INFORMATIEBLAD BOSGROEP LIMBURG
DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT - N`91
JANUARI, FEBRUARI, MAART 2026
Bosbelang
AFGIFTEKANTOOR: HASSELT 1 3DE AFDELING P3A9010
Schoonbeek: gezamenlijk beheer tussen zand en leem
Wood Wide Web: je bos surft op een netwerk van mychorrhiza
Geen vuiltje aan de lucht? Tips voor slimmer stoken
Wat een najaar!
De laatste maanden van 2025 zijn voorbijgevlogen voor de medewerkers van Bosgroep Limburg. We blikken dan ook terug op een rijkelijk gevulde periode, met heel wat leuke activiteiten, waarbij zowel onze leden als hun bossen zich van hun beste kant lieten zien.
We haalden zelfs de nationale pers: op 21 oktober testten we de CamAlien uit in de bossen van Zutendaal. Deze slimme AI-camera helpt om invasieve, exotische plantensoorten snel te herkennen. Het was de eerste keer dat deze technologie getest werd in een bosomgeving.
Ook achter de schermen hebben we niet stilgezeten. Zo staken we onze website in een nieuwe, warme winterjas. We dachten daarbij goed na over structuur en inhoud. Zo vind je voortaan nog beter en sneller de informatie die je nodig hebt. Ga zeker eens kijken op www.bosgroeplimburg.be.
Eens de kerstmenu’s verteerd zijn, beginnen wij uit te kijken naar onze algemene vergadering. Zet 26 maart alvast in vette letters in jullie agenda, want dan loopt de Boudewijnzaal van het Provinciehuis weer vol met mensen met een groot, groen hart voor bossen.
Over Hart voor Bos gesproken: dat is ook de naam van ons eigen fonds voor giften. De opbrengst gaat integraal naar meer en gezonder bos. Ideaal voor wie in de eindejaarsperiode graag een warme bijdrage doet aan een goed doel of als alternatief cadeau voor geëngageerde natuurliefhebbers.
Regio
Schoonbeek: gezamenlijk beheer tussen zand en leem _ 4
Bosbeheer
Wood Wide Web: je bos surft op een netwerk van mychorrhiza _ 8
in dit nummer
Informatief
Geen vuiltje aan de lucht? Tips voor slimmer stoken _ 14
Soort in de kijker
De rode Kelzwam: poëtische held op dood hout _ 16
Welkom Sebastian en Dietmar _ 7
Het najaar in een cameraflits _ 12
Met warmte de winter door _ 17
Beste bosbeheerder
Ook het afgelopen jaar zetten jullie je weer volop in voor onze Limburgse bossen. Ik hoop van harte dat jullie genieten van een warme eindejaarsperiode en dat we ook in 2026 weer samen kunnen bouwen aan een duurzame, bosrijke toekomst voor onze mooie provincie. Verder wil ik ook de gemeenten bedanken, want de afgelopen twaalf maanden merkten we echt dat deze samenwerkingen ook een grote meerwaarde opleveren voor eigenaars van privébossen, en dat blijft natuurlijk onze prioriteit.
Tussen de kroketten door je kennis over bosbeheer bijschaven en helemaal mee zijn met het reilen en zeilen binnen Bosgroep Limburg? Dat kan! In dit Bosbelang vind je weer heel wat interessante artikelen. Zo ontdek je hoe leden uit Bilzen zich engageren met een nieuw gezamenlijk natuurbeheerplan waarin niet enkel bossen maar ook heel wat graslanden zijn opgenomen.
Als boseigenaar weet je wellicht dat bomen samenwerken met ‘mycorrhiza’ voor het uitwisselen van voedingsstoffen. Maar wat zijn dit nu precies en hoe gaat dit in zijn werk? Het staat allemaal haarfijn uitgelegd in dit Bosbelang. Zelf heb ik zo ook weer iets bijgeleerd.
Hou je de winterkou weleens buiten door een gezellig haardvuur aan te maken? Lees dan zeker de tips en het advies van experts om slimmer en duurzamer te stoken.
Veel leesplezier en een gezellig eindejaar!
Laura Olaerts gedeputeerde van Natuur en Bos voorzitter vzw Bosgroep Limburg
Bos te koop _ 18
Activiteitenkalender _ 19
Contactgegevens _ 20
COLOFON
De deputatie van de provincieraad van Limburg, Jos Lantmeeters, gouverneur-voorzitter, Inge Moors, Laura Olaerts, Igor Philtjens, Tom Vandeput, gedeputeerden en Bruno Bamps provinciegriffier wd. I Coördinatie Heidi Deckers, Bosgroep Limburg I Tekst Leen Raats, Teksttype.be, Aelyn Van Diest, Heidi Deckers I Concept en vormgeving Hilde Winters, Informatie en Communicatie, provincie Limburg I Fotografie en illustraties Robin Reynders (Informatie en communicatie, provincie Limburg), Boumediene Belbachir, Heidi Deckers (Bosgroep Limburg), Aelyn Van Diest (Bosgroep Limburg), Jan Goris, Egor Kamelev, Matrix23 (WikiCommons), Joshua Newton (Unsplash), Clay Banks (Unsplash), Lukas Kubica (Unsplash), Mathieu Gauvain I Drukwerk printkamer, provincie Limburg I Oplage 1500 ex. I Verantwoordelijke uitgever Vera Boesmans, Universiteitslaan 1 - 3500 Hasselt I Wettelijk depotnummer D/2008/5857/82
Schoonbeek: gezamenlijk beheer tussen zand en leem
Drieëntwintig eigenaars uit Bilzen engageren zich met een gezamenlijk beheerplan om de biodiversiteit in hun bossen en graslanden te verhogen. Het kerngebied ligt tussen twee natuurgebieden in beheer van Natuurpunt in de Demervallei en heeft heel wat potentieel, zowel op ecologisch als economisch vlak.
