Tekst bij powerpoint presentatie 22 januari 2014

Page 1

Lesa pa bo haùa sa e bèrdat 2014 Rudolf de Wit Komishon Anti-Fluoride


1: Mi ta bai trata dos dokumento ku ta hopi importante. Ámbos partido –Gobièrnu i Komishon Anti-Fluoride- ta usa mesun dokumentunan, esta e dos nan aki: 1) WHO: “Fluoride in Drinking-water” 2) Rapòrt di GGD: “De drinkwaterfluoridering in relatie tot de fluorose prevalentie op Curaçao” Mi ta kere ku ta importante pa pueblo tambe lesa i komprondé kiko ta pará den e dos dokumentunan aki i tambe kiko ta bèrdat. 2: WHO tin dos dokumentu: unu di 17 página i unu di 144 página

3. Laga nos kuminsá ku esun di 17 página di 2004 4. Riba página 9, numerá 1 por lesa ku fluor ta wòrdu usá den industria ku diferente meta entre otro fábrika di aluminio; tambe e ta wòrdu saká den medioambiente durante e produkshon di mèst, blòki, mosaiko i kerámika. Ta usa Fluoride den diferente forma manera: sodium/natrium hexafluorosilicaat i sodium/natriumfluoride den awa di bebe. 5. Na Hulanda e averahe di Fluoride den e plantanan di awa ta bou di 0,2 mg/liter. Otro paisnan tin mas tantu den nan awa di suela manera na sierto partinan di Afrika manera na Tanzania ta 8 mg/l. 2


Dikon mi ta notifikábo di esaki? Ta pasobra bo ta tende di e grupo ku ta pro-Fluoride ku tin sufisiente Fluoride den awa natural na Hulanda. Aki WHO ta bisa bon kla ku esei NO ta e kaso. 6. WHO ta bisa riba página 11 i 12, numerá 2 i 3, ku kasi tur produkto di kome tin algu di fluor den dje ku ta wòrdu apsorbé for di suela den e produkto. Kale (boerenkool) i andijvie ta dos berdura ku tin e kantidat mas haltu di fluor 0,1 te 30 mg/kg, miéntras ku te por tin un kantidat di 3 pa 300 mg pa kada kilo. Den áreanan ku awa haltu na Fluoride ku ta wòrdu usá pa traha te, e kantidat di Fluoride ku ta ingerí por ta diferente bia mas tantu. Bo tabata sa esei? Bebiendo bo te bo tin hopi chèns ku e kantidat di Fluoride ku bo ta ingerí ta bira hopi haltu. 7. Riba página 3 WHO ta papia tokante nivel diario di Fluoride, kontrali di lokual minister di salubridat a bisa den su entrevista na un radio fin di aña pasá. 8. Riba página 5 bo por lesa ku Fluoride tambe por tin efekto kontrali riba djente i ta kousa fluorosis. Fluorosis ta e manchanan òf strepi blanku ku bo ta weta riba djente ora a guli dimas Fluoride. Djente por haña flèk maron tambe i despues ta kibra òf larga. Esaki ta pasa si e awa tin konsentrashon di 0.9 i 1.2 mg/l di Fluoride. Kòrda bon ku minister a primintí ku e ta bai subi e kantidat na e nivel di 1,5 mg/l. E periodo ku mas vulnerabel ta entre 22 pa 26 luna.... ke men un mucha di 2 aña! Esaki a wòrdu konfirmá den un estudio na China. Den e estudio a prueba ku bo ta mira efektonan serka mucha ora usa awa di bebe ta kontené 1 mg di Fluoride pa liter..... anto minister ta bai subi e kantidat te 1.5mg/l aki na Korsou!!! 3


