76315
PÜRÜZ
01. Problem Tarifi: İŞGAL! KENTTEKİ HER BOŞLUK DOLAR Kadıköy sahili yıllar boyunca doldurulmuş, denizden alan kazanılmış ve kentsel doku ile kıyı çizgisi birbirinden uzaklaşmıştır. Bu büyük boşluk zamanla işgal edilmiş, farklı dönemlerde farklı gerekçelerle planlama dışı kararlarla doldurulmuştur. “Kadıköy Meydanı Kentsel Tasarım Yarışması” Yarışma başlığındaki Kadıköy Meydanı neresidir? Kadıköy kıyısı muğlak sınırları olan bir kentsel, süper yoğun metropoliten alanıdır. Kadıköy’ün enerjisinin akacağı engin boşluktur. Her metropol alan gibi çelişkilerin, hızın, geçiciliğin en yoğun hissedildiği alandır. Bir meydan olmaktan öte kentsel su kenarıdır. (urban waterfront) Her ne kadar bugün bu engin boşluk ulaşım altyapılarının, tarifsiz beton boşlukların işgali altında olsa da bir ulaşım merkezi olarak yoğunluğun, sıkışıklığın ve bunların potansiyellerinin mekanıdır. Kentin karşılaşma ve farklılıklarından doğan çatışmalarını çözebilme zeminidir. Projenin amacı Kadıköy’ün sahip olduğu kültürel çeşitlilik ile kıyının yoğun ve karmaşık durumunu aynı zeminde bir araya getiren bir mekânsal altyapı kurmaktır. Kadıköy’ün mevcut ulaşım merkezi niteliğinin sebep olduğu yoğunluğu bir potansiyel olarak görür ve devam ettirir. Yoğunluğu, Kadıköy’ün kültürel çeşitliliğinin İstanbul ile karşılıklı ilişki kurmasını sağlayan bir fırsat olarak görür ve destekler.
02. Amaç: KÜLTÜREL DÜZLEMEYE DİRENÇLİ KADIKÖY – CULTURAL FLATTENING RESILIENT
DÜZLEME: Düzlemek işi, tesviye. (tdk) DÜZLEME / flatten a. Tesviye etmek veya pürüzsüzleştirmek b. Nakavt edip yere serme c. Sıkıcı ve ilhamdan uzak hale getirme d.Parlak olmayan, dikkat çekmeyen hal getirmek e. Bilinçli olarak daha düşük bir seviyede stabilize etmek Kültürel Düzleme (Cultural Flattening), geleneklerin, değerlerin ve anlamların toplumdan ve tarihsel bağlamdan koparıldığı ve klişelere, derinliksiz ve silik göstergelere dönüştürüldüğü süreç veya fenomen olarak tanımlanabilir. Kültürel düzleşme farklı alanlara ait fabrikasyon sembollerin, tasarımların, müdahale biçimlerinin her yerde kullanılmasıdır. Bu durum büyük oranda küreselleşmenin bir sonucu olsa da yerelde de toplumu aynılaştırmak için bilinçli olarak seçilen bir yöntemdir. Kadıköy, yaşadığı pek çok sarsıntıya rağmen halen kültürel çeşitliliğin korunduğu, desteklendiği ve bu anlamda düzleme çabasına PÜRÜZ çıkaran bir yer. Bu sebeple de ülkenin en önemli kültürel üretim mekanı olmaya devam ediyor. Ancak Kadıköy’ün canlı kültürel hayatı ara sokaklara sıkışmış, kendisini Kadıköy sahilinde ifade edemez durumdadır. Yaşadığı kültürel düzlemenin doğal bir sonucu olarak Kadıköy kıyısı mekansal, fiziksel ve işlevsel olarak sığlaşmış belirsizleşmiş ve silikleşmiş, Kadıköy’e ait kıymetler kimlikler ve gelenekler zayıflamış ve değersizleşmiş durumdadır. Yıllardır bir kentsel sahne olarak görülmeyen ve kaderine terk edilen Kadıköy kıyısı için üretilen yeni fikirler, projeler de alanın kültürel çeşitliliğinin sahnesi olmaktan öte jenerik stratejilerle