Tussen zand en leem
In het voorjaar van 2025 liep in Schoonbeek een van de eerste gezamenlijke beheerplannen van regio Zuid af. We maakten van de gelegenheid gebruik om ook andere eigenaars die interesse hadden of een subsidieaanvraag hebben lopen voor een (her)bebossing op te nemen in een gloednieuw, gezamenlijk natuurbeheerplan type 2. Studiebureau Lima zorgt voor het opstellen van het document. Dit eenmansbedrijf uit Hoeselt wordt gerund door Jasper Goffin, die ecologische kennis combineert met inzicht en begrip voor de situatie van private boseigenaars, onder meer dankzij zijn vroegere functie voor het Agentschap van Natuur en Bos, waar hij jarenlang als aanspreekpunt voor de Bosgroepen en Regionale Landschappen fungeerde.
Dit natuurbeheerplan groepeert in totaal 49,78 ha aan bossen, graslanden en waterpartijen. Het overgrote deel van de percelen ligt in Schoonbeek, in de vallei van de Demer. Dit blauwe lint zoekt zich een weg tussen de Haspengouwse leemgronden en de zandbodems van het Kempens plateau. De mix van bodemtypes staat mee garant voor een biodivers landschap met veel natuurwaarden. De ecologische kansen worden ook nog eens versterkt door de aangrenzende gebieden.
Diversiteit troef
Meestal kiezen natuurverenigingen in beekvalleien voor graslandbeheer, maar in dit gebied beogen ze een mozaïek van kleinere en halfopen bossen en open natuur. Dit sluit prima aan bij het beheer dat de privé-eigenaars en de Bosgroep op het oog hebben. Voor alle percelen
streven we bovendien een ecologische functie na. Deze combineren we in 50 à 75% van de eigendommen met een economische functie, die voor de meeste eigendommen echter minder prioriteit heeft. Sommige percelen liggen binnen een beschermde erfgoedzone of zijn deels opengesteld.
In de deelnemende bestanden in het valleigebied liggen vooral natte bossen zoals broekbos, struweel en populierenbeemden. Verder vinden we in het natuurbeheerplan ook enkele open natuurtypen zoals graslanden en ruigtes. De drogere percelen, die meer verspreid liggen, bieden kansen voor drogere, eerder voedselrijke bossen. In het noordelijke deel vinden we vooral (zand)leemgronden en in het zuiden leemgronden. Op sommige eigendommen groeien al habitatwaardige bossen, waaronder eiken-beukenbos op zure bodem (type 9120) en essen-eikenbos zonder wilde hyacint (type 9160). Verder vinden we doorheen het gebied een brede waaier aan kleine landschapselementen, zoals hagen en knotwilgen, die interessant zijn voor heel wat soorten.
Adellijk landschap
Een deel van de eigendommen ligt binnen het beschermd cultuurhistorisch landschap ‘Kasteel van Schoonbeek met dreef en park’. Voor deze percelen wordt een toegankelijkheidsreglement opgesteld om de recreatie in goede banen te leiden. Er is een lage bebossingsindex, dat houdt in dat er weinig bos is in de omgeving. Om die reden worden de wandelpaden vooral langs de bosbestanden gelegd. Zo blijven er ook rustzones voor de natuur behouden.
Er is heel wat ecologische potentie in het gebied. We denken daarbij aan de diversiteit in de bossen, zowel wat bosstructuur als soorten betreft. Waar dit nog niet het geval is, worden nattere bospercelen met standplaatsgeschikte soorten herbebost. Via een gerichter maaibeheer van de graslanden zetten we in op het verbeteren van hun ecologische waarde.
Ook op economisch vlak liggen er heel wat kansen, met een behoorlijke oppervlakte populierenbestanden, waar de focus op houtproductie behouden blijft. In sommige drogere bosbestanden is al behoorlijk wat (kwalitatief) hout aanwezig, en nog onbenut potentieel om dit te verhogen.
Een houtkant van meidoorn en eik als waardevolle natuurverbinding.
Versnippering en andere zorgen
De geconcentreerde ligging van de meeste percelen in de Demervallei en de aanwezigheid van water helpen om de biodiversiteit te verhogen. De ecologisch waardevolle bossen in het grootschalig agrarisch landschap van Bilzen vormen een toevluchtsoord voor dieren en planten, maar de versnippering brengt ook heel wat uitdagingen met zich mee. Ook voor nuttige bestuivers zijn het cruciale toevluchtsoorden.
Er zijn enkele externe factoren die de natuurwaarden van de percelen uit dit beheerplan bedreigen. Stikstof die weer op de bodem terechtkomt, vermesting en vervuiling door
(vooral) de omliggende landbouw en industrie zijn belangrijke bezorgdheden. Ze maken de natuur kwetsbaar en veroorzaken een verruiging: door de extra voedingsstoffen die in de bossen terecht komen kunnen brandnetels en bramen welig tieren ten koste van de gewenste soorten. Kleine, geïsoleerde bosjes zijn minder weerbaar tegen extreme droogte en natte periodes als gevolg van de klimaatverandering. Ziekten en plagen loeren dan ook sneller om de hoek. Daarnaast zorgt de ijverige bever, die zich in de Demervallei steeds beter thuis voelt, voor kopzorgen bij natuur- en bosbeheerders in de regio.