Aki bo por lesa tambe ku den áreanan ku ta mas kalor, manera den nos área, unda ta bebe mas tantu awa, ta weta fluorosis dental ku konsentrashon di Fluoride mas abou. WHO ta bisa tambe ku ta posibel ku e kantidat di Fluoride ta mas tantu den áreanan ku ta ingerí Fluoride via otro kanalnan manera e kuminda i aire, e kantidat di Fluoride lo kousa fluorosis dental den konsentrashon bou di 1.5mg/l. Fluoride haltu tambe por tin efekto mas serio riba fluorosis di wesu. Ora tin fluorosis di wesu nos ta mira ku e wesu ta pèrdè kalki i nan ta bira bros pues por kibra fásil. Lokual nos ta lesa aki NO ta kuadra ku lokual minister ta laga e pueblo kere. WHO ta bisa bon kla ku dimas Fluoride den awa di bebe ta kousa problema di djente i ku e tin efekto mas serio riba wesu. Kon por ta ku minister ta bisa ku ‘nan’ ta tene nan mes na lokual WHO a stipulá i atvertí? 9. Riba página 7 WHO ta bisa ku lokual nan a stipulá na 1984 i ku a wòrdu konfirmá na 1993 no tin nesesidat pa kambia. E tempu ei a stipulá ku e kantidat ta 1.5mg/l. Esei minister ta menshoná kontinuamente..... i e tin rason pasobra manera bo mes ta mira e ta pará den e dokumento aki. PERO... si nos wak un regel mas abou nos ta lesa bon kla: konsentrashon riba e kantidat aki ta subi e riesgo pa kousa dental fluorosis i kantidat mas haltu ta kousa fluorosis di wesu. Pues aki riba página 7 bo por lesa e márgen ku minister ta menshoná semper. E ta pará den e dokumento .... pero NO ta papia òf bisa e pueblo e bèrdat kompleto..... hasié pió..... riba mesun página ta pará bon kla ku: Poniendo reglanan pa kada pais, òf ora duna e márgen pa Fluoride òf ora ta evaluá e posibel konsekuensianan di salú dor di uso di Fluoride, ta importante pa wak kuantu awa e 4


poblashon ta bebe i kuantu Fluoride e ta haña den su kuminda òf den aire. Unda weta ku e kantidat ta banda di òf mas ku 6 mg pa dia ta apropia pa pone e konsentrashon bou di 1.5mg/l. Mi pregunta: e 12 parlamentarionan ku a firma pa subi e kantidat di Fluoride te 1.5mg, nan a lesa e dokumentu aki? Lagami kontesta numa: NO, nan no a les’é pasobra tin mas kos ku ta bai prueba esei. 10. Ban wak e otro dokumentu di 144 página. Esaki ta kuminsá ku un ‘Disclaimer’ den kual WHO ta bisa: lokual ta pará den e dokumentu aki NO ta impliká ku esaki ta e opinion di WHO pa kualkier pais, teritorio, suidat òf área. E responsabilidat di interpretashon i uso di e material aki ta den man di esun ku ta les’é. Den ningun kaso WHO por ta responsabel pa e daño ku esaki por kousa. 11. Página 1 ta sigui anto aki WHO ta pone bon kla: ku esaki NO ta standard pero mester wòrdu usá pa pone standard pa kada pais teniendo kuenta ku e situashon sosial, kultural, medioambiente i situashon ekonómiko..... anto awor e kos mas importante ku ta pará den e ‘Guidelines for Drinking-water Quality’ ta pa protehá salubridat públiko! 12. Riba página 2 WHO ta bisa: E promé foko ta pa prevení efekto kontrali dor di nivel eksesivo di Fluoride den awa di bebe. E dokumento aki a wòrdu skirbi pa kumpli ku e nesesidat ei. Shonnan ata e meta di e dokumento aki skirbi riba pagina 2. Si bo a lesa solamente e dos promé página, ya kaba bo tin sufisiente informashon di kiko WHO ta para pe. Riba mesun página ta pará: Fluoride den awa di bebe tin efektonan benefisioso riba djente den konsentrashon abou, PERO kantidat eksesivo di Fluoride den awa di bebe ta subi e 5


kantidat di efekto kontrali ku ta kore di fluorosis dental te fluorosis di e wesunan ku ta hasibu mankaron...... wak e ..... e ta parah den e dokumentu..... kon minister por bin pone e pueblo kere ku e venenu aki ta bon pa nan usa.... SIN ku a wak e kantidat ku pueblo ta usa, sin wak su kuminda, klima, i kuantu Fluoride tin den su aire???

