zdjęcia – rozdzielczość 300 dpi, przy minimalnej szerokości 8 cm (szerokość łamu), pliki formatu TIFF lub JPG o minimalnej kompresji (możliwie najlepszej jakości); grafiki wektorowe – typy plików CDR (Corel), EPS, AI (Adobe Ilustrator), – każdy egzemplarz powinien być podpisany imieniem i nazwiskiem pierwszego autora, zawierać tytuł oraz kolejny numer. Ponumerowane powinny też być elementy dodatkowe – ryciny i tabele, – wraz z wydrukami należy nadesłać dyskietkę lub płytę CD z treścią artykułu, rycinami, tabelami itp.

• Dopuszczamy nadsyłanie prac pocztą elektroniczną.

• Pierwsza strona artykułu powinna zawierać: – imię (imiona) i nazwisko (-a) autora (autorów), – tytuł, – od 3 do 6 słów kluczowych wybranych z katalogu MeSH (niebędących powtórzeniem tytułu), – nazwę kliniki, oddziału lub jednostki organizacyjnej, z której praca pochodzi, – tytuł naukowy, imię (imiona) i nazwisko kierownika jednostki, – adres do korespondencji (pocztowy i e-mailowy), – ewentualną informację o sposobie finansowania badań.

• Na drugiej stronie należy: – powtórzyć tytuł pracy i słowa kluczowe, – przedstawić streszczenie o objętości 150–170 słów, – streszczenie powinno mieć budowę strukturalną (prace oryginalne) i być podzielone na: wstęp, materiał i metody, wyniki, wnioski.

• Zasadniczą treść artykułu (prace oryginalne) należy podzielić na: wstęp, materiał i metody, wyniki, ich omówienie oraz wnioski, które nie powinny być powtórzeniem wyników. W przypadku prac poglądowych należy podzielić tekst na części odpowiedniej wielkości. Na oddzielnej

32

stronie dołączyć trzeba tłumaczenie na język angielski tytułu artykułu, słów kluczowych oraz streszczenia. Również na oddzielnej stronie sporządzić spis piśmiennictwa wg kolejności cytowania (wyłącznie pozycje wymieniane w tekście), ograniczając liczbę pozycji do 25 w pracach poglądowych, do 20 zaś w pozostałych artykułach. W wykazie trzeba podać kolejno: nazwisko i pierwszą literę imienia autora (-ów), tytuł pracy (w oryginale). Tytuł czasopisma (lub skrót tytułu zgodny z indeksem Medicus), rok, tom z numerem, stronę początkową i końcową (wszystko cyframi arabskimi).

• Objętość maszynopisu nie powinna przekraczać 14 stron w przypadku prac poglądowych, a w przypadku pozostałych – 12 stron łącznie z piśmiennictwem, rycinami i tabelami.

• Jeżeli materiał ilustracyjny jest przedrukowywany z innych prac, należy uzyskać zgodę na przedruk danej redakcji i dostarczyć redakcji HP. • Wraz z artykułem należy przesłać zgodę na jego opublikowanie kierownika jednostki, w której powstał, oświadczenie, że nie był dotąd nigdzie publikowany ani wysłany do innego czasopisma.

• Do pracy należy dołączyć: – oświadczenie zawierające: dane autora przedkładającego pracę do druku (adres pocztowy, adres e-mailowy, nr tel.), – oświadczenie, że praca nie była dotychczas publikowana, – oświadczenie o niewystępowaniu konf liktu interesów; numer zgody odpowiedniej komisji etycznej (jeżeli charakter pracy takiej zgody wymagał). Zaistnienie konf liktu interesów nie wpływa na akceptację pracy do druku. Zostanie jednak zaznaczone w publikowanym tekście.

Wzór oświadczeń dostępny jest w redakcji HP oraz w internecie: www.pthk.pl • Data otrzymania kompletnych materiałów składających się na pracę jest uważana za datę wpłynięcia pracy do redakcji.

• Praca zakwalifikowana do druku staje się własnością „Homeopatii Polskiej”, do której prawa ma Polskie Towarzystwo Homeopatii Klinicznej.

• Przyjęcie do druku następuje na podstawie opinii anonimowego recenzenta. Redakcja HP może zwrócić autorowi pracę z propozycją przeredagowania zgodnie z uwagami recenzenta.

• Artykuł powinien być napisany poprawnie stylistycznie, gramatycznie i ortograficznie. Redakcja zastrzega sobie prawo do adiustacji tekstu bez porozumienia się z Autorem.

• Praca, która nie będzie odpowiadała niniejszym „Zasadom….”, zostanie odesłana autorowi celem wprowadzenia ewentualnych poprawek.

• Z a wydrukowane artykuły redakcja wypłaca honoraria autorskie.

Homeopatia Polska® nr 86 (4/2012)