De bestanden met een natuurstreefbeeld, zoals bloemrijk grasland en inheems standplaatsgeschikt bos, moeten verplicht om de zes jaar worden opgevolgd. De eigenaar kan dit zelf doen of via de Bosgroep. Die heeft dankzij de ervaring met de FSC-certificering van privé-bos de nodige ervaring om de beheeropvolging efficiënt te organiseren. Na de goedkeuring van dit plan, biedt de Bosgroep eigenaars de kans tot FSC-certificering zodat de zesjaarlijkse opvolging nadien vlot kan gebeuren. Mooi meegenomen is dat de eigenaar een internationaal erkend label voor duurzaam bosbeheer kan voorleggen.
Op de natste plekken groeit vooral wilg (zoals hier) of zwarte els.
Welkom Sebastian en Dietmar!
Sebastian
Dietmar
Recent mochten we twee nieuwe collega’s verwelkomen: Sebastian Hulsbosch volgt als nieuwe coördinator houtverkoop collega Ludo Dams op, die vanaf volgend jaar van een welverdiend pensioen geniet. Dietmar Bams leidt voortaan als adjunct gemeentewerking de samenwerking met openbare besturen mee in goede banen.
Sebastian groeide op in As en woont ondertussen in Opoeteren. “Het bosrijke Limburg stimuleerde van kinds af aan mijn passie voor natuur. Elke week vind je me meerdere uren in het bos: met de fiets, met de hond of te paard. In mijn vorige job was ik projectmanager in de industriebouw, maar de wens om meer met natuur bezig te zijn in mijn professionele leven, bracht me bij Bosgroep Limburg.”
“Als handelsingenieur met projectervaring én natuurliefhebber weet ik als geen ander een gezonde balans te vinden tussen natuur en economie. Deze vaardigheden zal ik dan ook benutten in mijn rol als coördinator houtverkoop, waarbij ik het proces van inventarisatie tot kapopvolging in goede banen leid.”
Dietmar woont in Hasselt met zijn vrouw en hun tweejarig zoontje. “Ik heb een achtergrond in agro- en biotechnologie en werkte voordien als vrijwilligerscoördinator voor Pukkelpop. Mijn passie voor natuur bracht me naar de Bosgroep. In mijn vrije tijd ben ik graag actief bezig: rotsklimmen, meerdaagse wandelingen en reizen — bij voorkeur in de natuur.”
“Bij de Bosgroep zal ik bijdragen aan de afstemming en opvolging van private en publieke bosbeheerprojecten, met oog op het optimaliseren van doelstellingen op het vlak van biodiversiteit en ecologie, in combinatie met de economische en sociale functies. Ik kijk ernaar uit om samen met het team, onze partners en de boseigenaars te werken aan een duurzaam en toekomstbestendig boslandschap in Limburg.”
Wood Wide Web: je bos surft op een netwerk van mychorrhiza
In het bos valt ons oog vooral op de bomen, die onze aandacht trekken met hun opzichtige stammen en kronen. Maar ook onder de grond, ver weg van onze nieuwsgierige ogen, schuilt een indrukwekkende wereld. Hier werken wortels en schimmels samen in een ingenieus netwerk dat het hele bos in stand houdt.
Een schimmel van 1.400 voetbalvelden
Wortels verankeren de boom stevig in de grond en gaan op zoek naar water en mineralen zoals stikstof, fosfor en kalium. Dit is nodig hoog in de kroon, waar bladeren die door de zon worden beschenen CO2 uit de lucht omzetten in suikers en zuurstof. Kortom: fotosynthese. Een deel van die suikers gaat via de sapstroom naar beneden, voor de groei van de wortels.
Een gezonde bosbodem wemelt van het leven en is doorweven van fijne schimmeldraden. Zij vormen uitgestrekte netwerken die zelfs de fijnste bodemdeeltjes bereiken. Wist je dat er onder één voetafdruk op de bosbodem honderden kilometers schimmeldraden zitten? Het grootste in kaart gebrachte schimmelnetwerk is dat van een honingzwam in de Amerikaanse staat Oregon, en is maar liefst 965 hectare of 1.400 voetbalvelden groot.
Stofzuigers, profiteurs en teamplayers
We delen schimmels (zwammen) in drie grote groepen in:
Stofzuigers (saprotrofen) halen hun voeding uit de afbraak van materiaal zoals bladeren, hout en dode organismen. Zonder deze opruimers zouden onze bossen bedolven raken onder een enorm pak dood materiaal.
Profiteurs (parasieten) onttrekken hun voedingsstoffen aan een levende gastheer. Vaak profiteren ze van een verzwakte weerstand. Nadat de gastheer bezweken is, kan de zwam soms een tijd verder leven als saprotrofe zwam. Typische voorbeelden zijn de honingzwam, de echte tonderzwam en de dennenvoetzwam.
Teamplayers (symbionten) leven in samenwerking met hun gastheer, een symbiose waaruit beide partners voordeel halen. Tot deze groep behoren de mycorrhiza.
Wist je trouwens dat ook gisten tot de schimmels behoren? Gisten zetten suikers om tot alcohol en CO2. Denk maar aan bier- en broodgist.
Indringers en sokjes
Boomwortels gaan verbindingen aan met symbiotische schimmels en vormen samen mycorrhiza. Er zijn twee grote groepen:
Indringers (endomycorrhiza): de schimmeldraden dringen tot in de cellen van de wortels. De arbusculaire mycorrhiza, die je o.a. aantreft bij es, esdoorn, iep, boskers en lijsterbes, zijn de meest voorkomende. Deze schimmels vormen geen vruchtlichamen (paddenstoelen).