karmaşanın disiplin altına alınması çabası olmaktan öteye gidememiştir. Bugün Kadıköy kıyısı mekansal olarak kıyıdan yapılara kadar uzanan iki boyutlu bir boşluktur. Bu boşlukta duran kişi kendisini betondenizinde, trafik karmaşası içinde bulur. Jenerik sembollerle yüklü, kimliksiz bu alan Kadıköy’e ait değildir. Dünyanın herhangi bir yerindeolabilir. Bir meydan değildir, bir kent parkı değildir, bir ulaşım merkezi değildir, bir kıyı değildir. Özellikle hiçbir
Kadıköy’ün Kentsel Doku İçine Sıkışmış Mevcut Kültürel Çeşitliliği
Kentsel Dokunun Kıyıda Karşılığı_Yeni Çekim Alanları
Bu tespitle Proje Kadıköy’ün kültürel, mekansal ve işlevsel farklılıklarını tespit eden, destekleyen ve alt yapısını kuran bir strateji önerir. DÜZLEŞME ve TESVİYE yerine DERİNLEŞME, PÜRÜZLEME ve ÜÇ BOYUTLU MEKANLAR önerir. Düzleşmeye direnci tasarım sürecinden başlatarak her türlü tümel, aynılaştırıcı, klişe süreci dışarıda bırakacak şekilde her alanın farklı dinamiklerini ve niteliklerini güçlendirecek öneriler sunar. Proje düzleştirme sürecini tersine çevirmek için yerleşim dokusunun kıyıya etki ettiği, düzenlediği bir dönüşüm önerir. Kıyıyı boylu boyunca tekil bir yaklaşımla düzleştirmek yerine, yerleşim dokusunun potansiyellerinin kıyıdaki engin boşluğa akmasını ve kıyının her parçasının arkasındaki doku ile ayrılmaz bir bütün haline gelmesini hedefler. Bu sayede kıyı özgüleşecek ve birbirinden bağımsız ama birlikte yaşayan farklı kentsel alanlar oluşacaktır. Kıyı boyu yürüyen bir kişi tekil bir deneyim yerine birbirinden farklı deneyimlerin mekan dizisinden geçer. Bu farklı mekanlar Kadıköy’ün kültürel farklılıklarının kendilerine rahatça yer bulabilecekleri mekansal düzenlemeler ve ifadeler sunar. Bu farklılıkların ARA YÜZLERİ yeni karşılaşmaların, yeni hikayelerin mekanıdır.
Kentsel Doku ile Kıyının Bütünleştirilmesi
KADIKÖY’E GENEL BAKIŞ
1/2000 VAZİYET PLANI
76315
03. Stratejiler: BİRARADA TUTMAK Proje çok sesliliği, farklığı, çeşitliliği destekleyen farklı nitelikteki alt alanları ortaya çıkarmayı bir tasarım hedefi olarak ortaya koyarken, bir yandan da kentsel ölçekte bu alanları birbirleri ve yakın çevreleriyle bağlayan ve birlikte tutan stratejiler önerir.
A. YEŞİL ALAN Proje alanı Kuzey, Güney, Doğu doğrultularında uzanan bir kentsel yeşil açık alan sisteminin önemli bir parçasıdır ve Kurbağalıdere ve Moda Burnu ile Haydarpaşa ve Harem arasındaki kentsel yeşil alan sistemi içinde değerlendirilmelidir. Bugün içinde bulunduğu açık alan sisteminden kopuk olan Kadıköy kıyısı için projede hedeflenen açık alan stratejisi • Kuzeyde Salacak sahilinden gelen ve ileride kamuya açık yönde dönüşümlere uğrayacak Haydarpaşa Limanı ve İstasyonu açık alan sistemini, • Doğuda bir koldan Validebağ korusu ile başlayarak Haydarpaşa istasyonu ray hatlarının tariflendiği, diğer koldan Kurbağlıdere, Yoğurtçu Parkı ve Moda Parkı açık alan sistemini, • Güneyden ise sahil parkları açık alan sistemini birbirine bağlamak ve bir yeşil sistem bütünü olarak kurgulamaktır.