Sigui lesa: ora e Fluoride a afektá bo wesunan e ta un kousa di morto SIGNIFIKANTE den diferente parti di mundu i ta p’esei e por tin i e tin impakto kontrali signifikante riba salú públiko i bienestar. Por fabor les’é atrobe pa bo komprondé ku un hende ta gaña..... ami sigur ku no, pasobra ami ta lesa huntu ku bo eksaktamente lokual tin para den e dokumento di WHO! 13. Fluor ta un di e elemento mas reaktivo di tur elementonan kímiko p’esei bo no ta hañ’é komo fluor den medioambiente! E ta mara pega masha fásil na otro elemento i un di e elemento favorito di Fluoride ta kalsio. 14 Página 8 ta hopi interesante atrobe pasobra aki ta pará ku gulimentu di pasta di djente serka algun mucha por kontribuí pa 0.50 òf 0.75 mg Fluoride pa mucha pa dia. Berdura i fruta ta kontené tiki Fluoride pues eseinan no ta kousa problema. Pero kantidat haltu a wòrdu hañá den sierto grano manera barley i aros i tambe taro, yams i kasabe (yuka) ta kontené kantidat relativamente haltu di Fluoride. E kantidat di Fluoride den karni i piska ta relativamente abou pero Fluoride ta akumulá den wesu i den wesu di piska den bleki manera salmou i sardinchi...... i kiko nos pueblo ta kome hopi???? Eksaktamente: batata dushi, yams, yuka, sardinchi i salmou den bleki. 6


15. WHO ta dediká 13 página na nutrishon ku ta kontené Fluoride.... miéntras nos ekspertonan, te asta dòkter den parlamento i minister ta bisa ku Fluoride no tin nada di haber ku e nutrishon.... bo por tuma e Fluoride pasobra dor ku bo no ta haña sufisiente Fluoride bo djente ta daña. Mas Fluoride bo tuma mas protekshon.... esei nan ta bisa pero WHO ta bisa otro! Ken ta brua ken?

16. Laga nos wak kon WHO ta hasi diferensia den edat pa ku Fluoride. Wak e tabèl ku ADA ta usa. Mucha di 0-6 luna..... nada nada di Fluoride!!! Di 6 luna pa 3 aña ..... 0.25 pa dia, di 3 pa 6 aña 0.5mg pa dia, di 6 pa 16 aña 1 mg PA DIA shonnan..... PA DIA!!! Minister ta papia di 1.5mg den kada liter di awa.... den kada liter di awa!!!!! Miéntras profeshonalnan ta bisa PA DIA.... i NO SURPASA E LIMITE PASOBRA BO TA BIRA MANKARON! 17. Riba página 22 WHO ta splika ku ora kome hopi proteina ta subi e ásido den urina i mas haltu e ásido ta mas Fluoride bo ta retené. Ma tende minister i parlamentario dòkter bisa ku hende ta uriná saka tur Fluoride ku ta di mas den kurpa. Riba mesun página ta pará: pa esnan ku ta bebe 1 liter di awa PA DIA nan ta por yega te ku 1.2 mg PA DIA...... anto minister ta bisa ku e ta subié te 1.5mg pa liter!!!! 18.