Sokjes (ectomycorrhiza): de schimmeldraden vormen een ‘sok’ rond de worteltoppen van de plant, maar dringen niet binnen in de cellen. In het bos treffen we ze aan op o.a. berk, beuk, eik, haagbeuk en tamme kastanje, maar ook op douglasspar, lork, den en fijnspar. Deze schimmels vormen wel vruchtlichamen. Denk maar aan de vliegenzwam, het gewoon eekhoorntjesbrood, de rodekoolzwam, de geelwitte russula en de gele aardappelbovist.
Bepaalde bomen, waaronder els, linde, populier en wilg, gaan samenwerkingen aan met beide types.
Samenwerken loont
Om aan fotosynthese te doen, moeten planten via hun wortels water en anorganische stoffen opnemen uit de bodem. Soms zijn deze moeilijk bereikbaar of niet vlot opneembaar.
Schimmels daarentegen kunnen niet aan fotosynthese doen. Ze zijn dus niet in staat om hun eigen suikers aan te maken en moeten die elders halen.
Ingenieus als altijd, vond de natuur een oplossing: mycorrhiza, een bijzondere samenwerking tussen planten en schimmels. De plant of boom levert via zijn wortels suikers aan de schimmel. In ruil maakt de plant gretig gebruikt van het uitgestrekte, fijn vertakte netwerk van schimmeldraden, dat hem mineralen aanlevert. Het nut van deze win-win is niet te onderschatten: onderzoek toont aan dat mycorrhizanetwerken het vermogen van een boom om mineralen op te nemen kunnen verhogen met een factor van 60 à 100! De boom kan op zijn beurt tot meer dan 20% van zijn suikers afstaan aan de schimmel.
Zeker onder minder gunstige omstandigheden – zoals armere en drogere (zand)gronden – is dit samenwerkingsverband uiterst belangrijk voor bomen: voeding en vocht zijn hier namelijk veel schaarser en de groeiomstandigheden dus lastiger. In voedselarme bossen zijn er vaak meer mycorrhiza dan in rijkere bodems. In armere gronden treffen we vooral de ectomycorrhiza aan, terwijl in rijkere gronden meer arbusculaire mycorrhiza voorkomen. Maar het is vooral het boomtype dat bepalend is.
Het Wood Wide Web
Mycorrhizavormende schimmels gaan connecties aan met meerdere bomen, ook van verschillende soorten. De Canadese bosecologe Suzanne Simard toonde in 1997 aan dat bomen via mycorrhiza dus ook met elkaar verbonden zijn in een multifunctioneel netwerk: het Wood Wide Web. Binnen dit netwerk ont-
Rodekoolzwam: Beuken zijn verbonden met ectomycorrhiza zoals de rodekoolzwam (amethistzwam). Deze zwammen zijn waarschijnlijk cruciaal voor jonge zaailingen onder het donkere scherm van soortgenoten. (Foto linksboven)
Eekhoorntjesbrood: Gewoon eekhoorntjesbrood is de vrucht van een mycorrhizaschimmel. En ja, eekhoorns lusten hier wel pap van. Zo helpen ze de sporen te verspreiden. (Foto linksonder)
Vliegenzwam: Vliegenzwam leeft als ectomycorrhiza in symbiose met o.a. eik, berk en den. (Foto rechtsboven)
Mycorrhiza beuk: Soms zijn de verbindingen tussen schimmels en boomwortels met het blote oog te zien. Bij deze beuk zie je hier duidelijk de ‘sokjes’ over de wortels. (Foto rechtsonder)
staat een stroom van suikers, water en anorganische stoffen tussen bomen en schimmels en tussen bomen onderling. Ook jonge zaailingen pluggen hier op in om hun overlevingskansen te vergroten.
En daar stopt het niet. Via dit netwerk waarschuwen bomen elkaar voor plagen en aantastingen, zodat ze hun verdedigingsmechanismen kunnen versterken en afweerstoffen aanmaken. Schimmels kunnen ook zware metalen binden aan hun celwanden en dus wegfilteren uit de bodem. Zo kunnen bomen die verbonden zijn met een mycorrhizanetwerk beter gedijen op vervuilde gronden. Ook scheiden de schimmels stoffen af die het bacterieleven rond de wortels veranderen. Deze bacteriën kunnen op hun beurt be-
Voorbeeld van een netwerk
Een onderzoek in een Canadees bos bracht 67 douglassparren (groene bollen) van verschillende leeftijd in kaart, verbonden via een complex schimmelnetwerk van het geslacht Rhizopogon (boleten) (zwarte stippen).
De blauwe zones en lijnen zijn de bomen en gebieden die zijn verbonden door Rhizopogon vesiculosus, terwijl de roze zones en lijnen verbindingen zijn van Rhizopogon vinicolor. Eén boom was zelfs verbonden met maar liefst 47 andere bomen!
Indrukwekkend? Absoluut, maar deze studie richtte zich op één enkele boomsoort en slechts twee schimmelsoorten. De echte complexiteit van het ondergrondse netwerk is nog veel groter!
paalde stoffen omzetten, waardoor mineralen voor de plant vrijkomen of wortelziektes onderdrukt worden. Veel bacteriën zijn afhankelijk van de aanwezigheid van schimmels en dus schaarser aanwezig in bodems zonder mycorrhiza.
Sterk maar kwetsbaar
De connectie met zwammen zorgt ervoor dat bomen gemakkelijker groeien, gezonder zijn en een sterker immuunsysteem ontwikkelen. Dit maakt hen weerbaarder tegen extreme condities en aantastingen, goed voor een robuust en veerkrachtig bos. Ondoordacht bosbeheer, zoals bodemverdichting bij bosexploitaties en het uitvoeren van
grootschalige kaalkappen, heeft een negatieve impact. Waar veel bomen gekapt worden of sterven, verliezen de schimmels niet alleen hun bron van suikers maar verdwijnt ook het milde, vochtige bosmicroklimaat waar ze zo van houden. Ook klimaatverandering en stikstofdepositie zetten het netwerk sterk onder druk.