Buna ilave olarak bu ormanlarda süper birlikler-bitki birliktelikleri önerilerek plantasyonda birbirini estetik ve yaşamsal etkilerde bulunan kompozisyonlar önerilmiştir. Bu süper birlikler yer örtücüler, perenniallar (çok yıllıklar), çalılar ağaççıklar ve ağaçlarda oluşan, dört mevsimlik geçiş etkilerini kullanıcıya aktaran öğretici ve bilgilendirici alanlardır aynı zamanda. Yoğun bir kentsel alan olan projealanı için nefes alma noktaları oluşturduğu gibi günlük ve bölge kullanıcılara otuma, bekleme ve dinlenme alanları sağlamaktadır. Kadıköy sosyal ve kültürel hayatının merkezinde uzun yıllar boyunca çayırlar olmuştur. Eğlenceler, spor müsabakaları, kültür sanat etkinlikler buralarda yapılmış Kadıköy halkı burada birbiriyle tanışmıştır. Haydarpaşa Çayırı, İbrahimağa; Çiftlik; Batarya; Örneksporçayırları, Paşa Çayırı, Uzunçayır, Kuşdili Çayırı, Moda Çayırı, Yoğurtçu Çayırı, Papazın Çayırı en bilinen ve bugün çoğu yok olmuşçayırlardır. Ancak bu gelenek farklı formlarda Kadıköy semtlerinin sahil şeridinde yaşamaya devam etmektedir. Proje yeniden çayırlarıKadıköy merkezi ile buluşturarak bu geleneği doğduğu yere geri döndürmeyi hedeflemektedir.
B. ULAŞIM Kadıköy kıyısı, Anadolu Yakasının önemli bir ulaşım merkezidir. Otobüs, minibüs, dolmuş, tramvay, metro, Marmaray ile vapur, motor ve deniz otobüsü seferlerini buluşturan bir aktarma istasyondur. Kadıköy’ü bu kadar renkli ve katılımcı bir sahne haline getiren en önemli sebep aktarma istasyonu olarak kentin her yerinden farklı kimliklerdeki birçok insanı bir araya getirmesidir. Proje Kadıköy’ün transfer merkezi özelliğini koruyarak geliştirmeyi kısa vadede tekerlekli ulaşımı disipline etmeyi uzun vadede yeni raylı hatlarla tekerlekli ulaşımın ala ndan uzaklaştırılmasını önerir. Bu bakımdan proje bugün yapılacak acil müdahalelerin gelecek senaryolarını da düşünen bir planlama önerisi geliştirir.
Önerilen Açık Alan Sistemi
Bu yeşil sistem bir süper kentsel alan olan Kadıköy kıyısının bir park olarak tasarlanması anlamına gelmez. Ancak farklı niteliktekive yoğunluktaki yeşil sistemlerin, içlerinde yer alacakları alanın niteliğine göre şekillendiği bir sürekli sistem önerisidir. Bu anlamdaprojenin yeşil alan yaklaşımı tüm kıyı boyunca bir vahşi doğa habitatı oluşturmaktan, bir heykel olarak ağaç kullanımına kadar uzanan farklı ölçeklerdeki yeşil müdahaleleri içerir. Bu yeşil sistemin en önemli parçası kuzey ve doğudan gelen yeşil kuşakların birleştiği alanda önerilen koru alanı ve sulak alandır.Bu alanda yağmur suyu toplanması ve kirli suların filtrasyonun yapılması hedeflenmektedir. Alanın İSKİ tesisi ile zaman içindebütünleşerek su yönetimin birlikte yapılması, İSKİ Tesisinin yükünün azaltılması ve yıllar içerisinde kamuya açılan İSKİ kampusunun doğal ekosistemler hakkında toplumsal farkındalık oluşturması projenin temek hedeflerindendir. Alanın farklı noktalarında tasarlanan “mini ormanlar” sayesinde ekosistem bilincinin ve canlı hayatının alanın geneline yayılmasıhedeflenmiştir. (mini forest – Fikir babası Akira Miyavaki olan ve iklim değişimi ile mücadele de önerilen kentsel bir yaklaşım. Küçük ölçekli sık bir şekilde ekilen ve endemik bitkilerden oluşan ormancıkların 10 kat daha hızlı büyüdüğü 100 kat daha fazla biyoçeşitlilik sağladığı biliniyor.)
02. YELDEĞİRMENİ KIYI ŞERİDİ _ KENTSEL ALTYAPI
Otobüs Ulaşımı Otobüsler bugün Kadıköy’ün en büyük sorunudur. Kıyıda çok büyük bir alan otobüslere terk edilmiş durumdadır. Otobüslerin bu alandan kaldırılması veya yok kabul edilmesi kentin gerçeklerine uygun olmadığı gibi alanın baskın karakterinin, transfer merkezi, kaybolmasına neden olacaktır. Bu tespitle proje bir yer altı transfer merkezi önerir. Ancak bu öneri ileride Kadıköy’ün ulaşım altyapısındaki yeni raylı hatlara altyapı oluşturacak bir başlangıçtır. Proje kısa vadede otobüsler için kullanılacak bu transfer merkezinin zaman içerisinde otobüslerden arındırılacağını ve yeni inşa edilecek raylı hatların aktarma merkezine dönüşeceğini ön görmektedir.