7


Riba página 24: Den área ku temperatura haltu e konsumo di awa ta haltu i esei tambe ta subi e kantidat di Fluoride signifikante mas haltu. 19. Bo ta ripara ku e atvertensia pa tene kuidou ku e kantidat di Fluoride ta wòrdu ripití diferente bia. 20. Atrobe riba página 33 WHO ta bisa ku e kantidat di Fluoride ta dependé di diferente faktor manera klima, nutrishon, etc. i esei ta kousa osteosclerosis..... at’akí WHO ta bisa bon kla ku e ta kousa osteosclerosis, kalsifikashon di tendon, i deformashon di wesu. Anto ora Komishon Anti-Fluoride bisa, òf ora ami bisa ku Fluoride ta kousa osteoporosis, deformá bo wesunan, kousa fibromialgia.... e ora ei Colon ta kima. 21. Esnan ku problema di nir tin mas riesgo pa haña “Fluoride toxicity”.... kon nos por tradusí esei???? Venenamentu dor di Fluoride! Anto un pregunta mas: kua ta e malesa ku tin mas tantu aki na Kòrsou? Kiko tur e pashèntnan ku ta dialisá ta bebe ..... awa..... awa ku Fluoride!!!! 22. Página 37: E límite ku WHO ta duna NO ta un balor “fixed” pero ta pa wòrdu adaptá ora tene kuenta ku kondishonnan lokal. 23. Lesa página 38 pa niun hende no bin gañabu: poblashon ku ta bebe diferente kantidat di awa pa dia ku ta kontené mesun nivel di Fluoride ta haña diferente kantidat di Fluoride pa dia. I esaki ta determiná e salú di e personanan. Espesialmente den áreanan ku ta hasi kalor unda hende ta bebe mas awa. Esaki NO ta konta pa nos Kòrsou??? 8


I mas punto tokante e nutrishon i kantidat di awa PA DIA!!! 24. WHO ta bisa ku e mihó konseho ku e por duna ta pa tene kuenta ku kondishonnan lokal i MESTER HASI EKSAMINASHON PA WAK si e pueblo no ta haña dimas Fluoride!!!!! 25. Laga nos salta masha hopi página i bai te riba página 97 komo último.... pero aki tambe bo ta ripara ku e ta bisa meskos atrobe: tene kuidou ku diferente faktor!!! Laga nos pone WHO un banda i tira un bista un ratu riba e dokumento aki ku gobièrnu ta usa semper. Den tur presentashon òf diskushon ta hisa e dokumento aki i ta way’é manera bandera di Kòrsou..... ban wak e dokumentu di GGD....

26. E dokumentu “De drinkwaterfluoridering in relatie tot de fluorose prevalentie op Curaçao”, skirbi dor di Jacqueline Surtea, guiá pa dentista De Brabander i epidemiologo dòkter Gerstenbluth di GGD. E investigashon a tuma lugá aki na Kòrsou for di sèptèmber 2010 te ku yüli 2011. Kòrda bon ku esaki ta e dokumentu ku a usa den Parlamentu dia 2 di sèptèmber 2013. Esaki tambe ta e informashon ku a wòrdu presentá dor di dòkter Gerstenbluth riba petishon di minister di salubridat Ben Whiteman. 27. Dr. Surtea ta bisa riba página 3 ku si usa Fluoride pa basta tempu ku un kantidat mas haltu ku e dósis rekomendá PA DIA por kondusí na fluorose. Den e promé 3 aña di bida di un kriatura e tin MAS CHENS PA DESAROYA FLUOROSE!

9


28. Konklushon di dr. Surtea ta: Ku e NO por kontesta e pregunta di e investigashon aki pasobra tin mester di un grupo ku NO ta bebe awa ku Fluoride. E ta bisa tambe ku e nivel máksimo di 1.0 ppm NO TIN MAG DI WORDU SURPASA PASOBRA TIN CHENS RIBA AUMENTO DI FLUOROSE! 29. Riba página 6 e ta bisa ku diferente produkto ku ta usa den nos nutrishon tin kantidat hopi haltu (zeer hoog) manera den djus, lechi di puiru, soya, grano, galiña, piska, limonada i te. Lechi pa beibi trahá ku awa di kranchi ku tin Fluoride aden ta subi e kantidat di Fluoride ku e beibi tin mag di ingerí. Si mucha kome solamente 2 pida galiña pa dia ya kaba e ta haña 0.5mg Fluoride den su kurpa. .... bo ta kòrda e tabèl ku mi a mustra riba kual bo por a mira ku mucha te ku 3 aña tin mag di haña solamente 0,25 mg pa dia?