Leestip:
Wil je meer weten over deze verborgen wereld van het bos? Dan is dit boek misschien wel het perfecte kerstcadeau voor jezelf! ‘Op zoek naar de moederboom’ van Suzanne Simard.
Naar een artikel door Miguel Depoortere, Bosgroep Houtland
Het najaar in een cameraflits
We trokken het afgelopen najaar samen door verborgen pareltjes, leerden bij over toekomstgericht bosbeheer en genoten volop van het samenzijn met andere bosliefhebbers. Hierbij een glimp van die fijne momenten. Ook zin om eens aan te sluiten? Van harte welkom!
03-09-2026
Bezoek aan domein Hoeverheide
Op 3 september waren we welkom op het domein van Guy Coolens in Houthalen-Helchteren. Een buitenkans want deze Limburgse parel is bijna nooit toegankelijk voor publiek! Tussen de majestueuze bomen gaven Guy en onze regiocoordinator Lore de groep een inkijk in de geschiedenis, het klimaatslimme beheer, en de doordachte toekomstplannen van dit 70 hectare grote natuurpareltje. (foto 1-3)
28-09-2025 Lekker Lokaal
Najaarszon, gezellige babbels, blije bezoekers, geboeid publiek. Het perfecte recept voor onze deelname aan het evenement ‘Lekker Lokaal’ in Zutendaal. Op bioboerderij ’t Gebroek was weer iedereen welkom die interesse heeft in ecologie, duurzame land- en bosbouw, fairtrade, streekproducten en oude ambachten. (foto 4-5)
08-10-2025
Dag van de Boseigenaar
Een mooie najaarsdag om samen met een groep enthousiaste bosliefhebbers in Hechtel-Eksel te genieten van het kleurrijke bos van de charmante boseigenaar Marc Vanvinckenroye.
Marc beheert zijn bos met oog voor de toekomst. “Zonder de Bosgroep zou een goed beheer gewoon niet
mogelijk zijn”, zegt hij. Woorden die we koesteren, want die liefde voor bos, natuur en onze planeet delen we met al onze leden. (foto 6-7)
11-10-2025 ledenexcursie
Laakdal en de Merode
Op deze mooie zaterdag doken we al vroeg het prachtige natuurdomein van de Merode in. Een gegidste wandeling gaf een inkijk in de veelzijdigheid van het gebied en het beheer ervan, en leverde mooie herfstbeelden op. Hierna waren we welkom in de stoomzagerij van Laakdal, een uniek stukje erfgoed. We werden meegezogen in de geanimeerde verhalen van de jongste dochter van de oprichter van de zagerij. Een geslaagde dag! (foto 8-9)
21-10-2025
Testen CamAlien Zutendaal
We konden op veel persbelangstelling rekenen toen we eind oktober in samenwerking met het INBO, Plantentuin Meise en de Deense universiteit van Aarhus een AI-camera testten in het Zutendaalse bos. Deze camera is via AI specifiek getraind om exoten in beeld brengen en kan zo bijdragen aan een gerichter bosbeheer. De mogelijkheden van dit soort cams zijn in feite eindeloos. Toekomstmuziek die steeds luider klinkt? (foto 10)
Geen vuiltje aan de lucht? Tips voor slimmer stoken
Heel wat boseigenaars verwarmen hun huis met hout uit eigen bos of verkopen weleens brandhout. Dat kan een interessante inkomstenbron zijn, onder meer om het beheer van je bos te financieren. Toch vragen steeds meer mensen zich af of houtverwarming nog een toekomst heeft. De term die je daarbij steeds hoort terugkomen is fijnstof. Maar hoe zit dat nu precies?
Op eigen houtje
Mensen verwarmen hun huizen al duizenden jaren met hout. Lokaal hout uit duurzaam beheerde bossen is een hernieuwbare brandstof en voor velen een bewuste keuze. Hout betekent voor hen niet enkel warmte, maar ook verbondenheid met de natuur, zelfredzaamheid en een lagere energiefactuur. Jan Deboutte uit Lummen is zo’n bewuste stoker. “Toen mijn partner en ik zestien jaar geleden ons huis kochten en verbouwden, kozen we voor verwarming via één houtkachel beneden en
een schoorsteen centraal in ons huis. We wonen in een groot, hoog huis met drie kinderen, maar elke kamer is lekker warm. De stralingswarmte van een houtkachel kan je met niets vergelijken.”
Hout stoken kost uiteraard wat meer moeite dan gewoon aan de knop van de radiator draaien. “Ik heb zelf geen bos, maar koop bewust lokaal, duurzaam, zuiver hout bij boseigenaars en kleinschalige houtverkopers. Het is soms wel een zoektocht om betaalbaar, goed hout te vinden, en de prijzen zijn de afgelopen jaren
enorm gestegen. Wie met hout stookt, moet ook vooruit denken. Het hout dat je nu koopt, is voor volgend jaar of het jaar daarop. Het moet kurkdroog zijn, zodat je een goed rendement haalt en zo min mogelijk fijnstof uitstoot. Uit onze schoorsteen komt nauwelijks rook. Ik vind het hele proces van hout kopen en drogen zeer aangenaam. We hebben ook een zonneboiler en zonnepanelen. Daarmee zijn we zo goed als klimaatneutraal.”