76315
Raylı Taşıma Anadolu yakasını Dogu-Batı eksenınde kesen iki adet mevcut metro hattını kuzey guney yonunde kesen üç adet metro hattı önerilmiş -tir. Fatih Sultan mehmet köprüsü ile Avrupa otoyolu batısındaki alanın toplu taşıma probleminin büyük ölçüde çözülecegi ve buradaki nüfusun kent merkezine kolayca ulaşımının sağlanacağı ve bu hatlara yine doğu batı doğrultusunda eklenecek bir adet hat ve M5 Üsküdar-Çekmeköy Metro Hattı nıın doğu yönünde kent sınırlarına kadar uzatılması ile Anadolu yakasının tamamının Kadıköy ile buluşması sağlanabilir. Böyle kuvvetli bir raylı taşıma altyapısı için de alanda önerilen transfer merkezi kaçınılmaz ve gereklidir.
Tramvay Ulaşımı Alandaki mevcut tramvay nostaljik ve turistik kullanımdadır. Proje bu mevcut altyapının güçlendirilmesini yeni hatlar eklenerek alanın yakın çevresinin bağlantılarının güçlendirilmesini önerir. Özellikle SöğütlüÇeşme ve Ayrılık Çeşme de önerilen otoparklara bağlantıların tramvay hatlarıyla yapılması alanı rahatlatacaktır.
C. ETAPLAMA
Projenin “Kültürel Düzleşme” ye direnme temelinde ürettiği farklı-çeşitli mekan dizgeleri oluşturma fikri bu büyük alana zamana yayılı biçimde müdahale etme kolaylığı sağlamaktadır. Birbirinden doğal sınırlarla farklılaşan, otonom alt bölgelerin birbirinden bağımsız olarak üretilmesi ve teker teker farklı zamanlarda Kadıköy yaşamına edilmeleri mümkündür. Zemin altında tasarlana transfer merkezi dahi ilk etapta zemin üzerinde çalıştırılarak diğer bölgeler inşa edilebilir.
Deniz Ulaşımı Alanın tarihsel olarak en önemli hafızası vapur iskeleleri ve deniz ulaşımıdır. Bu hafızanın mekanları proje de korunmuş ve güçlendirilmiştir. Buna ek olarak motor yanaşma iskeleleri de yerlerinde korunmuştur. Proje Kurbağalı Dere üzerinden Söğütlü Çeşmeye bağlanan bir hat özelinde yakın çevredeki ulaşım altyapılarından küçük den iz araçları ile ulaşım önermektedir.
Bisiklet Ulaşımı Proje kıyı hattı boyunca uzanan sürekli bir bisiklet yolu önerir. Her ne kadar sürekli ve ulaşım altyapılarına değen bir bisiklet yolu alan için çok önemli bir katkı da olsa, bisikletin bir kentsel ulaşım aracı haline gelmesi için kentin var olan veya planlanan bisiklet yolları ile entegre edilmesi gereklidir. Bu tespitle projede Kuzeyde Haydarpaşa Tren İstasyonu üstten geçen bir yaya ve bisiklet köprüsü tasarlanmıştır. Buna ek olarak mevcutta araç trafiği için yan yana inşa edilen Tıbbıye Caddesi geçitlerinin birisinin yaya ve bisiklet erişime terk edilmesi önerilmiştir.