30. Dr. Surtea ta splika kiko ta pasa ora mucha guli pasta di djente: na momentu ku e haña un sobredósis e mucha ta bai haña despues di un mei ora ku e a guli e pasta di djente walmentu di stoma, sodamentu, sakamentu, doló di barika i diarea. Den kasonan mas serio e ta bai haña kram, steipi/djimpi, problema ku halamentu di rosea, i su kurason por stòp di traha.... HARTSTILSTAND!!!! Pa e motibu ei e mucha, e kriatura ei mester haña yudansa médiko inmediatamente. Esei ta pará riba tur pasta di djente ku ta kontené Fluoride. 31.

10


E ta splika kiko mester hasi ora un mucha guli pasta di djente: lag’é saka i dun’é hopi lechi pasobra esei ta mara ku Fluoride i dor ku e ta saka por evitá ku e stoma ta absorba mas Fluoride. Ora e mucha haña un sobredósis kada bes (króniko) e ta haña fluorose i osteosclerose. 32. Ha..... riba página 8 e ta duna e motibu dikon a stòp ku Fluoride na Hulanda i e ta bisa: uso masal di pasta di djente ku Fluoride ta parse ku ta protehá djente mas mihó ku awa ku Fluoride aden. Kiko ta gaña den Staten, gaña e pueblo.... ku Fluoride den awa ta e kos mas mihó ku nan a yega di hasi pa e ser humano!!!! Bo mes saka bo konklushon. 33. Riba página 9 e ta mustra ku caries NO ta wòrdu kousá dor ku tin falta di Fluoride pero dor di e uso di suku ku ta e kousa mas grandi!! E ta bisa: mas lihé e Fluoride sali for di e kurpa ménos daño e ta kousa. 34. Página 23: Aki dr. Surtea ta mustra ku dor di e klima aki na Kòrsou hende ta bebe mas tantu awa i dor di esei ta yega masha lihé na e kantidat máksimo. E ta bisa: ta straño ku ta mira fluorose na Kòrsou pasobra e kantidat di Fluoride no ta dje haltu..... pues SABINAN..... MESTER TIN UN OTRO MOTIBU TOG.... podisé e nutrishon ku ya kaba tin sufisiente Fluoride manera WHO ta bisa..... pero bo no sa esei pasobra bo no a hasi investigashon..... pero bo a pak e pober pueblo ku un venenu..... i awor bo ke bai oument’é hasié 3 te 5 bia mas haltu? 11


35. Página 24: Pasta di djente tin 1000 te 1500 ppm Fluoride aden i ku esei ta oumentá e chèns pa haña fluorose!! 36. Página 25 Aki e ta sugerí ku mas leu bo biba mas tantu Fluoride bo ta ingerí i ku ora bo bin bek fo’i fakansi bo tin ku spula bo pipanan pasobra e Fluoride ta oumentá na e kranchi di awa. Ekspertonan di Aqualekta a desmentí e ponensia aki! .... ta ken a guia e investigashon atrobe??? 37. Riba página 27 e ta pone te asta ku e ta spera ku e pueblo ta na altura di esaki. 38. Riba página 28 e ta bisa ku mester subi e kantidat te 0.5 ppm pero mester evitá ku ta yega na e kantidat máksimo di 1.0 ppm. Manera mi a komprondé ku Aqualektra a haña órden pa subi e nivel te 1.5 ppm pues e pueblo aki ta hañando 1.5 ppm den kada liter di awa ku e ta bebe, kushina kuné, baña etc. Aki dr. Surtea ta tira e bòm den e investigashon i su konklushon: talbes ta mihó pa stòp kompletamente ku e sistema di apliká Fluoride den awa di bebe! 39. Komo último e ta bisa ku mester di mas investigashon. 40. Anto ‘bo’ tin e kurashi di bisa ku ta AMI ta brua kos....., ku AMI no sa lesa....?

12


Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.