Hout het gezond
Waarom heeft hout stoken tegenwoordig zo’n slechte naam? Als medisch milieukundige bij Gezondheidsmakers verdiept Hanna Stynen zich in de gevolgen voor onze gezondheid. “Bij houtverbranding komen schadelijke stoffen vrij, waarvan fijnstof de meest bekende is. Die kleine moleculen dringen tot diep in de longen door en veroorzaken en verergeren heel wat aandoeningen. Denk
aan bronchitis, astma, COPD (een ernstige longziekte) en longkanker, maar ook aan hart- en vaatziekten. Uit onderzoek blijkt dat stoken met hout of pellets in Vlaanderen verantwoordelijk is voor maar liefst 42% van de totale fijnstofuitstoot in de lucht.”
Dat is even schrikken, natuurlijk. Hanna: “Dat klopt. Voor onze gezondheid is het beter om niet of zeer beperkt te stoken. Met een moderne kachel voor een efficiëntere verbranding, de juiste brandstof en correct stookgedrag zal de uitstoot van schadelijke stoffen lager liggen. We adviseren om zeker de tips van de Vlaamse Milieumaatschappij te volgen om je uitstoot zoveel mogelijk te beperken. Het is ook belangrijk om aan de buren te denken. Zo krijgen we heel wat telefoontjes van buren die geurhinder ervaren of zich zorgen maken om hun gezondheid. Ook het weer speelt een rol. Het is af te raden om te stoken bij mist, windstil weer of slechte luchtkwaliteit.”
Uitgelicht: tips voor slimmer stoken
Installatie
• Vermijd open haarden of kachels die lucht gebruiken uit de woonkamer.
• Kies voor een niet te grote kachel.
• Oudere toestellen kan je best vervangen door een toestel met een Ecodesign-label.
• Laat je kachel en schoorsteen plaatsen en controleren door een professionele installateur.
• Zorg dat je schoorsteen voldoende boven het dak uitsteekt en ver genoeg van ramen en ventilatieopeningen.
• Als je je woning goed isoleert, moet je minder stoken om het warm te krijgen.
• Er bestaan elektrofilters en katalysatoren die fijnstof filteren, maar door allerlei technische belemmeringen werken ze na een tijdje niet meer (goed). Het is belangrijk om je vooraf heel goed te informeren. Bij een oud, vervuilend toestel of een open haard heeft zo’n filter weinig zin.
Hout
• Stook enkel met droog en zuiver (hard)hout zoals beuk, eik en es.
• Laat vers hout minstens 2 jaar drogen.
• Stook niet met het (harshoudend) hout van naaldbomen.
• Stook niet met afvalhout, geverfd of behandeld hout zoals mdf en triplex.
Gebruik
• Leg het fijnste hout bovenaan en steek het vuur van bovenaf aan.
• Gebruik natuurlijke aanmaakhoutjes en geen krantenpapier.
• Stook altijd met voldoende luchttoevoer.
• De rook uit je schoorsteen moet onzichtbaar of wit zijn.
• Laat het vuur natuurlijk uitdoven.
• Behoud na het stoken een dunne aslaag op de bodem.
• Strooi de assen niet in de tuin.
• Hou je kachel proper en in goede staat.
• Laat minstens eenmaal per jaar de schoorsteen vegen.
Meer info: vmm.vlaanderen.be/tips/lucht/ verwarmen-met-hout
De rode kelkzwam: poëtische held op dood hout
Je hebt van die soorten waarvan de naam alleen al doet wegdromen. De rode kelkzwam is er zo eentje. Hij luistert naar bijnamen als rode bekerzwam of vermiljoenbekerzwam. Zelfs zijn wetenschappelijke naam klinkt poëtisch: Sarcoscypha coccinea. In het prille voorjaar brengt hij kleur voor bezoekers van kale loofbossen, maar ook voor het bos zelf vervult hij een nuttige rol.
Liefde voor begraven stammen
De rode kelkzwam valt op door de ingedeukte of ingesneden bol die felrood van kleur is en qua vorm aan een kelk of beker doet denken. De steel is wit, dun en viltig. De paddenstoel is 1 tot 5 centimeter groot. Hij lijkt zo sterk op de krulhaarkelkzwam – nog zo’n prachtige naam! – dat hij er bijna niet van te onderscheiden valt.
Als je dit kleurrijk zwammetje wil spotten, kijk je best in het vroege voorjaar op begraven of bemoste takken van verteerd loofhout of op vochtige stronken, vaak met mos erop. Deze paddenstoel voelt zich het best op dood hout van wilg, es, iep en beuk, maar ook op hazelaar of eik kan je hem tegenkomen.
De specialiteit van deze schimmel is even eenvoudig als nuttig: hij breekt dood hout af. Daardoor komen er heel wat voedingstoffen vrij, die groeiende bomen en struiken maar al te goed kunnen gebruiken. Halfver-
teerde stammen, takken en stronken houden bovendien veel vocht vast, iets waarvan het bos in droogteperioden profiteert. De rode kelkzwam vervult dus samen met zijn collega’s een belangrijke rol in het bos.
Lentezwam
Rode kelkzwammen zie je al vanaf eind november in het bos verschijnen. De allerbeste periode om ze te spotten is echter februari en maart. Hun voorkeur gaat uit naar loofbossen op vochtige, voedselrijke grond, en dan vooral naar standplaatsen die nat zijn gedurende de winter en voldoende beschaduwd tijdens de zomer.
Eind vorige eeuw was de rode kelkzwam nog zeldzaam in onze contreien, maar sinds 2010 komt hij vrij algemeen in Vlaanderen voor. Toch heeft hij het op Europees niveau moeilijk, onder meer door het opdrogen van broekbossen. Wil jij ook rode kelkzwam in jouw bos? Laat dan voldoende dood hout achter. Misschien kleurt jouw bos dan ook helderrood tijdens de wintermaanden.