04. Alt Odaklar YÜRÜMEK… FARKLI DENEYİMLERE Proje, Kadıköy’ün farklılıklarını kıymetli bulmakta, bu farklılıkların birbirleri ve kent ile daha çok ilişki kuracakları bir zemin kurmayı hedeflemektedir. Bu yaklaşım aynı zamanda yıllardır alanın maruz kaldığı kültürel düzlemeye (Cultural Flattening) debir meydan okumadır. Tekil bir müdahale stratejisi yerine her kullanıcının kendisine yer bulabildiği, sınırları kaldırılmış bir mekan dizgesi önermektedir. Bu mekanlar, hemen ilişiğindeki mahalleler ve kıyı arasında ara yüz işlevi görmektedir. Kentsel doku ve kıyı arasında yeni ilişkilere ve etkilenmelere fırsat yaratır. Yan yana dizilen ve program kurgusunu Kadıköy’ün farklılaşan karakterlerinden esinlenerek alan farklı nitelikteki mekanların birleştiği ara yüzler,bir anda ortaya çıkan, bir kerelik, özgün olayların mekanıdır. Proje bu ara yüz geçişlerini Kadıköy’ün farklılıklarının birbirlerine sürtünmelerinin arttırıldığı ve farklılıkların potansiyellerinin meydana çıktığı mekanlar olarak görür. 01. HAYDARPAŞA KENT PARKI / ARCHEO PARK _ HAYDARPAŞA KENTLİYLE BULUŞUYOR 02. YELDEĞİRMENİ KIYI ŞERİDİ _ KENTSEL ALTYAPI 03. KADIKÖY MEYDANI_KENDİNİ İFADE ET 04. ÇAFERAĞA KENT PARKI_KADIKÖY ÇARŞISI KIYIYA AÇILIYOR 05. KENT KORUSU / FESTİVAL ÇAYIRI / İNCİBURNU FENERİ _ KADIKÖY GELENEKLERİNE DÖNÜYOR 06. SULAK ALAN / DÜŞÜNSEL DÖNÜŞÜMÜN KAYNAĞI! KADIKÖY SOKAKLARI
ALT ODAK ALAN 02 YELDEĞİRMENİ KIYI ŞERİDİ _ KENTSEL ALTYAPI
76315
1/1000 VAZÄ°YET PLANI
ALT ODAK ALAN 03 KADIKÖY MEYDANI_KENDİNİ İFADE ET
1/1000 PLAN
04. CAFERAĞA KENT PARKI_KADIKÖY ÇARŞISI KIYIYA AÇILIYOR
1/200 VAZİYET PLANI
1/200 KESİT
76315
ALT ODAK ALAN 04 CAFERAĞA KENT PARKI_KADIKÖY ÇARŞISI KIYIYA AÇILIYOR
76315
1/500 PLAN
ALT ODAK ALAN 01 HAYDARPAŞA KENT PARKI / ARCHEO PARK _ HAYDARPAŞA KENTLİYLE BULUŞUYOR
1/500 KESİT A-A
1/500 KESİT B-B
04. CAFERAĞA KENT PARKI_KADIKÖY ÇARŞISI KIYIYA AÇILIYOR
76315
06. SULAK ALAN / DÜŞÜNSEL DÖNÜŞÜMÜN KAYNAĞI! KADIKÖY SOKAKLARI ALT ODAK ALAN 06 SULAK ALAN / DÜŞÜNSEL DÖNÜŞÜMÜN KAYNAĞI! KADIKÖY SOKAKLARI
01_İNCİBURNU TERASLAR 02_CAFERAĞA KENT PARKI KIYI TERASLARI 03_FESTİVAL ÇAYIRI 04_INCİBURNU MANZARA SEYİR ALANI
01
05
09
13
17
21
05_HAYDARPAŞA YEŞİL SÜREKLİLİK KÖPRÜSÜ 06_SULAK ALAN KUŞ GÖZLEM KULESİ 07_HAYDARPAŞA BAKI TERASI 08_HAYDARPAŞA DİSKO PARTİ 09_HAYDARPAŞA SPOR ALANI 10_CAFERAĞA 2 Lİ TEK POTA
02
06
10
14
18
22
11_ÇOCUK PARKI 12_CAFERAĞA TRAMVAY DURAĞI 13_SULAK ALAN GEZİNME/BAKI TERASI 14_SULAK ALAN BİLGİ MERKEZİ 15_SULAK ALAN KUŞ GÖZLEM TERASI 16_SULAK ENDEMİK BİTKİLER/MİNİ ORMAN
03
07
11
15
19
23
17_HAYDARPAŞA ARKEOLOJİ KÖPRÜSÜ 18_YELDEĞİRMENİ KIYI CAFE 19_YELDEĞİRMENİ KIYI TERASLARI 20_HAYDARPAŞA SPOR/EĞLENCE STRÜKTÜRÜ 21_YELDEĞİRMENİ KENTSEL BASAMAKLAR 22_YELDEĞİRMENİ HEYKEL AYD. BİRİMLERİ
04
08
ALT ODAK ALAN 05 KENT KORUSU / FESTİVAL ÇAYIRI / İNCİBURNU FENERİ _ KADIKÖY GELENEKLERİNE DÖNÜYOR
01. HAYDARPAŞA KENT PARKI / ARCHEO PARK
12
16
20
24
23_MİNİ ORMAN 24_KAYKAY PİSTİ