Met warmte de winter door
“Het voorbije jaar stond in het teken van samenwerking. Samen met jullie, onze leden konden we verder bouwen aan beter, gezonder en veerkrachtiger bos in Limburg en in heel Vlaanderen. Daar zijn we oprecht dankbaar voor.
2025 opende voor ons ook een nieuwe deur, een extra pijler: de samenwerking met openbare besturen. Dit bovenop de vertrouwde en jarenlange sterke band met de vele privéboseigenaren die we al zolang mo-
gen ontzorgen. De nieuwe samenwerking biedt nieuwe kansen, maar brengt vanzelfsprekend ook extra uitdagingen met zich mee.
Ik ben trots aan het hoofd te staan van zo’n gedreven team. Samen hebben we het voorbije jaar hard gewerkt om die bredere werking in goede banen te leiden, en ook in het nieuwe jaar zullen we onze schouders blijven zetten onder die groei. Met gedrevenheid, met zorg voor het bos, en vooral: met een gedeelde
visie die ons verbindt.
Samen staan we sterker. Samen kunnen we blijven zorgen voor bos dat gezond, veerkrachtig en mooi is. Vandaag én voor nog vele generaties na ons.
In naam van het hele team wens ik jullie alvast warme feestdagen en een hoopvol, groen nieuw jaar.”
An Pierson, diensthoofd Bosgroep Limburg
een hart voor bos
Wie het nieuwe jaar graag met een warm gebaar start, is welkom onze werking te ondersteunen. Samen zorgen we voor toekomstbestendig bos waar iedereen van kan blijven genieten.
Deel een beetje eindejaarswarmte met het bos!
Kleine gift? Grote heldendaad!
Alle steun is welkom om de Limburgse bossen in topconditie te krijgen en te houden. Met een gift help je niet enkel het bos, automatisch strijd je mee tegen de klimaatverandering, help je de bossen klaar te zijn voor de uitdagingen van morgen, en je draagt zorg voor de toekomst van komende generaties.
Kom meer te weten of doe een gift!
Zoekertjes
BOS TE KOOP
Ben je lid van de Bosgroep en wil je je bos verkopen of ben je net op zoek naar een bos? In deze rubriek vind je een overzicht van percelen privébos die te koop staan. Wij hopen natuurlijk dat andere Bosgroepleden het bos kopen, zodat de duurzaamheid van het bosbeheer gegarandeerd is.
- Afspraken bij de zoekertjes
Voordat het zoekertje gepubliceerd wordt, ondertekent de eigenaar een toelating.
Het zoekertje verschijnt eenmalig in het Bosbelang.
De publicatie van het zoekertje is geen garantie voor de verkoop van het bos.
Als je het bos niet meer zou willen verkopen, breng je de Bosgroep op de hoogte.
Hoe reageer je op een zoekertje?
Je neemt zelf contact op met de boseigenaar.
Bij aankoop geef je de Bosgroep een seintje.
As
0,33 ha naaldhout
geertschreurs@yahoo.com 0498 46 24 16
As 0,41 ha naaldhout geertschreurs@yahoo.com 0498 46 24 16
Bilzen
0,89 ha loofhout jan.hermans@h3.be 0475 75 53 40
Ham
0,66 ha gemengd emmanueladesmet@gmail.com 0499 38 60 07
Maaseik
0,33 ha loofhout sylvia.wolfs@skynet.be 0498 49 11 19
Balen
0,26 ha naaldhout willekensjeff@gmail.com 0475 64 19 17
As
0,33 ha gemengd christel.theuwissen@skynet.be 0477 93 20 63
Lummen
0,64 ha naaldhout
romain.deferm@gmail.com 0468 22 12 04
Lummen
1,8 ha naaldhout
romain.deferm@gmail.com
0468 22 12 04 recht van voorkoop
Op zoek naar je droombos? Vind je niet meteen wat je zoekt? Vertel ons je wensen en wij zoeken mee! We proberen je te koppelen aan een bos dat écht bij jou past zodra we een mogelijke match in ons aanbod hebben.
Meer info www.bosgroeplimburg.be/ ikwilbos
Nieuwerkerken
3,16 ha loofhout jan.meylemans.cdp@gmail.com
0477 92 00 54
Maaseik
1,1 ha gemengd daniellethys@proximus.be 0498 59 98 37
Lummen
0,65 ha naaldhout verboven.nadine@outlook.be 0486 37 02 71
Lummen
1,8 ha gemengd micverboven@gmail.com 0476 22 84 71
Hechtel-Eksel
1,6 ha gemengd paesbrugghemonique@ hotmail.com 0477 59 25 70 recht van voorkoop
Peer 0,098 ha gemengd ritabouve@live.be 0473 49 13 42
Eerste openbare houtverkoop
Samenwerking met gemeenten zorgt voor beter bos en versterkt lokale houtproductie
Bosgroep Limburg organiseerde op 26 november 2025 een eerste gezamenlijke openbare houtverkoop in samenwerking met de gemeenten Dilsen-Stokkem, Maaseik, Beringen en Zutendaal. Deze verkoop vormt het tastbare resultaat van bijna een jaar samenwerking. Door de krachten te bundelen is de Bosgroep nu in staat om meer dan 2.500 hectare openbaar bos en 1.050 hectare privébos duurzaam en efficiënt te beheren.
“Deze nieuwe stap om een samenwerking aan te gaan met openbare besturen vergde flink wat inzet van heel ons team. We zijn dan ook blij dat al dat harde werk nu duidelijk vruchten afwerpt: een win-win voor de openbare en de privé-boseigenaars, en zeker zo belangrijk: een mooie stap richting meer klimaatrobuust, gezond en gevarieerd bos in Limburg!”, zegt diensthoofd An Pierson.
Bij deze houtverkoop werden 6 loten hout op stam aangeboden (8.000 m3), waarvan er 5 meteen verkocht werden. De gemiddelde prijs bedroeg net geen 54 euro per m3. Een geslaagde verkoop dus, die de economische meerwaarde van lokaal, duurzaam geproduceerd hout nogmaals benadrukt.
MAART 26
donderdag Algemene Vergadering Hasselt
Save the date! Het jaar zit er nog niet op, of wij kijken al uit naar onze Algemene Vergadering in het voorjaar. Die gaat door op donderdag 26 maart 2026 in het provinciehuis in Hasselt. Graag willen we samen met jullie weer terugblikken op het afgelopen jaar en natuurlijk ook vooruitkijken naar wat 2026 brengt.
Naar goede gewoonte kunnen we na het formele gedeelte genieten van een inspirerende voordracht. Dit jaar behandelen we een actueel topthema: ‘Klimaatadaptatie: schieten op een bewegend doel’, gebracht door Etiënne Thomassen, senior expertmedewerker bosecologie en bosbeheer bij Bosgroep Zuid Nederland.
Afsluiten doen we zoals steeds met een goede babbel, een drankje en een hapje.
Praktisch
Datum: donderdag 26 maart 2026, van 18.30 tot 22.00 u.
Locatie: Provinciehuis, Universiteitslaan 1, Hasselt
Onze leden mogen snel een officiële uitnodiging verwachten, waarna de inschrijvingen van start gaan!
BOSGROEP LIMBURG
p/a provincie Limburg Universiteitslaan 1
B-3500 Hasselt bosgroep@limburg.be bosgroeplimburg.be
tel. 011 23 73 28
algemene coördinatie
ir. An Pierson
tel. 011 23 83 24
gsm 0473 88 53 95 an.pierson@limburg.be operationeel medewerker
Patricia Rouffa tel. 011 23 83 30
patricia.rouffa@limburg.be coördinator houtverkoop
ir. Ludo Dams
tel. 011 23 83 14
gsm 0472 92 54 18 ludo.dams@limburg.be
Sebastian Hulsbosch tel. 011 23 73 28 sebastian.hulsbosch@limburg.be bosbouwtechn. medewerker
Liam Van Eyck
tel. 011 23 83 63
gsm 0470 47 37 21 liam.vaneyck@limburg.be administratief coördinator
Ilse Vanhoudt
tel. 011 23 74 26
gsm 0479 54 30 72 ilse.vanhoudt@limburg.be boekhouding
Matty Colla tel. 011 23 83 63 gsm 0475 29 37 30 matty.colla@limburg.be communicatieverantwoordelijke
Heidi Deckers
tel. 011 23 83 74
gsm 0477 88 23 01 heidi.deckers@limburg.be
Regio West
bosbouwkundig ingenieur
ing. Frederik Bollen
tel. 011 23 83 71 gsm 0479 19 10 08 frederik.bollen@limburg.be bosbouwkundig ingenieur
ir. Jeroen Franssens
tel. 011 23 83 31 gsm 0479 63 62 79 jeroen.franssens@limburg.be adjunct-coördinator
Dietmar Bams
tel. 011 23 83 62 dietmar.bams@limburg.be
REGIO ZUID coördinator
ir. Aelyn Van Diest tel. 011 23 83 25 gsm 0473 88 53 94 aelyn.vandiest@limburg.be operationeel medewerker
Clara Caradonio tel. 011 23 83 12 domenicaclara.caradonio@ limburg.be
De Bosgroep ondersteunt je!
Een bos bezitten en beheren, daar komt heel wat bij kijken. Voor vragen of informatie kun je evenwel altijd te rade gaan bij de Bosgroep. We sommen hier even op waarmee de Bosgroepmedewerkers je van dienst kunnen zijn.
REGIO WEST
coördinator
ir. Lore Bellings
tel. 011 23 83 19 gsm 0471 23 82 14 lore.bellings@limburg.be adjunct-coördinator
Jolan Wouters
tel. 011 23 83 89 gsm 0471 85 63 30 jolan.wouters@limburg.be operationeel medewerker
Evi Ghijsens
tel. 011 23 73 29 evi.ghijsens@limburg.be
Vragen en hulp bij bosuitbreiding.
Gratis en onafhankelijk advies over het bos en het beheer ervan (bosbouwtechnische, wettelijke, financiële en administratieve aspecten).
Informatie over hoe een duurzaam bosbeheer eruitziet, wat je wettelijke rechten en plichten zijn als boseigenaar en wat de mogelijke subsidies zijn waarop je aanspraak kunt maken.
REGIO OOST coördinator
ir. Patrick Meesters
tel. 011 23 83 23 gsm 0475 46 04 42 patrick.meesters@limburg.be adjunct-coördinator
Bram Onclin
tel. 011 23 73 85
gsm 0470 57 67 15 bram.onclin@limburg.be operationeel medewerker
Ine Houbrechts
tel. 011 23 83 15 ine.houbrechts@limburg.be
Hulp bij het invullen van kapaanvragen of het opstellen van beheerplannen.
Coördinatie van de samenwerking tussen verschillende boseigenaars.
Ondersteuning bij FSC-certificering, boscompensatie in natura, bedrijfssponsoring voor (her)bebossingen, aanplantingen en ecologische beheerwerken.
Regio Oost
Regio Zuid